Jaarverslag 2014 - FrieslandCampina

Transcript Jaarverslag 2014 - FrieslandCampina

Jaarverslag 2014
Koninklijke FrieslandCampina N.V.
Toelichting
In dit jaarverslag worden de financiële resultaten
en de belangrijkste ontwikkelingen van Koninklijke
FrieslandCampina N.V. (hierna FrieslandCampina) over
het jaar 2014 gepresenteerd.
De jaarrekening is opgemaakt per 31 december 2014.
De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld in
overeenstemming met International Financial Reporting
Standards (IFRS) zoals aanvaard binnen de Europese Unie en
met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk
Wetboek (BW), voor zover van toepassing.
De melkprijs 2014, die de leden van Zuivelcoöperatie
FrieslandCampina U.A. ontvangen voor de door hen
geleverde melk, is vastgesteld op basis van de
FrieslandCampina-melkprijssystematiek 2014-2016. Alle
bedragen in dit verslag zijn in euro’s, tenzij anders vermeld.
Dit jaarverslag bevat mededelingen over toekomst
verwachtingen. Deze mededelingen zijn gebaseerd op
actuele verwachtingen, schattingen en projecties van het
management van FrieslandCampina en informatie die op dit
moment beschikbaar is. De verwachtingen zijn onzeker en
bevatten elementen van risico’s die moeilijk te kwantificeren
zijn. FrieslandCampina geeft dan ook geen zekerheid
dat de verwachtingen zullen worden gerealiseerd.
Van dit verslag is een Engelse en Duitse vertaling
beschikbaar. In geval van verschillen tussen versies
prevaleert de Nederlandse tekst.
Het jaarverslag van Koninklijke FrieslandCampina N.V. is
tevens te vinden op de website www.frieslandcampina.com.
Het jaarverslag kan worden aangevraagd bij de afdeling
corporate communication van FrieslandCampina:
[email protected]
In dit jaarverslag worden onder meer de volgende
begrippen gebruikt:
Koninklijke FrieslandCampina N.V.
(de ‘vennootschap’ of ‘FrieslandCampina’)
Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. (de ‘coöperatie’)
Raad van commissarissen van de vennootschap
(de ‘raad van commissarissen’)
Executive board van de vennootschap (de ‘executive board’)
2
Inhoud
4
Woord vooraf van de CEO
6
Royal FrieslandCampina in een oogopslag
8
Uitdagingen in de wereld
10Strategie route2020
duurzame groei én waardecreatie
13 Nourishing by nature
14FrieslandCampina-merken
16Wereldwijd
18 Belangrijkste ontwikkelingen 2014
20Kerncijfers
24 Verslag executive board
38Consumer Products Europe, Middle East & Africa
40 Consumer Products Asia
42 Cheese, Butter & Milkpowder
44Ingredients
50Risicobeheersing
52Vooruitzichten
53Managementverklaring
53Verantwoordelijkheidsverklaring
3
71
Jaarrekening 2014
74Geconsolideerde jaarrekening
74 Geconsolideerde winst-en-verliesrekening
75 Geconsolideerd overzicht van het totaalresultaat
76 Geconsolideerde balans
77 Geconsolideerd kasstroomoverzicht
78 Geconsolideerd overzicht vermogensmutaties
80 Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
136Belangrijkste dochterondernemingen, joint
ventures en geassocieerde deelnemingen
138Enkelvoudige jaarrekening
138 Enkelvoudige balans
138 Enkelvoudige winst-en-verliesrekening
139 Toelichting op de enkelvoudige jaarrekening
144Overige gegevens
144 Statutaire winstbestemmingsregeling
144Voorgestelde winstbestemming toe te rekenen
aan aandeelhouder van de vennootschap
144 Gebeurtenissen na balansdatum
145Controleverklaring van de onafhankelijke
accountant
56 Corporate governance
56Corporate governance
62Verslag raad van commissarissen
150Overzichten
150Meerjarenoverzicht
151Melkprijsoverzicht
152Raad van commissarissen
156Executive board
158Corporate staff
159Business groups en adressen
4
Woord vooraf van de CEO
Geachte lezer,
Meer dan in andere jaren hebben externe omstandigheden invloed gehad op de resultaten van Koninklijke
FrieslandCampina N.V. in 2014. Het jaar 2014 kan worden gekenschetst als dynamisch.
Geopolitieke spanningen en wisselkoerseffecten
Geopolitieke spanningen, met als gevolg de boycot door Rusland van agrarische producten uit onder meer de EU, hebben
de zuivelsector geraakt. In Aziatische en Afrikaanse landen, die de laatste jaren continue groei vertoonden, stagneerde
de economische ontwikkeling. Wisselkoerseffecten beïnvloedden het resultaat negatief. De dure euro, gecombineerd
met hoge zuivelprijzen in de eerste helft van het jaar, maakte de producten in lokale valuta nog duurder en drukte de
winst in euro's. FrieslandCampina werd daardoor geconfronteerd met druk op volumes en marktaandelen van vooral
zuiveldranken, kaas en ingrediënten, met name in de eerste helft van 2014. Door zowel in Azië als Europa gedurende het
jaar prijsverhogingen door te voeren, herstelden de marges zich. Met kindervoeding is groei gerealiseerd, vooral in
Hong Kong en China. Een verminderde vraag uit China naar zuivelgrondstoffen, de uitbraak van ebola in West-Afrika, de
brand bij FrieslandCampina in Gerkesklooster en het overheidsingrijpen op consumentenprijzen in Vietnam, Thailand en
landen in het Midden-Oosten hebben ook effect gehad op FrieslandCampina.
Bevredigend resultaat
Als gevolg van een eenmalige bate en scherpe kostenbeheersing en het effect van de goodwill impairment in 2013 is
de gerapporteerde winst in 2014 verbeterd. Door de genoemde externe factoren is de onderliggende operationele
winst echter achtergebleven vergeleken met 2013. Voor de leden-melkveehouders ligt het niveau van de melkprijs
met 42,70 euro per 100 kilo bijna op hetzelfde niveau van het topjaar 2013. Gezien de marktomstandigheden heeft
FrieslandCampina een bevredigend resultaat gerealiseerd. De totale vergoeding voor de geleverde melk die aan de ledenmelkveehouders is uitbetaald, komt uit op 4,1 miljard euro. Dat is meer dan ooit. Samen met de investeringen in 2014 van
ruim 650 miljoen euro in capaciteitsuitbreiding en kwaliteitsverbetering, waarvan het grootste deel in Nederland, toont dit
het belang aan van FrieslandCampina voor de Nederlandse economie.
Woord vooraf van de CEO
5
Verdere stappen op het gebied van duurzaamheid
FrieslandCampina wil klimaatneutraal groeien en neemt hiervoor zijn verantwoordelijkheid. De instemming van de
leden-melkveehouders met vernieuwingen in het kwaliteits- en duurzaamheidsprogramma Foqus planet was een
belangrijke mijlpaal in 2014. De basiseisen zijn aangescherpt, de leden-melkveehouders ontvangen een prestatieafhankelijke duurzaamheidstoeslag en de weidegangtoeslag is verhoogd naar bruto 1,00 euro per 100 kilo melk.
Ook binnen de onderneming zijn er veel duurzaamheidsinitiatieven. Het is onder andere de bedoeling dat in 2015 het
totale stroomverbruik van de vestigingen van FrieslandCampina in Nederland afkomstig is van groene stroom, waarbij
50 procent wordt opgewekt op boerderijen van de leden-melkveehouders. Op het gebied van duurzame inzetbaarheid van
medewerkers is gestart met een vitaliteitsprogramma op basis van persoonlijke begeleiding en adviezen.
Update strategie route2020
FrieslandCampina heeft sinds 2009 circa 2,5 miljard euro geïnvesteerd in vooral capaciteitsuitbreiding en kwaliteits
verbetering. Dat is gebeurd met het oog op de verwachte groeiende hoeveelheid melk van de leden-melkveehouders
in aanloop naar en zowel na de beëindiging van de EU-melkquotering per 1 april 2015. Hoewel in 2014 de categorieën
zuiveldranken en merkkaas achterbleven met volumegroei als gevolg van de hoge verkoopprijzen en de Russische boycot,
ligt FrieslandCampina voor op het schema van de realisatie van de strategie route2020. Daarnaast heeft de onderneming
de organisatie verder aangescherpt om in de komende jaren significante kostenbesparingen te kunnen realiseren. In 2015
is een evaluatie van de strategie voorzien.
Perspectief met nutriëntrijke voeding
Met het verdwijnen van de EU-melkquotering zal de volatiliteit op de zuivelmarkten mogelijk nog verder toenemen. Het
perspectief voor FrieslandCampina en de leden-melkveehouders blijft echter positief. De onderneming staat er goed voor.
De vraag naar voeding neemt toe door de groeiende wereldbevolking en er is een toenemend inzicht dat voeding die rijk
is aan nutriënten van groot belang is voor het welzijn en de gezondheid van mensen. Melk bevat van nature belangrijke
nutriënten. Het nog beter toegankelijk maken van die voedingsstoffen blijft de leidraad voor FrieslandCampina en zal
bijdragen aan de goede verwaarding van de melk van de leden-melkveehouders.
Afscheid
Op 18 februari 2015 is bekendgemaakt dat ik mijn functie als chief executive officer van Koninklijke FrieslandCampina N.V.
per 1 juni 2015 neerleg. Ik voel me onderdeel van en verbonden met de creatie van FrieslandCampina als een sterke in
Nederland gewortelde multinationale zuivelonderneming. Mijn opvolger uit de executive board, Roelof Joosten, wens
ik alle succes in de mooie functie die ik de afgelopen jaren heb mogen bekleden. Ik bedank de raad van commissarissen,
het bestuur van de coöperatie, de leden-melkveehouders en de collega’s binnen FrieslandCampina voor de plezierige
samenwerking en steun die ik al die jaren heb ervaren.
Cees ’t Hart
CEO Koninklijke FrieslandCampina N.V.
Amersfoort, 27 februari 2015
6
Royal FrieslandCampina
in een oogopslag
11,3 miljard euro omzet
22.168 medewerkers
Vestigingen in 32 landen
Export naar meer dan 100 landen
NL
BE
DE
19.054 leden-melkveehouders zijn
de eigenaren van de onderneming
Elke dag miljoenen consumenten
Royal FrieslandCampina in een oogopslag
7
Netto-omzet in miljoenen euro's
Netto-omzet
0,6% gestegen
2014
11.348
2013
11.281
2012
10.309
2011
9.626
Bedrijfsresultaat in miljoenen euro's
Bedrijfsresultaat
489 miljoen euro
2014
489
2014 1
412
2013
313
2013 1
513
2012
487
2011
403
Bedrijfsresultaat in % netto-omzet
Bedrijfsresultaat in % netto-omzet
4,3%
2014
4,3
2014 1
3,6
2013
2,8
2013 1
4,5
2012
4,7
2011
4,2
Winst in miljoenen euro's
Winst
303 miljoen euro
2014
303
2014 1
258
2013
157
2013 1
327
2012
278
2011
216
Operationele kasstroom in miljoenen euro's
Kasstroom uit operationele activiteiten
545 miljoen euro
2014
545
2013
588
2012
842
2011
508
Melkprijs in euro's per 100 kilo, excl. btw
Melkprijs voor leden-melkveehouders
42,70 euro per 100 kilo melk
2014
42,70
2013
42,90
2012
36,68
2011
38,92
1
Gecorrigeerd voor eenmalige posten
8
Uitdagingen in de wereld
De wereldbevolking groeit naar verwachting
tot ruim 9 miljard mensen in 2050.
70 procent van hen zal in grote steden
wonen. Het voeden van deze groeiende
populatie is een enorme uitdaging en
heeft implicaties voor mens, dier én voor
milieu. Hoe kan er voldoende en betaalbare
nutriëntrijke en energierijke voeding
worden geproduceerd? Nu al is vruchtbare
grond en schoon drinkwater schaars in
veel gebieden in de wereld en de druk op
De groeiende
wereldbevolking
het milieu wordt alleen maar groter. En
zelfs als de beschikbaarheid van grond en
water geen probleem vormt, zijn er dan wel
genoeg boeren om ons dagelijks voedsel
te produceren? En kunnen zij hiermee
voldoende inkomen realiseren om zichzelf
en hun gezinnen te onderhouden?
FrieslandCampina wil met zijn activiteiten
een bijdrage leveren aan het oplossen van
drie mondiale uitdagingen.
●Het
voeden van de groeiende
wereldbevolking
●De
beschikbaarheid van
voldoende nutriënt- en
energierijke voeding en de
betaalbaarheid van voedsel voor
brede bevolkingsgroepen
●Het
behouden van
voedselveiligheid en
consumentenvertrouwen
Uitdagingen in de wereld
9
Voldoende boeren om
voedsel te verbouwen
●Jongeren
interesseren
voor het vak van boer door
toekomstperspectief te bieden
en daarmee in te spelen op de
wereldwijd snel vergrijzende
populatie boeren
●Boeren
moeten een voldoende
hoog inkomen kunnen realiseren
voor een verantwoorde
bedrijfsvoering en het creëren
van een positieve toekomst voor
zichzelf en hun kinderen
●Wereldwijd
zijn 750-900 miljoen
mensen voor hun inkomen
afhankelijk van de melkveehouderij
Schaarste aan natuurlijke
hulpbronnen
●Inspelen
op de toenemende
schaarste aan land, water en
andere natuurlijke hulpbronnen
door efficiënter te produceren
●Het
verlagen van de CO2-uitstoot
en meer gebruik maken van
hernieuwbare energie
●Bijdragen
aan het behoud van
biodiversiteit
10
Strategie route2020:
duurzame groei én waardecreatie
Ambitie
De meest succesvolle, professionele en aantrekkelijke zuivelonderneming creëren voor zijn
leden-melkveehouders, medewerkers, afnemers en consumenten en voor de samenleving door mensen
wereldwijd essentiële voedingsstoffen uit zuivelproducten te bieden voor elke fase in hun leven
Groeicategorieën
Zuiveldranken
Kindervoeding
(B2B, B2C)
Merkkaas
Sterke posities
& geografische
groei
Foodservice
in Europa
Basisproducten
Inspelen op
behoeften
Groei &
ontwikkeling
Dagelijkse
voeding
Gezondheid &
welzijn
Functionaliteit
Talentmanagement
Melkvalorisatie
Innovatie
Businessmodel &
kostenfocus
Al ’t goede
van zuivel
Ketenvoordelen
Duurzaamheid
Onze manier
van werken &
veiligheid
Vaardigheden
Fundament
Strategie route2020: duurzame groei én waardecreatie
11
FrieslandCampina heeft de ambitie de meest succesvolle,
professionele en aantrekkelijke zuivelonderneming te
creëren voor leden-melkveehouders, medewerkers,
afnemers, consumenten en voor de samenleving.
De groeiende vraag op de wereldmarkt naar gezonde
voeding die op duurzame wijze is geproduceerd, biedt
kansen voor FrieslandCampina.
Om deze ambitie waar te maken heeft FrieslandCampina
voor de periode 2010-2020 de strategie route2020
geformuleerd. Sleutelwoorden daarin zijn duurzame groei
en waardecreatie: duurzame groei van de onderneming en
het tot maximale waarde brengen van alle door de ledenmelkveehouders van de coöperatie geproduceerde melk.
FrieslandCampina streeft naar realisatie van de volgende
doelstellingen:
• een toename van het aandeel toegevoegdewaarde- en
merkproducten in het totale verkoopvolume;
• een verdere groei van het bedrijfsresultaat;
• een hogere prestatietoeslag en een hogere uitgifte van
ledenobligaties aan de leden-melkveehouders;
• minder dan 0,05 ongevallen met verzuim per 200.000
gewerkte uren;
• klimaatneutrale groei, in de gehele keten van koe tot
consument.
FrieslandCampina investeert meer dan gemiddeld in
de drie groeicategorieën zuiveldranken, kindervoeding
en merkkaas. Deze categorieën worden ondersteund
door research & development op het gebied van
groei & ontwikkeling (van kinderen), dagelijkse voeding,
gezondheid & welzijn en functionaliteit.
Doordat de onderneming Koninklijke FrieslandCampina N.V.
een directe relatie heeft met Zuivelcoöperatie
FrieslandCampina U.A., beheerst FrieslandCampina de
gehele productieketen van boerderijmelk tot distributie.
Hierdoor kan FrieslandCampina instaan voor de kwaliteit
van zijn producten. In de samenwerking met de ledenmelkveehouders wordt het accent gelegd op kwaliteit,
voedselveiligheid en duurzame bedrijfsvoering.
FrieslandCampina streeft ernaar de voorziene groei, in
de gehele keten van koe tot consument, klimaatneutraal
te realiseren. De onderneming wil dit bereiken door
samen met de leden-melkveehouders en ketenpartners
te werken aan het verbeteren van de energie-efficiency,
het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen en
het stimuleren van de productie van duurzame energie op
melkveebedrijven.
De strategie route2020 wordt in 2015 geactualiseerd aan
de hand van een analyse van kansen en bedreigingen in een
steeds dynamischer wordende omgeving.
Informatie over de realisatie van de strategie is te vinden op
pagina 28 tot en met 32.
12
Nourishing by nature
13
Mensen wereldwijd voorzien van de juiste voedingsstoffen is dé uitdaging. Melk bevat
van nature essentiële voedingsstoffen zoals eiwitten, vitamines B2 en B12, en mineralen
zoals calcium. Door het aanbieden van betrouwbare en smakelijke zuivelproducten levert
FrieslandCampina een bijdrage aan het veiligstellen van voedsel- en nutriëntenzekerheid.
