Transcript Normaal- en streefwaarden

Achtergrond richtlijn
Normaal- en streefwaarden, formules
Reikwijdte
volwassenen met chronische nierschade stadium G1 t/m G4
volwassenen met chronisch nierfalen stadium G5 en G5D
Inhoud
1. Inleiding
2. Normaalwaarden bloedparameters
3. Normaalwaarden urineparameters
4. Indeling stadia nierschade
5. Streefwaarden CNS / Predialyse
6. Streefwaarden HD
7. Streefwaarden PD
8. Formules
9. Literatuur
In de behandelrichtlijnen voor chronische nierschade en nierfunctievervangende therapie worden streefwaarden genoemd. In dit document
een overzicht van normaal- of referentiewaarden en streefwaarden bij de diverse behandelingen. In de tabellen met streefwaarden kunnen
desgewenst de streefwaarden of alarmwaarden worden genoteerd zoals die in het eigen centrum zijn afgesproken.
In dit document staat eveneens een overzicht van veel gebruikte formules waarmee de waarden geïnterpreteerd kunnen worden.
Nota bene:
De normaalwaarden zijn van Nederlandse Vereniging voor Klinische Chemie en Laboratorium-geneeskunde.
De in het centrum gebruikte waarden kunnen afwijken omdat elk laboratorium eigen referentiewaarden hanteert afhankelijk van de
toegepaste meet- en bepalingsmethoden of het gebruik van andere reagens.
Normaal- en streefwaarden, formules - versie 4, 10/2016 - status definitief - geldig tot 2018
Eindverantwoordelijk : DNN WG richtlijnen
Contactperso(o)n(en) : Inez Jans, diëtist nierziekten Ziekenhuis Gelderse Vallei Ede
Goedgekeurd door
: DNN WG richtlijnen, met instemming van NfN kwaliteitscommissie
Afdrukdatum
: 30-1-2017
Pagina 1 van 18
1. Inleiding
Uitslagen worden vergeleken met referentie- of normaalwaarden.
Dit zijn over het algemeen intervallen, zodanig gekozen dat 95%
van de uitslagen van gezonde mensen binnen deze grenzen valt.
De helft van de overige 5% valt daarboven, de andere
helft daaronder. Een lichte afwijking hoeft dus geen
betekenis te hebben. [21]
Een aantal aspecten zijn van invloed op de referentiewaarden: [21]
 Leeftijd
 Geslacht
 Zwangerschap
 Voedingspatroon
 Medicijngebruik
 Moment van bepaling (nuchter, net na een maaltijd)
 Analysemethode in het laboratorium
 Eenheid waarin iets is gemeten (% of in metrische eenheid of SI eenheid, zie DNN Fact Sheet Omrekenfactoren)
Streefwaarden bij bepaalde ziektebeelden kunnen afwijken van de referentiewaarden.
Een algemene toelichting op laboratoriumonderzoek is te vinden op de website van de Nederlandse Vereniging voor Klinische Chemie en
Laboratorium-geneeskunde, zie http://www.nvkc.nl
Normaal- en streefwaarden, formules - versie 4, 10/2016 - status definitief - geldig tot 2018
Eindverantwoordelijk : DNN WG richtlijnen
Contactperso(o)n(en) : Inez Jans, diëtist nierziekten Ziekenhuis Gelderse Vallei Ede
Goedgekeurd door
: DNN WG richtlijnen, met instemming van NfN kwaliteitscommissie
Afdrukdatum
: 30-1-2017
Pagina 2 van 18
2. Normaalwaarden bloedparameters
Biochemische parameters – bloed
Ureum
Kreatinine (enzymatische methode) *
Kreatinineklaring
Natrium
Kalium
Calcium (gecorrigeerd voor albumine)
Calcium geïoniseerd
Fosfaat
Magnesium
Zink
Glucose (nuchter)
HbA1c
Normaalwaarde
[21]
Biochemische parameters - bloed
≤60 jaar: 2.5 – 6.4 mmol/L
> 60 jaar: 2.9 – 7.5 mmol/L
♂: 45-100 µmol/L
♀: 45-80 µmol/L
60-125 ml/min
135 - 145 mmol/L
3.5 – 5.0 mmol/L
serum: 2.10 – 2.55 mmol/L
capillair: 1.20-1.30 mmol/L
veneus: 1.24-1.34 mmol/L
0.90 – 1.50 mmol/L
0.70-1.00 mmol/L
plasma: 10-18 µmol/L
vol bloed: 70-130 µmolL/
volbloed of capillair: 3.5-5.6 mmol/L
veneus plasma: 4.0-6.4 mmol/L
20-42 mmol/mol
22-29 mmol/L
2-7 pmol/L
35-55 g/L
60-80 g/L
Leukocyten
Trombocyten
4.0-10.0 109/L
150-400 109/L
AF
ALAT
ASAT
LDL-Cholesterol
TG (nuchter)
Hemoglobine
Hematocriet
MCV (gemiddeld celvolume)
MCH (gemiddelde hoeveelheid Hb per cel)
MCHC (gemiddelde Hb-concentratie per cel)
Reticulocyten
IJzer
TIJBS (Totale ijzerbindingscapaciteit)
Ferritine
Bicarbonaat (CO2 of HCO3-)
intact PTH
Albumine
Totaal eiwit
Gamma GT
Cholesterol totaal (TC)
HDL-Cholesterol
♂: < 45
♀: < 35
< 125
♂: < 50
♀: < 40
< 45
U/L
U/L
U/L
U/L
U/L
U/L
