Transcript Πλήρες κείμενο - Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο

Ημερίδα
Ο αναπτυξιακός ρόλος των έργων της έκτροπης του Άνω ρου του Αχελώου
Καρδίτσα 14 Μαρτίου 2010
Υδρολογική θεώρηση του υδροσυστήματος
Αχελώου - Θεσσαλίας
Νίκος Μαμάσης
Τομέας Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος
Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
Μέρη της παρουσίασης
 Υδρολογικά μεγέθη
 Ενεργειακή θεώρηση έργων εκτροπής
 Οι εκτροπές νερού στην Ελλάδα
 Συμπεράσματα
Υδρολογικά μεγέθη υδροσυστήματος
Μηνιαίες παροχές σε χαρακτηριστικές θέσεις
Υδρολογικά μεγέθη υδροσυστήματος
Αναμενόμενες εισροές σε πιθανές θέσεις φραγμάτων
Το σύστημα ταμιευτήρων Aχελώου - Θεσσαλίας και
των έργων εκτροπής
Κουτσογιάννης, Δ., Αποτίμηση του επιφανειακού υδατικού δυναμικού και των δυνατοτήτων εκμετάλλευσής του στη λεκάνη του Αχελώου και τη
Θεσσαλία, Κεφ. 5 της Μελέτης υδατικών συστημάτων, Συνολική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων της Εκτροπής Αχελώου, Αθήνα, 1995.
Γενική διάταξη των έργων εκτροπής Αχελώου
Κουτσογιάννης, Δ., Αποτίμηση του επιφανειακού υδατικού δυναμικού και των δυνατοτήτων εκμετάλλευσής του στη λεκάνη του Αχελώου και τη
Θεσσαλία, Κεφ. 5 της Μελέτης υδατικών συστημάτων, Συνολική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων της Εκτροπής Αχελώου, Αθήνα, 1995.
Μεσοχώρα
731 - 770 m
Πύλη
310 - 355 m
Πορταϊκός
Σήραγγα Γλύστρας
ΗΥΣ Γλύστρας
Συνδετήρια σήραγγα Πύλης-
Μουζακίου
160 MW
Μουζάκι
250 - 290 m
Έξοδος Γλύ στρας (550 m)
Πάμισος
436 MW
Έξοδος Μαυροματίου
(132 m)
ΗΥΣ Κρεμαστών
ΗΥΣ Μαυροματίου
Έξοδος
Συκιάς
(396 m)
Κρεμαστά
227 - 282 m
Έξοδος Μουζακίου (156 m)
(ανάχωμα Μαυροματίου )
120 MW
270 MW
Σήραγγα εκτροπής Αχελώου
ΗΥΣ Συκιάς
ΗΥΣ Πευκοφύτου
260 MW
ΗΥΣ Μουζακίου
Συκιά
485 - 550 m
Καστράκι
142 - 144.2 m
ΗΥΣ Καστρακίου
320 MW
Στράτος
67- 68.6 m
156 MW
ΗΥΣ Στράτου
Έξοδος Στράτου
Αχελώος
Σχηματοποίηση του
υδροσυστήματος
Αχελώου - Θεσσαλίας
Κουτσογιάννης, Δ., Αποτίμηση του
επιφανειακού υδατικού δυναμικού και
των δυνατοτήτων εκμετάλλευσής του
στη λεκάνη του Αχελώου και τη
Θεσσαλία, Κεφ. 5 της Μελέτης
υδατικών συστημάτων, Συνολική
Μελέτη Περιβαλλοντικών
Επιπτώσεων της Εκτροπής Αχελώου,
Αθήνα, 1995.
