Transcript Uniwersalna Klasyfikacja Dziesiętna

Uniwersalna Klasyfikacja
Dziesiętna we współczesnych
bibliotekach
Mickiewicz Elżbieta
Biblioteka Politechniki Białostockiej
Podlaskie Forum Bibliotekarzy
22 marzec 2012
Każdy system klasyfikacji
piśmiennictwa jest odbiciem
aktualnego stanu nauki, klasyfikacji
nauki, metodologii poszczególnych
nauk, a przede wszystkim dyscyplin
nauk wykładanych na uczelniach
Uniwersalna Klasyfikacja Dziesiętna
UKD służy do opracowania rzeczowego
zbiorów bibliotecznych.
Podstawowy cel opracowania rzeczowego:
- przedstawienie zbiorów od strony ich
zawartości treściowej.
Zadaniem tego rodzaju opracowania jest
odzwierciedlenie informacji, jakie niesie
dane dzieło, określenie jego dziedziny,
nazwanie tematów, przedstawienie
poruszanych w nim zagadnień.
Opracowanie księgozbioru
Opracowanie alfabetyczne, formalne, czy
katalogi alfabetyczne mogą wypełnić tylko
część potrzeb czytelników.
Nie są odpowiednie dla poszukiwań
rzeczowych, tematycznych.
Wielu czytelników zwraca się do bibliotek nie
dla uzyskania konkretnych tytułów lecz
książek z określonych dziedzin wiedzy i o
określonej problematyce.
Języki informacyjno-wyszukiwawcze
Pomocą w poszukiwaniach rzeczowych służą
języki informacyjno-wyszukiwawcze,
które tak jak sama nazwa wskazuje
spełniają dwa zasadnicze cele:
- opisują informację zawartą w pewnym
zbiorze i
- umożliwiają penetrację tego zbioru czyli
w praktyce przeszukiwanie
piśmiennictwa.
Język informacyjno-wyszukiwawczy
Sztuczny, czyli celowo przez kogoś
zbudowany system językowy, składający się
z określonego zbioru znaków i reguł
posługiwania się nimi, specjalizujący się w
opisywaniu cech treściowych i formalnych
dokumentów oraz umożliwianiu
wyszukiwania dokumentów o określonych
cechach na podstawie uprzednio
przygotowanych charakterystyk

Sosińska-Kalata Barbara: Podręcznik UKD dla bibliotekarzy i pracowników
informacji. – Warszawa 1995.
Uniwersalna Klasyfikacja Dziesiętna
Jednym z języków informacyjnowyszukiwawczych jest Uniwersalna
Klasyfikacja Dziesiętna.
Jest ona językiem
-uniwersalnym,
-o strukturze klasyfikacji,
-wykorzystującym system dziesiętny.
Fakt, że UKD jest językiem uniwersalnym
oznacza, że ma międzynarodowy i
powszechny zasięg, jest czytelna w
międzynarodowej wymianie informacji, a jej
zakres dziedzinowy jest nieograniczony.
KLASYFIKACJA
To podział logiczny czyli:
- podział pewnego zbioru elementów na
podzbiory, nazywane członami lub klasami
podziału, skupiające elementy mające jedną
lub kilka wspólnych cech.
Aby podział był poprawny, musi spełniać dwa
warunki:
1. podziałem musi być objęta całość dzielonego
zbioru,
2. każdy element musi być przyporządkowany
jednej i tylko jednej klasie podziału
Jeśli w obrębie klas wyróżnia się jeszcze
podklasy, uzyskujemy podział hierarchiczny
DZIESIĘTNA
Stosuje zasadę podziału dziesiętnego:
