Transcript Ticaret Şirketinin Denetim sunumunu indirmek için tıklayınız.

Türk Ticaret Kanununda
Denetim
Mustafa YAVUZ
Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
İç Ticaret Genel Müdür Yardımcısı
30 Mayıs 2014
Türkiye V. Muhasebe Uzmanlığı Kongresi
6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu
Yeni TTK’nin Hedefleri;
-
-
Şeffaflık,
Hesap Verebilirlik,
Kurumsallaşma,
Elektronik Ortamda Hukuki İşlem Tesis Edebilme,
Rekabet Gücünün Artırılması,
Kayıt Dışılığın Önlenmesi,
08.04.2015
2
Denetimin Tanımı

Denetim; belli bir ekonomik birime ait finansal nitelikli
bilgilerin önceden tespit edilmiş ölçütlere uygunluk
derecesini belirlemek amacıyla bir uzman tarafından
gerçekleştirilen kanıt toplama, bu kanıtları değerlendirme ve
değerlendirme sonucunda ulaşılan görüşün ilgililere bir
rapor ile sunulduğu süreçtir.
08.04.2015
3
Ticaret Şirketleri için TTK’da Öngörülen Denetim
Türleri
1. Bağımsız Denetim
2. Bağımsız Denetim Dışında Kalan Anonim Şirketlerin Denetimi
3. Kamu Denetimi
4. Özel Denetim

TTK’daki işlem denetimine ilişkin tüm hükümler, 6335 sayılı
Kanunla TTK’dan çıkarılmıştır.
08.04.2015
4
BAĞIMSIZ DENETİM
08.04.2015
5
BAĞIMSIZ DENETİM
Anonim şirketlerde, şirketin bir organı olan
ve haklarında herhangi bir eğitim şartı
aranmayan denetçilerin yerini bağımsız
denetçiler almıştır.
08.04.2015
6
BAĞIMSIZ DENETİM
TTK’nın 397/4. maddesi;
“398. madde kapsamında denetime tabi
olacak
şirketler
Bakanlar
Kurulunca
belirlenir.”
şeklindedir.
08.04.2015
7
BAĞIMSIZ DENETİM
Bağımsız denetime tabi olan sermaye şirketlerinin
finansal tabloları, denetçi tarafından Türkiye
Denetim Standartlarına göre denetlenir.
Yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporu içinde yer
alan finansal bilgilerin, denetlenen finansal tablolar
ile tutarlı olup olmadığı ve gerçeği yansıtıp
yansıtmadığı da denetim kapsamı içindedir.
08.04.2015
8
Bağımsız Denetimin Yararları







Finansal tablolara olan güven düzeyini yükseltir.
Suiistimal ve yolsuzluk eğilimini azaltır.
Şirket ortaklarına güvenilir bilgi sağlar ve haklarını korumalarına
yardımcı olur.
Şirketin yönetimine ilişkin doğru ve isabetli karar verilmesine
yardımcı olur.
İşletmelerin şeffaflığına katkı yapar ve piyasadaki güvenilirliğini
artırır.
Muhasebe kayıtlarında hatalı işlemlerin azalmasına yardımcı olur.
Muhasebe hatalarının düzeltilmesini sağlar.
08.04.2015
9
Bağımsız Denetimin Yararları

Şirketin finansal tablolarına uluslararası geçerlilik kazandırır ve
uluslararası piyasalardan fon sağlanmasına imkan tanır.

Kredi kurumlarının kredi değerlemede karşı karşıya bulundukları bilgi
riskini (güvenilmez finansal tablolar) azaltır.

Finansal duruma ilişkin dürüstlüğü ve etkinliği arttırarak sermaye
piyasalarının sağlıklı bir şekilde işlemesine yardımcı olur.

Finansal sisteme güvence sağlayarak ülke ekonomisine katkı sağlar.