Daarbij streeft FrieslandCampina ernaar de druk op natuurlijke hulpbronnen en het milieu
te beperken.
Elke dag waarderen miljoenen consumenten over de hele wereld FrieslandCampina’s
innovatieve en smaakvolle zuivelproducten. FrieslandCampina brengt het beste van twee
werelden samen. Het vakmanschap en ondernemerschap van de leden-melkveehouders
wordt gecombineerd met de (internationale) expertise, klantoriëntatie en ervaring van de
onderneming en haar medewerkers.
FrieslandCampina committeert zich aan hoge standaarden op het gebied van
voedselveiligheid, persoonlijke veiligheid voor medewerkers, kwaliteit, duurzaamheid en
transparantie in de gehele productieketen: ‘van gras tot glas’. Het vormt de basis van het
klanten consumentenvertrouwen in de producten en verzekert de continuïteit die zo
kenmerkend is voor de onderneming en de coöperatie.
FrieslandCampina gelooft in gedeelde waarden (‘shared values’): het gelijktijdig realiseren
van een toereikend inkomen voor de leden-melkveehouders, toegevoegde waarde voor
klanten en consumenten, en persoonlijke groei en carrièreperspectief voor medewerkers.
Tegelijkertijd is FrieslandCampina een meerwaarde voor de lokale samenlevingen
waarin het actief is. Zo worden kansen gecreëerd en perspectieven geboden voor alle
belanghebbenden.
14
FrieslandCampina-merken
FrieslandCampina-merken
15
16
Wereldwijd
Europa
Verenigde Staten
Brazilië
Nederland
Duitsland
België
Griekenland
Hongarije
Roemenië
Rusland
Frankrijk
Spanje
Italië
Oostenrijk
Groot-Brittannië
361
6.768
163
13.371
6
71
Noord- en
Zuid-Amerika
omzet*
medewerkers
* In miljoenen euro's
locaties
omzet*
medewerkers
locaties
Wereldwijd
17
Azië en
Oceanië
Nigeria
Ghana
Ivoorkust
Verenigde Arabische
Emiraten
Saoedi-Arabië
Egypte
Indonesië
Maleisië
Singapore
Thailand
Myanmar
Vietnam
Filippijnen
China
Hong Kong
India
Japan
Nieuw-Zeeland
1.241
2.978
1.060
7.574
6
32
Afrika en het
Midden-Oosten
omzet*
medewerkers
locaties
omzet*
medewerkers
locaties
18
Belangrijkste ontwikkelingen 2014
Bevredigend resultaat
in lastig jaar
Waardecreatie voor
leden-melkveehouders
● Netto-omzet stabiel op 11,3 miljard euro,
exclusief valuta-effecten een groei van
2,2 procent
● Garantieprijs daalt licht met 0,07 euro
(-0,2 procent) naar 39,38 euro
(2013: 39,45 euro)
● Verdere groei kindervoeding
in China en Hong Kong
● Totaal prestatietoeslag (1,86 euro)
en uitgifte ledenobligaties (1,07 euro)
bedraagt 2,93 euro. Afname met 0,11 euro
(-3,6 procent) ten opzichte van 2013
(3,04 euro)
● Druk op marktaandelen en volumes van
zuiveldranken en merkkaas
● Bedrijfsresultaat stijgt met 56,2 procent
naar 489 miljoen euro. Gecorrigeerd voor
eenmalige posten en valuta-effecten daalt
bedrijfsresultaat met 10,7 procent
● Russische boycot zuivelproducten heeft een
geschat negatief effect op bedrijfsresultaat
van 80 miljoen euro
● Winst stijgt met 93 procent naar 303 miljoen
euro. Exclusief de eenmalige posten
en valuta-effecten daalt de winst met
13,1 procent
● Kasstroom uit operationele activiteiten
afgenomen naar 545 miljoen euro
(2013: 588 miljoen euro)
● Melkprijs voor leden-melkveehouders
42,70 euro, daling met 0,5 procent
(2013: 42,90 euro)
Per 100 kilo melk excl. btw, bij 3,47 procent
eiwit, 4,41 procent vet en 4,51 procent lactose
Belangrijkste ontwikkelingen 2014
19
Realisatie strategie
route2020
● 5,7 procent volumegroei kindervoeding
● 5,4 procent volumedaling zuiveldranken
door lagere consumptie en druk op
marktaandelen
● 14,5 procent volumedaling merkkaas door
Russische boycot en concurrentie op
Europese markt
● Investeringen van 656 miljoen euro
voornamelijk in capaciteitsuitbreiding en
kwaliteitsverbetering
● Vernieuwd kwaliteits- en
duurzaamheidsprogramma Foqus planet
voor leden-melkveehouders
● Veiligheid en veiligheidsbewustzijn belangrijk
verbeterd; aantal ongevallen met verzuim
afgenomen van 140 naar 94
Organisatie versterkt
● FrieslandCampina en China Huishan Dairy
Holdings Company Limited hebben in 2014
een intentieverklaring getekend om te komen
tot een 50 – 50 joint venture. Het bedrijf
in oprichting, FrieslandHuishan Dairy, gaat
kindervoeding produceren, vermarkten en
distribueren
● FrieslandCampina versterkt positie
in West-Afrika door overname van de
zuivelactiviteiten van Olam in Ivoorkust
● Versterking positie in Italië door overname
van de kaasen boterdistributieactiviteiten
van DEK Srl en verwerving 80 procent van
de aandelen in Orange Srl
20
Kerncijfers
in miljoenen euro’s, tenzij anders aangegeven
2014
Resultaten
Netto-omzet
11.348
Bedrijfsresultaat voor eenmalige posten
Bedrijfsresultaat voor eenmalige posten en valuta-effecten
Bedrijfsresultaat
Winst zonder eenmalige posten
Winst zonder eenmalige posten en valuta-effecten
Winst
2
%
2013
11.281 1
412
458
489
258
284
303
513
513
313
327
327
157
0,6
-19,7
-10,7
56,2
-21,1
-13,1
93,0
7.676
2.823
7.112
2.631
7,9
7,3
981
36,8
696
37,0
40,9
545
-618
588
-576
-7,3
-7,3
656
559
17,4
39,45
1,81
0,31
0,10
41,67
1,23
42,90
0,37
0,45
43,72
-0,2
2,8
Balans
Balanstotaal
Totaal eigen vermogen
Nettoschuld 3
Totaal eigen vermogen als percentage van balanstotaal
Kasstroom
Netto kasstroom uit operationele activiteiten
Netto kasstroom uit investeringsactiviteiten
Investeringen
Investeringen
Waardecreatie voor leden-melkveehouders
in euro’s per 100 kilogram melk (excl. btw, bij 3,47% eiwit, 4,41% vet en 4,51% lactose)
Garantieprijs
Prestatietoeslag
Weidegangtoeslag
Bijzondere melkstromen 6
Contante prijs
Reservering ledenobligaties
Melkprijs
Rente op ledenobligaties
Algemene reserve
Prestatieprijs
39,38 4
1,86
0,29 5
0,10
41,63
1,07
42,70
0,42
1,93
45,05
-0,1
-13,0
-0,5
13,5
328,9
3,0
Overige gegevens
Medewerkers (gemiddeld aantal fte’s)
Aantal ongevallen met verzuim (per 200.000 gewerkte uren)
Aantal leden-melkveebedrijven einde jaar
Aantal leden einde jaar
Totaal verwerkte melk (in miljoenen kg)
Melkaanvoer van leden (in miljoenen kg)
1De
netto-omzet 2013 is aangepast door een wijziging in de accounting
policy betreffende de reclameen promotiekosten. Het bedrijfsresultaat is
hierdoor niet beïnvloed.
2Eenmalige posten zijn een pensioenbate van 131 miljoen euro, een boekwinst
van 20 miljoen euro naar aanleiding van de brand in Gerkesklooster alsmede
een last van 20 miljoen euro als gevolg van de aangekondigde sluiting van
een productielocatie in België in 2014 en een goodwill impairment in 2013.
3De
22.168
0,33
13.696
19.054
10.716
21.186
0,62
13.887
19.244
10.659
4,6
9.453
9.261
2,1
nettoschuld betreft langlopende rentedragende verplichtingen,
verplichtingen aan financiers, het saldo van de verplichtingen aan en
vorderingen op gelieerde ondernemingen minus ter vrije beschikking
staande liquide middelen.
4Betreft saldo garantieprijs van 39,29 euro en een verrekening
van 0,09 euro voor de te lage inschatting over 2014.
-1,4
-1,0
0,5
Kerncijfers
21
2014
2013
▲▲ %
3.863
351
260
240
3.937
246
247
20
-1,9
6,2
0,5
7.931
8.198
Consumer Products Europe,
Middle East & Africa
Netto-omzet derden
Interne leveringen
Bedrijfsresultaat voor eenmalige posten 7
Bedrijfsresultaat
Bedrijfsresultaat als % van de
netto-omzet derden
Werknemers (gemiddeld aantal fte’s)
Volume
▼
2.274
19
385
18,5
16,9
7.077
6.430
▼
Consumer Products Europe,
Middle East & Africa
4.214
33,9%*
Consumer Products Asia
2.387
19,2%*
-3,3
Cheese, Butter & Milkpowder
3.562 28,6%*
▼
2.369
18
438
in miljoenen euro’s
5,3
Consumer Products Asia
Netto-omzet derden
Interne leveringen
Bedrijfsresultaat
Bedrijfsresultaat als % van de
netto-omzet derden
Werknemers (gemiddeld aantal fte’s)
Volume
Netto-omzet naar business group
4,2
13,8
Ingredients
2.283
18,3%*
*Voor Overige en Eliminatie van interne
leveringen
10,1
↑▲
Netto-omzet naar afzetgebied
in miljoenen euro’s
Cheese, Butter & Milkpowder
Netto-omzet derden
Interne leveringen
Bedrijfsresultaat voor eenmalige posten 8
Bedrijfsresultaat
Bedrijfsresultaat als % van de
netto-omzet derden
Werknemers (gemiddeld aantal fte’s)
Volume
Nederland
2.904
658
-111
-91
2.831
531
81
81
-3,1
2,9
2.736
2.659
▲
↑▲
2,6
-237,0
-212,3
2,9
2.686
24%
1.368
12%
2.714
24%
2.978
26%
Duitsland
Rest van Europa
Azië
Ingredients
Netto-omzet derden
Interne leveringen
Bedrijfsresultaat
Bedrijfsresultaat als % van de netto-omzet
Werknemers (gemiddeld aantal fte’s)
Volume
5Leden-melkveehouders
1.750
533
179
10,2
3.101
▼
die weidegang toepassen, ontvangen over 2014
een weidegangtoeslag van 0,50 euro per 100 kilo melk. Gemiddeld over alle
FrieslandCampina-ledenmelk is dit 0,29 euro per 100 kilo melk.
6Bijzondere melkstromen betreft het totaalbedrag van uitkeringen voor
Landliebe-melk van 1,00 euro per 100 kilo melk en het verschil tussen de
garantieprijs voor biologische melk (49,52 euro) en de garantieprijs per
100 kilo melk. Gemiddeld over alle FrieslandCampina-ledenmelk is dit
0,10 euro per 100 kilo melk.
1.801
468
241
13,4
3.002
↑▲
7Bedrijfsresultaat
-2,8
-25,7
3,3
Afrika en het Midden-Oosten
1.241
11%
Noord- en Zuid-Amerika
361
3%
voor eenmalige posten betreft herstructureringskosten
in België in 2014 en een goodwill impairment en herstructureringskosten in
Nederland in 2013.
8Bedrijfsresultaat voor eenmalige posten betreft een boekwinst in 2014
van 20 miljoen euro naar aanleiding van de brand in Gerkesklooster.
22
23
Waardevolle voedingsstoffen
De betekenis van zuivelproducten in een evenwichtig, gezond dieet wordt steeds meer
erkend. De snelle groei van de wereldbevolking heeft grote invloed op de beschikbaarheid
van voedsel en grondstoffen. Melk bevat van nature essentiële voedingsstoffen zoals
eiwitten, vitaminen B2 en B12, en mineralen zoals calcium. Door betrouwbare en
smakelijke zuivelproducten aan te bieden, levert FrieslandCampina een bijdrage aan het
veiligstellen van voedsel- en nutriëntenzekerheid. Mensen wereldwijd voorzien van de juiste
voedingsstoffen is dé uitdaging.
Verslag executive board
24
Bevredigend resultaat, gezien geopolitieke spanningen
en valutaire tegenwind
FrieslandCampina heeft een dynamisch jaar achter de
rug. Geopolitieke spanningen en valutaire tegenwind
beïnvloedden de bedrijfsvoering, de omzet en het
resultaat meer dan in andere jaren. De netto-omzet
bleef stabiel op 11,3 miljard euro. De winst steeg naar
303 miljoen euro. Hierbij was er in 2014 sprake van
een eenmalige bate en negatieve valuta-effecten.
De uitkering aan de leden-melkveehouders van
FrieslandCampina bleef goed op peil en ligt met een
melkprijs van 42,70 euro per 100 kilo fractioneel onder
het topjaar 2013 (42,90 euro).
Kerncijfers
▲
%
2014
2013
11.348
11.281
0,6
412
513
-19,7
458
513
-10,7
489
313
56,2
258
327
-21,1
284
327
-13,1
303
42,70
157
42,90
93,0
-0,5
in miljoenen euro's
Netto-omzet
Bedrijfsresultaat voor
eenmalige posten
Bedrijfsresultaat voor
eenmalige posten en
valuta-effecten
Bedrijfsresultaat
Winst zonder eenmalige
posten
Winst zonder eenmalige
posten en zonder
valuta-effecten
Winst
Melkprijs (in euro per 100 kilo)
Volume
▼
▲
Netto-omzet stabiliseert
De netto-omzet in 2014 nam met 0,6 procent toe naar
11,3 miljard euro als gevolg van hogere verkoopprijzen
en toename van de verkopen van Friso-kindervoeding.
Valuta-effecten hadden per saldo een negatief effect van
176 miljoen euro op de totale omzet. Het volume in de
groeicategorieën zuiveldranken, merkkaas en ingrediënten
nam af als gevolg van lagere consumptie, mede door
hogere verkoopprijzen in Azië, toenemende concurrentie
in een aantal landen en door de boycot door Rusland van
zuivelproducten.
Ontwikkeling bedrijfsresultaat
Het bedrijfsresultaat nam toe met 56,2 procent naar
489 miljoen euro. In 2014 is er een eenmalige bate van
131 miljoen euro geboekt door een aanpassing in de
pensioenregelingen voor medewerkers in Nederland.
Gecorrigeerd voor deze eenmalige bate is het
bedrijfsresultaat met 19,7 procent afgenomen ten opzichte
van het bedrijfsresultaat in 2013 voor goodwill impairment.
Gecorrigeerd voor negatieve valuta-effecten daalde het
bedrijfsresultaat met 10,7 procent. Het bedrijfsresultaat
is daarnaast negatief beïnvloed door de Russische
boycot van zuivelproducten. Het geschatte directe effect
(omzet- en winstderving) en indirecte effect (negatieve
markteffecten) bedraagt minimaal 80 miljoen euro. Overige
eenmalige posten zijn een boekwinst van 20 miljoen
euro naar aanleiding van de brand bij FrieslandCampina
Cheese in Gerkesklooster alsmede een last van 20 miljoen
euro als gevolg van de aangekondigde sluiting van de
productielocatie van FrieslandCampina Branded Belgium
in Sleidinge.
De business groups Consumer Products Europe,
Middle East & Africa en Consumer Products Asia
verbeterden hun bedrijfsresultaat. Belangrijkste redenen
waren margeverbetering door nettoprijstoename evenals
kostenreductie in vooral West-Europa. In de tweede helft
van 2014 hebben kostenbesparingen bijgedragen aan het
bedrijfsresultaat en was er een lichte verbetering in de
marktomstandigheden.
De bedrijfslasten in 2014 liggen met 10.924 miljoen euro per
saldo op bijna hetzelfde niveau als in 2013 (10.991 miljoen
euro).
Winst beïnvloed door eenmalige bate en valuta-effecten
De winst steeg ten opzichte van 2013 (157 miljoen euro)
naar 303 miljoen euro. Zonder de goodwill impairment in
2013 en de eenmalige pensioenbate in 2014 zou de winst
zijn afgenomen met 21,1 procent. Gecorrigeerd voor de
eenmalige posten en de negatieve valuta-effecten zou de
winst zijn afgenomen met 13,1 procent.
Netto-omzet naar business group
in miljoenen euro's
Consumer Products Europe, Middle East & Africa
2014
4.214
2013
4.183
Consumer Products Asia
2014
2.387
2013
2.293
Cheese, Butter & Milkpowder
2014
3.562
2013
3.362
Ingredients
2014
2.283
2013
2.269
Verslag executive board
25
Het negatieve saldo van financieringsbaten en -lasten
is afgenomen met 7 miljoen euro naar 48 miljoen euro
negatief. De netto-rentelast bedroeg 32 miljoen euro
(2013: 31 miljoen euro).
Het resultaat uit joint ventures en geassocieerde
deelnemingen is gestegen van 8 miljoen euro naar
13 miljoen euro naar in 2014.
De belastinglast bedroeg 151 miljoen euro (2013:
109 miljoen euro). De toename is vooral het gevolg van
de vrijval van een latente belastingverplichting in 2013
door de goodwill impairment.
