Transcript ontdek het nexttech-plan en het

Het plan NextTech
Brussels
10 DOELSTELLINGEN OM ONDERNEMERSCHAP IN ICT TE
BOOSTEN IN BRUSSEL
IMPULSE.BRUSSELS
[20172020]
NextTech Plan Brussels 2017-2020
Inhoudstafel
Inleiding
Omgevingscontext voor ICT in Brussel
Brussel als digitale hoofdstad
De behoefte aan een gemeenschappelijke digitale strategie in Brussel
Methodologie: een plan voor en door de ICT-sector
As 1 "Faciliteren"
Inleiding
Doelstelling nr. 1: de lokale ICT-sector inlichten over de digitale initiatieven van het Gewest
Maatregel nr. 1: een one-stop infoloket ontwikkelen
Maatregel nr. 2: een gemeenschappelijke tool ontwikkelen voor opvolging en begeleiding
Doelstelling nr. 2: financieringsmogelijkheden bieden voor ICT-starters
Maatregel nr. 3: pre-seed financiering aanbieden en overleggen over financiering met de
gewestelijke operatoren
Maatregel nr. 4: jaarlijks evenement voor VC-fonds
Maatregel nr. 5: EXPA-hulp/Brussel Economie en Werkgelegenheid
Doelstelling nr. 3: begeleiding voorzien voor de ICT-sector
Maatregel nr. 6: clusters voorzien in werkruimten
Maatregel nr. 7: een accelerator creëren die gekoppeld is aan de prioritaire technologieën in
Brussel
Maatregel nr. 8: integratie van FabLab gekoppeld aan de prioritaire technologieën
Maatregel nr. 9: ondersteuning van gespecialiseerde begeleidingsstructuren
Doelstelling nr. 4: een performante infrastructuur garanderen en aangepaste hulpmiddelen ter
beschikking stellen
Maatregel nr. 10: een app-store met oplossingen voor e-commerce creëren
As 2 "Opleiden"
1
NextTech Plan Brussels 2017-2020
Inleiding
Doelstelling nr. 1: een globaal overzicht van ICT-opleidingen
Maatregel nr. 11: globaal overzicht van ICT-opleidingen
Doelstelling nr. 2: sensibilisering van de prioritaire doelgroepen
Maatregel nr. 12: jongeren sensibiliseren voor het digitaal ondernemerschap
Maatregel nr. 13: het vrouwelijke publiek sensibiliseren voor IT-beroepen ("Women in Tech")
Doelstelling nr. 3: een volwaardig aanbod van opleidingen bieden
Maatregel nr. 14: opleidingen van korte duur aanbieden
Maatregel nr. 15: verkoopopleiding voor ondernemers
Maatregel nr. 16: pool voor opleidingen en tewerkstelling in ICT
Maatregel nr. 17: meer programma's voor deeltijdse opleidingen
As 3 "Uitstralen"
Inleiding
Doelstelling nr. 1: de aandacht vestigen op Brussel
Maatregel nr. 18: Brussel als Europese hub en proeflocatie
Doelstelling nr. 2: langetermijndefiniëring van de ICT-omgeving in Brussel
Maatregel nr. 19: rekrutering van internationale arbeidskrachten
Maatregel nr. 20: programma voor voorbereiding van en aanwezigheid op internationale techbeurzen
Bijlagen
A.1 Definities
A.2 Kaart van de actoren
2.1 Advies, begeleiding en networking
2.2 Financiering
2.3 Opleiding en tewerkstelling
2.4 Onthaalstructuren
2.5 Internationalisatie
2
NextTech Plan Brussels 2017-2020
A.3 Rechtvaardiging van keuzes op vlak van technologische prioriteiten
A.4 Brusselse organisaties voor informatietechnologieën
4.1 Advies, begeleiding en networking
4.2 Financiering
4.3 Opleiding en tewerkstelling
4.4 Onthaalstructuren
4.5 Internationalisatie
A.4 Operationele planning van 2017 tot 2020 (Gantt Chart)
3
NextTech Plan Brussels 2017-2020
Inleiding
De Minister van Economie en Werkgelegenheid heeft aan de cluster software.brussels de opdracht
gegeven om suggesties te formuleren en aanbevelingen op te stellen voor de uitvoering van een plan voor
ICT-ondernemerschap (het NextTech-plan) in samenhang met andere initiatieven die bijdragen aan een
digitale strategie voor Brussel (Smartcities-plan/Innovative.brussels/GPI/SBA/…).
Het NextTech-plan heeft als doel om aan de hand van concrete doelstellingen en maatregelen een
omgeving te creëren ter ondersteuning en bevordering van de oprichting en groei van ondernemingen
die actief zijn op vlak van informatie- en communicatietechnologieën in het Brussels Gewest.
Omgevingscontext voor ICT in Brussel
De regering heeft er zich in haar gewestelijke beleidsverklaring (GBV) voor 2014-2019 toe verbonden om
van Brussel een digitale hoofdstad te maken, en heeft zich ertoe verbonden om van de digitale overgang een
hoofdpunt te maken in haar ontwikkelingsprogramma.
In het kader van de Strategie 2025 heeft de Brusselse Gewestregering zich ertoe verbonden de Brusselse
economie te ondersteunen voor de beroepen met jobpotentieel voor het Gewest, en meer in het bijzonder
via het opstellen van een strategie ter ondersteuning van het digitaal ondernemerschap (as 1, maatregel 10).
Brussel als digitale hoofdstad
Brussel vormt effectief het middelpunt van de Belgische IT-sector, met meer dan 2.000 ondernemingen die
actief zijn op vlak van ICT of informatie- en communicatietechnologieën. 76% daarvan worden beschouwd
als zeer kleine ondernemingen (zko) met minder dan 10 werknemers. Dit neemt niet weg dat er ook tal van
grote internationale ondernemingen zijn, zoals IBM, SAP, Google, …
De digitale sector in Brussel vertegenwoordigt 7,6% van het bbp, goed voor een totaal van 5,1 miljard euro
vergeleken met amper 1,23 miljard in Wallonië (1,4% van het bbp). De technologiesector is goed voor
31.578 banen: 60% in de ICT-sector zelf, 28% in verwante diensten en 12% in installaties en onderhoud.
25% van de Belgische starters zijn overigens gevestigd in groot-Brussel.
Een andere troef betreft de gunstige ligging van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest midden in de Europese
Unie. Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is immers strategisch gelegen, beschikt over goede
infrastructuren en een uitstekend zakelijk klimaat. Brussel is dus een ideale uitvalsbasis om een
consumentenmarkt van 500 miljoen Europeanen te bereiken, aangezien 75% van de Europese koopkracht
binnen een straal van 500 km rond Brussel ligt. De Stad/het Gewest is ook per definitie internationaal en
veeltalig door de vele internationale ondernemingen en Europese instellingen die er gevestigd zijn.
4
NextTech Plan Brussels 2017-2020
Bij de uitbreiding van de activiteiten van de ICT-sector (digitale economie) moeten alle economische
sectoren in aanmerking genomen worden die zelf digitale technologieën gebruiken om nieuwe activiteiten
te creëren. Het betreft "digitale technologieën in de economie" (of de "economie op basis van digitale
technologieën"). Deze nieuwe activiteiten zijn vooral van toepassing voor de volgende sectoren: distributie
(bijv. e-commerce), mobiliteit, toerisme, gezondheid, veiligheid, financiën, enz. Het zijn stuk voor stuk
groeisectoren die een groot aantal mogelijkheden bieden voor de oprichting van een onderneming, met name
in een stedelijke omgeving zoals die van ons.
Naast het NextTech-plan schenkt het kabinet van de Minister van Economie ook bijzondere aandacht aan
de nieuwe vormen van collaboratieve economie in het Brussels Gewest, en zal het ecosysteem ondersteund
worden door zijn Gewestelijk plan voor circulaire economie (GPCE).
Het Gewest heeft overigens al beslist om ook een uitgebreide e-gezondheidsstrategie te voorzien. Deze
berust op een platform voor e-gezondheid dat de betrokken publieke en private Brusselse actoren bijeen
brengt en moet leiden tot een gemeenschap van ideeën en krachten die bijdragen aan de ontwikkeling
van een systeem voor het elektronisch delen van gezondheidsdata om betere zorgen te verstrekken aan
patiënten. De digitale mogelijkheden in deze context bieden tal van opportuniteiten voor bedrijven, en het
Gewest ondersteunt ondernemingen en starters die deze nieuwe technologische oplossingen ontwikkelen.
Dankzij de strategie e-gezondheid.brussels biedt het Gewest een antwoord op de nieuwe behoeften van het
publieke gezondheidsbeleid met oog voor de groei van een veelbelovende economische sector.
Brussel staat op de 9e plaats voor ondernemingsinitiatieven voor starters, en op de 7e plaats voor scale-ups.
Dat is de Europese top 10, maar niet de voorhoede met hoofdsteden zoals Londen, Amsterdam of
Stockholm. Brussel telt meer dan 14.000 starters die meer dan 78.000 personen tewerkstellen. De sector kan
rekenen op meer dan 85 initiatieven voor starters, met inbegrip van incubators, accelerators, begeleiding en
investeringsactiviteiten.
Er gaat een groot potentieel aan innovatie schuil in technologieën met een ruim toepassingsveld en
verschillende sectoren, zoals Big Data (verzameling, verwerking en analyse van data), het Internet of Things
(geconnecteerde objecten) en VR (virtuele werkelijkheid). Deze verschillende technologische gebieden
moeten centraal staan en ontwikkeld worden in de projecten van het NextTech-plan, bijvoorbeeld voor
opleidingsinitiatieven (maatregelen 13 tot 15) of voor de oprichting van een accelerator specifiek gericht op
ondernemingsinitiatieven voor dergelijke technologische projecten. Deze technologische keuzes zullen
bijgevolg heel vaak voorkomen in de maatregelen die voorgesteld worden voor het NextTech-plan.
In België wordt 78% van de starters zelfstandig opgericht (Europees gemiddelde: 73%), slechts 5,7% zijn
universitaire spin-offs (Europees gemiddelde: 9,7). Hieruit blijkt duidelijk het creatieve potentieel van
Belgische starters en het belang om creatieve en innoverende ecosystemen aan te moedigen.
Het plan NextTech Brussels moet deze ondernemingscontext ondersteunen en werkt rond 3 assen
(Faciliteren, Opleiden, Uitstralen) met in totaal 10 grote doelstellingen en 22 concrete maatregelen.
5
NextTech Plan Brussels 2017-2020
De behoefte aan een gemeenschappelijke digitale strategie in Brussel
Het is een feit dat de regering - rekening houdend met het belang van deze sector en zijn betrokkenheid bij
talrijke competenties in het Gewest - een coherent standpunt moet kunnen innemen dat de ministeriële
bevoegdheden overstijgt om een globale digitale aanpak te definiëren voor Brussel.
Het is bijgevolg essentieel dat alle actoren van deze sector in Brussel - ondernemingen en private of publieke
organisaties, ministeriële bevoegdheden - zich inzetten en toekomstgericht denken opdat Brussel wereldwijd
bekend zou zijn voor digitale excellentie door de oprichting, transformatie en snelle, gestage groei van
digitale ondernemingen op haar grondgebied.
Er is behoefte aan een gemeenschappelijke visie om dankzij een dynamische, gecoördineerde context het
digitale imago van Brussel te versterken en de Stad te laten uitgroeien tot een van de belangrijkste
referentiecentra in Europa.
Digital.Brussels, een globale visie voor een digitale strategie in Brussel.
Deze gemeenschappelijke visie zal vertegenwoordigd worden door het overkoepelende merk
"Digital.Brussels" en de concrete uitvoering zal verlopen via een coördinatiecomité voor digitale strategie
in Brussel binnen de Brusselse regering. Elk van de bestaande plannen (Gewestelijk plan voor innovatie,
Smart City-plan, NextTech-plan, ...) sluit aan bij deze gemeenschappelijke visie.
Het volgende schema geeft een overzicht van de integratie van de verschillende bestaande actieplannen en
initiatieven, en van de wijze waarop ze uitgevoerd zullen worden:
6
NextTech Plan Brussels 2017-2020
Deze gemeenschappelijke aanpak onder het overkoepelende merk "Digital.brussels" wordt ondersteund
door aangepaste communicatie om de dynamiek en de samenhang te bevorderen, en om de private/publieke
acties voor de ICT-sector en inwoners van Brussel duidelijker naar voor te brengen. Via een webportal met
het geheel van beleidsvormen en zowel publieke als private initiatieven zullen het publiek toegang bieden
tot alle informatie met betrekking tot de digitale sector in het Brussels Gewest. Op deze portal komen alle
aspecten aan bod (opleiding, financiering, begeleiding, vestiging, internationalisatie, diensten voor burgers,
…).
7
NextTech Plan Brussels 2017-2020
Methodologie: een plan voor en door de ICT-sector
Met het oog op een digitale strategie voor Brussel kreeg de cluster software.brussels eerst de opdracht om
een stand van zaken op te maken van alle publieke en private initiatieven ter ondersteuning van de
ontwikkeling en groei van innoverende bedrijven in de ICT-sector van het Bussels Gewest, en om op basis
daarvan overleg te organiseren met geselecteerde private en publieke actoren.
Na dit overleg heeft de cluster suggesties geformuleerd en aanbevelingen opgesteld voor de uitvoering van
een NextTech-plan 2017-2020 in samenhang met andere initiatieven die bijdragen aan een digitale strategie
voor Brussel.
In april 2016 werd de laatste hand gelegd aan deze stand van zaken van alle initiatieven voor ondersteuning
van ICT-ondernemingen in het Gewest (zie bijlage). Het vervolg van de opdracht werd onderverdeeld in
drie afzonderlijke fasen: een fase voor overleg en definiëring van de maatregelen, het voorstellen van een
plan, en het afwerken van het plan en het uitwerken van een digitale strategie.
Fase 1 – Overleg en definiëring van de maatregelen
Fase 1 vond plaats in Brussel van april 2016 tot juni 2016. In die periode heeft de cluster een overzicht
opgesteld van de publieke en private initiatieven ter ondersteuning van ICT-ondernemingen in het Gewest.
Op basis daarvan worden werkgroepen en overleg georganiseerd met publieke en private actoren om samen
te brainstormen over ICT-ondernemerschap en het NextTech-plan, en om ideeën, suggesties en
aanbevelingen te verzamelen. De cluster heeft ook een stand van zaken opgemaakt van de publieke en
private initiatieven voor ondersteuning van ICT-ondernemingen in het Gewest. De conclusies van dit
document werden gedeeld met de leden van het comité en de deelnemers van de werkgroepen. Ze worden
in grote lijnen vermeld in het huidige document.
Er werd een comité van experts samengesteld uit vertegenwoordigers van publieke instellingen en Brusselse
ondernemers en hun vertegenwoordigers. Het comité moest een plan uitwerken en de resultaten evalueren
die via de verschillende werkgroepen verkregen werden (formulering van suggesties en aanbevelingen). Er
werden effectief vijf verschillende werkgroepen gevormd voor thema's die als prioritair beschouwd werden
voor de Brusselse ICT-ondernemingscontext: financiering, lokalisatie, begeleiding, internationalisatie en
opleiding. Elke werkgroep is tweemaal samengekomen. Deze tien bijeenkomsten vonden plaats in de vorm
van denktanks waarbij de deelnemers nadachten over mogelijkheden voor steun, ondersteuning en
verbetering van de Brusselse ICT-ondernemingscontext binnen welbepaalde thema's. Dit heeft tal van
concrete suggesties opgeleverd die in vier sessies voorgesteld werden aan het comité om de meest relevante
aanbevelingen voor het Gewest te selecteren.
Fase 2 – Het uitwerken van een voorstel voor een plan
8
NextTech Plan Brussels 2017-2020
Op basis van de maatregelen die door het comité geselecteerd werden als prioritair, heeft de cluster een
eerste versie van het plan opgesteld met een twintigtal maatregelen voor verbetering van de Brusselse ICTondernemingscontext. Deze fase werd afgerond eind 2016.
Fase 3 – Het afwerken van het plan en het uitwerken van een digitale strategie
De cluster heeft beroep gedaan op een consultant om de laatste hand te leggen aan het NextTech-plan voor
een digitaal Brussel, om het plan voor te stellen aan de leden van het comité voor ICT-ondernemerschap in
Brussel (dat vooraf samengesteld was door de cluster) en om het plan te valideren bij de voogdijautoriteiten.
De conclusies die hieruit voortkwamen, worden voorgesteld in dit document.
Het NextTech-plan streeft ernaar om de prioriteiten aan te pakken die naar voor komen uit het uitgebreide
overleg met de technologische sectoren in Brussel. Het plan sluit ook aan bij andere luiken van de digitale
strategie in Brussel, zoals bijvoorbeeld via het Smartcities-plan of het Gewestelijk Innovatieplan (GIP). In
deze plannen wordt eveneens het belang van het digitale domein bepaald, alsook het groot potentieel aan
innovatie dat schuilgaat in technologieën met een ruim toepassingsveld, zoals data (verzameling,
verwerking en analyse van gegevens), SaaS (Software as a Service), het Internet der dingen (geconnecteerde
objecten), informatieveiligheid en beeldverwerking. Er werden keuzes gemaakt en deze dekken slechts
gedeeltelijk de digitale ambitie van Brussel. Deze prioriteiten komen ook voort uit noodzakelijke budgettaire
bemiddeling.
Het Nextech-plan voorziet verschillende financieringsbronnen. Dat kunnen acties of maatregelen zijn die
voortkomen uit nieuwe beleidsvormen, of financiering uit andere bronnen via directe hulp aan publieke of
private partners. Zo zal de volgende gewestelijke ordonnantie voor economische expansie specifieke
budgetten omvatten voor de hulpmaatregelen die aangeboden worden aan digitale ondernemingen.
Verschillende maatregelen van het plan zullen overigens gefinancierd worden via een "NextTech"projectoproep die gelanceerd wordt in de loop van 2017. Deze oproep zal verschillende aspecten en
maatregelen van het plan betreffen:
●
Maatregel 12: jongeren sensibiliseren voor het digitaal ondernemerschap
●
Maatregel 14: opleidingen van korte duur aanbieden
●
Maatregel 15: verkoopopleidingen voor ondernemers
●
Maatregel 17: meer programma's voor deeltijdse opleidingen
Het NextTech-plan is heel transversaal en groepeert talrijke gewestelijke initiatieven. Verschillende
publieke en private partijen die steun krijgen van het Gewest, vereisen een bijzondere opvolging.
Het hoofddoel van het plan en zijn maatregelen is om de werkgelegenheid in de ICT-sector te verbeteren
voor Brusselaars. Het zal ook omscholing moeten voorzien voor de talrijke Brusselaars die te maken krijgen
met de digitale overgang van hun ondernemingen.
De opvolging van relevante indicatoren zal toelaten om deze doelstellingen te verwezenlijken.
9
NextTech Plan Brussels 2017-2020
De ambitie voor een dergelijke strategie vereist methoden en stuurmiddelen voor regelmatige rapportage op
basis van vooraf bepaalde doelstellingen en indicatoren.
De persoon die bij Impulse verantwoordelijk is voor het NextTech-plan zal deze indicatoren bepalen en de
opvolging ervan organiseren.
Het NextTech-plan ligt in de lijn van de stappen die zullen worden gezet met de sector met het oog op het
afsluiten van een sectorale kaderovereenkomst.
De Brusselse context en de vaststellingen:
Voor wat betreft het genereren van bbp staat Brussel op een verdienstelijke tweede plaats in de lijst de meest
bloeiende Europese grootsteden1. Brussel is een kweekvijver van competenties, met universiteiten (ULB,
VUB, UCL, KUL) en hogescholen, onderzoekscentra, opleidingscentra, enz. Bovendien beschikt Brussel
over een hoog productiviteitsniveau in Europa, lager dan Londen, Dublin en Parijs, maar hoger dan
Frankfurt, Madrid, Berlijn, Wenen, Stockholm of Milaan2. We kunnen daaruit besluiten dat Brussel een
omgeving biedt met talrijke voordelen voor digitale ondernemingen op een centrale locatie in Europa, maar
er komen ook enkele zwakke punten naar voor die een oplossing moeten krijgen.
1
2
●
Ten eerste is er in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest een gebrek aan leesbaarheid en
samenhang tussen de verschillende beleidsvormen voor ondersteuning aan ondernemingen van
de digitale sector. Deze situatie wordt onder meer veroorzaakt door een scheiding van de
bevoegdheden die eigen zijn aan ondernemerschap, innovatie, infrastructuren en
internationalisatie. Het is bijgevolg noodzakelijk om een gezamenlijke visie te bepalen om het
imago van de digitale sector in Brussel te versterken door een geheel van dynamische en
gecoördineerde
acties
vanwege
organisaties
voor
publieke
ondersteuning.
