Transcript Dieetadviezen na een maagoperatie

Patiënteninformatie
Dieetadviezen na een maagoperatie
Inhoudsopgave
pagina
Inleiding
Algemene richtlijnen
Voor specifieke klachten
Dumpingsyndroom
Vroege dumpingsklachten
Zure reflux, terugvloed maagzuur
1
1
2
3
3
4
Vragen?
4
Inleiding
In deze brochure worden adviezen verstrekt over
voeding na een operatie waarbij een deel van de
maag of de gehele maag is weggenomen.
Niet iedereen heeft klachten na de operatie. De
soort en de ernst van de klachten verschilt van
persoon tot persoon.
Klachten na de operatie kunnen ontstaan omdat de
functie van de maag verandert.
Voor de operatie had de maag drie belangrijke
functies:
De maag kneedt het voedsel, waardoor spijsverteringssappen met het voedsel gemengd worden.
De voedselvertering wordt in de maag in gang
gezet, zodat het voedsel verderop in de darmen
goed opgenomen kan worden.
De maagportier (spier tussen maag en twaalfvingerige darm) geeft het voedsel mooi gedoseerd en gelijkmatig aan de darmen af.
Als de maag geheel of gedeeltelijk verwijderd is, is
het reservoir waarin voedsel kan worden opgeslagen kleiner of helemaal niet meer aanwezig. Dit
houdt in dat u sneller een vol gevoel heeft en dat u
grote hoeveelheden voedsel meestal niet goed kan
verdragen.
Tevens kan de maag het voedsel minder voorbewerken, waardoor de vertering moeilijker kan verlopen.
Daarnaast kan het voedsel, door de verwijdering van
de maagportier, niet meer in kleine beetjes aan de
darm worden doorgegeven, maar komt al het voedsel tegelijk in de darm terecht. Dit laatste noemen
we 'dumping syndroom'.
5554/0315
Algemene richtlijnen
Gebruik 3 kleine hoofdmaaltijden met kleine tussenmaaltijden, verspreid over de dag
Eet in het begin alleen kleine hoeveelheden
tegelijk. Probeer de hoeveelheid eten per maaltijd langzaam op te bouwen. Het is raadzaam 6-8
keer per dag te eten.
Dieetadviezen na een maagoperatie
1-4
Als tussenmaaltijd kunt u bijvoorbeeld gebruiken: 1 cracker belegd met dieetmargarine en
vleeswaren/ kaas, 1 bakje vla/ (vruchten)
yoghurt/ (vruchten)kwark, 1 plak cake/ gevulde
koek.
Omdat u minder/ geen hongergevoel kunt ervaren door het gedeeltelijk of totaal ontbreken van
de maag is het advies om op gezette tijden te
eten. Wanneer u alleen eet bij een echt hongergevoel loopt u veel kans om ongewenst gewicht
te verliezen.
Indien u tijdens het eten een vol gevoel ervaart, is
het advies om op dat moment niet door te eten.
Eet rustig en kauw uw eten goed
Het goed kauwen en klein snijden van het voedsel
op uw bord kan gedeeltelijk de functie van de
maag overnemen. Het voedsel kan hierdoor beter
verteerd worden.
Beperk de hoeveelheid vocht tijdens de maaltijd tot
1 glas
De beperking van vocht bij de maaltijd zorgt er bij
een gedeeltelijke maagverwijdering voor dat de
maag de voeding beter vast kan houden.
Bij een totale maagverwijdering kan de beperking
van vocht bij de maaltijd ervoor zorgen dat de
voeding niet te snel in/door de darmen gaat.
Let er wel op dat u tussen de maaltijden door
voldoende drinkt.
Per dag heeft u minimaal 1½ liter (12 kopjes)
vocht nodig.
Opletten met suiker en producten die veel suiker
bevatten
Te grote hoeveelheden suiker kunnen vroege
dumpingklachten veroorzaken. Dit wordt verderop in deze folder uitgebreid besproken.