Güçlenen ve sağlıklı bir şekilde büyüyen şirketler, Devletin vergi
gelirlerinde istikrar oluşturur ve işsizlik politikasına katkı sağlar.
08.04.2015
10
BAĞIMSIZ DENETİMİN İLKELERİ
1.
2.
3.
4.
Denetçinin her yıl seçilme ilkesi,
Denetçi teminatı ilkesi,
Görev bırakılamaz ilkesi,
Denetime tabi olduğu halde denetlenmemiş
finansal tablo ve YK raporunun düzenlenmemiş
hükmünde olması (Finansal tabloların yokluğu
ilkesi).
08.04.2015
11
BAĞIMSIZ DENETİMİN SONUÇLARI
(İnternet Sitesi Açma Yükümlülüğü)
TTK’nın 397/4. maddesi uyarınca denetime tabi olan
sermaye şirketleri, kuruluşlarının ticaret siciline tescili
tarihinden itibaren üç ay içinde bir internet sitesi açmak ve
bu sitenin belirli bir bölümünü şirketçe kanunen yapılması
gereken ilanların yayımlanmasına özgülemek zorundadır.
Söz konusu yükümlülüklere uyulmaması, ilgili kararların
iptal edilmesinin sebebini oluşturur, Kanuna aykırılığın tüm
sonuçlarının doğmasına yol açar ve kusuru bulunan
yöneticiler ile yönetim kurulu üyelerinin sorumluluğuna
neden olur. Cezai hükümler saklıdır.
08.04.2015
12
BAĞIMSIZ DENETİMİN SONUÇLARI
(İnternet Sitesi Açma Yükümlülüğü)
TTK’da öngörülen internet sitesini oluşturmayan
şirketlerin yönetim organı üyeleri, yüz günden üçyüz
güne kadar adli para cezasıyla ve aynı madde
uyarınca internet sitesine konulması gereken içeriği
usulüne uygun bir şekilde koymayan söz konusu
failler yüz güne kadar adli para cezasıyla
cezalandırılır.
08.04.2015
13
BAĞIMSIZ DENETİMİN SONUÇLARI
(Finansal Tabloların TMS’ye Göre Hazırlanması)

TTK uyarınca, bilanço esasına göre defter tutan tüm tacirlerin,
finansal tablolarını TMS’ye göre düzenlemesi kural olmakla
birlikte, anılan Kanun'da yer alan ve KGK'ya verilen yetkiler
çerçevesinde, bugün itibariyle bütün sermaye şirketleri değil,
esas olarak sadece bağımsız denetime tabi şirketler, münferit
ve konsolide finansal tabloların hazırlanmasında TMS’yi
uygulamakla yükümlüdür.

Bu kapsamda olmayanlar için KGK’ca bir belirleme
yapılıncaya kadar yürürlükteki mevzuatın uygulamasına
(Vergi Usul Kanunu ve Muhasebe Sistemi Uygulama Genel
Tebliği) devam edilecektir.
08.04.2015
14
BAĞIMSIZ DENETİM DIŞINDA KALAN ANONİM
ŞİRKETLERİN DENETİMİ
08.04.2015
15
Denetime Tabi Şirket ve Kooperatifler
Bağımsız denetime tabi olmayan anonim şirketler ile tarım
satış kooperatifleri ile bunların bağımsız denetime tabi
olmayan üst kuruluşları, TTK’nın 397/5. maddesinde
öngörülen denetime tabi olacaktır.
Ancak bağımsız denetime tabi olmadığı halde bağımsız
denetim yaptıran anonim şirketlerin, söz konusu
denetimi yaptırması zorunlu olmayacaktır.
08.04.2015
16
TTK md. 397/5’te Öngörülen Denetimin Esasları
Denetime ilişkin usul ve esaslar ile TTK md. 397/5 uyarınca
denetim yapacak denetçilerin niteliklerine, uyacakları etik
ilkelere, görev ve yetkilerine, seçilmelerine, görevden
alınmalarına veya ayrılmalarına; denetimin ve denetim
raporlarının içeriğine ve raporun genel kurula sunulmasına
ilişkin hususlar Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca hazırlanan ve
Bakanlar Kurulunca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenecektir.
TTK’nın denetçinin sorumluluğuna ilişkin hükümleri, anılan
madde uyarınca denetim yapacak denetçilere de kıyasen
uygulanacaktır.
08.04.2015
17
Denetimin Konusu

Denetimin konusunu, bağımsız denetime tabi olmayan
anonim şirketlerin finansal tablolarının; şirketin tabi
olduğu mevzuatta belirlenen usul ve esaslara uygun bir
şekilde hazırlanıp hazırlanmadığı ile bu tabloların
gerçeğe uygun, anlaşılabilir ve karşılaştırılabilir olup
olmadığı oluşturur.

