Transcript DGA Uitfaseren pensioen in eigen beheer deel 2

DGA & Uitfasering
pensioen in eigen beheer
‘van
pensioenadvies
naar financieel
management’
Mr. J.T. Gommer MPLA
1
Over Akkermans & Partners
Akkermans & Partners heeft als full-service pensioenen financial managementspecialist, sinds 1982 een
prachtige reputatie in de pensioen- en financial
managementbranche opgebouwd. Gestart als
onafhankelijke pensioenadviseur en uitgebouwd tot
de onderstaande dienstverlening voor een prachtige
klantenkring.
Innovatief & Trendsettend!
Binnen de dynamiek van de pensioen- en financial
managementsector zetten wij ons dan ook in voor
professionele dienstverlening.
Onze dienstverlening
Legal & Advice
DGA advisering en financiële
planning via Accountants &
Mr. J. Theo Gommer MPLA (1966) is partner bij de
Belastingadviseurs, netwerken,
Akkermans & Partners Groep te Tilburg, een van de
pensioenadvocatuur (affiliatie met
Gommer & Partners Pensioen
Advocaten)
Corporate
Werknemerspensioen, consulting
Solutions
ondernemingsraden, consulting
Knowledge
management dienstverleners in Nederland. Hij
studeerde rechten aan de Universiteit van Groningen,
deed zijn Master-opleiding in 2002 en is
promovendus aan de Vrije Universiteit van
pensioenregelingen
Amsterdam.
Wft- en pensioenopleidingen, financiële
planningsopleidingen, overheid
Daarnaast is hij partner bij Gommer & Partners
erkende Master in Pensions, examens,
Pensioen Advocaten en mede-initiatiefnemer van de
DGA software, DGA & IB-ondernemer
Financiële planningssoftware, Wftproof collectieve pensioensoftware,
People &
grootste onafhankelijke pensioen- en financial
werkgevers, begeleiding & nazorg
vakbladen, pensioenweblog
Software
Over de auteur
Visitatie Commissie Pensioenfondsen B.V. Verder is
hij voorzitter van de Nederlandse Orde van
PensioenDeskundigen en een veelgevraagd
pensioencommunicatie oplossingen
inleider/docent bij lezingen, cursussen en
Detachering en projectsoftware
opleidingen. Hij publiceert artikelen in dag- en
vakbladen, o.a. de Telegraaf en op ONL.nl. Tot slot is
Projects
PensionFund
Visitatie Commissie Pensioenfondsen,
hij hoofdredacteur van het vakblad PensioenAlert en
Solutions
Executive search, Pensioen 1-2-3
Onderneming+Pensioen.
(pensioencommunicatie)
2
Inhoudsopgave
MANAGEMENT SUMMARY
4
1. INLEIDING
5
2. WET UITFASERING PENSIOEN IN EIGEN BEHEER
6
3. POSITIE VAN DE PARTNER
9
4. BIJZONDERE SITUATIES
11
5. OVERIGE AANDACHTSPUNTEN
13
6. DGA PENSIOENADVIES WORDT FINANCIËLE PLANNING
14
BEGRIPPEN
16
CHECKLIST
18
LITERATUUR
19
3
Management Summary
Nadat Staatssecretaris Wiebes zijn plannen met het
Verzekerde pensioenen kunnen nog tot 1 juli 2017
pensioen in eigen beheer voor de DGA op 1 juli 2016
worden teruggehaald naar een eigen BV, maar
al globaal bekend had gemaakt, heeft hij op
komen dan niet in aanmerking voor een korting op
Prinsjesdag het Wetsvoorstel Uitfasering pensioen in
het tarief.
eigen beheer gepubliceerd. Op 7 maart 2017 heeft
ook de Eerste Kamer ingestemd.
Afhankelijk van wie de aandelen van de BV heeft
waarin het pensioen is onderbracht dat wordt
Vanaf 1 april 2017 kan het pensioen worden
afgekocht of omgezet, kan er sprake zijn van de
afgekocht of omgezet in een oudedagsverplichting.
noodzaak van compensatie en/of schenkingsrechten.
Als de DGA hier niet voor kiest, kan het opgebouwde
pensioen premievrij blijven staan. De afkoop kan met
Een regulier verzekerd pensioen blijft gewoon
een korting van 34,5% op de fiscale voorziening in
mogelijk, evenals een (bancaire) lijfrente.
2017 (25% in 2018 en 19,5% in 2019).
De conclusie kan mede zijn dat, voordat definitieve
Ook de omzetting in de oudedagsverplichting kan op
keuzes gemaakt kunnen worden, ook goed gekeken
basis van fiscale grondslagen.
zal moeten worden naar de overige
De oudedagsverplichting is een soort bancaire
inkomensvoorzieningen en bezittingen van de DGA.
lijfrente. Deze moet uiterlijk vanaf de AOW-datum in
20 jaar worden uitgekeerd in gelijke termijnen. Bij
Een bredere kijk dan alleen pensioen lijkt dan ook
overlijden gaan de resterende termijnen naar de
noodzakelijk. Na het uitfaseren van pensioen in eigen
erfgenamen.
beheer, wordt pensioenadvies voor de DGA echt
financieel management.
