Transcript Sensoryzm-i-deficyty-integracji-sensorycznej

Sensoryzm i deficyty integracji sensorycznej
(diagnoza, strategie postępowania i terapii)
AUTYZM (SENSORYZM, DEFICYTY W
INTEGRACJI SENSORYCZNEJ):
 DIAGNOZA
 STRATEGIE POSTĘPOWANIA
 TERAPIA
SENSORYZMY:
Widoczne w zachowaniu osoby
przejawy zaburzeń w odbiorze i
przetwarzaniu bodźców zmysłowych
(integracji sensorycznej).
Najczęściej obserwowane są u osób z
zaburzeniami rozwoju o różnym
charakterze.

SENSORYZMY:
Są odpowiedzią
organizmu na
następujące,
możliwe zaburzenia
organizacji bodźców:
Nadwrażliwość
(obniżenie progu
wrażliwości dla
danego zmysłu)
Niedowrażliwość
(podwyższenie progu
wrażliwości dla
danego zmysłu)
Biały szum
(wytwarzanie wrażeń
zmysłowych przez
układ nerwowy danej
osoby bez udziału
czynników
środowiskowych)
Sensoryzmy mogą
dotyczyć każdego
zmysłu człowieka.
BLINDYZMY:
Rodzaj
sensoryzmów
występujących u
osób niewidomych,
słabowidzących
oraz u osób z
jednoczesnym
deficytem wzroku i
słuchu.
Blindyzmy (lub
"blindismy" z ang. blind ślepy) są wynikiem
życia w stanie ciągłej
hipokinezy
(spowodowana jest
życiem w lęku przed
doznaniem
urazu) i deprywacji
sensorycznej.
BLINDYZMY – najczęściej obserwowane :
 Ruch czy zespół ruchów (czynności) w danej sytuacji
nieuzasadnionych i niepotrzebnych o charakterze
stereotypowym, jak kołysanie się w tył i w przód lub w lewo
i prawo, potrząsanie głową, kręcenie się w kółko itp.
 Odruchy obronne zmierzające do spostrzegania przeszkody
i jej ominięcia, jak: podnoszenie nóg celem zbadania
nierówności terenu stopą, odchylanie tułowia w tył, aby
ochronić twarz, wyciąganie przed siebie rąk.
 Czynności mające na celu bezpośrednio dostymulowanie
zmysłu wzroku. Mogą także pojawiać się jako efekt
dyskomfortu związanego z odczuwaniem gałek ocznych.
 Wyrażają się na przykład w mrużeniu oczu, przecieraniu
ich, dociskaniu gałek ocznych, odwracaniu się do światła,
machanie palcami przed oczami.
SENSORYZMY w całościowych
zaburzeniach rozwoju:
 Jedną z pierwszych osób, które opisały zaburzenia w






odbiorze i przetwarzaniu bodźców zmysłowych u osób z
całościowymi zaburzeniami rozwoju (autyzmem) był Carl
Delacato.
Na początku lat siedemdziesiątych przebadał grupę około
900 dzieci z autyzmem z różnych krajów.
W wyniku tych badań okazało się, że zaburzenia percepcyjne
dotyczą nawet 98% osób z całościowymi zaburzeniami
rozwoju (w obrębie dotyku). Najmniej badanych wykazywało
zaburzenia w obrębie zmysłu smaku i węchu (24 - 28%).
Delacato podzielił zaburzenia sensoryczne na trzy
grupy:
Nadwrażliwość
Niedowrażliwość
Biały szum
Delacato podzielił zaburzenia sensoryczne na
trzy grupy:
Nadwrażliwość
Niedowrażliwość
Biały szum
 Biały szum jest zaburzeniem, w którym układ
nerwowy osoby chorej sam wytwarza bodźce,
niezależnie od czynników zewnętrznych. Osoba
dotknięta tym rodzajem dysfunkcji przejawia
szczególnego rodzaju sensoryzmy - sprawia wrażenie
oderwanej od rzeczywistości i całkowicie
skoncentrowanej na nieistniejącym świecie.
 Warto dodać, że każdy, także zdrowy człowiek
doświadcza od czasu do czasu tego rodzaju zaburzeń,
których przykładem jest szum/piszczenie w uszach.
SENSORYZMY charakterystyczne
dla zmysłu wzroku:
Nadwrażliwość:
 wpatrywanie się w mikroskopijne pyłki kurzu
lub maleńkie punkciki w otoczeniu.
 kiwanie się w przód i w tył, na boki.
 fascynacja ruchem kołowym, kręcącymi się
przedmiotami, zabawkami.
 zdolność do odtwarzania najdrobniejszych
szczegółów z otoczenia.
 rozciąganie śliny między palcami i
przyglądanie się jej pod światło.
 fascynacja patrzeniem przez dziurki,
pęknięcia, palce.
 niechęć do luster, czasem fotografii.
 fascynacja skomplikowanymi wzorami.
 lęk przed silnym światłem, często nawet
przed światłem o umiarkowanym natężeniu.
 niechęć do dużych, mocno naświetlonych
przestrzeni
NIEDOWRAŻLIWOŚĆ:
kołysanie się w
przód, w tył, na
boki
zainteresowanie
źródłami światła
- wpatrywanie
się w światło
chodzenie
powoli dookoła
przedmiotów
połączone z
intensywnym
przyglądaniem
się im
lęk wysokości
BIAŁY SZUM:
"szklisty" wzrok
patrzenie "przez" ludzi,
przedmioty
rozciąganie powiek
uciskanie gałki ocznej
bardzo mocne zaciskanie
powiek
SENSORYZMY CHARAKTERYSTYCZNE
DLA ZMYSŁU SŁUCHU:
 Nadwrażliwość:
 dziecko sprawia wrażenie głuchego
 zatykanie uszu, lęk przed gwałtownymi







dźwiękami
brak reakcji na głośne hałasy przy
jednoczesnych silnych reakcjach na ciche
dźwięki
lęk przed zwierzętami
protest przy obcinaniu włosów
lęk w miejscach publicznych
wsłuchiwanie się w bardzo ciche dźwięki
powtarzanie komunikatów, które ktoś
wypowiedział w odległym pomieszczeniu
robienie wokół siebie hałasu - krzyki,
walenie rękami w różne powierzchnie,
klaskanie. Zachowanie to ma na celu
przejęcie kontroli nad środowiskiem
słuchowym.
 Dla dziecka z nadwrażliwością słuchową głośne
bodźce generowane przez siebie samego są przykre,
ale możliwe do kontrolowania a także pozwalają
zagłuszyć dźwięki nad którymi nie ma kontroli -
pochodzące z otoczenia.
 Dziecko może bardzo dobrze tolerować nawet
znaczący hałas, pod warunkiem, że jest jego
autorem lub ma na niego bezpośredni wpływ.
NIEDOWRAŻLIWOŚĆ:










