Transcript uczniów niepełnosprawnych

„Jestem mamą. Nie rehabilitantką.
Jestem tatą. Nie terapeutą.
Rodzice dzieci
z niepełnosprawnościami a rynek pracy”
Uczeń z niepełnosprawnością w systemie
oświaty – regulacje prawne
Kraków, 13 października 2014 r.
Regulacje prawne
 ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie
oświaty
 akty wykonawcze do ustawy - rozporządzenia
ministra
właściwego
do
spraw
oświaty
i wychowania
 ustawa z dnia 15 czerwca 2012 r. o ratyfikacji
Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych,
sporządzonej w Nowym Jorku dnia 13 grudnia
2006 r.
Regulacje prawne
rozporządzenie MEN z 30 kwietnia 2013 r. w sprawie udzielania i organizacji pomocy psychologiczno –
pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. poz. 532)
 rozporządzenie MEN z 17 listopada 2010 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki
dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach, szkołach
i oddziałach oraz ośrodkach (Dz. U. z 2014 r. poz. 392),
 rozporządzenie MEN z 17 listopada 2010 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki
dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach
ogólnodostępnych lub integracyjnych (Dz. U. z 2014 r. poz. 414),
 rozporządzenie MEN z 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz szkół
publicznych (Dz. U. Nr 61, poz. 624, z późn. zm.)
 rozporządzenie MEN z 30 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania
uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. Nr 83, poz.
562, z późn. zm.)
 rozporządzenie MEN z 12 maja 2011 r. w sprawie rodzajów i szczegółowych zasad działania placówek publicznych
(Dz. U. Nr 109, poz. 631)
 rozporządzenie MEN z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (Dz. U.
poz.204)
 rozporządzenie MEN z dnia 1 lutego 2013 r. w sprawie zasad działania publicznych poradni psychologicznopedagogicznych, w tym poradni specjalistycznych (Dz. U. poz. 199)
 rozporządzenie MEN z dnia 8 marca 2013 r. w sprawie organizacji kształcenia oraz warunków i form realizowania
specjalnych działań opiekuńczo-wychowawczych w szkołach specjalnych zorganizowanych w podmiotach
leczniczych i jednostkach pomocy społecznej (Dz. U. poz. 380)
 rozporządzenie MEN z dnia 23 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad organizowania zajęć rewalidacyjno-wychowawczych
dla dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim (Dz. U. poz. 529)
 rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 października 2013 r. w sprawie organizowania wczesnego
wspomagania rozwoju dzieci (Dz. U. poz. 1257)
 rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 sierpnia 2014 r. w sprawie indywidualnego obowiązkowego
rocznego przygotowania przedszkolnego dzieci i indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży (Dz.U. poz. 1157)
Prace legislacyjne:

-
rozporządzenie w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologicznopedagogicznych
Ustawa o systemie oświaty
System oświaty zapewnia:
 możliwość specjalnej organizacji nauki
i metod pracy (kształcenia specjalnego)
w różnych formach: ogólnodostępnych,
integracyjnych, specjalnych
 prawo rodziców (opiekunów prawnych) do
wyboru formy kształcenia i szkoły (ośrodka)
 zindywidualizowany proces kształcenia dostosowanie treści, metod
i organizacji nauczania do możliwości
psychofizycznych uczniów
 zajęcia rewalidacyjne i pomoc
psychologiczno-pedagogiczną
*ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz.
2572, z późn. zm.)
4
Uczeń niepełnosprawny w edukacji
•
•
•
•
•
•
•
•
wczesne wspomaganie rozwoju dzieci
możliwość odroczenia realizacji obowiązku
szkolnego
kształcenie specjalne - od wychowania
przedszkolnego do szkoły ponadgimnazjalnej
dostosowanie wymagań edukacyjnych do
indywidualnych potrzeb ucznia
realizacja indywidualnych programów
edukacyjno-terapeutycznych
możliwość przedłużenia okresu kształcenia
na każdym etapie edukacyjnym w każdym typie
szkoły – dla uczniów niepełnosprawnych
prawo do wydłużonego procesu kształcenia
odrębna podstawa programowa dla uczniów
z upośledzeniem umysłowym w stopniu
umiarkowanym i znacznym
Organizacja kształcenia specjalnego
Kształcenie specjalne* jest organizowanie na podstawie
orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego,
wydanego (na wniosek rodziców/opiekunów prawnych
dziecka lub pełnoletniego ucznia) przez publiczną poradnię
psychologiczno-pedagogiczną, w tym publiczną poradnię
specjalistyczną.
