Transcript Wstęp do reasekuracji - Koło Naukowe Ubezpieczeń Społecznych i

Wstęp do reasekuracji
Dominik Kęska
Część I : siatka pojęciowa i
podstawowe konstrukcje
www. konusig.wpia.uw.edu.pl
Metody transferu ryzyka przez
ubezpieczyciela
• Reasekuracja
• Retrocesja
• Pool ubezpieczeniowy / reasekuracyjny (transfer ryzyka i składek do
wspólnej puli; mechanizm działania oparty na TUW-ie)
• Kartel reasekuracyjny (transfer ryzyka do wspólnej puli i ponowny
podział pomiędzy uczestników w innych proporcjach)
www. konusig.wpia.uw.edu.pl
Co gryzie ubezpieczycieli?
Niepożądane sytuacje
remedia
Niska wartość szkody,
nieprzekraczająca kosztów likwidacji
Franszyza integralna
Hazard motywacyjny
Udział własny, franszyza redukcyjna
Ogon szkodowy
Przepisy o przedawnieniu, triggery
Szkody o wysokiej wartości, szkody
katastroficzne
Reasekuracja
Nadmierna szkodowość
Reasekuracja
Kumulacja ryzyk z 1 zdarzenia
Reasekuracja
Niektóre składowe ryzyka underwritingowego
www. konusig.wpia.uw.edu.pl
Co to jest reasekuracja?
•
•
•
•
•
Transfer ryzyka ubezpieczeniowego (underwriting risk)
Transfer o charakterze wtórnym
„Ubezpieczenie ubezpieczyciela” (tzw. ubezpieczenie pośrednie)
Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciela (?)
Metoda rozproszenia (atomizacji) ryzyka
Hipotetyczne
rozproszenie ryzyka
przez reasekurację
Ryzyko (100%)
Ubezpieczyciel (50%)
20%
A (10%)
25%
D (5%)
B (20 %)
25%
E (3%)
40%
www. konusig.wpia.uw.edu.pl
F (2%)
C (10%)
Łańcuch świadczeń –
powtarzalność konstrukcji
składka
Ubezpieczający
Ubezpieczyciel
Ubezpieczenie
Reasekurator
(cesjonariusz)
Reasekuracja
świadczenie
Ubezpieczyciel
(cedent /
reasekurowany)
składka
świadczenie
składka
Reasekurator
(retrocedent)
Reasekurator
(retrocesjonariusz)
świadczenie
www. konusig.wpia.uw.edu.pl
Retrocesja
Umowa reasekuracji okiem
prawnika
www. konusig.wpia.uw.edu.pl
Reasekuracja i koasekuracja
Ubezpieczający
Umowa ubezpieczenia
Ubezpieczyciel
Umowy reasekuracji
Reasekurator I
Reasekurator II
Ubezpieczający
Koasekurator I
www. konusig.wpia.uw.edu.pl
Koasekurator II
Reasekurator III
Umowy ubezpieczenia
Koasekurator III
Zdarzenie ubezpieczeniowe ≠
zdarzenie reasekuracyjne
Wypadek w ubezpieczeniach
• OC: szkoda + realizacja triggera
• Inne niż OC: szkoda
… które nastąpiły w okresie ubezpieczenia
Wypadek w reasekuracji – warunki:
• Wypadek ubezpieczeniowy + realizacja triggera reasekuracyjnego
…które nastąpiły w okresie obowiązywania umowy
www. konusig.wpia.uw.edu.pl
Przykłady…
Polisa ubezpieczeniowa biegnie na 12 miesięcy od 1 VII 1998.
Pokrycie reasekuracyjne dla ryzyk objętych polisą zostało
zorganizowane na 12 miesięcy od 1 I 1998 na bazie loss occurence.
Czy szkoda z w/w polisy, która zdarzyła się 10 I 1999 jest objęta
reasekuracją?
NIE
Polisa ubezpieczeniowa biegnie na 12 miesięcy od 1 VII 1998.
Pokrycie reasekuracyjne dla ryzyk objętych polisą zostało
zorganizowane na 12 miesięcy od 1 I 1998 na bazie claims made. Czy
szkoda z w/w polisy, która zdarzyła się 10 VII 1998, a została
zgłoszona 15 VIII 1999 jest objęta reasekuracją?
