Transcript Havo4 H1 par 6-8(2)

Hoofdstuk 1
Patronen op de wereldkaart: arm en rijk
Paragraaf 6 t/m 8
inhoud
• Arm en rijk (par. 6)
• Centrum – periferie (par. 7)
• Centrum – periferie in Ghana, Tunesië en
Nederland (par. 8)
Arm en rijk: meten van welvaart
a BNP/hoofd (ook wel genoemd
BNI/capita)
b Verdeling van de beroepsbevolking
Patronen op de wereldkaart
Zeg in een ‘hoe-hoe’-zin wat de samenhang is tussen
welvaart en verdeling beroepsbevolking.
Antwoord
Hoe rijker, des te minder
mensen werken in de
landbouw en hoe meer in
de dienstensector
Hoe armer, des te meer
mensen werken in de
landbouw en des te
minder in de (formele)
dienstensector
Samenhang: welvaart en verdeling
beroepsbevolking
Nadelen van BNI als maatstaf voor welvaart
• Verschil in koopkracht
• Informele sector telt niet
mee
• BNI versluiert verschillen
Ongelijkheid
Waarom gebruikt men deze
maatstaf toch vaak?
United Nations Development Program
(UNDP)  zie het boekje par. 6
• Alternatieve manier van welvaart en
welzijn meten (anders dan alleen via BNI)
• Human Development Index (HDI) (ook
wel VN- welzijnsindex genoemd)
- Levensverwachting
- Onderwijs en alfabetiseringsgraad
- BNI per capita
Human Development Index
Hoe donkerder het groen, hoe
hoger de HDI, hoe donkerder het
rood, hoe lager de HDI
Problemen bij het meten van welvaart
• Met 1 dollar kun je niet overal even veel doen
(koopkracht?)
• Informele sector is moeilijk in kaart te brengen
• Sociale ongelijkheid
• Regionale ongelijkheid
Het boekje
»Vul par. 5 zelfstandig in
• We hebben het vorige week gehad over de
HDI of UNDP-index (VN welzijnsindex)
• Waarom wordt dit hulpmiddel gebruikt?
• Uit welke drie elementen wordt de HDI
opgebouwd?
Het boekje
• Vul bladzijde 9 en 10 verder zelfstandig in
tot bij ‘Aantekingen bij differentiatie en
ongelijkheid’
Differentiatie en ongelijkheid
• Differentiatie = arbeidsverdeling  er werken
mensen in verschillende sectoren
• In welke sector van de beroepsbevolking
worden meestal de grootste winsten gemaakt?
• Dus is er sprake van …?
• Ongelijkheid
Ongelijkheid
• Sociale ongelijkheid: er zijn verschillen tussen
mensen  Bijv. mannen hebben stemrecht,
vrouwen niet
• Regionale ongelijkheid: er zijn verschillen
tussen gebieden  Bijv. op Saba is men
beduidend armer dan in Noord Holland
• Welk begrip hoort er meer bij aardrijkskunde?
Ongelijkheid in China
Pinnen in
Shanghai
Strategisch
bedelen in
Shanghai
Oorzaken voor verschil in welvaart
• Natuur zit tegen, slecht bestuur, corruptie, oorlog
• Relatie tussen rijk en arm (wie heeft de macht?)
Ongelijke uitwisseling van goederen, kapitaal en arbeid
Centrum-periferie relaties
• Wederzijdse afhankelijkheid 
Economisch, demografisch, sociaal
cultureel (en ecologisch)
• Op verschillende ruimtelijke
schaalniveaus te bekijken
Schaalniveaus
 zie par. 7 van het boekje
• Lokaal  bijvoorbeeld de gemeente
• Regionaal  bijvoorbeeld de provincie
• Nationaal  het land
• Continentaal  bijvoorbeeld Europa
• Mondiaal  de hele wereld
• Vul de rest van bladzijde 11 zelf in tot
‘Internationale arbeidsdeling’
Verschil in welvaart blijkt ook uit:
• Positie in
centrumperifieriemodel
Periferie v/h centrum
Periferie v/d periferie
Indeling van de wereld:
C - SP- P
Periferie als grondstoffenleverancier
Internationale arbeidsdeling
• Verdeling van de wereld in gebieden op basis
van de sector (primair, secundair, tertiair)
waarin de arbeidsmarkt zich gespecialiseerd
heeft
• Welke sector verwacht je dat bij
centrumgebieden opvallend groot is?
• Hoe is dat bij de periferie?
• En de semi-periferie?
Tussenstuk…
• Noem een demografische CP relatie
binnen Noord Holland
• Noem een economische CP relatie op
mondiale schaal
Geografische vragen
- Beschrijvend:
waar is dat? wat is daar? hoe is dat daar? hoe beleeft men
dat daar?
- Verklarend:
waarom is dat daar? waarom is daar dat? waarom is dat daar
zo? waarom beleeft men dat daar zo?
- Waarderend:
is dat daar gewenst?
Verklaarvragen (belangrijk!)
• Je zult bij aardrijkskunde regelmatig verklaarvragen
tegenkomen
• Bijvoorbeeld:
- Verklaar dat er weinig landbouw in de Sahara te
vinden is
• Om deze vraag goed te beantwoorden moet je
twee stapjes maken en ook opschrijven
• Stap 1 is de situatiebeschrijving
• Stap 2 is de verklaring
Geografische verklaring?
1. Beschrijven
2. Verklaren
3. Waarderen
Waarom migreren mensen?
• Vertrekgebied met vooral pushfactoren
(nadelen)
• Hindernissen  is de stap haalbaar en zijn de
risico’s aanvaardbaar
• Vestigingsgebied met vooral pullfactoren
(voordelen)
Voorbeeld Marokkanen:
• Wat waren in de jaren 50 pull en push factoren
voor de gastarbeiders?
• Is dat nu nog hetzelfde?
Luister goed naar de tekst van deze rap van
Yassin (Bay-G) en Salah Edin
• http://www.youtube.com/watch?v=lN9Z0ifl
FoI
Inzoomen: C-P model in Ghana
Onttrekking van arbeid en
grondstoffen aan de periferie
van de periferie
Grondstoffen en arbeid naar
het buitenland
Wonen in de periferie van de periferie
Zuid-Tunesië
Noord-Ghana
Paragraaf 8 van het boekje
• Vul deze paragraaf thuis in met behulp
van de aangegeven website