Winstverdeling
Van de winst in 2014 van 303 miljoen euro wordt
70 miljoen euro toegerekend aan de minderheids
belangen. De executive board stelt voor om 183 miljoen
euro toe te voegen aan de algemene reserve. De
resterende winst wordt als volgt bestemd: 40 miljoen
euro wordt gereserveerd als rentevergoeding aan
houders van ledenobligaties en 10 miljoen euro wordt
gereserveerd als rentevergoeding voor de lening van de
coöperatie aan de onderneming.
Prestatieprijs onderneming 45,05 euro
De FrieslandCampina-prestatieprijs over 2014 bedraagt
45,05 euro per 100 kilo melk exclusief btw (2013:
43,72 euro), een toename van 3,0 procent ten opzichte
van 2013. De FrieslandCampina-prestatieprijs bestaat uit
de garantieprijs, de toeslag bijzondere melkstromen, de
weidegangtoeslag, de prestatietoeslag, de uitgifte van
ledenobligaties, de rente op ledenobligaties en de algemene
reservering. De prestatieprijs is ten opzichte van 2013
gestegen als gevolg van de hogere algemene reservering
omdat de goodwill impairment in 2013 het resultaat
negatief beïnvloedde. De algemene reservering in 2014
bedraagt 1,93 euro ten opzichte van 0,45 euro in 2013.
De garantieprijs over 2014 is 39,38 euro per 100 kilo
melk, een afname van 0,2 procent ten opzichte van 2013
(39,45 euro). De afname van de garantieprijs is het gevolg
van lagere melkprijzen van de referentiebedrijven. De
vergoeding bijzondere melkstromen (Landliebe, biologische
melk) bedraagt 0,10 euro per 100 kilo melk en de
weidegangtoeslag bedraagt 0,29 euro per 100 kilo melk. De
prestatietoeslag bedraagt 1,86 euro per 100 kilo melk (2013:
1,81 euro). De toename is het gevolg van de aanpassing
in de winstverdeling, waardoor er met ingang van het
boekjaar 35 procent in plaats van 30 procent van de winst
wordt toegerekend aan de prestatietoeslag. De uitgifte van
ledenobligaties over het jaar 2014 bedraagt 1,07 euro per
100 kilo melk (2013: 1,23 euro). Daarmee komt de melkprijs
over het jaar 2014 op 42,70 euro exclusief btw per 100 kilo
melk. Ten opzichte van 2013 (42,90 euro) is dat een afname
van 0,5 procent.
Melkprijs en prestatieprijs 2014
in euro per 100 kg melk, bij 600.000 kg melk per jaar (excl. btw, bij 3,47% eiwit, 4,41% vet en 4,51% lactose)
Toevoeging aan
algemene reserve
1,93
Rente op ledenobligaties
0,42
Reservering op naam
ledenobligaties-vast
1,07
Waardecreatie
2,93
Prestatietoeslag
1,86
Weidegangtoeslag
0,29
Melkprijs
42,70
Contante prijs
41,63
Toeslag bijzondere
melkstromen
0,10
Garantieprijs
39,38
Prestatieprijs
45,05
26
Melkprijssystematiek en winstverdeling 2014–2016
De melkprijs die FrieslandCampina met ingang van 2014 op
jaarbasis aan de leden-melkveehouders betaalt, bestaat
uit de garantieprijs, de toeslag bijzondere melkstromen,
de weidegangtoeslag, de prestatietoeslag (samen de
contante prijs) en de uitgifte van ledenobligaties. De melk
wordt uitbetaald op basis van de waarde van de geleverde
kilogrammen eiwit, vet en lactose in de verhouding 10:5:1.
De FrieslandCampina-prestatieprijs bestaat uit de melkprijs
en daar bovenop de rente op ledenobligaties en de
toevoeging aan de algemene reserve van de vennootschap.
De hoogte van de algemene reservering en de
prestatietoeslag is afhankelijk van de winst van
FrieslandCampina. Voor de jaren 2014–2016 wordt van de
winst van FrieslandCampina, op basis van de garantieprijs
en na aftrek van de vergoeding op ledenobligaties en de
winst toe te rekenen aan minderheidsbelangen, 45 procent
toegevoegd aan het eigen vermogen van de vennootschap
(voorheen 50 procent). Van de winst wordt 35 procent aan
de leden-melkveehouders uitbetaald als prestatietoeslag
(voorheen 30 procent) en wordt 20 procent aan de ledenmelkveehouders uitgekeerd in de vorm van ledenobligatiesvast. De uitgifte ledenobligaties-vast wordt berekend op
basis van de waarde van de in het boekjaar geleverde melk.
In september van elk jaar kan een interim-uitkering betaald
worden op basis van de resultaten over het eerste halfjaar
van de onderneming en de geleverde hoeveelheid melk. De
interim-uitkering bedraagt 75 procent van de pro-forma
prestatietoeslag over het eerste halfjaar. De finale afrekening
vindt plaats in april/mei van het daarop volgende jaar, op
basis van de jaarresultaten van de onderneming en de totale
hoeveelheid geleverde melk.
De biologische melkprijs over 2014 bedraagt 52,95 euro
exclusief btw per 100 kilo melk (2013: 50,19 euro).
De biologische melkprijs wordt bepaald door vraag en
aanbod van biologische melk op de West-Europese markt
en is nauwelijks afhankelijk van ontwikkelingen op de
wereldzuivelmarkt.
In september 2014 is voor de eerste keer een
interimuitkering aan de leden-melkveehouders van de
coöperatie betaald van 0,825 euro per 100 kilo melk. Dit
was 75 procent van de pro-forma prestatietoeslag over
het melkvolume van het eerste halfjaar (0,4125 euro per
100 kilo melk bij een volledig jaar). De prestatietoeslag
over geheel 2014 bedraagt 1,86 euro, dus de ledenmelkveehouders ontvangen van de prestatietoeslag nog
1,45 euro per 100 kilo melk in mei 2015.
In totaal is de rente op ledenobligaties toegenomen van
34 miljoen euro naar 40 miljoen euro als gevolg van de
toename van het aantal obligaties en een toename van de
rente omdat de opslag op de 6-maands Euribor per 1 juni
2014 is verhoogd van 3,00 naar 3,25 procent. De rente
over de periode 1 januari – 31 mei bedroeg 3,327 procent, de
rente over de periode 1 juni – 30 november 3,649 procent
en de rente in de maand december 3,431 procent. Per
100 kilo ledenmelk is de gemiddelde rente-uitkering
0,42 euro (2013: 0,37 euro).
Verslag executive board
27
Financiële positie
De nettoschuld bedroeg 981 miljoen euro per 31 december
2014. Ten opzichte van ultimo 2013 is dit een toename
van 285 miljoen euro voornamelijk als gevolg van de
investeringen.
Landliebe ook in Hongarije
Sinds maart 2014 kunnen ook Hongaarse consumenten
Landliebe-zuivelproducten in de supermarkt kopen. Het
merk Landliebe past goed in de huidige consumententrends.
In Duitsland is Landliebe de afgelopen jaren gestaag
uitgegroeid tot het grootste zuivelmerk. De melk, yoghurt,
griesmeelpudding en desserts van Landliebe staan voor
pure en authentieke zuivel met een heerlijke smaak.
Melkaanvoer
In 2014 is 9,5 miljard kilo melk door de leden van
de coöperatie aangeboden. De melkaanvoer ligt
daarmee 2,1 procent hoger dan in 2013 (9,3 miljard
kilo). Door de goede kwaliteit van het voer, de milde
weersomstandigheden en door groei van individuele
melkveebedrijven lag de melkaanvoer gedurende het
gehele jaar boven het niveau van 2013.
Operationele kasstroom afgenomen
De kasstroom uit operationele activiteiten is afgenomen
naar 545 miljoen euro (2013: 588 miljoen euro). In 2014
bedroeg de uitgaande kasstroom voor investeringen
618 miljoen euro (2013: 576 miljoen euro). In 2014 is er
656 miljoen euro geïnvesteerd in productiecapaciteit,
efficiency- en kwaliteitsverbeteringen. Daarnaast is
28 miljoen euro geïnvesteerd in acquisities van de
kaasbedrijven Orange en DEK, beide in Italië, en Olam in
Ivoorkust. De kasstroom uit financieringsactiviteiten is
uitgekomen op 132 miljoen euro (2013: -168 miljoen euro).
In 2013 is de perpetuele lening van 125 miljoen euro afgelost
en in 2014 is meer gebruik gemaakt van de kredietfaciliteit.
Het saldo liquide middelen en rekening-courant banken
is toegenomen van 510 miljoen euro (ultimo 2013) naar
606 miljoen euro (ultimo 2014).
Het totaal eigen vermogen was per 31 december 2014
2.823 miljoen euro (ultimo 2013: 2.631 miljoen euro).
Het eigen vermogen is per saldo toegenomen door de
toename van het aantal ledenobligaties en de reservering
van de winst in de algemene reserve en is gedeeltelijk
gecompenseerd door het negatieve effect van de
herwaardering van de pensioenvoorziening (vooral door de
lagere discontovoet), hetgeen ten laste gaat van het eigen
vermogen.
De solvabiliteit is per saldo afgenomen naar 36,8 procent
(ultimo 2013: 37,0 procent). De solvabiliteit is positief
beïnvloed door de toename van het aantal ledenobligaties
en de reservering van de winst in het eigen vermogen.
De toename van het balanstotaal, als gevolg van de
toename van de investeringen en het negatieve effect
van de herwaardering van de pensioenvoorziening via het
eigen vermogen, leidde uiteindelijk tot een daling van de
solvabiliteit. FrieslandCampina blijft ruimschoots voldoen
aan de bankconvenanten.
Financiering
FrieslandCampina maakt gebruik van leningen van
meerdere groepen financiers (leden-melkveehouders,
banken en investeerders). Het hoofdbestanddeel van de
bankleningen wordt gevormd door een gecommitteerde
kredietfaciliteit met een syndicaat van banken. In april
2014 is met het syndicaat een nieuwe faciliteit voor een
bedrag van 1,5 miljard euro gesloten die minimaal loopt
tot april 2019. Het hoofdbestanddeel van de uitstaande
institutionele leningen bedraagt 0,7 miljard US-dollar. De
verplichtingen in US-dollar zijn via valutaswaps omgezet in
euroverplichtingen.
Risicobeheer financiële instrumenten
Door het multinationale karakter van FrieslandCampina
is de onderneming gevoelig voor verschillende financiële
risico’s, zoals kredietrisico, renterisico, liquiditeitsrisico
en valutarisico. Het algemene risicobeleid is erop gericht
om financiële risico’s te identificeren, analyseren en waar
nodig te mitigeren om zodoende mogelijke negatieve
financiële resultaten te voorkomen. De voornaamste
financiële instrumenten van FrieslandCampina bestaan uit
leningen van kredietinstellingen en institutionele beleggers,
28
ledenobligaties en liquide middelen. Derivatentransacties,
voornamelijk valutatermijntransacties en renteswaps,
worden afgesloten ten behoeve van het beheersen van de
valuta- en renterisico’s voortvloeiend uit FrieslandCampinaactiviteiten en financiering daarvan. Het treasury-beleid op
het gebied van risico’s omtrent financiële instrumenten is
vastgesteld op basis van het risicomanagementbeleid zoals
goedgekeurd door de executive board. Het is het beleid van
FrieslandCampina om niet voor speculatieve doeleinden in
financiële instrumenten te handelen. De verwerking van de
financiële instrumenten en verdere details met betrekking
tot het financiële risicomanagement is opgenomen in
Toelichting 30 van de jaarrekening (pagina 127).
Pensioenlasten en dekkingsgraad
Het grootste deel van de pensioenlasten heeft betrekking
op de Nederlandse pensioenregelingen. Met de sociale
partners is afgesproken om per 1 januari 2015 over te
gaan naar een collectief beschikbarepremieregeling
via een nieuw opgericht bedrijfstakpensioenfonds voor
de zuivel. Voor de regelingen tot en met 2014 werd een
voorziening aangehouden voor toekomstige effecten (met
name de toekomstige stijging van de salarissen). Dit is
voor de nieuwe regeling niet meer nodig, waardoor deze
voorziening vrijvalt, met als gevolg een eenmalige bate van
131 miljoen euro.
De pensioenregelingen werden uitgevoerd door
verschillende externe partijen. Ultimo 2014 is, in verband
met de oprichting van het nieuwe bedrijfstakpensioenfonds,
de opbouw stopgezet bij de belangrijkste uitvoerders Avéro
Achmea Pensioen en de Stichting Pensioenfonds Campina.
De bijstortverplichting bij Avéro Achmea Pensioen, indien
de dekkingsgraad van het gesepareerde pensioendepot
onder het minimumniveau daalt, blijft ook in de toekomst
bestaan. De uitvoeringsovereenkomst met de Stichting
Pensioenfonds Campina is opgezegd en FrieslandCampina
is nog in gesprek met het fonds over een nog te storten
bedrag in verband met het op niveau brengen van de
voorziening voor toekomstige uitvoeringskosten.
De dekkingsgraad van het bij Avéro Achmea Pensioen
ondergebrachte gesepareerde depot bedroeg eind 2014
123,2 procent (eind 2013 114,8 procent). Deze dekkingsgraad
wordt bepaald op basis van de met de verzekeraar
afgesproken verzekeringsvoorwaarden en komt hoger uit
dan wanneer deze bepaald zou zijn op basis van de actuele
marktwaarde. De dekkingsgraad van het Pensioenfonds
Campina is gestegen van 104,8 procent eind 2013 naar
106,3 procent eind 2014. FrieslandCampina heeft in 2014
in dit fonds extra stortingen gedaan voor een totaalbedrag
van 36,5 miljoen euro in verband met de afwikkeling van
de discussie inzake het langlevenrisico en het op een hoger
niveau brengen van de kostenvoorziening.
Realisatie strategie route2020
FrieslandCampina’s strategie route2020 is gericht op
duurzame groei én waardecreatie in geselecteerde
markten en productcategorieën. De ontwikkelingen in een
aantal strategische aandachtsgebieden worden hieronder
toegelicht.
Duurzame groei
Het is in 2014 niet gelukt om groei te realiseren in alle
drie de groeicategorieën kindervoeding, zuiveldranken
en merkkaas. Het totale verkoopvolume nam in 2014
ten opzichte van 2013 af met 2,4 procent. De categorie
kindervoeding realiseerde 5,7 procent volumegroei in de
consumentenmarkt en in de business-to-businessmarkt
(2013: 10,8 procent). De groei van Friso in China en Hong
Kong lag hieraan ten grondslag. Het volume in de categorie
zuiveldranken nam af met 5,4 procent als gevolg van de
hogere verkoopprijzen in Azië en Afrika en teruglopende
consumptie in West-Europa. Het volume in de categorie
Introductie Dutch Lady-yoghurt Vietnam
Sinds mei 2014 is in de Vietnamese supermarkten yoghurt
van FrieslandCampina Dutch Lady te vinden. Hiermee wordt
ingespeeld op de toenemende vraag naar deze categorie
zuivelproducten. De yoghurt wordt geproduceerd in de
nieuwe, volledig geautomatiseerde productielocatie in
Binh Duong. Bij de productie wordt gebruik gemaakt van
de modernste pasteurisatietechnologieën.
Verslag executive board
29
merkkaas nam af met 14,5 procent als gevolg van lagere
verkopen in West-Europa en de boycot van agrarische
producten door Rusland. Het volume commodities nam toe
met 5,9 procent als gevolg van het hogere melkaanbod van
leden-melkveehouders en de achterblijvende vraag naar
zuiveldranken en merkkaas. Er is in 2014 bijna 40 procent
meer melkpoeder geproduceerd ten opzichte van 2013.
Waardecreatie voor leden-melkveehouders
Over het jaar 2014 wordt bovenop de garantieprijs in totaal
277 miljoen euro aan leden-melkveehouders uitgekeerd
(2013: 282 miljoen euro). Hiervan is de prestatietoeslag
176 miljoen euro (1,86 euro per 100 kilo melk exclusief
btw). De uitgifte van ledenobligaties over 2014 bedraagt
101 miljoen euro (1,07 euro per 100 kilo melk exclusief btw).
In totaal bedraagt de waardecreatie van de onderneming
per 100 kilo melk 2,93 euro (2013: 3,04 euro), een daling van
3,6 procent.
Acquisities
In Ivoorkust heeft FrieslandCampina de zuivelactiviteiten
van Olam overgenomen in november 2014. De overname
betekent een uitbreiding van de activiteiten van
FrieslandCampina in dit West-Afrikaanse land, waar het
FrieslandCampina-merk Bonnet Rouge al verkrijgbaar is. Het
bedrijf is gevestigd in Abidjan. Hier worden verse lokale melk
en melkpoeder verwerkt tot gezoete, gecondenseerde melk
en geëvaporeerde melk, die in Ivoorkust worden verkocht
onder de merknaam Pearl. Het bedrijf heeft 80 werknemers
in dienst. De overname past in de strategie route2020 om de
activiteiten in Afrika verder uit te breiden.
China Huishan Dairy Holdings Company Limited en
FrieslandCampina hebben in 2014 een jointventureovereenkomst getekend voor de oprichting van een
volledig geïntegreerde productieketen voor kindervoeding
in China. Het bedrijf, FrieslandHuishan Dairy, dat naar
verwachting medio 2015 van start zal gaan, is de eerste
joint venture tussen een Chinees en een buitenlands
zuivelbedrijf die in China kindervoeding gaat produceren,
vermarkten en distribueren, gebruikmakend van Chinese
melk. Beide bedrijven hebben een belang van 50 procent
in de nieuwe onderneming en blijven daarnaast de eigen
activiteiten op het gebied van kindervoeding voortzetten.