wytwarzanie rytmicznych hałasów
fascynacja urządzeniami elektrycznymi, wydającymi dźwięki
natrętne spuszczanie wody w toalecie, odkręcanie kranów
krzyki
darcie papieru
wielokrotne trzaskanie drzwiami lub zamykanie ich i
otwieranie z różną siłą
fascynacja przedmiotami piszczącymi, dźwięczącymi
zamiłowanie do gwarnych i tłocznych miejsc
Zachowania mają na celu dostarczanie sobie bodźców
dźwiękowych w dużych ilościach.
W odróżnieniu od dzieci nadwrażliwych słuchowo, te
niedowrażliwe będą szczęśliwe, gdy inne osoby dołączą do
nich w działaniach mających na celu zwielokrotnienie hałasu
w otoczeniu.
BIAŁY SZUM:
 zaabsorbowanie dźwiękami płynącymi z organizmu
 szybkie bieganie i zastyganie w bezruchu (wsłuchiwanie





się w bicie własnego serca)
hiperwentylacja
kołysanie się
wkładanie przedmiotów i palców do uszu
przyjmowanie nienaturalnych pozycji ciała - stymulacja
ucha wewnętrznego
zachowania te mają na celu próbę zredukowania
nieprzyjemnych na ogół doświadczeń sensorycznych
wyzwalanych przez układ nerwowy, znacznie rzadziej ich wzmocnienie, jeżeli biały szum łączy się z
niedowrażliwością.
BIAŁY SZUM:
 częste drapanie się
 "gęsia skórka" bez przyczyny
 Czucie głębokie:
 Zaburzenia w tym obszarze są nadzwyczaj
częste u osób z autyzmem i Zespołem
Aspergera.
 Osoby z zaburzeniami czucia głębokiego
mają poważne problemy z precyzją ruchów.
Na ogół doświadczają dyspraksji.
SENSORYZMY charakterystyczne dla
zmysłu dotyku i równowagi:
Zaburzenia w zakresie odbioru i analizy bodźców czuciowych
mogą dotyczyć kilku obszarów:
czucia powierzchniowego (skórnego)
czucia głębokiego(propriorecepcja - informacje z
kurczących i rozciągających się mięśni, ścięgien oraz
rozciąganych i uciskanych stawów)
czucia temperatury (termorecepcja)
czucie położenia i ruchów ciała w przestrzeni poczucie
równowagi
Czucie powierzchniowe i czucie temperatury:
 Zaburzenia w tym zakresie mogą być różne w
różnych partiach ciała. Obserwacja sensoryzmów
(taktylizmów) skierowanych na czucie
powierzchniowe wymaga więc podejścia bardzo
ostrożnego i analitycznego.
 Bardzo często zdarza się, że ta sama osoba ma silną
nadwrażliwość czucia powierzchniowego w obrębie
twarzy przy jednoczesnej niedowrażliwości, na
przykład kończyn.
NIEDOWRAŻLIWOŚĆ:
 pocieranie, głaskanie, skubanie itp. różnych partii
twarzy
 dotykanie różnych powierzchni, głaskanie ścian
 pocieranie różnymi materiałami w niedowrażliwe
partie ciała
 szczypanie, drapanie, gryzienie się
 uderzanie się
 szukanie wrażeń cieplnych
 chodzenie nago, tendencja do rozbierania się
 chodzenie na bosaka, dążenie do ściągania obuwia
 rozdrapywanie ran
NIEDOWRAŻLIWOŚĆ:
 nienaturalne wyginanie kończyn
 machanie rękami, potrząsanie
 zaplatanie palców
 ssanie palców
 zawijanie się w koce, firanki
 wciskanie się w kąty, za meble itp.
 siadanie na rękach, nogach
 człapanie nogami podczas chodzenia
 masturbacja (gwałtowna)
 wkładanie różnych rzeczy do ust
NADWRAŻLIWOŚĆ:
 unikanie dotyku, obronność dotykowa












niechęć do noszenia nowych ubrań
skrajna niechęć do metek w ubraniach
nadmierne łaskotki w niecodziennych partiach ciała
unikanie kontaktu z substancjami sypkimi, lepkimi,
klejącymi
masturbacja (delikatna)
głaskanie się miękkimi przedmiotami, fakturami
nietolerancja obcisłych ubrań
dotykanie samego siebie niemal zawsze ma formę czynności
rytmicznych i powtarzalnych
lęk przed wodą
słaba tolerancja zmian temperatury
lęk przed wiatrem
lęk przed czesaniem włosów
NADWRAŻLIWOŚĆ:
niechęć do przytulania się, dotykania przez inne osoby
niechęć do podawania dłoni na powitanie
duża reaktywność na zmiany ciśnienia atmosferycznego
złe samopoczucie w środkach lokomocji
ociężałość ruchowa
podwyższone napięcie mięśniowe
chodzenie na szeroko rozstawionych nogach
nietolerowanie twardych pokarmów
usztywnienie ciała, niechęć do zmieniania pozycji ciała
lęk przed tłumem ludzi
Biały szum:
nagłe, niekontrolowane wybuchy wszelkich możliwych
taktylizmów, a następnie zamieranie w bezruchu
 napady hiperaktywności u dziecka na ogół spokojnego












ZMYSŁ RÓWNOWAGI:
Niedowrażliwość:
 kręcenie się w kółko
 fascynacja huśtawkami, karuzelami
 skakanie, bieganie, hiperaktywność
 dążenie do gwałtownych zmian w położeniu głowy i ciała
 kołysanie się w przód i w tył a także na boki
 niezdolność do prostego siedzenia na krześle
 niezdolność do stania na jednej nodze
Nadwrażliwość:
 niepewność, lęk grawitacyjny
 niechęć do zmian pozycji głowy, czasami przy jednoczesnej autostymulacji
grawitacyjnej (podskoki w pionie)
 miarowe, powolne kołysanie się
 niechęć do poruszania się, preferowanie pozycji siedzącej, lub leżącej
 zataczanie się podczas chodzenia
 Biały szum:
 zawroty głowy
 zataczanie się
 potykanie się
 nagłe blednięcie, nudności
SENSORYZMY CHARAKTERYSTYCZNE
DLA ZMYSŁU WĘCHU I SMAKU:
 Zmysły węchu i smaku są zmysłami bardzo pierwotnymi.
Zmysł węchu pozwala dziecku poznawać świat jeszcze w
okresie, gdy zmysły takie jak wzrok i słuch nie są do końca
dojrzałe. Pozwala także niemowlęciu odróżniać to, co znane,
od tego, co jest całkiem nowe i obce.
 Podobne funkcje spełnia we wczesnym rozwoju człowieka
zmysł smaku. Z tej przyczyny, zaburzenia odbioru i analizy
bodźców słuchowych i smakowych stanowią jedno z
najpoważniejszych zagrożeń rozwoju człowieka a także w
powszechnym odbiorze - uważane są za szczególnie
nieakceptowalne społecznie.
 W wypadku zmysłu smaku, bardzo często trudno odróżnić,
czy dane zachowanie faktycznie dotyczy zmysłu smaku, czy
może dotyku - w obrębie jamy ustnej. Śluzówka jamy ustnej
i język są bowiem bardzo wrażliwe dotykowo. Należy zawsze
starannie rozpatrywać wszelkie objawy występujące w
obrębie jamy ustnej
NIEDOWRAŻLIWOŚĆ
WĘCHOWA:
 obwąchiwanie ludzi, także ich butów, włosów, pach,