- rozbicie całości piśmiennictwa na 10
głównych, równorzędnych klas – działów
pierwszego stopnia
Każdy z tych działów ulega dalszemu
podziałowi – również na 10, te z kolei dzieli
się sukcesywnie na 10 działów kolejnego
stopnia, aż do wyczerpania podstaw
klasyfikacji
- przejrzyste oznaczenie nadrzędności,
współrzędności i podrzędności podziałów
Podział dziesiętny rządzi budową wszystkich
rodzajów symboli UKD, a więc także
symboli pomocniczych
Podział dziesiętny
0
1
2
3
Dział ogólny
Filozofia. Psychologia
Religia. Teologia
Nauki społeczne. Prawo. Administracja
5 Matematyka. Nauki przyrodnicze
6 Nauki stosowane. Medycyna. Nauki techniczne.
Rolnictwo
7 Sztuka. Rozrywki. Sport
8 Językoznawstwo. Nauka o literaturze. Literatura piękna
9 Archeologia. Prehistoria. Geografia. Biografie. Historia
Podział dziesiętny
30 Metodologia i metody nauk społecznych ogólnie
31 Statystyka. Demografia. Socjologia
32 Nauki polityczne. Polityka
33 Nauki ekonomiczne. Gospodarka. Ekonomia
34 Nauki prawne. Prawo
35 Administracja publiczna. Wojskowość
36 Opieka społeczna. Mieszkania. Ubezpieczenia
37 Oświata. Pedagogika. Wychowanie
38 (wolny)
39 Etnologia. Etnografia
Podział dziesiętny
6 Nauki stosowane. Medycyna. Nauki techniczne.
Rolnictwo
62 Inżynieria. Technika w ogólności
621 Ogólna budowa maszyn. Technika jądrowa.
Elektrotechnika. Technologia mechaniczna
621.3
Elektrotechnika
621.39
Technika telekomunikacji. Teleelektryka
621.396
Radiokomunikacja
621.396.7
Stacje nadawcze i odbiorcze
Podział dziesiętny
3 Nauki społeczne
31 Statystyka. Demografia. Socjologia
316 Socjologia
316.4 Procesy społeczne. Dynamika społeczna
316.42 Zmiana społeczna w społeczeństwach
globalnych. Rozwój społeczny
316.422 Reforma. Transformacja. Innowacje.
Modernizacja
316.422.6 Regres. Upadek
Podział dziesiętny
UKD
Jako klasyfikacja piśmiennictwa pełni dwie podstawowe
role:
- rolę systemu organizacji zbiorów bibliotecznych oraz
- rolę narzędzia wyszukiwania i przeglądania zawartości
według klas tematycznych
Ma charakter narzędzia wielofunkcyjnego:
- W wersji uproszczonej wykorzystywana jest do organizacji
zbiorów bibliotecznych na półkach.
- W wersjach o różnym stopniu szczegółowości - znajduje
zastosowanie w bibliografiach i katalogach
systematycznych.
Ostanie lata dowiodły jej wysokiej użyteczności jako
narzędzia rzeczowego wyszukiwania informacji w
zautomatyzowanych systemach informacyjnowyszukiwawczych w katalogowych systemach online
UKD na świecie
 UKD używana jest w 125 krajach
 Tłumaczenia UKD w 39 językach
 1993 r. UKD Master Reference File (wersja
w języku angielskim)
 2007 r. UKD MRF - zawiera 67600 symboli
UKD na świecie
UKD Master Reference File w BSI
UKD
w Polsce
Do lat dziewięćdziesiątych pozycja UKD w
polskich bibliotekach była niezachwiana.
Sytuacja zmieniła się wraz z
wprowadzaniem do bibliotek automatyzacji.
Biblioteki stanęły przed decyzją wyboru
języka informacyjno-wyszukiwawczego.
Oczywiste stało się stosowanie języka
opartego na słownictwie naturalnym:
języka haseł przedmiotowych, rzadziej
języka deskryptorowego lub języka słów
kluczowych.
UKD dla niektórych stawała się balastem
UKD w Polsce
Lata 90-te w Polsce to odejście wielu bibliotek od UKD, z
powodu opinii o :
- anachroniczności,
- nieprzystawalności do współczesnej wiedzy
- nieprzydatności w systemach skomputeryzowanych
Był to niewątpliwie skutek zbieżności dwu faktów:
- automatyzacji katalogów i
- opublikowania nowych tablic UKD, uwzględniających
gruntowne rewizje.
