Transcript Zasady pisowni

ORTOGRAFIA
Najważniejsze
zasady pisowni
Prezentacja poświęcona jest:
• Pisowni wyrazów z literą ó i u
• Pisowni wyrazów z literą rz i ż
• Pisowni wyrazów z literą ch i h
• Pisowni wyrazów wielką i małą literą
Ó wymienia się na o, a lub e
• mróz-mrozy
• kózka-koza
• ogród-ogrody
• powtórka-powtarzać
• piórko-pierze
Ó piszemy również:
• w zakończeniach
wyrazów:
-ów, np. chłopców
-ówka, np. lodówka
mrówka, temperówka,
końcówka,wskazówka,
kartkówka, kreskówka
-ówna, np. Nowakówna
Wyjątki: zasuwka skuwka
Ó piszemy bardzo rzadko
na początku wyrazu
•
•
•
•
Ósemka
Ósmy
Ów
Ówczesny
• Ówcześnie
• Ówdzie
Uwaga:
Litera ó nie występuje nigdy
na końcu wyrazu!!!
W pewnej liczbie wyrazów, w których
nie zachodzi wymiana na o, a lub e, np.
chór, córka, król, róża, równy, żółty, źródło,
stróż.
Literę u piszemy
W wyrazach rodzimych
i zapożyczonych , np.
•
•
•
•
•
•
•
•
bułka,
umowa,
ulica,
kupować,
dużo,
chudy,
luksus
multimedia
Prawie zawsze
na początku wyrazu
urlop
udział
urodziny
ugoda
umrzeć
uderzyć
Zawsze na końcu
wyrazu
ogrodu
domu
tabu
w końcu
po cichu
pokoju
Piszemy również w wielu
przyrostkach
-ula, np. Krasula
-ulec, np. hamulec
-unek, np. podarunek
-unia, np. ciotunia
-uszek, np. dzbanuszek
-usia, np. mamusia
-uję, np. rusuję, częstuję
Literę u piszemy zawsze
w dwugłoskach au, eu
auto
pauza
klaun
miauczeć
euforia
Europa
eukaliptus
terapeuta
Rz piszemy po spółgłoskach:
-b, p, k, g, t, d, ch, j, w, np.
-brzoza
-przyjaźń
-grzmot
-strzała
-chrzan
-wrzask
-dojrzały
Połączenie literowe rz piszemy:
przebój
brzoza
krzyż
grzyb
brzydula
dojrzały
wrzosy
drzewo
wrzesień
krzyczeć
drzemać
trzeba
chrzan
krzew
przepływać spojrzenie
Aby szybciej zapamiętać,
spójrz na rysunki
W wyrazach wrzos, grzyb,
przepływać, jarzębina piszemy rz
Rz piszemy w zakończeniach:
- arz, np. kucharz, lekarz, drukarz,
elementarz
- erz, np. rycerz, pasterz, kanclerz, kołnierz
- mierz, -mistrz, np. kątomierz, Kazimierz,
burmistrz
Pamiętaj o wyjątkach:
- pszenica
- bukszpan
- pszczoła
- Pszczyna
- lepszy
- większy
Kiedy piszemy „ż” ?
Gdy wymienia się na:
g, z, ź, s, dz, dź, h, np.:
dróżka- droga
zwyciężyć- zwycięzca
mrożonka- mroźny
bliżej- blisko
pieniężny- pieniądze
krawężnik- krawędź
drużyna – druh
Są również wyrazy z „ż’’
niewymiennym
żagiel
żaba
żarówka
żółw
żart
wieża
żółty
wrażliwy
żyrafa
Ż piszemy także:
Po
spółgłoskach
l, ł, r, n
lżej
ulżyć
małżeństwo
łże
skarżyć
inżynier
W
przyrostkach
-aż
straż
sprzedaż
masaż
bandaż
bagaż
W
przyrostkach
-eż
młodzież
odzież
kradzież
papież
beż
Zasady pisowni litery h
- h występuje jedynie w wyrazach obcego
pochodzenia, np. hak, hałas, harmonia, herbata,
humor, historia, hiperbola, hemofilia,
homologacja, hipermarket
Literę h piszemy wtedy, gdy
wymienia się na g, ż, z, dz
• wahadło, wahać się- waga- na
wadze
• druh- drużyna
• błahy- błazen
Ch piszemy:
• Gdy wymienia się na sz, s,
ś, np. ucho-uszko, muchamuszka, Włochy-włoski
• Zawsze na końcu wyrazu
z wyjątkiem wyrazu druh,
np. na półkach, kielich,
dach, śmiech, mech
• Po literze s, np. schron,
schemat, schody,
schodzić, schabowy
• W wyrazach tj. chaos,
charakter, chusteczka,
zachód, architektura
Pisownia wyrazów wielką literą
► nazwy części świata, państw, miast, dzielnic, wsi, osiedli, np.
Ameryka, Francja, Rzym, Mokotów
► nazwy mieszkańców planet, kontynentów, krajów, regionów, np.
Ziemianin, Europejczyk, Polak, Ślązak
► nazwy gwiazd, planet, np. Saturn, Wenus
► imiona, nazwiska, przydomki, pseudonimy, nazwy dynastii, np. Maria,
Nowak, Krzywousty, Piastowie
► nazwy oceanów, mórz, jezior, rzek, gór, np. Ocean Spokojny, Morze
Bałtyckie, Śniardwy, Wisła, Tatry, Giewont
► nazwy świąt, dni i okresów świątecznych, np. Wigilia, Nowy Rok,
Dzień Matki, Wszystkich Świętych
► nazwy urzędów, władz, instytucji, szkół, organizacji, np. Ministerstwo
Finansów, Uniwersytet Warszawski, Polska Akademia Nauk
► nazwy orderów i odznaczeń, np. Virtuti Militari, Krzyż Walecznych
Pisownia wyrazów małą literą
► przymiotniki utworzone od nazw kontynentów, krajów, narodów,
plemion, miast, wsi, np. europejski, australijski, polski, pomorski
► nazwy mieszkańców miast, wsi, dzielnic, np. łodzianin, paryżanin
► nazwy dni tygodni, miesięcy, obrzędów, zabaw, zwyczajów, np.
wtorek, luty, andrzejki, mikołajki, walentynki, oczepiny
► nazwy wydarzeń historycznych, np. powstanie styczniowe, powstanie
listopadowe, unia lubelska
► tytuły naukowe i zawodowe, np. magister, profesor, inżynier
► pojęcia i terminy geograficzne, np. wschód, koło podbiegunowe,
► nazwy stron świata, np. wschód, zachód, północ, południe
► nazwy okresów, epok i prądów kulturalnych, np. średniowiecze,
odrodzenie, romantyzm, pozytywizm, rokoko, ale: Młoda Polska