Zure melkproducten kunnen soms beter worden
verdragen dan zoete melkproducten.
Indien u last heeft van zoete melk(producten)
zoals melk en vla, vervang deze dan door zure
melk(producten) zoals yoghurt, kwark en karnemelk. ·
Vermijd grove velletjes van onder andere citrusvruchten.
Deze velletjes kunnen een prop vormen met
andere voedselresten waardoor de darmpassage
verstoord kan worden. Het is belangrijk om
vezelig fruit goed klein te snijden en goed te
kauwen.
Geadviseerd wordt om te vezelig fruit te vermijden, onder andere: citrusvruchten (sinaasappel,
mandarijn, citroen, grapefruit), verse ananas,
vijgen, dadels, kokos, druiven en bessen. Het sap
van deze vruchten kunt u wel gebruiken.
- Snij rauwkost en vezelige groenten zoals:
bleekselderij, rabarber, andijvie, asperge,
peultjes, tuinbonen en zuurkool goed klein. U
kunt hiervoor een keukenmachine gebruiken.
- Als er geen dumpingklachten zijn wordt
geadviseerd om na een maaltijd met vezels goed
te drinken (1-2 glazen).
Zorg voor een gezonde en volwaardige voeding.
Voor iedereen is een gezonde en volwaardige
voeding belangrijk. Zo zorgt u er voor dat u alle
voedingsstoffen, vitaminen en mineralen
binnenkrijgt die uw lichaam nodig heeft.
Het kan ook zijn dat u na de operatie bepaalde
voedingsmiddelen niet goed verdraagt. Dit kan
van tijdelijke aard zijn, probeer deze in een later
stadium toch weer te introduceren zodat u een
volwaardige en gevarieerde voeding kunt samenstellen.
- Vitamine B12 Uitsluitend dierlijke producten
zoals melk, melkproducten, vlees, vleeswaren,
vis en eieren leveren vitamine B12. Omdat de
maag geheel of gedeeltelijk verwijderd is, wordt
vitamine B12 niet goed opgenomen. Wanneer dit
niet gecompenseerd wordt, kan bloed- armoede
ontstaan. Bij een totale maagverwijdering is in
ieder geval een 3-maandelijkse injectie met vitamine B12 nodig.
- Overige vitamines / mineralen / sporenelementen De overige vitamines, mineralen en sporenelementen kunnen meestal goed worden opgenomen in het lichaam. Door andere voedingsgewoonten na de operatie kan de voeding onvoldoende vitamines, mineralen en sporenelementen bevatten. Het kan dan noodzakelijk zijn een
multivitaminen- en mineralen preparaat te
gebruiken, Uw diëtist kan u hierbij adviseren.
Probeer uw gewicht op peil te houden.
Na een gedeeltelijke of totale maagverwijdering
is gewichtsverlies bijna niet te vermijden.
Dieetadviezen na een maagoperatie
2-4
Het afvallen na een operatie is vaak het ge volg
van te weinig eten, geen eetlust, angst voor
terugkeer van de oude klachten, dumpingklachten en diarree of braken. Slechts zelden is gewichtsverlies het gevolg van onvoldoende vertering en opname.
Zorg bij gewichtsverlies ervoor dat u alles wat u
eet en drinkt calorieën bevat. Het gebruik van
water, bouillon, light producten en zoetjes is af te
raden: deze leveren geen calorieën.
Ga thuis regelmatig op de weegschaal staan (1 à
2 keer per week). Neem contact op met uw diëtist
als u thuis blijft afvallen.