●
Het gebrek aan samenhang tussen de organisaties voor ondersteuning van de digitale sector in
Brussel. Bijgevolg staat Brussel op internationaal niveau niet meteen bekend voor haar
technologische ondernemingen en ondervindt een gebrek aan zichtbaarheid. De aangeboden
begeleiding voor ondernemingen lijkt te weinig gericht op technologie, en dit stuurt geen
duidelijk signaal uit en schaadt een echt merkimago.
●
Het financieringsaanbod is over het algemeen redelijk uitgebreid, maar er zijn nog te weinig
financieringsmogelijkheden voor ondernemingen in een beginfase in het Brussels Gewest.
●
In vergelijking met andere Europese hoofdsteden is de talentreserve in Brussel eerder aan de
lage kant. Er zijn te weinig gekwalificeerde arbeidskrachten in het Gewest en dat zorgt voor
rekruteringsproblemen bij bepaalde Brusselse ondernemingen. Tegelijk is er zelfs sprake van
een brain drain waardoor jonge gediplomeerden Brussel (of ruimer gezien, België) verlaten
https://www.febelfin.be/fr/une-etude-souligne-limportance-du-secteur-financier-a-bruxelles
Digital Transformation of European Industry and Enterprises 2014
10
NextTech Plan Brussels 2017-2020
om elders te gaan werken. Bovendien zijn er te weinig vrouwen actief in web- en ICTondernemingen. Het opleidingsniveau voor ICT is eerder zwak bij jongeren.
●
De bank- en verzekeringsector beleeft een nooit eerder geziene situatie met betrekking tot
herstructurering in Brussel. Daarnaast creëren digitale technologieën en innovatie talrijke
nieuwe mogelijkheden voor omschakeling in deze sector. De economische modellen evolueren.
Ze hebben een grote invloed op de werkgelegenheid, wat de behoefte aan reactie van deze sector
benadrukt. De overheid moet ook een kader en voorwaarden voorzien voor deze
omschakelingen (opleidingen/begeleiding/ ...).
●
Er bestaan veel ruimten voor coworking en incubators in Brussel, maar er is niet altijd een
begeleidingsaanbod voorzien. Bovendien moet informatie beetje bij beetje verzameld worden
en kan het lang duren voordat ondernemers vinden wat ze zoeken.
●
Voor wat betreft de infrastructuur zorgt de reglementering voor radiogolven en straling van
antennes ervoor dat het internetnetwerk niet heel performant is. Blijkbaar is er een achterstand
voor wat betreft de telecommunicatie-infrastructuur3. De toegang tot een snel netwerk is uiterst
belangrijk voor de meeste bedrijven die actief zijn op vlak van ICT. Veel van de toekomstige
internetdiensten zijn gebaseerd op de beschikbaarheid van snellere netwerken (mobiele apps,
opslag op afstand, geconnecteerde objecten, …). Veel ondernemingen zullen steeds
afhankelijker worden van informatietechnologie "in de cloud" met een heel hoog debiet om hun
voornaamste diensten te leveren. Een bedrijf die actief is in meerdere landen kan geen
verschillende service of termijnen hanteren gewoon door het feit dat bepaalde landen niet over
een modern netwerk beschikken. De beschikbaarheid van een snel en performant netwerk moet
een prioriteit zijn voor de Brusselse regering.
We kunnen echter ook verschillende technologische opportuniteiten naar voor brengen voor het
Brussels Gewest. De keuze van de focuspunten is doorgaans gebaseerd op de sterke punten van
een regio en op initiatieven die het meest veelbelovend zijn voor de komende jaren. In het kader van de
digitale overgang in het Brussels Hoofdstedelijk gewest zijn drie technologische sectoren bepalend:
1)
Het internet der dingen ("Internet of Things" of IoT);
2)
Virtuele realiteit ("Virtual Reality" of VR) en toegevoegde realiteit ("Augmented Reality" of AR);
3)
Beheer van "Big Data" en artificiële intelligentie (AI).
In de bijlage wordt elk van deze drie sectoren geanalyseerd, en wordt het relatieve belang op vlak van
marktpotentieel ervan naar voor gebracht.
3
http://www.lalibre.be/economie/actualite/numerisation-la-feb-conseille-alexander-de-croo55280b293570fde9b29f6073
11
NextTech Plan Brussels 2017-2020
Om oplossingen aan te reiken voor de hiervoor vermelde zwakke punten, wordt voorgesteld om het
NextTech-plan te baseren op de drie volgende ontwikkelingsassen:
As 1: FACILITEREN
Alle actoren informeren over de initiatieven van de sector. Meer samenwerking tussen de
verschillende publieke en private actoren aanbieden voor ondernemers. Kwaliteitsvolle begeleiding
voorzien.
Hiertoe moet men technologische keuzes maken en prioritaire sectoren bepalen, want brussel
beschikt niet over de nodige middelen om alle digitale domeinen en sectoren te dekken.
As 2: OPLEIDEN
Strategische doelgroepen met toekomstpotentieel (bijvoorbeeld jongeren) sensibiliseren en
opleiden. Begeleide omschakeling van werklozen naar nieuwe beroepen of knelpuntberoepen in de
ICT-sector. Voornamelijk in sectoren die sterk getroffen worden door ingrijpende herstructurering
(zoals banken en verzekeringsmaatschappijen …).
Een samenhangend aanbod van ICT-opleidingen voorstellen aan deze doelgroepen.
As 3: UITSTRALEN
De nabijheid van de Europese instellingen in Brussel benutten (buitenlandse bedrijven aantrekken,
buitenlandse investeerders aantrekken, Europese hub, ...) om Brussel te positioneren op nationaal
en internationaal niveau.
12
NextTech Plan Brussels 2017-2020
As 1 "Faciliteren"
Inleiding
Opdracht: Een gunstige omgeving creëren voor de oprichting en groei van ICT-ondernemingen, en hen
ondersteuning bieden voor marktopportuniteiten (technologisch focuspunt).
De laatste jaren waren er bijzonder veel succesvolle starters op internationaal niveau. Technologische
starters met een hoog potentieel zijn tot in bijna elk deel van onze maatschappij doorgedrongen. Voor heel
wat sectoren op de terugweg is het immers mogelijk om een vervangend product te vinden dat aangeboden
wordt door een starter.
Verschillende studies en analyses bevestigen dat de organisaties die de economie van de toekomst vorm
zullen geven, momenteel nog onbekende of zelfs onbestaande bedrijven zijn4. Deze ondernemingen zullen
niet alleen opgericht worden in de Verenigde Staten, maar ook in Europa, Azië, enz. Rekening houdend met
de economische en financiële uitdagingen, is het in deze context essentieel dat de overheid aandacht heeft
voor het ecosysteem van innoverende technologische ondernemingen en de nodige ondersteuning voorziet.
Starters zorgen naast rijkdom ook voor jobs. Uit de Kauffman-studie van de ondernemingsactiviteit in de
Verenigde Staten blijkt dat de voorbije 28 jaar de nettogroei van de werkgelegenheid uitsluitend te danken
was aan starters. De traditionele sectoren hebben eerder gezorgd voor een daling van de werkgelegenheid,
die echter gecompenseerd werd door de jobcreatie van technologische starters. Het fenomeen zou globaal
zijn en de meeste rijpe economieën betreffen. Uit deze omstandigheden kunnen we heel eenvoudig besluiten
dat de volgende decennia een groeiend ecosysteem met technologische starters zal leiden tot een
bloeiende economie.
Het is dus noodzakelijk dat de overheid de opkomst en groei van innoverende starters ondersteunt, en de
mogelijkheden om dit te bereiken, verschillen van de methoden die tot nog toe gebruikt werden voor
traditionele ondernemingen. Technologische starters met een hoog potentieel brengen doorgaans een nieuw
product en evolueren naar een nieuwe markt. Zelfs als starters over het juiste team, product en plan
beschikken om een investering van een Venture Capital-fonds (risicokapitaal) aan te trekken, bedraagt de
kans op mislukking naar schatting 75%5. Een traditionele kmo daarentegen heeft een slaagkans van 75% na
2 jaar bestaan. Starters slagen zelden, maar als het gebeurt kunnen ze het echt maken.
Om deze ondernemingen met een hoog potentieel te helpen opstarten, groeien en internationaliseren, moet
hun ecosysteem ondersteund worden. Er bestaat geen officiële definitie van een ecosysteem voor starters,
4
The Global Startup Ecosystem Ranking 2015
Blank, S. (2013). Why the Lean Startup Changes Everything. Harvard Business Review. Geraadpleegd in augustus
2016
5
13
NextTech Plan Brussels 2017-2020
maar doorgaans omvat het een combinatie van ideeën, talent, formele en informele gemeenschappen,
ondernemingen in verschillende ontwikkelingsfasen, beleidsvoering en financiering vanwege de overheid
om deze ondernemingen te ondersteunen en de markt toegankelijk te maken.
Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest heeft een redelijk rijp ecosysteem met tal van initiatieven voor starters
(incubators, accelerators, investeringen). Zoals hiervoor aangehaald werd, stuurt het Gewest echter geen
voldoende duidelijke boodschap uit op economisch vlak over de technologische expertise van Brussel en
moet het imago verbeterd worden. In welke activiteitensectoren blinken Brusselse starters uit? Waar is de
Brusselse expertise te vinden? Momenteel ondersteunt het Brussels Gewest op economisch vlak alle
initiatieven op gelijke voet en worden geen specifieke technologische sectoren ondersteund. Met een
bevolking van ongeveer 1.100.000 inwoners kan het Gewest echter niet hopen om expertise te ontwikkelen
voor al deze technologieën en een kampioen te zijn in alle activiteitensectoren. Het is bijgevolg belangrijk
dat het Gewest keuzes maakt en technologische focuspunten bepaalt voor de beleidsvoering en publieke
steunmaatregelen. Een afzonderlijke aanpak van het ecosysteem voor starters en het benutten van zijn sterke
punten zijn belangrijke acties die de overheid kan nemen om een zekere dynamiek te creëren en wereldwijde
erkenning te krijgen6. De aandacht kan uitgaan naar de fase in de levenscyclus van de onderneming, zoals
in Chili met het Start-Up Chile Grant-programma. Men kan zich ook toespitsen op specifieke technologieën
of activiteitensectoren zoals in Los Angeles voor de media of in Tel Aviv met cyberveiligheid. Voor een
kleine regio als het Brussels Gewest is het belangrijk om keuzes te maken.
Projecten op maat van de prioritaire technologische sectoren
Het belang van elk van de drie prioritaire sectoren (zie bijlage A.3) werd aangetoond op twee vlakken. Ten
eerste vertegenwoordigt elk van deze domeinen een vector voor sterke economische groei. Ten tweede
vertonen deze technische domeinen een sterke synergie. Door hun aard zijn deze technologieën (die zowel
op softwarematige als materiële aspecten berusten) namelijk perfect onderling compatibel. Geconnecteerde
objecten (IoT) genereren een enorme hoeveelheid data. Deze data moeten vervolgens verzameld, verwerkt
en behandeld worden om er informatie uit te halen die kan helpen bij het nemen van beslissingen (Big Databeheer). Virtuele realiteit (VR) en toegevoegde realiteit (AR) bieden de mogelijkheid om op innoverende
wijze het geheel van deze samengevoegde informatie te visualiseren, want helmen en brillen kunnen
gemakkelijk aangesloten worden op een netwerkomgeving.
Rekening houdend met hiervoor vermelde elementen is het ongetwijfeld zinvol om in Brussel een
ondernemingsaccelerator te voorzien met het IoT, VR/AR en Big Data-beheer. Dit geldt zowel voor de
potentiële ontwikkeling die eigen is aan elke sector, als voor de onderlinge synergie die tot stand zal komen
tussen deze drie sectoren. Het Brusselse ecosysteem is rijp want het beschikt over een uitgebreide mix van
starters, scale-ups, investeringen en fundamenteel onderzoek op een centrale locatie in Europa.
Naast de technologische keuzes moet ook aandacht geschonken worden aan de strategische markten met
een veelbelovende toekomst voor Brussel. In deze context zal met name de sector van de Tech4Fin,
afkomstig van de bank- en verzekeringssector, naar voor gebracht worden. De huidige situatie heeft immers
een zware impact op deze sector, die zich een nieuw economisch model moet aanmeten en zich moet
6
The Global Startup Ecosystem Ranking 2015
14
NextTech Plan Brussels 2017-2020
omschakelen (innovatie/digitaal). Deze sector draagt in belangrijke mate bij aan de werkgelegenheid in
Brussel en heeft al een heel actief ecosysteem met een sterk ontwikkelingspotentieel.
15
NextTech Plan Brussels 2017-2020
Doelstelling nr. 1: De lokale ICT-sector inlichten over de digitale initiatieven van het
Gewest
Maatregel nr. 1: een one-stop infoloket ontwikkelen
Visie: in 2017 zal Impulse het one-stop info- en oriëntatieloket voor ondernemingen (de 1819) versterken
om alle nuttige informatie voor de behoeften en de ontwikkeling van ICT-ondernemerschap in Brussel
op één centrale plaats te verzamelen.
Vaststelling: de gefragmenteerde informatie over initiatieven - zoals de beschikbare publieke
steunmaatregelen, de mogelijke begeleiding, … - schaadt ondernemers omdat ze niet altijd begrijpen
welke weg ze op kunnen om hun onderneming te laten groeien. Dit is vooral zo in de Brusselse ICTsector.
Actieplan: het one-stoploket (de 1819) zal elke ondernemer - naargelang van het profiel - snel de
nodige informatie verstrekken over het aanbod van diensten en hulpmiddelen voor ICT-begeleiding in
het Brussels Gewest. Hierbij zal bijzondere aandacht besteed worden aan ICT-luik. De dienst 1819
speelt al een rol als toegangspoort voor iedereen die informatie wenst over ondernemen in Brussel, en
werd geleidelijk uitgebouwd in het kader van de hervorming van de economische instrumenten waartoe
eind 2015 beslist werd. Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zal de dienst 1819 versterken en aanpassen
om een antwoord te bieden op de specifieke vragen van ondernemers in de ICT-sector. Deze maatregel
sluit direct aan bij Maatregel 1 van de Small Business Act (SBA) voor Brussel: versterking van de
dienst 1819 als enige toegangspoort voor ondernemers.
In de praktijk zullen online hulpmiddelen ter beschikking gesteld worden op de website van de 1819 met
verwijzingen op het platform Digital.Brussels. Er zal ook een bijzondere sectie gewijd zijn aan het
NextTech-actieplan. De inhoud zal ook vertaald worden in meerdere talen om deze hulpmiddelen
toegankelijk te maken voor alle ondernemers. Dit streven om informatie ter beschikking te stellen past in
het kader van Maatregel 44 van de Small Business Act: Aanpassing van de eerstelijnscommunicatie
(dienst 1819).
Dit initiatief dient ook om het complete Brusselse dienstenaanbod voor te stellen aan buitenlandse ICTondernemers die overwegen om zich in Brussel te vestigen. Hiertoe zal op het platform Digital.Brussels
het aanbod van diensten voor begeleiding en werkruimten ontwikkeld worden, met alle bijzonderheden
en aanvullende mogelijkheden.
16
NextTech Plan Brussels 2017-2020
Budget: er is een budget voorzien in het plan voor rationalisatie van de economische hulpmiddelen en
om vanaf 2017 de diensten van de 1819 te versterken.
Opvolging van het succes van het project: er zal gemeten worden hoeveel ondernemers informatie
kregen over de beschikbare begeleidingsmogelijkheden. Aan de hand van de gegevens
van elke ondernemer en de voortgang van hun project kan hun ondernemerstraject ook
persoonlijk opgevolgd worden.
Een inspirerend voorbeeld: het platform Startup Amsterdam groepeert alle informatie
die nuttig kan zijn voor Amsterdamse ondernemers, van begeleiding tot de
beschikbaarheid van verschillende coworkingruimten. Op de website staat ook
vermeld wat de stad te bieden heeft voor buitenlandse ondernemers en welke voordelen een vestiging
in Amsterdam kan opleveren. Dit platform geeft dus een antwoord op vragen van zowel lokale als
buitenlandse ondernemers.
17
NextTech Plan Brussels 2017-2020
Maatregel nr. 2: een gemeenschappelijke tool ontwikkelen voor opvolging en begeleiding
Visie: begin 2017 wordt een gemeenschappelijke tool voor opvolging van de dossiers van alle
ondernemers en de voortgang van hun projecten voorzien bij BIE, Impulse, Innoviris en Atrium.
Vaststelling: het is voor een centrum voor begeleiding of ondersteuning complex om snel het
voorafgaande parcours van een ondernemer na te gaan en gericht advies te verstrekken. Een
onderneming kan immers in verschillende fasen van haar levenscyclus opgevolgd worden door impulse,
een financiering aanvragen bij Innoviris of finance.brussels, een beroep doen op CityDev of zich
vestigen in een incubator. Deze structuren hebben er belang bij om de verzamelde informatie te delen
om tijdverlies te voorkomen en hun opvolging af te stemmen. Aangezien er momenteel geen
gemeenschappelijke tools gebruikt worden, is delen moeilijk. Bovendien zijn de gegevens van
ondernemingen die begeleid worden door de publieke sector verspreid over de verschillende structuren.
Dat maakt het voor de overheid niet gemakkelijk om de evolutie van ICT-ondernemingen te volgen en
de impact van toegekende steunmaatregelen concreet te evalueren.
Tijdens hun parcours voorafgaand aan de oprichting, tijdens en na de oprichting moeten ondernemers
steeds opnieuw uitleg geven over hun project, vaak ettelijke malen dezelfde informatie invullen op
formulieren, businessplannen of financiële plannen voor verschillende doeleinden, en zich aanpassen
aan de specifieke werkwijze van elke structuur of zelfs van de coaches binnen eenzelfde structuur. Deze
administratieve rompslomp die opgelegd wordt door de organisaties is vaak ontmoedigend, waardoor
ondernemers afhaken en door tijdsgebrek minder of geen beroep doen op steun of diensten waar ze recht
op hebben.
Actieplan: er zal een gemeenschappelijke computertool voor opvolging geïmplementeerd en gebruikt
worden door alle publieke begeleidingsstructuren in Brussel. Deze maatregel sluit volledig aan bij de
aanbevelingen in het actieplan van de SBA en werd in oktober 2015 aangenomen door de regering in
het kader van de rationalisatie van de economische hulpmiddelen (maatregel 15). Deze tool zal het
unieke elektronische dossier van elke ondernemer groeperen en continu input van verschillende
gesprekspartners toevoegen om zo op één centrale locatie een beeld te vormen van het volledige
parcours van elke ondernemer, en om zowel individuele als collectieve analyses te kunnen maken.
Dit zal het voor groepen van actoren eenvoudiger maken om gedeelde doelstellingen te bepalen en
operationeel samen te werken. De publieke acties en het nut ervan zullen zichtbaarder zijn. Door
informatie te groeperen, kan de evolutie van ICT-ondernemingen in het Gewest gevolgd worden en kan
18
NextTech Plan Brussels 2017-2020
de regio de technologische vernieuwingen opvolgen. De overheid zal een duidelijker beeld krijgen van
de ICT-sector in Brussel, en van de voortgang en bijzonderheden van de ondernemingen in de sector.
Deze gemeenschappelijke tool sluit aan bij het streven naar transversaliteit tussen de verschillende
plannen van de strategie Digital.Brussels.
Dit soort maatregel kan mogelijkerwijze aansluiten bij de bevoegdheden van Easy-brussels en de
betrokken partners. Voorafgaand aan de uitvoering van initiatieven voor rationalisering van
administratieve dossiers zal er dus overlegd worden met Easy.brussels.
Budget: er werd een budget toegewezen aan BEW voor de ontwikkeling van de tool.
Opvolging van het succes van het project: een pilootproject moet de tool integreren in het geheel van
publieke structuren voor begeleiding. Aan de hand van testen zal de best practice voor
gemeenschappelijk gebruik van de tool bepaald worden. De voornaamste overweging hierbij is een
efficiënte overdracht van informatie tussen de diensten.
19
NextTech Plan Brussels 2017-2020
Doelstelling nr. 2: financieringsmogelijkheden bieden voor ICT-starters
Maatregel nr. 3: Pre-seed financiering aanbieden en overleggen over financiering met de
gewestelijke operatoren
Visie: de investeringsdynamiek van het Gewest analyseren en aanvullingen voorstellen om de opstart van
ICT-starters te ondersteunen, vooral in ondernemingen die gebruikmaken van prioritaire technologieën (het
IoT, VR, Big Data).