NIE
www. konusig.wpia.uw.edu.pl
Inne terminy
• Reasekuracja bierna – Cedowanie ryzyka przez ubezpieczyciela
reasekuratorowi
• Reasekuracja czynna – Przyjmowanie ryzyka przez reasekuratora
• Prowizja reasekuracyjna – Prowizja wypłacana ubezpieczycielowi
przez
reasekuratora,
pokrywająca
koszty
akwizycji
i
administrowania umowami
www. konusig.wpia.uw.edu.pl
Część II : rodzaje reasekuracji
www. konusig.wpia.uw.edu.pl
Rodzaje reasekuracji – schemat
podstawowy
Kryteria podziałów
2. Metoda podziału
ryzyka
1. Forma
zobowiązania stron
klasyczna
Obligatoryjna
Finansowa
Mieszana
Fakultatywna
Obligatoryjno fakultatywna
www. konusig.wpia.uw.edu.pl
Fakultatywno obligatoryjna
Reasekuracja fakultatywna
ISTOTA: Pozostawia obu stronom pełną swobodę decyzji co do
uczestnictwa w kontrakcie (asekuratorowi co do tego, czy ryzyko
powinno podlegać reasekuracji i co do wysokości oferowanego udziału
w danym ryzyku, a reasekuratorowi co do tego, jaki udział przyjąć na
zaproponowanych warunkach) – pełna wolność odnośnie cesji /
akceptacji ryzyka
+
-
• Umożliwia indywidualne podejście • Bardzo wysokie koszty (dla
do ryzyka (wnikliwa analiza i
reasekurowania każdego ryzyka
optymalne dopasowanie warunków
lub jednorodnej grupy ryzyk
umowy)
wymagana odrębna umowa)
• Uzupełnia umowy obligatoryjne
www. konusig.wpia.uw.edu.pl
Reasekuracja obligatoryjna
(treaty reinsurance / treaty)
UWAGA: Obligatoryjność wynika z treści umowy, a nie z ustawy!
Reasekuracja obowiązkowa nie istnieje! (obligatoryjna ≠
obowiązkowa)
ISTOTA: Asekurator jest zobowiązany do cedowania określonych
udziałów we wszystkich ryzykach danego rodzaju, które spełniają
określone wcześniej warunki (np. ich wartość przekracza kwoty
ustalone jako udział własny asekuratora)
+
• Automatyzm udzielania ochrony
• Mniejsza pracochłonność i
kosztochłonność
www. konusig.wpia.uw.edu.pl
• Brak możliwości selekcji ryzyk
Umowa fakultatywno –
obligatoryjna (facob / open cover)
ISTOTA: Cedent ma pełną swobodę w zakresie wyboru ryzyk lub grup
ryzyk, jakie przekaże do reasekuracji. Reasekurator ma natomiast
obowiązek objąć ochroną wszystkie ryzyka, które zostaną scedowane
do umowy
• rzadko spotykane na rynku
+
• Ogromne ryzyko antyselekcji ze
strony asekuratora (cedenta)
www. konusig.wpia.uw.edu.pl
Umowa obligatoryjno –
fakultatywna
ISTOTA: Cedent ma obowiązek cedować do umowy wszystkie ryzyka
spełniające określone kryteria, zaś reasekurator posiada pełną
swobodę w zakresie wyboru ryzyk lub grup ryzyk, które chcą objąć
ochroną reasekuracyjną
• w praktyce takie umowy nie występują
+
-
• Ryzyko antyselekcji po stronie
reasekuratora
www. konusig.wpia.uw.edu.pl
Kryterium formy zobowiązania
stron - podsumowanie
Cedent MUSI
cedować do
umowy ryzyka
spełniające
ustalone warunki
Cedent MOŻE
decydować, czy
cedować dane
ryzyko
Reasekurator MUSI akceptować
ryzyka cedowane do umowy, jeśli
spełniają ustalone warunki
Reasekurator MOŻE
decydować, czy zaakceptować
ryzyko cedowane do umowy
Umowy obligatoryjne
Umowy obligatoryjno –
fakultatywne
Umowy fakultatywno –
obligatoryjne
Umowy fakultatywne
* Na zielono zaznaczono wszystkie umowy z elementem obligatoryjności.