Wil de DGA voor de afkoop(korting) of omzetting in
de oudedagsverplichting in aanmerking komen, dan
Novelle1
moet de partner hiervoor tekenen én moet ingeval
Op grond van de Novelle mag geen rekening worden
van omzetting in een oudedagsverplichting,
gehouden met (extra) indexatie lasten!
aangegeven worden of er een regeling is getroffen in
het geval van een eventuele echtscheiding.
1
De rol van de partner is derhalve van groot belang.
Bij de advisering zal de positie van de partner dan
ook volop aandacht moeten krijgen.
Op 20 december 2016 is de stemming in de Eerste Kamer aangehouden omdat
de onzekerheid bestond of niet alsnog (extra) indexatielasten genomen konden
worden. De Novelle heeft dit ‘weggeschreven’. Alleen bestaande actiefposten
mogen worden afgewikkeld. Bij afkoop ineens, bij omzetting in een
oudedagsverplichting tot einde uitkering.
4
1. Inleiding
De afgelopen decennia is het pensioen van de
2
directeur-grootaandeelhouder (hierna ‘DGA’) steeds
ingewikkelder geworden. Er zijn vele juridische
wijzigingen geweest, bijvoorbeeld de verhoging van
de pensioenleeftijd van 60 naar 65 en daarna naar
67 jaar en de maximering van het pensioengevend
salaris tot € 103.317,- (2017).
Ook had de DGA te maken met verschillen in fiscale
De conclusie is dat er geen alternatief mogelijk is en
daarom is besloten per 1 juli 2017 de mogelijkheid
van pensioen in eigen beheer te beëindigen.
Bestaande voorzieningen worden ‘uitgefaseerd’
middels een optie tot afkoop of omzetting in een
oudedagsverplichting. Indien hiervoor niet wordt
gekozen, dient het pensioen premievrij gemaakt te
worden en kunnen de opgebouwde rechten regulier
afgewikkeld worden.
en commerciële waardering. Met name omdat de
marktrente onder de 4% is gezakt, loopt de
waardering van de fiscale voorziening steeds meer
uit de pas met de commerciële.
“WIEBES VERWACHT DAT ZO’N 36% VAN ALLE
DGA’S GAAN AFKOPEN…”
Met onder andere als gevolg dat de DGA geen
dividend kan uitkeren, maar ook complexe exercities
bij de overdracht van pensioen van de ene BV naar
de andere.
Juist in een tijdperk van toenemende vergrijzing
breekt een tijdperk aan waarin DGA’s ook
daadwerkelijk pensioen moeten uitkeren en bleek het
pensioen in de eigen BV een steeds groter blok aan
het been van de DGA (en de fiscus).
Er zijn zo’n 140.000 DGA’s die pensioen in eigen
beheer hebben met gezamenlijk ongeveer € 40 á 50
miljard aan fiscale voorziening, die een commerciële
waarde hebben van circa € 100 miljard.
Staatssecretaris Wiebes verwacht dat zo’n 36% van
alle DGA’s gaan afkopen, dat 24% kiest voor de
oudedagsverplichting en dat derhalve 40% hun
pensioen premievrij laat staan. Die laatste zullen met
name ook DGA’s zijn die gescheiden zijn en waarvan
de (ex-)partner niet tekent.
In 2012 kondigde voormalig staatsecretaris Weekers
daarom aan om te onderzoeken of het pensioen van
de DGA niet vereenvoudigd kon worden. Vervolgens
is met een vijftal brieven3 uitvoerig onderzocht wat
een mogelijke oplossing kon zijn.
2
Formeel is het werknemer-grootaandeelhouder. Indien 10% van de aandelen
worden gehouden, direct of indirect, in de werkgever-BV mag pensioen in ‘een
eigen BV’ opgebouwd worden. De kwalificatie Directeur is niet nodig.
3
6 december 2013, 2 juni 2014, 1 juli 2015, 17 december2015 en 1 juli 2016.
Daarnaast zijn er nog diverse verslagen en vragen & antwoorden.
5
2. Wet Uitfasering pensioen in eigen
beheer
Er worden twee opties geboden om het pensioen uit
te faseren: afkoop en omzetting in een
oudedagsverplichting. Indien hiervoor wordt
gekozen, móet de partner hiermee instemmen. Ook
moet de belastingdienst binnen één maand
geïnformeerd worden. Tevens moet aangegeven
worden óf er een regeling is getroffen met het oog op
een eventuele echtscheiding. Als hiervoor niet wordt
gekozen of aan wordt voldaan, dan blijven de
opgebouwde pensioenrechten gewoon in stand en
‘volgen’ de normale regels omtrent de afwikkeling.
Afkoop
Het pensioen kan worden ‘afgestempeld’ naar de
fiscale waarde. Deze kan vervolgens worden
afgekocht met een korting van 34,5% in 2017.
De korting in 2018 bedraagt nog 25% en in 2019
nog 19,5%. Daarbij is van belang dat alleen over de
fiscale voorziening per ultimo 2015 de korting wordt
verkregen. Bepalend voor het moment van afkoop is
de datum waarop dit civiel juridisch is
overeengekomen.