De joint venture FrieslandHuishan Dairy is eigenaar
van de moderne zuivelproductiefaciliteit in Xiushui
(Shenyang). De boerderijmelk wordt geleverd door de eigen
melkveebedrijven van Huishan die ook zelf de producent
is van het voer voor de koeien. FrieslandCampina stelt zijn
verkoop- en distributienetwerk in China ter beschikking,
FrieslandCampina ontvangt Koning Willem I Prijs 2014
Op dinsdag 14 mei ontving Cees ’t Hart uit handen
van Koningin Máxima de Koning Willem I Prijs, de
ondernemersprijs voor bedrijven die zich onderscheiden
door ‘durf, daadkracht, doorzettingsvermogen,
duurzaamheid en innovatie’. FrieslandCampina heeft deze
prijs gekregen wegens de langetermijnvisie, maar ook
vanwege de succesvolle fusie tussen Friesland Foods en
Campina, de inspanningen op het gebied van duurzaamheid
en de investeringen in innovatie.
evenals zijn kennis en ervaring op het gebied van het
opzetten van een productieketen voor kindervoeding en
de branding en marketing daarvan in China. Dankzij deze
combinatie krijgt de joint venture volledige controle over
de inkoop, productie, marketing en distributie van haar
eigen kindervoedingsproducten. De oprichting van de joint
venture past in de strategie route2020 om verdere groei te
realiseren in China.
In Italië heeft FrieslandCampina de kaasen boterdistributieactiviteiten van DEK Srl overgenomen en 80 procent van
de aandelen in Orange Srl verworven. Met deze transacties
wordt de positie van FrieslandCampina op de Italiaanse kaasen botermarkt versterkt. De overname past in de strategie
route2020 om groei te realiseren met merkkazen.
30
Investeringen
In 2014 heeft FrieslandCampina 656 miljoen euro
geïnvesteerd. De investeringen hebben tot doel groei in de
groeicategorieën te realiseren, de verwachte toenemende
melkhoeveelheid van de leden-melkveehouders als gevolg
van het wegvallen van de EU-melkquota in 2015 te kunnen
verwerken en de kwaliteit, productveiligheid en efficiency
verder te verbeteren. Sinds 2009 is er in totaal 2,5 miljard
euro geïnvesteerd in vaste activa, waarvan 1,8 miljard (circa
70 procent) in Nederland.
Afgeronde investeringsprojecten in 2014
FrieslandCampina Domo in Bedum
Investering: 75 miljoen euro
Looptijd: 2013–2014
Doel: uitbreiding verwerkingscapaciteit melk en productie
kindervoeding door nieuwe sproeidroogtoren en weiontzouting
FrieslandCampina DMV in Veghel
Investering: 56 miljoen euro
Looptijd: 2013-2014
Doel: vernieuwing en uitbreiding melkontvangst, nieuwe
ontromingsinstallatie, uitbreiding productiecapaciteit
en efficiëntieverbeteringen
Plaatsing nieuwe indampers
in Leeuwarden
FrieslandCampina in Leeuwarden
Investering: 40 miljoen euro
Looptijd: 2013-2014
Doel: eerste deel vernieuwing en uitbreiding
verwerkingscapaciteit melk en uitbreiding
verpakkingscapaciteit geëvaporeerde melk en
gecondenseerde melk voor export
De belangrijkste lopende investeringsprojecten
FrieslandCampina in Leeuwarden
Investering: 138 miljoen euro
Looptijd: 2014-2016
Doel: tweede deel uitbreiding verwerkingscapaciteit melk
door vernieuwing en uitbreiding productiecapaciteit
geëvaporeerde en gecondenseerde melk voor export
FrieslandCampina Domo in Borculo
Investering: 135 miljoen euro
Looptijd: 2014-2016
Doel: uitbreiding productiecapaciteit door bouw nieuwe
productielocatie met sproeidroogtoren voor melkpoeder
en ingrediënten
FrieslandCampina Domo in Borculo
Investering: 41 miljoen euro
Looptijd: 2014-2016
Doel: uitbreiding productiecapaciteit van ingrediënten
voor kindervoeding
Nieuwbouw productielocatie
in Borculo
Productielijn in Leeuwarden
in gebruik genomen
Verslag executive board
31
Alaska Milk Corporation / FrieslandCampina Kievit
in San Pedro, Laguna, Filippijnen
Investering: 36 miljoen US dollar
Looptijd: 2013–2015
Doel: uitbreiding productiecapaciteit in creamers
FrieslandCampina Butter in Lochem
Investering: 10 miljoen euro
Looptijd: 2014–2015
Doel: uitbreiding productiecapaciteit boteren roomproducten
Investeringsprojecten 2015
De begroting voor 2015 bevat circa 600 miljoen euro
aan investeringen. Naast de bovenstaande doorlopende
investeringen en diverse projecten op het gebied van
kwaliteitsverbeteringen zijn de belangrijkste nieuwe
projecten:
FrieslandCampina Domo in Beilen
Investering: 57 miljoen euro (2015)
Looptijd: 2015–2016
Doel: uitbreiding kleinverpakkingscapaciteit
van kindervoeding
FrieslandCampina Cheese in Gerkesklooster
Investering: 30 miljoen euro (5 miljoen euro in 2014,
25 miljoen euro in 2015)
Looptijd: 2014–2015
Doel: herbouw kaaspakhuis en pekellokaal als gevolg
van brand in 2014
Versterking van de organisatie
In het streven naar een slagvaardigere organisatie
en het beter benutten van zijn schaalgrootte heeft
FrieslandCampina in 2014 diverse veranderingen in de
organisatie doorgevoerd:
• Met ingang van januari 2014 zijn FrieslandCampina
Professional en FrieslandCampina Out-of-Home
samengevoegd in de nieuwe werkmaatschappij
FrieslandCampina Foodservice. Klanten in de horeca,
groothandel, bakkerij en fastfoodketens in Nederland,
België, Duitsland, Frankrijk en Italië worden geïntegreerd
bediend vanuit de nieuwe werkmaatschappij.
• Integratie van de verkoopactiviteiten van merkkaas in
Duitsland in FrieslandCampina Germany met ingang van
1 januari 2014 waardoor de verkoopactiviteiten van alle
merkproducten naar de supermarkten gebundeld zijn in
één organisatie.
Marktontwikkelingen 2014
In 2014 nam wereldwijd de melkproductie toe. In de
Europese Unie met 4,1 procent, in Nederland met
1,6 procent. Aanleiding voor de toename was de milde
winter 2013-2014 ten opzichte van de strenge winter in
2012-2013, de hoge kwaliteit van het voer voor de koeien
en de goede melkprijzen die de melkveehouders ontvingen.
In Nieuw-Zeeland steeg de melkproductie met 8,8 procent.
Ook in Australië, de Verenigde Staten en in Latijns-Amerika
groeide de melkproductie.
Door de hoge melkproductie nam vooral in het eerste
halfjaar van 2014 het aanbod van kaas, melkpoeder
en boter toe. China heeft in de tweede helft van 2014
minder melkpoeder geïmporteerd ten opzichte van
het tweede halfjaar 2013. Dit was het gevolg van
stagnerende consumptie, hoge voorraden, toenemende
eigen melkproductie en afnemende vooruitzichten. Naar
aanleiding van economische sancties van westerse landen
tegen Rusland, als gevolg van het conflict in Oekraïne,
heeft Rusland op 6 augustus 2014 de import verboden van
zuivelproducten, behalve babyvoeding, uit de Europese
Unie, de Verenigde Staten, Australië en Noorwegen. Dit
leidde tot een forse terugval van de export van met name
kaas vanuit de Europese Unie en vooral uit Nederland
als grootste kaasexporteur. Kaasproducenten moesten
hierdoor een andere bestemming vinden voor hun kaas
en de melk deels tot andere producten verwerken. In 2013
werd vanuit de EU 257.000 ton kaas geëxporteerd naar
Rusland, in 2014 halveerde dat naar 133.000 ton kaas. De
burgeroorlogen in Syrië en Irak en de uitbraak van ebola
in West-Afrika hebben de zuivelimporten in die regio’s
eveneens sterk verminderd.
Als gevolg van alle markteffecten zijn de noteringen voor
kaas, boter en melkpoeder in 2014 per saldo gedaald.
Nederlandse noteringen (kaas: Hannover notering)
in euro per
ton product
Kaas (Hannover)
Vol melkpoeder
Mager melkpoeder
Weipoeder
Boter
1 januari
2014
3.780
3.790
3.300
990
31 december
2014
2.550
2.170
1.730
740
-32,5
-42,7
-47,6
-25,3
4.060
2.760
-32,0
▲%
32
• In april 2014 heeft FrieslandCampina Ingredients een
nieuw verkoopkantoor in São Paulo, Brazilië, in gebruik
genomen. Vanuit dit nieuwe verkoopkantoor kan
FrieslandCampina beter inspelen op de groeiende vraag
naar ingrediënten en een complete lijn van kindervoeding
van klanten die actief zijn in Zuid-Amerika.
• Om beter te kunnen inspelen op de snelle veranderingen
in de markt is in 2014 het transformatieproces gestart
naar een team-based organisatie. Als gevolg hiervan zijn
wijzigingen aangebracht in de aansturing en werkwijzen.
Enkele veranderingen zijn:
- focus van de werkmaatschappijen op de commerciële
activiteiten;
- aansturen van de productie en productieplanning
door de business group in plaats van door de
werkmaatschappij;
- verplaatsen van de marketing en innovatie van de
belangrijkste merken van de werkmaatschappij naar de
category teams;
- aansluiten van de financiële, juridische en fiscale
structuur op de aangepaste organisatie.
Ruim twee jaar na de fusie tussen Friesland Foods en
Campina eind 2008 is in 2011 het project Summit gestart.
Het project richt zich op het uniformeren van planningsen informatiesystemen, processen en gegevens, voor alle
FrieslandCampina-werkmaatschappijen. Hierdoor kan
FrieslandCampina efficiënter werken, zijn schaalvoordelen
beter benutten, sneller tot besluiten komen en beter
inspelen op externe en interne ontwikkelingen. Het
nieuwe systeem vervangt meer dan 17 verschillende
oude systemen. De investering in het project tot nu toe
bedraagt 180 miljoen euro. Daarin zijn de initiële uitgaven
voor het ontwerpen van de standaardprocessen en
systeemfunctionaliteit inbegrepen. Veel aandacht wordt
besteed aan de begeleiding van de medewerkers die op
een andere manier moeten werken dan ze gewend waren.
Tegenover de investeringen staan besparingen zodra de
nieuwe processen zijn geïmplementeerd. Gedurende 2014
is het Summit-platform (SAP) succesvol geïmplementeerd
in zes locaties. In totaal werken nu 16 locaties en ruim een
kwart van alle uiteindelijk betrokken medewerkers met het
nieuwe platform. Het is voorzien dat dit programma in 2018
wordt afgerond.
DMV Excellion EM 7 HV
FrieslandCampina DMV heeft Excellion EM 7 HV
(voorheen Caseinate XL) ontwikkeld, een hoog viskeus
natriumcaseïnaat. Vanwege de aminozuursamenstelling
lenen caseïnaten zich uitstekend voor toepassing in
klinische voeding, baby-, dieet- en sportvoeding. De
productie hiervan vindt plaats bij FrieslandCampina DMV
in Veghel. In de afgelopen jaren is veel werk verzet aan het
ontwikkelen van de optimale structuur van het product,
het opdoen van applicatiekennis en het productieproces.
De marktintroductie van het product zal in het tweede
kwartaal van 2015 plaatsvinden.
Veiligheid
Het borgen van de veiligheid en gezondheid van
medewerkers en gecontracteerden heeft voor
FrieslandCampina de hoogste prioriteit. In 2014 is
opnieuw belangrijke vooruitgang geboekt op het gebied
van veiligheid. Het aantal ongevallen met verzuim op
FrieslandCampina-locaties is wereldwijd verder afgenomen
van 140 naar 94, een afname van 33 procent. De ratio
van ongevallen met verzuim per 200.000 gewerkte
uren is ten opzichte van 2013 gedaald van 0,62 naar
0,33. Hiermee wordt vooruitgelopen op de realisatie
van de oorspronkelijke doelstelling; een reductie van
80 procent van het aantal ongevallen met verzuim per
200.000 gewerkte uren in 2020 ten opzichte van 2011. De
aangescherpte doelstelling is minder dan 0,05 ongevallen
met verzuim per 200.000 gewerkte uren. Dit komt overeen
met 1 verzuimongeval wereldwijd per maand. En dat is er
nog 1 per maand te veel.
Op 23 van de 115 FrieslandCampina-locaties heeft er
gedurende één jaar geen enkel ongeval met verzuim
plaatsgevonden. Acht locaties waren ultimo 2014
Verslag executive board
33
1.000 dagen vrij van ongevallen en hebben hiervoor de
in 2014 geïntroduceerde FrieslandCampina Safety Award
ontvangen.
Om medewerkers te beschermen tegen de grootste
risico’s en de doelstelling te realiseren zijn zeven ‘Life
Saving Rules’ geformuleerd. Iedereen die werkt bij of voor
FrieslandCampina is verantwoordelijk voor zijn of haar
eigen veiligheid én die van anderen.
De zeven FrieslandCampina ‘Life Saving Rules’
1. Ik werk veilig
Iedereen houdt zich op het werk en onderweg aan de
gemaakte veiligheidsafspraken, toont veilig gedrag, wijst
anderen op veiligheidsaspecten en draagt daarmee zorg
voor de veiligheid van zichzelf en anderen.
2.Blokkeer, markeer en controleer machines
(Lock out, Tag out, Try out)
Voorafgaand aan onderhoud, het oplossen van storing
of bij een calamiteit borgen dat installaties en machines
veiliggesteld en niet meer opgestart kunnen worden
door onder meer sloten en labels aan te brengen.
3. Werk alleen met een werkvergunning en beoordeel
keer op keer de veiligheid
Werk alleen met een geldige werkvergunning en breng
de gevaren in kaart voordat met het werk wordt gestart.
4.Veilig werken op hoogte
Voorkom dat je van een hoogte kunt vallen. Werk vanaf
een platform, een trap is alleen een middel om een
platform te bereiken.
5.Veilig werken in besloten ruimtes
Identificeer en markeer besloten ruimtes waar een
werkvergunning voor nodig is om ze te betreden en
werk met de juiste middelen.
6.Veilig intern transport
Zorg voor een volledige scheiding van voetgangers
en voertuigen.
7. Veiligheid op de weg
Iedereen vertoont voorbeeldig gedrag in het verkeer
en rijdt veilig.
De voornaamste oorzaken van ongevallen in 2014 waren
gerelateerd aan:
1. Machineveiligheid (draaiende delen, stoom, druk);
2.Vallen, struikelen, uitglijden (vallen van de trap,
gladde vloeren, verstappen);
3.Intern transport (heftruck- en palletwagenaanrijdingen).
Zichtbaar en inspirerend leiderschap en voorbeeldgedrag
op het gebied van veiligheid vormen de basis voor
het bereiken van de ambitie: nul ongevallen. Het gaat
daarbij niet om het stellen van meer regels maar om
gedrag. Wereldwijd zijn er door 100 (locatie)-managers
leiderschapstrainingen in veiligheid gevolgd. Een
belangrijk aandachtspunt blijft het veilig werken
met gecontracteerden. Het veilig samenwerken met
leveranciers is cruciaal in het veiligheidsbeleid. In 2014 is
er ook bijzondere aandacht gegeven aan veiligheid in de
kantooromgeving.
Voor 2015 ligt de nadruk op het duurzaam implementeren
van de ‘Life Saving Rules’, het veilig werken met
gecontracteerden en het verder versterken van leiderschap
en (voorbeeld)gedrag op het gebied van veiligheid.
Innovatie
Gedurende 2014 is extra aandacht besteed aan het nog
beter doorgronden en toepassen van de micronutriënten
die in melk zitten. In de komende jaren zullen door nieuwe
kennis, onderzoek en technologische verbeteringen de
voedingsstoffen uit melk nog beter behouden kunnen blijven
in de verschillende zuivelproducten. Ook zal door het specifiek
aanpassen van producten en recepturen beter ingespeeld
kunnen worden op de specifieke nutriëntenbehoefte van
verschillende bevolkingsgroepen in de wereld.
Het in oktober 2013 door Koningin Máxima geopende
FrieslandCampina Innovation Centre op het terrein van
Wageningen University & Research Centre voldoet aan
de verwachtingen. Een van de uitgangspunten is het
stimuleren van samenwerking tussen en met de verschillende
werkmaatschappijen en business groups en met externe
partijen. De introductie van yoghurt op de Vietnamese markt
in 2014 kon mede gerealiseerd worden door het samen
brengen van medewerkers uit zowel Duitsland, Nederland als
Vietnam en van deskundigen uit verschillende disciplines.
In het research & development-programma wordt veel
aandacht besteed aan continue kwaliteitsverbetering in de
verschillende productieprocessen en vooral op het gebied
van kindervoeding. Dit gebeurt door nauwe samenwerking
met het FrieslandCampina Research & Development
34
Centre in Singapore. Door het toepassen van mildere
processen blijven de oorspronkelijke eigenschappen en
voedingswaarden van melk en andere grondstoffen beter
behouden, wat de smaak en de vertering van de producten
ten goede komt. De recepturen van Friso-kindervoeding zijn
hierdoor verder verbeterd.
Door het technologisch optimaliseren van indampers is er
een potentiële energiereductie van 60 procent bereikbaar.
De opgedane kennis zal de komende jaren verder worden
toegepast en ook voor andere technologieën worden
gebruikt. Op verpakkingsgebied is er gewerkt aan de
ontwikkeling van nieuwe, duurzamere verpakkingen. In
2015 komen de eerste hiervan op de markt.
