Transcript graenmeti, SJ erindi

Aðlögunarsamningur ríkis og
garðyrkjubænda 2002-2012- Hverju
hefur hann skilað og þá hverjum?
Haustfundur Sambands garðyrkjubænda 2013.
Sigurður Jóhannesson.
1
Lagalegt umhverfi og stuðningur

Straumhvörf 2002. Aðlögunarsamningur....

Markmið:





að lækka verð til neytenda á garðyrkjuafurðum.
að auka hagkvæmni og samkeppnishæfi innlendrar
grænmetisframleiðslu.
að treysta tekjugrundvöll grænmetisframleiðenda.
að styðja framleiðslu- og markaðsmöguleika innlendrar
framleiðslu.
Hér hefur verið lagt mat á það hve vel hefur tekist til
um nokkur þessara atriða.
2
Tollar falla niður á sumum
tegundum grænmetis...

Tollar felldir niður á tómötum, gúrkum og
papriku.



Beingreiðslur 195 milljónir á ári, um 350 milljónir á
verðlagi 2012.
Greiðslur skyldu vera í samræmi við selt magn í
fyrsta gæðaflokki. Allir framleiðendur eiga rétt á
greiðslum.
Gert ráð fyrir óbreyttum fjárhæðum m.v. 2,5%
verðbólgu.
3
...tollar breytast á öðrum.

Tollvernd annars grænmetis breytt:



30% verðtollur felldur niður.
Magntollur (krónutollur) settur á í staðinn, skyldi
ekki valda verðhækkunum.
Þar sem fákeppni ríki verði magntollur þannig að
hann skapi sanngjarnt verðaðhald.
4
Niðurgreitt rafmagn, úrelding...

Ylræktendum tryggt rafmagn til lýsingar á
sambærilegu verði og í Kanada og Noregi.


Úrelding gróðurhúsa.


30 milljónir króna á ári í 5 ár....
Framlög til kynninga - rannsókna o.þ.h.


Jafnframt 5 milljónir króna til fjárfestinga í ljósum.....
25 milljónir á ári.
Komið yrði upp samstarfi til að fylgjast með
verði garðyrkjuafurða og ávaxta...
5
Stuðningur við grænmetisbændur, milljónir króna á
verðlagi neyslu 2012
2001 2002
Beinar greiðslur
327
Niðurgr. á lýsingu
30
Kynning o.þ.h.
45
Úrelding
54
Alls
455
Áætluð tollvernd 901 233
Samtals stuðn.
901 688
% af markaðsvirði 12 12
Neysluverð
1 1,05
2003
295
59
44
52
451
114
565
11
1,07
2004
347
73
42
27
489
170
659
13
1,1
2005
326
181
41
13
560
227
787
16
1,1
2006
297
168
38
61
566
209
775
13
1,2
2007
296
218
38*
28
579
179
758
12
1,3
2008
318
231
35
9
593
173
766
11
1,4
2009 2010 2011 2012
285 248 251 251
176 219 224 224
36 32 33 32
497
100
597
9
1,6
499
110
609
8
1,7
508
114
622
10
1,8
507
123
630
9
1,9
Heimildir: Ríkisreikningur, Hagstofan, eigin
útreikningar og áætlanir.
6
Hvernig hefur stuðningurinn þróast?





Stuðningur ríkis og neytenda minnkar um
fjórðung 2002, nálægt 200 milljónum á ári.
Beinar greiðslur til bænda minnka eftir 2002,
niðurgreiðslur á rafmagni aukast.
Stuðningur er svipað hlutfall af markaðsverði
framan af, en minnkar nokkuð 2008.
Stuðningur ríkis og neytenda um 40% af
vinnsluvirði í garðyrkju 2011.
Hlutfall stuðnings af rekstrartekjum 20-25%.

Nálægt 50% í öðrum búgreinum.
7
Nánar um innflutningsvernd

Tölur um innflutningsvernd reistar á hlutfalli
innflutnings og tolltekna.

Kann að vera misvísandi þegar tollur er aðeins
lagður á hluta úr ári.