Transferrine
TSAT
Urinezuur
Foliumzuur
Vit. B12
Vit. D 25(OH)D3
1α25(OH)2D
CRP
Normaalwaarde
[21]
3.7 – 7.8 mmol/L
♂: 0.9-1.7 mmol/L
♀: 1.1-2.0 mmol/L
< 3.0 mmol/L
0.6-2.2 mmol/L
♂: 8.5-11.0 mmol/L
♀: 7.5-10.0 mmol/L
♂: 0.41-0.51 I/L
♀: 0.36-0.47 I/L
82-98 fl
1.7-2.1 fmol
19.3-22.5 mmol/L
0-2%
♂: 14-35 µmol/L
♀: 10-25 µmol/L
27-54 µmol/L
♂: 25-250 µg/L
♀ premenopauzaal: 20-150 µg/L
♀ postmenopauzaal: 20-250 µg/L
2.0 – 4.1 g/L
20-50%
♂ 0.20-0.42 mmol/L
♀ 0.12-0.34 mmol/L
5-23
130-700
20-100
40-140
nmol/L
pmol/L
nmol/L
pmol/L
<10 mg/L
Tabel 1 normaalwaarden biochemische bloedparameters
Normaal- en streefwaarden, formules - versie 4, 10/2016 - status definitief - geldig tot 2018
Eindverantwoordelijk : DNN WG richtlijnen
Contactperso(o)n(en) : Inez Jans, diëtist nierziekten Ziekenhuis Gelderse Vallei Ede
Goedgekeurd door
: DNN WG richtlijnen, met instemming van NfN kwaliteitscommissie
Afdrukdatum
: 30-1-2017
Pagina 3 van 18
* Gebruik van voedingssupplementen met creatine kunnen van invloed zijn op het serumkreatininegehalte en daarmee de eGFR beïnvloeden.
Creatinemonohydraat zou geen invloed hebben, andere soorten, zoals creatinine-ethylester wel. [11] Serumkreatininegehalte zal ook stijgen na
gebruik van een grote portie vlees en vis omdat dit kreatinine en kreatininefosfaat bevat. Tenslotte kunnen bepaalde medicijnen het serumkreatininegehalte verhogen, zoals de antibiotica cefalosporines en trimethoprim en H 2-antgaonisten, zoals cimetidine. [22]
Calcium is in plasma voor een deel gebonden aan plasma-eiwitten, vooral aan albumine. Als totaal calcium wordt bepaald, is correctie nodig bij
afwijkende albumine-waarden. Er zijn een aantal formules gangbaar.
Geadviseerd wordt [23]:
- Indien albumine < 40 g/L is: gecorrigeerd calcium = gemeten calciumwaarde + [0,02 x (40 – gemeten albumine)]
- Indien albumine > 45 g/L is: gecorrigeerd calcium = gemeten calciumwaarde – [0,02 x (gemeten albumine – 45)]
Andere gehanteerde formules zijn:
- Ca gecorrigeerd = Ca actueel gemeten + 1 – (albumine/40).
- Ca gecorrigeerd = Ca actueel gemeten + [(42 – Ca actueel gemeten) x 0.02]
Ureum/kreatinineratio wordt berekend als de verhouding tussen serumuremwaarde (mmol/L) en serumkreatininewaarde (µmol/L). [22]
 Een ratio > 100 wijst op een gestegen reabsorptie van ureum, zoals verwacht kan worden bij dehydratie en geeft aan dat de verslechterde
nierfunctie een pre-renale oorzaak heeft.
 Normaal gesproken ligt de ratio tussen de 40 en 100, ook bij een postrenale oorzaak van de verslechterde nierfunctie.
 Een ratio < 40 wijst op een gedaalde reabsorptie van ureum. Dat is mogelijk een gevolg van tubulaire schade en dus een aanwijzing voor een
renale oorzaak van de verslechterde nierfunctie.
Normaal- en streefwaarden, formules - versie 4, 10/2016 - status definitief - geldig tot 2018
Eindverantwoordelijk : DNN WG richtlijnen
Contactperso(o)n(en) : Inez Jans, diëtist nierziekten Ziekenhuis Gelderse Vallei Ede
Goedgekeurd door
: DNN WG richtlijnen, met instemming van NfN kwaliteitscommissie
Afdrukdatum
: 30-1-2017
Pagina 4 van 18
3. Normaalwaarden urineparameters
Biochemische parameters – urine
Albumine/kreatinine ratio
Albumine
Calcium
Eiwit
Fosfaat
Kalium
Kreatinine
Magnesium
Natrium
Ureum
Urinezuur
[3]
Normaalwaarde
[21]
♂: < 2.5 mg/mmol
♀: < 3.5 mg/mmol
< 30 mg/24 uur of < 20 mg/L of < 3.0 mg/mmol
< 8 mmol/24 uur
< 150 mg/24 uur
10-40 mmol/24 uur
25-125 mmol/24 uur
10-42 mmol/24 uur
3-5 mmol/24 uur
130-200 mmol/24 uur
333-583 mmol/24 uur
1.2-4.0 mmol/24 uur
Tabel 2 normaalwaarden biochemische urineparameters
Normaal- en streefwaarden, formules - versie 4, 10/2016 - status definitief - geldig tot 2018
Eindverantwoordelijk : DNN WG richtlijnen
Contactperso(o)n(en) : Inez Jans, diëtist nierziekten Ziekenhuis Gelderse Vallei Ede
Goedgekeurd door
: DNN WG richtlijnen, met instemming van NfN kwaliteitscommissie
Afdrukdatum
: 30-1-2017
Pagina 5 van 18
4. Indeling stadia nierschade
CNS wordt gedefinieerd op basis van afwijkingen van de nieren in structuur of functie, > 3 maanden aanwezig, met gevolgen voor de gezondheid.