Voorbeeld
Opgebouwd ouderdomspensioen: € 50.000
(partnerpensioen € 35.000)
Fiscale voorziening per ultimo 2015: € 325.000
Fiscale voorziening moment afkoop: € 350.000
Te betalen loonbelasting:
52% x (65,5% x € 325.000) = € 110.695
52% x (€ 350.000 -/- € 325.000) = € 13.000
Totaal: € 123.695
Aan de DGA wordt netto € 226.305 uitgekeerd.
Er is geen pensioenvoorziening meer. Het
partnerpensioen kan eventueel extern worden
verzekerd (zie hierna bij de ‘Positie van de Partner’).
6
Oudedagsverplichting
Ook bij de omzetting in een oudedagsverplichting
mag het pensioen eerst worden afgestempeld naar
de fiscale waarde. Daarna wordt deze fiscale waarde
omgezet en rent jaarlijks op met de marktrente
(gebaseerd op het U-rendement).
Vervolgens moet uiterlijk vanaf twee maanden na de
AOW-datum een uitkering gaan lopen, waardoor de
oudedagsverplichting in twintig jaar wordt
uitgekeerd.
Voorbeeld
Opgebouwd ouderdomspensioen: € 50.000
(partnerpensioen € 35.000)
Fiscale voorziening per ultimo 2015: € 325.000
Fiscale voorziening moment omzetting: € 350.000
De oudedagsverplichting mag niet worden uitgesteld
tot na AOW-datum en mag maximaal 5 jaar eerder
ingaan. Variatie in hoogte van de uitkering is niet
mogelijk.
Tot ingang mag de oudedagsverplichting worden
omgezet in een (bancaire) lijfrente, conform de
daarvoor geldende regels. Dit betekent ook dat
aankoop van een tijdelijke lijfrente mogelijk is5. Door
het pensioen om te zetten in een
oudedagsverplichting is de mogelijkheid aanwezig
om van een levenslange pensioenuitkering een
(deels) tijdelijke lijfrente-uitkering te maken.
De zogenaamde ‘dividendklem’ blijft dan beperkt tot
de voorziening ter grootte van de
oudedagsverplichting.
Voorziening oudedagsverplichting op 67 jaar,
stel € 500.000
Uitkering jaar 1: € 25.000 (1/20)
Uitkering jaar 2: € 25.500 (ingeval van een
“OOK BIJ DE
OUDEDAGSVERPLICHTING BESTAAT DE
KANS DAT HET ‘GELD’ OP IS VOORDAT
U-rendement van 2%, 1/19 van de stand van de
oudedagsverplichting)
DE LAATSTE UITKERING IS GEDAAN”
Uitkering jaar 3: € 26.010 etc.
Na twintig jaar stopt de uitkering. Bij overlijden gaan
de resterende termijnen naar de erfgenamen (dat is
niet altijd alleen de partner). Ook bij overlijden voor
de AOW-datum moeten de erfgenamen een uitkering
‘aankopen’, gelijk als bij een bancaire lijfrente. Deze
duurt dan ‘per definitie’ 20 jaar.
Aandachtspunten oudedagsverplichting
Ook bij de oudedagsverplichting bestaat de kans dat
het ‘geld’ op is voordat de laatste uitkering is
gedaan. Er kan dan zonder fiscale sancties worden
afgezien van de resterende termijnen4. Ook lijkt het
dat er op de ingangsdatum kan worden afgestempeld
op grond van artikel 19b lid 8 Wet LB’64 als er
Premievrij
Als niet wordt gekozen om af te kopen of om te
zetten in een oudedagsverplichting, blijft het
opgebouwde pensioen premievrij staan.
De toekomstige fiscale faciliteit wordt beëindigd, dus
de pensioentoezegging moet premievrij gemaakt
worden teneinde fiscale sancties te voorkomen6.
Het premievrije pensioen wordt vervolgens regulier
afgewikkeld, inclusief eventuele indexatietoezeggingen. De dividendklem blijft dan onverkort
van toepassing.
minder dan 75% aan bezittingen is ten opzichte van
de oudedagsverplichting.
5
Artikel 125 lid 1 sub c en/of 126a lid 4a sub 3 Wet IB’01
Formeel zou de toezegging gesplitst kunnen worden op grond van artikel 18
lid 3 Wet LB’64.
6
4
Conform artikel 19b lid 1 sub c Wet LB’64
7
Informatieplicht
Binnen 1 maand nadat geopteerd is voor afkoop of
omzetting in een oudedagsverplichting moet de
belastingdienst geïnformeerd worden. Hiervoor komt
een specifiek formulier. De reden is dat als gevolg
van de afkoop er loonbelasting moet worden
afgedragen. Daarnaast wil men blijkbaar ‘grip’
houden op de keuzes. De stand van de voorziening
primo en ultimo 2015, per ultimo 2016 en de stand
op datum keuze moet aangeleverd worden. Ook
moet aangegeven worden óf er een regeling is
getroffen met het oog op een eventuele toekomstige
echtscheiding bij de keus voor de
oudedagsverplichting.