De totale kosten van de research & developmentactiviteiten bedroegen in het verslagjaar 78 miljoen euro
(2013: 77 miljoen euro).
Kwaliteit
FrieslandCampina hanteert een eigen integraal
kwaliteitssysteem genaamd Foqus om de veiligheid en
kwaliteit van zijn producten in de gehele productieketen te
borgen. Met Foqus biedt FrieslandCampina consumenten,
klanten en overheden de garantie dat de producten
en productieprocessen voldoen aan hoge eisen op
het gebied van voedselveiligheid, kwaliteit, veiligheid,
arbeidsomstandigheden, brandveiligheid en milieu. Met
behulp van een uitgebreid programma van trainingen
en audits wordt de implementatie van Foqus in de
productielocaties, bij de leden-melkveehouders en bij de
grondstoffenleveranciers geborgd en continu gemonitord.
FrieslandCampina beheerst samen met de ledenmelkveehouders van de coöperatie de gehele
productieketen, van de boerderij tot aan het eindproduct.
Bij de bewaking van de kwaliteit vormen de wettelijke
eisen het uitgangspunt. Daarnaast worden aanvullende
eisen gesteld. In Foqus zijn de verschillende internationale
normen, zoals GMP+, HACCP, ISO 9001, ISO 22000,
FSSC 22000, OSHAS 18000 en ISO 14000 geïntegreerd. Op
deze wijze kunnen zowel de afnemers van FrieslandCampina
als de consumenten erop vertrouwen dat de producten
veilig en van hoge kwaliteit zijn en verantwoord worden
geproduceerd. Elk jaar worden de Foqus-eisen opnieuw
bekeken en indien nodig bijgesteld, zodat het systeem altijd
in lijn is met de nieuwste kennis en inzichten.
Continu verbeteren is het uitgangspunt van het Foqusprogramma en de drijvende kracht achter diverse
investeringsprojecten. Hierdoor zijn er bijvoorbeeld
stappen gezet op verschillende productielocaties in
Nederland maar ook bij Alaska Milk Corporation op de
Filippijnen. Ook bij FrieslandCampina Wamco Nigeria
is in 2014 geïnvesteerd in de betere borging van
voedselveiligheid onder andere door het bouwen van een
nieuw laboratorium.
FrieslandCampina Innovation Centre
Het in 2013 geopende FrieslandCampina Innovation
Centre op het terrein van de Wageningen University &
Research Centre voldoet aan de verwachtingen. Eén van de
uitgangspunten is het stimuleren van samenwerking tussen
en met de verschillende werkmaatschappijen en business
groups en met externe partijen.
Foqus bestrijkt de hele keten ‘van gras tot glas’ en begint
bij de leden-melkveehouders van de coöperatie. De Foqusmodule voor de leden-melkveehouders (Foqus planet)
is in 2014 volledig herzien. De borging van kwaliteit en
voedselveiligheid heeft nog meer aandacht gekregen.
Daarnaast staat het verder stimuleren van duurzaamheid in
de melkveehouderij centraal via verschillende programma’s
Verslag executive board
35
waar melkveehouders extra verdiensten mee kunnen
realiseren. Transparantie en een helder en actief bonusmalusbeleid staan voorop.
volume aan melk van Nederlandse leden-melkveehouders
die FrieslandCampina verlaten met gebruikmaking van de
vertrekregeling.
In 2014 is extra aandacht besteed aan de borging van
de kwaliteit en veiligheid van het veevoer dat gevoerd
wordt aan de koeien van de leden-melkveehouders.
Leden-melkveehouders mogen alleen voer afnemen van
leveranciers die beschikken over een GMP+ certificaat en
een adequate aansprakelijkheidsverzekering. Vanaf 2015
moet soja in het krachtvoer 100 procent duurzaam zijn
geteeld. Samen met de Nederlandse Zuivel Organisatie
(NZO) heeft FrieslandCampina aangestuurd op het opzetten
van een nieuwe organisatie, SecureFeed, die de borging van
veevoerveiligheid beter moet regelen. Het is de bedoeling
dat melkveehouders uitsluitend veevoer zullen mogen
afnemen van bedrijven die zijn aangesloten bij SecureFeed.
Leden-melkveehouders van FrieslandCampina in Nederland
die naar Deltamilk of Arla Foods willen vertrekken,
kunnen het lidmaatschap op elk moment beëindigen met
gebruikmaking van de vertrekregeling. De melkvolumes die
zij meenemen, gaan af van de voor Deltamilk of Arla Foods
beschikbare volumes. Voor leden-melkveehouders die naar
andere partijen willen vertrekken en de vertrekpremie
aanvragen na 1 september, geldt dat hun aanvraag niet
direct wordt gehonoreerd. Een vertrek onder toekenning
van de premie is dan pas mogelijk na elk vol jaar. Aanvragen
ingediend na 31 augustus 2014 en tot en met 31 augustus
2015, kunnen overgaan per 1 maart 2016 of later. Dit is een
jaarlijks terugkerende cyclus.
Opgelegde maatregelen Europese Commissie
in verband met fusie
De onafhankelijke stichting Dutch Milk Foundation
(DMF) geeft uitvoering aan de fusievoorwaarden die de
Europese Commissie in 2008 heeft gesteld aan de fusie
tussen Friesland Foods en Campina. FrieslandCampina
moet producenten van dagverse zuivelproducten en/of
natuurgerijpte kaas op jaarbasis maximaal 1,2 miljard kilo
Nederlandse boerderijmelk ter beschikking stellen. De
korting van 1 procent op de garantieprijs is per 1 juli 2014
vervallen.
Vanaf de inwerkingtreding van de vertrekregeling in
2009 hebben 93 leden-melkveehouders hiervan gebruik
gemaakt. In totaal gaat het hierbij om 68 miljoen kilo melk.
De bedrijfsonderdelen die bij de fusie verkocht moesten
worden en nu onderdeel uitmaken van Arla Foods en
Deltamilk, maken gebruik van deze mogelijkheid. Van de
beschikbare 1,2 miljard kilo melk is 0,9 miljard door de DMF
voor deze marktpartijen gereserveerd. Het in december
2013 door FrieslandCampina en A-ware afgesloten contract
betreffende de levering van boerderijmelk gaat in op
1 maart 2015. Dit contract voorziet in de afname van het
resterende deel van de 1,2 miljard kilo boerderijmelk.
De stichting zorgt eveneens voor de uitvoering van de
opgelegde vertrekregeling voor Nederlandse ledenmelkveehouders van FrieslandCampina. In de periode
1 januari – 31 december 2014 heeft de Dutch Milk
Foundation negen (evenveel als in 2013) aanvragen
goedgekeurd van melkveehouders die het lidmaatschap van
FrieslandCampina wilden beëindigen met gebruikmaking
van de vertrekregeling van 5,00 euro per 100 kilo melk.
In totaal ging het hierbij om 5,6 miljoen kilo melk. De melk
die beschikbaar is bij de DMF, wordt verminderd met het
Heftige brand bij FrieslandCampina Gerkesklooster
Als gevolg van de zware brand die uitbrak op 29 juli 2014,
is het kaaspakhuis en een deel van het pekellokaal verloren
gegaan. Door de enorme inzet van de medewerkers konden
enkele maanden na de brand alweer Valess, melkpoeder
en kaas geproduceerd worden. Inmiddels is gestart
met het herstel van het pekellokaal en de bouw van een
compleet nieuw geautomatiseerd kaaspakhuis met een
opslagcapaciteit voor 2.100 ton kaas, kaasbehandellijnen
en een expeditieruimte. Het is de bedoeling dat de
bouwactiviteiten in november 2015 gereed zullen zijn.
Voor de herbouw is 30 miljoen euro beschikbaar.
36
37
Duurzame groei
FrieslandCampina heeft de ambitie klimaatneutraal te groeien. Dit betekent dat de
groei van de productie geen gevolgen mag hebben voor de uitstoot van broeikasgassen.
FrieslandCampina streeft naar een efficiënte en duurzame productieketen. Dat begint bij
een duurzame melkveehouderij, de inkoop van duurzame (landbouw)grondstoffen en het
terugdringen van het gebruik van energie en water op de productielocaties. Het gebruik
van duurzame energie, bij voorkeur geproduceerd door leden-melkveehouders, draagt ook
bij aan de ambitie van klimaatneutrale groei. Met een programma dat op verduurzaming
van vervoer gericht is, wordt het gebruik van fossiele brandstoffen in het transport van
melk en eindproducten verminderd.
38
Consumer Products Europe,
Middle East & Africa
De netto-omzet derden van de business group Consumer
Products Europe, Middle East & Africa is met 1,9 procent
euro gedaald naar 3.863 miljoen euro. De volumes
stonden onder druk door de relatief hoge verkoopprijzen,
de dalende zuivelmarkt in Nederland en het bewust
door FrieslandCampina stopzetten van contracten. Het
bedrijfsresultaat nam toe van 20 miljoen euro in 2013
naar 240 miljoen euro in 2014. In 2013 was er sprake
van een goodwill impairment. Het bedrijfsresultaat
is verbeterd door aanzienlijke kostenbesparingen en
efficiëntieverbeteringen.
Volumes onder druk door relatief hoge
verkoopprijzen, afnemende zuivelconsumptie
in Nederland en beëindiging contracten
In Duitsland nam de omzet af door de verkoop van het merk
Brandenburg eind 2013 en lagere volumes van Landliebemelk vanwege de hoge prijs. De verkopen van de populaire
Landliebe-yoghurts namen daarentegen juist toe. Het
bedrijfsresultaat is verbeterd als gevolg van de ingezette
herstructureringen en is voor het eerst sinds jaren positief.
Netto-omzet derden gedaald omdat
prijsverhogingen de dalende volumes niet
volledig konden compenseren
De werkmaatschappij Retail Brands Europe (verkoop
huismerkproducten) presteerde in 2014 beter dan in
het voorgaande jaar en behaalde een positief resultaat.
Verschillende nieuwe contracten zijn gesloten, echter het
volume daalde vanwege het stopzetten van verliesgevende
contracten.
Bedrijfsresultaat gestegen door
prijsverhogingen en kostenverlaging door
herstructureringen in Nederland, Duitsland,
België en Hongarije
Marktaandelen onder druk in Nederland,
Duitsland, België en Nigeria
Kerncijfers
▲
%
2014
2013
3.863
351
3.937
246
-1,9
260
247
5,3
240
20
6,2
0,5
7.931
8.198
▼
▼
in miljoenen euro’s
Netto-omzet derden
Interne leveringen
Bedrijfsresultaat voor
eenmalige posten
Bedrijfsresultaat
Bedrijfsresultaat als %
van de netto-omzet derden
Werknemers
(gemiddeld aantal fte’s)
Volume
In Nederland en België daalde de omzet als gevolg van
lagere volumes. Het bedrijfsresultaat is gestegen door
kostenbesparingen als gevolg van herstructureringen uit
voorgaande jaren. De zuivelconsumptie nam opnieuw verder
af en mede door de hoge prijzen was er sprake van verlies
van marktaandeel van de merkproducten ten gunste van
huismerken en hard discounters. Chocomel, Campina Boer
en Land en Optimel Yoghurt Griekse stijl lieten een goede
groei zien. Ook de marktaandelen van de vruchtensappen
Appelsientje, CoolBest en DubbelFrisss namen toe. In
oktober 2014 is bekendgemaakt dat de productie van de
FrieslandCampina-productielocatie in Sleidinge (België)
grotendeels overgebracht wordt naar de productielocatie
in Aalter en de locatie in Sleidinge in 2015 wordt gesloten.
Hierbij gaan de 134 arbeidsplaatsen verloren en ontstaan er
in Aalter 20 nieuwe arbeidsplaatsen.
-3,3
Vanaf januari 2014 zijn de activiteiten van FrieslandCampina
Professional en Out-of-Home samengevoegd in
FrieslandCampina Foodservice. De omzet van deze
nieuwe werkmaatschappij is licht toegenomen door
prijsverhogingen bij een afname van het volume. Het
bedrijfsresultaat lag op een lager niveau door minder
verkoop van merkproducten in de horeca en groothandel,
alsmede door hogere kostprijzen voor vet. De afzet van
producten aan bakkerijen, restaurants en fastfoodketens
ontwikkelde zich positief.
In Griekenland nam de omzet af als gevolg van lagere
volumes. Vooral in de laatste maanden van 2014 namen
de bestedingen van consumenten weer af als gevolg
van de economische en politieke onzekerheden. Het
bedrijfsresultaat stond onder druk vanwege minder
verkopen van gecondenseerde melk. In de krimpende
mark verbeterden de marktaandelen zich met
uitzondering van Milner.
Verslag executive board
39
In Hongarije lag de omzet op een licht lager niveau. Het
bedrijfsresultaat verbeterde door herstructureringen en
kostenbesparingen. FrieslandCampina Hungary heeft in
Mátészalka nieuwe productielijnen in gebruik genomen
voor de productie van Mia-desserts en Milli-roomproducten.
De locatie in Debrecen staat te koop. De introductie van
Landliebe-desserts verloopt positief. In Roemenië nam
de omzet toe maar nam het bedrijfsresultaat af. Napolact
heeft wel zijn marktpositie weten te verbeteren. In 2015
wordt de vestiging in Carei gesloten.
In Rusland produceert FrieslandCampina in zijn
productielocatie in Stupino volop zuivelproducten. De
omzet en het bedrijfsresultaat stonden echter onder
druk als gevolg van negatieve wisselkoerseffecten en
achterblijvende bestedingen van consumenten door afname
van de koopkracht. De lokaal geproduceerde Fruttis-yoghurt
realiseerde als een van de weinige producten groei. Als gevolg
van de boycot van agrarische producten uit de EU mochten in
Rusland geen zuivelproducten, behalve babyvoeding, meer
geïmporteerd worden sinds 6 augustus 2014.
FrieslandCampina Wamco Nigeria had een tegenvallend
jaar. Over het gehele jaar is de omzet praktisch gelijk
gebleven aan voorgaand boekjaar. Het volume en
bedrijfsresultaat namen af door toenemende concurrentie
in de markt, politieke onrust en onveiligheid in het noorden,
waardoor de distributie lastiger is geworden en de
marktaandelen onder druk stonden. In de laatste maanden
is het bedrijfsresultaat verder negatief beïnvloed door de
lagere olieprijs, die een sterk negatief effect heeft op de
Nigeriaanse economie, koopkracht en valuta.
Aandacht op Facebook voor
uitbreiding assortiment Optimel
Yoghurt Griekse stijl
FrieslandCampina werkt aan het versterken van zijn positie
in een aantal West-Afrikaanse landen. In Ivoorkust heeft
FrieslandCampina in oktober 2014 de zuivelactiviteiten
van Olam overgenomen. Mede hierdoor en door autonome
groei in Ghana, Benin en Gabon zijn de omzet en het
bedrijfsresultaat van FrieslandCampina West Africa verder
gestegen. Het belangrijkste product is geëvaporeerde melk
onder het merk Bonnet Rouge.
In het Midden-Oosten (Saoedi-Arabië, Verenigde Arabische
Emiraten en Oman) zijn de omzet en het bedrijfsresultaat
sterk verbeterd ten opzichte van 2013. Vooral in de tweede
helft van het jaar verbeterde de werkmaatschappij het
resultaat omdat prijsverhogingen pas met forse vertraging
en alleen na specifieke toestemming van overheden konden
worden doorgevoerd. Het marktaandeel van Rainbow is
verder gegroeid.
Aandachtspunten 2015
Na de focus op herstructureringen in de jaren 2012-2014
ligt in 2015 de nadruk op investeringen in reclame, merkinnovaties en uitrol van bewezen concepten naar andere
landen. Van de totale uitgaven voor reclame & promotie zal
40 procent worden geïnvesteerd in de zes grootste merken:
Campina, Frico, Milner, Landliebe, Peak en Rainbow. Hierbij
wordt onder meer aandacht besteed aan de nutritionele
waarde van zuivel, innovaties en duurzamere verpakkingen.
Daarnaast ligt de nadruk op het versterken van de
marktbewerking en distributie in Nigeria, het MiddenOosten en Rusland. Verdere kostenbesparingen blijven een
belangrijk aandachtspunt.
Nieuw design Debic-producten
voor professionele afnemers
Peak-campagne in Nigeria
40
Consumer Products Asia
De business group Consumer Products Asia heeft
zijn omzet en resultaat verbeterd vooral dankzij
een goed tweede halfjaar 2014. De netto-omzet
derden groeide met 4,2 procent naar 2.369 miljoen
euro (2013: 2.274 miljoen euro). Het negatieve
valuta-effect op de omzet bedroeg 114 miljoen euro.
Gecorrigeerd voor valuta-effecten is de netto-omzet
met 9,2 procent toegenomen. Het bedrijfsresultaat
steeg met 13,8 procent naar 438 miljoen euro (2013:
385 miljoen euro), ondanks een negatief valuta-effect
van 58 miljoen euro. Friso-kindervoeding was opnieuw
de sterkste groeier door toename van de verkopen in
met name China en Hong Kong. De marktaandelen voor
zuiveldranken stonden in een aantal landen onder druk
als gevolg van de relatief hoge verkoopprijzen.