Minna er flutt inn þegar tollur er lagður á en aðra mánuði.
Ef miðað er við verðlækkun grænmetis eftir að
tollar lækkuðu minnkaði tollvernd ekki um 7-8
hundruð milljónir árið 2002 (á verðlagi 2012)
heldur um tæplega 1½ milljarð króna.

Ávinningur neytenda og skattgreiðenda af
breytingunni verður þá allt að 1 milljarði króna...
8
Framhald á stuðningi við garðyrkju?

Aðild að Evrópusambandinu breytir sennilega
litlu fyrir framleiðslu á gúrkum, tómötum og
papriku.


Þessar greinar hafa þegar tekið á sig það högg sem
leiddi af niðurfellingu tolla.
Reynsla þessara greina af aðgerðunum 2002
gæti verið vísbending um hvers má vænta í
öðrum greinum garðyrkju ef Íslendingar ganga í
Sambandið.
9
Hvaða áhrif hafði breytingin 2002 á
verð á grænmeti?





Árið 2001 voru innheimtir tollar á grænmeti 24%
af innflutningsverði grænmetis (með
flutningskostnaði).
Árið 2003 var hlutfallið rúm 3%.
Lækkun innflutningsverðs og tolla vegna minni
tollverndar er þá um 17%.
Ofan á þetta verð leggst kostnaður við dreifingu
og verslunarálagning
Vegin verðlækkun á grænmeti miðað við
vísitölu neysluverðs eftir 2002 er 20%, eða
rúmlega það.
10
Hvaða áhrif hafði breytingin 2002 á
verð á grænmeti?
120
100
80
60
40
20
0
2000
2002
2004
2006
2008
2013
2011
2009
2007
2005
2003
2001
2010
2012
Meðalverð á grænmeti, kartöflum o.fl. miðað við vísitölu neysluverðs,
meðaltal 2000-2001=100. Rauðu strikin sýna meðaltal.
Heimildir: Hagstofa Íslands, eigin útreikningar.
11
M
Nó1v998 aí
em
ber
M
Nó1v999 aí
em
ber
M
Nó2v000 aí
em
ber
M
Nó2v001 aí
em
ber
M
Nó2v002 aí
em
ber
M
Nó2v003 aí
em
ber
M
Nó2v004 aí
em
ber
M
Nó2v005 aí
em
ber
M
Nó2v006 aí
em
ber
M
Nó2v007 aí
em
ber
M
Nó2v008 aí
em
ber
M
Nó2v009 aí
em
ber
M
Nó2v010 aí
em
ber
M
Nó2v011 aí
em
ber
M
Nó2v012 aí
em
ber
201
3Ma
í
M
Nó1v997 aí
em
ber
Hvaða áhrif hafði breytingin 2002 á verð á
tómötum, gúrkum og papriku?
Tómatar, kg
Agúrkur, kg
Papríka, kg
2000
1800
1600
1400
1200
1000
800
600
400
200
0
12
Verð á grænmeti miðað við almennt neysluverð 2012. Heimild: Hagstofa, eigin útreikningar.
Hvaða áhrif hafði breytingin 2002 á verð á
tómötum, gúrkum og papriku?



Verð á tómötum lækkaði um helming miðað við
almennt neysluverð, gúrkuverð heldur meira,
verð á paprikum aðeins minna.
Síðan hefur verð þessara tegunda haldist
nokkuð stöðugt miðað við almennt neysluverð.
Verðið hækkaði nokkuð árið 2008, þegar gengi
krónunnar hrundi.
13
Hvaða áhrif hafði breytingin 2002 á
verð á lauk, sveppum og hvítkáli?
Verð á grænmeti miðað við almennt neysluverð 2012. Heimild: Hagstofa, eigin útreikningar.14
Hvaða áhrif hafði breytingin 2002 á
verð á kartöflum, rófum og kínakáli?
Verð á grænmeti miðað við almennt neysluverð 2012. Heimild: Hagstofa, eigin útreikningar.15
Hvaða áhrif hafði breytingin 2002 á
verð á gulrótum og blómkáli?
Verð á grænmeti miðað við almennt neysluverð 2012. Heimild: Hagstofa, eigin útreikningar.16
Hvaða áhrif hafði breytingin 2002 á
verð á grænmeti?

