Transcript Polska podziemna

POLSKIE PAŃSTWO
PODZIEMNE 1939-1945
RUCH OPORU
Ruchem oporu określa się
walkę społeczeństwa
znajdującego się pod
okupacją lub
społeczeństwa w
państwie totalitarnym
przeciwko władzom
okupacyjnym i ich
administracji lub
przeciwko reżimowi
totalitarnemu. Nazwa ta
narodziła się we Francji
(w jęz. franc. resistance)
PAŃSTWO PODZIEMNE
Sytuacja , gdy na
terytorium okupowanym
ruch oporu obejmuje
wszystkie dziedziny
życia społecznego,
tworzy konspiracyjne
struktury, stanowiące
odpowiednik aparatu
legalnego państwa, a
jednocześnie jest w
stanie spowodować
przestrzeganie przez
ludność wydawanych
przez siebie norm
prawnych i
rozporządzeń
WYJĄTKOWOŚĆ POLSKIEGO RUCHU OPORU
1. Klęska wojenna
wywołała w ludności
chęć odwetu
2. Eksterminacyjna
polityka okupanta
zaostrzała opór
3. Terytorium Polski
miało wyjątkowe
znaczenie
strategiczne
POLSKIE PAŃSTWO PODZIEMNE
•
•
•
•
•
1 Cele powstania Polskiego
Państwa Podziemnego.
koordynacja działań mających
na celu wyzwolenie Polski spod
okupacji niemiecko - sowieckiej i
współpraca podziemia w kraju z
rządem na emigracji.
objęcie ziem polskich pod
okupacją działalnością
administracyjną , która
reprezentowałaby legalne władze
polskie w momencie
wyzwolenia.
scalenie wszystkich organizacji
zbrojnych w jedną armię
podziemną i podporządkowanie
jej rozkazom Naczelnego
Wodza.
tworzenie programu odbudowy
państwa polskiego po wojnie.
BIERNY OPÓR
1.






Samoorganizowanie się
społeczeństwa
Przeciwdziałanie nastrojom
defetystycznym
Zwalczanie środowisk i osób
kolaborujących
Bojkot zarządzeń okupanta
Zwalczanie propagandy
niemieckiej
Wydawanie i kolportowanie
własnych czasopism
Dywersja psychologiczna
wśród Niemców
Dokument potwierdzający zdanie radia okupantowi.
BIERNY OPÓR
2. Przeciwdziałanie próbom
wynaradawiania i
niszczenia materii
narodowej
 Ochrona dzieł sztuki,
zabytków, bibliotek
 Organizowanie własnej
sieci nauczania
 Patriotyczna rola Kościoła
 Twórczość literacka
 Konspiracyjne teatry i
filharmonie
 Działalność naukowa
Kamil Baczyński
Tadeusz Gajcy
Kto mi odda moje zapatrzenie
i mój cień, co za tobą odszedł?
Ach, te dni jak zwierzęta
mrucząc,
jak rośliny - są coraz młodsze.
I niedługo już - tacy maleńcy,
na łupinie z orzecha stojąc,
popłyniemy porom na opak
jak na przekór wodnym słojom.
BIERNY OPÓR
3. Przeciwdziałanie skutkom
okupacji w sferze
gospodarczej i politycznej
 Stworzenie własnego
obiegu gospodarczego („
szmugiel”, „czarny rynek”)
 Sabotaż w przemyśle
 „akcja
antykontyngentowa” na
wsi
 Odbudowa
przedwojennych struktur
życia politycznego
PION POLITYCZNO - ADMINISTRACYJNY
PION POLITYCZNY
Polityczny Komitet Porozumiewawczy ( II
1940-III 1943)
•
konspiracyjny ośrodek polityczny stanowiący
reprezentację głównych stronnictw
politycznych w Polsce
•
Skład przedstawiciele : SN, SP, SL, PPSWRN ( przewodniczącym Kazimierz Pużak –
PPS)
Krajowa Reprezentacja Polityczna ( III 1943- I
1944)
•
Skład: przedstawiciele SN, SP,SL,PPSWRN
Rada Jedności Narodowej ( I 1944- VII 1945)
•
Skład: przedstawiciele SN,SP,SL,PPS-WRN
oraz drobniejszych ugrupowań
politycznych(poza komunistami)
•
Deklaracja „ O co walczy naród polski” 15 III
1944
•
- Granice Polski – poszerzone na północy i
zachodzie,
•
na wschodzie zgodnie z układem z 1921 r.