Richtlijnen voor specifieke klachten
Dumpingsyndroom
Na een gedeeltelijke of totale maagverwijdering
gaat het voedsel vrijwel direct van de slokdarm naar
de dunne darm. In feite worden er grote brokken
voedsel in de dunne darm 'gedumpt'. Ook alles wat
gedronken wordt, spoelt direct vanuit de mond en
de slokdarm naar de dunne darm. Hierdoor kunnen
een opgezet gevoel, misselijkheid, braken, krampen
en eventueel diarree ontstaan. We kunnen onderscheid maken tussen twee soorten dumpingklachten:
Vroege dumpingklachten, die zich vrij snel (ongeveer een half uur) na de maaltijd openbaren.
Late dumpingklachten, die ongeveer 1½ tot 2 uur
na de maaltijd optreden.
Vroege dumping klachten
De vaste en vooral vloeibare voeding die in grote
hoeveelheden in de dunne darm wordt gedumpt,
trekt in de darm vocht aan. Dit vocht komt niet uit
de darm maar wordt aan het lichaam onttrokken en
voegt zich bij de voedselbrij in de dunne darm. Er
kunnen verschijnselen optreden zoals een gevoel
van slapte, pijn in de bovenbuik, een opgeblazen
gevoel, slaperigheid, hartkloppingen, neiging tot
flauwvallen, diarree en mogelijk misselijkheid en
overgeven. De klachten worden meestal na verloop
van tijd, door aanpassing van het lichaam, minder
hevig.
Vroege dumping klachten kunt u voorkomen door
ervoor te zorgen dat de voeding zo min mogelijk
vocht aantrekt. U kunt hieraan bijdragen door het
opvolgen van de algemene richtlijnen op pagina 4.
Daarnaast zijn bij vroege dumping klachten ook de
hier volgende adviezen belangrijk:
Eet en drink niet tegelijkertijd, omdat hierdoor
het voedsel te snel naar de dunne darm spoelt.
Gebruik bijvoorbeeld soep 1 uur voor de maaltijd.
Gebruik niet teveel groentenat bij de warme
maaltijd. Gebruik brood, knäckebröd of beschuit
bij de maaltijd om het vocht te binden. Gebruik
bijvoorbeeld het nagerecht 1 uur na de maaltijd.
Vermijd het gebruik van grote hoeveelheden
suikers, zoals kristal-suiker, frisdrank, limonade,
vruchtensap, jam en zoet beleg.
Eet vezelrijk. Dat wil zeggen, neem zo veel
mogelijk volkoren producten (volkoren brood,
volkerenspaghetti en -macaroni), zilvervliesrijst,
eet veel groente en eet fruit met schil.
Voedingsvezels zijn belangrijk omdat zij vocht
binden en de maagontlediging vertragen.
Gebruik voldoende vet in de voeding. Gebruik
dieetmargarine op brood en jus bij de warme
maaltijd. Vet vertraagt het transport van het
voedsel van de maag naar de darm toe en levert
ook extra energie.
Late dumping klachten
Als de voeding te snel de dunne darm passeert
kunnen bepaalde suikers versneld worden opgenomen. Dit veroorzaakt een overmatige productie van
insuline, met als gevolg een snellere en grotere
daling van de bloedsuikerconcentratie dan normaal.
Deze situatie lijkt op een suikertekort bij patiënten
met suikerziekte, de zogenaamde 'hypo'. Men is dan
zweterig, onrustig, duizelig, trillerig, vermoeid en
heeft honger. De honger brengt mensen ertoe om
iets te gaan eten. Hierdoor stijgt het bloedsuikergehalte weer iets, waardoor de klachten verminderen. Voor late dumping klachten geldt ook dat de
algemene richtlijnen opgevolgd moeten worden,
eventueel aangevuld met de volgende adviezen:
Vermijd het gebruik van grote hoeveelheden
suikers, zoals kristal-suiker, frisdrank, limonade,
vruchtensap, jam en zoet beleg.
Dieetadviezen na een maagoperatie
3-4
Eet vezelrijk. Dat wil zeggen, neem zo veel
mogelijk volkoren producten (brood, volkorenspaghetti- en macaroni), zilvervliesrijst, eet veel
groente en eet fruit met schil. Voedingsvezels zijn
belangrijk omdat zij vocht binden en de maagontlediging vertragen.