Overgangsrecht
Het overgangsrecht duurt drie jaar. Ook als in 2017
(of 2018) wordt gekozen voor omzetting in een
oudedagsverplichting, mag daarna alsnog worden
afgekocht, met uiteraard een lagere korting in de
jaren na 2017.
8
3. Positie van de partner
Civiel juridisch
Partnerpensioen
De vraag is of de partner moet instemmen met
Als het pensioen wordt afgekocht dan is er geen
wijzigingen in de pensioenregeling.
partnerpensioen meer. Ook bij het omzetten in een
Voor het krijgen van het fiscale voordeel van
oudedagsverplichting wordt het partnerpensioen
afstempeling (gevolgd door afkoop of omzetting)
minder (immers lager en na ingang beperkt tot
moet de partner in ieder geval tekenen, ongeacht of
maximaal 20 jaar). Dit kan worden opgelost met een
deze überhaupt rechten heeft, gezien de
(nieuwe) pensioentoezegging voor het
pensioentoezegging en de huwelijkse voorwaarden.
partnerpensioen, dat extern moet worden verzekerd.
Dat is derhalve een fiscale eis.
Dit kan ook via een nabestaandenlijfrente of via een
separate risicoverzekering in Box III.
Civiel juridisch hangt het af van de situatie. Als er
bijvoorbeeld sprake is van huwelijkse voorwaarden
De oplossing voor het vervallen of verminderd zijn
(de BV is van de DGA), er geen sprake is van een
van het partnerpensioen is dan ook meer een civiel
partnerpensioen en de Wet Verevening
juridisch aspect vanuit wens, behoefte en zorgplicht,
Pensioenrechten bij Scheiding (Wet VPS) is niet van
dan dat dit een fiscaal issue is.
toepassing, dan heeft de partner geen rechten.
“VOOR HET KRIJGEN VAN HET FISCALE VOORDEEL
VAN AFSTEMPELING MOET DE PARTNER IN IEDER
GEVAL TEKENEN …”
Formeel hoeft deze dan ook niet in te stemmen met
De Wet Verevening Pensioenrechten bij
het premievrij maken. Toch wordt in de nota naar
Scheiding (VPS)
aanleiding van het verslag gesteld dat dit wel het
De gevolgen met het oog op een eventuele
geval moet zijn.
echtscheiding zijn belangrijker. Omdat de
belastingdienst geïnformeerd moet worden óf er een
Indien er wel sprake is van een partnerpensioen
regeling is getroffen impliceert dat bij een ‘ja’, dát er
en/of de Wet VPS is wel van toepassing, dan is de
ook een regeling getroffen moet worden.
conclusie dat de partner moet instemmen. Zeker als
ook de pensioenbrief mede door de partner is
Ingeval van premievrij maken van de lopende
getekend. Er is dan sprake van een derdenbeding
toezegging (en dat is al in zo’n 70 á 80% van de
met ‘rechten’ voor de partner. Op grond van de
gevallen gebeurd) en het premievrij laten staan na
(eigen) zorgplicht (van de adviseur) is het tot slot
2017, verandert er niets aan de rechten van de
altijd verstandig om de partner te informeren en te
partner. Deze houdt recht op diens deel én het recht
laten tekenen.
op afstorting in geval van echtscheiding.
9
Ingeval van afkoop is er geen pensioen meer.
De vraag is dan of de partner gecompenseerd moet
worden. Gesteld kan worden dat de partner recht
heeft op meer dan de helft van de opgebouwde
rechten. Wel kan de verdeling worden aangepast
conform de Wet VPS. Ingeval van ‘gemeenschap van
goederen’ kan worden geconstateerd dat de
afkoopsom in de boedel valt en dat deze bij een
echtscheiding regulier wordt verdeeld. Compensatie
lijkt dan niet nodig.
Als het pensioen wordt omgezet in een
oudedagsverplichting, kan naar analogie van de Wet
VPS worden afgesproken dat de partner bij een
echtscheiding de helft van de opgebouwde
voorziening krijgt inclusief het recht op afstorting.
Zelfs als partijen op huwelijkse voorwaarden zijn
gehuwd, lijkt dit zonder compensatie een juiste en
verantwoorde afspraak.
Van belang is uiteraard dat de partner moet
begrijpen wat de consequenties van de keus zijn.
DGA’s die al gescheiden zijn, behoeven ook
toestemming van de partner ten aanzien van het
‘eigen’ deel. Hoezeer de rechten van de ex-partner
ook vaststaan.
Tot slot is nog van belang dat de partner een
zelfstandig recht heeft op diens deel van het
pensioen, maar dat de partner slechts ‘recht’ heeft
op de helft van de waarde van de
oudedagsverplichting ingeval partijen in
gemeenschap van goederen gehuwd zijn. Het alsnog
toebedelen van een deel aan de partner bij de
echtscheiding lijkt fiscaal geen andere gevolgen te
hebben dan dat de uitkeringen bij de partner belast
zijn.