Krytykowana od lat za powolność aktualizacji i
nienadążanie za rozwojem nauk, została odrzucona
właśnie jako język zbyt szybko i zbyt radykalnie się
zmieniający
UKD w Polsce
 Praktycznie nie istnieje wyszukiwanie według UKD,
nawet jeżeli są indeksy UKD do przeglądania to tylko
według samego symbolu
 Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej –
szukanie według symboli UKD i przez słowa z
odpowiedników słownych symboli UKD
 Politechnika Śląska – wyszukiwanie według UKD przez
słowa i przez symbole UKD
 Politechnika Krakowska – wyszukiwanie według haseł
tezaurusa opartego na UKD i według symboli UKD
 Pozostałe biblioteki oferujące indeksy UKD do
przeglądania i wyszukiwania, pozostają przy samych
symbolach UKD. Zdarza się także, że do symboli UKD
dopisywane są odpowiedniki słowne symboli ale
kolejność szukania jest od symbolu cyfrowego.
Akademia Techniczno-Humanistyczna w
Bielsku-Białej
 Przykład wyszukiwania według
symbolu UKD
Politechnika Śląska
Politechnika Warszawska
Książnica Podlaska
BIBLIOTEKA PEDAGOGICZNA CEN
UKD w Polsce
Większość polskich bibliotek technicznych
przed skomputeryzowaniem stosowała
UKD. Wprowadzając systemy komputerowe
musiały zdecydować o sposobie
opracowania rzeczowego w nowej
technologii.
Większość dużych bibliotek technicznych
pozostało przy UKD. Zmiana języka
indeksowania wiązałaby się z potrzebą
"przeindeksowania" całych katalogów
ponieważ większa część ich kolekcji była
sklasyfikowana przy użyciu symboli UKD.
UKD
Oczekiwania wobec nowoczesnych systemów
bibliotecznych, wykorzystujących UKD do organizacji i
wyszukiwania informacji to:
- zapewnienie wyrażania pytań
wyszukiwawczych w języku naturalnym
Polskie projekty spełniające to oczekiwanie:
 - katalog online Biblioteki Politechniki
Białostockiej (wyszukiwanie zarówno za
pomocą symboli UKD jak i powiązanych z nimi
haseł przedmiotowych)
 - katalog online Biblioteki Głównej Politechniki
Krakowskiej oraz współpracujących z nią
bibliotek politechnicznych (wykorzystuje UKD
sprzężoną z tezaurusem) – nie jest obecnie
kontynuowany
Politechnika Krakowska
Politechnika Krakowska
Argumenty przemawiające za pozostaniu przy
UKD w Bibliotece Politechniki Białostockiej
 Jedynym językiem opracowania rzeczowego zbiorów
Biblioteki Politechniki Białostockiej jest UKD, co ma duże
znaczenie przy retrokonwersji zbiorów,
 katalog kartkowy był na bieżąco reklasyfikowany
i
uzupełniany, a tym samym stał się nieocenionym źródłem do
powiększenia bazy komputerowej,
 UKD zapewnia szczegółowe indeksowanie dokumentów z
zakresu nauk ścisłych,
 w opinii wielu bibliotekarzy UKD jest narzędziem o dużym
potencjale, w dodatku stale rozwijającym się,
 system ALEPH, pozwala dowolnie definiować zawartość pól
rekordu bibliograficznego.
UKD w USMARC
 Należało rozwiązać problem
dostosowania zapisu symboli UKD do
wymagań formatu USMARC.
 Jedynym polem umożliwiającym
wprowadzenie symbolu prostego,
złożonego czy też ciągu symboli było
niepowtarzalne wówczas pole „080”.
Zdanie UKD w polu 080
 Przykład z bazy
UKD w USMARC
„Jeżeli symbole UKD są wprowadzane
do jednego pola rekordu,
wyszukiwanie nie jest łatwe,
należałoby podzielić symbole
rozwinięte i złożone, odrębnie je
wprowadzić do podpól lub pól
powtarzalnych.” – napisała
prof.Barbara Sosińska-Kalata na VI
Warsztatach JHP BN i UKD w 2004 r.
UKD w USMARC
Wpisane do pola 080 zdanie UKD
mające postać symbolu rozwiniętego
lub złożonego nie mogło stanowić
elementu wyszukiwania informacji.