Αρδευτικές ανάγκες
 Κύριοι αρδευτικοί κόμβοι σε Στράτο και
Μαυρομάτι
 Τοπική ζήτηση στην Πύλη
Περιβαλλοντικοί περιορισμοί
 Ελάχιστη διατηρητέα παροχή στον Αχελώο
1.5 m3/s κατάντη Μεσοχώρας, 5 m3/s
κατάντη Συκιάς και 21 m3/s στις εκβολές
 Ελάχιστη παροχή κατάντη Πύλης και
Μουζακίου 0.15 m3/s
 Επιπλέον 0.35 m3/s κατάντη Πύλης για
εμπλουτισμό τοπικού υδροφορέα
Οικονομικά στοιχεία
 Πρωτεύουσα ενέργεια: Διαθέσιμη το 99%
του χρόνου, παραγόμενη εντός της περιόδου
αιχμής (6 ώρες), με τιμή μονάδας 10.9
δρχ/KWh
 Δευτερεύουσα ενέργεια: Επιπλέον ενέργεια,
με τιμή μονάδας 6.5 δρχ/KWh
 Γεωργικό όφελος: Τιμή μονάδας 20 δρχ/m3
Βελτιστοποίηση συστήματος
 Οικονομική επίδοση συστήματος =
ενεργειακό + γεωργικό όφελος
Εφαρμογή στο σύστημα ταμιευτήρων Αχελώου –
Θεσσαλίας: Εξεταζόμενες διατάξεις έργων
 Υφιστάμενο σύστημα ταμιευτήρων κάτω ρου (Α)
 Σύστημα ταμιευτήρων Αχελώου (Μεσοχώρα, Συκιά, Κρεμαστά, Καστράκι,
Στράτος)
 Χωρίς εκτροπή (Β1)
 Με εκτροπή 600 hm3 ετησίως από ταμιευτήρα Συκιάς (Β2)
 Πλήρες σύστημα ταμιευτήρων Αχελώου – Θεσσαλίας, με διατάξεις
άντλησης-ταμίευσης σε Πευκόφυτο και Μουζάκι (Γ)
 Σύστημα έργων άνω ρου Αχελώου και Θεσσαλίας





Χωρίς εκτροπή, χωρίς Μουζάκι και Πύλη (Δ1)
Εκτροπή χωρίς άντληση, Μουζάκι +250 m, χωρίς Πύλη (Δ2)
Όπως η Δ2 αλλά με άντληση (Δ3)
Εκτροπή και άντληση, Μουζάκι +280 m, με Πύλη (Δ4)
Εκτροπή και άντληση, Μουζάκι +290 m, με Πύλη (Δ5)
Κουτσογιάννης, Δ., Αποτίμηση του επιφανειακού υδατικού δυναμικού και των δυνατοτήτων εκμετάλλευσής του στη λεκάνη του Αχελώου και τη
Θεσσαλία, Κεφ. 5 της Μελέτης υδατικών συστημάτων, Συνολική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων της Εκτροπής Αχελώου, Αθήνα, 1995.
Εφαρμογή στο σύστημα ταμιευτήρων Αχελώου –
Θεσσαλίας: Αποτελέσματα για το συνολικό σύστημα
Πρωτεύουσα ενέργεια
Συνολική ενέργεια
Ετήσιο οικονομικό όφελος
50000
45000
2500
40000
35000
2000
30000
25000
1500
20000
1000
15000
10000
5000
500
0
0
A
Υφιστάμενοι
ταμιευτήρες
κάτω ρου
Μέσο ετήσιο οικονομικό
όφελος (εκ. δρχ.)
Παραγωγή ενέργειας
(GWh/έτος)
3000
Β1
Ταμιευτήρες
Αχελώου,
χωρίς εκτροπή
Β2
Γ
Ταμιευτήρες Αχελώου,
με εκτροπή 600 hm3
από Συκιά
Πλήρες σύστημα
Αχελώου-Θεσσαλίας,
με αντλιοστροβίλους
Κουτσογιάννης, Δ., Αποτίμηση του επιφανειακού υδατικού δυναμικού και των δυνατοτήτων εκμετάλλευσής του στη λεκάνη του Αχελώου και τη
Θεσσαλία, Κεφ. 5 της Μελέτης υδατικών συστημάτων, Συνολική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων της Εκτροπής Αχελώου, Αθήνα, 1995.
Εφαρμογή στο σύστημα ταμιευτήρων Αχελώου –
Θεσσαλίας: Αποτελέσματα για το άνω υποσύστημα
Συνολική ενέργεια
Ετήσιο οικονομικό όφελος
1200
30000
1000
25000
800
20000
600
15000
400
10000
200
5000
0
0
Δ1
Ταμιευτήρες
άνω ρου, χωρίς
εκτροπή
Μέσο ετήσιο οικονομικό
όφελος (εκ. δρχ.)
Παραγωγή ενέργειας
(GWh/έτος)
Πρωτεύουσα ενέργεια
Δ2
Χωρίς άντληση,
Μουζάκι +250
m, χωρίς Πύλη
Δ3
Δ4
Άντληση,
Μουζάκι +250
m, χωρίς Πύλη
Δ5
Μουζάκι
+280 m,
με Πύλη
Μουζάκι
+290 m
Κουτσογιάννης, Δ., Αποτίμηση του επιφανειακού υδατικού δυναμικού και των δυνατοτήτων εκμετάλλευσής του στη λεκάνη του Αχελώου και τη
Θεσσαλία, Κεφ. 5 της Μελέτης υδατικών συστημάτων, Συνολική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων της Εκτροπής Αχελώου, Αθήνα, 1995.