krocza
obwąchiwanie przedmiotów, także tych powszechnie
uważanych za szczególnie odrażające
fascynacja własnymi ekskrementami
w łagodniejszej formie - obwąchiwanie własnych rąk,
ubrań, włosów
lizanie własnych rąk
zjadanie rzeczy niejadalnych
fascynacja zapachami powstającymi przy gotowaniu
fascynacja odpadami żywnościowymi
NADWRAŻLIWOSC
WĘCHOWA:















rozpoznawanie ludzi po zapachu
wyczuwanie różnych zapachów tam, gdzie inni ludzie ich nie czują
dziecko skarży się na wszechogarniający smród
niechęć do oddawania moczu, stolca
wymioty podczas czynności fizjologicznych lub spuszczania wody w toalecie
niechęć do karmienia piersią w okresie niemowlęcym
opór przed jedzeniem
dławienie się, duszności z niejasnych przyczyn (niemedycznych)
Biały szum węchowy:
przesłanianie ręką ust i dmuchanie w kierunku nosa
hiperwentylacja
kierowanie dolnej wargi w kierunku nosa
składanie ust "w ciup" i podnoszenie warg wysoko - do nosa
wkładanie przedmiotów do nosa
ciągłe dłubanie w nosie
NIEDOWRAŻLIWOŚĆ
SMAKOWA:











hiperfagia
lizanie różnych przedmiotów
lizanie własnych rąk, stóp
obgryzanie paznokci
wkładanie wszystkiego do ust
Nadwrażliwość smakowa:
wypluwanie jedzenia
wiotkość ust podczas karmienia
dławienie się
wymioty podczas jedzenia - lub odruch wymiotny
znaczna wybiórczość pokarmowa
NADWRAŻLIWOŚĆ
SMAKOWA:
 wypluwanie jedzenia
 wiotkość ust podczas karmienia
 dławienie się
 wymioty podczas jedzenia - lub odruch wymiotny
 znaczna wybiórczość pokarmowa
BIAŁY SZUM SMAKOWY:
zasysanie policzków do wewnątrz jamy ustnej
ssanie języka
przysysanie języka do podniebienia
gryzienie wewnętrznych stron policzków i języka - czasem do krwi
zwracanie pożywienia i ponowne jego jedzenie
wkładanie wszystkiego do ust
nie zwracanie uwagi na jedzenie
niesamodzielność przy jedzeniu wynikające z ignorowania czynności
jedzenia (dziecko pozwala się karmić, ale też nie domaga się
karmienia)
 dziecko sprawia wrażenie, jakby nigdy nie było głodne
 opuchnięcie języka, nadmierny rozrost języka na boki (skutek jego
ssania)








METODY TERAPII DZIECI
AUTYSTYCZNYCH:
 Nie ma medycznych testów, które umożliwiłyby diagnozę autyzmu.
Właściwa diagnoza musi mieć podłoże w obserwacji dziecka, jego
stopnia komunikacji, zachowania i stopnia rozwoju.
 Ponieważ wiele objawów autyzmu występuje także w innych
chorobach, lekarz musi wykonać wiele dodatkowych badań, aby
wykluczyć inne przyczyny. Rozpoznanie choroby jest bardzo trudne,
gdyż objawy są bardzo zróżnicowane. Ważne jest zatem
zlokalizowanie specjalisty, który ma doświadczenie w leczeniu
autyzmu.
 Diagnoza autyzmu skupia się na trzech grupach symptomów. Są to:
upośledzenie umiejętności wchodzenia w interakcje społeczne,
upośledzenie komunikacji werbalnej i pozawerbalnej oraz
aktywności związanych z wykorzystaniem wyobraźni, ograniczony
repertuar zachowań i zainteresowań.

OBJAWY AUTYZMU:
 Objawów autyzmu jest wiele. Najbardziej znane to








takie, gdy dziecko:
woli być samo,
nie bawi się z innymi i nie jest twórcze w zabawie,
woli kontakt z przedmiotami niż z ludźmi,
unika kontaktu wzrokowego,
raczej patrzy „przez osobę",
mało się uśmiecha,
nie mówi wcale, albo używa słów bez znaczenia,
może za nami powtarzać słowa – to tzw. echolalia,
 dziwacznie się zachowuje – wprawia przedmioty w ruch








