Transcript PowerPoint-presentatie

Ontwikkelingen in grondgebruik en
grondbezit
Expertmeeting Grondmobiliteit, 2 juli 2014
Petra Berkhout
Structuur
Landbouwontwikkeling: enkele cijfers
2000
Areaal (1.000 ha)
Werkgelegenheid
(1.000 aje)
Bedrijven
(x 1.000)
Bron: CBS.
2005
2010
2013
1.976
1.938
1.872
1.848
212
175
170
160
97,4
81,8
72,3
67,5
Bedrijfsontwikkeling 2000-2013
 Daling 2013: 1,9%, een beperkte daling
 Van 2000 tot 2007 verminderde het aantal bedrijven
jaarlijks met 3,3%
 Vanaf 2007 met 2,1%
 In de niet of minder sterk grondgebonden sectoren
kromp het aantal bedrijven in totaal met 45%
 In de grondgebonden sectoren bleef de afname beperkt
tot 20%.
Land- en tuinbouwbedrijven naar
bedrijfstype , 2000-2013
Aantal bedrijven
Glastuinbouw- en
champignonbedrijven
Verschil (%)
2000
2005
2012
2013
2012-2013
8.804
6.644
4.049
3.794
-6,3
10.489
8.686
7.073
6.797
-3,9
14.799
13.060
12.016
12.142
1,0
23.280
19.713
16.902
17.001
0,6
20.208
19.191
18.447
17.757
-3,7
12.058
9.243
6.994
6.744
-3,6
7.751
5.213
3.329
3.246
-2,5
97.389
81.750
68.810
67.481
-1,9
Opengrondstuinbouwbedrijven
Akkerbouwbedrijven
Melkveebedrijven
Overige graasdierbedrijven
Intensieve veehouderijbedrijven
Gecombineerde bedrijven
Land- en tuinbouwbedrijven, totaal
Benutting landbouwareaal (1.000 ha)
1,200.00
1,000.00
800.00
2000
600.00
2013
400.00
200.00
0.00
Grasland
Snijmaïs
Akkerbouw
Tuinbouw
Gebruikstitels van landbouwgrond
1,200
1,000
Eigendom
800
Erfpacht
600
Pacht totaal
400
Overige
gebruikstitels a)
200
0
2008
2009
2010
2011
2012
2013
a) Vooral zwarte en
grijze pacht
Formele pachtvormen, 2008-2013
400
350
Reguliere pacht
300
Teeltpacht
250
200
Eenmalige pacht
150
Geliberaliseerd <
6 jaar
100
Geliberaliseerd >
6 jaar
50
0
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Handel en prijzen
Omvang grondtransacties nietparticulieren
25000.0
20000.0
15000.0
Provincies
Gemeenten
10000.0
5000.0
-
BBL
Vennootschappen
Omvang grondtransacties particulieren
80000.0
70000.0
60000.0
50000.0
40000.0
30000.0
20000.0
10000.0
1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Prijs los land: onverpacht en verpacht
60000
50000
40000
Prijs onverpacht los land
Prijs verpacht los land
30000
20000
10000
0
65 67 69 71 73 75 77 79 81 83 85 87 89 91 93 95 97 99 01 03 05 07 09 11
Regionale
verschillen
grondprijs
Gemiddelde prijs per
landbouwgebied,
2011-2013
Grondprijs versus toegevoegde waarde
(1970=100)
1200
1100
Prijs onverpacht gras- en bouwland
1000
Netto toegevoegde waarde melkveehouderij
900
Netto toegevoegde waarde akkerbouw
800
700
grondprijs
600
500
400
300
ntw melkvee
200
100
ntw akkerbouw
0
70
72
74
76
78
80
82
84
86
88
90
92
94
96
98
00
02
04
06
08
10
12
Ontwikkeling grondprijs
 Afgelopen decennia is grondprijs meer gestegen dan de
inflatie
 Grondprijs is ook meer gestegen dan het gemiddelde
inkomen per hectare
 Stijging sterk bepaald door de doorgaande
bedrijfsvergroting
 Andere factor: de sterke verlaging van de rentevoet
sinds eind jaren tachtig
 Agrarische grondprijs bepaald door marginale
grondinkomen, niet het gemiddelde inkomen
Grondprijs: internationale vergelijking
50,000
45,000
40,000
35,000
Nederland
Denemarken
Duitsland
Frankrijk
30,000
25,000
20,000
15,000
10,000
5,000
0
Toekomst?
Toekomstige ontwikkelingen
 Schaalvergroting zet door
 Perspectieven grondgebonden sectoren goed
 Milieuwetgeving invloed (vooral via voerspoor)
 => vraag naar grond blijft op peil en daarmee de
grondprijs
Ten slotte ...
 er lijkt een stevig fundament te liggen onder de
grondprijs
 een tijdelijke (forse) daling van de prijs van
landbouwgrond kan niet worden uitgesloten als gevolg
van:
● een abrupte verandering in de markt van
landbouwproducten
● een scherp stijgende rente
● een aanpassing van het mestbeleid
Dank voor uw
aandacht
Schaalvergroting
 Grotere bedrijven boeken betere resultaten: hogere
opbrengsten per productie-eenheid en/of lagere
betaalde kosten
 Schaalvoordelen vlakken af tussen middelgrote en
grote bedrijven
 Schaalvergroting in alle sectoren, maar tempo loopt
uiteen:
● In niet-grondgebonden sectoren sneller dan in
grondgebonden sectoren
● In veehouderij sneller dan in akkerbouw
Balans per bedrijf: akkerbouw en melkvee
x 1.000 euro
4,000
80
3,500
78
76
3,000
74
2,500
72
2,000
Overig
Immateriële activa
Overige materiele activa
70
1,500
68
1,000
66
500
64
0
62
09
13
Akkerbouw
09
13
Melkvee
Bedrijfsgebouwen
Grond
solvabiliteit (%) r.as
Solvabiliteit grondgebonden bedrijven
relatief hoog
%
90
80
Akkerbouw
70
Melkvee
60
Varkens
50
40
Glastuinbouw
30
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Opties voor financiering extra grond
 Eigendom met hypotheek
● groot vermogensbeslag, zekerheid
 Pacht
● persoonlijk recht
● reguliere pacht: sterk gereguleerd, weinig aanbod
● geliberaliseerde pacht: vrije prijsvorming, minder
zekerheid
 Erfpacht
● zakelijk recht, overdraagbaar en beleenbaar
● canon: percentage van de grondwaarde
● terugkoop, geïndexeerde koopsom of percentage
vrije grondprijs