Vaststelling: om een onderneming op te starten heeft men niet alleen een goed project nodig, maar ook
middelen voor financiering. In Brussel blijft toegang tot financiering voor ondernemers in de beginfase
van hun project een belangrijke rem vormen. Bepaalde fasen van de ontwikkeling zijn bijzonder gevoelig
en er zijn slechts weinig publieke of private structuren die financiering aanbieden voor startende
ondernemingen. De meeste financieringsbronnen in Brussel - zowel privaat als publiek - zijn niet
toegankelijk in de fasen die voorafgaan aan de commercialisatie van een project. Een starter heeft ook
andere financieringsbehoeften dan een traditionele onderneming. Het businessmodel van ondernemingen
uit de sector is vaak volledig nieuw en heeft een risicogehalte dat vaak niet aanvaardbaar is voor
investeerders. Voor VC-fondsen hebben jonge starters nog niet het stadium bereikt dat in aanmerking zou
komen voor investering.
Het onderzoek van de Global Entrepreneurship Monitor 2014 toont aan dat België een van de Europese
landen is waar men het minst bereid is om risico te nemen, en dat is een belangrijke rem voor
ondernemerschap. Door de onzekerheid rond beginnende ondernemingen en het probleem van een gebrek
aan inkomsten de eerste maanden (of zelfs jaren) wagen velen de sprong niet.
Het is deze context dat het Gewest beslist heeft zijn financieringspool te versterken met het oog op de
rationalisatie van economische hulpmiddelen die in oktober 2015 beslist werd. In 2016 werd een
gedetailleerde analyse gemaakt van de financiële producten die aangeboden werden door de publieke sector.
Er zullen verschillende maatregelen voor verbetering naar voor gebracht worden in deze context, om
innovatie en groei te stimuleren voor dit startersprofiel.
In het kader van het Gewestelijk Innovatieplan heeft het Gewest eind 2016 beslist om via Finance.brussels
en Innoviris het BRUSTART-filiaal voor jonge ondernemingen te herkapitaliseren voor een bedrag van
4.000.000 euro, teneinde ondersteuning te bieden aan ondernemingen in een vroege ontwikkelingsfase. Het
Brustart-filiaal is in principe gericht op alle jonge ondernemingen. Dankzij de gedeelde expertise van de
GIMB en Innoviris zal het mogelijk zijn na te gaan welke van de ondernemingen die hulp kregen voor hun
R&D-project behoefte hebben aan financiering in een gevorderde fase van de commercialisering van hun
20
NextTech Plan Brussels 2017-2020
product. Het Seeder Fund, opgericht door EEBIC en ondersteund door Finance.Brussels, moet de Belgische
(en niet uitsluitend de Brusselse) start-ups ondersteunen die gespecialiseerd zijn in digitale ontwikkeling.
De deelneming in dit fonds komt tegemoet aan actie 43 van het GIP: oprichting van een openbaar-privé
digitaal fonds in de fase vóór de commercialisering.
Ondernemers moeten overigens vaak afzonderlijke financieringsdossiers indienen bij de betreffende
organisaties (publiek of privaat, waaronder ook banken), terwijl voorafgaand overleg ongetwijfeld zou
toelaten om de financiële deelname te vergroten en zodoende het risico beter te verdelen.
Actieplan: De gewestelijke diensten binnen de pijler financiering (voornamelijk Finance.brussels en
Innoviris) zullen erop toezien dat, zoals voor alle belangrijke sectoren, er een kadaster van alle publieke
financiering ontwikkeld wordt, alsook een analyse en een strategische en prospectieve positionering waarbij
rekening gehouden wordt met de bestaande private instrumenten, ten behoeve van de Regering inzake
financiering en hulp aan de ondernemingen in de ICT-sector.
Financiering van het type pre-seed biedt een oplossing voor het gebrek aan inkomsten de eerste maanden
en voorziet de ondernemer van financiële middelen die hem toelaten om zich volledig toe te leggen op de
start van zijn project. Pre-seedfinanciering wordt steeds vaker gebruikt en betreft doorgaans veel lagere
bedragen dan seedfinanciering. Het Gewest en de pool financiering zullen pre-seed
financieringsmogelijkheden analyseren voor de meest veelbelovende starters, bij hun oprichting of na
hun verblijf in een incubator.
Hiervoor zullen het Gewest en de pool financiering nagaan of de bestaande investeringsdynamiek aangevuld
kan worden met een ruimere toegang tot bepaalde huidige hulpmiddelen, of door de oprichting van nieuwe
pre-seed investeringsfondsen (bijv. een luik in het Seeder Fund creëren dat enkel voorbehouden is voor
Brusselse ondernemingen). Publieke en private financiële organisaties zullen de mogelijkheid krijgen om
deel te nemen aan deze investeringsdynamiek. De ondersteunde projecten zullen aansluiten bij de
technologische keuzes die weerhouden zijn in dit plan, en moeten werkgelegenheid creëren in het Gewest.
Dit fonds kan de vorm aannemen van bestaande "Seeder Funds" met dien verstande dat ze alleen gericht
zijn op Brusselse ondernemingen of ondernemingen die zich in Brussel willen vestigen.
Deze financiering kan verstrekt worden in de vorm van een converteerbare lening voor een bedrag tussen
30K en 50K€. Dit zal dienen om de ondernemer met een project in ontwikkelingsfase te ontlasten en de
gelegenheid bieden om een eventuele kapitaalsverhoging te bespreken. Om te kunnen rekenen op een
dergelijke financiering, moet de ondernemer gevestigd zijn in Brussel en een bepaald aantal jaar blijven.
Via de clusters die gevestigd zijn bij Impulse zal een vereenvoudigde overlegprocedure met de actoren van
de financiering georganiseerd worden (BEW/Finances.brussels/Innoviris/ …) voor starters die daarvoor in
aanmerking komen en beschikken over een eigen financiële basisinbreng (bank/eigen middelen/Business
Angel/ …). Dit moet leiden tot een principeakkoord over de "globale" financiering van een
kwaliteitsvol project.
Budget: De pool financiering krijgt de opdracht om er de grote lijnen en voorwaarden van te analyseren,
zoals het type begunstigden, de regels voor toekenning van financiering en de bijbehorende procedures. De
21
NextTech Plan Brussels 2017-2020
pool financiering zal instaan voor de samenwerking en technische expertise van operatoren (zoals de
softwarecluster, Sirris, ...) die veelbelovende markten en ondernemingen van de sector kunnen identificeren.
Naast het pre-seedfonds van het Gewest zal een geraamd budget van 50K€ voorzien worden opdat de cluster
van Impulse samen met Finance.brussels het overleg met de financieringsactoren zou kunnen organiseren.
Opvolging van het succes van het project:
Samenstelling van een overlegcomité voor de financieringsactoren, voorstelling van de resultaten van de
analyse tussen het Gewest, Innoviris en de GIMB over de hulpmiddelen die aangevuld of voorzien moeten
worden om een antwoord te bieden op de vraag naar pre-seedfinanciering vanwege starters.
Inspirerend voorbeeld:
Het Waalse W.I.N.G-fonds is een investeringsfonds dat gespecialiseerd is in
de financiering van Waalse digitale starters, en dat voornamelijk beginkapitaal
verstrekt. Het fonds biedt onder meer financiering van het type pre-seed in de
vorm van converteerbare leningen van 50K€ voor ondernemers in de beginfase
van hun ondernemingsproject.
22
NextTech Plan Brussels 2017-2020
Maatregel nr. 4: jaarlijks evenement voor VC-fonds
Visie: VC-fondsen aantrekken tijdens een evenement in Brussel.
Vaststelling: de fondsenwerving is een sleutelmoment in het leven van een jonge onderneming, maar neemt
altijd meer tijd in beslag dan voorzien en vergt een voltijdse inspanning van de ondernemer. Wanneer een
onderneming haar potentieel waarmaakt en moet accelereren, heeft ze daarvoor meer middelen nodig. VCfondsen zijn waarschijnlijk de enige mogelijkheid om aan een dergelijke finaniceringsbehoefte te voldoen.
Brussel heeft zo goed als niets te bieden op dit vlak. Dergelijke fondsen bestaan niet in Brussel en komen
er niet vaak. Brussel zou hiervoor op de kaart geplaatst kunnen worden naast Londen, Parijs en Berlijn.
Deze maatregel sluit aan bij de SBA en maatregel 72 ervan, namelijk om elk jaar te prospecteren naar
nieuwe investeerders met het oog op nieuwe vestigingen in het Brussels Gewest.
In oktober 2017 organiseert FinTech.be de tweede editie van zijn “FinTech-forum”. De eerste editie heeft
ongeveer 400 personen uit deze sector bijeengebracht. Het doel is om tijdens de tweede editie 1.200
personen naar Brussel te brengen en het evenement te positioneren als een "must-do" voor deze sector in
België. Het forum zou aangevuld kunnen worden door een beurs om de verschillende initiatieven van de
sector voor te stellen.
Actieplan: ontmoetingen organiseren tussen VC-fondsen en Brusselse starters (met betrekking tot de
prioritaire technologieën van het plan) via of gekoppeld aan een jaarlijks evenement zoals het FinTech
Forum 2017 of de Brussels Digital Week. Deze jaarlijkse evenementen zouden uitgebreid kunnen worden
om onze Brusselse starters voor te stellen. De VC-fondsen zouden uitgenodigd worden om hen te laten
kennismaken met succesvolle Brusselse ondernemingen en om de Brusselse expertise op verschillende ICTdomeinen naar voor te brengen. De ervaring van andere steden op dit vlak - zoals Gent - kan nuttig zijn
(onder meer voor wat betreft de organisatie van dit soort evenement). Voor deze actie wordt overwogen om
samen te werken met Fintech.be of andere organisatoren van dit formaat, om ook geselecteerde VC-fondsen
uit te nodigen. Finance.Brussels, banken en BIE zullen partners zijn bij deze operaties.
Budget: er wordt een geraamd budget van 40K€ voorzien om de organisatie van dit evenement in 2017 te
ondersteunen. Dit budget wordt toegekend aan BIE voor de organisatie hiervan in samenwerking met de
cluster Software.
Opvolging van het succes van het project: deelnemers, aantal uitgenodigde fondsen en berichtgeving in de
media over het evenement.
23
NextTech Plan Brussels 2017-2020
Maatregel nr. 5: EXPA-hulp/Brussel Economie en Werkgelegenheid
Visie: vanaf 2018 zal de Brusselse regering door middel van een herziening van de ordonnantie voor
economische expansie via de administratieve diensten van Brussel Economie en Werkgelegenheid
ondersteuning bieden aan ondernemingen bij hun digitale overgang en ontwikkeling in Brussel.
Vaststelling: de steunmaatregelen in het kader van de ordonnantie voor economische expansie gaan
uit van twee vaststellingen:
Vaststelling 1:
Momenteel zijn de steunmaatregelen voor economische expansie en ondernemerschap in het Brussels
Gewest niet goed genoeg georganiseerd voor wat betreft de ontwikkelingsfase van ondernemingen
(oprichting – scale-up - overdracht). Er moeten ondernemingspakketten samengesteld worden voor
de specifieke ontwikkelingsfase waarin een onderneming zich bevindt (van de oprichting tot de scaleup en overdracht).
De evolutie van de Brusselse en wereldeconomie eist dat bepaalde types handelszaken overwegen om
zich te positioneren op internet. Het aantal Brusselse ondernemingen met een website of dat gebruik
maakt van e-commerce voor de verkoop van hun producten ligt heel wat lager dan het Europese
gemiddelde en dat van de omringende landen. De positionering van Brusselse ondernemingen op
internet en sociale netwerken is noodzakelijk om concurrentieel te blijven.
Vaststelling 2:
Momenteel bestaan er niet echt specifieke steunmaatregelen voor starters die een nieuw digitaal
product willen ontwikkelen voor economische ontwikkeling in het BHG. Deze ondernemingen
konden ook geen beroep doen op de steunmaatregelen voor economische expansie aangezien deze
niet specifiek dergelijke steun voorzien.
Actieplan:
Naast de meer algemene gewestelijke steun voor economische uitbreiding voor alle Brusselse
ondernemingen, zullen bepaalde specifieke steunmaatregelen ontwikkeld worden voor bijzondere
behoeften van de digitale sector.
24
NextTech Plan Brussels 2017-2020
Hiervoor wordt specifieke steun voor de behoeften met betrekking tot digitale uitbreiding voorzien.
Deze steun zal twee luiken omvatten:
Een eerste luik dat gekoppeld is aan steun voor de creatie van een website OF consultancy voor ecommerce: Advies voor de lancering/(her)positionering van een online verkoopactiviteit die een
effectieve economische ontplooiing van de onderneming mogelijk moet maken; audit en
optimalisatie (content, webconversie).
Het tweede luik betreft consultancy op vlak van digitale overgang: de consultancy zal oplossingen en
tools aanreiken die nodig zijn voor de ontwikkeling van de ondernemingen. Alleen ondernemingen
die voldoen aan de selectiecriteria van de ondernemerspakketten krijgen toegang tot deze
steunmaatregelen (ontwikkeling van software op maat van de ontwikkeling van de onderneming, …).
Budget:
Er wordt een bedrag voorzien in het budget van Economie voor deze specifieke steunmaatregelen
zodra de nieuwe ordonnantie voor economische expansie wordt aangenomen.
25
NextTech Plan Brussels 2017-2020
Doelstelling nr. 3: begeleiding voorzien voor de ICT-sector
Maatregel nr. 6: aanwezigheid van instellingen ter ondersteuning van ondernemingen in de
Brusselse instellingen voor publieke/private huisvesting
Visie: voor het einde van 2017 zullen de publieke organisaties voor steun aan ondernemingen (Impulse,
Innoviris, BIE, Atrium) een oplossing bieden voor de behoefte aan steun van ICT-starters in
publieke/private Brusselse organisaties voor vestiging door samen wekelijkse permanenties te
organiseren op deze locaties.
Vaststelling: er bestaan veel coworkingruimten en incubators in het Brussels Gewest, maar slechts
weinig daarvan bieden effectieve begeleiding. Nochtans hebben veel van de jonge ondernemingen op
deze locaties een sterke behoefte aan opvolging en begeleiding. Het publiek zou toch minstens moeten
weten welke diensten er aangeboden worden door de publieke partners. Vaak beschikken de locaties in
kwestie niet over de nodige middelen om aan deze behoefte te voldoen. Deze situatie werd geanalyseerd
in het kader van de rationalisering van de economische instrumenten.
Actieplan: de medewerkers van de verschillende publieke diensten voor begeleiding (Impulse,
Innoviris, BIE, Atrium) zullen volgens een bepaalde uurregeling aanwezig zijn bij de publieke/private
Brusselse organisaties voor vestiging om te beantwoorden aan de behoeften van ondernemers op hun
werkplek. Deze fysieke aanwezigheid van begeleiders zal de mogelijkheid bieden om het aanbod van
de incubators uit te breiden door gebruik te maken van de reeds beschikbare middelen, om zo de
expertise direct tot bij de ondernemers te brengen. Deze maatregel zal toelaten om bij te dragen aan de
groei van bestaande projecten. Concreet komt het erop neer dat er regelmatige aanwezigheid
georganiseerd wordt op deze locaties, dat ze geactiveerd worden en meer systematisch informatie
aangeboden krijgen.
Om dit initiatief op te starten en uit te voeren, zal er hiervoor een tijdelijke medewerker aangesteld
worden. De functies van deze persoon zullen de organisatie van deze maatregel omvatten: 1) Coördinatie
van de uurregeling van elke organisatie voor steun aan ondernemingen in de publieke/private Brusselse
organisaties voor vestiging naargelang van hun specifieke kenmerken; 2) Het opstellen van een
overzicht en het in kaart brengen van de informatie van de leden in de incubators/coworkingruimten; 3)
De behoeften van elk lid bepalen op basis van de verzamelde gegevens; 4) Ervoor zorgen dat de
behoeften doorgegeven worden aan de betreffende publieke organisaties overeenkomstig de
actiestrategie die geïmplementeerd wordt binnen het platform van de incubators.
26
NextTech Plan Brussels 2017-2020
Deze maatregel sluit direct aan bij Maatregel 4: een "groeipakket" voor high-potentialondernemingen
en bij Maatregel 66 van de Small Business Act voor Brussel: Begeleiding van ondernemingen binnen
de starterscentra.
Budget: een geraamd budget van 50K€ zal de mogelijkheid bieden om vanaf 2017 een voltijds
equivalent aan te werven voor de opvolging van dit project. De cluster kan de operator zijn van deze
missie.
Opvolging van het succes van het project: teneinde de operationele opvolging van dit project te
garanderen, zal regelmatig een tevredenheidsenquête uitgedeeld worden in de Brusselse instellingen
voor publieke/private huisvesting. Het doel is tweevoudig: Enerzijds om de tevredenheidsgraad van
ondernemers over hun steunorganisatie te bepalen; Anderzijds om een hoge tevredenheidsgraad te
garanderen en relevante informatie over te brengen. De enquête zal hiertoe een luik "Suggesties"
bevatten.
27
NextTech Plan Brussels 2017-2020
Maatregel nr. 7: een accelerator ondersteunen die gekoppeld is aan de prioritaire
technologieën in Brussel
Visie: ondersteuning voor opening van een acceleratorcenter in 2017 op basis van de prioritaire
technologieën (IoT, Data, VR) en de bijbehorende gemeenschappen, om zodoende ondersteuning te
bieden voor de oprichting, begeleiding, opleiding, groei en acceleratie van starters in deze specifieke
domeinen. Hierbij zal bijzondere aandacht uitgaan naar de sector van de Tech For Fin.
Vaststelling: voor een regio zoals Brussel is het belangrijk om keuzes te maken en haar technologische
expertise duidelijk te positioneren. Momenteel ondersteunt het Brussels Gewest op economisch vlak alle
initiatieven op gelijke voet en worden geen specifieke technologische sectoren ondersteund. Er is
overigens geen "flagship"-locatie voor de digitale sector, prioritaire technologieën en de bijbehorende
gemeenschappen in Brussel.
Actieplan: het plan beveelt een technologische focus aan (VR, IoT, Data) om het ecosysteem van deze
veelbelovende technologische sectoren en tegelijk ook hun Brusselse faam te versterken en te
ondersteunen. Om dynamisch te zijn, moeten deze ecosystemen samengesteld zijn uit meerdere actoren
en structuren: de aanwezigheid van formele/informele gemeenschappen, een duidelijke fysieke locatie,
een aanbod van opleidingen, creatie van ondernemingsprojecten (starter, scale-up), FabLabs, opvolging
van technologische vernieuwingen. Hierbij zal begeleiding centraal staan.
Om een dynamisch ecosysteem te garanderen en erkenning te krijgen als hub op vlak van VR/AR, het
IoT en Data voor het Gewest, zal het onderzoeken of er ondersteuning geboden kan worden aan een
accelerator die alleen aan deze technologieën gewijd is, met oog voor de samenhang van de bestaande
voorzieningen. Het Gewest zal zich vergewissen van de coördinatie tussen de accelerator en het platform
van de incubators, alsook van hun goede complementariteit. De accelerator zal een publiek-private
partnerschap zijn om de verwezenlijking van dit project te faciliteren. In deze ruimte zullen dus
ondernemingsprojecten voor prioritaire technologieën ontwikkeld worden, en zullen ondernemingen
consequente begeleiding krijgen en een beroep kunnen doen op uiteenlopende diensten. De jongste
starters zullen begeleid worden tot aan hun eerste verkopen, binnen een voorziene termijn van een jaar
per project. Er zullen verschillende referentiepartners die actief zijn in deze domeinen gekoppeld worden
aan het project.
Dit project past in een publiek-private context, met name voor wat betreft de financiering. Het is de
bedoeling dat deze accelerator op termijn financieel autonoom wordt, maar tijdelijk kan rekenen op
gewestelijke hulp voor de verwezenlijking.
Rekening houdend met de zeer delicate situatie voor werkgelegenheid die de bank- en verzekeringsector
momenteel doormaakt, zal bijzondere nadruk gelegd worden op Tech for Fin in deze accelerator. Deze
maatregel sluit direct aan bij Maatregel 4: Een "groeipakket" voor high-potentialondernemingen en bij
28
NextTech Plan Brussels 2017-2020
Maatregel 66 van de Small Business Act voor Brussel: Begeleiding van ondernemingen binnen de
starterscentra.
Budget: een geraamd budget van 250K€ moet er voor zorgen dat het Gewest in 2017 via een subsidie
van het budget van de Minister van Economie van het Gewest. Deze bedragen zullen geleidelijk aan
verminderen met 100K€ in 2018 en met 50K€ in 2019.
Opvolging van het succes van het project: het succes van dit project zal gemeten worden aan de hand
van indicatoren zoals het aantal "geaccelereerde" projecten, het aantal voorgestelde en gevolgde
opleidingen en het aantal ondernemingen in de accelerator.
Een inspirerend voorbeeld: in Amsterdam werd begin oktober 2016 de accelerator VRBase geopend,
specifiek voor projecten rond virtuele realiteit. Door middel van VRbase wil de stad een Europese hub
worden voor virtuele en toegevoegde realiteit. Deze accelerator is een plaats voor starters, ondernemers,
ontwikkelaars, studenten en universiteiten (er zijn ook veel andere VR-initiatieven in Amsterdam, zoals
de eerste VR-bioscoop, een VR-opleiding …).
