KHÁI QUÁT CHUNG VỀ LUẬT HỌC SO SÁNH
Download
Report
Transcript KHÁI QUÁT CHUNG VỀ LUẬT HỌC SO SÁNH
KHÁI QUÁT CHUNG VỀ
LUẬT SO SÁNH
TS. Bùi Nguyên Khánh
Viện Nhà nước và Pháp luật
NỘI DUNG
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ THUYẾT
VỀ LUẬT SO SÁNH
CÁC TRUYỀN THỐNG PHÁP LUẬT
TRÊN THẾ GIỚI
PHẦN THỨ NHẤT
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ THUYẾT VỀ
LUẬT SO SÁNH
Về tên gọi
Luật so sánh
Luật đối chiếu
Luật học so sánh
• Tiếng Anh: Comparative Law
• Tiếng Đức: Rechtsvergleichung
• Tiếng Pháp: Droit Compare
Bản chất của Luật so sánh
Luật so sánh không phải là một lĩnh
vực pháp luật thực chất
Luật so sánh không chỉ là đối chiếu
pháp luật
=> là một phương pháp xem xét
nghiên cứu và tiếp cận pháp luật trên
bình diện của sự giao lưu quốc tế về
pháp luật
Nội dung của Luật so sánh
Tập hợp các pháp luật;
Phân loại các pháp luật;
Nghiên cứu so sánh về xã hội học và
vai trò của pháp luật với tính cách là
một hiện tượng phổ biến trong xã
hội.
Định nghĩa Luật so sánh
Vì vậy, luật học so sánh là môn
khoa học pháp lý thực thụ,
nghiên cứu những quy luật của
đời sống xã hội của pháp luật với
tính cách là một hiện tượng văn
hoá phổ biến.
Môn học Luật so sánh
So sánh các hệ thống pháp luật, chế định của các
hệ thống pháp luật khác nhau nhằm tìm ra sự
tương đồng và khác biệt,
Sử dụng những sự tương đồng và khác biệt đã
tìm ra nhằm giải thích nguồn gốc, đánh giá cách
giải quyết trong các hệ thống pháp luật, phân
nhóm các hệ thống pháp luật hoặc tìm ra những
vấn đề cốt lõi, cơ bản của các hệ thống pháp luật
và
Xử lý những vấn đề mang tính chất phương pháp
nảy sinh trong quá trình so sánh luật, bao gồm
cả những vấn đề khi nghiên cứu luật nước
ngoài[1]
[1] Michel Bogdan, Luật so sánh, (bản tiếng Việt) 2002,
Ý nghĩa thực tiễn của Luật so sánh
Tính giáo dục chung của luật học so
sánh
Hiểu biết sâu hơn về nội luật
Hội nhập và thống nhất pháp luật
Hoàn thiện pháp luật
Ý nghĩa khoa học của Luật so sánh
Luật so sánh thâu tóm pháp luật và lý
giải:
• Pháp luật là gì?
• Pháp luật hình thành như thế nào?
• Pháp luật vận động ra sao?
• Mục đích của pháp luật là gì?
• Tác động của pháp luật vào xã hội?
• Cơ cấu của pháp luật, ...
Nguồn gốc của Luật so sánh
Luật so sánh và môn học Luật nước ngoài
truyền thống
Nhu cầu của LSS trong thời đại toàn cầu
hóa:
•
•
•
•
•
Toàn cầu hóa và nhu cầu nhận thức PL
LSS và Nhà nước học so sánh
Vị trí và sự khác biệt của mỗi hệ thống PL
Sự phiến diện của triết học pháp quyền
Tìm kiếm mô hình lý tưởng, “mẫu số chung”
của PL
Lich sử Luật so sánh
Thời kỳ cổ đại: Sự thống trị của Luật La
mã (đến 1453)
Thời kỳ trung cổ: So sánh Luật la mã luật của giáo hội – Common Law
Thời hiện đại:Tư tưởng về Bộ luật chung
• 1869: Tạp chí Luật so sánh
• 1900: Hội nghị quốc tế lần đầu tiên
• 1958: Công nhận của UNESCO
Ở Việt Nam
Đối tượng nghiên cứu so sánh
Pháp luật nước ngoài
Pháp luật của mỗi quốc gia (lịch sử
pháp luật)
Áp dụng pháp luật
Tư duy, học thuyết, nguyên tắc pháp
lý
Phương pháp nghiên cứu
so sánh
Mô tả khách quan
Phương pháp phân tích, đánh giá, đối
chiếu các yếu tố tác động tới việc
hình thành quy phạm pháp luật, chế
định pháp luật của các hệ thống
pháp luật khác nhau
Phương pháp so sánh tương phản và
đồng nhất
Phương pháp nghiên cứu
so sánh (tiếp theo)
So sánh vĩ mô
• Quan niệm về pháp luật - nguồn luật
• Cấu trúc pháp luật
• Khái niệm pháp lý
So sánh vi mô
So sánh chức năng
PHẦN THỨ HAI
Các truyền thống
pháp luật trên
thế giới
(Familie)
Lý do phân loại
Pháp luật là một hiện tượng văn hoá;
Pháp luật tồn tại trong hoàn cảnh xã
hội, chính trị khác nhau;
Điểm xuất phát của các hệ thống
pháp luật không giống nhau (tập
quán, tôn giáo, các giáo sư luật, ...).