Verdere groei Friso-kindervoeding
in bijna alle landen
Groei omzet en bedrijfsresultaat
in China en Hong Kong
Bedrijfsresultaat stijgt met 13,8 procent
Negatief valuta-effect op omzet en resultaat
Kerncijfers
2014
2013
2.369
18
438
2.274
19
385
18,5
16,9
7.077
6.430
▼
▲
▲
%
in miljoenen euro’s
Netto-omzet derden
Interne leveringen
Bedrijfsresultaat
Bedrijfsresultaat als %
van de netto-omzet derden
Werknemers
(gemiddeld aantal fte’s)
Volume
4,2
13,8
10,1
Kindervoeding
Het merk Friso wist in bijna alle markten zijn marktpositie
verder te versterken. De sterkste groei werd gerealiseerd
in China en Hong Kong. De introductie van Friso in
Indonesië en op de Filippijnen verloopt naar verwachting.
Landmark-kindervoeding is geïntroduceerd onder merken
als Dutch Lady en Frisian Flag in verschillende landen als
opvolger van de merken 123 en 456. Het productconcept
speelt in op de verschillende ontwikkelingsfasen van het
kind.
Zuiveldranken
De markt voor zuiveldranken heeft een lastig jaar achter
de rug. Als gevolg van de hoge verkoopprijzen stonden
volume en marktaandelen aanvankelijk onder druk. De
prijzen lagen op een hoog niveau door de hoge prijzen
voor zuivelgrondstoffen en de negatieve valuta-effecten.
Hierdoor werden de producten in lokale valuta nog duurder.
In de tweede helft van het jaar begonnen de volumes en
marktaandelen zich in bepaalde segmenten geleidelijk
weer te herstellen. Over het gehele jaar blijft het volume
echter achter bij 2013. De verkopen in Hong Kong en op de
Filippijnen ontwikkelden zich wel positief.
Stagnatie groei
In Maleisië, Singapore, Indonesië, Vietnam en Thailand
lagen zowel volume, omzet als het resultaat op een
lager niveau dan in 2013. In deze landen vertoonde de
zuivelmarkt een neerwaartse tendens als gevolg van
een stagnatie van de economische groei en de hoge
prijzen van zuivelproducten. De marktaandelen van zowel
Frisian Flag, Dutch Lady als Foremost stonden tevens
onder druk als gevolg van de toenemende concurrentie.
In Vietnam is in mei 2014 onder het merk Dutch Lady
yoghurt geïntroduceerd. Hiermee wordt ingespeeld op de
toenemende vraag naar deze categorie zuivelproducten.
In Vietnam hebben overheidsmaatregelen geleid tot
een daling van de verkoopprijs van kindervoeding. In
Thailand konden de hogere kosten voor boerderijmelk en
grondstoffen in onvoldoende mate worden doorberekend
in de verkoopprijzen als gevolg van prijsrestricties van de
overheid.
In alle landen zijn kostenbesparingen doorgevoerd om de
margedruk als gevolg van de hoge grondstofprijzen en
de stijgende loonkosten te compenseren. Op het gebied
van distributie zijn in diverse landen projecten gestart
om het aantal verkooppunten alsook het assortiment per
verkooppunt verder te optimaliseren.
Verslag executive board
41
Groeimarkten
FrieslandCampina blijft zich in China, Hong Kong en de
Filippijnen goed ontwikkelen. In deze landen namen zowel
volume, omzet als bedrijfsresultaat verder toe. In China
heeft Friso in het e-commercekanaal succesvol een ‘bagin-box’ verpakking op de markt gebracht. Black & White
geëvaporeerde melk, al jaren marktleider in de tea shops in
Hong Kong, is nu ook verkrijgbaar in tea shops in China. Het
aantal medewerkers in China is toegenomen om in te spelen
op de groeiende vraag. In de productielocatie van Alaska
Milk Corporation op de Filippijnen in San Pedro is een groot
investeringsproject gestart voor de uitbreiding van de
productiecapaciteit van creamers voor FrieslandCampina
Kievit.
Aandachtspunten 2015
In 2015 staat herstel van volumegroei in de verschillende
landen in Azië voorop. In China wordt verdere groei
met Friso-kindervoeding verwacht door de uitbreiding
van de distributie naar meer steden en toenemende
verkopen via e-commerce. Op de toenemende vraag naar
‘ready-to-drink’-producten wordt ingespeeld met nieuwe
drankconcepten voor zowel kinderen als volwassenen
die voldoen aan de behoefte aan nutriënten. Gerichte
investeringen in reclame en promotie moeten aan de
volumegroei en groei van marktaandelen bijdragen.
Ontwikkeling lokale melkveehouderij
Met het FrieslandCampina Dairy Development Programme
draagt FrieslandCampina bij aan de verdere ontwikkeling
van de lokale melkveehouderij in Indonesië, Vietnam,
Thailand, Maleisië, China en Nigeria. Het programma
ondersteunt lokale melkveehouders bij de verbetering
van de kwaliteit en verhoging van de melkproductie door
kennis te delen op het gebied van fokkerij, diervoeding,
diergezondheid, melkwinning en hygiëne. In 2014 is
in Beijing, China, het Dutch Dairy Expertise Center
geopend. Het centrum richt zich op het verbeteren van
de voedselveiligheid, de kwaliteit en de productiviteit van
de Chinese zuivelketen met behulp van de in Nederland
aanwezige kennis van de zuivelindustrie.
Promotieactie in Vietnam
met Dutch Lady 20+
Advertentiecampagne van Friso
in Hong Kong
Frisian Flag Fun For Kids
in Indonesië
42
Cheese, Butter & Milkpowder
De totale omzet van de business group Cheese, Butter &
Milkpowder nam toe met 2,6 procent naar 2.904 miljoen
euro. De omzet steeg als gevolg van volumegroei en
ondanks lagere opbrengstprijzen voor melkpoeder, boter
en kaas. Het bedrijfsresultaat daalde naar -91 miljoen
euro en laat de gevolgen zien van de turbulente
marktomstandigheden in 2014. Daarbij was 2013 juist
een bijzonder positief jaar voor de business group.
Sterke daling commodity-prijzen door hogere
melkaanvoer en achterblijvende afzet als gevolg
van minder vraag naar melkpoeder uit China en
Zuidoost-Azië en boycot door Rusland
Negatief resultaat omdat commodity-prijzen
onder het niveau van de garantieprijs lagen
Kosten verlaagd om margedruk te compenseren
Verzekeraar vergoedt schade brand bij
FrieslandCampina Cheese in Gerkesklooster
Kerncijfers
2014
2013
%
2.904
658
2.831
531
2,6
-111
81
-237,0
-91
81
-212,3
-3,1
2,9
2.736
2.659
▲
▲
in miljoenen euro’s
Netto-omzet derden
Interne leveringen
Bedrijfsresultaat voor
eenmalige posten
Bedrijfsresultaat
Bedrijfsresultaat als %
van de netto-omzet derden
Werknemers
(gemiddeld aantal fte’s)
Volume
2,9
Dalende opbrengstprijzen voor kaas
Gedurende het jaar 2014 daalden de opbrengstprijzen
voor kaas. In de eerste helft van 2014 nam de melkaanvoer
in de EU met 5 procent toe en was er een gebrek aan
productiecapaciteit van melkpoeder. Hierdoor was het
noodzakelijk meer kaas te produceren. Tegelijkertijd
werden de exportvergunningen naar Rusland van een groot
aantal Nederlandse en Duitse kaasproducenten ingetrokken
door de Russische autoriteiten. Dit leidde tot een stijging
van de kaasvoorraden in Europa en een daling van de
kaasprijs. In juni, nadat de piek in de melkaanvoer voorbij
was, stabiliseerde de kaasprijs.
In de tweede helft van 2014 werd een verdere prijsdaling
veroorzaakt door de Russische boycot van zuivelproducten
uit de EU vanaf augustus. In eerste instantie stonden de
prijzen van foliekaas onder druk. Vervolgens daalden ook
de prijzen voor natuurkaas en vooral die voor Maasdamkazen. FrieslandCampina Cheese is er in relatief korte tijd in
geslaagd alternatieve afzet te vinden voor de oorspronkelijk
voor Rusland bestemde kaas. De werkmaatschappij wist het
marktaandeel bij belangrijke klanten te verbeteren.
Als gevolg van een brand die uitbrak op 29 juli 2014
bij FrieslandCampina Cheese in Gerkesklooster en de
Russische boycot heeft FrieslandCampina in 2014 minder
kaas geproduceerd dan in 2013. Door de brand is het gehele
kaaspakhuis en een gedeelte van het pekellokaal verloren
gegaan. De schade aan gebouwen, machines, voorraden
en vervolgschade bedroeg circa 31 miljoen euro in 2014.
Door de grote inzet van eigen medewerkers en externen
kon op 3 september al weer kaas geproduceerd worden.
De herstart van de Valess-vezelproductie op 15 augustus
en de melkpoederproductie op 23 augustus was daaraan
voorafgegaan. In oktober is besloten het kaaspakhuis en het
pekellokaal te herbouwen. Voorzien is dat deze investering
in november 2015 gereed zal zijn en circa 30 miljoen euro
gaat kosten.
Verslag executive board
43
Het in 2013 geacquireerde Zijerveld heeft zijn positie op de
kaasmarkt verbeterd. Er kon beter worden ingespeeld op
de vraag van kaas vanuit de verschillende verkoopkanalen
zoals supermarkten, markthandel en kaasspeciaalzaken.
Verkoopprijzen onder niveau garantieprijs
FrieslandCampina Butter heeft in 2014 meer boter
geproduceerd als gevolg van de hoge melkaanvoer.
Hierdoor steeg de omzet licht. Als gevolg van
verkoopprijzen die onder het niveau van de garantieprijs
lagen, is het bedrijfsresultaat echter negatief. Ook
FrieslandCampina Milkpowder had een lastig 2014.
Door de lagere vraag naar melkpoeder uit China en
Zuidoost-Azië en de hogere melkpoederproductie
wereldwijd daalden de verkoopprijzen. Deze daling werd
verder versterkt door de Russische boycot aangezien
kaasproducenten als alternatief voor kaas melkpoeder
gingen produceren. Bij FrieslandCampina Milkpowder nam
door deze ontwikkelingen het volume melkpoeder toe en
was het bedrijfsresultaat negatief als gevolg van de lage
opbrengstprijzen.
De volumegroei in de strategische markten van de
werkmaatschappij bedroeg 7 procent. Het resultaat
verbeterde door prijsverhogingen die in de tweede helft
van 2013 en de eerste helft van 2014 konden worden
doorberekend in de markt. Ook de zwakkere euro ten
opzichte van de US-dollar had een positief effect op het
resultaat.
Aandachtspunten 2015
Kostenreductie blijft belangrijk voor de business group.
Groei wordt voorzien door intensievere samenwerking met
afnemers, verdere groei van Zijerveld in Europa en de groei
van export buiten Europa.
FrieslandCampina Export verbetert resultaat
FrieslandCampina Export realiseerde een lichte
stijging van de omzet en het volume ondanks lastige
marktomstandigheden in Libië en Venezuela, prijsdalingen
als gevolg van de Russische boycot en een sterke toename
van concurrentie in Noord- en Centraal-Amerika.
Uitbreiding van het assortiment
Dutch Lady voor export
Promotiecampagne Castillo de
Holanda voor Goudse kaas
Nieuwe snij-inrichting voor
Goudse kaas in Sénas, Frankrijk
44
Ingredients
Bij de business group Ingredients nam de netto-omzet
af met 2,8 procent naar 1.750 miljoen euro (2013:
1.801 miljoen euro). De vraag naar hoogwaardige
zuivelingrediënten vlakte af. Door toenemende
concurrentie en een groot aanbod stonden de
opbrengstprijzen in een aantal markten onder druk. In
combinatie met de hoge garantieprijs zorgde dit voor een
afname van het bedrijfsresultaat met 25,7 procent tot
179 miljoen euro (2013: 241 miljoen euro).
Zwakke vraag naar zuivelingrediënten bij hoger
aanbod drukken opbrengstprijzen en marges
Vertraging ingebruikname nieuwe
verwerkingscapaciteit
Kostenverlaging en efficiëntie dragen bij aan
resultaat
Verdere investeringen in capaciteitsuitbreiding
Kerncijfers
2014
2013
%
1.750
533
179
1.801
468
241
-2,8
10,2
13,4
3.101
3.002
▼
▲
in miljoenen euro’s
Netto-omzet derden
Interne leveringen
Bedrijfsresultaat
Bedrijfsresultaat als %
van de netto-omzet derden
Werknemers
(gemiddeld aantal fte’s)
Volume
-25,7
3,3
Door sectorbrede groei van de capaciteit voor producten
met toegevoegde waarde nam het aanbod van ingrediënten
toe. Tegelijkertijd vlakte de vraag af naar zuivelingrediënten
voor verschillende industriële toepassingen door hoge
voorraadposities en achterblijvende consumptie in
verschillende regio’s.
FrieslandCampina Ingredients heeft in april 2014 een
nieuw verkoopkantoor in São Paulo, Brazilië, geopend.
Vanuit dit verkoopkantoor kan FrieslandCampina beter
inspelen op de vraag naar ingrediënten en complete
kindervoedingen van klanten in Zuid-Amerika. Vanaf januari
2015 zijn de directies en de commerciële activiteiten van
de werkmaatschappijen van FrieslandCampina Ingredients
in Nederland ondergebracht op het centrale kantoor van
FrieslandCampina in Amersfoort.
Volume-, omzet- en margedruk FrieslandCampina Domo
FrieslandCampina Domo ondervond hinder van het
toenemende aanbod van weiderivaten en lactose.
Tegelijkertijd nam een belangrijke klant minder
ingrediënten af als gevolg van marktontwikkelingen.
Volume, omzet en resultaat van de werkmaatschappij
lagen hierdoor op een lager niveau dan voorgaand
boekjaar. Ook de vertraging in de oplevering van de nieuwe
poedertoren in Beilen, en daardoor hogere opstartkosten
dan voorzien, zorgde voor een afname van het resultaat.
Sinds het derde kwartaal produceren de nieuwe installaties
volop en volgens verwachting. Hierdoor kunnen ook
nieuwe afnemers beter beleverd worden. De productie
van Friso-babyvoeding voor andere business groups van
FrieslandCampina nam fors toe. De kwaliteitsborging is
verder verbeterd en er wordt voldaan aan hogere interne
kwaliteitseisen. De productielocatie in Beilen is in 2014 door
zowel Chinese als Russische autoriteiten gecontroleerd en
goedgekeurd.
FrieslandCampina Kievit verbetert bedrijfsresultaat
Ook bij FrieslandCampina Kievit lagen volume en omzet
op een lager niveau dan in 2013. Het bedrijfsresultaat
verbeterde wel ten opzichte van 2013. Kostenbeheersing
en efficiëntieverbeteringen lagen hieraan ten grondslag.
Er was sprake van toenemend aanbod en concurrentie,
vooral in Oost-Europa. Om zich in de markt te blijven
onderscheiden heeft FrieslandCampina Kievit Creamer
2.0 geïntroduceerd. De creamer onderscheidt zich door
een romigere smaak. De activiteiten van FrieslandCampina
Kievit en Satro zijn met ingang van 1 april 2014
samengevoegd in de werkmaatschappij FrieslandCampina
Kievit.
Verslag executive board
45
Caseïnaten onder druk
FrieslandCampina DMV heeft als gevolg van het relatief
hoge prijsniveau en de toegenomen concurrentie op prijs
en substitutie minder verkocht. Vooral de verkopen van
caseïnaten stonden onder druk. Hierdoor zijn zowel volume,
omzet als bedrijfsresultaat afgenomen. Op het gebied van
nutriënten en ingrediënten voor sportvoeding zijn nieuwe
producten geïntroduceerd waarvoor volop belangstelling
is, echter de volumes blijven in verhouding tot andere
categorieën beperkt. In Veghel is in het tweede kwartaal
een nieuwe ontromingsfabriek in gebruik genomen.
Nutrifeed, Creamy Creation en DFE Pharma
Nutrifeed (jongdiervoeding) verbeterde zijn
resultaat aanzienlijk bij een gelijkblijvende volumeen omzetontwikkeling in een markt met volop
prijsconcurrentie. Bij Creamy Creation (roomlikeuren)
lagen volume, omzet en resultaat op een licht lager niveau
als gevolg van minder verkopen in met name Afrika. De
joint venture DFE Pharma bleef zowel in volume, omzet
als resultaat achter bij het vorige boekjaar. Door het hoge
aanbod van lactose stonden volume en prijzen in het
commodity-segment onder druk.
Uitbreiding verwerkings
capaciteit melk en productie
kindervoeding in Bedum
Uitbreiding capaciteit
FrieslandCampina verwacht in mei/juni 2015 het eerste
deel van de uitbreiding van de capaciteit voor de productie
van ingrediënten in Borculo in gebruik te kunnen nemen.
Met de nieuwbouw wordt ingespeeld op de verwachte
groeiende hoeveelheid melk van de leden-melkveehouders
van de coöperatie. Bij de bouw wordt gebruik gemaakt
van technische en duurzame innovaties, zoals indampers
waarbij de warmte meerdere malen wordt hergebruikt
en waarbij energie uit biomassa wordt toegepast.
FrieslandCampina zet hiermee een nieuwe stap in
klimaatneutrale groei.
Aandachtspunten 2015
De laatste jaren is er volop geïnvesteerd in de uitbreiding
van de capaciteit en kwaliteitsverbeteringen. In 2015
moet dit leiden tot minder verstoringen in de productie
en een betere benutting van de capaciteit. Mede hierdoor
kan het klantenportfolio worden uitgebreid in vooral het
toegevoegdewaardesegment. Nieuwe introducties zijn
onder meer voorzien met de galacto-oligosaccharide Domo
Vivinal GOS 75 en het caseïnaat DMV Excellion EM 7 HV.