29
NextTech Plan Brussels 2017-2020
Maatregel nr. 8: integratie van FabLab gekoppeld aan de prioritaire technologieën
Visie: prioritaire technologieën ondersteunen om de oprichting en groei van starters in deze specifieke
domeinen te steunen, via de terbeschikkingstelling van deze technologieën (VR, IoT, BigData) in de
Brusselse instellingen voor publieke/private huisvesting (bvb. Netwerk van de Brusselse FabLabs,
incubators-ICAB, …).
Context: FabLabs stellen tools ter beschikking van hun gebruikers (klanten of starters), maar bieden ook
de knowhow om hen te begeleiden bij het uitwerken van hun projecten. Brussel telt verschillende FabLabs
en het Gewest heeft beslist om dit netwerk van workshops te steunen en van animatie te voorzien.
FabLabs worden beschouwd als plaatsen voor experimenten en innovatie voor kmo's (zie maatregel 13
van het GPI). Momenteel bieden de meeste FabLabs voornamelijk toegang tot drie soorten machines:
3D-printers, een lasersnijmachine en een freesmachine met digitale bediening. De behoeften evolueren
echter. De prioritaire technologieën van het plan hebben specifieke behoeften waaraan de huidige Fablabs
niet voldoen. Deze maatregel zal een oplossing bieden.
Maatregel: binnen de context van de doelstelling voor een technologische focus zal een Brusselse
instelling voor publieke/private huisvesting uitgerust worden met het nodige materieel voor de
ontwikkeling van projecten in technologieën die als prioritair beschouwd worden. Zo zullen er
bijvoorbeeld VR-helmen of IoT-uitrusting ter beschikking gesteld worden opdat iedereen deze nieuwe
technologieën kan ontdekken en ermee kan experimenteren. De terbeschikkingstelling van deze nieuwe
materialen zal ondersteund worden door gespecialiseerde begeleiding, en er zal verwezen worden naar
de incubators en accelerators (vooral naar deze die gericht zijn op een voor het Gewest prioritaire
technologie). Dit project zal aansluiten bij de activiteiten van de publieke/private Brusselse organisaties
voor vestiging die het meest geschikt zijn voor deze technologieën, of bij de toekomstige Fablabs van het
Brusselse netwerk van Fablabs. City Dev en het Coördinatiecomité van de FabLabs zullen instaan voor
de integratie van deze nieuwe technologieën in het Brussels Gewest, in coördinatie met hun programma
voor Fablabs in het Brussels Gewest.
Budget: in 2017 is een geraamd budget van 100K€ voorzien voor de ontwikkeling van het FabLab. Dit
bedrag wordt toegekend aan Citydev.
Opvolging van het succes van het project: het aantal partners dat gebruik maakt van het FabLab.
Voorbeeld: de laatste jaren is het FabLab-concept razendsnel geëvolueerd, en wordt het nu wereldwijd
in de meeste grote steden toegepast. Deze workshops kunnen aangepast worden aan verschillende
specifieke regionale situaties, zoals het Open City Design in Berlijn dat gespecialiseerd is in innovatie,
of het FabLab van de Bronx in New York waar men poogt om iedereen de mogelijkheid te bieden om de
technologieën te ontdekken.
30
NextTech Plan Brussels 2017-2020
Maatregel nr. 9: Ondersteuning van gespecialiseerde begeleidingsstructuren
Visie: Het Gewest zal zijn netwerk van partners inzake begeleiding zich via actoren gespecialiseerd in
de begeleiding van digitale ondernemingen laten bekwamen.
Vaststelling:
Aangezien de oprichting van ondernemingen van levensbelang blijkt voor ons Gewest, worden deze
gedurende hun hele evolutie ondersteund en begeleid. Onder impuls van de minister van Economie en
met het oog op een kwaliteitsvolle aanpak werd beslist het netwerk van partners inzake begeleiding te
evalueren, alsook na te denken over het coördineren en het harmoniseren van hun activiteiten teneinde
hun zichtbaarheid en de leesbaarheid van de aan de oprichters aangeboden ondersteuning te vergroten.
De technologische evolutie legt de netwerken van partners inzake begeleiding op open te staan voor
nieuwe partners gespecialiseerd in deze nieuwe technologieën.
Actieplan:
Het Microsoft Innovation Center ("MIC") Brussels werd in 2011 opgericht als vzw door de Regering
van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Impulse, Evoliris, het CIBG en Microsoft. De vereniging wil
de sociaaleconomische ontwikkeling stimuleren van de sector voor informatie- en
communicatietechnologieën (ICT) in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest door:
-
Sensibilisering, informatie en begeleiding voor ICT-beroepen, met name door afgifte van ITcertificering.
- Advies en begeleiding voor bedrijven voor softwareontwikkeling in sterk groeiende
domeinen.
- Begeleiding van ICT-starters met een initiële maar niet exclusieve focus op technologieën
voor "Cloud computing" en het "SaaS"-model.
Het MIC zal in het bijzonder de maatregelen uit het NextTech-plan ondersteunen die rechtstreeks in
de lijn liggen van zijn vier belangrijkste opdrachten. Meer specifiek zal aan het MIC gevraagd worden
een actieplan op te stellen in verband met de als prioritair vastgestelde technologieën (maatregel nr. 7
en nr. 8 van het NextTech-plan).
In 2016 werd Startups.be geselecteerd in de projectoproep Begeleiding. Deze vzw is actief op het vlak
van internationalisering, relaties met investeerders, innovatie en digitaal ondernemerschap. Daartoe
31
NextTech Plan Brussels 2017-2020
zal zij, met het oog op de ondersteuning van het NextTech-plan, haar interventie in het Brussels
Hoofdstedelijk Gewest richten op:
1. de begeleiding bij de financiering van start-ups;
2. de begeleiding bij de internationalisering van start-ups;
3. de identificering van start-ups en hun relaties met de actoren die de ondernemers, investeerders en
corporate bedrijven ondersteunen, evenals de animatie van een onlineplatform met statistische
gegevens en informatie over het ecosysteem van Brusselse start-ups.
Op basis van de resultaten van deze gespecialiseerde begeleiders behoudt de minister van Economie
zich de mogelijkheid om nieuwe begeleiders gespecialiseerd in ICT te ondersteunen via zijn
projectoproep Begeleiding.
Opvolging van het succes van het project:
Het aantal begeleide start-ups en scale-ups; het aantal georganiseerde evenementen en de kwaliteit
ervan (Brusselse deelnemers).
Budget:
Het Gewest kent het MIC een jaarlijks budget toe van 250K euro, alsook een budget van 70K euro aan
de vzw Start-up.be.
Opvolging van het succes van het project:
Het aantal begeleide ondernemingen per jaar.
32
NextTech Plan Brussels 2017-2020
Doelstelling 5: aangepaste hulpmiddelen ter beschikking stellen van de
handelssector
Maatregel 10: een app-store creëren met oplossingen voor e-commerce
Visie: het gebruik van digitale technologie aanmoedigen bij Brusselse handelszaken in 2017, met een appstore die voornamelijk gericht is op initiatieven van Brusselse starters.
Vaststelling: naast hun operationele behoeften moeten kmo's en handelszaken nu ook hun weg vinden in
de nieuwe en complexe wereld van digitale marketing en e-commerce. Er zijn tal van ondernemingen
(digitale starters of grotere bedrijven) die gelijkaardige digitale diensten aanbieden in Brussel, en het is
niet altijd eenvoudig om de subtiele verschillen tussen de oplossingen te begrijpen. Grote merken
verfijnen hun onlineaanbod om te concurreren met Amazon, eBay en andere grote spelers, maar Brusselse
handelszaken hinken doorgaans achterop.
Actieplan: om kmo's te helpen bij hun digitale overgang en hun weg te vinden in de complexe wereld van
digitale oplossingen, zal Atrium een technologisch platform ter beschikking stellen waarop Brusselse
handelaars het bestaande aanbod op de Brusselse markt kunnen overlopen en filteren, of erop intekenen.
De aangeboden oplossingen zijn afkomstig van Brusselse en Belgische technologische starters die
producten op maat aanbieden (websites, apps, klantenkaarten, aanwezigheid op sociale netwerken, ...). Dit
project moet een economie van lokale applicaties stimuleren door de zichtbaarheid en distributie van
Belgisch-Brusselse oplossingen te bevorderen.
Atrium zal er overigens op toezien dat, via de App-store, oplossingen voorgesteld worden om de
handelszaken in Brussel te valoriseren en om deze onder meer beter zichtbaar te maken voor hun klanten.
Er zijn verschillende oplossingen denkbaar, waaronder apps voor winkelbuurten of apps waarmee de
burgers de overheid kunnen inlichten over een tekort aan een bepaald soort winkel (“Fix my street” maar
dan voor winkels).
Budget: voor de volgende jaren is een bedrag van 500K€ voorzien. Dit budget wordt vanaf 2017 opgenomen
in het budget van Atrium. Dit bedrag is bestemd voor de technologische ontwikkelingen die noodzakelijk
zijn voor dit project. Het budget is mogelijkerwijze niet eenmalig.
Opvolging van het succes van het project: de indicatoren voor succes van het project zijn het aantal partners
op het platform en het aantal handelszaken die gebruik maken van de voorgestelde technologieën.
33
NextTech Plan Brussels 2017-2020
As 2 "Opleiden"
Inleiding
Opdrachten: sensibilisering van specifieke doelgroepen voor de mogelijkheden die de IT-sector biedt
(jongeren en vrouwen). Een reserve van gekwalificeerde IT-arbeidskrachten voorzien in Brussel, zorgen
voor de nodige omschakeling van profielen op de arbeidsmarkt.
In 2016 heeft de wereldeconomie haar herstel voortgezet met een stijging van 3% voor het bruto binnenlands
product (bbp), net zoals de voorbije twee jaar. De werkloosheidsgraad in de Europese Unie bedraagt 10,1%.
De werkloosheid verschilt sterk onder de lidstaten van de Europese Unie, gaande van 5% in Oostenrijk en
Duitsland, tot 24.1% in Griekenland en 19.8% in Spanje. De werkloosheid bij jongeren is nog steeds hoog,
maar is gedaald van 22,4% in mei 2015 naar 20,7% in 20167 . In België is de economische groei nog te zwak
voor een echte heropleving van de arbeidsmarkt (door een daling in 2012). Op nationaal niveau is de
werkgelegenheid heel licht gestegen (0,2% ten opzichte van 2013). De beroepsbevolking is tussen 2013 en
2014 gestegen met ongeveer 8.500 personen op Belgisch niveau. De werkloosheid op nationaal niveau is
licht gestegen, van 8,52% naar 8,6%8.
De werkloosheidsgraad in het Brussels Gewest blijft een van de hoogste in Europa (vergeleken met andere
hoofdsteden). De werkgelegenheid in Brussel groeit niet snel genoeg om de belangrijke demografische groei
bij te benen. Tussen 2008 en 2013 is de loontrekkende tewerkstelling stabiel gebleven (0,1%) met een
toenemende neiging tot flexibiliteit, een stijging van deeltijdse en tijdelijke contracten. In tegenstelling tot
de loontrekkende tewerkstelling kende de zelfstandige tewerkstelling een sterke groei in diezelfde periode
(+15,1% of +12.000 jobs). De relatieve stabiliteit van loontrekkende tewerkstelling is te wijten aan
omgekeerde trends binnen de sectoren. Terwijl de tewerkstelling voor administratieve en ondersteunende
diensten een sterke groei kende (16.700 jobs dankzij de ontwikkeling van dienstencheques), beleefden
andere activiteitensectoren een terugval over dezelfde periode, met name financiën, handel, gezondheid en
sociale actie. Er zijn steeds meer Brusselaars die in Brussel werken: 51% van de jobs in Brussel wordt
uitgevoerd door inwoners van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Er gaan de laatste jaren ook steeds meer
Brusselaars werken aan de stadsrand. De uitgaande stroom van woon-werkverkeer is op 5 jaar tijd met 14%
gestegen in Brussel. De demografische trends laten vermoeden dat er zowel in het centrum als in de
stadsrand opportuniteiten zijn voor Brusselse arbeidskrachten. Enerzijds zal de lichte daling van het
inkomende woon-werkverkeer voor Brusselse arbeidskrachten die al een tijdje geobserveerd wordt zich
waarschijnlijk doorzetten door de relatieve veroudering van de pendelaars. Anderzijds kan de veroudering
van de bevolking in de stadsrand ook werkgelegenheid creëren voor Brusselaars, aangezien het aantal
personen dat in Vlaams- en Waals-Brabant de arbeidsmarkt betreedt hoger zal zijn dan het aantal personen
7
8
Eurostat-gegevens
http://www.actiris.be/Portals/36/Documents/FR/Etat%20des%20lieux%20RBC%202014.pdf
34
NextTech Plan Brussels 2017-2020
dat de arbeidsmarkt verlaat. Het aantal werkloze werkzoekenden is met 0,8% gestegen tussen 2013 en 2014
(van 109.429 tot 110.336 werkzoekenden). Deze stijging is merkbaarder in de hogere leeftijdscategorieën
(55 jaar en ouder).
De administratieve werkloosheidsgraad van jongeren tot 25 jaar is ook sterk gedaald: van 33,5% in 2010
naar 26,1% in 2016. De daling van het aantal jonge werklozen kan verklaard worden door de specifieke
maatregelen voor integratie op de arbeidsmarkt van jonge werklozen tot 25 jaar, genaamd Youth Guarantee.
Dit initiatief werd opgestart in 2014 en was operationeel in 2014.
Met de opkomst van de nieuwe digitale technologieën wordt e-commerce steeds belangrijker en ontstaan er
nieuwe competenties waarvoor heel weinig opleidingen bestaan maar die de moeite waard zijn om te
ontwikkelen.
Anderzijds heeft België een heel laag percentage afgestudeerden in wetenschappen, technologie,
ingenieurswetenschappen en wiskunde (STEM).9 Het tekort aan gekwalificeerde arbeidskrachten kan een
belangrijke hindernis worden voor groei en innovatie in België. Bovendien is er sowieso al een tekort aan
gespecialiseerde arbeidskrachten voor ICT.
Elk jaar behalen er zo'n 65.000 jonge Belgen een diploma van het hoger onderwijs. Volgens een
analyse van Agoria, de federatie van de technologische sector, studeren er jaarlijks 15.000 jongeren
af aan ICT- of STEM-richtingen. Op tien jaar tijd is het aantal afgestudeerde voor deze richtingen
gestegen van 12.000 tot 15.000: 10.000 in de Vlaamse Gemeenschap en 5.000 in de Franse
Gemeenschap. Momenteel zijn er een zestigtal zogenaamde STEM- en ICT-richtingen. Slechts een
op vier van deze afgestudeerden is een vrouw, een cijfer dat laag blijft aangezien meisjes doorgaans
in de meerderheid zijn voor andere richtingen.
Volgens de barometer van de informatiemaatschappij (2015) verklaart 46% van de Belgische
ondernemingen dat er in 2015 moeilijk in te vullen vacatures waren voor ICT-specialisten. Dit is een stijging
van 8% vergeleken met 2014, wat erop wijst dat het probleem toeneemt. Het tekort aan gespecialiseerde
arbeidskrachten voor ICT zal waarschijnlijk stijgen tot 30.000 niet ingevulde vacatures in 2020.10
Aanwerving zal dus een cruciale uitdaging vormen de komende jaren.
Voor starters en scale-ups zal het nog moeilijker zijn om gekwalificeerde arbeidskrachten aan te trekken,
aangezien deze kleine ondernemingen doorgaans niet dezelfde hoge lonen en voordelen kunnen bieden als
grote organisaties. 80% van de bevraagde scale-ups voor een enquête van het UK Scale-up Report11
verklaren dat ze sneller zouden kunnen groeien als het eenvoudiger zou zijn om buitenlands talent aan te
werven. Het is essentieel om het aantal en de kwaliteit van de afgestudeerden in wetenschappen en
technologie te verhogen en jongeren aan te moedigen om voor een dergelijke loopbaan te kiezen.
Met de opkomst van de nieuwe digitale technologieën wordt e-commerce steeds belangrijker en
ontstaan er nieuwe competenties waarvoor heel weinig opleidingen bestaan maar die de moeite waard
zijn om te ontwikkelen. In Brussel is er overigens ook een duidelijk tekort aan verkoopopleidingen (online
en offline). Verkooptechnieken en -methoden komen weinig aan bod in de opleidingen die momenteel
aangeboden worden in Brussel, ook al staan ze centraal bij de ontwikkeling van ondernemingen en
starters.
9
DESI 2015
DESI 2015
11
UK Scale-up Report
10
35
NextTech Plan Brussels 2017-2020
Er zijn ook weinig initiatieven met programma's voor deeltijdse opleidingen voor jonge Brusselaars,
vooral in sectoren die verband houden met ICT. Het is noodzakelijk om extra ondersteuning te bieden
voor deze programma's.
Doelstelling nr. 1: een globaal overzicht van ICT-opleidingen
Maatregel nr. 11: globaal overzicht van ICT-opleidingen
Visie: begin 2017 zullen de cluster en Evoliris een overzicht opmaken en een officiële lijst verspreiden
met alle opleidingen die aangeboden worden in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.
Vaststelling: de bestaande initiatieven leiden nu al veel jongeren op voor beroepen in de digitale sector
(ontwikkelaar, programmeur, community manager, netwerkbeheerder, data-analist, projectmanager,
communicatieverantwoordelijke). Het is echter niet mogelijk om alle informatie over de beschikbare
private en publieke ICT-opleidingen in het Brussels Gewest te vinden op één plaats.
Actieplan: in 2017 zal een overzicht van alle private opleidingen in het Brussels Gewest toegevoegd
worden aan de gids op DORIFOR, de website van Bruxelles Formation. Deze nieuwe analyse zal
uitgevoerd worden door de cluster en Evoliris om alle informatie over het aanbod van ICT-opleidingen
op de markt ter beschikking te hebben. Deze lijst zal alle initiatieven omvatten van de ICT-pool,
Bruxelles formation, Evoliris en alle publieke en private opleidingsactoren in Brussel. Deze informatie
zal vervolgens ter beschikking gesteld worden aan het publiek. Dit globale beeld zal in de eerste plaats
nuttig zijn voor de overheid, om een coherent aanbod te brengen van op elkaar afgestemde opleidingen.
Bovendien zullen personen die zich willen inschrijven voor een ICT-opleiding beter op de hoogte zijn
van de mogelijke opties, de soorten opleidingen en de kenmerken ervan. De opleidingen zullen
zichtbaarder en gemakkelijker te promoten zijn. Dit globale beeld wordt voorgesteld op het platform
Digital.brussels.
Budget: in 2017 wordt een geraamd budget van 60K€ uitgetrokken voor financiering van dit project via
de begeleidingsopdracht van het NextTech-plan bij Impulse .
Opvolging van het succes van het project: de voornaamste factor voor opvolging is meting van de
verwachte stijging van het aantal ingeschrevenen voor de opgenomen opleidingen.
36
NextTech Plan Brussels 2017-2020
Doelstelling nr. 2: sensibilisering van de prioritaire doelgroepen
Maatregel nr. 12: jongeren sensibiliseren voor het digitaal ondernemerschap
Visie: vanaf 2017 zal het Brussels Gewest financiële steun bieden voor initiatieven om jongeren te
sensibiliseren voor het digitaal ondernemerschap en meer bepaald voor de beroepen die te maken
hebben met internet of programmering.
Vaststelling: ondanks het feit dat er een jong publiek is dat heel erg openstaat voor nieuwe
technologieën, zijn er slechts weinig initiatieven voor sensibilisering voor het digitaal ondernemerschap
in Brussel.
Actieplan: om het verwerven van kennis en competenties voor ondernemers aan te moedigen en te
steunen, en om de wil tot ondernemen concreet vorm te geven, zal de ondernemerscultuur op korte
termijn verspreid en binnen het bereik van jonge Brusselaars gebracht worden. Deze maatregel sluit
direct aan bij Maatregel 2 van de Small Business Act voor Brussel: Uitvoering van de gewestelijke
strategie voor sensibilisering van jongeren voor ondernemerschap. In 2017 wordt een projectoproep
gelanceerd voor sensibilisering van jongeren voor ICT-projecten om te bepalen welke projecten steun
krijgen.
De projectoproep in verband met de sensibilisering van jongeren die in 2017 uitgeschreven zal worden,
zal een onderdeel specifiek over de ICT-sensibilisering van jongeren bevatten om projecten te
identificeren die ondersteund zullen moeten worden. Dit sensibiliseringsluik zal een aanvulling zijn op
actie 25 van het GIP met de doelstelling sensibiliserings- en opleidingsinitiatieven op te starten voor de
Brusselaars in wetenschappelijke richtingen, alsook via de maatregel van het SmartCity-plan voor de
verlaging van de digitale factuur door de soft- en hardware van de scholen regelmatig te updaten.