Als de klachten ondanks alles toch aanwezig zijn,
gaan door het eten van 2 tot 4 druivensuikertabletjes, een snoepje of koekje de klachten vaak
snel weg.
Zure reflux, terugvloed van maagzuur
(gedeeltelijke maagverwijdering)
Tussen de slokdarm en de maag bevindt zich een
sluitspier, die ervoor moet zorgen dat er geen
voedsel en maagsap vanuit de maag in de slokdarm
omhoog komt. De werking van deze sluitspier wordt
beïnvloed door het hormoon gastrine, dat aangemaakt wordt in het onderste gedeelte van de maag.
Gastrine zorgt ervoor dat deze slokdarmkringspier
op spanning blijft.
Bij het gedeeltelijk verwijderen van de maag neemt
de productie van het hormoon gastrine sterk af,
waardoor de sluitspier slap geworden is. Daarbij
komt nog dat de maag een veel kleinere opslagruimte is geworden en er dus sneller maaginhoud
in de slokdarm omhoog geduwd wordt.
Dit kan klachten geven van brandend maagzuur,
pijn achter het borstbeen, oprispingen, een vol
gevoel na de maaltijd, misselijkheid en braken. Om
deze klachten zoveel mogelijk te beperken, zijn de
volgende voedingsadviezen en leefregels belangrijk:
Voorkom dat de maag te vol wordt. Gebruik
kleine maaltijden.
Vermijd bij klachten het gebruik van koolzuurhoudende dranken en gasvormend voedsel.
Gasvormende voedingsmiddelen zijn:
kool-soorten, peulvruchten, prei, spruitjes, uien,
radijs, komkommer, sojabonen, zemelen, kokos,
meloen en noten. Ook door slurpen, veel praten
tijdens eten of kauwgom kauwen kan men veel
lucht naar binnen happen.
Gebruik de laatste maaltijd 3 uur voor het slapen.
Vermijd het gebruik van middelen die de werking
van de sluitspier extra verslappen, bijvoorbeeld
mint, pepermunt, dille, ui, knoflook, koffie, thee,
cola, cacao en chocolade. Ook door alcohol,
roken, vetrijk voedsel en overvloedige maaltijden
gaat de sluitspier minder goed functioneren.
Bij klachten kunt u producten die irritatie kunnen
veroorzaken weglaten: scherpe kruiden en specerijen, koolzuurhoudende dranken, alcoholische
dranken, citrusvruchten en voedingsmiddelen
met een hoge of lage temperatuur.
Zorg voor een goede stoelgang:
- Gebruik ruime hoeveelheden vezelrijke producten (groente, fruit met schil, volkorenbrood en
-pasta, aardappelen, zilvervliesrijst).
- Drink tenminste anderhalve liter vocht per dag.
Zorg dagelijks voor voldoende lichaamsbeweging.
Overige leefregels:
- Bij voorkeur niet roken. Roken verhoogt onder
meer de zuur- afscheiding en vertraagt de werking van de sluitspier onderaan de slokdarm.
- Draag geen knellende kleding.
- Zorg ervoor dat bij het tillen het bovenlichaam
rechtop blijft.
- Zorg ervoor dat het hoofdeinde van uw bed iets
hoger staat.
Vragen?
Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen?
Dan kunt u tijdens kantooruren contact opnemen
met uw diëtist.
Voor meer informatie kunt u terecht bij:
Maag Lever Darm Stichting,
T: 0900 2025 625,
www.mlds.nl
Bronnen:
Informatorium voor Voeding en Diëtetiek, 1995
Nutricia Vademecum, deel 2, 1999
www.mlds.nl
www.amphia.nl
Dieetadviezen na een maagoperatie
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)
4-4