Introductie van Vivinal Milk Fat,
een ideale samenstelling van
melkvet en vetzuren
Caffè latte, een combinatie van
de nieuwe Kievit Creamer 2.0 en
foaming creamer
46
FrieslandCampina en zijn medewerkers
Het gemiddeld aantal werknemers (fte) is in 2014 met 982
(4,6 procent) toegenomen naar 22.168 (2013: 21.186). De
toename is voornamelijk het gevolg van het in Indonesië
in vaste dienst nemen van ruim 500 uitzendkrachten
als gevolg van wettelijke veranderingen. In Azië is het
aantal medewerkers toegenomen, vooral door de groei
van de activiteiten in China. In Nederland is het aantal
medewerkers toegenomen door capaciteitsuitbreidingen.
De acquisities van Zijerveld en Den Hollander hebben geleid
tot een toename van gemiddeld 160 medewerkers.
Medewerkersonderzoek ‘over2You’
In september 2014 heeft voor de tweede keer het
FrieslandCampina-medewerkersonderzoek ‘over2You’
plaatsgevonden. Van de 22.000 medewerkers heeft
87 procent het onderzoek ingevuld. In het onderzoek
zijn thema’s aan de orde gekomen als Veiligheid
en maatschappelijke betrokkenheid, Duurzame
betrokkenheid, Lijnmanagement, Klant, Samenwerken,
Prestaties en ontwikkeling, Strategie, Managementstijl
en Veranderingsvermogen. FrieslandCampina heeft op
alle gebieden hoger gescoord dan de resultaten van
2012. Daarnaast zijn de scores in 2014 hoger dan de
internationale Food & Beverages Industry-norm.
Talentmanagement
Om de route2020 -doelstellingen te realiseren blijft
FrieslandCampina zich inzetten op zowel de gerichte
ontwikkeling van eigen medewerkers als het aantrekken van
extern toptalent op management- en specialistenposities.
Het aantal managementfuncties waarbij interne kandidaten
zijn benoemd, is opnieuw verder toegenomen. Van
medewerkers die in 2014 in senior managementfuncties
zijn benoemd was 74 procent al binnen FrieslandCampina
werkzaam. Dit is in lijn met de doelstelling.
FrieslandCampina streeft ernaar het percentage vrouwen
in senior managementposities te verhogen. In 2014
is dit toegenomen naar 19 procent (2013: 14 procent).
Het streven is om het percentage vrouwen in senior
managementposities de komende jaren sterker te
laten groeien. Het aantal expatriates met langdurende
uitzendingen is in 2014 met 10 procent toegenomen door
het betreden van nieuwe markten zoals de Filippijnen en
Brazilië. Er zijn meer eigen medewerkers op kortdurende
buitenlandse projecten ingezet.
FrieslandCampina heeft in 2014 de ‘Gold Award
for Excellence’ van de European Foundation of
Management Development gewonnen voor zijn talenten
leiderschapsontwikkelingsprogramma.
‘Boest’ je energie!
Medewerkers van FrieslandCampina in Leeuwarden
en Amersfoort hebben meegedaan aan de pilot
van vitaliteitsprogramma ‘Boest’. De deelnemende
medewerkers werden begeleid door middel van
verschillende activiteiten zoals persoonlijke gesprekken,
workshops en maandelijkse coaching op het gebied van
energiemanagement, zowel fysiek, mentaal sociaalemotioneel. Zo werd er aandacht geschonken aan
dagindeling, slaap, beweging, voeding en omgaan met druk.
Van de 350 deelnemers zegt:
• 71% beter zijn energie te kunnen managen
• 79% beter prioriteiten te kunnen stellen
• 82% goed of uitstekend te kunnen herstellen na arbeid en
• 94% het programma aan te bevelen bij collega’s
Nederland
In bedrijfstakverband (Nederlandse Zuivel Organisatie
NZO) is in 2014 een nieuwe tweejarige Cao voor
de Zuivelindustrie afgesloten. Hierbij zijn tevens
afspraken gemaakt aangaande aanpassingen in de
pensioenregelingen en over een nieuw beoordelings- en
beloningsgebouw voor alle medewerkers vallend onder
de Cao voor Hoger Personeel in de Zuivelindustrie. Voor
de medewerkers die vallen onder de Cao voor Personeel
werkzaam in het Partikuliere Kaaspakhuisbedrijf, is
een nieuwe cao afgesloten met de looptijd van 1 jaar. In
Nederland stond de verandering in de pensioenregeling
centraal in 2014. Op bedrijfstakniveau is een nieuwe
pensioenregeling tot stand gekomen. Hiervoor is
overeenstemming bereikt met de betrokken partijen.
Verslag executive board
47
Duurzaam transport
De afdeling Milk Logistics, verantwoordelijk voor het
melktransport van FrieslandCampina, zet zich in voor
klimaatneutrale groei. De doelstelling: ondanks de groei
van het aanbod van boerderijmelk mag de uitstoot van
broeikasgassen niet stijgen. Om dit te bereiken zijn
verschillende maatregelen getroffen. Zo worden melkauto’s
lichter, schakelen ze over op schonere brandstoffen en
wekken in sommige gevallen zelf energie op door middel
van zonnepanelen.
Aangaande het premievrij maken van het Avéro depot, is er
een nieuwe excedentregeling ontwikkeld en zijn alle 7.500
medewerkers vallend onder de zuivelpensioenregeling op
de hoogte gebracht van de wijzigingen.
Duurzame inzetbaarheid van medewerkers staat centraal
in het programma Fit4Work2020. In 2014 is een aantal
kernthema’s benoemd om de duurzame inzetbaarheid
van medewerkers te stimuleren. In de cao’s voor de
Zuivelindustrie en het Partikuliere Kaaspakhuisbedrijf zijn
afspraken gemaakt om in het belang van de gezondheid
van de medewerkers betere en meer flexibele roosters te
creëren. Ook wordt gekeken naar maatwerkmogelijkheden
in de cao. Dit moet leiden tot meer keuzemogelijkheden
die passen bij de levensfase van medewerkers. In 2014 is
specifiek aandacht geschonken aan ontwikkelingsgerichte
functioneringsgesprekken, flexibilisering van roosters,
meer kansen voor stagiaires, het opzetten van een
‘academy’ in Nederland en een vitaliteitsprogramma.
Duurzame inzetbaarheid van de huidige medewerkers en
gerichte werving van nieuwe medewerkers borgen een
kwantitatieve en kwalitatieve bezetting in de toekomst.
Maatschappelijk verantwoord ondernemen
In de implementatie van de groeistrategie route2020
spelen maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO)
en de borging van duurzaamheid in de eigen zuivelketen
‘van gras tot glas’ een fundamentele rol. FrieslandCampina
beoogt met zijn activiteiten gedeelde waarde (‘shared
value’) te creëren. Dat wil zeggen financiële waarde voor de
ruim 19.000 leden-melkveehouders van Zuivelcoöperatie
FrieslandCampina U.A. gecombineerd met het realiseren
van meerwaarde voor klanten, consumenten, voor de
eigen medewerkers van de onderneming alsook voor de
samenleving als geheel. FrieslandCampina wil bijdragen
aan voedsel- en nutriëntenzekerheid voor de groeiende
wereldbevolking door dagelijks honderden miljoenen
consumenten in meer dan 100 landen te voorzien van
veilige en gezonde voeding en dranken op basis van zuivel.
Door te investeren in innovatieve en duurzame oplossingen
neemt de milieu-impact van de melkveehouderijen,
verwerkingsfabrieken en transport/distributie van de
zuivelproducten verder af. Met de steunverlening en
kennisoverdracht aan tienduizenden kleine boeren in
Zuidoost-Azië en Nigeria wordt geprobeerd de kwaliteit
van de melk te verbeteren en de productiviteit van het
melkvee en de boerderijen te verhogen om daarmee het
gezinsinkomen van de melkveehouder op een hoger niveau
te brengen.
Voedingswaarde & gezondheid
Binnen de pijler ‘Voedingswaarde & gezondheid’ gaan
de acties wereldwijd door om de hoeveelheid suiker en
zout in de FrieslandCampina-producten te verlagen.
FrieslandCampina ondertekende op FAO’s Wereldmelkdag
(1 juni) een samenwerkingsovereenkomst met de Vereniging
van 150 samenwerkende voedselbanken in Nederland om
met de levering van zuivelproducten ervoor te zorgen dat
er meer gezonde voedingsmiddelen in de voedselpakketten
kunnen worden opgenomen voor 35.000 gezinnen. In
Zuidoost-Azië is FrieslandCampina een samenwerking
aangegaan met de National Basketball Association
(NBA) om kinderen bewust te maken van het belang van
voldoende (buiten)sport en beweging, goede voeding en
een gezonde leefstijl. De campagne in samenwerking met
autoriteiten en gezondheidsprofessionals heeft als titel
‘Drink.Move.Be Strong’ en bereikt 1,2 miljoen kinderen
op bijna 1.500 scholen in Indonesië, Maleisië, Thailand
en Vietnam. Een gelijksoortige aanpak bestaat ook in
Nederland met het breedgedragen initiatief ‘Jongeren op
Gezond Gewicht’ (JOGG), waar FrieslandCampina en andere
bedrijven hun samenwerking met het Convenant Gezond
Gewicht en inmiddels 75 gemeenten gaan verlengen.
48
MVO
Missie, visie en strategie
Voedingswaarde
& gezondheid
Efficiënte en
duurzame
productieketens
Ontwikkeling
melkveehouderij
in Azië en Afrika
Duurzame
melkveehouderij
Tekort aan nutriënten
terugdringen
Grondstofgebruik
verbeteren
Kleine melkveehouders in
Azië en Afrika verder helpen
De standaard
bepalen
CSR Governance Board - Vier MVO-implementatieteams
MVO-maatstaven - Jaarlijkse rapportering - Dialoog met belanghebbenden - Partnerships
Betrokkenheid medewerkers en leden-melkveehouders - MVO-trainingsprogramma's - Jaarlijkse MVO-Team Award
Duurzaamheidsrichtlijnen voor leveranciers - Gedragscode - Foqus-kwaliteitssysteem - Beleidsdocumenten
Doel is om door middel van educatie over gezonde
voeding, activatie en sport en beweging het probleem
van overgewicht aan te pakken onder de scholieren. Met
FrieslandCampina’s strategische partner op het thema
‘Voedingswaarde & Gezondheid’, het Nederlandse Rode
Kruis, is in 2014 een aantal nieuwe maatregelen genomen
om de samenwerking verder uit te breiden zowel in
Nederland als inmiddels ook in Indonesië, samen met de
retailpartner Hypermart en de lokale FrieslandCampinaorganisatie. In drie jaar is door FrieslandCampina,
medewerkers en melkveehouders een bedrag van ruim
700.000 euro gedoneerd voor (voedsel)noodhulp
voor en opvang van vluchtelingen en slachtoffers van
natuurrampen.
Efficiënte en duurzame productieketens
In de tweede pijler van het MVO-programma, ‘Efficiënte
en duurzame productieketens’, is in 2014 weer ingezet
op energie- en waterefficiency, het voorkomen van
afval en voedselverspilling, CO2 -reductie, de productie
en het gebruik van duurzame energie en de inkoop van
duurzaam geproduceerde landbouwgrondstoffen. Eind
2014 was 90 procent van de stroomvoorziening van de
productievestigingen en kantoren van FrieslandCampina
in Nederland groene stroom, waarbij zo’n 50 procent van
deze groene stroom afkomstig is van melkveehouderijen
van eigen leden-melkveehouders (zon, wind en biomassa).
In aanvulling op FrieslandCampina’s eerste windpark
(Van Gogh) worden meer opties onderzocht voor
windenergie op productielocaties in Nederland. Om aan
de FrieslandCampina-belofte van klimaatneutrale groei te
kunnen voldoen moet in 2020 zo’n 1.400 kTon aan CO2 equivalenten zijn gereduceerd in de eigen keten. Om dat
doel te halen zullen meerdere instrumenten worden ingezet
op zowel de boerderijen (energie-efficiency, productie
duurzame energie, langere levensduur van de koe, de
uitrol van de kringloopwijzer, optimalisatie van veevoer om
methaanemissie bij koeien terug te dringen, snellere afvoer
en verwerking van mest, etc.) als in de zuivelfabrieken
(energie-efficiency, meer gebruik van duurzame energie
en duurzaam transport, etc.). FrieslandCampina gaat voor
zijn productielocatie in Borculo vanaf april 2015 gebruik
maken van pyrolyseolie (olie uit hout) en vervangt daarmee
jaarlijks 12 miljoen m3 aardgas en bespaart 20.000 ton
CO2 per jaar (komt overeen met jaarlijks aardgasverbruik
van 8.000 huishoudens). De pyrolyseolie is afkomstig
Verslag executive board
49
van Empyro B.V. die hiervoor in Hengelo (Ov) een nieuwe
fabriek voor pyrolyseolie heeft gebouwd. FrieslandCampina
heeft zich in 2014 aangesloten bij het corporate biokerosineprogramma van KLM en het daarmee mogelijk
gemaakt dat eigen medewerkers klimaatneutraal op
Singapore en China kunnen vliegen vanaf Schiphol.
richting het DDP. Agriterra maakt op zijn beurt gebruik
van FrieslandCampina-deskundigen op het gebied van
melkveehouderij, melkkwaliteit, boerderijmanagement of
het coöperatiewezen die worden ingezet voor advieswerk,
trainingen, enz. bij organisaties van kleine boeren in de
sector melkveehouderij in opkomende landen.
In 2014 is het voorkomen van voedselverspilling een
belangrijk thema geweest voor de Europese Unie. Ook
FrieslandCampina in Nederland heeft acties uitgezet om
voedselverspilling te voorkomen onder andere door een
overeenkomst te tekenen voor de jaarlijkse levering van
meer dan een miljoen consumenteneenheden aan de
gezamenlijke voedselbanken, waarmee de derving van
zuivelproducten tegen de uiterste houdbaarheidsdatum in
de eigen distributiecentra kan worden voorkomen. Verder
wordt in brancheverband ingezet op betere voorlichting
aan de consument, ook via de verpakkingen, en worden
portiegroottes van zuivel meer gevarieerd. Met de inkoop
van duurzame landbouwgrondstoffen is progressie
geboekt met cacao, dat nu voor de volle 100 procent
uit duurzame en gecertificeerde cacao bestaat. Voor
tropisch fruit is door FrieslandCampina Riedel (onder
andere Appelsientje en CoolBest) een samenwerking met
‘Solidaridad’ gestart voor duurzaam tropisch fruit. Op het
gebied van verpakkingsmaterialen is met een overeenkomst
met keurmerkorganisatie voor duurzaam papier en
hout PEFC Nederland een vervolgstap gezet om binnen
FrieslandCampina wereldwijd zoveel mogelijk duurzame
verpakkingsmaterialen te gebruiken. Sinds 2013 koopt
FrieslandCampina voor de West-Europese markt alleen
kartonnen omverpakkingen van duurzame origine
(PEFC- of-FSC-gecertificeerd).
Duurzame melkveehouderij
Het vierde onderdeel betreft ‘Duurzame melkveehouderij’.
In december 2014 zijn de leden-melkveehouders akkoord
gegaan met de invoering van een nieuwe fase van het
kwaliteits- en duurzaamheidsprogramma Foqus planet voor
de melkveehouderij. Met Foqus planet wil FrieslandCampina
bijdragen aan het behalen van de sectordoelen voor
2020. FrieslandCampina is in 2015 gestart met zes
indicatoren op het gebied van diergezondheid en -welzijn,
biodiversiteit & milieu en klimaat & energie waarvan de
resultaten meetbaar zijn. Daarbij loont het resultaat,
niet de inspanning. Aan het resultaat per indicator
worden punten toegekend en deze leiden tot een totale
puntenscore. De hoogte van de toeslag is afhankelijk van
de totale geleverde hoeveelheid melk en het totale aantal
behaalde punten. De toeslag wordt gefinancierd door een
pro-forma inhouding van 0,25 euro per 100 kilo geleverde
melk. Er is een prestatieafhankelijke duurzaamheidstoeslag
ingevoerd inclusief een aanscherping van de basiseisen en
een beloning voor duurzaamheidsprestaties. De premie
Ontwikkeling lokale melkveehouderij in Azië en Afrika
Voor het derde MVO-programmaonderdeel ‘Ontwikkeling
melkveehouderij in Azië en Afrika’, is een nieuwe
mijlpaal bereikt met de opening in december 2014 van
het Dutch Dairy Expertise Centre in Beijing, waarbij
FrieslandCampina nauw samenwerkt met de China
Agricultural University en Wageningen UR. Doel van
het onderzoeks- en kenniscentrum is het bijdragen aan
verbeteringen op het vlak van de voedselveiligheid, de
kwaliteit en de productiviteit van de Chinese zuivelketen
met behulp van de Nederlandse kennis en deskundigheid.
Via het Dairy Development Programme (DDP) worden
voorts tienduizenden kleine boeren in Azië en Afrika
op modelboerderijen getraind. FrieslandCampina heeft
een partnerschap met de hulporganisatie voor kleine
boeren, Agriterra, voor ondersteunende diensten
Zuivel en ‘Verborgen Honger’ in een snel
veranderende wereld
Wereldwijd is er behoefte aan meer nutritioneel relevant
voedsel, maar dreigt een tekort aan land, water, energie
en andere natuurlijke hulpbronnen en zijn er bovendien
door vergrijzing en armoede minder boeren die voedsel
produceren voor die snelgroeiende wereldbevolking.
