Transcript nternet temel kavramlar - Kırklareli Üniversitesi Personel Web Sistemi

TEMEL İNTERNET
KAVRAMLARI
Öğr. Gör. Emine TUNÇEL
Kırklareli Üniversitesi Pınarhisar Meslek Yüksekokulu
İnternet Nedir?
• Internet, teknik olarak, birçok bilgisayarın ve
bilgisayar sistemlerinin birbirine bağlı olduğu, dünya
çapında (170den fazla ülke arasında) yaygın olan ve
sürekli büyüyen bir iletişim ağıdır.
• Bu iletişim ağında bilgisayarlar birbirlerine fiziksel
olarak (kablolar, uydu bağlantıları, telsiz bağlantı vb)
bağlıdır ve geliştirilen bazı özel protokollerle (TCP/IP,
Transmission Control Protocol/Internet Protokol )
birbirine bağlı bilgisayarlar arasında bilgi paylaşımına
dayalı birçok işler yapılabilir (dosya alma/ gönderme,
sohbet vb gibi)
TCP/IP Nedir?
• İnternet üzerinde bilgisayarların haberleşmesini, veri
iletimi ve paylaşımını belirleyen kurallara TCP/IP
protokolü denilir.
• İlk olarak Amerikan Savunma Bakanlığı tarafından
hazırlanmış ve 1970 in sonlarında ise genel kullanıma
açılmıştır
• TCP/IP protokolü içinde veri iletişimi için kullanılan bazı
protokoller vardır. Bunlardan bazıları;
– Dosya transferi için kullanılan FTP,
– E-posta iletişimi için kullanılan SMTP,
– İnternet üzerinde başka bilgisayarlara bağlantı için
kullanılan TELNET protokolü
İntranet Nedir?
• İntranet, internet yöntemlerinden yararlanılarak
oluşturulmuş, bir kurum ya da firma bünyesindeki
özel ağ olarak tanımlanabilir
• Paylaşılan kaynaklara erişimin yalnızca şirket
sınırları içerisinde olduğu, internetin özel bir
versiyonudur
• Temel hedefi çalışanlar arasında kesintisiz
iletişim ve işbirliği sağlayabilmektir
• İntranetlerin internete bağlı olmaları zorunlu
değildir.
Client-Server (İstemci-Sunucu Mimarisi)
• İstemci, sunucudan istekte bulunan, sunuculardaki
verileri kullanabilen yapılardır.
• Sunucu, bir ağdaki bilgileri kullanıcılara(bilgisayarlara)
paylaştıran, üzerinde birçok yazılım paylaştıran, yüksek
performanslı bilgisayarlardır.
• İstemci-sunucu mimarisinin en güzel örneklerinden biri
internettir. Bir web sayfasını ziyaret eden kullanıcının
bilgisayarı istemci, ziyaret edilen web sayfasının
bulunduğu bilgisayar sunucu görevindedir.
Client-Server (İstemci-Sunucu Mimarisi)
• Bir
web
sayfası
içerisinde
bazı
olaylar sunucu tarafında bazı olaylar ise istemci
(client) tarafında gerçekleşir.
• İstemci
tarafında
çalışan
en
önemli
diller Html,Css ve Javascript tir.
• İstemci tarafında sayfa oluşturmanın en önemli
dezavantajı, yazılan kodun saklanamamasıdır.
• Sunucu
tarafında
çalışan
bazı
diller
ise Asp.Net,Php,Ruby ve Jsp dir.
Web Nasıl Çalışır?
2
3
4
1. İstemci
makinenin
kullanıcısı
web
tarayıcısında
bir
hyperlinke tıklar
2. Browser
DNS’e
bağlanıp
istemde
bulunduğu
sayfanın
server IP sini alır.
3. Aldığı IP adresine bir
çağrı
gönderir
ve
sayfayı ister
4. Web server’da bu
isteğe cevap verir ve
http üzerinden sayfayı
Web
Browser’a
gönderir.