CNS wordt ingedeeld op basis van oorzaak, eGFR en albuminurie. [10]
eGFR (ml/min/1.73 m2)
Stadium eGFR
1
2
3A
3B
4
5
5D
Hoog of normale eGFR
Licht verminderde eGFR
Licht tot matig verminderde eGFR
Matig tot ernstig verminderde eGFR
Ernstig verminderde eGFR
Nierfalen
Nierfalen met nierfunctievervangende therapie
≥ 90
90-60
45-60
30-45
15-30
< 15
Tabel 3 indeling stadia GFR
De eGFR wordt berekend met de CKD-EPI formule of de MDRD formule.
Bij overgewicht en bij kinderen geven deze formules een overschatting. Bij ondergewicht en bij ouderen is de waarde onterecht lager.
De berekende kreatinineklaring is vanwege actieve tubulaire actieve secretie van kreatinine 15-20% hoger.
Stadium A
A1
A2
A3
Albuminurie
Normaal tot mild verhoogd
(voorheen als micro-albuminurie aangeduid)
Matig verhoogd
(voorheen als macro-albuminurie aangeduid)
Ernstig verhoogd
(proteïnurie)
[22]
[9]
< 30 mg/g of
< 3 mg/mmol
30-299 mg/g of
3-29 mg/mmol
≥ 300 mg/l of
≥30 mg/mmol
Tabel 4 indeling stadia albuminurie
Normaal- en streefwaarden, formules - versie 4, 10/2016 - status definitief - geldig tot 2018
Eindverantwoordelijk : DNN WG richtlijnen
Contactperso(o)n(en) : Inez Jans, diëtist nierziekten Ziekenhuis Gelderse Vallei Ede
Goedgekeurd door
: DNN WG richtlijnen, met instemming van NfN kwaliteitscommissie
Afdrukdatum
: 30-1-2017
Pagina 6 van 18
De KDIGO heeft deze indelingen vertaald in drie groepen, gebaseerd op relatief risico op overlijden, cardiovasculaire events en het ontstaan van
acute nierinsufficiëntie en eindstadium nierfalen:
 mild verhoogd risico CNS
 matig verhoogd risico CNS
 sterk verhoogd risico CNS
Normaal- en streefwaarden, formules - versie 4, 10/2016 - status definitief - geldig tot 2018
Eindverantwoordelijk : DNN WG richtlijnen
Contactperso(o)n(en) : Inez Jans, diëtist nierziekten Ziekenhuis Gelderse Vallei Ede
Goedgekeurd door
: DNN WG richtlijnen, met instemming van NfN kwaliteitscommissie
Afdrukdatum
: 30-1-2017
Pagina 7 van 18
5. Streefwaarden chronische nierschade
Biochemische parameters - bloed
Geaccepteerde waarde / streefwaarde bij behandeling CKD/Predialyse
Kalium
Calcium (gecorrigeerd voor albumine)
Fosfaat
Magnesium
Bicarbonaat (CO2 of HCO3-)
intact PTH
25(OH)D3
Cholesterol (TC)
HDL-Cholesterol
LDL-Cholesterol
TG (nuchter)
TC/HDL ratio
Albumine
CRP
Glucose
HbA1c
Hemoglobine
Ferritine
Transferrine saturatie
< 5.0 mmol/L [1]
streven naar normaalwaarde [16]: 2.10 – 2.55 mmol/L*
streven naar normaalwaarde [16]: >0.7 mmol/L en ≤ 1.5 mmol/L*
< 1.5 mmol/L
streven naar normaalwaarde; ≥ 22 mmol/L
streven naar normaalwaarde [15]
> 80 nmol/L voor botstofwisseling; > 100 nmol/L voor pleiotrope effecten [16]
> de minimumwaarde [13] en < 5 mmol/L [2]
> 1 mmol/L [2]
< 2.5 mmol/L [2]
< 1.7 mmol/L [2]
< 4 [2]
> 40 g/L [14]
< 10 mg/L
nuchter: > 4 en < 7 mmol/L; 1-2 uur na de maaltijd: > 4 en < 9 mmol/L [3]
< 53 mmol/mol [13,19] (zie toelichting)
individueel bepaald, niet routinematig < 6.2 mmol/L, bij gebruik van EPO niet > 8.0 mmol/L
100-500 µg/L [18]
> 20 % [18]
Streefwaarden /
Alarmwaarden
[18]
Biochemische parameters – urine
Totaal eiwit
Natrium
zo laag mogelijk, bij voorkeur < 0.5 g/24 uur
< 100 mmol/24 uur
Overige parameters
Bloeddruk
SGA
systolisch ≤ 130 mmHg
≥6
Tabel 5 streefwaarden bij CNS/predialyse
* normaalwaarde is afhankelijk van de toegepaste meet- en bepalingsmethoden of het gebruik van andere reagens en de gebruikte correctieformule calcium voor albumine.