obrotowy, samo robi tzw. młynki albo wprowadza się w jakiś
inny jednostajny ruch – kiwanie, huśtanie, obracanie się w
miejscu,
nie porusza się spontanicznie,
raczej jest spętane ruchowo,
chodzi drobnym krokiem,
nie balansując rękami,
nie biega w podskokach,
jeśli mówi, to zwykle na jeden temat,
sprzeciwia się jakimkolwiek zmianom w rutynie,
ma nadwrażliwość na dotyk i dźwięk lub nie reaguje na ból.
 Takie dziecko się nie przytula, nie potrafi pokazać palcem
tego, co je interesuje, jeśli czegoś potrzebuje, to ciągnie za
rękę dorosłego.
 Dzieci autystyczne bywają agresywne lub autoagresywne
– np. potrafią bić głową w ścianę, ale wynika to zazwyczaj z
lęku. Są lękliwe i lubią się chować w jakieś ciemne kąty,
wyraźnie szkodzi im nadmiar bodźców.
 Różnice miedzy dziećmi autystycznymi są ogromne.
Niektóre, z mniejszym stopniem autyzmu, mogą okazywać
tylko niewielkie opóźnienie mowy i większe problemy w
kontaktach ze środowiskiem. Mogą mieć przeciętnie lub
ponadprzeciętnie rozwiniętą mowę, lecz maja kłopoty z
wyobraźnią, lub ze współuczestniczeniem w grze z
rówieśnikami. Inne dzieci, z większym stopniem autyzmu,
mogą potrzebować pomocy z codziennymi potrzebami jak
przejście przez ulice lub zrobienie zakupów.
 W przeciwieństwie do ogólnej opinii, wiele dzieci i dorosłych
z autyzmem utrzymuje kontakt wzrokowy, okazuje uczucia,
uśmiecha się i śmieje oraz okazuje całą gamę innych emocji,
ale w różnym stopniu. Tak, jak inne dzieci chorzy reagują
pozytywnie lub negatywnie na środowisko.
 Autyzm może oddziaływać na to jak reagują i utrudnić im
kontrolowanie ciała i umysłu. Choroba z czasem może
zmienić się lub nawet ustąpić. Z zamiarem złagodzenia
skutków choroby stosuje się: terapię psychologiczną, dietę
bez glutenu i kazeiny, farmakologicznie: lekami
antydepresyjnymi, neuroleptykami.
 W leczeniu chorych jest pożądane zaangażowanie całej
rodziny i otoczenia, szczególnie w procesie socjalizacji.
TERAPIA DZIECKA Z
AUTYZMEM
Opiera się na trzech podstawowych zasadach:
 Przygotowanie rodziców do pracy z dzieckiem poprzez
wyjaśnienie im zachowań dziecka.
 Rozszerzeniu form kontaktu z dzieckiem, przede
wszystkim kontaktu fizycznego.
 Stymulacji dziecka do kontaktów społecznych.
 Metody terapii
 W terapii dzieci autystycznych wykorzystywane są
różnego rodzaju metody.
1. METODA BEHAWIORALNA:
 Wsparta teorią poznania społecznego i terapią rodzin.
 Główną podstawą terapii behawioralnej stanowią ogólne prawa
uczenia się.
 Dzieci autystyczne mają zdolności uczenia się, tak jak
inni ludzie o ile znajdują się w specjalnie
przystosowanym dla siebie środowisku. Środowisko to
składa się z miejsc, w których dzieci przebywają, na co dzień, a
różni się od normalnego tylko na tyle, aby stało się dla niego
bardziej funkcjonalne.
W terapii behawioralnej można wyróżnić trzy podstawowe cele:
 rozwijanie zachowań deficytowych,
 redukowanie zachowań niepożądanych
 generalizowanie i utrzymywanie efektów terapii.
Zachowaniami deficytowymi nazywamy te zachowania, które
uważa się za normalne i pożądane u dziecka w pewnym wieku i w
pewnych okolicznościach, a które u dziecka autystycznego
występują zbyt rzadko lub nie występują w ogóle (np. prawidłowa
Zadaniem terapeuty behawioralnego jest
kształtowanie u dziecka autystycznego jak największej
liczby zachowań adaptacyjnych, które rozwiną jego
niezależność i umożliwią mu efektywne funkcjonowanie
w środowisku. Niepożądane zachowania dziecka powinny
być zwalczane, ponieważ sprawiają kłopoty otoczeniu
oraz nie sprzyjają nauce.
 W zwalczaniu niepożądanych zachowań stosujemy dwie
podstawowe metody: Odbieranie dziecku czegoś, co lubi
lub obdarzanie go czymś nieprzyjemnym. Zarówno jedno
jak i drugie postępowanie powinno stanowić
bezpośrednie następstwo złego zachowania się.
 W edukacji dziecka autystycznego należy trzymać się




podstawowych reguł behawioralnych.
Jeżeli chcemy, żeby zachowania występowały częściej,
powinniśmy je systematycznie wzmacniać.
Wzmocnienie jest czymś, co następuje bezpośrednio po pewnym
elemencie zachowania i zwiększa prawdopodobieństwo jego
ponownego wystąpienia.
Są dwa rodzaje wzmocnień: pozytywne i negatywne. Wzmocnienie
pozytywne polega na tym, że po danym zachowaniu następuje
rzecz przyjemna, w przypadku zaś wzmocnienia negatywnego
usuwamy rzecz nieprzyjemną.
W pracy z dzieckiem stosujemy prawie zawsze wzmocnienia
pozytywne. Można wyróżnić cztery rodzaje wzmocnień: pierwotne
np.: jedzenie i picie; wtórne np.: pieniądze, żetony; socjalne np.:
pochwały, uściski, pocałunki; Stymulujące np.: zabawki.
Wzmocnienie powinno być stosowane, gdy dziecko zachowa się
dobrze, bezpośrednio po tym, gdy się tak zachowa oraz w sposób
wyraźny.
 Zachowanie niepożądane nie powinno być wzmacniane.
 Pojawienie się trudnego zachowania nie jest











niebezpieczne, jeśli tylko nie jest wzmacniane.
Terapia behawioralna przebiega wg poszczególnych etapów:
wczesne rozumienie mowy – przygotowanie do nauczania,
trening imitacji – naśladowanie,
dopasowywanie i sortowanie,
imitacja werbalna,
rozwój rozumienia mowy i mowy czynnej; nazywanie obiektów i
czynności,
pojęcia abstrakcyjne,
budowanie zdań i nauka odpowiadania na pytania,
umiejętności szkolne,
rozwój społeczny i nauka wspólnej zabawy,
czynności samoobsługowe.
2. METODA AKTYWNOŚCI KNILLÓW:





Programy Aktywności zostały stworzone przez
małżeństwo Mariannę i Christophera Knillów.
Pracując przez wiele lat z osobami
niepełnosprawnymi, doszli oni do przekonania, że
odpowiednio skonstruowany program terapeutyczny
jest w stanie obudzić inicjatywę nawet w osobach
najgłębiej upośledzonych, a więc najbardziej
wycofanych. Oparli się na założeniu, że
najważniejszym kanałem sensorycznym jest skóra.
Dotyk jest bowiem pierwszym wrażeniem, jakiego
doznajemy.
Od wrażliwości dotykowej zależy umiejętność
nawiązania kontaktu z otoczeniem. Ten jest z kolei
podstawą kształtowania się kolejnych umiejętności w
tym komunikacji. Wczesna komunikacja między
niemowlęciem a dorosłym wyraża się właśnie
poprzez dotyk.
W swoich Programach Aktywności autorzy skojarzyli
ruch i dotyk ze specjalnie skomponowaną muzyką.
Wykonując przy muzyce określone ćwiczenia,
dziecko uczy się odczuwania własnego ciała i otwiera
się na doznania dotykowe z otoczenia.
PROGRAM AKYWNOŚCI:
 Składa się z sześciu części:
 1. Programu Wprowadzającego
 2.Programu Specjalnego dla dzieci ze znaczną