System mógł wyszukiwać tylko od
pierwszego symbolu, dalsze
natomiast symbole, zamieszczone po
„: „ lub znaku „+”, były dla systemu
niewidoczne, nie mogły więc być
elementem wyszukiwania.
Pierwsze rozwiązanie z kartoteką UKD
 Dodanie do formularza rekordu
bibliograficznego oddzielnego pola o nazwie
„UKD”
 Rozdzielenie symboli złożonych, łączonych
znakami +, :, / - każdy symbol wpisywany
jest oddzielnie, powtarzając pole UKD
 Rozdzielenie symbolu UKD i jego
odpowiednika słownego na dwa podpola
 Dodanie do każdego symbolu UKD w
kartotece UKD funkcję odsyłaczy, które
odsyłają do haseł indeksowych utworzonych
z odpowiedników słownych symboli UKD
Pola w rekordzie bibliograficznym
Zapis klasyfikacji w polu 080
oraz polach UKD
Pole 080: 624.131:678]:005.745(06)
Pole UKD: 624.131
Pole UKD: 678
Pole UKD: 005.746(06)
Struktura pola „UKD” w rekordzie
bibliograficznym w USMARC
$$a – zapis symbolu UKD
$$b – zapis odpowiednika słownego
Np.:
$$a 510.6
$$b Logika matematyczna
Zapis pionowy pola 080 i pola UKD
Kartoteka UKD
W pierwszej, tekstowej wersji
systemu ALEPH 300, kartoteka UKD
powstawała z zapisów w rekordzie
bibliograficznym i pełniła tylko funkcję
kartoteki wzorcowej. W momencie
wdrożenia nowej wersji systemu
ALEPH 500 pojawiła się możliwość
pełnej obsługi kartoteki wzorcowej
UKD
Kartoteka wzorcowa UKD w
ALEPH 500
 Nie zmieniło się pole 080 i pola UKD w
rekordzie bibliograficznym
 Zmieniła się filozofia tworzenia
kartoteki:
- kartotekę można było tworzyć
niezależnie od rekordu bibliograficznego
- wypełniając rekord bibliograficzny
pobiera się z KHW, utworzony wcześniej
symbol UKD
Kartoteka haseł wzorcowych (KHW)
Tworzona jest w celu ujednolicenia haseł w
danym języku.
Umożliwia realizację następujących celów:
- pomaga osobie katalogującej ustalić
właściwą formę różnego typu haseł,
- usprawnia wyszukiwanie w katalogach
online,
- umożliwia wymianę rekordów między
bibliotekami.
Wszystkie hasła ujednolicone wprowadzane
są tylko raz do KHW i używane w rekordach
bibliograficznych (pobierane do rekordów)
Format MARC21 do klasyfikacji
Biblioteki utrzymujące KHW UKD
MDT [Mazinarodni desetinne trideni] czeskie
tłumaczenie pliku MRF
http://aip.nkp.cz/mdt/
Biblioteka Techniczna w Hajfie w Izraelu (The
Technion Library – Israel Institute of
Technology)
http://library.technion.ac.il/
NEBIS - baza sieci bibliotek i ośrodków
informacji
w Szwajcarii
http://www.nebis.ch/
Baza Biblioteki Technicznej w Hajfie
Plik MRF w Bibliotece Narodowej Czech
NEBIS - baza sieci bibliotek i ośrodków informacji
w Szwajcarii
NEBIS - baza sieci bibliotek i ośrodków informacji
w Szwajcarii
Struktura rekordu hasła
wzorcowego UKD
 format MARC 21 do klasyfikacji danych
 wybrane pola:
153 z podpolami
„a” symbol cyfrowy
„h” odpowiednik słowny
453 hasło indeksowe, powstałe z
odpowiednika słownego
553 terminy związane z danym symbolem
UKD
Formularz wzorcowy KHW UKD
Rekord hasła w KHW UKD
Rekord hasła w katalogu online
Schemat „kartoteki wzorcowej” UKD
w Bibliotece Politechniki Białostockiej
"kartoteka wzorcowa"
Część systematyczna
Część alfabetyczna
(odpowiednik I części tablic UKD)
(odpowiednik II części tablic UKD)
$$a (tu: symbol cyfrowy)
$$b (tu: odpowiednik słowny)
hasła indeksowe
Kartoteka wzorcowa UKD
 Kartoteka ma postać bazy danych w obowiązującym
formacie MARC 21
