Transcript Björn Traustason

Landnotkun skógræktar
Björn Traustason
Rannsóknastöð skógræktar, Mógilsá
Haustráðstefna FL 27. október 2011
Rannsóknastöð
skógræktar
Landnotkun skógræktar
• Skógrækt fremur ný landnotkun hér á landi. Þó hún eigi sér yfir 100
ára gamla sögu þá er stærstur hluti skógræktar innan við 20 ára
• Með skógrækt er oft verið að breyta landi yfir í afar verðmætt land
til lengri tíma litið, land sem gefur af sér timburafurðir eða til
annarra nytja t.d. útivistar
• Ísland er afar fátækt af ræktuðum skógum, mikilvægt að byggja upp
sjálfbæra skógarauðlind sem nægilega stór til að þjóna
innanlandsmarkaði um viðarafurðir til framtíðar
• Til þess þarf lágmarksstærð af skóglendi. Ekki rétt að nota tölu
byggða á hæðarlínu heldur gera greiningu á hversu stór þessi
skógarauðlind þarf að vera til að þjóna sínu hlutverki.
• Þegar slík vinna fer fram þarf að fá alla að borðinu og skipuleggja
skógrækt á heildstæðan hátt
Rannsóknastöð
skógræktar
Landnotkun skógræktar
4.600 ha
11%
4.400 ha
11%
2.500 ha
6%
Graslendi
Mólendi
Birkilendi
Ræktað land
Mosi
Hálfdeigja/Votlendi
Hálfgróið/lítt gróið
2.100 ha
5%
1.200 ha
3%
3.600 ha
9%
22.900 ha
55%
Landnotkun skógræktar á Íslandi frá upphafi skógræktar til dagsins í dag.
Rannsóknastöð
skógræktar
Landnotkun skógræktar
600 ha 400 ha
5%
4%
300 ha
400 ha 3%
4%
1.500 ha
13%
Graslendi
Mólendi
Birkilendi
Ræktað land
Mosi
Hálfdeigja/Votlendi
Hálfgróið/lítt gróið
3.200 ha
28%
4.900 ha
43%
Landnotkun skógræktar frá upphafi skógræktar fram til ársins 2000.
Rannsóknastöð
skógræktar
Landnotkun skógræktar
4.000 ha
13%
3.000 ha
10%
1.900 ha
6%
Graslendi
Mólendi
Birkilendi
Ræktað land
Mosi
Hálfdeigja/Votlendi
Hálfgróið/lítt gróið
1.800 ha
6%
800 ha
3%
400 ha
1%
18.000 ha
61%
Landnotkun skógræktar frá árinu 2000 til dagsins í dag.
Rannsóknastöð
skógræktar
Landnotkun skógræktar
8% skógræktar ofan 200 m hæðar
100%
90%
80%
70%
60%
50%
92% skógræktar neðan
200 m hæðar
40%
30%
20%
10%
0%
Rannsóknastöð
skógræktar
Skógrækt neðan 200 m hæðar
Skógrækt ofan 200 m hæðar
Skóggræðsla (“nýskógrækt”)
í milljónum gróðursettra trjáplantna
1940-2007
•
Rannsóknastöð
skógræktar
75% skóggræðslu hefur átt sér stað frá árinu 1990.
Tegundir gróðursettar (2000-2005)
E ng e lm a nn spruc e
2 ,5 9 %
W hite spruc e
1 ,0 3 %
Sitkagreni (15%)
W illo w 1 ,6 2 %
S itka spruc e 1 4 ,9 2 %
R o w a n 0 ,2 0 %
N o rw a y spruc e 0 ,0 4 %
alaskaösp (5%)
B la c k c o tto nw o o d
4 ,6 1 %
birki (26%)
L o dg e po le pine
1 4 ,9 2 %
Stafafura (15%)
S ibe ria n la rc h
3 3 ,7 2 %
Síberíu- og rússalerki (34%)
Rannsóknastöð
skógræktar
B irc h 2 6 ,3 4 %
-20
Belgía
Albanía
Rússland
Finnland
Svartfjallaland
Makedónía
Malta
Mónakó
Andorra
Vatíkanið
Slóvakía
Rúmenía
Georgía
Tékkland
Ungverjaland
Króatía
Svíþjóð
Lúxemborg
Noregur
Austurríki
Þýskaland
Holland
Úkraína
Moldóvía
Tyrkland
Pólland
Liechtenstein
Sviss
Frakkland
Slóvenía
Hvítrússland
Lettland
Eistland
Kýpur
Lithaugaland
Stóra-Bretland
Danmörk
Búlgaría
Bosnía og Hersegóvína
Serbía
Rannsóknastöð
skógræktar
Ítalía
Grikkland
Spánn
Portúgal
Ísland
Írland
% Aukning (minnkun) skógarþekju í 46 Evrópulöndum (1990-2005)
Skógar Íslands stækkuðu um 21,000 ha á þessu tímabili
(um 95% á 15 árum).