10
4. Bijzondere situaties
Ingegane pensioenen
Pensioen in meerdere BV’s
Als het pensioen al is ingegaan, kan eveneens
Als de pensioentoezegging in meerdere BV’s is
gekozen worden om het af te kopen of om te zetten
ondergebracht dan mag niet per BV worden gekozen.
in een oudedagsverplichting. De bepalende fiscale
Dit geldt wel als er in één BV sprake is van meerdere
waarde is dan de balanswaarde op het moment van
pensioenvoorzieningen, afkomstig uit meerdere
de keus. Deze is normaliter lager dan de
dienstbetrekkingen. Ook als in één BV het pensioen
balanswaarde per ultimo 2015.
is ondergebracht van meerdere DGA’s, kan iedere
DGA voor zich keuzes maken.
De jaren dat al een uitkering is genoten vanaf de
AOW-datum, komt in mindering op de resterende
Pensioen in een aparte Pensioen BV kan eveneens
termijnen (van 20 jaar) die nog gedaan moeten
afgekocht en/of omgezet worden in een
worden. Als de DGA bijvoorbeeld 72 jaar is, moet er
oudedagsverplichting. Bepalend is ook dan de fiscale
nog 13 jaar een oudedagsverplichting worden
voorziening volgens de Vennootschapsbelasting8.
uitgekeerd. Als het pensioen is ingegaan voor de
Wel kan er dan sprake zijn van schenkingsbelasting
AOW-datum, dan komen de jaren die nog tot de
(zie verder pagina 13).
AOW-datum te gaan zijn bovenop de 20 jaar (echter
niet eerder dan 5 jaar voor de AOW-datum).
Ook ingegane partnerpensioenen mogen worden
afgekocht of omgezet7.
7
Ook een ingegaan arbeidsongeschiktheidspensioen mag worden afgekocht,
hoezeer dit niet zo logisch is.
8
Een eventuele actiefpost in de overdragende BV komt te vervallen ten last van
de winst.
11
Verzekerd pensioen
Het verzekerde pensioen – rente of kapitaal – houdt
zijn DGA-status en kan regulier worden afgewikkeld.
Wel moet er vanaf 1 juli 2017 een juiste
pensioenbrief aan ten grondslag liggen. Ook kan nog
tot 1 juli 2017 het pensioen worden teruggehaald
naar de eigen BV en vervolgens afgekocht of
omgezet te worden in een oudedagsverplichting.
Ingeval van afkoop wordt, nu dat plaatsvindt na
2015, geen korting verleend op dat deel.
“ALS HET ECHTER VEREVEND IS, EN ER DUS
SPRAKE IS VAN VOORWAARDELIJKE RECHTEN,
DAN MOET HET GEHELE PENSIOEN GELIJK
BEHANDELD WORDEN”
Verevend pensioen
Indien de DGA is gescheiden en het pensioen is
geconverteerd in een eigen recht voor de partner,
mogen beiden een afzonderlijke keus maken.
Als het echter verevend is, en er dus sprake is van
voorwaardelijke rechten, dan moet het gehele
pensioen gelijk behandeld worden.
De ex-partner moet dan uiteraard instemmen met
afkoop of omzetting van diens deel en zal
gecompenseerd willen worden. Wel mag het
pensioen - indien dat is verzekerd - teruggehaald
worden naar de eigen BV en vervolgens worden
afgekocht of omgezet.
12
5. Overige aandachtspunten
Schenkingsrechten
De vraag is of ingeval van het afkopen en of
Gebruikelijk loon en rekening-courantschuld
omzetten er sprake is van schenkingsrechten als een
aan BV
ander dan de DGA (mede) aandeelhouder is. De DGA
Indien een pensioenregeling premievrij wordt
geeft immers zijn recht op de ‘commerciële’ waarde
gemaakt, dan zal er normaliter sprake moeten zijn
op. Daarmee worden de aandelen van de BV meer
van looncompensatie. In hoeverre het gebruikelijk
waard, hetgeen in principe een schenking impliceert.
loon van de DGA moet worden aangepast is dan de
vraag. Aandacht hiervoor is in ieder geval nodig.
Dit hangt in ieder geval ook af van de vraag hoeveel
Normaal gesproken zal het loon dan verhoogd
‘activa’ daadwerkelijk aanwezig is. Ook lijkt het
moeten worden met de ‘jaarlijkse’ waarde van het
gerechtvaardigd te stellen dat de DGA wellicht meer
weggevallen pensioen. Als er binnen de marge inzake
belang hecht aan een afkoopbedrag ineens dan
het gebruikelijk loon nog ruimte zit, kan dit (deels)
pensioentermijnen in de toekomst.
achterwege blijven. Ook lijkt er aandacht te moeten
Verkoop van de BV ‘met het oog op dit wetsvoorstel’
zijn voor de rekening-courant verhouding, zeker
is in ieder geval een verdachte transactie (fraus
ingeval van afkoop. Als de netto-afkoopsom wordt
legis).
uitbetaald, kan dat impliceren dat daarmee (een deel
van) de rekening-courantschuld moet worden
Overlijden en oudedagsverplichting
afgelost.