Er zal bijzondere nadruk gelegd worden op de technologieën voor VR, Iot en Big Data van het plan
opdat de sensibilisering van een jonger publiek rekening zou houden met deze prioriteiten.
Budget: Voor de boekjaren 2017, 2018 en 2019 wordt een geraamd jaarlijks budget van 100K€
uitgetrokken voor financiering van de projecten die geselecteerd zijn in het kader van de globale
projectoproep van NextTech naast en in nauwe samenwerking met de strategie voor sensibilisering van
jongeren. De administratie zal samen met de cluster Software werken aan de organisatie en opvolging
van de projectoproep. Dit project sluit aan bij het luik voor sensibilisering van de projectoproep voor
NextTech.
Opvolging van het succes van het project: het aantal ingeschreven jongeren voor de
sensibiliseringsprogramma's zal opgevolgd worden.
37
NextTech Plan Brussels 2017-2020
Een inspirerend voorbeeld: in Frankrijk biedt de "Grande École du numérique" een globaal bedrag aan
van 5Mio€ binnen het kader van het investeringsprogramma voor "innoverende projecten ten voordele
van de jeugd". Hierdoor hebben dit jaar 72 van de 84 betrokken structuren de ontwikkeling van hun
opleidingsaanbod in Frankrijk kunnen financieren. De Franse overheid hoopt om tegen eind 2017 in
totaal 10.000 personen op te leiden voor digitale beroepen via een van de 200 opleidingen.
38
NextTech Plan Brussels 2017-2020
Maatregel nr. 13: het vrouwelijke publiek sensibiliseren voor IT-beroepen ("Women in
Tech")
Visie: de verschillende betrokken actoren verbinden zich ertoe om op twee jaar (2017 en 2018) een budget
samen te stellen om vrouwen warm te maken voor de ICT-sector via een portal voor sensibilisering,
begeleiding en opleidingen.
Vaststelling:
De 4de industriële revolutie (van de digitale technologieën en de digitale omschakeling) kan niet
plaatsvinden zonder betrokkenheid van de helft van de bevolking, namelijk vrouwen. De digitale
omschakeling betreft alle sectoren en maakt het noodzakelijk om een nieuw opleidingenaanbod te
brengen en burgers voor te bereiden op nieuwe beroepen. Het is een zaak van positionering binnen het
beleid voor gelijke kansen, om vrouwen de mogelijkheid te bieden om op gelijke voet deel uit te maken
van deze nieuwe industrie en hun inzet op de arbeidsmarkt niet te mislopen (700.000 nieuwe jobs in ICT
tegen 2025, OESO).
Volgens een studie van de EU zou een stijging van het aantal vrouwen in de digitale sector in Europa het
jaarlijkse bbp met 9 miljard euro doen stijgen. De studie brengt ook aan het licht welke factoren
verhinderen dat vrouwen ten volle deelnemen aan de economie van deze sector: culturele tradities,
stereotypes over de rol van vrouwen en interne hindernissen. Er wordt ook bijzondere aandacht besteed
aan de sociaal-psychologische factoren, zoals het gebrek aan zelfzekerheid, het gebrek aan
onderhandelingsvaardigheden, afkeer van risico en een negatieve houding ten opzichte van concurrentie
... daarnaast zijn er echter ook externe hindernissen, zoals een overwegend mannelijke omgeving,
problemen om werk en privé te combineren, en het gebrek aan emulatie in deze sector.
In België wordt amper 11% van de starters opgericht door vrouwen. Ongeletterdheid op digitaal en
elektronisch vlak is een feit bij de vrouwelijke bevolking. In Europa zijn slechts 29 op 1.000
afgestudeerde vrouwen houdster van een diploma in informatie- en communicatiewetenschappen (ICT)
(tegenover 95 mannen), en werken maar 4 vrouwen in deze sector. We moeten dus dringend
webgerelateerde beroepen toegankelijker maken voor vrouwen en hen sensibiliseren voor
ondernemerschap in ICT.
Actieplan:
Het plan voor ondernemerschap in ICT biedt de unieke kans om Brusselse vrouwen te sensibiliseren voor
deze nieuwe beroepen en om hun creativiteit de vrije loop te laten.
"In het kader van het NextTech-plan zal het platform Women in Tech" een specifiek netwerk organiseren
om een ecosysteem van partners en onderneemsters (rolmodellen) versterken om evenementen,
39
NextTech Plan Brussels 2017-2020
ontmoetingen, conferenties en workshops te organiseren; er moet een webportal komen waarop alle
specifieke informatie en opleidingen verzameld worden, en waarop de agenda van evenementen en
workshops voor vrouwen geraadpleegd kan worden. Het initiatief moet ook meisjes en vrouwen
sensibiliseren en oriënteren met betrekking tot webgerelateerde beroepen. Dit sensibiliseringsluik zal een
aanvulling zijn op actie 25 van het GIP met de doelstelling sensibiliserings- en opleidingsinitiatieven op
te starten voor de Brusselaars in wetenschappelijke richtingen, alsook het aspect sensibilisering van het
plan Smart City.
De maatregel "Women in Tech" is belangrijk voor het Brussels Gewest omdat dit initiatief direct aansluit
bij de Small Business Act (SBA) aan de hand van Maatregel 41: Ontwikkeling van ondernemerschap
voor vrouwen. De SBA voorziet immers ondersteuning van sensibiliseringsacties om meer inzicht te
verschaffen in het beschikbare dienstenaanbod voor onderneemsters, om een barometer voor vrouwelijk
ondernemerschap bij te houden, en om de actoren die mogelijke onderneemsters begeleiden in kaart te
brengen. "Women in Tech" sluit dus perfect aan bij de SBA.
Budget: In 2017 en 2018 zal een geraamd budget van 50K€ uitgetrokken worden om partners te
verenigen, activiteiten te organiseren en begeleiding van projectdraagsters in de ICT-sector te voorzien.
Dit budget zal toegekend worden aan Impulse, om deze acties op te nemen in het actieplan voor
vrouwelijk ondernemerschap van de organisatie.
Opvolging van het succes van het project: de voornaamste indicator voor opvolging is meting van het
aantal vrouwen dat bereikt wordt door de verschillende initiatieven, de aanwezigheid in de media, de
deelnamegraad en de tevredenheidsgraad voor de georganiseerde evenementen.
Een inspirerend voorbeeld: de opdracht van Women in Tech Stockholm bestaat erin om talentvolle
vrouwen de mogelijkheden van een toekomst in de technologische sector te tonen, en om vrouwen die
reeds actief zijn in deze sector extra informatie te verstrekken aan de hand van een
netwerk en ervaringen van personen die succesvol zijn in de technologische en
mediasector.
40
NextTech Plan Brussels 2017-2020
Doelstelling nr. 3: een volwaardig aanbod van specifieke opleidingen bieden
Maatregel nr. 14: opleidingen van korte duur aanbieden
Visie: in 2017 zullen de verschillende publieke actoren (Bruxelles Formation, clusters, Evoliris, Actiris,
...) - of actoren die ondersteund worden door de overheid (Interface3, ...) - zich inzetten om een antwoord
te bieden op de toenemende vraag van werknemers in de ICT-sector (starters, scale-ups, ondernemingen)
door een panel van opleidingen van korte duur voor digitale beroepen ter beschikking te stellen.
Vaststelling: de digitale sector evolueert snel en creëert jobs. Het is absoluut noodzakelijk om opleidingen
van korte duur te verstrekken aan jongeren die niet over de vereiste voorkennis beschikken voor beroepen
van de digitale sector. Het aanbod moet volledig en gevarieerd zijn.
Actieplan: om een antwoord te bieden op de behoeften van ondernemingen en de overheidsdoelstellingen
voor integratie van werklozen op de arbeidsmarkt, moet een geheel aan opleidingen toegankelijk zijn
voor een ruim publiek, zonder onderscheid te op academisch, economisch of sociaal vlak. De opleidingen
moeten openstaan voor een publiek dat traditioneel verwijderd is van digitale technologieën, en direct
aansluiten op de eerder geïdentificeerde drie prioritaire technologieën (IoT, VR/AI, Big Data). De
financiering zal via de projectoproep voor NextTech verlopen en zowel private als publieke partners
aanspreken.
Budget: een geraamd jaarlijks budget van 100K€ moet vanaf 2017 dit luik van de projectoproep voor
NextTech financieren. Voor iedere geselecteerde opleiding zal het selectiecomité de mogelijkheid
analyseren om een cofinanciering van het ESF-programma te vragen. Het ESF-programma, WallonieBruxelles2020.eu, stelt in zijn maatregelen een cofinanciering van het opleidingsproject voor.
Bijvoorbeeld: Maatregel 2.2: Het promoten, valoriseren en verbeteren van de onderwijs- en
opleidingsstelsels.
Opvolging van het succes van het project: het succes van het project zal gemeten worden aan de hand
van twee indicatoren. Enerzijds het aantal opgeleide personen, en anderzijds het aantal afgestudeerden
dat (weer) werk gevonden heeft.
Een inspirerend voorbeeld: in Frankrijk biedt de "Grande École du numérique" nu al 171 opleidingen
aan, na een eerste projectoproep. Deze korte opleidingen worden gegeven in 130 fabrieken voor digitale
technologie over heel Frankrijk. Ze kwalificeren de deelnemers voor beroepen van de digitale sector en
bieden een ruim publiek (jongeren en personen zonder kwalificatie of diploma die werk zoeken of een
41
NextTech Plan Brussels 2017-2020
omscholingstraject volgen, begunstigden van het stadsbeleid) doeltreffende opleidingen die hen snel aan
werk help in deze veelbelovende sector.
42
NextTech Plan Brussels 2017-2020
Maatregel nr. 15: verkoopopleiding voor ondernemers
Visie: Vanaf 2017 wordt een specifiek opleidingsprogramma "Sales Academy" en een toolbox
aangeboden aan ondernemers die hun commerciële en verkoopvaardigheden willen verbeteren.
Vaststelling: starters moeten vaak een lange en complexe weg afleggen om op te starten, waardoor de
ondernemer lange tijd moet wachten op zijn eerste inkomsten. Het is dan ook essentieel dat ondernemers
geholpen worden om snel te kunnen beginnen met de verkoop van hun product/dienst en om snel de
market fit te kunnen nagaan. Er zijn weinig of geen opleidingen hiervoor (methode, hulpmiddelen,
technieken, rapportage, ...).
Actieplan: in 2017 zal de creatie en regelmatige organisatie van een "Sales Academy" (toolbox en
programma voor opleiding/opvolging) ondernemers de mogelijkheid bieden om snel hun product/dienst
op de markt te brengen en verkopen. De "Sales Academy" zal ook opleidingen aanbieden voor
verkoopteams over technieken om producten/diensten op de markt te brengen. De opleidingen zullen
heel praktisch van aard zijn, en zullen de nieuwste verkoopmodellen behandelen.
Budget: met een geraamd jaarlijks budget van 100K€ moet dit programma vanaf 2017 opgestart kunnen
worden. Een luik van de projectoproep NextTech/opleiding zal specifiek hieraan gewijd zijn. Voor iedere
geselecteerde opleiding zal het selectiecomité de mogelijkheid analyseren om een cofinanciering van het
ESF-programma te vragen. Het ESF-programma, Wallonie-Bruxelles2020.eu, stelt in zijn maatregelen
een cofinanciering van het opleidingsproject voor. Bijvoorbeeld: Maatregel 2.2: Het promoten,
valoriseren en verbeteren van de onderwijs- en opleidingsstelsels.
Opvolging van het succes van het project: een eerste indicator voor opvolging betreft het aantal
inschrijvingen voor de opleidingen. De tweede indicator is de termijn tot de eerste verkoop.
Een inspirerend voorbeeld: in een context van steeds grotere concurrentie, prijzendruk en optimalisatie
van middelen is commercieel succes afhankelijk van de capaciteit om een oplossing te onderscheiden van
de concurrentie en om de waarde van hun oplossing te verkopen aan beslissers. De Amerikaanse
methodologie "Value Selling Framework" biedt de
mogelijkheid om opportuniteiten beter in te schatten en de
betrouwbaarheid van verkoopvoorspellingen te verbeteren
dankzij unieke hulpmiddelen. Deelnemers leren er de waarde van hun oplossingen te verkopen in plaats
van producten.
43
NextTech Plan Brussels 2017-2020
Maatregel nr. 16: pool voor opleidingen en tewerkstelling in ICT
Visie: de pool voor ICT zal vanaf 2017 een compleet aanbod van publieke ICT-opleidingen
aanbieden, afgestemd op de effectieve behoeften van de ondernemingen van de sector en met
specifieke aandacht voor de prioritaire technologische keuzes.
Vaststelling:
Digitale technologieën evolueren heel snel, en dat geldt ook voor de vereiste kennis.
opleidingsprogramma's moeten regelmatig bijgewerkt worden.
De
De organisaties bieden opleidingen aan in samenwerking met actoren van het onderwijs
(universiteiten, hogescholen, ...) en moeten snel kunnen inspelen op deze evolutie om
bijscholingscursussen en/of opleidingen voor nieuwe IT-technologieën te voorzien.
Technologische/IT-beroepen zijn soms heel abstract, en het kan noodzakelijk zijn om deze nieuwe
beroepen/competenties toegankelijker te maken en proefsessies te voorzien (proeven met betrekking
tot de competenties die nodig zijn voor een beroep) en/of om werkzoekenden te sensibiliseren.
Actieplan:
In 2017 zal het Gewest de creatie van de POOL OPLEIDING-TEWERKSTELLING
ICT.BRUSSELS ondersteunen, die moet op één plaats alle publieke Franstalige en Nederlandstalige
middelen voor werkgelegenheid en opleidingen in de sector voor informatie- en
communicatietechnologie samenbrengen. De pool voor opleiding wordt gecreëerd op basis van het
referentiecenter Evoliris.
De Pool moet de organisatie, de ontwikkeling en de promotie van de opleiding en werkgelegenheid
in de beoogde sector versterken, alsook mensen sensibiliseren voor ICT-beroepen, ter ondersteuning
van de economische en sociale ontwikkeling op het Brusselse grondgebied.
Het moet een ICT-etalage worden voor de verschillende doelgroepen (werkgevers, werkzoekenden
(met bijzondere aandacht voor laaggeschoolden), leerlingen, werknemers in doorlopende opleiding
of die een omscholingstraject volgen, studenten, opleiders en lesgevers, het grote publiek, de media,
…). Daarvoor moeten publieke en private partners hun middelen bundelen (infrastructuur, personeel,
financiering).
44
NextTech Plan Brussels 2017-2020
De pool voor ICT zal partnerschappen tot stand brengen met alle publieke en private actoren van de
opleidingssector (universiteiten, hogescholen, ...) en van de private sector (Agoria, internationale
technologische ondernemingen). Maatregel 18 van het opleidingsplan 2020 stelt dat
partnerschappen tussen actoren voor opleiding, werkgelegenheid en onderwijs op sectoraal
niveau gecoördineerd zullen worden via de polen voor opleiding en werkgelegenheid. Vanaf 2018
zal de pool beschikken over een fysieke locatie midden in de toekomstige concurrentiepool voor
ICT(campus van de ULB-VUB in Elsene).
De prioriteiten van de Pool zullen de volgende activiteiten omvatten:
- Verdubbeling van het aantal opleidingen, onder meer door terbeschikkingstelling van infrastructuur
en geavanceerde uitrusting;
- Proefsessies voor werkzoekenden en sterkere integratie van werkzoekenden in de ICT-sector op de
arbeidsmarkt van Brussel en elders;
- Aanmoediging van interne synergie tussen instellingen van algemeen belang;
- Promotie van ICT-beroepen en kwalificaties die daartoe leiden;
- Opvolging van vernieuwing en expertise op technisch-pedagogisch
opleidingsprogramma's en -methoden aan te passen aan de evoluties;
vlak
om
de
- Verdrievoudiging van het aanbod van korte ICT-opleidingen (bijscholing en perfectionering) voor
werknemers en werkzoekenden in de sector (bijv. : van 100 naar 300 opleidingen);
- Het aanbod van korte, modulaire opleidingen openstellen voor afgestudeerden (middelbaar
onderwijs en hogescholen) om de verworven competenties te versterken en beter/sneller te voldoen
aan de vraag op de arbeidsmarkt;
- Sociale promotie: meer kwaliteitsvolle stages bij ondernemingen;
- Samenwerking met private opleidingsorganisaties voor ondersteuning van doorlopende opleidingen
in het kader van het NextTech-plan.
Budget:
De werking zal moeten verlopen via publieke en private bijdragen. Een aanzienlijke financiële
deelname van de privésector is een conditio sine qua non voor de goede verwezenlijking van het
project van de pool opleiding-tewerkstelling-ICT, conform de logica van de polen tewerkstellingopleiding. Er is een investering van € 4.450.000 voorzien voor het nieuwe gebouw van de toekomstige
pool voor opleiding en werkgelegenheid in ICT.
Opvolging van het succes van het project:
Toename van het aantal personen die opgeleid zijn in de ICT-sector, het aantal opleidingen in verband
met prioritaire technologieën van het NextTech-plan, en het aantal jobs in de ICT-sector van het BHG.
45
NextTech Plan Brussels 2017-2020
46
NextTech Plan Brussels 2017-2020
Maatregel nr. 17: meer programma's voor deeltijdse opleidingen
Visie: op drie jaar tijd (2018 tot 2020) wordt een jaarlijks budget van 250K€ uitgetrokken voor
programma's voor deeltijdse opleidingen en stages in ondernemingen, om jongeren snel aan werk te
helpen in de ICT-sector.
Vaststelling:
Zoals eerder reeds aangehaald werd, verklaart 46% van de Belgische ondernemingen dat er in 2015
moeilijk in te vullen vacatures waren voor ICT-specialisten. Dit is een stijging van 8% vergeleken
met 2014, wat erop wijst dat het probleem toeneemt. Het tekort aan gespecialiseerde arbeidskrachten
voor ICT zal waarschijnlijk stijgen tot 30.000 niet ingevulde vacatures in 2020.12 Aanwerving van
gekwalificeerd ICT-personeel zal dus een cruciale uitdaging vormen de komende jaren.
Het onthaal van stagiairs is niet altijd evident in ICT-ondernemingen. Het promoten van stages bij
ondernemingen verloopt dus nog niet optimaal, ondanks de compensatiemechanismen die het Brussels
Gewest voorziet voor ondernemingen. Een voorbeeld hiervan is steun voor mentoraat of
kostenvermindering voor de eerste twee jaar bij aanwerving van leerlingen of stagiairs.
Programma's voor deeltijdse opleidingen bieden studenten de mogelijkheid om tegelijk praktische en
theoretische kennis en vaardigheden te verwerven. Naast de programma's voor deeltijdse opleidingen
die nu al aangeboden worden door EFP en/of ondersteund worden door Agoria, zal de ontwikkeling
van dergelijke programma's toelaten om een opleiding aan te bieden die overeenstemt met de huidige
en toekomstige behoeften van ondernemingen die aanwerven in de ICT-sector. Deze programma's
moeten een positief effect opleveren voor de plaatsingsgraad van de betreffende studenten.
Het actieplan van het opleidingsplan 2020 voorziet dat het toekomstige aanbod van kwalificerende
opleidingen verloopt via mobilisering van ondernemingen, maar ook via een gemeenschappelijk kader
van prioritaire programma's en concrete partnerschappen voor opleiding door vereenvoudigde
toepassing van deeltijds onderwijs, stages en opleidingen in ondernemingen.
Actieplan:
12
DESI 2015
47
NextTech Plan Brussels 2017-2020
Om de praktische uitvoering van stages en deeltijdse opleidingen te vereenvoudigen tegen eind 2020,
zal het Gewest steunmaatregelen voorzien voor ondernemingen die zich inzetten voor leren in een
werkomgeving, met name voor werkzoekenden en jongeren.
Het Gewest zal ook het gebruik van stages en kwalificerende opleidingen vereenvoudigen voor kmo's,
om zoveel mogelijk Brusselaars de mogelijkheid te bieden om een opleiding te volgen om zo sterker
te staan op de arbeidsmarkt. (Maatregel 21 van de Small Business Act: mentoring voorzien:
vereenvoudiging van de financiële maatregelen en voordelen.)
Voor de ontwikkeling van deeltijdse opleidingen zullen de acties over twee assen lopen:
- Evaluatie van het bestaande aanbod voor deeltijdse ICT-opleidingen (EFP/SFPME, syntra, leren en
werken, universiteiten en hogescholen, …) en onderzoek naar de deeltijdse opleidingen die
ontwikkeld moeten worden in de toekomst.
- Ontwikkeling van een nieuw programma voor deeltijdse opleidingen dat aansluit bij de
technologische sectoren van het plan: bijv. een nieuwe deeltijdse opleiding bij EFP of ontwikkeling
van een nieuw programma voor deeltijdse master- en/of bacheloropleidingen.