Orzeczenie zawiera:
diagnozę poziomu rozwoju dziecka/ucznia,
zalecane formy kształcenia,
formy rewalidacji,
formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej.
* art. 71b ustawy o systemie oświaty
6
Kształcenie specjalne
Kształceniem specjalnym obejmuje się dzieci/uczniów
wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki
i metod pracy:
• niepełnosprawnych:
• niesłyszących i słabosłyszących,
• niewidomych i słabowidzących,
• z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją,
• z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim,
umiarkowanym lub znacznym,
• z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera,
• z niepełnosprawnościami sprzężonymi.
• niedostosowanych społecznie i zagrożonych
niedostosowaniem społecznym.
7
Kształcenie specjalne
dzieci/uczniów niepełnosprawnych
może być organizowane:
we wszystkich typach szkół:
w szkołach podstawowych,
w gimnazjach,
w szkołach ponadgimnazjalnych;
we wszystkich rodzajach przedszkoli i szkół:
ogólnodostępnych,
ogólnodostępnych z oddziałami integracyjnymi,
ogólnodostępnych z oddziałami specjalnymi,
integracyjnych,
specjalnych;
Decyzja dotycząca
rodzaju przedszkola,
szkoły, ośrodka należy
do rodzica (opiekuna
prawnego) dziecka !
oraz w ośrodkach:
SOSW - specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych
SOW - specjalnych ośrodkach wychowawczych,
ORW - ośrodkach rewalidacyjno-wychowawczych.
8
Zapewnienie dziecku/uczniowi
kształcenia specjalnego
 starosta właściwy ze względu na miejsce
zamieszkania dziecka posiadającego
orzeczenie o potrzebie kształcenia
specjalnego w:
• szkole specjalnej,
• ośrodku,
• szkole ponadgimnazjalnej
 jednostka samorządu terytorialnego
właściwa ze względu na miejsce
zamieszkania dziecka, do której zadań
własnych należy prowadzenie przedszkoli
lub szkół w:
• przedszkolu, w tym specjalnym,
• szkole podstawowej lub gimnazjum ogólnodostępnych lub integracyjnych.
9
Zadania szkoły
Każda szkoła (ogólnodostępna, integracyjna i specjalna)
zapewnia:
obowiązkowe i dodatkowe zajęcia edukacyjne
• dla niepełnosprawnych - zajęcia rewalidacyjne,
• dla niedostosowanych społecznie – resocjalizacyjne,
• dla zagrożonych niedostosowaniem społecznym –
socjoterapeutyczne,
pomoc psychologiczno-pedagogiczną,
realizację zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie
kształcenia specjalnego,
10
Zadania szkoły
Każda szkoła (ogólnodostępna, integracyjna i specjalna)
zapewnia:
odpowiednie warunki do nauki, sprzęt specjalistyczny i
środki dydaktyczne,
realizację programu nauczania oraz programu
wychowawczego i profilaktyki z wykorzystaniem
odpowiednich form i metod pracy,
integrację ze środowiskiem rówieśniczym,
przygotowanie uczniów do samodzielności w życiu
dorosłym,
pomoc rodzicom uczniów w zakresie doskonalenia
umiejętności niezbędnych we wspieraniu rozwoju ich dzieci.
11
Liczebność oddziałów
Zmniejszona liczba uczniów
w oddziałach w przedszkolach
i szkołach:
 integracyjnych: od 3 do 5
uczniów niepełnosprawnych,
przy liczebności wszystkich
uczniów od 15 do 20,
 specjalnych: zależy od
rodzaju niepełnosprawności
uczniów.