Verð á lauk og sveppum breyttist lítið 2002, en
aðrar tegundir lækkuðu í verði um 10-15%.

Verðið lækkaði áfram næstu ár.

Sterk króna stuðlaði að lægra grænmetisverði...

Þegar krónan hrundi 2008 hækkaði verð kartaflna
og flestra tegunda grænmetis miðað við almennt
neysluverð...
17
Hvaða áhrif hafði breytingin 2002 á neyslu á
tómötum, gúrkum og papriku?
Tómatar
Gúrkur
Paprika
250
200
150
100
50
0
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
18
Hvaða áhrif hafði breytingin 2002 á neyslu á
tómötum, gúrkum og papriku?

Neysla á papriku jókst um helming (100%) frá
2001 til 2007, neysla á tómötum um nálægt
50% og neysla á gúrkum litlu minna.
19
Hvaða áhrif hafði breytingin 2002 á neyslu á
kartöflum, rófum, gulrótum, káli og sveppum?
Kartöflur
Rótargrænmeti
Kál og salat
Sveppir
250
200
150
100
50
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
20
Hvaða áhrif hafði breytingin 2002 á neyslu á
kartöflum, rófum, gulrótum, káli og sveppum?

Neysla á öðrum tegundum en kartöflum hefur
einnig aukist.

Einkum á rófum og gulrótum.
21
Hvaða vernd felst í flutningskostnaði frá
útlöndum?
Munur á verði á hafnarbakka (e. fob) og verði með flutningskostnaði (e.
cif). Heimild: Hagstofan, eigin útreikningar.
22
Flutningskostnaður hefur lækkað.

Veruleg vernd í flutningskostnaði frá útlöndum.


Mestur á sveppum, um 50%, lægstur á tómötum og
papriku, algengast að hann sé 10-20% árið 2012.
Óvegið meðaltal um 37% af verði á
hafnarbakka erlendis 2012 en nálægt 25%
2012.

Fjarlægðarverndin hefur minnkað mikið.
23
Markaðshlutdeild innlends
grænmetis
72%
70%
68%
66%
64%
62%
60%
58%
56%
54%
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Reiknað út frá tonnum af hverri grænmetistegund fyrir sig (kartöflur eru
hér taldar með grænmeti). Heimildir: Hagstofa Íslands, eigin
útreikningar. Athugið að skorið er af kvarðanum við 54%.
24
Markaðshlutdeild íslensks
grænmetis

Niðurfelling tolla 2002 högg fyrir íslenska
framleiðendur.



Markaðshlutdeild úr rúmum 70% 2001 í rúm 60%
2005.
Hrun í hlutdeild innlendrar papriku.
Eftir 2005 tók hlutur innlendrar framleiðslu að vaxa
aftur. Var 66% 2012, enn nokkru minni en 2001.
25
Markaðshlutdeild
Tómatar
Gúrkur
Paprika
120%
100%
80%
60%
40%
20%
0%
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
26
Markaðshlutdeild tómata, gúrkna og
papriku.

Hlutdeild innlendra gúrkna og tómata nú meiri
en 2001.

....en hlutdeild íslenskrar papriku minni en þá.
27
Markaðshlutdeild íslenskra kartaflna, rótarávaxta,
káls og sveppa
Kartöflur
Rótargrænmeti
Kál og salat
Sveppir
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
28
Markaðshlutdeild íslenskra kartaflna, rótarávaxta,
káls og sveppa


Markaðshlutdeild innlendrar kartöfluframleiðslu
hefur minnkað jafnt og þétt...
Hlutdeild íslenskrar framleiðslu í neyslu ýmissa
tegunda grænmetis minnkaði á
hágengisskeiðinu en jókst eftir að krónan hrundi
2008.
29
Hvaða áhrif hafði breytingin 2002 á
framleiðslu á innlendu grænmeti?
4.000
3.500
Tollar lækka
3.000
2.500
2.000
1.500
1.000
500
0
1993
1995
1997
1999
2001
2003
2005
2007
2009
2011
1992
1994
1996
1998
2000
2002
2004
2006
2008
2010
2012
Myndin sýnir framleiðslu á grænmeti á Íslandi í milljónum króna á útsöluverði
2001. Heimildir: Hagstofa Íslands, eigin útreikningar.
30
Hvaða áhrif hafði breytingin 2002 á
framleiðslu á innlendu grænmeti?