In 2017 zal een budget uitgetrokken worden voor evaluatie van de bestaande deeltijdse opleidingen.
Deze evaluatie zal ondersteund worden door de betrokken actoren (EFP/SFPME, Syntra, hogescholen,
universiteiten, ICT-pool, ...) en private actoren (Agoria, ...).
Op basis van deze evaluatie zal in 2018 een programma voor ontwikkeling van nieuwe deeltijdse
opleidingen gelanceerd worden via een aanbesteding voor partnerschap tussen (publieke en/of private)
opleidingsactoren en private ondernemingen.
In deze nieuwe programma's zal bijzondere aandacht uitgaan naar de hiervoor vermelde prioritaire
technologieën.
Budget: een jaarlijks budget van 250K€ voor BEW zal een evaluatie van de bestaande programma’s
mogelijk maken en de projectoproep ondersteunen voor partnerschap voor de ontwikkeling van
nieuwe programma’s voor deeltijdse opleidingen.
Opvolging van het succes van het project: een eerste indicator voor opvolging is het aantal
programma's voor deeltijdse opleidingen in de ICT-sector. Hiervoor zal een overzicht opgesteld
worden van de programma's, en zal opvolging voorzien worden. Het aantal afgestudeerden van deze
programma's zal eveneens bijgehouden worden. Een tweede indicator voor opvolging is de verwachte
toename van de plaatsingsgraad in de programma's voor deeltijdse opleidingen.
Een inspirerend voorbeeld: de Holberton School in San Francisco is een vernieuwende
ingenieurschool in Silicon Valley. Er worden geen lessen gegeven, maar er is mentoraat en gratis
onderwijs op voorwaarde dat de studenten enkele jaren een bepaald percentage van hun toekomstige
48
NextTech Plan Brussels 2017-2020
loon afstaan. Voor toegang tot Holberton is geen IT-kennis vereist. De selectie gebeurt op basis van
onlinetests, proeven en presentatievideo's. De sleutel = motivatie.
Holberton wil zich niet meten met universiteiten die ingenieurs opleiden over een periode van vier tot
vijf jaar en waar onderzoek deel uitmaakt van het curriculum. De cyclus bij Holberton duurt slechts
twee jaar, met zes maanden stage tussen het eerste en tweede jaar. De opleiding is alleen gericht op
de praktijk en voorbereiding van functies in een onderneming. Er zijn geen lessen, alleen opdrachten
onder leiding van coaches. De oprichters hechten ook veel belang aan "peer education" waarbij
studenten elkaar helpen en concepten aanleren in specifieke situaties. Het doel is om "full-stack
ingenieurs" voor te bereiden, met vaardigheden op vlak van programmering, systemen, netwerken,
veiligheid, database, marketing, de set-up van projecten ...
49
NextTech Plan Brussels 2017-2020
As 3 "Uitstralen"
Inleiding
Opdracht: de positie van Brussel consolideren tussen de belangrijkste ICT-actoren op de internationale
markten, en ook als vestigingsplaats voor innoverende ondernemingen en buitenlandse investeerders.
Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is immers strategisch gelegen in Europa, beschikt over goede
infrastructuren en een uitstekend zakelijk klimaat. Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is een strategische
locatie binnen Europa. Brussel is een ideale uitvalsbasis om een consumentenmarkt van 500 miljoen
Europeanen te bereiken, aangezien 75 % van de Europese koopkracht binnen een straal van 500 km rond
Brussel ligt. Brussel is ook het beslissingscentrum van België en Europa.
Brussel is een internationale en veeltalige stad met wel 31% inwoners van buitenlandse origine. Er zijn tal
van ondernemingen en Europese of internationale instellingen gevestigd in het Brussels Hoofdstedelijk
Gewest13.
De European Cities Monitor van Cushman and Wakefield geeft Brussel een mooie 4de plaats in de lijst van
meest aantrekkelijke Europese business-steden14.
Door haar geografische ligging en de aanwezigheid van de Europese instellingen heeft Brussel een
concurrentieel voordeel ten opzichte van andere Europese regio's. De aantrekkelijkheid en experimenten
met projecten van Brussel, evenals de instellingen worden niet vaak genoeg gebruikt als troeven om
buitenlandse ondernemingen aan te trekken.
Er wordt overwogen om in overleg met de Europese (en Brusselse) autoriteiten Brussel naar voor te
schuiven als platform voor experimenten met projecten gedragen door starters (bijv. Smart Cities).
De wijze naar voor brengen waarop Brussel zich zou moeten positioneren en onderscheiden om
internationale bedrijven (en starters) aan te trekken. Het doel is om het Brussels Gewest aantrekkelijker te
maken voor buitenlandse ondernemingen door sterke argumenten aan te halen (onder meer met betrekking
tot financiering).
13
14
http://be.brussels/travailler-et-entreprendre/entreprendre-a-bruxelles/investir-a-bruxelles
http://www.cushmanwakefield.com/
50
NextTech Plan Brussels 2017-2020
Doelstelling nr. 1: De aandacht vestigen op Brussel
Maatregel nr. 18: Brussel als Europese hub en proeflocatie
Visie: een Europese hub creëren in Brussel voor onthaal van internationale starters en overwegen om samen
met de Europese autoriteiten Brussel naar voor te schuiven als ruimte om te experimenteren met
technologische oplossingen.
Vaststelling: door haar geografische ligging en de aanwezigheid van de Europese en internationale
instellingen heeft Brussel een concurrentieel voordeel ten opzichte van andere Europese regio's. De
aantrekkelijkheid en experimenten met projecten worden niet vaak genoeg gebruikt als troeven om
buitenlandse ondernemingen aan te trekken. Te weinig Brusselse ondernemingen maken gebruik van de
geografische ligging van Brussel en zijn positie als Europese hoofdstad. De nabijheid van deze
internationale instellingen zou beschouwd moeten worden als een troef voor de Brusselse ondernemers en
aan de basis moeten liggen voor initiatieven waarbij geëxperimenteerd wordt voor de ontwikkeling van
businessmodellen in verband met deze instellingen.
Actieplan: Om de Brusselse instellingen te laten profiteren van het voordeel dat de Europese hoofdstad hen
zou moeten opleveren, zouden verschillende voorbeelden van projecten in de lijn van deze aanpak kunnen
liggen.
Bijvoorbeeld: de organisatie van een hackathon ter promotie van de internationale instellingen in Brussel
via nieuwe opensource-apps.
Deze maatregel sluit deels aan bij het Smart City-plan van het Brussels Gewest. Er zijn twee dimensies. Ten
eerste de inschrijving van de projecten van het NextTech-plan in een Europese dimensie door deelname van
het Brussels Gewest aan Europese netwerken van Smart City (inclusief deelname aan Europese "calls").
Ten tweede kan Brussel door haar geprivilegieerde ligging bij de Europese instellingen dienst doen als
terrein voor experimenten met initiatieven en Smart City-projecten.
De activering van de officiële tussenpersonen van het Brussels Gewest (permanente vertegenwoordiging
van het Brussels Gewest bij de Europese Commissie, een commissariaat bij de Europese instellingen, een
economische attaché voor BIE bij de Europese Unie en andere vertegenwoordigingen bij internationale
instellingen in Brussel) zal de verwezenlijking van deze initiatieven vergemakkelijken.
Budget: in 2017 wordt 30K€ uitgetrokken om projecten te analyseren en voor te stellen in het kader van
deze opdracht. Impulse en de Smart City-manager, zullen hiertoe met ondersteuning van verschillende
vertegenwoordigers van het Brussels Gewest het nodige overleg organiseren met de Europese en
internationale autoriteiten.
51
NextTech Plan Brussels 2017-2020
52
NextTech Plan Brussels 2017-2020
Doelstelling nr. 2: langetermijndefiniëring van de ICT-omgeving in Brussel
Maatregel nr. 19: rekrutering van internationale arbeidskrachten
Visie: de juridische pistes analyseren om te verhelpen aan het tekort aan gekwalificeerde arbeidskrachten
en het aanwerven van arbeidskrachten voor ICT-ondernemingen vergemakkelijken.
Vaststelling: het gebrek aan gespecialiseerde arbeidskrachten voor de ICT-sector is wereldwijd een
probleem, en doet zich ook voor in Brussel. Om vacatures in te vullen, moeten ondernemingen vaak een
beroep doen op internationaal talent omdat ze lokaal geen geschikte kandidaten vinden. De ondernemingen
beschouwen deze inspanning als langdurig en moeizaam, omdat ze potentiële kandidaten moeten overtuigen
om zich in België te vestigen. Uit de "Global immigration study" van Deloitte blijkt dat het systeem voor
werkvergunningen België op een mooie 8e plaat positioneert. Ondanks deze positie ondervindt de ICT-sector
moeite om heel gekwalificeerd personeel aan te werven. Bepaalde aspecten van de procedure benadelen
België, bijvoorbeeld door de uitreiking van een (weliswaar hernieuwbare) werkvergunning van maximaal
een jaar. Frankrijk en Nederland bieden respectievelijk een vergunning voor 3 en 5 jaar.
Maatregel: Het Gewest (BIE, BEW, Impulse) zal zijn systeem voor onthaal van internationale ondernemers,
en voor aanwerving van internationale arbeidskrachten in Brusselse ondernemingen van de sector
onderzoeken en analyseren. Bijvoorbeeld door verlenging van de maximale geldigheidsduur van een
werkvergunning voor heel gekwalificeerde arbeidskrachten.
Het Gewest zal samen met de federale diensten nagaan of het Europese systeem kan toegepast worden,
bijvoorbeeld door introductie van een scale-up VISUM. Met dit visum zal het gemakkelijker zijn om een
arbeidsvergunning te verkrijgen voor buitenlandse arbeidskrachten, evenals een verblijfsvergunning voor
meerdere jaren. Groeiende ondernemingen zouden zo gemakkelijker hooggekwalificeerde arbeidskrachten
kunnen aantrekken. Deze maatregel zal de talentreserve van de ICT-sector in Brussel versterken.
Om de strategie voor het aantrekken van ondernemingen te stimuleren en te versterken, zal het Gewest
nagaan of er programma's aangeboden kunnen worden om internationale ondernemers met een ambitieus
project voor oprichting of ontwikkeling van een starter te selecteren en vervolgens te verwelkomen in
Brussel (maatregel 72 van de SBA: buitenlandse investeringen aantrekken).
Budget: er is voor 2017 een budget van 30K€ voorzien om de mogelijke oplossingen voor de uitvoering
van deze maatregel te analyseren.
Opvolging van het succes van het project: een juridisch verslag en voorstellen afleveren.
Een inspirerend voorbeeld: het Scale-Up Report UK stelt voor om visa te voorzien waarmee groeiende
ondernemingen een buitenlandse werknemer kunnen aanwerven binnen een termijn van twee weken in
totaal. Deze maatregel moet de aanwerving van talent versnellen en bijdragen aan de groei op lokaal en
internationaal niveau. In Britse ondernemingen zouden de aangeworven werknemers immers de
internationalisatie kunnen bevorderen door de weg naar de markten van hun thuisland te openen.
53
NextTech Plan Brussels 2017-2020
Een ander voorbeeld: de operatie French Tech Ticket dient om jonge buitenlandse ondernemingen aan te
trekken in het Franse ecosysteem voor starters die werken met nieuwe technologieën. Deze operatie heeft
al 50 buitenlandse ondernemers die 23 starters opgericht hebben, de mogelijkheid geboden om in Parijs te
werken bij een van de tien geselecteerde incubators in de hoofdstad. Door het succes van dit initiatief heeft
de regering via French Tech en de stad Parijs beslist om het programma uit te breiden naar heel Frankrijk.
Hierbij worden 22 incubators geselecteerd in Parijs en Ile-de-France, en 19 in grote steden met het French
Tech-label. In 2017 zullen er zich 70 buitenlandse starters ofwel zo'n 180 ondernemers kunnen vestigen.
Het platform voor onlinekandidaturen brengt de troeven van het ecosysteem naar voor.
54
NextTech Plan Brussels 2017-2020
Maatregel nr. 20: programma voor voorbereiding van en aanwezigheid op internationale
tech-beurzen
Visie: Zorgen voor een sterke aanwezigheid van het merk Digital.brussels op de bekendste
internationale jaarlijkse tentoonstellingen/beurzen en zorgen voor begeleiding en voorbereiding om
de resultaten van de bedrijven die deelnemen aan die tentoonstellingen en beurzen in het buitenland
te optimaliseren.
Vaststelling: In de ICT-sector zijn bepaalde internationale beurzen (of tentoonstellingen)
onvermijdelijk.
Die professionele tentoonstellingen en beurzen zijn geweldige hulpmiddelen om het Gewest en zijn
bedrijven op internationaal niveau te positioneren. Er aanwezig zijn, is cruciaal om zijn sterke punten
en de geïdentificeerde kansen te belichten, om veel contacten te ontmoeten evenals nieuwe klanten
om de producten/diensten bekendheid te geven. Bovendien is het essentieel dat bedrijven zich vooraf
goed voorbereiden op die beurzen.
Actieplan: ervoor zorgen dat het Gewest aanwezig is via Digital.Brussels op de bekendste
tentoonstellingen en beurzen (CEBIT, Mobile World Congress, CES ...). BIE voorziet een
jaarprogramma waaraan nieuwe beurzen toegevoegd moeten worden volgens de technologische
bijzonderheden van het NextTech-plan, voor zover ze nog geen deel uitmaken van het programma
van BIE (bijv. ABSAT, ...). Er wordt een jaarlijks programma voorzien in partnerschap tussen
Impulse en BIE. Daarnaast zal een programma ter voorbereiding op internationale beurzen voor
bedrijven worden aangeboden door de partners.
Er zou een programma ter voorbereiding van internationale beurzen (onder de vorm van opleiding)
gecreëerd kunnen worden om in detail te beschrijven wat het bedrijf moet doen om zijn deelname aan
die beurzen te optimaliseren; hoe de hulpmiddelen waarover ze beschikken, moeten worden gebruikt,
de juiste houding, pitch, hulpmiddelen, enz. te hebben. Dat programma kan een wezenlijk onderdeel
vormen van de projectoproep NextTech/opleiding.
Budget: Er zal een budget van 100K€ voorbehouden worden voor deelname aan technologische
beurzen die niet opgenomen en begroot zouden zijn in het programma voor de aanwezigheid van
Brussel op beurzen in 2017 en 2018 door BIE: een budget van 50K€ voor marketing/communicatie
rond de aanwezigheid van het overkoepelende merk Digital.Brussels op internationale beurzen, en
een budget van 50K€ voor het programma voor voorbereiding op deze beurzen (via een projectoproep
van Digital.brussels/opleidingen voor dit luik, in samenwerkingsverband tussen BIE en Impulse).
55
NextTech Plan Brussels 2017-2020
Bijlagen
A.1 Definities
De definitie van kmo omvat alle ondernemingen met minder dan 250 werknemers en met een jaaromzet tot
50 miljoen euro, of een balanstotaal tot 43 miljoen euro.
Meer bepaald:
— Zeer kleine onderneming: minder dan 10 werknemers en een jaaromzet (het zakencijfer over een
bepaalde periode) of balanstotaal (situatie van de activa en passiva van het bedrijf) tot 2 miljoen
euro.
— Kleine onderneming: minder dan 50 werknemers en een jaaromzet of balanstotaal tot 10 miljoen
euro.
— Middelgrote onderneming: minder dan 250 werknemers en een jaaromzet tot 50 miljoen euro of een
balanstotaal tot 43 miljoen euro.
A.2 Mapping van de actoren
Er werd een plaatsbeschrijving opgemaakt door de informatie te analyseren met betrekking tot het digitale
ondernemerschap die beschikbaar is in de BDO-studie en online, in het bijzonder via het informatieportaal
1819. Verder werden ondernemers geïnterviewd om de verzamelde informatie te valideren. De volgende
kartering werd uitgevoerd op basis van 5 gebieden: advies en ondersteuning; financiering; opleiding en
werkgelegenheid, opvangstructuren en internationalisering; en bevat alleen organisaties die verbonden zijn
met de sector in kwestie (zie lijst in bijlage A.3).
56
NextTech Plan Brussels 2017-2020
Afbeelding 1. Mapping van de spelers op de digitale markt.
Om de positionering van de belangrijkste spelers die het ondernemerschap in de ICT-sector in Brussel
ondersteunen te belichten, is de kartering op twee assen gepositioneerd:
▪
As 1: de 5 ontwikkelingsfases van een bedrijf
o Fase 1: Het idee (bewustmaking, informatie, getuigenis, enz.)
o Fase 2: De start (businessplan, MVP, 3F, vennoten, administratie, R&D, enz.)
o Fase 3: De groei (expertise, werving, fondsenwerving, subsidies, enz.)
o Fase 4: De volkomen ontwikkeling (internationalisering, fusies en overnames, lobby, enz.)
o Fase 5: De daling (herstructurering, advies, psychologie, enz.)
▪
As 2: De mate van deskundigheid/betrokkenheid in de ICT-sector (1-4)
o Zeer groot (4): Thematiek uitsluitend ondersteund
o Groot (3): Thematiek sterk ondersteund
o Klein (2): Thematiek zwak ondersteund
o Zeer klein (1): Thematiek bijna onbestaand
Merk op dat een organisme in functie van zijn missie over verschillende soorten activiteiten kan beschikken.
Bovendien herneemt de kartering de belangrijkste spelers die werden gedetecteerd. De lijst van spelers is
dus niet volledig.
57
NextTech Plan Brussels 2017-2020
2.1 Advies, ondersteuning en networking
In het Brussels Gewest zijn er veel organisaties op het vlak van informatietechnologie. Wat betreft advies
en ondersteuning vergemakkelijkt het MIC (Microsoft Innovation Center) de oprichting van ondernemingen
in de technologiesector. Daarnaast helpt Sirris bedrijven de overgang te maken van technologische
knowhow naar verkoopbare innovaties. De diensten van de "software.brussels"-cluster binnen Impuls zijn
op hun beurt uitsluitend gewijd aan de groei van de ICT-start-ups. Het "myshop.brussels"-project van
Atrium steunt op het gebruik van ICT-oplossingen om de online aanwezigheid van handelaren te verhogen.
Agoria verenigt volwassenere bedrijven in de technologische industrie.
Afbeelding 2. Mapping van de spelers voor advies, ondersteuning en networking.
Wat betreft networking zijn verschillende platforms gewijd aan ICT-ondernemerschap. De BetaGroup is
een gemeenschap van liefhebbers van informatica, internet, nieuwe technologieën, e-marketing en online
media. Startups.be biedt toegang tot alle instrumenten ter ondersteuning evenals tot de activiteiten en
programma's die verband houden met technologische ondernemerschap in heel België. Het Café Numérique
is een organisatie van conferentieavonden over onderwerpen met betrekking tot innovatie en nieuwe
technologieën. Het doel is om digitale technologieën tijdens samenkomsten te belichten en innovaties op
het vlak van multimedia aan zoveel mogelijk mensen voor te stellen. Tot slot is Meet-up.com een platform
voor social networking, waarmee de leden groepen met een gemeenschappelijk belang ontmoeten. Er is een
gemeenschap van meer dan 700 mensen in België, "BE.VR", die ontwikkelaars, ontwerpers, ondernemers,
58
NextTech Plan Brussels 2017-2020
gamers, enz. verenigt. Daarnaast worden maandelijkse vergaderingen rond virtuele werkelijkheid
georganiseerd door Impulse.
Die verspreiding van spelers maakt het moeilijk om een overzicht te krijgen van organisaties die ICTbedrijven hulp bieden en creëert potentiële duplicaten. Dat kan ondernemers schaden die niet altijd weten
welke weg ze nu moeten nemen om hun onderneming te laten groeien.
2.2 Financiering
Toegang tot financiering in Brussel voor ICT-ondernemers in de vroege stadia van een project lijkt beperkt
en, voor zover wij weten, financiert geen enkele openbare of particuliere structuur bedrijven die een idee
hebben of in de startfase zitten.
Innoviris stimuleert onderzoek, ontwikkeling en innovatie in Brussel door innovatieve projecten geleid door
bedrijven of onderzoeksinstellingen te financieren. De ICT-sector is een van de prioritaire sectoren van het
Gewestelijk Innovatieplan. Het Horizon 2020-programma ondersteunt innovatieve projecten en stroomlijnt
Europese financiering ter ondersteuning van groei. De ICT-sector is als een van de drie prioriteiten van
Horizon 2020 opgenomen in het programma "industrieel leiderschap". In Brussel brengt impulse.brussels
de diensten van Nationale Contactpunten (PCN) onder. Finance.brussels (voordien G.I.M.B. - Gewestelijke
Investeringsmaatschappij voor Brussel) komt tussen om de reorganisatie of uitbreiding van particuliere
bedrijven gevestigd in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest financieel te ondersteunen. Finance.brussels
helpt volwassen en groeiende bedrijven die zich verder willen ontwikkelen of willen herorganiseren. De
ICT-sector is goed voor 11% van de ondersteunde sectoren in 201415(voorbeelden: Vadis, BePark, Social
Karma, Smarflats).
