ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ ΑΣΦΑΛΟΥΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΩΝ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΩΝ

«ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΑΣΦΑΛΗΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ»

4 ο ΦΟΡΟΥΜ ΔΙΑΛΟΓΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΠΡΑΣΙΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΕΙΔΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΚΑΙ ΚΑΤΑΛΟΙΠΩΝ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟΝ ΚΥΚΛΟ ΖΩΗΣ 18/10/2013 ΠΑΝΟΣ ΔΡΟΥΓΚΑΣ ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ ΠΣΣΑΜΕΕ

ΓΝΩΡΙΜΙΑ

2

Πάνος Δρούγκας Χημικός/Σύμβουλος επιχειρήσεων με εξειδίκευση σε θέματα • Χημικής Νομοθεσίας • Περιβαλλοντικής αδειδότησης (Μελετητικό Πτυχίο Κατ 17 & 27) • Υγείας & Ασφάλειας στην Εργασία • Διαχείρισης & Ασφαλούς Μεταφοράς Επικίνδυνων Χημικών

3

ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΟΥ

Τελική διάθεση Μεταφορά Παραγωγή ΕΑ Προσωρινή Αποθήκευση Επεξεργασία Χρήσεις Ταυτοποίηση Ταξινόμηση& Επισήμανση

4

ΚΥΡΙΑ ΝΟΜΟΘΕΤΗΜΑΤΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ (ΕΑ)

5

ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΟΥ – ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ

Τελική διάθεση Μεταφορά Παραγωγή ΕΑ Προσωρινή Αποθήκευση Επεξεργασία Χρήσεις Ταυτοποίηση Ταξινόμηση& Επισήμανση

6

Η ΟΔΗΓΙΑ ΠΛΑΙΣΙΟ (Waste Framework Directive) ΓΙΑ ΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ

7

Η ενσωμάτωση της ΑΟΠ (WFD) στην Ελληνική Νομοθεσία

Στις 12-Δεκ-2008 τέθηκε σε ισχύ η

Α

ναθεωρημένη

Ο

δηγία

Π

λαίσιο για τα απόβλητα  Η πλήρης ενσωμάτωσή της στο Εθνικό Δίκαιο των Κρατών Μελών όφειλε να έχει ολοκληρωθεί σε δύο χρόνια (12-Δεκ-2010)  Η ενσωμάτωση της στο Ελληνικό Δίκαιο έγινε με τον Ν. 4042 (ΦΕΚ 24Α/13-02-2012)  Η ΑΟΠ ενοποιεί και εκσυγχρονίζει την υφιστάμενη νομοθεσία για τα απόβλητα

Βασικοί όροι και έννοιες της ΑΟΠ

8

1. «απόβλητα» • κάθε ουσία ή αντικείμενο το οποίο ο κάτοχός του απορρίπτει ή προτίθεται ή υποχρεούται να απορρίψει 2. «επικίνδυνα απόβλητα» 3. «παραγωγός αποβλήτων» • τα απόβλητα που εμφανίζουν μια ή περισσότερες από τις επικίνδυνες ιδιότητες που αναφέρονται στο Παράρτημα ΙΙΙ • κάθε πρόσωπο του οποίου οι δραστη ριότητες παράγουν απόβλητα (αρχ.

παραγωγός αποβλήτων) ή που πραγματοποιεί εργασίες προεπεξε ργασίας, ανάμειξης ή άλλες που οδηγούν σε μεταβολή της φύσης ή της σύνθεσης των αποβλήτων αυτών

Επικίνδυνες Ιδιότητες Αποβλήτων (WFD)

9 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ (2008/98/ΕΚ)



ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ 15

          Η1 Εκρηκτικό Η2 Οξειδωτικό Η3-Α Πολύ εύφλεκτο Η3-Β Εύφλεκτο Η4 Ερεθιστικό Η5 Επιβλαβές Η6 Τοξικό Η7 Καρκινογόνο Η8 Διαβρωτικό

Η9 Μολυσματικό

      Η10 Τοξικό για την αναπαραγωγή Η11 Μεταλλαξογόνο

Η12 Απόβλητα που εκλύουν τοξικό ή πολύ τοξικό αέριο

Η13 Ευαισθητοποιητικό Η14 Οικοτοξικό

Η15 Απόβλητα ικανά μετά από διάθεση να δημιουργήσουν, με οποιοδήποτε μέσο, άλλη ουσία, π.χ. προϊόν έκπλυσης, το οποίο έχει ένα από τα χαρακτηριστικά που αναφέρονται ανωτέρω.