Artikel 13a Successiewet is niet – meer - van
toepassing ingeval van omzetting in een
oudedagsverplichting. De (resterende) uitkeringen
die hieruit voortvloeien worden immers altijd
uitgekeerd (aan de erfgenamen). Er kan bij
overlijden dan ook nooit sprake zijn van een
waardestijging van de aandelen als gevolg van het
overlijden van de DGA.
13
6. DGA pensioenadvies wordt financiële planning
laten staan. Het voordeel van het terughalen is onder
Zorgplicht
andere dat de nieuwe oudedagsverplichting een
Zowel de zorgplicht jegens de DGA, diens partner als
(bancaire) lijfrente kan worden en dus ook (deels)
de zorgplicht voor de adviseur zelf is van groot
tijdelijk kan worden uitgekeerd. Hiermee maakt u
belang. Het juist, tijdig, duidelijk en begrijpelijk
van een levenslange (pensioen)voorziening een
adviseren en communiceren, op basis van alle
mogelijke tijdelijke lijfrente. Dat kan interessant zijn.
objectieve feiten en omstandigheden is een must.
Het kan dan goed zijn om de partner van de DGA te
Gezien de ‘drukte’ die zal ontstaan bij verzekeraars is
attenderen op de mogelijkheid van een ‘eigen’
het advies om daar dus zeer snel mee aan de slag te
second opinion door een onafhankelijke derde. In
gaan. In ieder geval moet dus voor 1 juli 2017, het
ieder geval moet het definitieve advies getekend
verzoek worden gedaan aan de verzekeraar. Bij
worden door beide partijen, waarmee ze aangeven
voorkeur moet de verzekeraar dan ook bevestigen
dit advies begrepen te hebben. Daarnaast moeten
dat zij akkoord is, zodat alleen de administratieve
alle relevante juridische documenten getekend
afhandeling en de feitelijke overdracht nog hoeft
worden én moet de belastingdienst worden
plaats te vinden.
geïnformeerd.
“HET IS NATUURLIJK GOED OM ÁLLE DGA’S ZO
SNEL MOGELIJK TE INFORMEREN OVER DE
AANSTAANDE WETSWIJZIGINGEN …”
Deadlines
De wet kent meerdere deadlines, waarvan sommige
Nog beter is het om het kapitaal al zo snel mogelijk
al per 1 juli 2017 aflopen9.
over te dragen naar de eigen BV!
Wat moet u nog doen begin 2017
Voor adviseurs
Voor 1 juli 2017 moet een lopende
Tot slot is het verstandig om alle DGA’s zodanig in
pensioentoezegging premievrij worden gemaakt.
kaart te brengen, dat u precies weet welke DGA u als
Gezien de ‘krappe tijd’ tussen het definitieve
eerste in 2017 moet benaderen en welke wellicht op
wetsvoorstel en 1 juli 2017, is het goed om alle
een later tijdstip. Het is natuurlijk goed om álle
lopende pensioentoezeggingen én in beeld te hebben
DGA’s zo snel mogelijk te informeren over de
én wellicht zelfs al de overeenkomst inzake het
aanstaande wetswijzigingen.
premievrij maken op te maken, zodat deze snel
getekend kan worden. Nu al premievrij maken per
Wat moet u doen in 2017
1 juli 2017 kan natuurlijk ook.
Wilt u gebruik maken van de maximale korting, dan
moet het pensioen in 2017 worden afgekocht.
Verder moet u voor 1 juli 2017 een keus maken om
Het hele adviestraject zal dus (ruim) voor het eind
eventueel verzekerd pensioen terug te halen naar de
van het jaar afgerond moeten zijn. Daarnaast is van
eigen BV. U kunt dan daarna in 2017 e.v. beslissen
belang, dat zolang niet wordt afgekocht of omgezet
of u wilt afkopen, omzetten of premievrij
in en oudedagsverplichting, de voorziening actuarieel
opgerent moet worden, op basis van 4% en sterfte.
9
Zie ook www.pensioenweblog.nl
14
Als het pensioen echter wordt omgezet in een
oudedagsverplichting, dan hoeft vanaf dat moment
de voorziening slechts te worden opgerent met de
veel lagere marktrente, van momenteel minder dan
1%. Dat scheelt in een jaar tijd op een voorziening
van b.v. € 500.000 al snel een kleine € 20.000 aan
voorziening.
Plan van aanpak en checklist
Een gedegen plan van aanpak met bijbehorende
checklist is nodig. Op pagina 18 treft u deze aan.
Financiële planning
De conclusie moet ook zijn dat er eerst goed
gekeken moet worden naar alle onderdelen van de
financiële positie van de DGA, zowel privé als
zakelijk, alvorens een goede keus gemaakt kan
worden op grond van de wet Uitfasering pensioen in
eigen beheer. In ieder geval mag duidelijk zijn dat na
de keus de DGA zelf moet bepalen hoe hij de
toekomstige pensioenopbouw wil realiseren.
Een gedegen financieel toekomstplan kan hierbij
helpen. Het gebruik van goede software daarbij is
dan absoluut nodig. DIA Financial Managementsoftware voldoet aan alle eisen van moderne
financiële planning, inclusief het Wiebes-scenario10.