- nazwy ujednolicone KHW to symbole UKD wraz z
odpowiednikami słownymi
- nazwy odrzucone to hasła indeksu przedmiotowego
UKD
 Indeks w porządku alfabetycznym wymienia wyrażenia
występujące w odpowiednikach słownych symboli –
układ alfabetyczny skupia w jednym miejscu wszystkie
ujęcia przedmiotu rozrzucone w wielu działach
Indeks alfabetyczny KHW UKD
 Zawiera wyrażenia występujące w
odpowiednikach słownych symboli oraz
wyrażenia synonimiczne, nie występujące w
odpowiednikach słownych
 Hasła wielowyrazowe poddawane są inwersji
 Jest odpowiednikiem drugiej części tablic UKD
– indeksu alfabetycznego – z funkcji
pomocniczej, stał się narzędziem do
wyszukiwania według zagadnień w katalogu
komputerowym
 Jest narzędziem gotowym, zamieszczanym w
każdym wydaniu tablic UKD
Indeks alfabetyczny KHW UKD
Indeks przedmiotowy KHW UKD
Budowa hasła indeksowego
 Hasło może mieć postać
- prostą – sam temat jedno- lub
wielowyrazowy ( tematy
wielowyrazowe
często podlegają inwersji czyli
odwróceniu)
- złożoną – temat uzupełniony
określnikami
Przykład haseł indeksowych z określnikami
Rekord hasła w kartotece UKD bez określnika
Przykłady stosowania inwersji
Przykłady stosowania inwersji
Przykłady stosowania określników
Przykłady stosowania określników
Szczegółowość symboli UKD
 Z zasady staramy się tworzyć
symbole jak najbardziej szczegółowe
 Hasła indeksowe są wówczas także
szczegółowe i łatwiejsze do
wyszukiwania według słów języka
naturalnego
 Ze szczegółowością idzie w parze
tworzenie symboli złożonych
Przykłady stosowania symboli złożonych
Symbole z zastosowaniem poddziałów
wspólnych formy, miejsca i z kreską zero:
621.3(038) Słowniki elektrotechniczne
72(438.151) Architektura Białegostoku
913(520)(036) Przewodniki turystycznokrajoznawcze po Japonii
69-021.163 Wady budowlane. Straty
budowlane
331-057.17 Dyrekcja. Kierownicy. Szefowie.
Przełożeni. Menedżerowie
Przykłady stosowania symboli złożonych
Symbole proste połączone znakami
„:” „+” „/” „’„
681.5:004:621.38 Mechatronika
626.81/.85 Nawadnianie
681.586'325 Przetworniki prędkości i
przyspieszenia
69+624](038) Słownik budowlany
811.134.3:811.111]'374 Słowniki
portugalsko-angielskie i angielskoportugalskie
Przykłady stosowania symboli złożonych
Symbole z zastosowaniem podziału
A/Z
Nazwy własne osobowe i geograficzne:
72.071Garcia de Paredes
913(438.152-751.2)Białowieski:502.5
Białowieski Park Narodowy
Nazwy instytucji:
061.1(438):347.77 Urząd Patentowy
Rzeczypospolitej Polskiej
Nazwy organizacji:
061.1(100):001 UNESCO
Wyszukiwanie w bazie BPB
 przeglądanie – możliwość wpisania
symbolu UKD i hasła indeksowego
 wyszukiwanie – możliwość wpisania
zarówno symbolu UKD jak i hasła
indeksowego
 wynik wyszukiwania – rekordy
bibliograficzne dokumentów, szukanych
tematów.
Przeglądanie indeksów UKD
Przeglądanie indeksów UKD
Przeglądanie symboli UKD
Wyszukiwanie wg UKD
za pomocą hasła indeksowego
Wynik wyszukiwania wg UKD
za pomocą hasła indeksowego
Wyszukiwanie wg UKD
za pomocą symbolu cyfrowego
Wynik wyszukiwania wg UKD
za pomocą symbolu cyfrowego
Wyszukiwanie w katalogu BPB – rekord hasła
Aktualności UKD na stronie BN
Kartoteka wzorcowa UKD w Bibliotece
Narodowej
 Baza oparta jest na tablicach
 Uniwersalna Klasyfikacja Dziesiętna:
publikacja nr UDC-P058 autoryzowana przez
Konsorcjum UKD nr licencji UDC-2005/06.