niepełnosprawnością ruchową
3.Programu Pierwszego, koncentrującego się na
ćwiczeniach górnej partii ciała
4.Programu Drugiego, koncentrującego się na
ćwiczeniach dolnej partii ciała
5.Programu Trzeciego wymagającego od uczestnika
większej sprawności i koordynacji ruchowej, a także
uwagi
6.Programu Czwartego – najtrudniejszego – gdzie
dużą rolę odgrywa już własna inicjatywa dziecka
(np. taniec)
 Podczas realizacji wszystkich programów każdy ruch
dziecka wspierany jest przez specjalny akompaniament
muzyczny, będący sygnałem konkretnej aktywności.
Zadaniem muzyki jest stymulacja uwagi, a także
stwarzanie korzystnych podstaw do uczenia się. Dziecko
zapamiętuje kolejne sekwencje sygnałów muzycznych,
co sprawia, że dotyk terapeuty jest dla niego
przewidywalny. Taka rytualizacja aktywności jest dla
dziecka źródłem poczucia bezpieczeństwa, co w
przypadku dzieci z autyzmem jest bardzo istotne.
 Programy podstawowe skupiają się kolejno na
odczuwaniu poszczególnych części ciała poprzez
różne aktywności, wymagają od dziecka większej
ruchliwości, koordynacji oraz świadomości
społecznej.
3. METODA DOBREGO
STARTU:
Składają się na nią 3 elementy:
element słuchowy (piosenka lub wiersz),
element wzrokowy (wzory graficzne) i
element motoryczny (wykonywanie ruchów w czasie
odtwarzania wzorów graficznych, połączonych z rytmem
piosenki lub wiersza).
 Celem metody jest jednoczesne rozwijanie funkcji
wzrokowych, słuchowych, językowych, motorycznych, a
także kształtowanie lateralizacji (ustalenie ręki dominującej)
oraz orientacji w schemacie ciała i przestrzeni. Funkcje te
leżą u podstaw złożonych czynności czytania i pisania.
 Metoda Dobrego Startu kształci także zdolność rozumienia i
posługiwania się symbolami abstrakcyjnymi, ułatwia
nawiązanie kontaktów społecznych i uczy współdziałania
dzieci, mających trudności w przystosowaniu społecznym lub
zaburzonych emocjonalnie.




4. METODA RUCHU
ROZWIJAJĄCEGO terapeutki
Weroniki Sherborne:
 Wykorzystuje dotyk, ruch oraz wzajemne relacje
fizyczne, emocjonalne i społeczne we wspomaganiu
rozwoju dziecka i terapii zaburzeń. Ćwiczenia
wywodzą się z naturalnych potrzeb dziecka, które
zaspokajane są w kontakcie z osobą dorosłą.
Stosowane jest kołysanie, przytulanie, turlanie,
przeciąganie.
Podstawą metody jest
rozwijanie poprzez ruch:
 świadomości własnego
ciała,
 świadomości przestrzeni
i działania w niej,
 dzielenie przestrzeni z
innymi ludźmi i
nawiązywanie z nimi
bliskich kontaktów,
 ruch kreatywny.
5. METODA A. Tomatisa:
 W literaturze metoda ta znana jest również jako „trening uwagi słuchowej",
„stymulacja słuchowa" lub „trening audio-psycho-lingwistyczny", a
podstawowym jej celem jest wspomaganie funkcji słuchowej przez co następuje
poprawa koncentracji, jakości uczenia się, wspomaganie zdolności językowych,
komunikacyjnych, zwiększenie kreatywności oraz poprawa jakości zachowań
społecznych.
 Metoda Tomatisa okazała się bardzo skuteczna w terapii dzieci z problemami
szkolnymi typu: zaburzenia uwagi, mowy, koncentracji, dysleksja. Zastosowanie
tej metody przyniosło również zadowalające efekty w przypadku dzieci
autystycznych i z problemami koordynacji sensomotorycznej.
Metoda ta polega na słuchaniu dźwięków poprzez urządzenie zwane
„elektronicznym uchem", które jest idealnym modelem ucha ludzkiego – „ćwiczy"
ono ucho w taki sposób, aby mogło pracować bez zakłóceń. Ćwiczenia te
stymulują centralny system nerwowy, a w szczególności korę mózgową, która
stanowi centrum procesów myślenia.
 Stymulacja ucha odbywa się poprzez dźwięki o określonej, zróżnicowanej
częstotliwości. Dziecko może dobrze słyszeć, ale nie oznacza to, że potrafi równie
dobrze słuchać, czyli że ma prawidłowo rozwiniętą uwagę słuchową. Może mieć
trudności z prawidłową selekcją i analizą dźwięków, rozróżnianiem wysokich i
niskich częstotliwości, a także nie posiadać umiejętności jednoczesnego
kojarzenia znaku graficznego z dźwiękiem, co jest konieczne w przypadku
poprawnego czytania i pisania. Dodatkowo może temu towarzyszyć
nadpobudliwość psychoruchowa.
6. METODA OPCJI (THE
SON-RISE):
 Uczy jak opracować i wdrożyć domowy program terapeutyczny dziecka z
autyzmem. Rodzice uczeni są konkretnych technik i narzędzi dotyczących