Σύνοψη
Διαχειριστική –κατασκευαστική
ενέργεια
Ενέργεια (GWh/έτος)* Όφελος *
Πρωτ
Δευτ.
Euro*106
Do nothing
1100
2000
76
Λειτουργία Μεσοχώρας-Συκιάς χωρίς
εκτροπή
1600
2800
99
Λειτουργία Μεσοχώρας-Συκιάς με
εκτροπή 600 hm3 ετησίως
1100
2400
111
Εκτροπή 600 hm3 ετησίως, κατασκευή
Μουζάκι
1400
2810
128
Εκτροπή 600 hm3 ετησίως, κατασκευή
ταμιευτήρα Μουζακίου και άντληση
2200
2110
134
Πλήρες σύστημα ταμιευτήρων Αχελώου
– Θεσσαλίας, με άντληση-ταμίευσης σε
Πευκόφυτο και Μουζάκι
2200
2750
134
* Τα μεγέθη είναι προσεγγιστικά και αφορούν στο έτος 1995
Υδατικό δυναμικό Αχελώου και αξιοποίησή του
ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΟΥ ΥΔΑΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΑΧΕΛΩΟΥ
ΚΑΝΟΝΙΚΟ ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ
ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΑΠΟΡΡΟΗ ΣΤΙΣ ΕΚΒΟΛΕΣ 4370 hm 3 - ΣΤΗ ΣΥΚΙΑ 1470 hm 3
ΕΤΗΣΙΩΣ
Κάλυψη
Υπόλοιπο
(Περίσσευμα)
2799 (64.1%)
μελλοντικών
Κάλυψη σημερινών
αρδευτικών
αρδευτικών
αναγκών
αναγκών
Αιτωλοακαρνανίας
Αιτωλοακαρνανίας
77 (1.8%)
194 (4.4%)
Δέσμευση για
υδρευτικές
ανάγκες 28
(0.6%)
Εκτροπή προς
Θεσσαλία 600
(13.7%)
Χωρίς καταναλωτική αξιοποίηση
3471 (79%)
Περιβαλλοντική/Οικολογική
δέσμευση 672 (15.4%)
Κουτσογιάννης, Δ., Αποτίμηση του επιφανειακού υδατικού δυναμικού και των δυνατοτήτων εκμετάλλευσής του στη λεκάνη του Αχελώου και τη
Θεσσαλία, Κεφ. 5 της Μελέτης υδατικών συστημάτων, Συνολική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων της Εκτροπής Αχελώου, Αθήνα, 1995.
Διαμάχη για το νερό: Μια πανάρχαια ιστορία
‘Στην Ασία υπάρχει μια πεδιάδα που την κλείνουν από παντού βουνά που αφήνουν πέντε
περάσματα. Κάποτε η πεδιάδα αυτή ανήκε στους Χορασμίους και ήταν σύνορό τους με τους
Υρκανίους, τους Πάρθους, τους Σαραγγούς και τους Θαμαναίους. Από τότε που οι Πέρσες
πήραν την εξουσία η περιοχή αυτή ανήκει στο βασιλιά. Από το βουνό που είναι γύρω από την
πεδιάδα βγαίνει ένας μεγάλος ποταμός που ονομάζεται Άκης. Ο ποταμός αυτός παλαιότερα
άρδευε τις χώρες που ανέφερα, περνώντας από τα πέντε περάσματα που οδηγούσαν στην κάθε
μια. Από τότε όμως που πήραν την εξουσία οι Πέρσες οι χώρες αυτές έπαθαν το εξής. Ο
βασιλιάς της Περσίας έχτισε νεροφράχτες στα περάσματα και το νερό του ποταμού δεν
μπορεί να περάσει και η πεδιάδα γίνεται λίμνη αφού όλο το ποτάμι φέρνει νερό που δεν
βρίσκει διέξοδο να βγει. Οι λαοί λοιπόν αυτοί που πρώτα συνήθιζαν να χρησιμοποιούν το
νερό το στερήθηκαν και είναι γι αυτούς μεγάλη συμφορά. Το χειμώνα βρέχει ο θεός όπως
παντού στους άλλους ανθρώπους αλλά το καλοκαίρι όταν σπέρνουν το καλαμπόκι και το
σουσάμι έχουν ανάγκη το νερό αυτό. Όταν δεν τους δίνεται διόλου νερό πηγαίνουν στους
Πέρσες με τις γυναίκες τους στέκονται στις πύλες του παλατιού και χτυπιούνται και σκούζουν.