Sunucu Tarafında Kullanılan Web Tabanlı
Servisler
1. HTTP (Hyper Text Transfer Protocol)
• Http Protokolü, internet üzerinde sunucu ve
istemci arasındaki veri transferi kurallarını
belirler. Bir web sayfasının adresini yazarken
başına http konulmadığında, tarayıcı bunu
otomatik ekler, çünkü sunucudan siteye ait
istenilen bilgilerin alınabilmesi için isteğin http
protokolü ile yapılması gerekir.
• Bu protokolü kullanarak HTML tabanlı belgeleri
görüntülemek
için
tarayıcılar
(browser)
kullanılır. En yaygın kullanılan tarayıcılar :
– İnternet Explorer, Google Chrome, Mozilla
Firefox,Netscape,Opera’dır
Sunucu Tarafında Kullanılan Web Tabanlı
Servisler
2. HTTP S(Hyper Text Transfer Protocol
Secure)
• İnternette sunucudan istemciye aktarılan verilen
başkaları tarafından okunamayacak şekilde nasıl
aktarılacağına dair kuralları belirleyen protokoldür
• Özellikle internet bankacılığında ve kredi kartı ile
yapılan işlemler de https kullanılır. Bu tür siteler
ziyaret edildiğinde adres çubuğunda http yerine
https yazar.
• https ile bağlantı kurulan sitelerde, transferi yapılan
veri yalnızca istemci ve sunucu tarafından
okunacak şekilde şifrelenir
Sunucu Tarafında Kullanılan Web Tabanlı
Servisler
3. SMTP(Simple Mail Transfer Protocol)
• E-posta göndermek için istemci ile sunucu arasındaki
iletişim şeklini belirleyen protokoldür.
• Sadece e-posta gönderimi yapmak için kullanılan bu
protokolde istemci SMTP sunucusuna bağlanarak
gerekli kimlik kontrollerini yaptıktan sonra postayı
sunucuya gönderir.
Sunucu Tarafında Kullanılan Web Tabanlı
Servisler
4. DNS( DOMAİN NAME SYSTEM)
• İnternet üzerinde yer alan tüm sitelerin bir IP
adresi vardır. Ancak Ip adreslerini akılda tutmak
zor olduğu için siteler alan isimleri ile kullanılır.
• DNS,
akılda
kalması
kolay
adreslerin
(deneme.com.tr gibi) IP karşılığını veren
sistemlerdir. Sitelerin alan adlarının karşılığı olan
IP adresleri bir veritabanında tutulur. Bu
veritabanlarına DNS sunucular denilir
4. DNS( DOMAİN NAME SYSTEM)
Alan Adı
Alt Alan
personel
.
kirklareli
.
Üst Düzey
Alan Takısı
edu
.
Ülke Kodu
tr
Ülke Kodu: Adresin hangi ülkeye ait olduğunu gösterir.tr-Türkiye, deAlmanya, uk-İngiltere, jp-Japonya…Amerika’ya ait bir adres için böyle
bir takı kullanılmaz
Üst Düzey Alan Takısı: Adresin hangi tür hizmet veren bir kuruluş
olduğunu gösterir.
.com
Ticari kuruluş
.net
Ağ organizasyonları
.edu
Eğitim kurumu
.int
Uluslararası
organizasyonlar
.gov
Devlet kurumu
.mil
Askeri kuruluş
Alan adı (Domain Name): Şirketin veya kuruluşun adını belirler.
Microsoft.com, mynet.com….
Alt Alan Adı (Sub Domain): aynı alan adına bağlı birden fazla alt
alanlar açılarak birbirinden bağımsız kullanılabilir. Açılan bir alt alan
varsa
adından
önce
nokta
konularak
kullanılabilir.
personel.kirklareli.edu.tr (kirklareli altında personel alt alan)
Sunucu Tarafında Kullanılan Web Tabanlı
Servisler
5. FTP(FİLE TRANSFER PROTOCOL)
• İnternet üzerinde dosya aktarımı ve paylaşımını
sağlayan protokoldür
• Dosyalar FTP sunucu denilen bir veya daha fazla
bilgisayar üzerinde tutulur.