Normaal- en streefwaarden, formules - versie 4, 10/2016 - status definitief - geldig tot 2018
Eindverantwoordelijk : DNN WG richtlijnen
Contactperso(o)n(en) : Inez Jans, diëtist nierziekten Ziekenhuis Gelderse Vallei Ede
Goedgekeurd door
: DNN WG richtlijnen, met instemming van NfN kwaliteitscommissie
Afdrukdatum
: 30-1-2017
Pagina 8 van 18
In de NHG standaard Diabetes Mellitus type 2 (oktober 2013) is een nuance aangebracht in de streefwaarde van het HbA1c. De diabetesduur en
leeftijd zijn medebepalend. [19]
Personen tot 70 jaar met alleen leefstijladvisering of metforminetherapie:
Personen van 70 jaar en ouder die korter dan 10 jaar diabetes hebben:
Personen van 70 jaar en ouder die langer dan 10 jaar diabetes hebben:
≤ 53 mmol/mol
≤ 58 mmol/mol
≤ 64 mmol/mol
De HbA1c waarde is een weerspiegeling van de mate van glycering van erythrocyten. Een goed HbA1c kan het gevolg zijn van frequente
hypoglycemiën en geeft dus niet per definitie een goede glucoseregulatie weer. De waarde is niet betrouwbaar bij:
 hemolyse (versnelde afbraak van erythroyten) en de behandeling ervan
 hemoglobinopathie (zoals sikkelcelanemie)
 na bloedtransfusie
 zwangerschap (met name in het eerste deel)
 nierfalen: de HbA1c waarde geeft een onderschatting van de gemiddelde glucosewaarde (de HbA1c waarde is te laag). [26]
Hartfalen
Voor het aantonen van hartfalen kan gebruik worden gemaakt van de bepalingen van de biomarkers NT-proBNP en Troponine I of Troponine T.
NT-proBNP, een afvalstof van BNP (brain natriuretisch peptide) en Troponine T worden alléén door de nieren uitgescheiden. Dit betekent dat de
gebruikelijke afkapwaarden niet van toepassing zijn bij nierfalen. De verandering geeft wel een voorspellende waarde. Er wordt daarom geadviseerd
een uitgangswaarde te bepalen. NT-proBNP en Troponine worden geklaard door een high-flux kunstnier.
Normaal- en streefwaarden, formules - versie 4, 10/2016 - status definitief - geldig tot 2018
Eindverantwoordelijk : DNN WG richtlijnen
Contactperso(o)n(en) : Inez Jans, diëtist nierziekten Ziekenhuis Gelderse Vallei Ede
Goedgekeurd door
: DNN WG richtlijnen, met instemming van NfN kwaliteitscommissie
Afdrukdatum
: 30-1-2017
Pagina 9 van 18
6. Streefwaarden chronisch nierfalen - HD
Biochemische parameters - bloed
Geaccepteerde waarde / streefwaarde bij behandeling HD
Kalium
Calcium (gecorrigeerd voor albumine)
Fosfaat
Magnesium
Bicarbonaat (CO2 of HCO3-)
intact PTH
25(OH)D3
Cholesterol (TC)
HDL-Cholesterol
LDL-Cholesterol
TG (nuchter)
Albumine
CRP
Glucose
HbA1c
Hemoglobine
Ferritine
Transferrine saturatie
< 5.5 mmol/L [1]
streven naar normaalwaarde: 2.10 – 2.55 mmol/L* [16]
streven naar normaalwaarde: < 1.50 mmol/L*[16]
< 1.5 mmol/L
≥ 20-22 mmol/L [14]
2-9 x bovengrenswaarde van normaal [15]
> 80 nmol/L voor botstofwisseling; > 100 nmol/L voor pleiotrope effecten [15]
> de minimumwaarde [14] en < 5 mmol/L [2]
> 1 mmol/L [2]
< 2.5 mmol/L [2]
< 1.7 mmol/L [2]
> 40 g/L [14]
< 10 mg/L
nuchter: > 4 en < 7 mmol/L; 1-2 uur na de maaltijd: > 4 en < 9 mmol/L [3]
< 53 mmol/mol [13]
individueel bepaald; routinematig niet < 5.6 mmol/L, bij gebruik van EPO niet > 8.0 mmol/L
200-500 µg/L [18]
> 20 % [18]
Streefwaarden /
Alarmwaarden
[18]
Overige parameters
eKt/V
Ureum reductie ratio
nPNA
BMI
SGA
IDWG
UFR
eKt/V ≥ 1.2 per dialyse bij 3x/wk zonder restfunctie [17]
stdKt/V ≥ 2.2 per week voor patiënten met restfunctie of dialyseschema anders dan 3x/wk
frequent en langdurig: n.v.t.
≥ 66%
≥ 1 g/kg (bij BMI >27 gecorrigeerd naar gewicht bij BMI 27) [14]
> 23 [14]
≥6
< 4-4½% SG (bij BMI >27 gecorrigeerd naar gewicht bij BMI 27) [4]
< 10 ml/kg/uur (gebaseerd op IDWG)
in de literatuur vermeld, maar momenteel (nog?) niet in (inter)nationale richtlijnen opgenomen
Tabel 6 streefwaarden bij HD
* normaalwaarde is afhankelijk van de toegepaste meet- en bepalingsmethoden of het gebruik van andere reagens en de gebruikte correctieformule calcium voor albumine.