Podstawą ich zawarcia są tzw. Traktaty reasekuracyjne (umowy ramowe
/ umowy generalne)
www. konusig.wpia.uw.edu.pl
www. konusig.wpia.uw.edu.pl
Reasekuracja proporcjonalna a
nieproporcjonalna – 2 kryteria
• Reasekuracja proporcjonalna – Przedmiotem umowy jest
wielkość ryzyka, wyrażona np. sumą ubezpieczenia czy limitem
odpowiedzialności: od wielkości ryzyka zależy świadczenie
reasekuratora. Składka jest ustalana na podstawie składek za
ubezpieczenie ryzyk podlegających reasekuracji. Cesjonariusz dzieli
los cedenta (follow the fortune)
• Reasekuracja nieproporcjonalna – Przedmiotem umowy jest
wielkość szkody lub szkodowości ryzyk w reasekurowanym portfelu,
którą dzieli się w umownie określonych kwotach lub proporcjach
między strony. Nie ma związku pomiędzy składką oryginalną a
składką
reasekuracyjną
(ceną
reasekuracji).
Składkę
reasekuracyjną ustala się na podstawie badań statystycznych, oraz
rozkładu prawdopodobieństwa wystąpienia i wysokości szkód oraz
odchyleń od normy. Punktem odniesienia są tu szkody lub
szkodowość, a nie suma ubezpieczenia czy wielkość ryzyka!
www. konusig.wpia.uw.edu.pl
Reasekuracja kwotowa (quota
share treaty)
ISTOTA: Ubezpieczyciel (cedent) zobowiązuje się odstąpić
reasekuratorowi udział w każdym ryzyku danego rodzaju (określony w
procentach sumy ubezpieczenia lub w określonej kwocie), natomiast
reasekurator zobowiązuje się ten udział przyjąć
• Przedmiotem są wszystkie ryzyka danego portfela
• Cedent odstępuje reasekuratorowi część ryzyka i składek według
ustalonego procentu. Z kolei reasekurator uczestniczy w
ewentualnych odszkodowaniach w tym samym procencie
(skorygowanym o prowizję reasekuracyjną)
• Ubezpieczyciel przekazuje reasekuratorowi odpowiednio do
cedowanych udziałów proporcjonalną część składek
ubezpieczeniowych, pomniejszoną o uzgodnioną prowizję
reasekuracyjną
www. konusig.wpia.uw.edu.pl
Reasekuracja kwotowa
Wykres: reasekuracja
kwotowa z udziałem
własnym równym 50%
www. konusig.wpia.uw.edu.pl
Reasekuracja kwotowa – cd.
+
• Stabilizuje portfel (szczególnie
ważne dla ubezpieczycieli
rozpoczynających działalność)
• Korzystna, jeżeli obejmuje nowo
wprowadzony produkt
www. konusig.wpia.uw.edu.pl
• Obowiązek cesji nawet małych
ryzyk – przymusowe dzielenie się
zyskiem z reasekuratorem
• Dotyczy tylko określonego typu
ryzyka i nie wyrównuje pozostałej
części portfela
• Nie zabezpiecza przed szkodami
katastrofalnymi lub kumulacją
ryzyk
Reasekuracja ekscedentowa
(surplus treaty)
ISTOTA: Cedent (asekurator) ustala wysokość udziału własnego
(zachowka / linii) i na tej podstawie (na podstawie stosunku udziału
własnego do sumy ubezpieczenia w danej grupie ryzyka) określa się
podział składki oraz podział płatności odszkodowań. Przedmiotem są
wszystkie tylko ryzyka przekraczające określoną w umowie wielkość
• Cedent zobowiązuje się cedować nadwyżki ponad te udziały lub
wielokrotności zachowka (ekscedenty) reasekuratorowi, który
zobowiązuje się je przyjąć
www. konusig.wpia.uw.edu.pl
Reasekuracja ekscedentowa –
cd.
www. konusig.wpia.uw.edu.pl
Reasekuracja ekscedentowa – cd.