• Örneğin www.deneme.com
ismindeki site
dosyalarına erişmek için ftp.deneme.com adresine
hosting firması tarafından bize verilen kullanıcı adı
ve şifremiz ile bağlanabiliriz.
• Genellikle FTP için Filezilla veya CuteFTP gibi FTP
programları kullanılır. Ya da HTML yazmak için
kullandığımız
editörün
dahili
FTP
aracını
kullanabiliriz.
Sunucu Tarafında Kullanılan Web Tabanlı
Servisler
6. TELNET
• Uzaktaki bir bilgisayara bağlanarak o bilgisayarı tıpkı
kendi bilgisayarımız gibi kullanmamızı sağlayan bir
protokoldür.
Sunucu Tarafında Kullanılan Web Tabanlı
Servisler
7. POP3(POST OFFICE PROTOCOL VERSION 3)
• POP3, e-postaların alınmasını ve yönetilmesini
sağlayan bir protokoldür. Posta kutusuna (mail
sunucusuna) gelen postaları almak için kullanılır. Bu
yapıya göre kullanıcı postaları tek bir dizinde (InboxGelen Kutusu) tutulur. Kullanıcı, bu dizine postaları
almak için bağlandığında, tüm dosyalar bu dizinden
kendi bilgisayarına taşınır. Sunucu üzerinde postaların
kopyası tutulmaz.
Sunucu Tarafında Kullanılan Web Tabanlı
Servisler
8. IMAP(INTERNET MESSAGE ACCESS
PROTOCOL)
• POP3gibi postaları almak için kullanılan bir
protokoldür. Aralarındaki en büyük fark, postaların
sunucuda tutulup bilgisayara aktarılmamasıdır. Yani
postalar sunucu ve bilgisayarın her ikisinde de
bulunacaktır. Dolayısıyla başka bilgisayarlardan
postalara erişim mümkün olacaktır.
Sunucu Tarafında Kullanılan Web Tabanlı
Servisler
POP3 ve IMAP arasındaki Farklar
• POP3
kullanıldığında
posta
sunucusuna
bağlanarak tüm postalar istemciye çekilir. IMAP
kullanıldığında istek olduğunda bağlantı kurulur.
Örneğin bir posta okunmak istendiğinde bağlantı
kurulur, posta alınır ve bağlantı kapatılır. Posta
sunucudan tamamen istemciye taşınmaz.
• IMAP kullanıldığında mesajı açmadan ekli dosya
bilgisayara indirilebilir. POP3’te ise mesaj içeriği ve
ekler bir bütündür mesaj açılmadan ekli dosyalar
görülemez
Sunucu Tarafında Kullanılan Web Tabanlı
Servisler
9. PROXY SERVER(VEKİL SUNUCU)
• İnternette erişim için kullanılan ara sunucudur. Proxy
kullanıldığında, bir sayfa bağlanmak istenildiğinde,
istek proxy server’a iletilir. Proxy server istenilen
sayfaya bağlanarak aldığı içeriği istekte bulunan
tarayıcıya iletir.
Sunucu Tarafında Kullanılan Web Tabanlı
Servisler
9. PROXY SERVER(VEKİL SUNUCU)
• Avantajları;
– Çok fazla ziyaret edilen sayfalar proxy server
tarafından önbelleğe alınarak aynı sayfa tekrar
ziyaret edilmek istendiğinde önbellekteki sayfa
güncel ise sunucuya bağlanmak yerine sayfa
önbellekten çağrılacaktır
– Aynı proxy server’a kullanan birden fazla istemci var
ise kimlerin nereyi ziyaret ettiği takip edilebilir.
– Virüs içeren sayfalar istemciye gönderilmeden proxy
server
aracılığıyla
temizlenerek
istemciye
gönderilebilir.
– İnternet hizmeti veren kurum ya da kuruluşlar
tarafından yasaklanan sitelere erişim sağlanabilir.