Framleiðslan dróst saman um tæpan fimmtung
frá 2001 til 2003, mælt á föstu verðlagi.


Framleiðslan jókst mikið 2006


Allur samdrátturinn í kartöfluframleiðslu....
Einkum vegna meiri kartöfluframleiðslu.
Framleiðslan eykst smám saman þegar horft er
á allt tímabilið.
31
Hvaða áhrif hafði breytingin 2002 á
framleiðslu á innlendu grænmeti?
2001
Kartöflur 1.307
Rófur
120
Gulrætur 103
Tómatar 321
Gúrkur
290
Blómkál
32
Hvítkál
80
Paprika
108
Kínakál
71
Sveppir
301
Samtals 2.733
2002
1.012
139
105
316
269
30
89
76
73
306
2.415
2003
815
158
121
358
248
27
89
44
75
311
2.245
2004
805
110
130
439
257
31
61
54
57
308
2.252
2005
834
123
146
502
317
17
55
70
45
293
2.402
2006
1.587
132
139
574
311
31
49
72
61
326
3.282
2007
1.495
141
183
534
371
42
54
82
62
344
3.309
2008
1.438
143
228
540
419
40
69
94
64
352
3.387
2009
1.093
154
251
493
401
38
76
98
62
370
3.036
2010
1.433
137
213
550
403
43
68
104
46
387
3.384
2011
831
125
263
534
437
40
72
127
52
390
2.870
2012
1.116
208
238
571
462
51
65
145
55
390
3.301
Framleiðsla á grænmeti, milljónir króna á verðlagi 2001.
Heimildir: Hagstofa, eigin útreikningar.
32
Framleiðsla á tómötum, gúrkum og
papriku
1400
1200
1000
800
600
400
200
0
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Framleiðsla í milljónum króna á föstu verði 2001. Heimildir: Hagstofa
Íslands, eigin útreikningar.
33
Framleiðsla á gúrkum, tómötum og
papriku

Samdráttur 2001-2003 en eftir það hefur ræktun
allra þessara tegunda aukist mikið.


Árið 2012 var yfir 60% meira ræktað af þessum
tegundum en 2001, mælt á föstu verðlagi.
Á sama tíma jókst framleiðsla annars grænmetis og
kartaflna um rúm 5%.
34
Hlutfall garðyrkju af landsframleiðslu
0,14%
0,12%
0,10%
0,08%
0,06%
0,04%
0,02%
0,00%
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Mælikvarði á landsframleiðslu er vergar þáttatekjur. Heimild: Hagstofa
Íslands, eigin áætlanir. Skipt er um matsaðferð 2007 og eru þáttatekjur fyrir
fyrri ár áætlaðar.
35
Hlutur garðyrkju af landsframleiðslu


Hlutur garðyrkju af landsframleiðslu er rúmlega
0,1%.
Hlutfallið minnkaði á hágengisskeiðinu, en jókst
eftir að krónan hrundi.
36
Hverju munar á verði innlendra vara
og erlendra?
GÚRKUR
PAPRIKA
TÓMATAR
100%
80%
60%
40%
20%
0%
2002
-20%
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
-40%
-60%
Myndin sýnir hlutfall skilaverðs til bænda og innflutningsverðs.
Heimildir: Bændasamtökin, Hagstofa Íslands.
37
Hverju munar á verði innfluttra vara
og innlendra?

Innlendir tómatar og paprika hafa hækkað í
verði miðað við innflutning.



Íslensk vara er nýrri en innflutt.
Innlendir framleiðendur undirstrika sérstöðu vöru
sinnar með áberandi umbúðum.
Litlu munar á verði innlendra gúrkna og
útlendra.
38
Samhengi verðs, tekna og
grænmetisneyslu-rannsókn.



Metum hlutdeild grænmetis, ávaxta, kjöts og
fisks og annarra matvara í matarkaupum, sem
fall af verði þessara 4 vöruflokka og
matarkaupum á mann á föstu verðlagi.
Tímabil: 1993-2011, 19 athuganir.
Aðferð: nær fullkomið eftirspurnarkerfi (e.
AIDS). Styðst við niðurstöður úr
rekstrarhagfræði. Tímalaust líkan.
39
Hvernig bregst grænmetissala við
þegar verð hækkar?