+
• Reasekuracja ekscedentowa
eliminuje wahania w finansowych
operacjach ubezpieczeniowych
powstałych w następstwie bardzo
dużych szkód
www. konusig.wpia.uw.edu.pl
• nie wyrównuje szkód o niezbyt
wysokiej sumie ubezpieczenia
Reasekuracja kwotowo ekscedentowa
• Portfel danego rodzaju ubezpieczeń jest reasekurowany kwotowo, a
nadwyżka sum ubezpieczenia ponad ustaloną kwotę jest z kolei
reasekurowana według zasad reasekuracji ekscedentowej
• Portfel może być także najpierw reasekurowany ekscedentowo, a
potem kwotowo
www. konusig.wpia.uw.edu.pl
Reasekuracja nadwyżki szkody
(Excess of Loss / XL)
ISTOTA: reasekurator zobowiązuje się do pokrycia tej części szkód,
które są wyższe od ustalonej kwoty udziału własnego cedenta w
szkodzie, a niższe od określonej w umowie kwoty stanowiącej granicę
odpowiedzialności reasekuratora
• Udział własny cedenta w szkodzie nazywany jest priorytetem, a
górna granica odpowiedzialności reasekuratora z tytułu jednego
zdarzenia losowego nazywamy limitem pokrycia
reasekuracyjnego
• Zakres pokrycia określamy, jako warstwa szkodowa, layer lub
transza. Umowy mogą być wielowarstwowe, tj. określać kilka transz
www. konusig.wpia.uw.edu.pl
Reasekuracja nadwyżki szkody
– cd.
www. konusig.wpia.uw.edu.pl
Reasekuracja nadwyżki szkody
(excess of loss)
+
• Nie chroni przed nadmierną
szkodowością
www. konusig.wpia.uw.edu.pl
Reasekuracja nadwyżki
szkodowości (Excess of Loss Ratio)
ISTOTA: Reasekurator zobowiązuje się wyrównać ubezpieczycielowi
nadwyżkę wskaźnika szkodowości mieszczącego się w ustalonych w
umowie granicach. Ubezpieczyciel jest obciążony szkodowością
poniżej i powyżej tych granic (ograniczeniem odpowiedzialności
ubezpieczyciela jest tzw. Klauzula CAP, która wyłącza jego
odpowiedzialności przy przekroczeniu wskaźnika szkodowości (loss
ratio) określonej wartości)
• Nadwyżkę szkodowości ustala się procentowo w stosunku do
wskaźnika szkodowości
• Może dotyczyć całego portfela lub jego części; reasekurator może
pokrywać tylko część lub całość nadwyżki
www. konusig.wpia.uw.edu.pl
Reasekuracja nadwyżki
szkodowości (excess of loss ratio)
www. konusig.wpia.uw.edu.pl
Reasekuracja nadwyżki
szkodowości (excess of loss ratio)
+
-
• Cedent uzyskuje ochronę przed
skutkami nadmiernej szkodowości
powstałej w następstwie kumulacji
wielu szkód z osobna
mieszczących się w udziale
własnym cedenta
• Nie chroni przed wielkimi szkodami
www. konusig.wpia.uw.edu.pl
Cele i zadania reasekuracji a
rodzaj umowy
Ochrona przed skutkami
Ochrona przed
ryzyk wielkich
wahaniami przebiegu
szkodowości w sferze
ryzyk małych i
średnich
Rodzaje
reasekuracji
gwarantujące
taką ochronę

Zakres
przedmiotowy
ochrony
Ochrona przed
realizacją ryzyk
jednostkowych

Reasekuracja
ekscedentowa
Reasekuracja
nadwyżki szkody
www. konusig.wpia.uw.edu.pl


Reasekuracja
kwotowa
Reasekuracja
nadwyżki
szkodowości
Gwarancja ochrony
zespołowej, globalnej
Ochrona przed
skutkami kumulacji
ryzyk będących
skutkiem jednego
zdarzenia losowego

Reasekuracja
nadwyżki szkody
Jedno zdarzenie,
kumulacja ryzyk
Część III : Zagadnienia prawne
www. konusig.wpia.uw.edu.pl
Reżim prawny reasekuracji
Działalność zakładu reasekuracji:
• Ustawa o działalności ubezpieczeniowej
Umowa reasekuracji:
• Zasada self–regulatory contract
• W braku odpowiednich postanowień stosujemy normy i zasady z
praktyki międzynarodowej
• Jeżeli umowa podlega prawu polskiemu, stosujemy część ogólną
KC, oraz przepisy o ogólne o zobowiązaniach i odpowiedzialności
kontraktowej
www. konusig.wpia.uw.edu.pl
Charakter prawny umowy
reasekuracji
Cechy bezsporne







Cechy sporne
Umowa nienazwana (art. 820 KC)

Dwustronnie zobowiązująca

Dwustronnie kwalifikowana (tzn. zawsze 
po obu stronach te same podmioty)
Konsensualna
Kauzalna
Odpłatna
Najwyższej dobrej wiary (uberrimae
fidei)
www. konusig.wpia.uw.edu.pl
Wzajemna?