 Prezentuje symbole UKD budowane zgodnie z
przyjętą w B N metodą zapisu pionowego
symboli UKD. Zapis jest stosowany
w Przewodniku Bibliograficznym od 2011 r.
Kartoteka wzorcowa UKD jest kontrolowana
przez Pracownię Uniwersalnej Klasyfikacji
Dziesiętnej.
Format dla klasyfikacji w MARC21
Na potrzeby kartoteki wzorcowej zaadaptowano
następujące pola z formatu dla klasyfikacji:
008 Dane kontrolne
040 Instytucja sporządzająca rekord
084 Schemat klasyfikacji i wydanie
153 Symbol klasyfikacji i Odpowiednik słowny
symbolu
353 Odsyłacz uzupełniający (zob. też)
453 Symbol klasyfikacji odrzucony (NU)
553 Symbol klasyfikacji - Tropy (TK) i Odpowiednik
słowny symbolu
680 Tekst objaśniający - Nota stosowania
753 Termin indeksowy
761 Tekst objaśniający - Instrukcje dalszego podziału
i łączenia symboli i przykłady symboli
Rekord hasła w khw UKD
Kartoteka wzorcowa UKD w BN
Kartoteka UKD nie jest automatycznie
powiązana z rekordami bibliograficznymi.
Stanowi rodzaj słownika UKD zbudowanego
zgodnie z metodą zapisu pionowego.
Bazę można przeszukiwać przez trzy
indeksy:
 termin indeksowy
 symbol UKD
 tropy
http://mak.bn.org.pl/cgibin/makwww.exe?BM=50
Baza aktualizowana jest co miesiąc.
Kartoteka wzorcowa UKD w BN
Kartoteka wzorcowa UKD w BN
Kartoteka wzorcowa UKD w BN
Kartoteka wzorcowa UKD w BN
Organizacja zbiorów bibliotecznych
Oprócz klasyfikacji książek i prowadzenia
katalogu rzeczowego, Uniwersalna
Klasyfikacja Dziesiętna służy też do
tworzenia schematu układu książek na
półkach. UKD, w odróżnieniu od JHP
(rozpraszającego piśmiennictwo) jest
klasyfikacją skupiającą. Obejmuje całość
wiedzy i ją logicznie porządkuje.
Wolny dostęp do półek
 Umożliwia czytelnikowi bezpośredni kontakt
ze zbiorami bibliotecznymi gwarantując
swobodny wybór materiałów.
 Dzięki zastosowaniu w układzie zbiorów
klasyfikacji dziesiętnej klas nadrzędnych
i podrzędnych, użytkownik ma do
dyspozycji zakresy tematyczne od ogólnego
do szczegółowego, co pozwala mu w
szerszym kontekście spojrzeć na
wyszukiwane zagadnienie, zaś układ
logiczny działów np. elektrotechnika,
elektronika, telekomunikacja umożliwia
wgląd w pokrewną tematykę.
Wolny dostęp do półek
Możliwość zastosowania dwóch wzajemnie
uzupełniających się strategii wyszukiwania:
- praca z udostępnionym przez bibliotekę
schematem klasyfikacji,
- wstępne wyszukanie materiału w katalogu,
dotarcie do niego na półce, ocenie
znaleziska z autopsji i porównanie go z
materiałami znajdującymi się najbliżej pod
względem charakterystyki rzeczowej.
Na ogół udaje się znaleźć coś obok
„pierwotnego trafienia” i jest to książka, z
którą wychodzimy z biblioteki
Wolny dostęp do półek
Przy najbardziej nawet rozbudowanej
klasyfikacji i najbardziej precyzyjnym
języku haseł przedmiotowych jako
narzędziach wyszukiwawczych, możliwość
wzięcia książki do ręki, zapoznania się z jej
aparatem naukowym, ocenienia czytelności
tekstu i jego adekwatności do potrzeb, z
jakimi czytelnik rozpoczął poszukiwania jest
niezastąpione. Mogą to być wybory
świadome, jak i całkowicie przypadkowe
odkrycia.