Na afkoop of omzetting in een oudedagsverplichting
mag dit ‘tekort’ niet worden ingehaald middels
(hernieuwd en/of extra) pensioen of lijfrente.
De normale mogelijkheden van een verzekerd
pensioen, eindloon, middelloon of via een
beschikbare premieregeling, blijven ook voor de DGA
gewoon van kracht11.
10
Zie hiervoor https://www.akkermans.nl/dia-financial-management/
Waarbij de PremiePensioenInstelling (PPI) vooralsnog een niet-toegelaten
aanbieder is voor DGA-pensioen. Als de DGA weer onder de Pensioenwet gaat
vallen is dat probleem opgelost.
11
15
Begrippen
AOW: volksverzekering op basis van het
omslagstelsel. Dat betekent dat alle AOW-uitkeringen
gefinancierd worden door alle werkenden. Er is geen
‘spaarpot’ zoals bij pensioen.
Dekkingsgraad: (geldt alleen voor
pensioenfonden): verhouding vermogen ten opzichte
van pensioenverplichting, moet minimaal (circa
105% zijn).
DIA Financial Management-software: eigentijdse
software om relaties duidelijk en begrijpelijk te
adviseren over hun financiële positie.
Dividendklem: de BV mag slechts dividend uitkeren
als er voldoende ‘vrij’ vermogen is op basis van de
commerciële pensioenvoorziening en niet op grond
van de fiscale en/of RJ-voorziening.
Eindloonregeling: het pensioen is gebaseerd op het
laatstverdiende salaris voor pensioendatum.
(bancaire) Lijfrente: een privé-voorziening hetzij
verzekerd bij een verzekeraar, hetzij in de vorm van
een ‘bankrekening’ bij een bank (of
beleggingsonderneming).
Middelloonregeling: het pensioen is gebaseerd op
het gemiddelde salaris gedurende de hele
arbeidsperiode.
Novelle: een verbetering van een wetsvoorstel dat
al door de Tweede Kamer is aangenomen.
Oudedagsverplichting: pensioen in eigen beheer
dat is omgezet in een soort ‘bancaire lijfrente’,
uitgevoerd door een ‘eigen’ (Pensioen) BV (of
Stichting).
Partnerpensioen: het pensioen dat de partner
(weduwe, weduwnaar of partner) krijgt als de
werknemer (de gerechtigde tot het
Pensioen: arbeidsvoorwaarde, werkgeverwerknemer, diensttijd gerelateerd, kapitaal gedekt.
Dat betekent dat iedere werknemer ‘spaart’ voor zijn
pensioen. Er is een daadwerkelijke spaarpot
aanwezig om de pensioenuitkeringen te doen.
Pensioengrondslag: dat is het (pensioengevend)
salaris minus AOW-franchise (€ 12.642 in 2016).
Omdat iedereen AOW krijgt, wordt over de eerste
€ 12.642 geen pensioen opgebouwd. De AOWuitkering voor een AOW-gerechtigde met een partner
die ook AOW-gerechtigd is, is precies 70% van dit
bedrag.
Pensioenovereenkomst (of pensioenbrief):
formele juridische toezegging van pensioen van
werkgever aan werknemer.
Pensioenreglement: uitwerking van de
pensioenovereenkomst en de
uitvoeringsovereenkomst in voor de werknemer
begrijpelijke taal. Juridisch bindend document.
Premieovereenkomst: (beschikbare premieregeling
of ook defined contribution): hierbij zegt de
werkgever een premie toe in €. Afhankelijk van het
uiteindelijke rendement met die premie gemaakt, de
marktrente op de ingangsdatum en de
levensverwachting van de werknemer (en/of partner)
zal de hoogte van het uiteindelijke pensioen
vastgesteld worden. Uiteraard kan dit op basis van
meer of minder voorzichtige uitgangspunten
doorgerekend worden.
PremiePensioenInstelling: een PPI is een
pensioenuitvoerder die primair bedoeld is om ten
behoeve van internationaal opererende bedrijven de
pensioenregeling uit te voeren. In de praktijk richten
zij zich voornamelijk op de Nederlandse MKB-markt.
Zij mag alleen premieovereenkomsten in de
opbouwfase uitvoeren. Risicoverzekeringen en het
pensioen in de uitkeringsfase niet.
ouderdomspensioen) komt te overlijden.
16
Successiewet, artikel 13a: dit artikel stelt een
Wet VPS: de Wet Verevening Pensioenrechten bij
fictief erfrechtelijk verkrijging voor de
Scheiding is per 1 mei 1995 inwerking getreden en
aandeelhouders ingeval van overlijden van de DGA-
geldt voor alle gehuwden en geregistreerden. De wet
erflater.
stelt dat de partner de helft van het opgebouwde
ouderdomspensioen tijdens de huwelijkse jaren en
Uitkeringsovereenkomst (defined benefit): hierbij
het opgebouwde partner pensioen krijgt. Bij
wordt een pensioen in € toegezegd, b.v.
huwelijkse voorwaarden of met het oog op de
€ 10.000 vanaf 65 jaar, al dan niet gecorrigeerd voor
echtscheiding kan hiervan worden afgeweken. De
inflatie.