Verðteygni grænmetis 1993-2011 er -0,8.

Þegar grænmeti lækkar í verði um 1% eykst
eftirspurn um 0,8%.



eftirspurnin er óteygin, sem kallað er, þ.e. minni en 1, þó
að ekki muni miklu.
skilyrt eftirspurn, gert ráð fyrir að hlutur matar í neyslu
breytist ekki (óskilyrt tala sennilega hærri).
gögn um eftirspurn frá 1993 til 2000 áætluð að hluta, en
niðurstöður breytast ekki mikið þó að þessum árum sé
sleppt. Verðlækkunin 2002 gefur mestar upplýsingar.
40
Samanburður við erlendar
rannsóknir

Niðurstaðan er ekki langt frá því sem komið
hefur fram í öðrum evrópskum rannsóknum.

17 athuganir frá öðrum Evrópulöndum gefa
verðteygni frá 0 til -0,9 fyrir eftirspurn eftir grænmeti
og ávöxtum...


Meðaltal á bilinu -0,4 til -0,5.
Rannsókn Galdeanos frá 2001 á spænskum
gögnum frá 1996-1999 bendir til þess að verðteygni
nýs grænmetis þar í landi sé um -0,7.
41
Sala á unnu grænmeti næm fyrir
verðbreytingum...

Rannsókn Galdeanos frá 2001 bendir til þess
að sala á unnu grænmeti sé næmari fyrir
verðbreytingum (teygnari) en sala á nýju
grænmeti.
42
Samhengi verðs og
grænmetisneyslu

Sænsk rannsókn sýnir að sala á grænmeti var
ekki eins næm fyrir verðbreytingum á árunum
1980-2006 og áratugina á undan.


Möguleg skýring: Grænmeti lækkaði í verði.
Tekjuteygni grænmetissölu í Svíþjóð jókst hins
vegar töluvert frá 1960-1979 til 1980-2006.
43
Hvernig bregst grænmetissala við
þegar tekjur aukast?

Tekjuteygni á Íslandi (skilyrt) er 2,4.

Ef tekjur (matarinnkaup) hækka um 1% aukast kaup
á grænmeti um 2,4%.


Tekjuteygni frá 2001-2011 er 1,8.
Rannsókn frá Spáni frá 1996-1999 bendir til þess
að tekjuteygni nýs grænmetis sé um 1,4...
44
Grænmetisneysla vex

Neysla grænmetis hefur vaxið mikið bæði á
Íslandi og í öðrum löndum undanfarna áratugi.


Í Svíþjóð þrefaldaðist neysla á mann á nýju
grænmeti, öðru en kartöflum,í kílóum frá 1960 til
2006.
Neysla á nýjum kartöflum minnkaði mikið.
45
Tekjuteygni tegunda grænmetis...

Bæði íslenska rannsóknin og rannsókn
Galdeanos frá 2001, benda til þess að sala á
nýju grænmeti sé munaðarvara, þ.e. að
eftirspurn aukist meira en nemur auknum
tekjum...


Almennt má segja að eftirspurn eftir vönduðum
vörum vaxi þegar tekjur aukast.
Rannsókn Galdeanos bendir til að unnið
grænmeti, þ.e. dósamatur og þess háttar, sé
óæðri vara, sem kallað er, þ.e. eftirspurn minnki
þegar tekjur aukast.
46
Grænmetisneysla eykst þegar verð
lækkar

Íslendingar brugðust við verðlækkun á
grænmeti 2002 með því að kaupa mun meira af
nýju grænmeti en áður.

Í samræmi við niðurstöður frá öðrum löndum.


Niðurstöðurnar eru vísbending um hvað kann að gerast
ef tollar verða lækkaðir á öðrum grænmetistegundum.
Ef tollar verða lækkaðir á öllum matvörum verða
viðbrögðin sennilega minni.
47
Hvaða áhrif hafa markaðsherferðir?

Upplýsingagjöf um áhrif matvara á heilsu virðist
hafa áhrif á sölu þeirra.