Şirketlerin hesap dönemi içerisindeki faaliyet ve işlemleri
ile yönetim kurulu yıllık faaliyet raporu da denetçi
tarafından denetlenecektir.
08.04.2015
18
Denetim Raporunda Yer Alacak Hususlar
Denetim raporu asgari olarak aşağıdaki hususları içerir:
a) Denetçiye, denetim yapılan şirkete ve hesap dönemine ilişkin
bilgiler,
b) Denetimin planlanmasına, risk faktörlerinin belirlenmesine ve
yapılan denetim faaliyetlerine ilişkin açıklamalar,
c) Şirketin finansal tablolarına ilişkin tespit ve değerlendirmeler ile
denetçi görüşü,
ç) Şirketin esas sözleşmesinde belirtilen işletme konusuna aykırı
işlemlerde bulunup bulunmadığı hususu,
d) Yönetim kurulu yıllık faaliyet raporunun ilgili mevzuata
uygunluğuna ilişkin tespit ve değerlendirmeler.
08.04.2015
19
TTK md. 397/5’te Öngörülen Denetimin
Yaptırılmamasının Sonuçları
TTK md. 397/5 kapsamında denetime tabi olduğu halde
söz konusu denetimi yaptırmayan anonim şirket ve
kooperatiflerin finansal tabloları ve yönetim kurulu yıllık
faaliyet raporu düzenlenmemiş hükmünde olacaktır.
08.04.2015
20
Kamu Denetimi
08.04.2015
21
Kamu Denetimi