Hoge Raad heeft in 2007 voorts geoordeeld dat de
partner normaliter recht heeft op afstorting van diens
Uitvoeringsovereenkomst: overeenkomst tussen
rechten bij een externe verzekeraar.
werkgever en uitvoerder (pensioenfonds of
verzekeraar). Bij een DGA is dit veelal de
Wiebes-scenario: adviesmodule om de drie
financieringsovereenkomst.
scenario’s van het wetsvoorstel ‘Uitfaseren pensioen
in eigen beheer’ door te rekenen en daarover te
adviseren en te rapporteren.
17
Checklist
De onderstaande stukken zijn nodig of kunnen nodig zijn voor het opstellen van een eerste algemene advies omtrent de
mogelijkheden binnen het Wiebes-scenario. De juistheid van deze stukken en de juiste verwerking (denk aan getekende
overeenkomsten, juiste berekeningen etc.) zijn van groot belang voor het advies en het vervolgtraject. Het zorgvuldig
beoordelen hiervan is dan ook nodig. Nadat definitieve keuzes zijn gemaakt kan in DIA Financial Management een
complete financiële planning worden gemaakt
1.
Notulen AVA/pensioenbrief/-brieven van de
huidige toezegging
3.
Aanvullende informatie oudedagsvoorzieningen
Pensioenbrief oud-regime
Overige (inkomens)voorzieningen
(OP, lijfrente, stamrechten)
Elders verzekerde pensioenaanspraken
Notulen Witteveen-regime
Lijfrenteovereenkomsten in de BV (IB)
Pensioenbrief Witteveen-regime
Lijfrenteovereenkomsten extern
Notulen VPL-regime
Stamrechtovereenkomsten in de BV (LB)
Pensioenbrief VPL-regime
Stamrechtovereenkomsten extern
Notulen VAP-regime
Overlijdensrisicoverzekeringen
Pensioenbrief VAP-regime
Hypotheekgegevens hoofdwoning
Notulen oud-regime
Notulen Witteveen 2015-regime
Pensioenbrief Witteveen 2015-regime
4.
Pre-inventarisatie
Pre-inventarisatie verzonden
Notulen beëindigingsovereenkomst
pensioentoezegging
Beëindigingsovereenkomst pensioentoezegging
Pre-inventarisatie ingevuld ontvangen
5.
Wiebes-advies
Wiebes-scenario uitgevoerd in DIA
2.
Pensioenberekeningen
Rapport besproken met klant
Berekening 1 januari 2015
Partner van klant is geïnformeerd over gevolgen
Wiebes-scenario
Ex-partner(s) van klant is geïnformeerd over
gevolgen Wiebes-scenario
Ondertekening oplossing door klant én (ex)-partner
Berekening 31 december 2015
Berekening 31 december 2016
Berekening datum afkoop/omzetting
Polis externe verzekering NP
6.
BV-structuur/eigendomsverhoudingen
Jaarrekening BV
IB-aangifte DGA (en partner)
Gebruikelijk loon
Huwelijkse voorwaarden
Echtscheidingsconvenant
Documentatie beslissingen
Afkoopovereenkomst ondertekend
Omzettingsovereenkomst opgesteld
Nieuwe lijfrente opbouw uitgevoerd
(overeenkomst in dossier)
Nieuwe pensioenopbouw uitgevoerd
(overeenkomst in dossier)
Nieuwe overlijdensrisicoverzekering is uitgevoerd
(overeenkomst in dossier)
18
Literatuur
2012:
Belastingplan 2013
2013:
Brief staatssecretaris Weekers, 6 december 2013
2014:
Brief staatssecretaris Wiebes, 2 juni 2014
2015:
Brieven staatssecretaris Wiebes, 1 juli 2015 en 17 december 2015
2016:

Brief staatsecretaris Wiebes 1 juli 2016

Wetsvoorstel uitfaseren pensioen in eigen beheer en enige overige fiscale maatregelen

Nota naar aanleiding van het verslag Wetsvoorstel uitfaseren pensioen in eigen beheer

Artikel De positie van de (ex)partner/echtgenoot bij de afschaffing pensioen in eigen beheer,

Artikel Wetsvoorstel Uitfasering pensioen in eigen beheer, Weekblad voor Fiscaal Recht, 7162, 6 oktober

Artikel PensioenAlert 2016/8, pagina 18 e.v. en 2016/9, pagina 8 e.v.

Artikelen Pensioenweblog.nl
Fiscaal Praktijkblad 2016, nummer 16, pagina. 11 e.v., mr. J.T. Gommer MPLA
2016, pagina 1.240 e.v., mr. J.T. Gommer MPLA
2017:
 Novelle wijziging van de Wet uitfasering pensioen in eigen beheer en overige fiscale maatregelen
Uw full service partner in
Financial Management • Wft Advies & Beheer • Pension Auditing • Pensioencommunicatie
19
20