edukacji i postaw wobec swego dziecka. Program Son-Rise zakłada, że to rodzice
są dla dziecka najlepszym źródłem informacji, dlatego ukierunkowany jest nie
tylko na dzieci, ale również na rodziców.
Zasady oraz działania stosowane w programie Son-Rise to:
dołączanie do rytualistycznych i powtarzających się zachowań dziecka, które daje
klucz do rozwiązania tajemnicy tych zachowań i ułatwia kontakt wzrokowy,
rozwój socjalny i włączenie się do zabawy z innymi,
używanie własnej motywacji dziecka,
nauka poprzez zabawę interaktywną
okazywanie entuzjazmu, energii i ekscytacji, które zwraca uwagę dzieci oraz budzi
w nich stałą chęć do nauki i kontaktu,
optymistyczne i wolne od sądów nastawienie podnoszące w dzieciach do
maksimum poziom uwagi, radości i życzeń
usytuowanie rodzica jako najważniejszego i trwałego fundamentu - co prowadzi
do najbardziej spójnej i konsekwentnej koncentracji odnośnie terapii,
inspirowania dziecka i jego edukacji,
stworzenie bezpiecznego, wolnego od zakłóceń obszaru do zabawy i pracy, które
daje optymalne środowisko dla nauki i rozwoju.
 7. Biofeedback – jest nową, opartą na naukowych podstawach,
metodą zwiększania możliwości naszego umysłu. Oparta jest na
wyspecjalizowanej technice komputerowej, która umożliwia osobie
uczenie się zmieniania charakterystyki swych fal mózgowych –
chodzi tu o usprawnienie działania umysłu przy równoczesnej
relaksacji. Pojawiające się na ekranie komputera obrazy i dźwięki
stymulują w odpowiedni sposób pracę mózgu, a dziecko za
pomocą tylko własnych myśli (bez użycia klawiatury) uczy się
koncentrować na wykonywanym zadaniu. Biofeedback poprawia
szybkość myślenia, pamięć, rozwija prawidłowe relacje z innymi
ludźmi.
 8. Kinezyterapia – czyli terapia ruchem osób z obniżoną
sprawnością motoryczną. Ma na celu lepsze dotlenienie komórek
mózgowych, usprawnienie motoryki ciała, zrozumienie celowości
ruchów poprzez ćwiczenie ogólnorozwojowe, oddechowe,
relaksacyjne.
9. DOGOTERAPIA:
 To system ćwiczeń i zabaw z
psami wspomagający
rehabilitację ruchową oraz
umysłową osób
niepełnosprawnych, w tym
także dzieci autystycznych.
Poprzez zabawy, przytulanie i
głaskanie psa dzieci rozluźniają
się, dużo szybciej i dokładniej
próbują wykonać ćwiczenia, są
radosne i uśmiechnięte.
 Udział psa służy wzmocnieniu
rehabilitacji, wszechstronnie
oddziałując na psychikę,
pobudzeniu zmysłów i
pozytywnych emocji.
 10. Arteterapia – jest terapią poprzez sztukę. Dziecko
za pomocą różnych technik plastycznych ma możliwość
symbolicznie wyrazić trudne przeżycia, doświadczenie,
emocje. Arteterapia wyzwala aktywność twórczą,
wyrównuje braki i ograniczenia psychofizyczne a
jednocześnie obniża napięcie i pomaga nazwać problem.
Pozwala na akceptację siebie i innych. Nadaje sens i
wzbogaca życie ludzi niepełnosprawnych. Ważny jest
sam akt twórczy a nie efekt końcowy wykonanej pracy.
 11. Muzykoterapia – wykorzystuje terapeutyczny
wpływ muzyki na rozwój dziecka autystycznego. Muzyka
daje możliwość odbioru miłych i przyjemnych doznań,
pobudza do działania lub skłania do skupienia, pomaga
w nawiązaniu kontaktu z innymi ludźmi.
 12. Logorytmika – jest metodą łączącą rytm
muzyczny z ruchami całego ciała. Głównym celem
ćwiczeń muzyczno-ruchowych jest rozwijanie
umiejętności sprawnego wykonywania ruchu, a co za
tym idzie, wyrabianie szybkiej orientacji w czasie i
przestrzeni, koncentracji uwagi, stymulowanie do
sprawniejszego myślenia, a także kształcenie takich
cech charakteru, jak zdyscyplinowanie, porządek,
aktywność poczucie odpowiedzialności, umiejętność
współdziałania w grupie. Przede wszystkim jednak
zabawy muzyczno-ruchowe kształcąc ruchy całego
ciała, wpływają pośrednio na usprawnianie narządów
mownych.
 13. Gimnastyka Mózgu P. Dennisona – jest to zestaw prostych
ćwiczeń ruchowych, prowadzonych z dziećmi w formie zabawy, które
mają na celu zintegrowanie pracy mózgu. A mózg nasz nie jest narządem
symetrycznym – każda z półkul ma nieco inne zadanie, np. lewa jest
półkulą logiczną, to tu odbywa się rozwiązywanie zadań
matematycznych, nauka piosenek, liczenie, pamięć krótkotrwała.
 Prawa natomiast jest półkulą twórczą, odruchową, intuicyjną, pamięć
długotrwała. Aby w pełni wykorzystać możliwości mózgu, aby w całości
go uruchomić, Dennison proponuje masowanie określonych punktów na
ciele oraz wykonywanie różnych ruchów – zawsze naprzemiennych, np.
dotykanie prawą ręką lewego ramienia czy kolana i odwrotnie, kreślenie
tzw. „leniwych" ósemek całym ciałem lub kredką na papierze.
Gimnastyka mózgu pozwala zaktywizować dotychczas nieznane i
pomijane sfery intelektu, dzięki czemu w procesie uczenia się włączony
jest cały mózg.
 Dla dzieci autystycznych jedyną szansą jest wcześnie podjęta terapia i
długotrwałe ćwiczenia. Przed podjęciem pracy z dzieckiem autystycznym
należy pozbyć się jednak najpierw poczucia beznadziejności, przestać się
bać dziecka i zacząć je rozumieć. Dopiero wtedy podjęta terapia ma sens.
WCZESNA INTERWENCJA
WSPOMAGANIA:
 Rozwoju, pozwala uchwycić podstawowe problemy
związane z integracją sensoryczno-motoryczną wówczas,
gdy układ nerwowy dziecka rozwija się i dojrzewa. Im
wcześniej rozpocznie się terapię tym będzie ona
skuteczniejsza.
 Terapia integracji sensorycznej ma formę "naukowej
zabawy", w której dziecko chętnie uczestniczy i
współtworzy zajęcia z terapeutą.
 Nie uczymy dzieci konkretnych umiejętności lecz
poprawiając integrację sensoryczną, stymulujemy
procesy nerwowe leżące u podstaw tych umiejętności,
a one pojawiają się w sposób naturalny jako
konsekwencja poprawy funkcjonowania ośrodkowego
układu nerwowego!
TERAPIA INTEGRACJI
SENSORYCZNEJ:
 skierowana jest do dzieci z :
 • nadmierną wrażliwością na bodźce dotykowe,
wzrokowe, słuchowe oraz ruch,
• zbyt małą wrażliwością/reaktywnością na stymulację
sensoryczną,
• zbyt wysokim lub niskim poziomem aktywności
ruchowej,
• trudnościami z koncentracją uwagi, impulsywnością,
