Transcript Saiakuntzaaa_motak

SAIAKUNTZA MOTAK
Bi motetan sailkatzen dira:
Saiakuntza birrintzaileak (probeta bat erabiltzen da)
• Estatikoak: gogortasun, trakzio, konpresio, zizailadura,
gilbordura, bihurdura,makurdura saiakuntzak.
• Dinamikoak: talkarekiko erresistentzia eta neke saiakuntzak.
• Teknologikoak: tolesketa, enbutizioa, forja, txinpart saiakuntzak.
Saiakuntza ez birrintzaileak (ez du kalterik hartzen)
• Makroskopikoak,optikoak, magnetikoak, elektrikoak,
ultrasonikoak, X izpiekin, gamma izpiekin.
GOGORTASUNA
Material batek beste
batek marra ez dezan
kontrajartzen duen
errresistentzia da.
Mohs-en metodo
1
Talkoa
feldespatoa
Igeltsua
Kuartzoa
Kaltzita
Topazioa
Fluorita
Korindoia
Apatito
Diamantea
Brinell metodoa. Diametro janeko altzairuzko bola estragogor
bat erabiltzen da sargailu gisa. Gogortasuna (HB) aplikatutako
P kargaren (kgtan) eta hatzaren S azaleraren (mm 2 tan)
arteko erlazioa da.
HB = S / P
Vickers metodoa. Diamante piramide lauangeluar bat
erabiltzen da. Piramidearen muturra materialaren azalaren
kontra zanpatzen da 20 seg.
Rockwell metodoa. Sakoneraren bitartez neurtzen da. Forma
konikoko piramide bat.
ZIZAILADURA
BIHURDURA
Gorputz baten bi plano
paralelotan elkarren aurkako
norantzan aplikaturiko bi indarparek gorputz horri eragiten
dioten esfortzu-mota.
Bi buru dituzte:
Buruetako batek motor elektrikoa
dauka eta besteak finkatzeko
euskarri bat du.
 = ebaketa esfortzua (kg/mm )
2
P=aplikatutako tentsioa edo esfortzua (kg)
S0= probetaren hasierako sekzioa (mm2)
 
P
S0
Materialek ebaketa prozesuen
pean duten portaera aztertzen
du.
Kontra indar bi aplikatuz gero oso
hurbil dauden material plano
bitan bata bestearen gainean
irriztatu eta banandu egingo dira.
Bere forma zizaila edo gillotina
makina arrunta da hau da, hortz
bat finko et bestea mugikorra.
KONPRESIOA
Materialek konpresio esfortzuen
pean duten portaera aztertzen
dute, tentsio gero eta handiagoaz
aplikatuz, material motaren
arabera probeta hautsi edo
zanpatuta geratzen den arte.
Konpresio saiakuntzetan kontuan
izan behar ditugun parametroak
trakzio saiakuntzetan aztertu
ditugun berberak dira, zeinuz
kontrakoak ordea: tentsio unitarioa
eta kontrakzio unitarioa.
TENTSIO UNITARIOA
σ= tentsio unitarioa (kg/mm2)
P= aplikatutako tentsio edo esfortzua(kg)
S0=probetaren hasierako sekzioa (mm2)
 
P
S
0
Metalekin eta ez-metalekin egin
daitezke.
Metalen kasuan: probeta zilindrikoak
erabiltzen dira eta konpresio
esfortzuekiko portaera metalen
hauskortasunaren menpean dago.
Bi mota: Metal hauskorrak eta
ez-hauskorrak.
Ez-metalen kasuan: probeta kubikoak
erabiltzen dira.
KONTRAKZIO UNITARIOA
A= kontrakzio unitarioa
l= luzera P esfortzuan zehar (mm)
l0=probetaren hasierako luzera (mm)
A
l
l
0

ll
l
0
0
TRAKZIOA
YOUNG-EN MODULUA.
Probeta luzatzean datza, ezartzen zaion tentsio
edo esfortzuaren ondorioz.
Materialaren elastikotasuna zehaztu ahal izateko,
batetik, tentsio unitario(materialak jasaten duen
esfortzua) eta luzeraren handitze
unitarioa(egindako luzapenaren eta hasierako
luzapenaren zatiketa) izan behar ditugu kontuan.
Young-en modulua.
TENTSIO UNITARIOA
σ= tentsio unitarioa (kg/mm2)
P= aplikatutako tentsio edo esfortzua(kg)
S0=probetaren hasierako sekzioa (mm2)
 