* rozporządzenie MEN z 21 maja 2001 r. w sprawie
ramowych statutów publicznego przedszkola oraz
szkół publicznych (Dz. U. Nr 61, poz. 624, z późn.
zm.)
12
Dodatkowy nauczyciel
W celu współorganizowania kształcenia
specjalnego zatrudnia się dodatkowo
nauczycieli posiadających kwalifikacje
w zakresie pedagogiki specjalnej:
 w przedszkolach i szkołach oraz
oddziałach integracyjnych –
obligatoryjnie,
 w przedszkolach i szkołach
ogólnodostępnych - za zgodą
organu prowadzącego.
13
Zajęcia rewalidacyjne
W szkolnym planie nauczania należy dodatkowo
uwzględnić dla uczniów niepełnosprawnych, zajęcia
rewalidacyjne – co najmniej 2 godziny tygodniowo.*
Rodzaj tych zajęć, a także forma ich realizacji, powinny
odpowiadać indywidualnym potrzebom rozwojowym
i edukacyjnym ucznia niepełnosprawnego oraz być
dostosowane do jego możliwości psychofizycznych.
*rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie ramowych planów
nauczania w szkołach publicznych (Dz. U. poz. 204)
14
Podstawa programowa
Uczniowie pełnosprawni oraz niepełnosprawni, których
rozwój intelektualny jest prawidłowy dla wieku lub
kształtuje się na poziomie upośledzenia umysłowego
w stopniu lekkim, realizują tę samą podstawę
programową kształcenia ogólnego dla szkoły danego
typu.
Podstawa programowa kształcenia ogólnego określona
została w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z
dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej
wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego
poszczególnych typach szkół.
15
Podstawa programowa
Uczniowie z upośledzeniem umysłowym w stopniu
umiarkowanym i znacznym realizują odrębną podstawę
programową.
Edukacja tych uczniów polega bowiem na integralnej realizacji
funkcji dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej szkoły,
z uwzględnieniem specyficznych form i metod pracy oraz zasad
nauczania, opisanych przez współczesne nauki społecznopedagogiczne.
16
Indywidualizacja procesu kształcenia uczniów
niepełnosprawnych
polega na:
 realizacji indywidualnych programów edukacyjnoterapeutycznych
 możliwości przedłużenia okresu kształcenia na
każdym etapie edukacyjnym – dla uczniów
niepełnosprawnych
 dostosowaniu wymagań edukacyjnych do
indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych
oraz możliwości psychofizycznych ucznia na
podstawie orzeczenia o potrzebie kształcenia
specjalnego
17
Przedłużenie okresu nauki
Dla uczniów niepełnosprawnych oraz uczniów szkół
w zakładach poprawczych i schroniskach dla
nieletnich można przedłużyć okres nauki na każdym
etapie edukacyjnym o jeden rok, zwiększając
proporcjonalnie wymiar godzin obowiązkowych zajęć
edukacyjnych
* rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie
ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (Dz. U. poz. 204)
18
Przedłużenie okresu nauki
Prawo do wydłużonego procesu kształcenia - do
ukończenia przez ucznia:
- 18. roku życia - w przypadku szkoły podstawowej
- 21. roku życia - w przypadku gimnazjum
- 24. roku życia - w przypadku szkoły
ponadgimnazjalnej
19
Indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny
Indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny jest
opracowywany przez zespół złożony z nauczycieli,
wychowawców grup wychowawczych i specjalistów
prowadzących zajęcia z uczniem.
Rodzice ucznia albo pełnoletni uczeń mogą wziąć udział
w opracowaniu i modyfikowaniu indywidualnego programu
edukacyjno-terapeutycznego oraz dokonaniu oceny poziomu
funkcjonowania ucznia (dodano możliwość udziału pełnoletniego
ucznia).
W przepisach wskazano na możliwość otrzymania przez
rodziców ucznia albo pełnoletniego ucznia (na ich wniosek) kopii
indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego.