• problemami z koordynacją,
• opóźnieniem rozwoju mowy, rozwoju ruchowego oraz
trudnościami w nauce,
• słabą organizacją zachowania,
• niskim poczuciem własnej wartości.
TERAPIA
 Głównym zadaniem jest dostarczanie kontrolowanej
ilości bodźców sensorycznych, głównie
przedsionkowych, dotykowych i proprioceptywnych w
taki sposób, aby dziecko odpowiedziało reakcją
(czynnością) poprawiającą integrację tych bodźców.
Ćwiczenia sprawiają, że poprawia się koordynacja
wzrokowo – ruchowa, sprawność manualna, orientacja
w schemacie ciała i percepcja wzrokowo – przestrzenna.
Dzieci zaczynają lepiej skupiać uwagę, rozwija się ich
samodzielność, poczucie pewności siebie i własnej
wartości.
 Terapia integracji sensorycznej prowadzona jest w
formie zabawowej. Odbywa się w sali wyposażonej w
odpowiedni sprzęt.
 TERAPIA SI nie zastąpi edukacji. Stosowanie
odpowiedniej Terapii może zmniejszyć trudności
dziecka w wielu sferach jego rozwoju. Może pomóc
osobie lepiej funkcjonować w szkole, w
aktywnościach sportowych, w społeczeństwie.
 Podczas aktywności ruchowej, kontrolowanej przez terapeutę
zapewnia się dziecku ilości bodźców sensorycznych,
wywołujących w konsekwencji poprawę integracji bodźców
docierających do dziecka z otoczenia, jak i jego ciała.
Nie ma tutaj powtarzanego schematu ćwiczeń, ale raczej
„sztuka” ciągłej analizy zachowania dziecka i stałego doboru i
modyfikacji ćwiczeń tak, aby dziecko było w stanie
odpowiadać na nie coraz bardziej złożonymi reakcjami
adaptacyjnymi.
 Terapia integracji sensorycznej odbywa się w pomieszczeniu
specjalnie do tego przystosowanym. Do terapii
wykorzystywany jest specjalistyczny sprzęt taki jak:
podwieszane platformy, hamaki, deskorolki, równoważnie, a
także materiały różnej faktury do stymulacji dotykowej,
materiały do stymulacji wzrokowej, węchowej, smakowej itp.
TERAPIA INTEGRACJI
SENSORYCZNEJ:
 Odbywa się w pomieszczeniu specjalnie do tego przystosowanym. Do
terapii wykorzystywany jest specjalistyczny sprzęt taki jak:
podwieszane platformy, hamaki, deskorolki, równoważnie, a także
materiały różnej faktury do stymulacji dotykowej, materiały do
stymulacji wzrokowej, węchowej, smakowej itp.
 Terapeuta integracji sensorycznej bazując na swoim
doświadczeniu i wiedzy, dostosowuje trudność zadań i ćwiczeń do
poziomu możliwości dziecka oraz jego samopoczucia. Inaczej ujmując,
ćwiczenia nie mogą być ani zbyt łatwe, ani zbyt trudne dla dziecka.
Atmosfera podczas terapii sprzyja rozwojowi wewnętrznej potrzeby
zdobywania i poznawania środowiska. Dziecko czując, że odnosi
sukcesy w coraz większej ilości różnorodnych zadań i bardziej
skomplikowanych aktywnościach podnosi swoją samoocenę i chętnie
uczestniczy w zajęciach. Takie doświadczenia w kierowaniu swoim
zachowaniem zaczyna przenosić również na inne sytuacje poza salą
terapeutyczną, co zaczynają zauważać rodzice i nauczyciele. Zmienia
się obraz dziecka i jego funkcjonowanie w środowisku.
 Terapia integracji sensorycznej trwa
najczęściej od 6 do 24 miesięcy, a sesje odbywają
się1-2 razy w tygodniu.
 Czas trwania terapii i intensywność sesji zależy od
stopnia nasilenia zaburzeń procesów integracji
sensorycznej oraz tempa postępów dziecka.
DIAGNOZA INTEGRACJI
SENSORYCZNEJ:
 Polega na kompleksowych badaniach dziecka. Zazwyczaj obejmuje około 3 (czasem
4) spotkania diagnostyczne, na których ma miejsce:
 Wywiad z rodzicami. Podczas wywiadu terapeuta zadaje pytania dotyczące
przebiegu ciąży, narodzin dziecka, jego rozwoju w pierwszych latach życia, chorób.
Ważne są również informacje i orzeczenia innych specjalistów zajmujących się
dzieckiem.
 Kwestionariusze. Dla dopełnienia wywiadu rodzice wypełniają kwestionariusze
dotyczące rozwoju dziecka i zaobserwowanych problemów.
 Próby kliniczne. Dziecko zostaje poddane szeregowi zadań, których celem jest
stwierdzenie przez terapeutę o występowaniu lub nie przetrwałych odruchów,
sprawdzeniu napięcia mięśniowego, równowagi, koordynacji ruchów itd.
 Testy. Używany jest standaryzowany zestaw testów opracowanych przez J. Ayres.
Testy wykonuje się u dzieci od 4 roku życia. Oceniają one funkcjonowanie dziecka w
takich sferach jak: percepcja wzrokowa, przetwarzanie wrażeń
somatosensorycznych (dotyk i propriocepcja), przetwarzanie wrażeń
przedsionkowych, koordynacja oko-ręka oraz planowanie ruchu czyli praksja.
 W przypadku dzieci młodszych lub dzieci, które nie mogą
zostać poddane tego rodzaju testom np. z autyzmem,
upośledzeniem umysłowym lub nie współpracujących z
innych powodów, przeprowadza się badanie przy pomocy
prób z obserwacji klinicznej i obserwacji spontanicznej
aktywności dziecka na sali terapeutycznej.
 Po dokładnej analizie wyników testów i obserwacji oraz
informacji uzyskanych od rodziców i innych specjalistów,
następuje spotkanie terapeuty z rodzicami, którego celem
jest podsumowanie diagnozy. Poszczególne wyniki są
objaśniane i omawiane. Rodzice otrzymują pisemną
diagnozę, która zawiera dane z wywiadu, dane z
kwestionariuszy, wyniki prób klinicznych, wyniki testów oraz
wnioski. Terapeuta proponuje również odpowiednią, terapię
indywidualną.
 Terapia w metodzie SI wygląda jak zabawa, ale jest to
zabawa „naukowa”, poprzez którą układ nerwowy i
mózg uczą się i integrują wrażenia zmysłowe, nabywają
doświadczenia w ich celowym wykorzystaniu.
 System ćwiczeń mających nauczyć mózg właściwego
reagowania na bodźce zewnętrzne. Wśród używanego
sprzętu terapeutycznego są różnego typu: huśtawki,
hamaki, platformy równoważne, duże piłki i wałki,
deskorolki, talerze obrotowe itp.
 Dzieci odczytują litery, które terapeuta pisze im na
plecach, bawią się pluszowymi zwierzętami, wąchają
różne zapachy, leżą na dużej piłce, ściskają gumową
gruszkę, wodzą oczami za ruchomym przedmiotem,
uczą się liczyć podczas zabaw ruchowych.
 Terapia sprawia, że nie tylko ciało ale i umysł pracuje
coraz lepiej. Dzieci, których problemy szkolne miały
charakter słuchowo-językowy, stają się bardziej