Επικίνδυνες Ιδιότητες Αποβλήτων και Επικίνδυνες Ιδιότητες Χημικών

10

Η

ΑΟΠ

παραπέμπει στη

Χημική Νομοθεσία

για τα κριτήρια που πρέπει να πληρούνται ώστε τα απόβλητα να ταξινομηθούν ως επικίνδυνα!

ΑΟΠ: Παράρτημα ΙΙΙ (1)

Σημειώσεις

1. Οι χαρακτηρισμοί «τοξικό» (και «πολύ τοξικό»), «επιβλαβές», «διαβρωτικό», «ερεθιστικό», «καρκινογόνο», «τοξικό για την αναπαραγωγή», «μεταλλαξογόνο» και «οικοτοξικό» αποδίδονται σύμφωνα με τα

κριτήρια

που καθορίζονται στο Παράρτημα VΙ της οδηγίας 67/548/ΕΟΚ του Συμβουλίου των επικίνδυνων ουσιών.

, της 27ης Ιουνίου 1967, περί προσεγγίσεως των νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων που αφορούν στην ταξινόμηση, συσκευασία και επισήμανση

Επικίνδυνες Ιδιότητες Αποβλήτων και Επικίνδυνες Ιδιότητες Χημικών

11

Η

ΑΟΠ

παραπέμπει στη

Χημική Νομοθεσία

για τα κριτήρια που πρέπει να πληρούνται ώστε τα απόβλητα να ταξινομηθούν ως επικίνδυνα!

ΑΟΠ: Παράρτημα ΙΙΙ (2)

Σημειώσεις

2. Ανάλογα με την περίπτωση, εφαρμόζονται οι

οριακές τιμές

που αναφέρονται στα

Παραρτήματα ΙΙ και ΙΙΙ της οδηγίας 99/45/ΕΚ

του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 31ης Μαΐου 1999, και διοικητικών διατάξεων των κρατών μελών που αφορούν την ταξινόμηση, συσκευασία και επισήμανση των επικίνδυνων παρασκευασμάτων.

Μέθοδοι δοκιμών

Πρέπει να χρησιμοποιούνται οι μέθοδοι που περιγράφονται στο

Παράρτημα V της οδηγίας 67/548/ΕΟΚ (440/2008/ΕΚ )

και σε άλλα συναφή σημειώματα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Τυποποίησης (CEN)

12

ΚΥΡΙΑ ΝΟΜΟΘΕΤΗΜΑΤΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ (ΕΑ)

Επικίνδυνες Ιδιότητες Χημικών (DPD/CLP)

13

Σημαντικά Νομοθετήματα

   67/548/ΕΟΚ 1999/45/ΕΚ 1272/2008/EK (DSD) (DPD) (CLP) «DSD» Dangerous Substances Directive «DPD» Dangerous Preparations Directive (Οδηγία περί Επικίνδυνων Ουσιών ) (Οδηγία περί Επικίνδυνων Παρασκευασµάτων) «CLP» Regulation on Classification, Labelling and Packaging of substances and mixtures (Κανονισμός για την ταξινόμηση, επισήμανση και συσκευασία των χημικών ουσιών και μειγμάτων)

14

Ευρωπαϊκή/Διεθνής (CLP/GHS) Χημική Νομοθεσία

Ισχύουσα Χημική Νομοθεσία:

  1999/45/ΕΚ 1272/2008/EK (DPD) (CLP) =======================================  Global Harmonized System (GHS) of Classification and Labelling of Chemicals

Απερχόμενη (DPD) και Επερχόμενη Νομοθεσία (CLP)

15 ΣΥΜΒΟΛΑ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΜΜΑΤΑ

DSD/DPD CLP (EU) GHS (UN)