Merkingar skipta máli.
Nokkrar rannsóknir benda hins vegar til þess að
auglýsingar á matvörum hafi lítil eða engin áhrif.

Rickertsen (1995, 1998) rannsakaði áhrif
auglýsinga á sölu á grænmeti í Noregi og Chang
o.fl. (1991) skoðuðu sölu á matarolíu í Kanada.
48
Afkoma-blómarækt
15%
10%
5%
0%
0
20
-5%
1
0
20
2
0
20
3
0
20
4
0
20
5
0
20
6
0
20
7
0
20
8
0
20
9
1
20
0
-10%
-15%
-20%
Hagnaður sem hlutfall af rekstrartekjum.
Heimild: Hagþjónusta landbúnaðarins, eigin útreikningar. Nýrri
tölur liggja ekki fyrir.
49
Afkoma - blómarækt

Afar slæm afkoma á fyrstu árum aldarinnar.

Þokkaleg um miðjan áratuginn.

Hrun krónunnar mikið áfall...


....að því er virðist.
Ágæt afkoma 2010.
50
Afkoma-garðplöntur, grænmeti
15%
10%
5%
20
10
20
09
20
08
20
07
20
06
20
05
20
04
20
03
-5%
20
02
20
01
0%
-10%
-15%
-20%
Hagnaður sem hlutfall af rekstrartekjum.
Heimild: Hagþjónusta landbúnaðarins, eigin útreikningar, nýrri
tölur liggja ekki fyrir.
51
Afkoma-garðplöntur, grænmeti

Lengst af jöfn afkoma, yfir núlli.

Árin 2006 og 2008 undantekningar.

Afkoma batnar eftir hrun krónunnar.

Arðsemi eiginfjár að jafnaði góð eftir 2002, en afar
sveiflukennd.
52
Afkoma-kartöflur
10%
8%
6%
4%
2%
0%
0
-2%
20
1
0
20
2
0
20
3
0
20
4
0
20
5
0
20
6
0
20
7
0
20
8
0
20
9
1
20
0
-4%
-6%
-8%
-10%
Hagnaður sem hlutfall af rekstrartekjum.
Heimild: Hagþjónusta landbúnaðarins, eigin útreikningar, nýrri
tölur liggja ekki fyrir.
53
Afkoma - kartöflur

Miklar sveiflur í afkomu.


Mörg slæm ár, einkum 2004, 2005 og 2008.
Góð afkoma 2010.
54
Heildararðsemi
Blóm
Grænmeti/garðplöntur
Kartöflur
35%
30%
25%
20%
15%
10%
5%
0%
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Myndin sýnir arðsemi alls fjármagns, sem ekki skilar
vöxtum, fyrir fjármagnsliði, óreglulega liði og skatta.
Heimildir: Hagþjónusta landbúnaðarins, eigin útreikningar.
55
Heildararðsemi

Sýnir getu til þess að greiða af lánum og ávaxta
eigið fé.




Óháð fjármögnun.
Allgóð: 13% í blómarækt, 11% í grænmeti og
garðplöntum, 13% í kartöflurækt.
Fer batnandi, einkum í ræktun grænmetis og
garðplantna.
Góðir fjárfestingarkostir.

Einkum í ræktun grænmetis og garðplantna.

Meiri sveiflur í hinum greinunum.
56
Fjárhagur-blómarækt
10%
10
20
09
20
08
20
07
20
06
20
05
20
04
20
02
03
20
20
-10%
20
01
0%
-20%
-30%
-40%
-50%
-60%
-70%
Eiginfjárhlutfall
Heimild: Hagþjónusta landbúnaðarins, nýrri tölur liggja ekki fyrir.
57
Fjárhagur - blómarækt

Fjárhagur er slæmur..

Versnaði mikið 2008.