100
Á árabilinu 1990-2005 jókst flatarmál skóglendis um 6,3% ár ári
80
60
40
20
0
Rannsóknastöð
skógræktar
Finnland
Svíþjóð
Slóvenía
Spánn
Eistland
Rússland
Bosnía og Hersegóvína
Svartfjallaland
Grikkland
Lettland
Austurríki
Liechtenstein
Króatía
Georgía
Hvítrússland
Portúgal
Kýpur
Slóvakía
Noregur
Makedónía
Albanía
Ítalía
Lithaugaland
Tékkland
Lúxemborg
Andorra
Búlgaría
Sviss
Þýskaland
Frakkland
Pólland
Rúmenía
Tyrkland
Belgía
Serbía
Ungverjaland
Úkraína
Danmörk
Stóra-Bretland
Moldóvía
Holland
Írland
Ísland
Malta
Vatíkanið
Mónakó
Enn er landið samt að mestu skóglaust
Hlutfall skóg- og kjarrlendis af heildarflatarmáli lands (%) í 46
Evrópulöndum
90
80
70
60
50
40
30
20
(1,5%)
10
0
Flatarmál skóga á Íslandi
ræktaðir skógar – 34.450 ha
Rannsóknastöð
skógræktar
Landnotkun skógræktar til framtíðar
• Þegar skógrækt er ákveðin er verið að taka land undir skóg í a.m.k. 100 ár
sem er algeng lengd ræktunarlotu.
• Þegar landnýting er ákveðin til svo langrar framtíðar þarf að hafa víðtækt
samráð
–
–
–
–
Við almenning
Við hagsmunaaðila
Við samtök, fyrirtæki og stofnanir
Við stjórnmálamenn
• Vekja þarf stjórnmálamenn til umhugsunar að Ísland verði sjálfbært með
viðarafurðir til framtíðar
• Til þess verði að skipuleggja skógrækt í miklu stærra samhengi heldur en
hingað til hefur verið gert
• Skógrækt þarf að skipuleggja á stórum svæðum sem falla vel að landslagi,
taka frekar heilan dal eða fjörð undir skógrækt heldur en jörð hér og þar
Rannsóknastöð
skógræktar
Breytt landnýting vegna hlýnunar
• Loftslag hefur hlýnað töluvert frá því að
skógrækt hófst í byrjun 20. aldar.
• Hækkun meðalhita á Íslandi í vaxtarmánuðum
trjágróðurs er um 1°C frá árinu 2000
• Spár gera ráð fyrir nokkurri hlýnun þegar líður
á öldina.