Anayasanın “Çalışma ve Sözleşme Hürriyeti” başlıklı 48.
maddesinde;
“Herkes, dilediği alanda çalışma ve sözleşme hürriyetlerine
sahiptir.Özel teşebbüsler kurmak serbesttir.
Devlet, özel teşebbüslerin milli ekonominin gereklerine ve
sosyal amaçlara uygun yürümesini, güvenlik ve kararlılık
içinde çalışmasını sağlayacak tedbirleri alır.”
denilmektedir.
08.04.2015
22
6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu
Madde 210- Ticaret şirketlerinin, bu Kanun
kapsamındaki işlemleri, Gümrük ve Ticaret
Bakanlığı
denetim
elemanları
tarafından
denetlenir. Bu denetimin ilkeleri ve usulü ile
denetime tabi işlemler Bakanlıkça hazırlanan
yönetmelikle düzenlenir.
08.04.2015
23
Kamu Denetimi
Yeni TTK’nın 210. maddesinde yapılan düzenleme ile
Bakanlığın denetim kapsamı genişletilmiştir.
Eski TTK’ya göre sadece sermaye şirketleri (anonim ve
limited şirketler) denetime tabi iken, Yeni TTK’da bu
kapsam ticaret şirketleri (kollektif, komandit, anonim ve
limited şirketler ile kooperatifler) olarak belirlenmiştir.
08.04.2015
24
640 Sayılı Gümrük ve Ticaret Bakanlığının Teşkilat ve
Görevleri Hakkında KHK
Madde 2- (1) Gümrük ve Ticaret Bakanlığının
görevleri şunlardır:
(…)
l) Şirketler, kooperatifler ve ticaret sicili
memurlukları ile esnaf ve sanatkâr sicil
kayıtlarıyla ilgili hizmetleri yürütmek ve
bunları denetlemek.
08.04.2015
25
Ticaret Şirketlerinin Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca
Denetlenmesi Hakkında Yönetmelik
TTK’nın
210.
maddesinde
öngörülen
Yönetmelik, 28/08/2012 tarihli ve 28395 sayılı
Resmi Gazetede yayımlanmıştır.
08.04.2015
26
Denetimde Korunması Hedeflenen Menfaatler
1) Şirket tüzel kişiliğinin menfaati,
2) Şirket ortaklarının menfaati,
3) Şirket alacaklılarının menfaati,
4) İlgili diğer kimselerin menfaati,
5) Kamunun menfaati,
08.04.2015
27
Denetimin Amacı
Yönetmelikte denetimin amacı;
“Ticaret şirketlerinin TTK’ya ve anılan Kanuna
dayanılarak çıkarılan düzenleyici işlemlere uygun
işlem yapmalarını sağlamak”
şeklinde tarif edilmiştir.
08.04.2015
28
Denetimin Amacı
Yönetmelikte
belirtilen
amaç
dışında
ayrıca
denetimlerde, şirketlerin ekonomik sistem içindeki özel
konumları itibariyle ortaya çıkacak bir bozulma çok
ciddi olumsuzluklar oluşturacağı için bahsi geçen
şirketlere olan güvenin sağlanması, pekiştirilmesi, bu
güvenin sarsılmasının önlenmesi, bu şirketlerde
yoğunlaşmış olan birçok menfaatin korunması ve
dengelenmesi hedeflenmektedir.
08.04.2015
29
Ticaret Şirketlerinin Bakanlığın Denetimine Konu
İşlemleri
a) Kuruluş işlemleri,
b) Ticaret siciline tescil ve ilan işlemleri,
c) Ticaret unvanına ve işletme adına ilişkin işlemler,
ç) Ticari defterlere ilişkin işlemler,
d) Birleşme, bölünme ve tür değiştirme işlemleri,
e) Şirketler topluluğuna, bağlılığa ve hakimiyete ilişkin
işlemler,
f) Genel kurulun çağrılmasına, toplanmasına, karar almasına,
görevlerine ve yetkilerine ilişkin işlemler,
g) Yönetim organının oluşumuna, toplanmasına, karar
almasına, sorumluluğuna, görev ve yetkilerine yönelik
işlemler,
08.04.2015
30
Ticaret Şirketlerinin Bakanlığın Denetimine Konu
İşlemleri
ğ) Denetçinin seçilmesine ilişkin işlemler,
h) Şirket sözleşmesinin değiştirilmesine ilişkin işlemler,
ı) Paya ve sermaye koyma borcuna ilişkin işlemler,
i) Menkul kıymet işlemleri,
j) Sermayenin artırılması, azaltılması ve tamamlanması işlemleri,
k) Finansal tablolara, yıllık faaliyet raporlarına ve yedek akçelere
yönelik işlemler,
l) Kâr, kazanç ve tasfiye payına ilişkin işlemler,
m) Elektronik ve bilgi toplumu hizmetlerine ilişkin işlemler,
n) Sona erme ve tasfiyeye yönelik işlemler,
o) Kanuna dayanılarak çıkarılan düzenleyici işlemlere konu
işlemler.
08.04.2015
31
Denetim İlkeleri
Ticaret şirketlerinin işlemleri; tarafsızlık, eşitlik, dürüstlük, gizlilik ve mesleki
özen ilkeleri başta olmak üzere aşağıdaki esaslara göre denetlenecektir.
a)Denetim kanıtlarının toplanmasında, önyargısız ve tarafsız davranma,
b)Toplanan kanıtlar, adil ve nesnel şekilde değerlendirme,
c) Ulaşılan sonuçlar, yeterli ve uygun kanıtlara dayandırma ve bu konuda
azami mesleki özen ve dikkat gösterme,
d) Gerektiğinde denetlenenlerin incelenen işlemler hakkındaki görüşleri
alma,
e)Denetim faaliyetleri yerine getirilirken kanun önünde eşitlik ilkesine uygun
hareket etme,
f)Denetim çalışmalarını dürüstlük ve sorumluluk duygusu içinde yürütme
g)
Denetim faaliyetlerinin yürütülmesi ve raporlanması aşamalarında
gizliliğe riayet etme,
08.04.2015
32
Denetim Teknikleri
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
Varlık incelemesi
Gözlem
Doğrulama
Bilgi toplama
Kayıt sisteminin kontrolü
Hesaplama
Belge incelemesi
Örnekleme
08.04.2015
33
Denetim Usulü
Ticaret şirketlerinin işlemleri,