16

Ο δρόμος για την εναρμόνιση των διάφορων συστημάτων (ταξινόμησης κινδύνων)

ΔΙΑΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ:

DSD/DPD (EU) CLP (EU) GHS (UN)

ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΩΝ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΩΝ (&ΕΑ):

ADR ( Οδική) RID ( Σιδηρ/κή) IMDG (Θαλάσσια) IATA-DGR (αεροπορική) UN

Επικίνδυνες Ιδιότητες Αποβλήτων (WFD) Vs Επικίνδυνες Ιδιότητες Χημικών (DPD)

17

2008/98/ΕΚ                 Η1 Εκρηκτικό Η2 Οξειδωτικό Η3-Α Πολύ εύφλεκτο Η3-Β Εύφλεκτο Η4 Ερεθιστικό Η5 Επιβλαβές Η6 Τοξικό Η7 Καρκινογόνο Η8 Διαβρωτικό

Η9 Μολυσματικό

Η10 Τοξικό για την αναπαραγωγή Η11 Μεταλλαξογόνο

Επικίνδυνες ιδιότητες:

2008/98/ΕΚ Vs 1999/45/EK

Η12 Απόβλητα που εκλύουν τοξικό ή πολύ τοξικό αέριο

Η13 Ευαισθητοποιητικό Η14 Οικοτοξικό

Η15 Απόβλητα ικανά μετά από διάθεση…

1999/45/EK                Εκρηκτικό Οξειδωτικό

Εξαιρετικά εύφλεκτο

Πολύ εύφλεκτο Εύφλεκτο R10 Ερεθιστικό Επιβλαβές Τοξικό

Πολύ τοξικό

Καρκινογόνος κατ. 1, 2 ή 3 Διαβρωτικό Τοξική για την αναπαραγωγή κατ. 1, 2 ή 3 Μεταλλαξιογόνος κατ. 1, 2 ή 3 Ευαισθητοποιητική R42 ( εισ.)ή/και R43(δερ.) Επικίνδυνο για το περιβάλλον

Επικίνδυνες Ιδιότητες Αποβλήτων (WFD) Vs Επικίνδυνες Ιδιότητες Χημικών (CLP)

18

2008/98/ΕΚ                 Η1 Εκρηκτικό Η2 Οξειδωτικό Η3-Α Πολύ εύφλεκτο Η3-Β Εύφλεκτο Η4 Ερεθιστικό Η5 Επιβλαβές Η6 Τοξικό Η7 Καρκινογόνο Η8 Διαβρωτικό

Η9 Μολυσματικό

Η10 Τοξικό για την αναπαραγωγή Η11 Μεταλλαξογόνο

Η12 Απόβλητα που εκλύουν τοξικό ή πολύ τοξικό αέριο

Η13 Ευαισθητοποιητικό Η14 Οικοτοξικό

Η15 Απόβλητα ικανά μετά από διάθεση…

Επικίνδυνες ιδιότητες:

2008/98/ΕΚ Vs CLP Υποχρεωτικά από το 2015

Επικίνδυνες Ιδιότητες Αποβλήτων (WFD) Vs Επικίνδυνες Ιδιότητες Χημικών (DPD/CLP)

19

Η1 Εκρηκτικό Η5 Επιβλαβές Η6 Τοξικό Η2 Οξειδωτικ ό Η3 Εύφλεκτο Η7 Καρκινογόνο Η4 Ερεθιστικό Η8 Διαβρωτικό

Επικίνδυνες Ιδιότητες Αποβλήτων (WFD) Vs Επικίνδυνες Ιδιότητες Χημικών (DPD/CLP)

20

Η9 Μολυσματικό

ΔΕΝ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ

Η13 Ευαισθητο ποιητικό Η10 Τοξικό για την αναπαραγωγή Η14 Οικοτοξικό Η11 Μεταλλαξογόνο Η15 Απόβλητα ικανά μετά από διάθεση…

ΔΕΝ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ

Η12 Απόβλητα που εκλύουν τοξικό ή πολύ τοξικό αέριο

21

ΟΙ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ (ΕΑ)

Πίσω στα βασικά!