Normaal- en streefwaarden, formules - versie 4, 10/2016 - status definitief - geldig tot 2018
Eindverantwoordelijk : DNN WG richtlijnen
Contactperso(o)n(en) : Inez Jans, diëtist nierziekten Ziekenhuis Gelderse Vallei Ede
Goedgekeurd door
: DNN WG richtlijnen, met instemming van NfN kwaliteitscommissie
Afdrukdatum
: 30-1-2017
Pagina 10 van 18
7. Streefwaarden chronisch nierfalen - PD
Biochemische parameters - bloed
Geaccepteerde waarde / streefwaarde bij behandeling PD
Kalium
Calcium (gecorrigeerd voor albumine)
Fosfaat
Magnesium
Bicarbonaat (CO2 of HCO3-)
intact PTH
25(OH)D3
Cholesterol (TC)
HDL-Cholesterol
LDL-Cholesterol
TG (nuchter)
Albumine
CRP
Glucose
HbA1c
Hemoglobine
Ferritine
Transferrine saturatie
< 5.5 mmol/L [1]
streven naar normaalwaarde: 2.10 – 2.55 mmol/L* [16]
streven naar normaalwaarde: < 1.50 mmol/L* [16]
< 1.5 mmol/L
≥ 25 mmol/L [14]
2-9 x bovengrenswaarde van normaal [16]
> 80 nmol/L voor botstofwisseling: > 100 nmol/L voor pleiotrope effecten [16]
> de minimumwaarde [14] en < 5 mmol/L [2]
> 1 mmol/L [2]
< 2.5 mmol/L [2]
< 1.7 mmol/L [2]
> 40 g/L [14]
< 10 mg/L
nuchter: > 4 en < 7 mmol/L; 1-2 uur na de maaltijd: > 4 en < 9 mmol/L [3]
< 53 mmol/mol [13]
individueel bepaald; routinematig niet < 5.6 mmol/L, bij gebruik van EPO niet > 8.0 mmol/L
100-500 µg/L [18]
> 20 % [18]
Streefwaarden /
Alarmwaarden
[18]
Overige parameters
Totale Kt/V ureum
nPNA
SGA
≥ 1.7 per week [15]
≥ 1 g/kg (bij BMI >27 gecorrigeerd naar gewicht bij BMI 27)
≥6
[14]
Tabel 7 streefwaarden bij PD
* normaalwaarde is afhankelijk van de toegepaste meet- en bepalingsmethoden of het gebruik van andere reagens en de gebruikte correctieformule calcium voor albumine.
Normaal- en streefwaarden, formules - versie 4, 10/2016 - status definitief - geldig tot 2018
Eindverantwoordelijk : DNN WG richtlijnen
Contactperso(o)n(en) : Inez Jans, diëtist nierziekten Ziekenhuis Gelderse Vallei Ede
Goedgekeurd door
: DNN WG richtlijnen, met instemming van NfN kwaliteitscommissie
Afdrukdatum
: 30-1-2017
Pagina 11 van 18
Icodextrine (Extraneal) heeft interacties met enkele bepalingen. [11]
 Icodextrine gaat bij de bepaling van amylase de competitie aan met de amylase activiteit assay, waardoor significant lagere waarden
(70-90%) worden gemeten.
 Maltose kan in bepaalde omstandigheden de uitslag van de glucosemeting beïnvloeden. Bij gebruik van methoden op basis van
glucosedehydrogenasepyrroloquinolinequinone (GDH PQQ), glucose-dye-oxidoreductase (GDO) of glucosedehydrogenaseflavineadeninedinucleotidemethode (GDH-FAD) worden te hoge waarden gemeten.
Bloedglucosemetingen uitgevoerd met een glucosespecifieke methode zijn wel betrouwbaar.
Normaal- en streefwaarden, formules - versie 4, 10/2016 - status definitief - geldig tot 2018
Eindverantwoordelijk : DNN WG richtlijnen
Contactperso(o)n(en) : Inez Jans, diëtist nierziekten Ziekenhuis Gelderse Vallei Ede
Goedgekeurd door
: DNN WG richtlijnen, met instemming van NfN kwaliteitscommissie
Afdrukdatum
: 30-1-2017
Pagina 12 van 18
8. Formules
Formules
Eiwitinname in g/24 uur
Bergström formule:
13 + (0.204 x ureumuitscheiding met de urine in mmol per 24 uur) + eiwituitscheiding met de urine in g per 24 uur
Maroni formule:
15 + (0,18 x ureumuitscheiding met de urine in mmol per 24 uur) + eiwituitscheiding met de urine in g per 24 uur
Uitgebreide Maroni formule:
6.25 x [(0.0276 x ureumuitscheiding met de urine in mmol per 24 uur) + (0.031 x gewicht in kg)] + eiwituitscheiding
met de urine in g per 24 uur
Natriuminname in mg/24 uur
(23 x natriumuitscheiding met de urine in mmol per 24 uur) x 1,05
Nota bene:
De correctiefactor is nodig omdat 95% van de natriuminname via de urine wordt uitgescheiden.
[5,7]
De natriuminname zegt iets over de mate van therapietrouw t.a.v. het natriumbeperkte dieet. Voor een zuiver beeld kan
gecorrigeerd worden voor de natriuminname via medicatie, zoals natriumbicarbonaat (6 mmol (=138 mg) natrium per
tablet van 500 mg), lactaatdrank 60% (123 mg per ml) en resonium A® (100 mg natrium per gram).
Kaliuminname in mg/24 uur
(39.1 x kaliumuitscheiding met de urine in mmol per 24 uur) x 1,30
Nota bene:
De correctiefactor is nodig omdat 77% van de natriuminname via de urine wordt uitgescheiden.