Sunucu Tarafında Kullanılan Web Tabanlı
Servisler
10.WWW(WORLD WİDE WEB)
• Türkçe karşılığı ‘Dünya çağında ağ’
• HTML tabanlı dosyalardan oluşan siteleri taramak
amacıyla kullanılır.
• WWW temelde HTTP üzerinde çalışır ve web
browser’lar
kullanılarak
bahsedilen
işlemler
gerçekleştirilir.
URL (UNIFORM RESOURCE LOCATOR)
• Web tarayıcı aracılığı ile ziyaret edilen sitenin adresine
URL denir.
• URL’nin
– ilk bölümü transfer protokolünü (http, ftp, mailto),
– İkinci
bölümü
alan
adını
(kirklareli.edu.tr,
hotmail.com,…),
– Diğer bölüm dizin ve sayfanın dosya adını gösterir.
– http://deneme.com/websitem/default.aspx
Kullanılan Protocol Alan Adı Dizin ve dosya adı
URL (UNIFORM RESOURCE LOCATOR)
• İnternet üzerinde yayınlanan sayfaların tamamı
sunucuda
bir
dizinde
depolanır.
Örneğin
www.deneme.com adındaki web sitesi sunucuda
C:\apache\htdoc\deneme konumunda bulunsun.
• Web tarayıcısına www.deneme .com yazıldığında
sunucuda deneme dizininin içeriği gösterilir. Bu dizinin
alt dizinleri de oluşturulabilir.
• http://deneme.com/websitem/default.aspx
verilen
adreste web sitesinin bulunduğu ana dizinde websitem
alt dizini içindeki default.aspx sayfası görüntülenmiştir.
• Dolayısıyla yukarıdaki adres aslında fiziksel olarak
sunucudaki C: \apache\htdocs\deneme\websitem\
default.aspx dosyasını göstermektedir
INTERNET VE GÜVENLİK
Güvenlik Sertifikaları
• İnternet üzerinde erişilmek istenen bilgiye
olan erişim hakkını ispatlamak için
kullanılır.
• Bilginin internet üzerinde güvenilir bir
biçimde iletilmesini sağlar
• İletilen bilgilerin şifrelenmesi ve şifrelerin
çözülmesini sağlar
• Kullanılan güvenlik sertifikaları
– SSL (Secure Socket Layer)
– SET (Secure Electronic Transaction)
Güvenlik Sertifikaları
1. SSL (Secure Socket Layer)
• İnternet üzerinde bilgi transferi sırasında güvenlik
ve gizliliğin sağlanması amacıyla Netscape
tarafından geliştirilen bir güvenlik protokoldür
• SSL, gönderilen bilginin kesinlikle ve sadece doğru
adreste deşifre edilmesini sağlar
• Veri akışında kullanılan şifreleme yönteminin gücü
kullanılan şifre anahtarının uzunluğuna bağlıdır
• SSL protokolü günümüzde 128 bitlik şifreleme
kullanmaktadır. 128 bitlik bir şifreleme 2128 farklı
değer alabilir ve çözülebilmesi çok büyük maliyet ve
zaman gerektirir.
Güvenlik Sertifikaları
2. SET (Secure Electronic Transaction)
• İnternet üzerinde güvenli bilgi aktarımını
sağlamak
amacıyla
aralarında
VISA,
MasterCard ve IBM’in de olduğu kuruluşlar
tarafından
geliştirilen
bir
güvenlik
protokolüdür.
• SET, kredi kartı ile yapılan online ödemelerde
bilgilerin, internet üzerinden aktarımında
gizlilik ve güvenlik entegrasyonunu sağlar
Girilen Sitenin Güvenli Olduğu Nasıl
Anlaşılır?
1.
Girilen sitenin adres satırında HTTPS://
yazmalıdır.
2.
Girilen sitenin adres çubuğunda kapalı kilit işareti
olmalıdır
Kapalı kilit simgesine çift tıklandığında sertifika
bilgisi görüntülenmelidir.
3.