15
http://www.finance.brussels/sites/default/files/publication/document/srib2014_rapport_dactivites_cahier2_web.pdf
59
NextTech Plan Brussels 2017-2020
Afbeelding 3. Mapping van de spelers voor financiering.
Een andere mogelijkheid voor de financiering van ICT-bedrijven is het ST'ART-fonds dat kmo's actief in
de culturele en creatieve industrieën financiert met leningen en participatie in het kapitaal van bedrijven.
Met het platform voor crowdfunding MyMicroInvest kan met de hulp van professionals in innovatieve
bedrijven worden geïnvesteerd. De soort investering is in kapitaal of in schulden, afgelost op basis van een
interessante rente en met een van tevoren geplande looptijd.16. Veel ICT-projecten werden via hun platform
gefinancierd, zoals: 2houses, Intuitim, Elysia, Youscribe, Smartflats, enz. Daarnaast kunnen groeiende
kmo's die op zoek zijn naar fondsen snel fondsenwerving organiseren dankzij het platform Look&Fin. Een
aantal ICT-projecten werden via hun platform gefinancierd, zoals IPfix, Quable en Arco Information. De
ICT-projecten werden ook gefinancierd via het platform Bolero Crowdfunding van KBC, zoals NeoScores
dat van een dergelijke financiering gebruik kon maken. Ten slotte brengt BeAngels de ondernemers van
Business Angels bijeen. Veel ICT-projecten werden gefinancierd met dat netwerk (Edebex, Apptweak,
Cleverphone, Tevizz, Betterstreet, Sharebox, Proxi IT, BeAngels, enz). Bovendien opende BeAngels
een speciale sectie gewijd aan investeringen in de ICT- en digitale sector.
Zoals blijkt uit de grafiek zijn de meeste financieringsbronnen in Brussel, zowel private als publieke, niet
toegankelijk in de fases die voorafgaan aan het op de markt brengen van een project. Die problematiek is
des te belangrijker wanneer het project innovatief is. Een start-up heeft inderdaad andere financiële
behoeften dan een traditionele onderneming.
16
https://www.french-connect.com/1949-entreprendre-le-crowdfunding-en-belgique.html
60
NextTech Plan Brussels 2017-2020
2.3 Opleiding en werkgelegenheid
Op het vlak van onderwijs bestaan er weinig opleidingen die volledig gewijd zijn aan ICT, behalve
enkele uitzonderingen. Evoliris biedt een scala aan opleidingen in functie van de ontwikkelingen van ICTberoepen. Ze zijn evenveel betrokken bij de opleiding in strikte zin als bij sensibiliseringscampagnes of
acties om sociaal-professionele integratietrajecten te verbeteren. Le Wagon Brussels is een codeerschool
die ondernemers vertrouwd wil maken met programmering. Het opleidingscentrum Interface 3 richt zich
uitsluitend op vrouwen en biedt een praktische informaticaopleiding. JL Gestion is gespecialiseerd in
opleiding op maat direct in het bedrijfsleven op het vlak van digitale en audiovisuele jobs. Ten slotte
organiseert Coderjojo gratis initiaties tot informatica voor kinderen van 7 tot 17 jaar. Die kinderen krijgen
de kans om vanaf jonge leeftijd te leren coderen en de nieuwe technologieën te verkennen. Het gaat er dus
om de wetenschap van het programmeren te populariseren en het onder jongeren een toegankelijk en leuk
imago te geven.
Afbeelding 4. Mapping van de spelers voor opleiding en werkgelegenheid.
Die opleidingen zijn niet voldoende om het gebrek aan ontwikkelaars in de technologiesector op te vullen.
Het is van essentieel belang om meer opleidingen van korte duur te bieden om vertrouwd te raken met het
programmeren.
61
NextTech Plan Brussels 2017-2020
2.4 Opvangstructuren
De huidige opvangstructuren ondersteunen alle ondernemingsinitiatieven op dezelfde manier en
leggen de nadruk niet op een specifieke technologiesector, behalve de Data Innovation Hub die ervoor heeft
gekozen het ondernemerschap gebaseerd op de DATA-technologieën te stimuleren. Het ICAB is een
incubator gewijd aan de informatietechnologiesector en communicatie (ICT) in het algemeen. Het
Ondernemingscentrum M-Brussels Village is bijna volledig gewijd aan de verschillende digitale sectoren.
Co.Station is een accelerator die over een enorme infrastructuur beschikt voor start-ups en scale-ups met
een focus op het digitale. Factory Forty richt zijn activiteiten specifiek op de digitale wereld door steeds
meer leden werkzaam in de informatietechnologie te verwelkomen. Tot slot bieden andere incubators zoals
Seed Factory, The Egg, BetaCowork of Silversquare geen diensten specifiek voor de ICT-sector, maar hun
structuur omvat een aantal bedrijven in de sector.
Afbeelding 5. Mapping van de opvangstructuren.
Het is belangrijk voor een kleine regio, zoals het Brusselse Gewest, om keuzes te maken en zijn focus op
technologie duidelijk te positioneren (vb.: VR, IOT, Data) om in het bijzonder het ecosysteem van die
veelbelovende technologiesectoren en hun internationale reputatie te versterken en ondersteunen.
62
NextTech Plan Brussels 2017-2020
2.5 Internationalisering
De intensivering van de globalisering heeft de economische markten drastisch veranderd door kmo's te
verplichten zich internationaal te engageren. Daarnaast beperkt de kleine omvang van ons land die
bedrijven, met name de technologiebedrijven met een nichemarkt die zo al van in het begin moeten
nadenken over internationalisering. Toch lijken weinig organisaties zich nu op die problematiek te
concentreren, zoals blijkt uit onderstaande grafiek.
Afbeelding 6. Mapping van de spelers voor internationalisering.
Brussel Invest & Export (BIE) ontwikkelt en ondersteunt de internationalisering van bedrijven in alle
sectoren. BIE organiseert echter enkele acties of economische missies specifiek voor de ICT-sector over de
hele wereld, zoals in 2015 in de VS (economische missie in San Francisco), China (economische missie
gericht op ICT, de medische sector en groene technologie), Brussel (uitnodiging van inkopers "TechMatch
in Brussels"), Duitsland (collectieve stand op de beurs "CeBIT"), Spanje (collectieve stand op de beurs
"Mobile World Congress"), Frankrijk (collectieve stand op de beurs "Vad Conext") en het VK (contactdag
in het kader van de beurs "Apps World"). Enterprise Europe Network (EEN) biedt ook ondersteuning en
begeleiding om de Brusselse kmo's te helpen de mogelijkheden van de Europese interne markt te grijpen en
te internationaliseren. Eén persoon van EEN Brussels houdt zich uitsluitend bezig met de ICT-sector.
63
NextTech Plan Brussels 2017-2020
Door de opkomst van een groot aantal technologische en innovatieve bedrijven met een sterke
internationale groei in de afgelopen jaren is er grote belangstelling voor programma's die die bedrijven
willen helpen vanaf hun oprichting.
A.3 Verantwoording van gemaakte keuzes op het vlak van technologische prioriteiten
Het Internet der Dingen
Volgens het McKinsey Global Institute kan het Internet der Dingen worden gedefinieerd als mechanische
sensoren en werkingssignalen die in een netwerk met IT-systemen zijn verbonden. Wat die systemen zo
bijzonder maakt, is dat ze vanop afstand kunnen worden gevolgd en beheerd Alle machines, evenals
onderdelen van de natuurlijke, menselijke of dierenwereld kunnen zo op een of andere manier verbonden
zijn met private (bedrijven) of openbare (internet) IT-netwerken.
Het ontwikkelingspotentieel van het Internet der Dingen en de daarmee samenhangende mogelijkheden
wordt mogelijk gemaakt door de ontwikkeling van een nieuw type telecommunicatie-infrastructuur,
waarmee kleine hoeveelheden informatie over lange afstanden (Low-Power Wide-Area Network, LPWAN)
kunnen worden verzonden. In België wordt de netwerkdekking van het Internet der Dingen verzorgd door
twee belangrijke initiatieven: de Lora Alliance (Proximus als promotor, Cisco, Actility, Swisscom, KPN &
IBM als ontwikkelaar) en SigFox (Engie Group & Telenet).
De mogelijke toepassingsgebieden zijn enorm en betreffen alle economische sectoren over de hele lijn.
Bijvoorbeeld (de lijst is niet volledig): de intelligente optimalisatie van het productieproces ($ 1,2 à 3,7
biljoen besparingen per jaar in 2025), het intelligent beheer van steden of "Smart City" ($ 0,93 à 1,7 biljoen)
of het beheer van de menselijke gezondheid ($ 0,17 à 1,6 biljoen). Door de machines onderling op elk niveau
in een netwerk te koppelen, ontstaat er inderdaad een collectieve intelligentie, waardoor veel verspillingen
zullen kunnen worden voorkomen, voornamelijk op het gebied van de productie (hogere productiviteit,
optimale opbrengst van vaste activa, preventief onderhoud) en transport (routeoptimalisatie).
Op het vlak van marktpotentieel schat McKinsey de wereldwijde markt van het Internet der Dingen op $
11,1 biljoen (tegen 2025), het instituut voor technologisch onderzoek Gartner schat de markt van de
gekoppelde objecten op 21 miljard tegen 2020. Volgens Analysys Mason zal het aantal gekoppelde objecten
van 15 miljard in 2015 stijgen naar 28 miljard in 2021. Gezien de omvang van de mogelijke ontwikkelingen
en de lage kosten om de objecten met bestaande netwerken te verbinden, bestaat er geen twijfel over het feit
dat het Internet der Dingen op korte termijn een belangrijk technologisch domein wordt voor de stad Brussel.
Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest beschikt duidelijk over de nodige troeven om zich te positioneren in
de sectoren van deze technologische prioriteiten. Met name dankzij de kwaliteit van zijn ecosysteem, het
belang van zijn technologische gemeenschappen (VR, het IoT en Big Data) en zijn ondernemingen. Brussel
beschikt in deze technologische sectoren over ondernemingen van elke grootte in verschillende
ontwikkelingsfasen.
De Virtuele Werkelijkheid (VR) en de Toegevoegde Werkelijkheid (AR)
64
NextTech Plan Brussels 2017-2020
Virtuele werkelijkheid in de brede zin omvat twee deelgebieden: de virtuele werkelijkheid (VR) strikt
genomen en de Toegevoegde Werkelijkheid (AR). Volgens Wikipedia maakt de VR het mogelijk om via
een koptelefoon de illusie te creëren dat men door onderdompeling aanwezig is in een omgeving die volledig
met de computer is opgebouwd. De AR betreft de mogelijkheid de werkelijke fysieke wereld in real time te
bekijken (via bril of smartphone) gemaakt van verschillende over elkaar geschoven multimedia-elementen
(afbeeldingen, geluid, video ...). Merk op dat de ervaring in beide gevallen individueel of gezamenlijk in
een netwerk kan worden beleefd. De VR- en AR-ervaringen kunnen ook worden gecombineerd; dan spreken
we van "Mixed Reality".
De toepassingsgebieden zijn talrijk en de meerderheid van de marktleiders in hightech (Google, Microsoft,
Facebook, HTC, Samsung) hebben zich al in dit nieuwe avontuur gestort. Voorbeelden daarvan zijn de
Oculus Rift van Facebook, HTC Vive of de Hololens van Microsoft. Volgens Goldman Sachs Global
Investment Research wordt de totale markt voor VR/AR geschat op 80 miljard dollar in 2025 in
uiteenlopende gebieden zoals engineering, gezondheid, immobiliën of videogames. Enkele voorbeelden van
toepassingen van die technologie: de mogelijkheid om de herorganisatie van een productielijn in real time
te simuleren, de mogelijkheid om een groot aantal vastgoed of toeristische gebieden virtueel te bezoeken,
de mogelijkheid om meerdere voertuigen te proberen voor aankoop, de mogelijkheid om fobieën virtueel te
leren bestrijden, de mogelijkheid om virtueel te vergaderen met verschillende personen over de hele wereld
(d.i. het Oculus Connect event van Facebook), de filmische ervaring versterkt door het gevoel van immersie
(d.i. 20th Century Fox, Lionsgate ...), enz.
In Brussel zijn de terugkoop van "SoftKinetic" door Sony in 2015 en de terugkoop van "Nozon" onlangs in
2016 door Starbreeze twee voorbeelden van lokale succesverhalen. Die overnames door internationale
leiders benadrukken het vaardigheidsniveau en de ambitie van die twee bedrijven die in Brussel gevestigd
blijven.
Beheer van Big Data/AI
Computergegevens zijn alomtegenwoordig in ons dagelijkse leven; maar Big Data is relatief onbekend. Het
is dus noodzakelijk om het begrip te verduidelijken en te spreken over "valorisatie" of "monetisatie" van
een kolossale hoeveelheid gegevens. Die databases worden door software in de volgende domeinen
verwerkt: business intelligence (tekst en data mining), kunstmatige intelligentie en machine learning (AI),
voorspellende analyse in real time ... Kortom, er moet eerder worden gesproken over "analysesoftware," de
software die het abstractievermogen biedt dat nodig is voor de geconsolideerde verwerking van die
computergegevens.
De verwerking van die datasets biedt enorme perspectieven en de toepassingsgebieden zijn talrijk. Enkele
voorbeelden die door de verwerking en visualisatie van Big Data worden geboden, zijn (volgens Wikipedia):
prospectieve analyse en analyse van trends (klimaat, milieu, sociaal-politiek ...), risicobeheer (commercieel,
verzekering, industrieel, natuurlijk), diensten voor de geneeskunde (begrip van de hersenfunctie,
epidemiologie ...), diensten voor de meteorologie, voor het beheer van complexe energienetwerken (via
smart grids), ecologie, veiligheid en de bestrijding van criminaliteit, enz.
Volgens Forbes zal de markt van verwerkings- en analysesoftware voor commerciële doeleinden van Big
Data groeien in termen van omzet van $ 122 miljard in 2015 tot meer dan $ 187 miljard in 2019, m.a.w. een
65
NextTech Plan Brussels 2017-2020
groei van meer dan 50% over een periode van 5 jaar. De groei van de markt van software voor analytische
voorspelling zal naar verwachting groeien van $ 415 miljoen in 2014 tot 1,1 miljard in 2019. Tegen 2020
zouden de programma's voor voorspellende en beschrijvende analyse zo bijna 40% van de nettoinvesteringen van bedrijven in inlichtingen en analyses voor commerciële doeleinden aantrekken ...
66
NextTech Plan Brussels 2017-2020
A.4 Brusselse organisaties op het gebied van de informatietechnologie
4.1 Advies, ondersteuning en networking
"Impulse" is de interface waarmee elke ondernemer in het Brussels Gewest onmiddellijk en
gemakkelijk concrete informatie vindt die hij nodig heeft, maar ook de personen gemakkelijk kan
identificeren die hen, binnen openbare en particuliere organisaties, zullen helpen hun projecten
duurzaam te versterken. Impulse voorziet ook een gerichte plaatselijke begeleiding voor
ondernemers. De bewustmakingsdiensten van 1819 richten zich op alle sectoren, waaronder ICT,
terwijl de advies- en networkingdiensten van de "software.brussels"-cluster uitsluitend gewijd zijn
aan de groei van ICT-start-ups.
"MIC" (Microsoft Innovation Center) heeft tot doel de oprichting van ondernemingen in de
technologische sector te vergemakkelijken en de ontwikkeling van start-ups te volgen. Elke maand
biedt MIC Brussels coachingsactiviteiten voor ondernemers, networkingbijeenkomsten, zoals
MIC's Thursday en technische sessies voor ontwikkelaars over Windows Phone, HTML5 en Cloud
Computing (Windows Azure). Sinds januari 2013 ontvangt MIC Brussel regelmatig groepen jonge
ontwikkelaars die stage lopen in Brusselse kmo's en start-ups. In samenwerking met Evoliris en
BECI (Kamer van Koophandel Brussel) heeft MIC Brussels ook een IT-stageprogramma
gelanceerd van 15 weken voor werkzoekende studenten met een bachelor in IT van een school voor
sociale promotie. De meeste projecten zijn verbonden met de ICT-sector of het gebruik ervan
(Microsoft-technologie).
"Agoria" verdedigt bedrijven in de technologische industrie en brengt hen samen. De federatie
ondersteunt haar leden bij de ontwikkeling van hun activiteiten, of die nu gericht zijn op markten,
producten of technologieën, zowel in België als in het buitenland. Via hun expertisecentra helpt
Agoria haar leden ook bij kwesties die verband houden met opleiding, innovatie, energie, milieu
en regelgeving. De advies- en networkingdiensten van Agoria zijn gericht op alle technologische
sectoren, waaronder ICT.
"Sirris" is het collectief centrum van de technologische industrie. Sirris helpt bedrijven bij het
ontwikkelen, testen en implementeren van technologische innovaties. De missie van "Sirris" is om
bedrijven op een gerichte manier te helpen de overgang van de technologische knowhow naar
verkoopbare innovaties te maken, maar ook om hun concurrentievermogen te vergroten.
De "BetaGroup" is een gemeenschap van liefhebbers van informatica, internet, nieuwe
technologieën, e-marketing en online media. De gemeenschap verenigt studenten en beleggers,
ontwikkelaars, grafisch ontwerpers en emarkers. De BetaGroup biedt een platform voor die
67
NextTech Plan Brussels 2017-2020
ondernemers, zodat ze hun product/dienst aan de gemeenschap kunnen voorstellen. Met dat
initiatief kunnen de spelers in deze markt met elkaar worden verbonden om de synergie in de
technologische industrie te verhogen en ondernemerschap in Brussel en België te bevorderen.
"Startups.be" biedt technologische ondernemers gemakkelijke en kwaliteitsvolle toegang tot alle
instrumenten ter ondersteuning evenals tot de activiteiten en programma's die verband houden met
ondernemerschap in heel België, dankzij een gecentraliseerd netwerk. Hun doel is om de
samenwerking tussen de verschillende actoren (deskundigen, mentoren, incubators, accelerators,
enz.) te stimuleren en een internationaal sensibiliseringsprogramma te coördineren voor Belgische
technologische ondernemers in nauwe samenwerking met de import-/exportagentschappen.
Het "Café Numérique" is een organisatie van conferentieavonden over onderwerpen met
betrekking tot innovatie en nieuwe technologieën. Het doel is om digitale technologieën tijdens
samenkomsten te belichten en innovaties op het vlak van multimedia aan zoveel mogelijk mensen
voor te stellen. Café Numérique positioneert zich als een plaats van uitwisseling, communicatie en
informatie over de huidige situatie en de toekomst van de digitale sector, zowel op het vlak van de
gezondheidssector als op het vlak van design, kunst, onderwijs, huisvesting, entertainment in een
gezellige sfeer.
Tot slot is "Meetup.com" een platform voor social networking, waarmee de leden groepen met
een gemeenschappelijk belang ontmoeten. De organisatoren van de groepen bieden een
verscheidenheid aan evenementen waarbij de leden ervaringen met elkaar kunnen uitwisselen. Er
is een gemeenschap van meer dan 700 mensen in België, "BE.VR", die ontwikkelaars, ontwerpers,
ondernemers, gamers, enz. verenigt. Daarnaast worden maandelijkse vergaderingen rond virtual
reality georganiseerd door Impulse.
De dienstverlening van "Atrium" is vooral gericht op handelaren. Het "myshop.brussels"-project
steunt op het gebruik van ICT-oplossingen om hun online aanwezigheid te verhogen. Via dat
programma identificeert Atrium de belangrijkste hefbomen voor actie om de digitalisering bij
handelaren in te zetten, passende oplossingen te zoeken en ze beschikbaar te maken. Ze willen
ervoor zorgen dat de handelaar zich online binnen een vereenvoudigde en consistente omgeving
kan lanceren. Daarvoor moet tussen de publieke en private sector worden gecoördineerd om een
volledige en gratis digitale oplossing te kunnen bieden, waarbij de handelaar alle functies kan
vinden die nodig zijn voor het beheer van zijn online winkel.
De missie van de "Federatie van Webbedrijven" (Feweb) is om haar leden te vertegenwoordigen
bij de overheid en de instellingen, haar leden te informeren en op te leiden door middel van
thematische conferenties en hen de mogelijkheid te bieden elkaar te ontmoeten door
networkingmomenten te creëren.