Losowa?
O charakterze odszkodowawczym?
(patrz. reasekuracja ryzyk osobowych)
Wybrane klauzule w umowie
reasekuracji cz. 1 – prawa
W umowie zwykle zastrzega się prawo reasekuratora do:
•informowania go o każdej zaistniałej szkodzie,
•prawo do weryfikacji wypłacanych przez ubezpieczyciela świadczeń (prawo
do inspekcji),
•możliwość partycypacji w procesie likwidacji szkód (claims cooperation
clause) - stały nadzór reasekuratora nad procesem negocjacji należnego
ubezpieczonemu odszkodowania
•a nawet obowiązek jego zgody na likwidację szkód (claims control)
•prawo do wzglądu w akta szkodowe
•obowiązek informowania go o określonych szkodach w danym okresie
czasu
•możliwa Klauzula SRCC : Wyłączenie odpowiedzialności reasekuratora w
przypadku strajków, zamieszek i rozruchów cywilnych
www. konusig.wpia.uw.edu.pl
Wybrane klauzule w umowie
reasekuracji cz. 2 - obowiązki
Można też zastrzec określone obowiązki:
• Możliwość zażądania przez ubezpieczyciela zapłaty przez reasekuratora
udziału w pokryciu ryzyk jeszcze przed wypłatą odszkodowań lub innych
świadczeń
• Obowiązek niezwłocznego pokrycia dużych szkód, z pominięciem
umownego terminu wzajemnych rozliczeń, np. kwartalnych czy rocznych
(cash loss clause*)
• Klauzula cut through – Zastrzeżenie, że w razie wystąpienia wypadku
ubezpieczeniowego reasekurator wypłaci świadczenie bezpośrednio
poszkodowanemu
• Klauzula follow the fortune
*Cash loss – wysokość szkody, dla której reasekurator wypłaci ubezpieczycielowi
zaliczkę; Cash loss level – Określa minimalną wysokość szkody, która, w przypadku
obligatoryjnych umów proporcjonalnych, może być rozliczona natychmiast poza
zwykłymi procedurami rozliczeniowymi
www. konusig.wpia.uw.edu.pl
Inne klauzule
• Klauzula CAP – Ogranicza odpowiedzialność reasekuratora, gdy
wskaźnik szkodowości (loss ratio) lub wskaźnik mieszany
(combined ratio) przekroczą ustalony w klauzuli poziom
• Klauzula udziału w zysku (stracie) – Zapis w umowie
proporcjonalnej mówiący o tym, że cedent uczestniczy w zysku /
stracie reasekuratora
• Reinstatement clause – Klauzula odnawiająca limit pokrycia
reasekuracyjnego w reasekuracji nieproporcjonalnej po wystąpieniu
szkody
www. konusig.wpia.uw.edu.pl
Część IV : Teoria i praktyka
www. konusig.wpia.uw.edu.pl
Wady i zalety reasekuracji – dla rynku
+
+
+
Przeciwdziałanie nadmiernej
koncentracji przemysłu
ubezpieczeniowego
Wpływa na liberalizację i łagodzenie
walki konkurencyjnej na rynku
-
-
www. konusig.wpia.uw.edu.pl
Stwarza zagrożenia dla słabo
rozwiniętych rynków
ubezpieczeniowych, które łatwo w ten
sposób uzależnić od rynków krajów
wyżej rozwiniętych
Hamuje rozwój krajowego rynku
kapitałowego i pieniężnego przez
przesunięcie działalności inwestycyjnej
funduszy ubezpieczeniowych za
granicę
Wady i zalety reasekuracji – dla zakładu ubezpieczeń
+
+
+
+
+
+
+
Poprawia wypłacalność, poprzez
zmniejszenie wymaganego marginesu
wypłacalności
Wpływa na bilans płatniczy z zagranicą
w przypadku stosowania reasekuracji
zagranicznej
Stabilizuje wynik finansowy, niweluje