Tiêu chí phân loại
(Đào Trí Úc)
Các văn bản pháp luật;
Luật tục;
Thực tiễn xét xử của các toà án;
Các học thuyết pháp lý;
Địa vị xã hội của các nhà luật và các định chế
pháp luật như các tổ chức luật sư, cố vấn pháp
luật, ...;
Các quan niệm về giá trị của pháp luật so với
những chuẩn giá trị khác trong xã hội;
Các thủ tục pháp lý, phương thức bảo vệ trước
toà, phương thức kiểm tra, giám sát về pháp
luật.
Tiêu chí phân loại
(Zweigert)
Xuất phát điểm của pháp luật
Phương thức tư duy pháp lý
Những chế định pháp lý có tên goị
giống nhau nhưng nội hàm khác
nhau
Nguồn của pháp luật
Ý thức hệ tạo thành pháp luật (tôn
giáo, XHCN, Phương tây)
Các hệ thống pháp luật
Châu Âu lục địa
Anh - Mỹ
XHCN?
Tôn giáo
…Bắc ÂU, Đông ÂU?
Các quốc gia thuộc Hệ thống pháp
luật Châu Âu lục địa
Dòng La mã:
Pháp, Bỉ, Luxembourg, Monaco, Haiti,
Italia, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Hà
Lan. Ngoài ra, có thể kể đến pháp luật
của các nước châu Mỹ latin như Quebec
(Canada), các nước châu Phi là dưới thời
thực dân đã là thuộc địa và sau này
nằm trong Liên Hiệp Pháp: Congo,
Indonesia, Maroc, Tunisia, Algeria, Arap,
Liban, Syria.
Các quốc gia thuộc Hệ thống pháp
luật Châu Âu lục địa
Dòng German:
Đức, Áo, Liechtenstein, Thuỵ Sỹ, Thổ
Nhĩ Kỳ, và trong chừng mực nhất
định phải kể đến Nhật Bản, Thái Lan
và Hàn Quốc
Đặc điểm của Zivil Law
Có nguồn gốc từ Luật La mã
Luật nội dung quyết định luật hình
thức
Luật quy phạm (văn bản) chiếm ưu
thế
Xem xét pháp pháp luật theo luật
công - luật tư (pháp luật hỗn hợp)
Khái quát về luật công
Quy phạm luật công mang tính tổng quát;
Phương pháp của luật công mang tính
mệnh lệnh đơn phương;
Chính vì đặc điểm nói trên mà luật công là
luật mang tính bất bình đẳng, theo đó cơ
quan nhà nước có đặc quyền trong các
mối quan hệ pháp luật.
=> Các chủ thể phải và được làm những gì
PL cho phép
Nguyên tắc của luật công
Nhà nước bảo đảm để mọi người đều
có quyền tự do, bình đẳng
Quyền lực tối cao của nhà nước
thuộc về nhân dân
Nguyên tắc tôn trọng Hiến pháp
Nguyên tắc pháp chế, trách nhiệm
của nhà nước
Các ngành luật cơ bản thuộc
công luật
Luật hiến pháp
Luật hành chính
Luật tài chính công
Khái quát về luật tư
Điều chỉnh các quan hệ “đời tư”
Không mang dấu hiệu quyền lực
công cộng => tư do, bình đẳng, thỏa
thuận
=> Các chủ thể được làm những gì
pháp luật không cấm
Các ngành luật cơ bản thuộc
luật tư
Luật dân sự
Luật thương mại
Mối quan hệ luật DS – TM
Vấn đề Luật kinh tế (công hay tư?)
Pháp luật hỗn hợp
Vừa có tính chất công và tính chất tư
Vừa có yếu tố quốc gia vừa có yếu tố
quốc tế
Cụ thể:
Đó là luật về quyền con người và tự do
công cộng, luật các cộng đồng châu Âu,
luật về các vấn đề xã hội, luật xây
dựng, luật hàng hải, luật bảo hiểm, luật
hình sự, luật toà án (luật tố tụng), tư
pháp quốc tế, ...
Khái quát về hệ thống Thông luật
(Anh - Mỹ, Common Law)
Xuất hiện ở nước Anh
Chia thành hai nhóm:
• Pháp luật Anh
• Pháp luật Mỹ