68
NextTech Plan Brussels 2017-2020
"BECI" (Kamer van Koophandel Brussel) is de gemeenschappelijke naam van de Kamer van
Koophandel en Industrie (CCIB) en de Verbond van Ondernemingen in Brussel (UEB). Die
organisatie, volledig privé en onafhankelijk, vertegenwoordigt alle bedrijven met zakelijke
activiteiten in Brussel evenals zelfstandigen, bedrijfsleiders en vrije beroepen. BECI verdedigt hun
belangen en biedt hen een breed scala van diensten. e-ZEO, opgericht door BECI en Partena, is de
gemeenschap van zelfstandigen en kmo's die geïnteresseerd zijn in WEB, internetoplossingen om
hun bedrijf te ontwikkelen.
"Netwerk Ondernemen" wil bijdragen aan het slagen van nieuwe ondernemers die een aanzienlijk
aantal banen en welvaart creëren. De kernactiviteit van Netwerk Ondernemen Brussel is de
begeleiding door bedrijfsleiders. De inzet van die bedrijfsleiders binnen het Netwerk Ondernemen
wordt gedreven door hun passie voor het ondernemerschap en hun wens om dat door te geven aan
nieuwe ondernemers in de geest van economisch burgerschap. Zo offeren de leden vrijwillig hun
tijd op om de projecten te bestuderen, deel te nemen aan commissies van betrokkenheid en de
winnaars te begeleiden. Hun diensten zijn beschikbaar voor alle sectoren, zonder focus op ICT.
Veel "bekroonde" bedrijven zijn echter afkomstig uit de ICT-sector (Qustomer, Bepark, Movify,
Wooclap, BlueSquare, Sortlist, Top entrepreneur, 87 seconds, Comptaline, Gocar, Youtic, Djengo,
Sharebox, Smartflats, Swelly, Primento, Pictawall, enz.).
4.2 Financiering
"Innoviris" is het Brussels instituut ter bevordering van wetenschappelijk onderzoek en innovatie.
Innoviris stimuleert en ondersteunt onderzoek, ontwikkeling en innovatie in Brussel door
innovatieve projecten geleid door bedrijven, onderzoeksinstellingen of de non-profitsector te
financieren. De ICT-sector is een van de prioritaire gebieden van het Gewestelijk Innovatieplan en
hun programma ter ondersteuning van R&D beantwoordt aan de behoeften van de ICT-bedrijven.
"Horizon 2020" of H2020 is het Europees programma voor onderzoek en ontwikkeling voor de
periode 2014-2020. Een netwerk van Nationale Contactpunten (PCN) wordt op verzoek van de
Europese Commissie opgericht in alle begunstigde landen van Horizon 2020, . In Brussel brengt
impulse.brussels de diensten van Nationale Contactpunten (PCN) onder. De ICT-sector is als een
van de drie prioriteiten van Horizon 2020 opgenomen in het programma "industrieel leiderschap"
en één persoon van NCP Brussel houdt zich uitsluitend bezig met de ICT-sector.
"Finance.brussels" (voordien G.I.M.B. - Gewestelijke Investeringsmaatschappij voor Brussel)
komt tussen om de reorganisatie of uitbreiding van particuliere bedrijven gevestigd in het Brussels
Hoofdstedelijk Gewest financieel te ondersteunen. Finance.brussels helpt volwassen en groeiende
bedrijven die zich verder willen ontwikkelen of willen herorganiseren of zorgt voor de
69
NextTech Plan Brussels 2017-2020
overname/cessie ervan. De ICT-sector is goed voor 11% van de ondersteunde sectoren in
201417(voorbeelden: Vadis, BePark, Social Karma, Smarflats).
"Brussel Economie en Werkgelegenheid (BEW)" helpt de ondernemingen en verenigingen
financieel. Ze verlenen premies voor investeringen, consultancy, training, werving, export,
overdracht van bedrijven ... en ze controleren of de voorwaarden worden gerespecteerd die gepaard
gaan met de toekenning van die premies18. Ze kennen ook "facultatieve subsidies" toe aan bedrijven
of organisaties die de economie in het Gewest ondersteunen. De ICT-sector valt ook onder die
gewestelijke subsidies.
Het "Brussels Waarborgfonds" biedt kredietinstellingen garanties, zodat kmo's en zelfstandigen
gemakkelijker toegang hebben tot zakelijke leningen voor hun activiteiten. Hun missie is om de
toekenning van zakelijke leningen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest te vergemakkelijken door
kredietinstellingen met een eenmalige forfaitaire bijdrage een aanzienlijk deel van de garanties te
bieden die ze van kmo's en zelfstandigen eisen. De ICT-sector is opgenomen in hun diensten.
Het "ST’ART"-fonds stimuleert de ontwikkeling van de creatieve economie in Wallonië en
Brussel. ST'ART financiert kmo's actief in de culturele en creatieve industrieën met leningen en
participatie in het kapitaal van bedrijven. De toegekende financiering is een klassieke, in kapitaal
converteerbare lening of een participatie in het aandelenkapitaal (max. 49%). Het minimumbedrag
van tussenkomst is € 50.000 (voor een minimum financieringsbehoefte van € 100.000). ST'ART
komt voor maximaal 50% van de financiële behoeften tussen. Een categorie van de ICT-sector is
opgenomen in hun investeringen.
"MyMicroInvest" is een platform voor crowdfunding, waarmee met hulp van professionals in
innovatieve bedrijven kan worden geïnvesteerd. De soort investering is in kapitaal of in schulden,
afgelost op basis van een interessante rente en met een van tevoren geplande looptijd.19. Veel ICTprojecten werden via hun platform gefinancierd, zoals: 2houses, Intuitim, Elysia, Youscribe,
Smartflats, enz.
Dankzij het platform "Look&Fin" kunnen groeiende kmo's op zoek naar fondsen eenvoudig en
snel fondsenwervingen organiseren. Look&Fin vergemakkelijkt de transactie tussen schuldeisers
en leners door de leden gedetailleerde financiële informatie te verstrekken over de lener, evenals
een grondige en objectieve analyse van de onderneming die leent. Een aantal ICT-projecten werden
via hun platform gefinancierd, zoals IPfix, Quable en Arco Information.
17
http://www.finance.brussels/sites/default/files/publication/document/srib2014_rapport_dactivites_cahier2_web.pdf
http://www.werk-economie-emploi.irisnet.be
19
https://www.french-connect.com/1949-entreprendre-le-crowdfunding-en-belgique.html
18
70
NextTech Plan Brussels 2017-2020
"Bolero Crowdfunding" is een platform voor financiële crowdfunding van KBC, waar Belgische
beleggers en ondernemers worden verenigd om samen in groei te investeren. De ICT-projecten
kunnen ook worden gefinancierd via hun platform, zoals NeoScores dat van een dergelijke
financiering gebruik kon maken.
De belangrijkste functie van "Be Angels" is om activiteiten te organiseren die de begeleiding en
financiering bevorderen die de "Business Angels"-leden van het netwerk kunnen bieden, evenals
activiteiten die bijdragen aan de bevordering van ondernemerschap. Hun doel is om initiatieven te
bieden die de vaardigheden en slapend kapitaal mobiliseren, maar die ook de ondernemers van de
Bussines Angels bij elkaar brengen. Veel ICT-projecten werden gefinancierd met dat netwerk
(Edebex, Apptweak, Cleverphone, Tevizz, Betterstreet, Sharebox, Proxi IT, BeAngels, enz).
Bovendien opende BeAngels een speciale sectie gewijd aan investeringen in de ICT- en digitale
sector.
4.3 Opleiding en werkgelegenheid
"Evoliris" is het ICT-beroepenreferentiecentrum (informatie- en communicatietechnologie) van
het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Het centrum helpt bij de aanpassing van
opleidingsprogramma's op basis van de evolutie van ICT-beroepen. Daarvoor biedt Evoliris een
IT-opleidingsaanbod met als doel de cofinanciering met de privésector. Dankzij de technologische
hulpmiddelen is Evoliris betrokken bij zowel de opleiding in strikte zin, als bij observatie-,
informatie-, sensibiliseringsactiviteiten, maar ook door middel van acties die verband houden met
tewerkstelling, de validering van vaardigheden, of het verbeteren van de sociaal-professionele
integratietrajecten.
"Wagon Brussels" is een codeerschool. Wagon komt uit Frankrijk en werd in eerste instantie
opgericht om het tekort aan ontwikkelaars in de technologiesector op te vangen. Zo kunnen
gevestigde of opkomende ondernemers in negen weken tijd vertrouwd raken met
computerprogrammering. Het initiatief wil dus de zakelijke vaardigheden en IT-vaardigheden
verenigen. Dankzij de centrale ligging en de toegankelijkheid van Co.Station BXL komen veel
studenten van buiten Brussel en uit het buitenland. De centrale ligging en bereikbaarheid van
Co.Station BXL zijn de belangrijkste factoren. De opleiding is volledig gewijd aan de ICT-sector.
"Interface3" is een opleidingscentrum voor vrouwen die werk zoeken in de informatica-,
talensector en management. Het centrum is alleen toegankelijk voor vrouwen en biedt praktische
opleidingen tot administratief en commercieel medewerkster, vooropleiding of praktische
opleidingen tot IT-helpdesk/pc-ondersteuning, praktische opleiding tot assistente websupport en
praktische opleidingen tot technisch specialist in databases.
71
NextTech Plan Brussels 2017-2020
"JL Gestion" is gespecialiseerd in op maat gemaakte opleidingen in bedrijven voor beroepen op
het gebied van digitaal beeld: computeranimatie, grafische vormgeving, webdesign, nieuwe media,
internet, audiovisueel. Ze werken met gecertificeerde freelance trainers met ervaring in de sector.
De trainers zijn geselecteerd door middel van pedagogische examens en vaardigheden. Op het vlak
van informatica biedt JL verschillende IT-opleiding, zoals systemen, netwerk en veiligheid;
Virtualisatie en infrastructuur van cloud computing; Berichtenverkeer en communicatie;
Databases; Applicatieservers; Ontwikkeling; Projectmanagement; Microsoft; Oracle en SAP.
"Coderdojo" is een populaire beweging die kinderen van 7 tot 17 jaar een gratis introductie tot
informatica biedt. De kinderen krijgen de kans om te leren coderen en de nieuwe technologieën te
verkennen. De kinderen hebben elk jaar de kans om hun "coolste" projecten te tonen. Het gaat er
dus om de wetenschap van het programmeren te populariseren en het onder jongeren een
toegankelijk en leuk imago te geven.
"Bruxelles formation" is de openbare instantie die instaat voor de beroepsopleiding van
Franstalige werkzoekenden en werknemers in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Bruxelles
formation biedt via hun informatiecentra "bf.management & multimédiaTIC" en "bf.cepegra"
praktische opleidingen en vervolgopleidigen op het gebied van management, administratie,
consultancy, informatica en grafische kunst en industrie voor gekwalificeerde werkzoekenden
(hoger of universitair niveau) of die voldoende beroepservaring hebben. Zo bieden ze 38
opleidingen in de ICT-sector aan.
"Actiris" kan werkzoekenden helpen bij het vinden van een baan in de ICT-sector en, omgekeerd,
bedrijven helpen talent op dat gebied aan te werven. Met de ICT-cheques aangeboden door Actiris
kan een kandidaat worden aangenomen van wie het gebrek aan computervaardigheden het enige
obstakel is om een baan te vinden. De kandidaat kan dan genieten van de gratis opleiding in
kantoorautomatisering (Word, Excel, Access, Powerpoint ...) en internet vanaf het moment dat hij
wordt aangenomen. De ICT-cheques worden voor 100% gefinancierd door Actiris (voor een
bedrag van maximaal € 2.240) in de vorm van privé- of groepslessen.
De missie van "YouthStart" is om ondernemerschap onder jongeren op zoek naar mogelijkheden
te stimuleren door hen een opleidingsprogramma gericht op de praktijk en ondernemerschap aan
te bieden. Youthstart richt zich op jonge schoolverlaters en langdurig werklozen jonger dan 30 jaar
en biedt hen een opleiding met daarbij een wedstrijd voor het beste businessplan. Het doel is om
die jongeren in moeilijkheden te leren de leiding te nemen en assisterende functies achter zich te
laten. Met de steun van Pulse Foundation streeft YouthStart naar uitbreiding van haar activiteiten
over heel België. Enkele opleidingen in basisinformatica zijn vrijgesteld (laptop, internet, Excel,
PowerPoint ...).
"Espace Formation PME (EFP)" biedt in samenwerking met SFPME een breed scala van
opleidingen over leerlingwezen (vanaf 15 jaar) en ondernemers (vanaf 18 jaar). Het EFP beschikt
72
NextTech Plan Brussels 2017-2020
over deskundige trainers in hun activiteitensector, evenals persoonlijke ondersteuning gedurende
het volledige parcours dat tot het gekozen beroep zal leiden. Informatica is een van hun
opleidingscategorieën.
4.4 Opvangstructuren
Het "ICAB" is een incubator gewijd aan de informatie- en communicatietechnologiesector (ICT)
in het Brussels Gewest. Naast het organiseren van dienstverlenende activiteiten biedt het ICAB
toegang tot de kennis en de expertise van haar partners om de operationele en strategische
vraagstukken van bedrijven te beantwoorden. ICAB wil ondernemers en jonge technologische
bedrijven aantrekken, in het bijzonder in de ICT- en engineeringsector.
De "ondernemingscentra" van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (Brucenter.brussels) hebben
tot doel de Brusselse economie te stimuleren. Ze zijn daadkrachtig op het vlak van revitalisering
van wijken, en door de alliantie tussen een economische dimensie, een sociale en stedelijke
dimensie en door gediversifieerde partnerschappen om oplossingen te zoeken die zijn aangepast
aan de verzoeken. Het netwerk van Brusselse ondernemingscentra verenigt specialisten in de
opvang en ondersteuning van jonge ondernemers. De 8 centra (atelier des tanneurs,
ondernemingscentrum van Molenbeek, Dansaert, Euclides, La Lustrerie, m-brussel village,
pepibru, village partenaire) die deel uitmaken van het netwerk stellen hun klanten accommodatie
tegen concurrerende prijzen ter beschikking, evenals een opvanginfrastructuur op maat van hun
behoeften. De meerderheid van de centra ontvangen bedrijven die werkzaam zijn in de ICT. Het
centrum M-Brussels Village is echter bijna volledig gewijd aan digitale sectoren.
"Factory Forty" beschikt over privékantoorruimtes en kantoorruimtes voor coworking in
openspace die ter beschikking staan van bedrijven en zelfstandigen. Ze richten hun activiteiten
specifiek op de digitale wereld door steeds meer leden werkzaam in de informatietechnologie te
verwelkomen. Er worden veel evenementen georganiseerd die verbonden zijn met innovatie in de
digitale wereld. Bovendien hebben ze, om nog verder te gaan in de technologische ondersteuning,
hun eigen opleidingsconcept ontwikkeld: Digital Factory. Bij die formule interageren de
deelnemers met verschillende deskundigen om de recentste trends te ontdekken en delen en ze in
hun werk te integreren.
"Co.Station" is een accelerator die over een enorme infrastructuur beschikt voor digitale start-ups
en scale-ups. Binnen "co-working" ligt de focus op de ontwikkeling van een veelzijdige
gemeenschap van ondernemers, en partnerondernemingen met een scala aan diensten, waaronder
werkplekken met flexibele openingstijden, een Coffee Station, evenementen en tal van
mogelijkheden om te netwerken. Het centrum organiseert ook opleidingssessies en stelt coaches
73
NextTech Plan Brussels 2017-2020
ter beschikking van ondernemers. Zij bieden een specifiek versnellingsprogramma van 6 tot 10
maanden voor groeiende ondernemingen die bezig zijn te internationaliseren en uit te breiden.
"Data innovation Hub" is een initiatief dat werd opgericht om het ondernemerschap gebaseerd op
DATA-technologieën te stimuleren. Het initiatief beschikt over een incubator en conferentie-en
lesruimtes. Het herbergt de Data Science Belgium Meetup, de gemeenschap met de grootste groei
in Europa.
"Seed Factory" biedt een gezellige ruimte gewijd aan mensen actief in de communicatiesector.
Elk van die structuren aanwezig in die ruimte werd geselecteerd voor de synergie en de
complementariteit die ze heeft met de andere kwaliteiten van de ruimte. Er zijn geen diensten
specifiek voor de ICT-sector, maar hun structuur biedt onderdak aan een aantal bedrijven in de
sector.
De missie van "The Egg" is om de culturele en technologische innovatie te bevorderen in de
communicatie-, media- en marketingsector om de rol die die sectoren spelen in de samenleving en
de economische wereld te intensiveren. Ze organiseren een groot evenement met betrekking tot
ICT: "Tech startup Days".
"Betacowork" is een professionele verhuurdienst van gedeelde werkplekken, beschikbaar voor
ondernemers en professionals. De bedoeling is om te werken in een omgeving die de productiviteit
verbetert en om het eigen netwerk uit te breiden. Er wordt geen specifieke ICT-dienstverlening
aangeboden, hoewel verschillende ondernemers actief in de ICT-sector lid zijn van Betacowork.
" Silversquare" biedt een virtuele of private kantooroplossing met flexibele huurtermijnen. Bij
veel oplossingen kan de kantoorruimte die het best aan de behoeften beantwoordt, worden gekozen
zonder minimale verplichtingstermijn. Er zijn verschillende ruimtes beschikbaar.
"EEBIC" is een incubator van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Het doel is om de oprichting
en ontwikkeling van kleine bedrijven met een hoog groeipotentieel te promoten. De activiteiten
zijn georganiseerd rond twee polen: het beheer van een businesscenter gereserveerd voor
innovatieve bedrijven, maar ook advies rond beleid op maat van jonge bedrijven.
Op verzoek van de regering van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zorgt "citydev.brussels" er
sinds 2002 voor dat het netwerk van incubators en Brusselse openbare bedrijven wordt bezield en
gecoördineerd. Dat netwerk herenigt specialisten uit de opvang en begeleiding van startende en
groeiende bedrijven.
74
NextTech Plan Brussels 2017-2020
4.5 Internationalisering
"Brussel Invest & Export" is de dienst van de buitenlandse handel en investeringen van de
Gewestelijke Overheidsdienst Brussel (GOB). Dankzij het netwerk, zowel in Brussel als in het
buitenland, ontwikkelt en ondersteunt Brussel Invest & Export de internationalisering van
bedrijven. Brussel Invest & Export organiseert acties specifiek voor de ICT-sector.
Het "Entreprise Europe Network" (EEN) biedt ook ondersteuning, raad en begeleiding om de
Brusselse kmo's te helpen de mogelijkheden van de Europese interne markt te grijpen, te
internationaliseren, te innoveren en toegang tot externe markten te krijgen. De diensten van
Enterprise Europe Brussels worden gezamenlijk door impulse.brussels en de Kamer van
Koophandel Brussel ontwikkeld. Eén persoon van EEN Brussels houdt zich uitsluitend bezig met
de ICT-sector.
Het "Agentschap voor Buitenlandse Handel" (ABH) ondersteunt de drie gewesten en de Federale
Overheidsdienst Buitenlandse Zaken bij het bevorderen van de buitenlandse handel. Het
agentschap biedt dus een forum, waar de federale expertise op het vlak van internationale politiek
en regionale expertise op het vlak van internationale handel samenkomen. Ze organiseren ook
handelsmissies in de belangrijkste landen voor ICT-spelers.
"Delcredere Ducroire" is de Belgische openbare kredietverzekeraar die de internationale
economische betrekkingen wil bevorderen, zonder specificiteit gekoppeld aan ICT. Ducroire
voert die taak uit als een autonome openbare instelling die staatsgarantie geniet. Ducroire
verzekert bedrijven en banken tegen politieke en commerciële risico's in de internationale
handelsbetrekkingen, in het bijzonder met betrekking tot kapitaalgoederen, industriële projecten,
werken en diensten voor bedrijven. Ducroire is eveneens gerechtigd om in die risico's te
participeren door middel van afspraken rond risicodeling met banken. Daarnaast dekt Ducroire de
politieke risico's verbonden met directe investeringen in het buitenland en financieren ze
rechtstreeks handelstransacties van beperkte omvang.
75
NextTech Plan Brussels 2017-2020
A.4 Operationele planning van 2017 tot 2019
De volgende Gantt Chart stelt de planning van de acties voor van 2017 tot 2019.
Het budget voor deze acties is als volgt verdeeld:
-
As "Faciliteren" (maatregelen 1 tot 11): 3.590.000 EUR
-
As "Opleiden" (maatregelen 12 tot 17): 4.060.000 EUR
-
As "Uitstralen" (maatregelen 18 tot 20): 360.000 EUR
Het totale budget voor het NextTech-plan bedraagt dus 7.860.000 EUR.
Hierbij dient opgemerkt te worden dat bepaalde acties reeds opgenomen zijn in het budget van bepaalde
projectdragers. Het gaat dus niet alleen om nieuwe beleidsvormen.
76
NextTech Plan Brussels 2017-2020
A.4 Operationele planning - Horizon 2017-2020 (Gantt Chart)
77