zwiększone wypłaty odszkodowań i
świadczeń w niepomyślnych latach
Wyrównuje portfel i utrzymuje wskaźnik
szkodowości w określonych granicach
Chroni przed skutkami ryzyk wielkich,
wahań przebiegu szkodowości w sferze
ryzyka małych i średnich, oraz kumulacji
ryzyk będących efektem jednostkowego
zdarzenia losowego
Zwiększa pojemność ubezpieczeniową
www. konusig.wpia.uw.edu.pl
-
-
Wpływa pośrednio na obniżenie wyniku
finansowego z działalności technicznej
poprzez zmniejszenie przychodów
przedsiębiorstw ubezpieczeniowego
Zmniejszenie dochodów
Funkcje reasekuracji
Funkcja techniczna

Funkcja finansowa

-
Podstawowe
Polega na wtórnym i dalszym podziale ryzyka. Chroni ubezpieczycieli przed
nadmiernym wzrostem szkodowości w danym okresie w następstwie dużych
szkód lub znacznego skupienia w czasie szkód zwyczajnych, powodujących
istotne odchylenia od szkodowości przeciętnej; przez rozproszenie ryzyka
następuje wyrównanie portfeli ubezpieczeniowych; funkcja techniczna
umożliwia retrocesję
Wzmocnienie podstaw finansowych ubezpieczyciela i stabilizacji jego wyników
finansowych; jest zasadniczo skutkiem udostępniania cedentom części
kapitałów i środków finansowych reasekuratorów
Pozostałe
Umożliwia objęcie ochroną ubezpieczeniową ryzyk o charakterze katastrofalnym
Zwiększa pojemność ubezpieczeniową
Stymuluje rozwój ubezpieczeń
Ułatwia organizację nowych rodzajów lub wariantów ubezpieczeń
Istotnie wpływa na kształtowanie się bilansu płatniczego z zagranicą
Stymulator handlu zagranicznego
Metoda zarządzania ryzykiem ubezpieczeniowym
www. konusig.wpia.uw.edu.pl
Reasekuracja w
ubezpieczeniach na życie
• Teza: W dziale I reasekuracja odgrywa znacznie mniejszą rolę niż w
dziale II
• Dowód: W ubezpieczeniach na życie fakt wystąpienia zdarzenia
(śmierci) jest pewny. Nieznana jest tylko data jego nastąpienia, ale
tu pomocne są dane statystyczne. Umowy ubezpieczenia na życie
mają charakter długoterminowy, a ryzyko śmierci z zasady nie ma
charakteru katastrofalnego. Niebezpieczne mogą być tylko
nadmiernie wysokie sumy ubezpieczenia (ryzyko wystąpienia
wysokiej szkody). Ponadto ubezpieczyciela z działu II są znacznie
bardziej narażeni na ryzyko tzw. pomyślnych i niepomyślnych lat,
związanych z występowaniem katastrof naturalnych.
www. konusig.wpia.uw.edu.pl
Zjawisko frontingu
Fronting – Faktyczne przejęcie ryzyka przez reasekuratora. Dzieje się
to wskutek przekazania ryzyka w całości lub w przeważającej części
przez zakład ubezpieczeń (frontujący) zakładowi reasekuracji
(frontierowi)
Skutki frontingu:
• Reasekurator staje się faktycznym ubezpieczycielem
• Fronting zagraniczny powoduje drenaż rynku krajowego (odpływ
składki), oraz jego uzależnienie od zagranicznych ośrodków
reasekuracyjnych
• Zniekształcenie prawnego charakteru umowy ubezpieczenia, a
działalność ubezpieczeniowa staje się de facto pośrednictwem
ubezpieczeniowym z zakładem ubezpieczeń w roli pośrednika
www. konusig.wpia.uw.edu.pl
KOŁO NAUKOWE UBEZPIECZEŃ
SPOŁECZNYCH I GOSPODARCZYCH
Dziękuję za uwagę!
Dominik Kęska