20
Indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny
określa:
• zakres i sposób dostosowania wymagań edukacyjnych
wynikających z programu nauczania do indywidualnych potrzeb
rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych
ucznia, w szczególności poprzez zastosowanie odpowiednich
metod i form pracy z uczniem;
• zintegrowane działania nauczycieli i specjalistów prowadzących
zajęcia z uczniem, w tym w przypadku:
 działania o charakterze rewalidacyjnym - uczeń niepełnosprawny,
 działania o charakterze resocjalizacyjnym - uczeń
niedostosowany społecznie,
 działania o charakterze socjoterapeutycznym - uczeń zagrożony
niedostosowaniem społecznym
21
Indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny
• formy, okres udzielania uczniowi pomocy psychologicznopedagogicznej oraz wymiar godzin, w którym poszczególne
formy pomocy będą realizowane,
•
działania wspierające rodziców ucznia,
•
zajęcia rewalidacyjne, resocjalizacyjne
i socjoterapeutyczne oraz inne zajęcia odpowiednie ze
względu na indywidualne potrzeby rozwojowe
i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne ucznia,
w przypadku ucznia gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalnej –
także działania z zakresu doradztwa edukacyjnozawodowego i sposób realizacji tych działań
22
Indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny
•
w zależności od potrzeb - zakres współdziałania
z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi,
placówkami doskonalenia nauczycieli,
organizacjami pozarządowymi oraz innymi
instytucjami działającymi na rzecz rodziny, dzieci
i młodzieży, a w przypadku szkół ogólnodostępnych
i integracyjnych – także ze specjalnymi ośrodkami
szkolno-wychowawczymi, młodzieżowymi
ośrodkami wychowawczymi, młodzieżowymi
ośrodkami socjoterapii.
•
zakres współpracy nauczycieli i specjalistów
z rodzicami uczniów
23
Z kim przedszkole, szkoła, placówka współpracuje?
• rodzicami
• poradniami psychologicznopedagogicznymi
• placówkami doskonalenia
nauczycieli
• innymi przedszkolami,
szkołami i placówkami
• organizacjami
pozarządowymi oraz innymi
instytucjami działającymi na
rzecz rodziny, dzieci
i młodzieży
24
Wspomaganie przedszkoli, szkół i placówek
w realizacji zadań związanych z kształceniem
uczniów niepełnosprawnych
Wspomaganie jest zaplanowanym działaniem
realizowanym bezpośrednio w przedszkolu, szkole lub
placówce, polegające na:
• pomocy w zakresie diagnozowania potrzeb,
• przedstawienia możliwych sposobów działania
prowadzących do ich zaspokojenia,
• pomocy w realizacji zaplanowanych form wspomagania,
• towarzyszeniu w trakcie wprowadzanej zmiany,
• wspólnej oceny efektów i współpracy przy opracowaniu
wniosków dotyczących podejmowanych działań i zaleceń
na przyszłość;
Wspomaganie przedszkoli, szkół i placówek
w realizacji zadań związanych z kształceniem
uczniów niepełnosprawnych
Ścisła współpraca placówek doskonalenia nauczycieli,
poradni psychologiczno-pedagogicznych oraz
bibliotek pedagogicznych przy realizacji działań
związanych z pomocą przedszkolom, szkołom
i placówkom.
Sieci współpracy i samokształcenia dla nauczycieli oraz
dyrektorów przedszkoli, szkół i placówek, w ramach
których możliwe będzie organizowanie doskonalenia
w różnych formach
Sprawdzian i egzaminy zewnętrzne, egzaminy
eksternistyczne
Dostosowanie warunków i form sprawdzianu i egzaminów
zewnętrznych dla uczniów niepełnosprawnych polega
w szczególności na:
• zminimalizowaniu ograniczeń wynikających z
niepełnosprawności, wykorzystaniu odpowiedniego sprzętu
specjalistycznego i środków dydaktycznych,
• odpowiednim przedłużeniu czasu przewidzianego na
przeprowadzenie sprawdzianu lub egzaminu,
• zapewnieniu obecności w czasie sprawdzianu lub egzaminu
specjalisty z zakresu danej niepełnosprawności, jeżeli jest to
niezbędne dla uzyskania właściwego kontaktu z uczniem lub
absolwentem lub pomocy w obsłudze sprzętu
specjalistycznego i środków dydaktycznych.