•
- reforma rolna( parcelacja majątków o
powierzchni
•
większej niż 50 ha; nadziały ziemi dla
chłopów 8-15 ha
•
- demokracja parlamentarna
•
- autonomia dla mniejszości narodowych
Kazimierz Pużak
PION ADMINISTRACYJNY
Delegatura Rządu na Kraj ( XII 1940-VII 1945)
•
Na czele delegat rządu ( od IV 1944 w
randze wicepremiera)
•
Kolejni delegaci: Cyryl Ratajski, Jan
Piekałkiewicz, Jan Stanisław Jankowski
•
Delegaturze Rządu na Kraj
podporządkowane delegatury okręgowe i
powiatowe, departamenty:
Informacji(prasa podziemna), Oświaty i
Kultury (TON), Rada Pomocy Żydom
„Żegota”
•
Celem działalności: organizacja
administracji w okupowanym kraju oraz
przygotowanie warunków do objęcia władzy
przez rząd londyński po wyzwoleniu Polski
Krajowa Rada Ministrów( 1944-III 1945)
•
organ władzy wykonawczej polskiego
państwa podziemnego
•
skład: delegat rządu na kraj( wicepremier) i
jego trzej zastępcy(w randze ministrów)
•
działalność KRM przerwało aresztowanie
członków przez NKWD
Cyryl Ratajski
Jan Piekałkiewicz
ARESZTOWANI PRZEZ NKWD PRZYWÓDCY POLSKI PODZIEMNEJ
PION WOJSKOWY – SŁUŻBA ZWYCIĘSTWU POLSKI
Służba Zwycięstwu
Polski( 27 IX - 13 XI
1939)
• Dowódca: Michał
Tokarzewski –
Karaszewicz
• Organizacja polityczno –
wojskowa
• Celem – przygotowanie
kraju do działań
konspiracyjnych
• Bazą organizacji –
działacze sanacyjni
PION WOJSKOWY – ZWIĄZEK WALKI ZBROJNEJ
Związek Walki Zbrojnej (
13XI 1939- 14 II 1942)
• Dowódcy: Kazimierz
Sosnkowski, Stefan
Rowecki(„Grot”)
• Celem głównym –
przygotowanie
powszechnego powstania
zbrojnego, akcja
scaleniowa
• Zadania bieżące:
działalność
wywiadowcza,
propagandowa,
ograniczona walka
PION WOJSKOWY – ARMIA KRAJOWA
Armia Krajowa (II 1942- I 1945)
• Dowódcy: Stefan
Rowecki(„Grot”), Tadeusz
Komorowski („Bór”), Leopold
Okulicki („Niedźwiadek”)
• Organizacja w zamierzeniu
masowa – kontynuacja akcji
scaleniowej(włączenie
większości oddziałów NOW,
większości BCH (III 1943),
części NSZ(1944)
• Celem nadrzędnym –
powstanie powszechne
• Bieżąca – informacja i
propaganda, sabotaż,
dywersja, wywiad
DZIAŁALNOŚĆ AK
działania zbrojne, takie jak
sabotaż oraz dywersja.