Τότε ο βασιλιάς διατάζει να ανοίξουν το νεροφράχτη που οδηγεί στη χώρα εκείνων που έχουν
την περισσότερη ανάγκη για νερό. Όταν πια η γη τους πιεί καλά το νερό και κορεστεί κλείνεται
ο νεροφράχτης και ο βασιλιάς δίνει διαταγή να ανοίξει άλλος για εκείνους που έχουν
περισσότερη ανάγκη από νερό. Αλλά ξέρω επειδή το άκουσα ότι δίνει διαταγή να ανοίξει ο
νεροφράχτης όταν εκτός από το φόρο πάρει πολλά χρήματα.’
Ηροδότου Ιστορίαι, Βιβλίο Γ (Θάλεια), 117.
Μετάφραση: Άγγελος Βλάχος. Εκδόσεις Παπαδήμα
Οι εκτροπές στην Ελλάδα
Από Αλιάκμονα προς Θεσσαλονίκη
55-220 hm3 (2009) - 60 km
Από Αώο προς Άραχθο
100 hm3 (1991-) – 3.8 km
Από Ταυρωπό προς Θεσσαλία
150 hm3 (1961-) – 2.7 km
Από Εύηνο προς Μόρνο
70-430 hm3 (1995-) - 29 km
Από Υλίκη προς Αθήνα
3-200 hm3 (1958-) – 38 km
Από Μαραθώνα προς Αθήνα
0-20 hm3 (1931-) – 22 km
Από Μόρνο προς Αθήνα
50-450 hm3 (1979-) -188 km
Από Αθήνα προς Κυκλάδες
0.23 hm3 (2001-) – 150 km
Από Αθήνα προς Κύπρο
8 hm3 (2008)- 1000 km
Από Ρόδο προς Δωδεκάνησα
0.61 hm3 (2001-) – 100 km
Από Γαδουρά προς Ρόδο
22-44 hm3 (2010) - 40 km
Από Αποσελέμη προς Ηράκλειο
18 hm3 (2011-)-31 km
Μεγάλα φράγματα στον κόσμο
25000
22000
Αριθμός μεγάλων φραγμάτων
σε κάθε χώρα
Ελλάδα 49η (46)
20000
15000
10000
6575
4291
5000
Πηγή: http://www.worldwater.org/data.html
Δεδομένα 2003
2675
1196
793
765
625
594
569
Spain
Canada
South
Korea
Turkey
Brazil
France
180
2
0
China
United
States
India
Japan
20
52
100
306
Αριθμός μεγάλων φραγμάτων
ανά 1.000.000 κατοίκους
Ελλάδα
45η
80
335
60
40
1196
(4.3)
793
486
6575
20
0
Albania
Norway
Iceland
Cyprus
Spain
BulgariaSeychelles Canada Australia
United
States
15
Αριθμός μεγάλων φραγμάτων
ανά 1.000 km2
306
10
765
2675
52
Ελλάδα
45η
(0.34)
9
5
2
3
156
1196
22000
Spain
China
0
Albania
South
Korea
Japan
Cyprus
Mauritius
Sey
chelles
Singa
pore
Switzer
land
Συμπεράσματα
 Τα μικρά φράγματα στην περιοχή της Θεσσαλίας δεν μπορούν να δώσουν
από μόνα τους τη λύση στο αρδευτικό πρόβλημα, αφού μόνο οι δυτικές
θέσεις (Πύλη, Μουζάκι) αναμένεται να έχουν σημαντικές εισροές.
 Η ενεργειακή συνιστώσα των έργων είναι ιδιαίτερα σημαντική όποια
διάταξη έργων και αν υιοθετηθεί
 Η κατασκευή ρυθμιστικών έργων στη Θεσσαλίας είναι ιδιαίτερα ευνοϊκή ως
προς την οικονομική επίδοση, την αξιοπιστία και την ελαστικότητα του
συστήματος.
 Η χρήση αντιστρεπτών (αντί συμβατικών) Υ/Η, εκτός από τη σημαντική
αύξηση της πρωτεύουσας ενέργειας, θα δώσει τη δυνατότητα αποθήκευσης
ενέργειας από το σύστημα, η οποία στην εποχή μας είναι απαραίτητη λόγω
της αναμενόμενης ανάπτυξη των ΑΠΕ
 Τα έργα εκτροπής νερού μπορούν να έχουν ποίκιλλες ευεργετικές πτυχές
(ύδρευση, παραγωγή ενέργειας, άρδευση, οικοτουρισμός, αισθητική τοπίου)
αλλά ταυτόχρονα να επιτρέπουν πολλές διαχειριστικές επιλογές. Η ελληνική
κοινωνία έχει δείξει ότι μπορεί να αναπροσαρμόζει τις επιλογές αυτές
ανάλογα με τις εκάστοτε κοινωνικές και οικονομικές ανάγκες.