Finansowanie kształcenia specjalnego
Subwencja oświatowa na dzieci niepełnosprawne objęte
wychowaniem przedszkolnym w przedszkolach, oddziałach
przedszkolnych zorganizowanych w szkołach podstawowych,
a także innych formach wychowania przedszkolnego
P32 = 4,000 dla dzieci niesłyszących, słabosłyszących,
niewidomych, słabowidzących, z niepełnosprawnością ruchową,
w tym z afazją, z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim,
umiarkowanym, znacznym lub głębokim,
P40 = 9,500 dzieci z niepełnosprawnościami sprzężonymi
i z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera, oraz dla wychowanków
ośrodków rewalidacyjno-wychowawczych.
28
Finansowanie kształcenia specjalnego
Dodatkowo zwiększona subwencja oświatowa na uczniów
niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie
i zagrożonych niedostosowaniem społecznym.
Wysokość subwencji oświatowej jest uzależniona od rodzaju
niepełnosprawności dziecka potwierdzonej orzeczeniem
o potrzebie kształcenia specjalnego wydanego przez zespół
orzekający publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej,
w tym publicznej poradni specjalistycznej.*
W 2013 r. dodatkowe środki finansowe naliczone jednostkom
samorządu terytorialnego wynosiły 4 935 787 tys. zł.
* rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie sposobu podziału
części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2014
(Dz. U. poz.1687)
29
Dofinansowanie podręczników szkolnych i książek
pomocniczych dla uczniów niepełnosprawnych
 „Wyprawka szkolna” - dofinansowanie do
podręczników szkolnych dostępnych na rynku
 dla uczniów słabowidzących, niesłyszących,
z upośledzeniem umysłowym w stopniu
lekkim, umiarkowanym i znacznym (pomoce
dydaktyczne)
 z niepełnosprawnościami sprzężonymi
 Adaptacje w systemie Braille'a i w druku
powiększonym oraz wydruk podręczników
szkolnych i książek pomocniczych
Adaptacje dostępne nieodpłatnie na stronie
Ośrodka Rozwoju Edukacji: http://www.ore.edu.pl
2010-2013: 636 adaptacji podręczników szkolnych
i książek pomocniczych
2014: 100 adaptacji
Dofinansowanie podręczników szkolnych i książek
pomocniczych dla uczniów niewidomych oraz
słabowidzących
 Dodatkowo dofinansowanie podręczników
szkolnych i książek pomocniczych dla
uczniów niewidomych w ramach
Narodowego Programu Stypendialnego
(porozumienia/umowy z organami
prowadzącymi szkoły/placówki)
 Zapewnienie czasopism dla dzieci i młodzieży
niewidomych i słabowidzących
Wersje elektroniczne czasopism dostępne są do
bezpłatnego pobrania na stronie Ośrodka
Rozwoju Edukacji: http://www.ore.edu.pl
Współpraca z partnerami
W 2012 r. zostało powołane Forum Rodziców
przy Ministrze Edukacji Narodowej jako pole
dialogu, umożliwiające wpływanie na kierunek
polityki
oświatowej
przez
organizacje
zrzeszające rodziców uczniów.
Na
wniosek
Rodziców
w
2013
r.
przygotowywany
został
Informator
dla
rodziców
dzieci
i
młodzieży
z
niepełnosprawnościami,
zawierający
informacje o możliwych sposobach wsparcia
dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
ich
rodzin.
Informator opracowywany został w Ośrodku
Rozwoju Edukacji, we współpracy z
Ministerstwem Zdrowia oraz Ministerstwem
Pracy i Polityki Społecznej.
Dziękuję za uwagę
Departament Zwiększania Szans Edukacyjnych
e-mail: [email protected]
tel. 22 34 74 228