• Gerð var greining á áhrifum hækkandi hitastigs
á rauðgreni og birki
Rannsóknastöð
skógræktar
Möguleg útbreiðsla rauðgrenis á Íslandi
Rannsóknastöð
skógræktar
Möguleg útbreiðsla rauðgrenis á Íslandi 1823 - 1900
Rauðgrenimörk 9,7°C
Klóríðstyrkur < 10 ppm
Vindálag < 8 m/s
Flatarmál: 43.000 ha
Rannsóknastöð
skógræktar
Möguleg útbreiðsla rauðgrenis á Íslandi 1961 - 2006
Rauðgrenimörk 9,7°C
Klóríðstyrkur < 10 ppm
Vindálag < 8 m/s
Flatarmál: 150.000 ha
Rannsóknastöð
skógræktar
Möguleg útbreiðsla rauðgrenis á Íslandi árið 2008
Rauðgrenimörk 9,7°C
Klóríðstyrkur < 10 ppm
Vindálag < 8 m/s
Flatarmál: 1.300.000 ha
Rannsóknastöð
skógræktar
Möguleg útbreiðsla rauðgrenis árið 2050 miðað við -0,4°C kólnun frá árinu 2008
Rauðgrenimörk 9,7°C
Klóríðstyrkur < 10 ppm
Vindálag < 8 m/s
Flatarmál: 900.000 ha
Rannsóknastöð
skógræktar
Möguleg útbreiðsla rauðgrenis árið 2050 miðað við 1,5°C hlýnun frá árinu 2008
Rauðgrenimörk 9,7°C
Klóríðstyrkur < 10 ppm
Vindálag < 8 m/s
Flatarmál: 3.500.000 ha
Rannsóknastöð
skógræktar
Möguleg útbreiðsla rauðgrenis árið 2095 miðað við sama meðalhita og árið 2008
Rauðgrenimörk 9,7°C
Klóríðstyrkur < 10 ppm
Vindálag < 8 m/s
Flatarmál: 1.300.000 ha
Rannsóknastöð
skógræktar
Möguleg útbreiðsla rauðgrenis árið 2095 miðað við 2,7°C hlýnun frá árinu 2008
Rauðgrenimörk 9,7°C
Klóríðstyrkur < 10 ppm
Vindálag < 8 m/s
Flatarmál: 5.000.000 ha
Rannsóknastöð
skógræktar
Möguleg útbreiðsla birkis á Íslandi
Rannsóknastöð
skógræktar
Möguleg útbreiðsla birkis á Íslandi 1823 - 1900
Birkimörk 7,6°C
Flatarmál: 2.700.000 ha
Rannsóknastöð
skógræktar
Möguleg útbreiðsla birkis á Íslandi 1961-2006
Birkimörk 7,6°C
Flatarmál: 3.300.000 ha
Rannsóknastöð
skógræktar
Möguleg útbreiðsla birkis á Íslandi árið 2008
Birkimörk 7,6°C
Flatarmál: 7.100.000 ha
Rannsóknastöð
skógræktar
Möguleg útbreiðsla birkis á Íslandi árið 2050 miðað við -0,4°C kólnun frá árinu 2008
Birkimörk 7,6°C
Flatarmál: 6.300.000 ha
Rannsóknastöð
skógræktar
Möguleg útbreiðsla birkis á Íslandi árið 2050 miðað við 1,5°C hlýnun frá árinu 2008
Birkimörk 7,6°C
Flatarmál: 8.900.000 ha
Rannsóknastöð
skógræktar
Möguleg útbreiðsla birkis á Íslandi árið 2095 miðað við sama meðalhita og árið 2008
Birkimörk 7,6°C
Flatarmál: 7.100.000 ha
Rannsóknastöð
skógræktar
Möguleg útbreiðsla birkis á Íslandi árið 2095 miðað við 2,7°C hlýnun frá árinu 2008
Birkimörk 7,6°C
Flatarmál: 9.500.000 ha
Rannsóknastöð
skógræktar
Sitkagrenisvæðin
• Einnig var gerð greining á bestu svæðum til
sitkagreniræktunar með teknu tilliti til
umhverfisaðstæðna:
– Sitkalús
– Frosthætta
– Meðalhiti
• Sitkagreni er mjög saltþolin tegund ólíkt
rauðgreni og hentar því mun betur út við
ströndina
Rannsóknastöð
skógræktar
Möguleg útbreiðsla rauðgrenis og
sitkagrenis á Íslandi á 21. öld
Rannsóknastöð
skógræktar
Rannsóknastöð
skógræktar
Samantekt
• Skóga landsins þarf að byggja markvisst upp og á bestu
svæðum landsins m.t.t. umhverfisþátta.
• Skógrækt á Íslandi þarf að hugsa heilstætt og í stað þess að
skipuleggja skógrækt eftir litlum jarðabútum á frekar að
taka stór samfelld svæði á borð við dali og firði undir
samfellda skógrækt. Fljótsdalur gott dæmi um vel
heppnaða skógrækt. Um leið er tekið tillit til sjónarmiða um
útsýni og reiti í landslagi.
• Til að þetta sé mögulegt þarf að fá alla að borðinu og
skipuleggja Ísland með þetta í huga. Þar þarf fyrst og fremst
að koma til vilji stjórnvalda til að setja fjármagn í stórauknar
gróðursetningar til að búa í haginn fyrir komandi kynslóðir.
Rannsóknastöð
skógræktar
Takk fyrir!
Skógarhögg á Mógilsá