Berekende kreatinineklaring in
ml/min
[7]
Er zijn twee berekeningen mogelijk:
Kreatinineklaring I:
[(kreatinineuitscheiding met de urine in mmol per 24 uur / serumkreatinine in µmol/L) /1440] x 1000000
Kreatinineklaring II:
[(kreatinineuitscheiding met de urine in mmol per 24 uur x 700) / serumkreatinine in µmol/L]
Normaal- en streefwaarden, formules - versie 4, 10/2016 - status definitief - geldig tot 2018
Eindverantwoordelijk : DNN WG richtlijnen
Contactperso(o)n(en) : Inez Jans, diëtist nierziekten Ziekenhuis Gelderse Vallei Ede
Goedgekeurd door
: DNN WG richtlijnen, met instemming van NfN kwaliteitscommissie
Afdrukdatum
: 30-1-2017
Pagina 13 van 18
Formules
Berekende ureumklaring in
ml/min
Ureumklaring:
[(ureumuitscheiding met de urine in mmol per 24 uur/ serumureum in mmol/L) /1440] x 1000
Berekende gemiddelde klaring in
ml/min
Gemiddelde klaring:
(kreatinineklaring + ureumklaring) / 2
Geschatte klaring (eGFR) in
ml/min/1.73 m2
Volwassenen:
[10]
MDRD:
Vrouw: eGFR = 175 x (serumkreatinine x 0.0113)-1.154 x (leeftijd in jaren)-0.203 x 0.742
Man:
eGFR = 175 x (serumkreatinine x 0.0113)-1.154 x (leeftijd in jaren)-0.203
Indien negroïde, man én vrouw: x 1.210
Deze formule is gebaseerd op de enzymatische bepaling van kreatinine en een lichaamsoppervlak van 1.73 m2.
De waarde moet dus nog worden gecorrigeerd voor het individuele lichaamsoppervlak (= x berekend lichaamsoppervlak : 1,73).
Theoretisch zou een correctie voor BMI 27 kunnen worden overwogen.
CKD-EPI:
De CKD-EPI is nauwkeuriger dan de MDRD-formule, met name in patiënten met een GFR van 60-90 ml/min/1.73 m2.
Vrouw:
Serumkreatinine ≤ 62 µmol/L:
Serumkreatinine > 62 µmol/L:
Man:
Serumkreatinine ≤ 80 µmol/L:
Serumkreatinine > 80 µmol/L:
Indien negroïde, man én vrouw: x 1.159
eGFR = 144 x (serumkreatinine/62)-0.329 x (0.993)leeftijd in jaren
eGFR = 144 x (serumkreatinine/62)-1.209 x (0.993)leeftijd in jaren
eGFR = 141 x (serumkreatinine/80)-0.411 x (0.993)leeftijd in jaren
eGFR = 141 x (serumkreatinine/80)-1.209 x (0.993)leeftijd in jaren
Deze formule is gebaseerd op de enzymatische bepaling van kreatinine en een lichaamsoppervlak van 1.73 m 2.
De waarde moet dus nog worden gecorrigeerd voor het individuele lichaamsoppervlak (= x berekend lichaamsoppervlak : 1,73).
Theoretisch zou een correctie voor BMI 27 kunnen worden overwogen.
Cockcroft en Gault:
Deze formule is gebaseerd op de kreatinine bepaling volgens de inmiddels verouderde Jaffé methode. Daarmee is gebruik van
deze formule niet meer geïndiceerd.
Normaal- en streefwaarden, formules - versie 4, 10/2016 - status definitief - geldig tot 2018
Eindverantwoordelijk : DNN WG richtlijnen
Contactperso(o)n(en) : Inez Jans, diëtist nierziekten Ziekenhuis Gelderse Vallei Ede
Goedgekeurd door
: DNN WG richtlijnen, met instemming van NfN kwaliteitscommissie
Afdrukdatum
: 30-1-2017
Pagina 14 van 18
Formules
Geschatte klaring (eGFR) in
ml/min/1.73 m2
Kinderen:
[10,24]
Schwartz 2009
kinderen: meisjes 1-17 jaar / jongens 1-14 jaar:
eGFR = (36.2 x lengte in cm) / serumkreatinine
Deze formule is gebaseerd op de enzymatische bepaling van kreatinine en een lichaamsoppervlak van 1.73 m 2.
De waarde moet dus nog worden gecorrigeerd voor het individuele lichaamsoppervlak (= x berekend lichaamsoppervlak : 1,73).