22 ΕΡ: Τι είναι τα επικίνδυνα εμπορεύματα?

ΑΠ: Είναι προϊόντα που ενέχουν κινδύνους για τον άνθρωπο, την περιουσία και το περιβάλλον Προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος, η μεταφορά τους υπόκειται σε κανονισμούς

ΕΡ: Τι θα πρέπει να γνωρίζουν εμπλεκόμενοι?

ΑΠ: Τους κανόνες που διέπουν τις Εθνικές και Διεθνείς Μεταφορές Επικίνδυνων Εμπορευμάτων (ΜεΕπΕμ)

Η ΑΛΥΣΙΔΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ Οι 4 Κανονισμοί που διέπουν τις Μεταφορές ΕΕ

23

IMDG Code ADR RID IATA-DGR

24

Πως εκδίδονται οι Κανονισμοί που διέπουν την μεταφορά των ΕΕ

UN 1. ROAD 2. TRAIN 3. INLAND WATERWAYS AIR SEA

25

Οι οργανισμοί που εκδίδουν τους Κανονισμούς που διέπουν τις ΜεΕπΕμ

26 IMDG Code

Ο Κανονισμός για τη μεταφορά ΕΕ στη θαλάσσια

I

nternational

M

aritime

D

angerous

G

oods Εκδίδεται κάθε 2 χρόνια

27

Κάθε πότε ενημερώνονται οι κανονισμοί?

IMDG Code Μεταβατικό έτος όπου ισχύουν και οι δυο αναθεωρήσεις Έτος όπου ισχύει μόνο η συγκεκριμένη αναθεώρηση

Πολυτροπική μεταφορά

28

Ως πολυτροπική μεταφορά, ορίζεται οποιοσδήποτε συνδυασμός των παρακάτω:

29

Ποιος κανονισμός υπερέχει όταν υπάρχουν διαφορές?

•IATA-DGR •IMDG Code •ADR/RID/ADN

30

ΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός (ΙΜΟ)

Ο ΙΜΟ είναι ο εξειδικευμένος οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών για την ναυτιλιακή βιομηχανία που έχει αναπτύξει διεθνή νομοθεσία αναφορικά με δύο βασικά ζητήματα που την αφορούν άμεσα: • Την ασφάλεια της ανθρώπινης ζωής στη θάλασσα (Σύμβαση SOLAS) και την • Πρόληψη της ρύπανσης από τα πλοία (Σύμβαση MARPOL)

31

ΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

SOLAS και MARPOL & IMDG

Για να συμπληρωθούν οι αρχές που καθορίζονται στις SOLAS και MARPOL, ο ΙΜΟ ανέπτυξε το Διεθνή Κώδικα για τη μεταφορά Επικίνδυνων Εμπορευμάτων μέσω της θάλασσας (IMDG).

Ο IMDG περιέχει τις απαραίτητες εκείνες τεχνικές προδιαγραφές που επιτρέπουν να μεταφέρονται τα επικίνδυνα εμπορεύματα με ασφάλεια στη θάλασσα.

ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ IMDG (1)

32

Ο κώδικας IMDG βασίζεται σε διεθνώς συμφωνηθέν σύστημα (συστάσεις του ΟΗΕ για την μεταφορά των ΕΕ) -όπως άλλωστε και οι άλλοι κανονισμοί μεταφοράς ADR/RID/IATA-DGR- το οποίο: • Ομαδοποιεί τα ΕΕ σε (κοινές) κλάσεις, ανάλογα με τους κινδύνους που παρουσιάζουν κατά τη μεταφορά τους (ταξινόμηση) • Θέτει τις κατάλληλες προδιαγραφές για συσκευασίες / δεξαμενές ώστε να ελαχιστοποιηθεί η πιθανότητα διαφυγής των

ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ IMDG (2)

33

• Χρησιμοποιεί ετικέτες κινδύνου (επισήμανση) και άλλα στοιχεία αναγνώρισης (σήμανση) για τον ακριβή

προσδιορισμό και προειδοποίηση για τους

κινδύνους που ενέχουν τα ΕΕ που μεταφέρονται • Απαιτεί να παρέχονται συγκεκριμένες πληροφορίες στο έγγραφο μεταφοράς, ανάλογα με τα ΕΕ που μεταφέρονται • Καθορίζει κριτήρια διαχωρισμού των ΕΕ που θα αντιδράσουν επικίνδυνα αν έρθουν σε επαφή • Καθορίζει τις αρχές χωροθέτησης των ΕΕ στο πλοίο, ώστε να διασφαλιστεί η ασφαλής μεταφορά.

ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ IMDG

34

Ο σκοπός του συστήματος ταξινόμησης του κώδικα IMDG είναι: • Η διάκριση μεταξύ των εμπορευμάτων που θεωρούνται ότι είναι επικίνδυνα για την μεταφορά και εκείνων που δεν είναι • Ο προσδιορισμός των κινδύνων που ενέχουν τα ΕΕ κατά τη μεταφορά • Η διασφάλιση ότι λαμβάνονται τα κατάλληλα μέτρα που επιτρέπουν την ασφαλή μεταφορά των ΕΕ, δηλ. δίχως κίνδυνο για τους ανθρώπους, το περιβάλλον και την περιουσία.

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ

35

Τα ΕΕ ταξινομούνται -όπως και στους άλλους τρόπους μεταφοράς- ανάλογα με τις ιδιότητες τους σε 9 κλάσεις (κινδύνου). Ο τρόπος χειρισμού των διάφορων κλάσεων, εξαρτάται από τις εν προκειμένω ιδιότητες και κινδύνους που ενέχουν τα ΕΕ, οπότε ανάλογα με την περίπτωση αποφασίζεται: • Το είδος της συσκευασίας που μπορεί να χρησιμοποιηθεί • Ποιες κλάσεις μπορούν να μεταφερθούν μαζί στο ίδιο εμπορευματοκιβώτιο • Που/πως χωροθετούνται τα ΕΕ στον λιμένα και στο πλοίο

ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΩΝ

36

Στην έκδοση του 2002, εισήχθηκε στον Κώδικα IMDG για πρώτη φορά η απαίτηση εκπαίδευσης. Οι κυβερνήσεις των κρατών μελών του ΙΜΟ αναγνώρισαν ότι η ασφαλής μεταφορά των ΕΕ στη θάλασσα εξαρτάται από την σωστή αξιολόγηση των

κινδύνων, από όλα τα πρόσωπα που συμμετέχουν

και επομένως από την λεπτομερή κατανόηση των απαιτήσεων του κώδικα IMDG.

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΙΣ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ (1)

37

Ο κώδικας IMDG υπογραμμίζει την ανάγκη εκπαίδευσης όλου του προσωπικού ξηράς που εμπλέκεται στη μεταφορά ΕΕ, και καθορίζει το εύρος της κατάρτισης ανάλογα με τις αρμοδιότητές τους. Ως προσωπικό ξηράς (shore-based) ορίζει εκείνους που εμπλέκονται: • στην ταξινόμηση των ΕΕ και προσδιορισμό της Κατάλληλης Ονομασίας Αποστολής (PSN) • στην συσκευασία των ΕΕ • την επισήμανση, σήμανση συσκευασιών και τοποθέτηση μεγάλων ετικετών στις μεταφορικές μονάδες

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΙΣ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ (2)

38

• την φόρτωση/εκφόρτωση των μεταφορικών μονάδων καθώς και την • φόρτωση/εκφόρτωση σε/από πλοία των ΕΕ • την προετοιμασία των εγγράφων μεταφοράς ΕΕ • που προσφέρουν/αποδέχονται ΕΕ για μεταφορά • που χειρίζονται/μεταφέρουν ΕΕ • προετοιμάζουν σχέδια φόρτωσης/στοιβασίας των ΕΕ • επιβάλλουν, ερευνούν ή επιθεωρούν τη συμμόρφωση με τις ισχύουσες διατάξεις κανονισμούς

39 ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΑΣΦΑΛΗΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ

Πάνος Δρούγκας ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ ΠΣΣΑΜΕE Τηλ. 210 9901150 E-mail:[email protected]