Hlutfall veltufjár og skammtímaskulda lágt...
58
Fjárhagur-garðplöntur, grænmeti
25%
20%
15%
10%
5%
20
10
20
09
20
08
20
07
20
06
20
05
20
04
20
03
20
02
20
01
0%
Eiginfjárhlutfall
Heimild: Hagþjónusta landbúnaðarins.
59
Fjárhagur-garðplöntur, grænmeti

Fjárhagur lengst af þokkalegur


Versnaði 2007 og 2008.
Staðan batnaði nokkuð 2010.
60
Fjárhagur-kartöflurækt
5%
0%
01
0
-5%
2
02
0
2
03
0
2
04
0
2
05
0
2
06
0
2
07
0
2
08
0
2
09
0
2
10
0
2
-10%
-15%
-20%
-25%
-30%
-35%
-40%
Eiginfjárhlutfall
Heimild: Hagþjónusta landbúnaðarins.
61
Fjárhagur-kartöflurækt

Fjárhagurinn hefur lengst af verið mjög slæmur..

Hefur batnað heldur seinni árin.
62
Niðurstöður

Neytendur og skattgreiðendur högnuðust á
tollalækkun á grænmeti árið 2002.

Ágóðinn að mestu leyti hjá neytendum.
Grænmetisverð lækkaði um 20% miðað við almennt
neysluverð.


Samanlagður beinn ávinningur neytenda og
skattgreiðenda er á bilinu frá 200 milljónum króna á ári á
verðlagi neyslu 2012 og allt að einum milljarði króna.
Stuðningur sýnilegri og fyrirsjáanlegri en áður.
63
Niðurstöður

Sala á grænmeti er næm fyrir lækkun verðs og
hækkun tekna.

Sala á grænmeti virðist þó vera lítillega óteygin,
sem kallað er, en sala þess eykst heldur minna en
nemur verðlækkun (í prósentum).



Neysla eykst um nálægt 0,8% þegar verð lækkar um 1%.
Gefur hugmynd um hvers vænta má ef tollar verða
lækkaðir á fleiri tegundum grænmetis.
Grænmeti er munaðarvara, neysla þess vex hraðar
en nemur batnandi kjörum.

Sennilega á grænmetisneysla eftir að vaxa, þó að verð
haldist óbreytt.
64
Niðurstöður

Samkeppni við íslenska grænmetisbændur er
harðari en áður.



Engir verndartollar á 3 grænmetistegundum.
Flutningskostnaður hefur minnkað töluvert.
Fjarlægðarverndin hefur minnkað.
Verð á innlendum tómötum og papriku hefur
hækkað töluvert miðað við innflutning.


Munar um að varan er nýrri en erlend. Áberandi
umbúðir.
Minnar munar á verði íslenskra gúrkna og útlendra.
65
Niðurstöður

Markaðshlutdeild minnkaði og óx.



Markaðshlutdeild innlendrar framleiðslu á tómötum
og gúrkum minnkaði þegar tollar lækkuðu 2002.
Markaðshlutdeild í paprikuframleiðslu hrundi.
Síðan hefur hlutdeild innlendrar framleiðslu í
þessum greinum batnað jafnt og þétt.
66
Niðurstöður

Afkoma í framleiðslu grænmetis og garðplantna
er sveiflukennd, en allgóð samkvæmt
ársreikningum, þegar á allt er litið:


Hagnaður er góður flest árin – nema 2008, þegar
gengið hrynur.
Sveiflukenndari afkoma í kartöflurækt og
blómaframleiðslu.

Fjárhagsstaða blómabænda er mjög slæm og staða
kartöflubænda léleg.
67
Niðurstöður

Góð heildarávöxtun í öllum garðyrkjugreinum.


Hefur farið batnandi.
Bendir til þess að í garðyrkju séu góðir
fjárfestingarkostir fyrir áhættufjárfesta – einkum í
framleiðslu grænmetis og garðplantna.
68
Niðurstöður

Grænmetisneysla og framleiðsla á grænmeti
hér á landi hefur vaxið mikið eftir 2002.



Högg í upphafi, paprikurækt dróst mikið saman.
Árið 2012 var yfir 60% meira ræktað af tómötum,
gúrkum og papriku en 2001.
Framleiðsla kartaflna og tollaðs grænmetis jókst um
5% á sama tíma.
69
Niðurstöður


Lítill vafi á að breytingin 2002 var til góðs fyrir
neytendur og skattgreiðendur.
Erfiðara er að segja til um áhrif á framleiðendur.

en ekki verður séð að þeir hafi tapað á breytingunni.
70