Correctie voor
lichaamsoppervlak in m2
Dubois en Dubois:
(gewicht in kg)0.425 x (lengte in cm)0.725 x 0.007184
Gehan en George:
(gewicht in kg)0.51456 x (lengte in cm)0.42246 x 0.0235
Haycock (kinderen):
(gewicht in kg)0.5378 x (lengte in cm)0.3964 x 0.024265
Geschatte klaring gecorrigeerd
voor lichaamsoppervlak
Totaal lichaamswater
klaring x (berekend lichaamsoppervlak / 1.73)
Watson en Watson
Man:
2.447 – (0.09156 x leeftijd in jaren) + (0.1074 x lengte in cm) + (0.3362 x gewicht in kg)
Vrouw:
-2.097 + (0.1069 x lengte in cm) + (0.2466 x gewicht in kg)
Normaal- en streefwaarden, formules - versie 4, 10/2016 - status definitief - geldig tot 2018
Eindverantwoordelijk : DNN WG richtlijnen
Contactperso(o)n(en) : Inez Jans, diëtist nierziekten Ziekenhuis Gelderse Vallei Ede
Goedgekeurd door
: DNN WG richtlijnen, met instemming van NfN kwaliteitscommissie
Afdrukdatum
: 30-1-2017
Pagina 15 van 18
Formules
Ureum Reductie Ration (URR)
[(serumureum voor dialyse in mmol/L – serumureum na dialyse in mmol/L) / serumureum voor dialyse in mmol/L] x 100 %
Ultrafiltratie ratio (UFR) in
ml/uur/kg
(totale hoeveelheid ultrafiltratie in ml / dialyseduur in uren) / gewicht in kg
bij BMI > 27 uitgaan van gewicht BMI = 27
IDWG in %
(totale hoeveelheid ultrafiltratie in L / streefgewicht in kg) x 100
bij streefgewicht BMI > 27 uitgaan van gewicht BMI = 27
Harris & Benedict 1984 in kcal
♂: REE = 88.362 + (13.397 x gewicht in kg) + (4.799 x lengte in cm) – (5.677 x leeftijd in jaren)
♀: REE = 477.593 + (9.247 x gewicht in kg) + (3.098 x lengte in cm) – (4.33 x leeftijd in jaren)
bij BMI > 27 uitgaan eventueel uitgaan van gewicht BMI = 27
FAO/WHO/UNU 1985 in kcal
♂ 18-30 jaar: (15.4 x gewicht in kg) – (27 x lengte in m) + 717
♂ 30-60 jaar: (11.3 x gewicht in kg) – (16 x lengte in m) + 901
♂ >60 jaar: (8.8 x gewicht in kg) + (1128 x lengte in m) – 1071
♀ 18-30 jaar: (13.3 x gewicht in kg) + (334 x lengte in m) + 35
♀ 30-60 jaar: (8.7 x gewicht in kg) – (25 x lengte in m) + 865
♀ >60 jaar: (9.2 x gewicht in kg) + (637 x lengte in m) - 302
bij BMI > 27 uitgaan eventueel uitgaan van gewicht BMI = 27
Oplaaddosis vitamine D3 bij
deficiëntie.
Algoritme van ‘Van Groningen et
al.’ [6]
Totale oplaaddosis is: 40 x (75 – gemeten serumspiegel 25(OH)D3) x lichaamsgewicht (in kg)
De 75 in de formule is de serumwaarde 25(OH)D3 waarnaar wordt gestreefd en kan desgewenst aangepast worden.
Te bereiken middels dosis van 25.000 IE, 1x per week tot de totale dosis is bereikt.
Daarna overgaan op suppletie met onderhoudsdosering.
Tabel 8 formules
Normaal- en streefwaarden, formules - versie 4, 10/2016 - status definitief - geldig tot 2018
Eindverantwoordelijk : DNN WG richtlijnen
Contactperso(o)n(en) : Inez Jans, diëtist nierziekten Ziekenhuis Gelderse Vallei Ede
Goedgekeurd door
: DNN WG richtlijnen, met instemming van NfN kwaliteitscommissie
Afdrukdatum
: 30-1-2017
Pagina 16 van 18
Literatuur
1. Behandelaarsperspectief (opinie en ervaring leden Werkgroep richtlijnen van Diëtisten Nierziekten Nederland).
2. Centraal Begeleidings Orgaan (CBO). (2011). Multidisciplinaire Richtlijn Cardiovasculair Risicomanagement (herziening 2011). Geraadpleegd op
21 januari 2013, van http://www.diliguide.nl/document/323
3. Diabetes Vereniging Nederland (DVN). (2010). Diabetes zorgwijzer. Geraadpleegd op 28 maart 2011, van
http://www.dvn.nl/files/site/dvn_zorgwijzer2010_totaal.pdf
4. Diëtisten Nierziekten Nederland (DNN). (2016). Werkgroep richtlijnen. Hans Brandts en Sophie Luderer. Position Paper HD Interdialytic Weight
Gain (IDWG). Geraadpleegd op 23 maart 2016, van http://www.dietistennierziekten.nl/index.php/dietist/vakkennis/achtergrond-informatie
5. Geleijnse, J.M. (2011). Zout, bloeddruk en hart- en vaatziekten. In I. Vaartjes, I. van Dis, F.L.J. Visseren & M.L. Bots (Red.). Hart- en
vaatziekten in Nederland 2011. Cijfers over leefstijl en risicofactoren, ziekte en sterfte. (pp. 73-90). Den Haag: Hartstichting.
6. Groningen, L. van, Opdenoordt, S., Sorge, A. van, Telting, D, Giesen, A & Boer, H. de. (2010). Cholecalciferol loading dose guideline for
vitamine D-deficient adults. European Journal of Endocrinology, 162(4), 805-811. doi: 10.1530/EJE-09-0932
7. Hendriksen. M. et al. (2016). Zout-, jodium- en kaliuminname 2015. Voedingsstatusonderzoek bij volwassenen uit Doetinchem. RIVM
Briefrapport 2016-0081. Geraadpleegd op 22 oktober 2016, van
http://www.rivm.nl/Documenten_en_publicaties/Wetenschappelijk/Rapporten/2016/oktober/Zout_jodium_en_kaliuminname_2015_Voedingsst
atusonderzoek_bij_volwassenen_uit_Doetinchem
8. Nefrovisie (2011). Multidisciplinaire richtlijn predialyse. Geraadpleegd op 23 maart 2016, van
http://www.nefrovisie.nl/wp-content/uploads/2013/11/multidisciplinaire_richtlijn_predialyse_webversie_20110401.pdf
9. Jansen, M.J.W., Velde, R.Y. van der, Swaanenburg, J.C.J.M & Bergh, J.P.W. van den. (2011). Laboratoriumdiagnostiek bij hypo- en
hypercalciëmie. Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, 2011;155:A3919
10. Kidney Disease: Improving Global Outcomes (KDIGO) CKD Work Group KDIGO. (2013). Clinical Practice Guideline for the evaluation and
Management of Chronic Kidney Disease. Kidney International Supplements, 3(1), 1-150. doi: 10.1038/kisup.2012.63 t/m
10.1038/kisup.2012.77
11. Lage, C. (2004). Effect of Icodextrin on laboratory measurements. PDServe Connection, 8(2).
12. Meijden, W.A.G. van der & Gregoor, P.J.H. (2013). Verminderde nierfunctie: denk aan exogene factoren. Nederlands Tijdschrift voor
Geneeskunde, 157, A5944.