P
S
E 

P

A
LUZERAREN HANDITZE UNITARIOA
A= luzeraren handitze unitarioa
l= luzera P esfortzuan zehar (mm)
l0=probetaren hasierako luzera (mm)
A 
Δl
l0

l  l0
l0
S0
l
l0
GILBORDURA MAKURDURA
 EI
2
Rg 
l
RG GILBORDURAREKIKO ERRESISTENTZIA
E= elastikotasun modulua
I= piezaren sekzioaren inertzia
momentua
L= piezaren luzera
Luezea eta sekzio txikiko
probeta bati bere ardatzaren
norabidean eginiko konpresio
esfortzua ezartzen badiogu albo
baterantz tolestuko
da(gilbordura).
Sekzio angeluzuzeneko
probetei, muturrak euskarri
banatan dituztela, gero eta
esfortzu gehiago egiten zaio
erdialdean deformazioa
neurtzeko. Saiakuntza hauek
trakzio saiakuntzen osagarriak
dira.
S.Birrintzailea
•dinamikoa
NEKE SAIAKUNTZA
Material batek nekearekiko duen
erresistentzia ezagutzeko egiten den
saiakuntza da.
Material bat, magnitudez eta
noranzkoz etengabe aldatzen
diren esfortzuen pean, tentsio
konstanteko esfortzu baten
ondorioz izango lukeen haustura
normalena baino karga
txikiagoarekin hausten da.
Piezei aplikatzen zaion esfortzuen
balioak:
•Tentsioaren balio maximoa
•Maximoaren eta minimoaren
arteko diferentzia
•Batez besteko balioa
Eskaera mota hauek izan daitezke:
•Pultsatorioa.
•Aldizkakoa.
•Txandakako simetrikoa.
•Txandakako asimetrikoa
TALKAREKIKO ERRESISTENTZIA
Probetak hausterakoan xurgatzen
duen energiari erresilentzia esaten
zaio, eta σ letraren bitartez adierazi
eta kgm/cm2-tan neurtzen da.
Saiakuntzarik ohikoena Charpy-ren
pendulua erabiltzen duena da.
Erresilentzia:
 