rozmowne, łatwiej zapamiętują polecenia, osiągają
większe postępy w czytaniu.
 W czasie terapii metodą SI dziecko ma nie tyle nauczyć się
konkretnych umiejętności, ile raczej usprawnić bazowe
systemy sensoryczne i procesy nerwowe, leżące u podłoża
tych umiejętności.
 Terapia trwa zwykle od 1 roku do 2 lat, a sesje
terapeutyczne odbywają się zwykle 1-2 razy w
tygodniu i trwają około 1 godziny.
 SI jest metodą głównie przeznaczoną dla dzieci w wieku
przedszkolnym i wczesnoszkolnym, nadpobudliwych,
nadruchliwych, doświadczających trudności w szkole, ale
również z upośledzeniem umysłowym, autyzmem, Zespołem
Downa, z mózgowym porażeniem dziecięcym czy z
zaburzeniem komunikacji językowej.
OŚRODKI W POLSCE:
 W których diagnozuje się i usprawnia dzieci metodą
SI. Zaliczamy do nich np. Specjalny Ośrodek SzkolnoWychowawczy TPD „Helenów” w Warszawie, Prywatny
Ośrodek dla Dzieci z Zaburzeniami Rozwoju „ElpisRehabilitacja” w Warszawie czy Ośrodek Wczesnej
Interwencji Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z
Upośledzeniem Umysłowym w Gdańsku.
OŚRODKI NA ŚWIECIE:
 Metoda SI, wciąż udoskonalana i aktualizowana w
oparciu o najnowsze odkrycia z dziedziny
neuroanatomii i neurofizjologii, jest dziś
powszechnie znana i stosowana w krajach Europy
Zachodniej, Kanadzie, Brazylii, Australii, a także w
Japonii
 Metoda SI, wciąż udoskonalana i aktualizowana w oparciu o
najnowsze odkrycia z dziedziny neuroanatomii i neurofizjologii,
jest dziś powszechnie znana i stosowana w krajach Europy
Zachodniej, Kanadzie, Brazylii, Australii, a także w Japonii
 Na podstawie wiedzy neurofizjologicznej J. Ayres opracowała
hipotetyczny, 4-etapowy model rozwoju integracji sensorycznej,
która dokonuje się w pierwszych latach życia dziecka. Jeśli rozwój
ten przebiega bez zakłóceń, dziecko osiąga dojrzałość w zakresie
integracji sensorycznej około 9 roku życia.
 Wśród umiejętności będących końcowymi produktami integracji
sensorycznej można wymienić: zdolność do koncentracji, do
organizacji wrażeń, samoakceptację i samokontrolę, zdolność
abstrakcyjnego rozumowania, zdolność do nauki. Są one
niezbędne, aby dziecko mogło prawidłowo funkcjonować w
codziennym życiu, w szkole, w rodzinie, a z czasem w życiu
dorosłym.
 Żadna z wymienionych funkcji nie dojrzewa w izolacji od
pozostałych i nie dzieje się to w jednym określonym roku.
 Dziecko „pracuje” nad nimi w toku normalnych dziecięcych
aktywności (w szczególności podczas zabaw) przez cały okres
dzieciństwa.
 Proces integracji jest procesem ciągłym – osiągnięcie jednego
poziomu umożliwia rozwijanie umiejętności z poziomu
następnego, a każda słabość, brak rozwoju czy doświadczeń w
zakresie pierwszych trzech stadiów może wpłynąć na zaburzenia w
rozwoju stadium ostatniego.
 Wielu autorów zgadza się z takim 4-etapowym modelem rozwoju
percepcyjno-motorycznego, ale nie wszyscy wyciągają z niego
odpowiednie wnioski natury terapeutycznej. Klasyczne
oddziaływania korekcyjno-wyrównawcze koncentrują się na
stadium czwartym – np. trudności w opanowaniu czytania bądź
pisania próbuje się wyrównać przez zwiększenie liczby ćwiczeń
graficznych oraz w analizie i syntezie wyrazowej.
ZDANIEM J.AYRES:
 Dobrze zaplanowana i poprzedzona diagnozą SI
terapia musi zawierać intensywną
 stymulację czuciową,
 proprioceptywną i
 przedsionkową.
 Mówiąc o deficytach SI, nie ma się na myśli
chorób czy uszkodzeń narządów zmysłu, tj.
krótkowzroczności czy niedosłuchu, ale zaburzenia
interpretacji, w percepcji bodźców, która dokonuje
się w układzie nerwowym.
 Ludzie różnią się między sobą pod względem
sprawności procesów SI tak samo, jak różnią się pod
względem inteligencji czy uzdolnień językowych.
Pewien stopień tego zróżnicowania mieści się w
granicach normy.
 Dysfunkcje SI mogą mieć różne nasilenie – od
subtelnego po znaczne. Te duże deficyty SI zwykle
współwystępują z zespołami neurologicznymi
(autyzm, mózgowe porażenie dziecięce).
 Subtelniejsze manifestują się trudnościami w
nabywaniu różnych sprawności fizycznych,
nieumiejętnością bawienia się, trudnościami w
samoobsłudze, w opanowywaniu technik szkolnych
czy w tym, co określa się jako problemy
wychowawcze, emocjonalne (nadruchliwość,
labilność nastrojów).
 W okresie przedszkolnym dzieci często dostają zadania
po śladzie. Jak duża może to być trudność dla dziecka z
zaburzeniami w propriocepcji i integracji wzrokoworuchowej pokazuje prosta próba, którą każdy może
wykonać w domu.
 Usiądz przy stoliku, ustawionym blisko dużego lustra,
narysuj na kartce A4, pięcioramienną gwiazdę i poproś,
aby ktoś, trzymając nad kartką książkę, zasłonił ci
możliwość patrzenia na nią.
 Istotne jest bowiem rozpoznanie nie tylko tego, jaki
zmysł niewłaściwie funkcjonuje, ale czy odbierane
wrażenia są zbyt słabe (niedowrażliwość zmysłowa).
Jeśli uświadomimy sobie, że u tego samego dziecka
wrażliwość w obrębie poszczególnych zmysłów może
być różna- i świat raz jest dla niego ,,kolczastym
jeżem’’, a raz ,,gumową piłką’’ to zrozumiemy, jakiego
chaosu wrażeń może doświadczać.
 Jeśli dziecko prezentuje zachowania podobne do opisanych
powyżej, warto szukać pomocy w ośrodkach specjalizujących się
w pracy z małym dzieckiem, takich jak wczesna interwencja
psychologiczna. Należy zapytać wówczas specjalistę w zakresie
integracji sensorycznej. Opisze on fachowo trudności zmysłowe
dziecka, zdiagnozuje, które z nich są podstawowe, a które wtórne
dla obrazu jego zachowania.
 Zaburzenia w obrębie integracji sensorycznej wpływają bowiem
zarówno na zachowanie dziecka, rozwój społeczny i emocjonalny,
ale także na rozwój manualny, umiejętność koncentracji uwagi,
rozwój mowy i języka, później możliwości uczenia się technik
szkolnych, pisanie i czytanie. Wpływają na rozwój poczucia
tożsamości i samoakceptację. Świat dziecka z zaburzeniami
integracji sensorycznej jest czasami trudny do rozszyfrowania,
ale uważnie przyglądanie się, otwiera drogę do jego zrozumienia.