12. Nederlandse Diabetes Federatie (NDF). (2010). Zorgstandaard diabetes, p. 41. Geraadpleegd op 21 februari 2011, van
http://www.diabetesfederatie.nl/ndf-zorgstandaard-2.html
13. Nederlandse federatie voor Nefrologie (NfN), Kwaliteitscommissie. (2014). Richtlijnen Voeding bij Chronische Nierinsufficiëntie, inclusief Richtlijn
Vitaminesuppletie. Geraadpleegd op 1 juli 2014, van http://www.nefro.nl/uploads/r7/-y/r7-y97wXFXgpl1_syNhHSg/Richtlijn-Voeding-en
vitaminesuppletie-revisie-2014-definitief.pdf
14. Nederlandse federatie voor Nefrologie (NfN), Kwaliteitscommissie. (2009). Peritoneale Dialyse Richtlijnen. Geraadpleegd op 21 februari 2011,
van http://www.nefro.nl/uploads/hY/BB/hYBBL7oHowqEZqRiuhREVA/PD-richtlijnen-2009.pdf
15. Nederlandse federatie voor Nefrologie (NfN), Kwaliteitscommissie. (2010). Richtlijn Mineraal- en Botstoornis. Geraadpleegd op 7 februari 2011,
van http://www.nefro.nl/uploads/Fh/gH/FhgHojt2KTXEGcUaaCbHIQ/Richtlijn-Mineraal--en-botstoornis-2010.pdf
Normaal- en streefwaarden, formules - versie 4, 10/2016 - status definitief - geldig tot 2018
Eindverantwoordelijk : DNN WG richtlijnen
Contactperso(o)n(en) : Inez Jans, diëtist nierziekten Ziekenhuis Gelderse Vallei Ede
Goedgekeurd door
: DNN WG richtlijnen, met instemming van NfN kwaliteitscommissie
Afdrukdatum
: 30-1-2017
Pagina 17 van 18
16. Nederlandse federatie voor Nefrologie (NfN), Kwaliteitscommissie. (2010). Dialysestrategie en Dialyse-efficiëntie. Geraadpleegd op 21 februari
2011, van http://www.nefro.nl/uploads/Oi/cB/OicBSXtuSdw2MK-wSnScHw/Richtlijn-dialysestrategie-en--efficintie-2010.pdf
17. Nederlandse federatie voor Nefrologie (NfN), Kwaliteitscommissie. (2015). Richtlijn Anemie bij Chronische Nierziekte. Geraadpleegd op 26
januari 2016, van http://www.nefro.nl/uploads/-I/vH/-IvH59KyamWEQln5_xqx4g/Richtlijn-Anemie-bij-Chronische-nierziekte-2015.pdf
18. Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG). (2013). Diabetes mellitus type 2. Samenvattingskaart. Geraadpleegd op 10-01-2014, van
https://www.nhg.org/standaarden/samenvatting/diabetes-mellitus-type-2
19. Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG), Nederlandse Internisten Vereniging (NIV) en Nederlandse federatie voor Nefrologie (NfN). (2009).
Landelijke Transmurale Afspraak Chronische Nierschade. Geraadpleegd op 25 oktober 2013, van
http://www.nefro.nl/uploads/6l/dS/6ldSmZ86C6Cme6CBwdayoA/LTA-Chronische-nierschade.okt-2009.pdf
20. Nederlandse Vereniging voor Klinische Chemie en Laboratoriumgeneeskunde. Algemeen overzicht referentiewaarden. Geraadpleegd op 29
november 2015, van http://www.nvkc.nl/algemeen-overzicht-referentiewaarden
21. Raeymaeckers, S. et al. (2016). Een patiënt met hoog creatinine maar zonder nierfalen. Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, 160:A9424.
22. Raymakers, J.A, Kreutzer, H.J.H. & Schneeberger, P.M. (2008). Interpretatie van medisch laboratoriumonderzoek, (1e druk, 3e oplage). Houten,
Bohn Stafleu van Loghum.
23. Selistre, L. et al. (2012). GFR Estimation in adolescents en young adults. Journal of the American Society of Nephrology, 23(6), 989-996.
doi: 10.1681/ASN.2011070705
24. Steddon, S., Ashman, N., Chesser, A. & Cunningham, J. (2006). Oxford handbook of nephrology and hypertension. Oxford: Oxford University
Press.
25. Valk, H. de. (2015). Soms liever een streefrange. DiabetesPro (vakblad EADV), 2015(3), 26-28.
Normaal- en streefwaarden, formules - versie 4, 10/2016 - status definitief - geldig tot 2018
Eindverantwoordelijk : DNN WG richtlijnen
Contactperso(o)n(en) : Inez Jans, diëtist nierziekten Ziekenhuis Gelderse Vallei Ede
Goedgekeurd door
: DNN WG richtlijnen, met instemming van NfN kwaliteitscommissie
Afdrukdatum
: 30-1-2017
Pagina 18 van 18