S
 = hausturaren erabilitako energia
σ= materialen erresilentzia
S= probetaren sekzioa
Prozedura:
 Probeta bere lekuan jarri eta
mailua h garaieraraino altxatzen
da eta angelu bat sortzen du.
 Mailua erortzen uzterakoan,
probeta jo eta hautsi egiten du.
Ondoren gorantz abiatzen da
eta beste angelu bat eratzen du
h garaiera heltzean
Ez birintzaileak.
MAKROSKOPIOAK
Piezek dituzten irregulartasunak
antzematea:pitzadurak,
porositoak, hurrupadurak…
Piezen akatsak ikusteko piezen
arabera, likido bat edo bestea
erabili eta garbitu, lehortu eta
substantzia koloratzaile batekin
margotu eta gero begi hutsez edo
argi ultramorez ikusten dira
OPTIKOAK
Aleazioen osagaiak zehaztea,
pitzadurak, forma, tamaina,
porositateak eta korrosioak
aurkitzea. Mikroskopio
metalografikoa erabiltzen da.
ULTRASONIKOAK
Soinu uhinek
ingurune material
batean zehar- (ez
hutsean) lerro
zuzenean hedatzen
diren fenomeno
bibrakorrak dira.
Saiakuntza
ultrasonikoak
ultrasoinuek egitura
akatsak dituen
material batean
zehar dituzten
transmisio
diferentzietan
oinarritzen dira.
X IZPIAK
X izpiak uhin elektromagnetiko mota bat dira.
Eta argi ikusgaiak baino hamar mila aldiz uhinluzera motzagoa dute. Horrenbestez, argi
ikusgaia baino askoz energetikoagoak dira. Oso
sarkorrak dira eta organismoan kalte larriak
eragin ditzakete (ehunak deuseztatu, azala
erre, DNA kaltetu...).
Gorputzen ehunen lodieraren, dentsitatearen
edo konposizioaren arabera, modu
desberdinean xurgatzen dira X izpiak, gorputza
zeharkatu ahala
GAMMA IZPIAK.
Normalean gamma izpiak maiztasun eta
energia handiena eta uhin-luzera laburrena
duten erradiazio elektromagnetikotzat hartzen
dira, hau da, energia oso altuko fotoiak
kontsideratzen dira. Eduki energetiko handia
izanik, zelula bizidunei kalte larriak eragiten
dizkiete.
Gamma izpien uhin-luzera hain laburra izanik,
fotoi intzidente bakar batek kalte nabarmena
eragin diezaioke zelula bizidun bati.
Berezitasun hau aprobetxatuz, gamma
erradiazioa organismo biziak hiltzeko
erabiltzen da sarritan, irradiazio izeneko
prozesua jarraituz
MAGNETIKOAK
Material ferromagnetikoarekin
egiten dira, hau da, eremu
magnetikoen eroale onak
direnekin. Pitzadurak,
hurrupadurak edo burbuilak
bezalako irregulartasunek eremu
magnetikoaren indar lerroei
eragiten dizkieten aldaketetan
oinarritzen dira. Saiakuntza
aztergai den piezari intentsitate
handiko eremu magnetiko bat
aplikatuz burutzen da.
ELEKTRIKOAK
Material eroaleek
ezpurutasunen bat
dutenean gertatzen den
erresistentzia aldaketan
oinarritzen dira. Pitzadurek,
poroek edo
ezpurutasunek eragindako
edozein luzera edo sekzio
aldaketak erresistentzia
aldaketa ere eragingo du.
S. Birrintzaileak
•teknologikoak
TOLESTAKETA.
Material eroaleek
ezpurutasunen bat dutenean
gertatzen den erresistentzia
aldaketan oinarritzen dira.
Pitzadurek, poroek edo
ezpurutasunek eragindako
edozein luzera edo sekzio
aldaketak erresistentzia
aldaketa ere eragingo du.
Materielen plastikotasuna
ezagutu dezakegu.
Probetari tolestaketa bakun,
bikoitz edo txandakakoak
eragiten zaio, tolestaketaren
kanpoaldean pitzadurarik
agertzen ote den ikusteko.
ENBUTIZIOA
Puntzoi baten bidez txapei
forma ematean datza.
Horretarako prentsa
izeneko makina bat
erabiltzen da. Prentsaren
zapaltzailearekin txapa
eutsi egiten da eta forma
jakin bat duen puntzoi bat
sartzen da txaparen
kontra, indar horren bidez
forma emateko.
TXINPART
Marruskadurak edo talk
ak berotutako eta
erauzitako zatitxo goria,
hau da, metal batek
esmeril harriaren aurka
presionatzerakoan
sortzen ditu txinpartak.
FORJA
Platinaketa
Material baten forjagarritasuna
aztertzen du.
Pletina berotu eta kolpatulehen
pitzadura agertu arte
Tinkaketa
Materialen kalitatea ezagutzeko
Berotu eta laburtu, kolpeka
zanpatuz
Mandrinaketa
Material baten zulatzeko ahalena
neurtuz
Xafla berotu eta zulatu
Soldadura
Soldadurabaten erresistentzia
egiaztatzeko
Bi zatitan banatu eta
soldadurarekin saiakuntzak egin.
AMAIERA
Maitane Diez
Jone Pastor
eta