Gümrük ve Ticaret Başmüfettişleri,
Gümrük
ve Ticaret Müfettişleri,
Gümrük
ve Ticaret Müfettiş yardımcıları,
tarafından denetlenecektir.
08.04.2015
34
Denetim Usulü
Bakanlık ticaret şirketlerinin denetimine,

Resen veya
Ortakların
yahut üçüncü kişilerin
istem,
ihbar,
şikayetleri,
üzerine karar verebilecektir.
08.04.2015
35
CEZAİ YAPTIRIM
TTK’nın 562/4. maddesinde;
“Bu Kanun hükümlerine göre tutulmakla veya muhafaza
edilmekle yükümlü olunan defter, kayıt ve belgeler ile bunlara
ilişkin bilgileri, denetime tabi tutulan gerçek veya tüzel kişiye
ait olup olmadığına bakılmaksızın, 210/1. maddesine göre
denetime yetkili olanlarca istenmesine rağmen vermeyenler
veya eksik verenler ya da bu denetim elemanlarının
görevlerini yapmalarını engelleyenler, fiilleri daha ağır cezayı
gerektiren başka bir suç oluşturmadığı takdirde üçyüz
günden az olmamak üzere adli para cezasıyla
cezalandırılır.”
denilmektedir.
08.04.2015
36
Türk Ceza Kanunundaki Şirket Yetkilileri Tarafından
İşlenebilecek Suçlar
1- GÜVENİ KÖTÜYE KULLANMA (TCK md. 155)
2- DOLANDIRICILIK (TCK md. 157)
3-NİTELİKLİ DOLANDIRICILIK (TCK md. 158)
4- İFLAS (TCK md. 161-162)
5-ŞİRKET VEYA KOOPERATİFLER HAKKINDA YANLIŞ BİLGİ (TCK
md. 164)
08.04.2015
37
ÖZEL DENETİM
08.04.2015
38
ÖZEL DENETÇİ
Anonim ve limited şirketlerde, belirli olayların
açıklığa kavuşturulması amacıyla inceleme
yapmak ve bu inceleme sonucunda ayrıntılı bir
rapor düzenlemek üzere mahkeme tarafından
bağımsız uzman denetçi atanabilir.
08.04.2015
39
ÖZEL DENETİM

Her
pay
sahibi,
pay
sahipliği
haklarının
kullanılabilmesi için gerekli olduğu takdirde ve bilgi
alma veya inceleme hakkı daha önce kullanılmışsa,
belirli olayların özel bir denetimle açıklığa
kavuşturulmasını, gündemde yer almasa bile genel
kuruldan isteyebilir.

Genel kurul istemi onaylarsa, şirket veya her bir pay
sahibi otuz gün içinde, şirket merkezinin bulunduğu
yerdeki asliye ticaret mahkemesinden bir özel
denetçi atanmasını isteyebilir.
08.04.2015
40
ÖZEL DENETİM

Genel kurulun özel denetim istemini reddetmesi hâlinde,
sermayenin en az onda birini, halka açık anonim
şirketlerde yirmide birini oluşturan pay sahipleri veya
paylarının itibarî değeri toplamı en az birmilyon Türk
Lirası olan pay sahipleri üç ay içinde şirket merkezinin
bulunduğu yer asliye ticaret mahkemesinden özel
denetçi atamasını isteyebilir.

Mahkeme istemi yerinde görürse, istem çerçevesinde
inceleme konusunu belirleyerek bir veya birden fazla
bağımsız uzmanı görevlendirir. Mahkemenin kararı
kesindir.
08.04.2015
41
ÖZEL DENETİM

Yönetim kurulu, denetçi raporunu ve buna ilişkin
değerlendirmeleri, ilk genel kurula sunar.

Her pay sahibi, genel kurul toplantısını izleyen
bir yıllık süre içinde şirketten raporun ve yönetim
kurulunun görüşünün bir suretinin verilmesini
isteyebilir.
08.04.2015
42
TEŞEKKÜR EDERİM.
Mustafa YAVUZ
Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
İç Ticaret Genel Müdür Yardımcısı
[email protected]
08.04.2015
43