Wolny dostęp do półek
 W wolnym dostępie nie chodzi o rozłożenie książek na
dostępnych półkach, tylko o stworzenie układu,
w którym z sensem można prowadzić wyszukiwania.
Użytkownik nie może znajdować pod jedną sygnaturą
200 książek, tak jak to powszechnie się zdarza, kiedy
do rozstawienia książek stosuje się skrócone tablice
UKD.
 W BPB przyjęto, że schemat ustawienia książek na
półkach będzie bardziej szczegółowy, na tyle, żeby w
księgozbiorze technicznym wyodrębnić dziedziny
istotne, często pojawiające się nowe zagadnienia.
Wiązało się to ze zmianami, przestawieniami i
łączeniami niektórych dziedzin
Schemat ustawienia na półkach
Schemat klasyfikacji w BPB obejmuje
następujące rodzaje symboli:
 symbole proste w różnym stopniu
rozbudowy
 symbole rozwinięte
 symbole złożone
 zastosowanie podziału
alfabetycznego A/Z
Przykłady działów w schemacie







Symbole proste:
620.3 Nanotechnologia
621.79 Spawanie. Zgrzewanie. Lutowanie
629.331 Samochody osobowe
678 Przemysł tworzyw sztucznych
728 Architektura mieszkalna
811.111 Język angielski
91 Geografia
Przykłady działów w schemacie
Symbole rozwinięte
 004.032.26 Sieci neuronowe
 005.95/.96 Zarządzanie personelem
 338.24.021.8 Reformy gospodarcze
 62-192 Niezawodność maszyn
 621.37-021.29 Kompatybilność
elektromagnetyczna
 913(438.15) Geografia województwa
podlaskiego
Przykłady działów w schemacie
Symbole złożone
 304/308 Polityka społeczna
 338.48-53:63 Agroturystyka
 621.31:621.38 Energoelektronika
 621.7.08+621.71 Metrologia techniczna.
Tolerancje. Pasowania. Montaż
 658.114-022.51/-022.55 Małe i średnie
przedsiębiorstwa. Small business.
Mikroprzedsiębiorstwa
Przykłady działów w schemacie
Zastosowanie podziału alfabetycznego
A/Z
 004.4A/Z Programy, języki i
systemy komputerowe wg nazw
 005.51L Logistyka
 51A/Z Matematycy
 72.071A/Z Architekci
Problemy w ustawieniu księgozbioru
wg UKD
 Uniwersalna Klasyfikacja Dziesiętna ma
charakter ujęciowy, czyli jeden przedmiot
dokumentu można rozpatrywać z różnych
punktów widzenia.
 Działowa organizacja zbiorów wg UKD może
więc powodować rozproszenie publikacji
dotyczących obiektów bądź zjawisk,
którymi zajmuje się wiele dyscyplin.
 W celu uniknięcia rozproszenia literatury,
której przedmiotem treści jest to samo
zagadnienie, ale rozpatrywane w różnych
aspektach utworzono symbole złożone
Problemy w ustawieniu księgozbioru
wg UKD
 Połączono w jednym miejscu zagadnienia
związane z wytrzymałością:
539.4+620.17 Wytrzymałość materiałów i
próby wytrzymałościowe
 Połączono w jeden dział zagadnienia
związane z kolejnictwem:
629.4+621.33+625.1/.5 Tabor kolejowy.
Trakcja. Wagony. Pojazdy szynowe. Koleje.
Budowa linii kolejowych. Koleje specjalne
Schemat ustawienia na półkach
W ustawieniu księgozbioru w układzie
działowym przyjęto zasadę, że na jeden
dział zostanie przeznaczony mniej, więcej
jeden regał. Obecny podział jest wynikiem
analizy ilościowej księgozbioru. Na
przyszłość, mamy nadzieję, będzie to
wynik zaspokojenia potrzeb użytkowników
biblioteki
Dziękuję za uwagę
[email protected]
Podlaskie Forum Bibliotekarzy
22 marzec 2012