Niszczono zatem linie
komunikacyjne (polski
ruch oporu przeprowadził
m. in. akcję o kryptonimie
"Wachlarz"; niszczono
szczególnie szyny
kolejowe), dewastowano
urządzenia przemysłowe,
gromadzono i
produkowano broń,
DZIAŁALNOŚĆ AK
• prowadzono działalność
wywiadowczą,
przeprowadzano akcje
odwetowe na
urzędnikach i
funkcjonariuszach
okupacyjnej administracji
(np. zamach na
Kutscherę). Działacze
ruchu oporu prowadzili
poza tym działania
zbrojne, walki o
charakterze
partyzanckim, wywoływali
powstania
Przechwycona przez wywiad AK rakieta V2
DZIAŁALNOŚĆ AK
• W okresie 1941-1944
oddziały AK wysadziły 38
mostów, wykoleiły bądź
spaliły 1175 pociągów,
uszkodziły ponad 19 000
wagonów, spaliły 272
wojskowe magazyny,
poważnie uszkodziły
4326 samochody
wojskowe. Tylko w latach
1943-1944 jej żołnierze
zlikwidowali ponad 2000
agentów wroga.
Gen. August Emil Fieldorf ps. "Nil"
SZARE SZEREGI
•
Szare Szeregi ( to kryptonim wiązku
Harcerstwa polskiego przyjęty podczas
wojny ) – zajmowały się głównie
kolportażem wydawnictw prasy
podziemnej , ulotek , służbą łącznikową i
małym sabotażem)
PARTYZANTKA POWRZEŚNIOWA
• Działania związane z ruchem
oporu pojawiły się już
jesienią 1939 r.
• Pierwszymi partyzantami byli
żołnierze , którzy nie złożyli
broni po klęsce w kampanii
wrześniowej
• Ich największe grupy działały
w lasach województw :
lubelskiego , kieleckiego i
Borach
Tucholskich.Najbardziej
znanym był oddział majora
Henryka Dobrzańskiego (
pseudonim Hubal )
ORGANIZACJE BOJOWE UGRUPOWAŃ POLITYCZNYCH
• Polski ruch oporu związany był najczęściej z
ugrupowaniami politycznymi i tak : ramieniem zbrojnym
:
• Stronnictwa Ludowego były Bataliony Chłopskie (
BCh )
• Stronnictwa Narodowego - Narodowa Organizacja
Wojskowa ( NOW )
• Stronnictwo Pracy – Komenda Obrońców Polski
• Polska Partia Socjalistyczna ( Wolność, Równość
,Niepodległość ) – Gwardia Ludowa ( GL )
FORMY WALKI
• Wszystkie wymienione organizacje prowadziły walkę
z okupantem w różnych formach :
a) organizowanie szkolenia wojskowego , przygotowanie
do powstania , gromadzenie broni.
b) organizowanie sabotażu i dywersji na tyłach
okupanta
c) informacja , propaganda , wydawnictwo prasy
podziemnej , literatury , tajne komplety - nauczanie
d) pomoc Żydom (Rada Pomocy Żydom - ,,Żegota")
PLAN BURZA
•
•
•
•
•
•
Plan ,, Burza ‘’. ( styczeń – lipiec 1944r )
przygotowany w 1943 r . Zakładał walkę z
wycofującymi się oddziałami niemieckimi
w momencie wkroczenia Armii Czerwonej
na ziemie polskie.
Realizację planu rozpoczęto w styczniu
1944 r. na Wołyniu
Zakładano iż Polacy mają odegrać rolę
gospodarzy we własnym kraju , stąd też
terenowym dowódcom AK nakazano
ujawnianie się wobec wkraczającej Armii
Czerwonej , wspólne wyzwalanie ziem
polskich , oraz obejmowanie władzy
wojskowej i cywilnej.
Podobny charakter miał akcja ,, Ostra
Brama ‘’ przeprowadzona na Litwie
We wszystkich wypadkach po życzliwym
współdziałaniu z Armią Czerwoną
rozgrywał się ten sam scenariusz : po
wyjściu wojsk liniowych na tereny
wyzwolone wchodziły specjalne oddziały
NKWD , które aresztowały , wywoziły i
rozstrzeliwały ujawniających się
dowódców i żołnierzy AK ( żołnierzom
szeregowym AK dawana alternatywę
wstąpienia do Ludowego Wojska
Polskiego lub zsyłkę do łagru )
Lwów 27 VII 1944, żołnierze kpt „Czery” z Kedywu przed zdobytym
gmachem politechniki