Melk is een natuurlijke bron van voedingsstoffen zoals
eiwitten, vitamines (onder andere B2 en B12) en mineralen
(onder andere calcium) en vormt de basis van een breed
scala aan zuivelproducten. Dit nutritioneel belang is nog
eens duidelijk aangegeven in november 2014 op een
internationaal congres over Gezonde Voeding in Rome van
de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en de Voedsel- en
Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO). De
170 deelnemende landen hebben gezamenlijk in de ‘Rome
Declaratie over Essentiële Voedingsstoffen’ afgesproken
om ondervoeding in de wereld aan te pakken – inclusief
honger, tekorten aan vitamines en mineralen maar ook
zwaar overgewicht (obesitas).
50
voor deelname aan weidegang van het melkvee wordt
verhoogd van 0,50 euro naar bruto 1,00 euro per 100 kilo
melk. Hierbij is er sprake van een algemene inhouding
bij alle melkveehouders van 0,35 euro per 100 kilo melk.
Het gebruik van de ‘Kringloopwijzer’ wordt verplicht
voor alle melkveebedrijven met een fosfaatoverschot. De
Kringloopwijzer is een instrument dat melkveehouders
inzicht biedt in de mineralenkringlopen op hun bedrijf
en mogelijkheden schept om de bedrijfsprocessen op
de boerderij te optimaliseren en emissies te reduceren.
Met deze duurzaamheidsinspanningen en –resultaten op
de melkveehouderij en in de verwerking van melk in de
productielocaties is FrieslandCampina in staat tegemoet
te komen aan de hogere duurzaamheidseisen die veel
industriële en retailklanten stellen. Op deze wijze bouwt
FrieslandCampina met zijn ketenbedrijf van ‘gras tot glas’
aan de business case van duurzaamheid in het belang van
klant, consument, samenleving en leefomgeving.
MVO-verslag 2014
Meer informatie over het MVO-beleid van FrieslandCampina,
inclusief de resultaten over 2014, is te vinden in het MVOverslag 2014 dat in mei 2015 verschijnt.
Risicobeheersing
Het realiseren van de ondernemingsdoelstellingen gaat
gepaard met risico’s en onzekerheden, onder meer door
externe economische factoren, marktontwikkelingen,
calamiteiten en interne factoren. FrieslandCampina heeft
algemene maatregelen om deze risico’s te beheersen.
Afhankelijk van het type risico bestaan er daarnaast
specifieke maatregelen.
Algemene maatregelen
FrieslandCampina hanteert diverse methoden en processen
om de diverse risico’s zo adequaat mogelijk te beheersen,
waaronder:
• Strategische en operationele risico’s worden door
middel van Enterprise Risk Assessments op een
systematische manier in kaart gebracht en beoordeeld
op waarschijnlijkheid en de impact die deze risico’s op
de realisatie van de ondernemingsdoelstellingen kunnen
hebben. Er zijn maatregelen genomen om de beheersing
van deze risico’s te verbeteren.
• Financiële (rapportage)risico’s worden onder
meer beheerst door toepassing van het Internal
Control Framework (ICF), dat is gebaseerd op het
internationaal erkende COSO-raamwerk (COSO 1992).
Het ICF bevat voorgeschreven controlemaatregelen
die door middel van interne periodieke beoordelingen
geëvalueerd worden, inclusief een risicoanalyse en
verbetermaatregelen bij geconstateerde tekortkomingen.
• In het beheersen van compliance-risico’s speelt
FrieslandCampina’s Code of Conduct een belangrijke rol.
Hierin zijn de uitgangspunten voor gedragsnormen voor
alle personeelsleden vastgelegd, inclusief het voldoen
aan de geldende weten regelgeving. De onderneming
kent een Klokkenluidersregeling. Medewerkers die
signaleren dat er vermeende afwijkingen van de Code
of Conduct optreden, kunnen dit volgens deze regeling
melden.
Voornaamste ondernemingsrisico’s
Naast de hiervoor beschreven algemene
beheersingsmaatregelen bestaan er specifieke maatregelen
voor de ondernemingsrisico’s. Hieronder zijn de vijf
voornaamste risico’s voor de onderneming (volgens de
Enterprise Risk Assessment 2014) beschreven, op basis van
hun waarschijnlijkheid én de impact op de realisatie van de
ondernemingsdoelstellingen.
FrieslandCampina en Voedselbanken Nederland
intensiveren samenwerking
FrieslandCampina en de Vereniging van Nederlandse
Voedselbanken kondigen op maandag 2 juni 2014 aan
hun samenwerking te intensiveren. Het doel van de
samenwerking is om mensen die onder de armoedegrens
leven te voorzien van zuivelproducten. Als partner van
Voedselbanken Nederland neemt FrieslandCampina de
logistieke kosten over, waardoor een betere verspreiding
van de zuivelproducten over de voedselbanken in Nederland
mogelijk is.
Verslag executive board
51
Productkwaliteit en voedselveiligheid
Gelet op de aard van de eindproducten (voeding en
ingrediënten voor onder andere de voedingsmiddelenen farmaceutische industrie) stelt FrieslandCampina
vanzelfsprekend hoge eisen aan productkwaliteit en
voedselveiligheid. Een kwaliteitsprobleem of zelfs de
wijziging van kwaliteitsperceptie van consumenten of
overheden kan enorme gevolgen hebben voor de reputatie
en de marktpositie van de onderneming. Afnemers en
overheden stellen steeds zwaardere kwaliteitseisen aan
producenten van voedingsmiddelen.
De kwaliteitsprogramma’s van FrieslandCampina (onder
andere door Foqus in de eigen productiebedrijven en in
de melkveehouderij, kwaliteitsborging bij leveranciers
en audits), worden in de gehele organisatie verder
aangescherpt en investeringen worden uitgevoerd ter
verhoging van de kwaliteit van de productieprocessen.
Geopolitieke en economische ontwikkelingen
De groei van omzet en resultaten die FrieslandCampina
realiseert, vindt voor een belangrijk deel plaats in
opkomende (zuivel)markten, waaronder landen in
Azië en Afrika. Dit betekent dat het risicoprofiel van
de onderneming wijzigt. Een eventuele daling van de
economische groei, devaluatie van lokale valuta en
het consumentenvertrouwen in opkomende markten
kunnen een aanzienlijke impact hebben op de omzet- en
resultaatontwikkeling. Een sterkere dollar en/of euro ten
opzichte van enkele Aziatische valuta’s en de Nigeriaanse
naira kunnen nadelige invloed hebben op het resultaat en
vermogen. Dergelijke risico’s worden nauwlettend gevolgd
en FrieslandCampina anticipeert daarop zo vroeg mogelijk
door middel van scenario’s waaronder het aanpassen van
het verkoopprijsbeleid, de assortimentssamenstelling
en verkooppromoties en een aangescherpt beleid met
betrekking tot het afdekken van vreemde valutaposities.
Transactierisico’s worden in principe afgedekt, vanwege
specifieke producten marktomstandigheden kan hiervan
worden afgeweken. De koersrisico’s voortvloeiende uit
investeringen in buitenlandse dochterondernemingen en
deelnemingen worden in principe niet afgedekt.
Naast economische ontwikkelingen kunnen (plotselinge)
veranderingen in bijvoorbeeld importregelgeving
grote gevolgen hebben voor de bedrijfsvoering van
FrieslandCampina. Een voorbeeld hiervan is de door
Rusland afgekondigde boycot op de import van
zuivelproducten.
In de belangrijke markten versterkt FrieslandCampina
zijn kennis en de capaciteit op het gebied van weten
regelgeving en overheidsrelaties.
Melkaanbod en vraag naar zuivelproducten
Met ingang van 1 april 2015 worden de melkquotaregelingen van de EU afgeschaft. Het aanbod
van boerderijmelk zal hierdoor waarschijnlijk
verder toenemen. FrieslandCampina heeft hierop
geanticipeerd door te investeren in de uitbreiding van de
melkverwerkingscapaciteit. Het risico blijft aanwezig dat
dit een neerwaarts effect heeft op de opbrengstprijzen
van generieke zuivelproducten. Het aanbod van melk en
andere zuivelgrondstoffen zal naar verwachting sterker
gaan fluctueren. Dit benadrukt nog eens het belang van
de focus in de route2020 -strategie om het aandeel van
zuivelproducten met toegevoegde waarde in de portfolio
te vergroten en om in opkomende markten verder te
groeien. Extra aandacht gaat uit naar middelen om de
voorspelbaarheid van het melkaanbod en de prijzen van
zuivelproducten te verbeteren om daardoor alert op deze
trends in de markt te kunnen anticiperen.
Reputatierisico
De reputatie van FrieslandCampina kan ernstig worden
geschaad in geval van bijvoorbeeld een kwaliteitsprobleem,
een wijziging in de kwaliteitsperceptie van consumenten
of een dierziekte die de zuivelsector treft. De mogelijke
impact van een dergelijk incident wordt steeds groter
door de verdergaande groei van het gebruik van sociale
media. De onderneming streeft er vanzelfsprekend naar
om deze risico’s maximaal te beperken. FrieslandCampina
voert een actief beleid om het vertrouwen van diverse
belanghebbenden in de zuivelsector en de onderneming in
het bijzonder te versterken, onder meer door de initiatieven
op het gebied van duurzaamheid en optimale inzet van de
communicatie(middelen).
Merkenpositie
In enkele markten staan de marktaandelen van
FrieslandCampina-merken onder druk, onder andere
vanwege de economische omstandigheden, de toegenomen
vraag naar huismerkproducten en consolidatie en hevigere
concurrentie in sommige landen. FrieslandCampina
streeft naar versterking van zijn merkposities door
middel van accountmanagement, gerichte strategieën
per productcategorie, innovaties van producten en
verpakkingen, prijspositionering, reclame, promoties en de
opvallendheid van zijn producten in winkels.
52
Vooruitzichten
Het aanbod van boerderijmelk en de vraag naar
zuivelproducten vormen op wereldniveau een wankel
evenwicht. Na meer dan 30 jaar vervalt per 1 april 2015 het
melkquotum voor melkveehouders in de Europese Unie.
Over het gehele jaar 2015 wordt wereldwijd 2 tot 4 procent
groei van het aanbodvolume melk verwacht ten opzichte
van 2014.
In 2015 zal de vraag naar zuivelproducten waarschijnlijk
licht toenemen. Het is de verwachting dat in Azië en
Afrika vooral de groeiende middenklasse zal profiteren
van economisch herstel. Ook als gevolg van het lagere
prijsniveau van zuivelproducten kunnen consumenten
in opkomende markten zich mogelijk weer meer
zuivelproducten veroorloven. De relatief goedkope euro
zorgt ervoor dat zuivelproducten uit de eurozone beter
kunnen concurreren met aanbieders uit landen met andere
valuta, waardoor meer zuivelproducten geëxporteerd
kunnen worden. De behoefte aan zuivelproducten en
zuivelgrondstoffen in China is moeilijk in te schatten. Het
is evenmin te voorspellen of en wanneer de boycot door
Rusland van westerse agrarische producten zal worden
opgeheven. Maar zelfs als de boycot wordt beëindigd, zal
naar verwachting de vraag in Rusland niet snel herstellen.
Consumenten in Europa zullen prijsbewust blijven. Mede
daardoor zal de concurrentie met zowel andere aanbieders
als huismerken blijven toenemen.
reclame & promotie nemen toe ter ondersteuning van deze
groei en versterking van de merkposities en marktaandelen.
De uitgaven voor research & development zullen beperkt
toenemen. De investeringen zullen naar verwachting liggen
rond de 600 miljoen euro.
De financiële basis van FrieslandCampina is solide en
biedt een goede basis voor de realisatie van de plannen
in het kader van de strategie route2020. Verwacht wordt
dat FrieslandCampina in 2015 ruimschoots aan zijn
financieringsbehoefte kan voldoen.
Op het gebied van human resources blijft er behoefte aan
goed opgeleid talent en mobiliteit van medewerkers om de
gewenste personeelsbezetting kwalitatief op hoog niveau
te houden. Zowel de toename in efficiency, aanpassingen
in de organisatie als de uitbouw van activiteiten en
mogelijke acquisities kunnen leiden tot mutaties in het
personeelsbestand.
FrieslandCampina is als gevolg van genoemde onzeker
heden terughoudend in zijn vooruitzichten en doet geen
concrete uitspraak over de resultaatverwachting voor 2015.
Voor de langere termijn blijven de vooruitzichten positief.
Door de groei van de wereldbevolking en de toename van
de welvaart in vele regio’s zal de vraag naar voeding en
vooral naar voeding die rijk is aan nutriënten, waaronder
zuivelproducten, toenemen.
FrieslandCampina verwacht in 2015 volumegroei met
kindervoeding in Azië en Afrika en verwacht ook weer
volumegroei te kunnen realiseren met ingrediënten en
zuiveldranken. Herstel van de groei van zuiveldranken
zal vooral buiten Europa plaatsvinden. De uitgaven voor
Vivinal GOS Powder
In de business group Ingredients is een nieuwe
technologie ontwikkeld, waardoor zuiverder GOS (galactooligosacchariden) kunnen worden geproduceerd. GOS
bevatten veel voedingsvezels en worden wereldwijd
toegepast in zuigelingenvoeding. Door de nieuwe
technologie wordt het gehalte aan kleine suikers
(monosacchariden) in het product verlaagd. Het resultaat is
een geconcentreerd poeder met een verhoogd GOS-gehalte
(van 59% naar 70%). Dit leidt tot betere functionaliteit van
de producten.
Verslag executive board
53
Dank
De executive board bedankt de medewerkers voor hun
grote betrokkenheid en inzet gedurende het afgelopen jaar.
Managementverklaring
De executive board is eindverantwoordelijk voor
het beheersen van de risico’s verbonden aan de
ondernemingsdoelstellingen en de betrouwbaarheid
van de in- en externe (financiële) rapportages. Tevens
draagt de executive board verantwoordelijkheid voor de
beoordeling van de effectiviteit van de op deze risico’s
gerichte beheersingsmaatregelen. Door middel van de
hiervoor beschreven maatregelen is de executive board zijn
verantwoordelijkheden in het verslagjaar nagekomen.
De executive board heeft de hiervoor beschreven interne
beheersingsmaatregelen beoordeeld. Op basis van deze
beoordeling is de executive board van mening dat de
interne beheersingsmaatregelen van de onderneming
per eind van het verslagjaar 2014 effectief waren en een
redelijke mate van zekerheid verschaffen dat
• de executive board tijdig op de hoogte is van de mate
waarin de strategische, operationele en financiële
doelstellingen van de onderneming worden gerealiseerd,
en
• de interne en externe financiële verslaggeving geen
onjuistheden van materieel belang bevatten.
Het geheel van de werkzaamheden met betrekking tot de
interne beheersingssystemen en de daaruit voortgekomen
bevindingen, aanbevelingen en maatregelen zijn besproken
met de auditcommissie, de raad van commissarissen en de
externe accountant.
Verantwoordelijkheidsverklaring
De leden van de executive board van Koninklijke
FrieslandCampina N.V. verklaren hierbij, conform artikel
5:25c lid 2 onder c Wet op het financieel toezicht dat,
voor zover hen bekend, de jaarrekening een getrouw
beeld geeft van de activa, de passiva, de financiële
positie en het resultaat van Koninklijke FrieslandCampina
N.V. en de gezamenlijk in de consolidatie opgenomen
ondernemingen en dat het jaarverslag een getrouw
beeld geeft van de toestand op 31 december 2014, de
gang van zaken gedurende het boekjaar van Koninklijke
FrieslandCampina N.V. en van de verbonden ondernemingen
waarvan de gegevens in zijn jaarrekening zijn opgenomen
en dat in het jaarverslag de wezenlijke risico’s waarmee
Koninklijke FrieslandCampina N.V. wordt geconfronteerd,
zijn beschreven.
Executive board
Cees (C.C.) ’t Hart
Chief Executive Officer
Hein (H.M.A.) Schumacher
Chief Financial Officer
Kees (C.J.M.) Gielen
Chief Operating Officer
Piet (P.J.) Hilarides
Chief Operating Officer
Roelof (R.A.) Joosten
Chief Operating Officer
Gregory (G.) Sklikas
Chief Operating Officer
Amersfoort, 27 februari 2015
54
55
Verduurzaming melkveehouderij
De verdere verduurzaming in de melkveehouderij speelt in op ontwikkelingen in de markt
en in de maatschappij. Afnemers van zuivelproducten kiezen hun leveranciers steeds
vaker op basis van prestaties op het gebied van kwaliteit, transparantie, duurzaamheid
en weidegang van het melkvee. Dit vraagt vakmanschap en ondernemerschap van de
melkveehouders. Het vernieuwde kwaliteits- en duurzaamheidsprogramma Foqus planet,
waarbij continu verbeteren en belonen op resultaat vooropstaan, anticipeert hierop.
Corporate governance
56
Basisprincipes
Koninklijke FrieslandCampina N.V. (de ‘vennootschap’) past
de beginselen van de Nederlandse Corporate Governance
Code (de ‘code’) vrijwillig toe. De wijze waarop deze
beginselen worden toegepast, wordt in dit hoofdstuk
beschreven. Ook wordt aangegeven en gemotiveerd op
welke punten de vennootschap de code niet toepast.
Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. (de ‘coöperatie’)
is vrijgesteld van de toepassing van het structuurregime.
De vennootschap is een structuurvennootschap. Met de
centrale ondernemingsraad (de ‘COR’) is een convenant
gesloten op grond waarvan de leden van de raad van
commissarissen van de vennootschap (de ‘raad van
commissarissen’) worden benoemd door de raad van
commissarissen, het zogenoemde 'coöptatiesysteem'.
Boardstructuur
De vennootschap heeft een zogenoemde ‘two-tier
structuur’ met een executive board en een raad van
commissarissen. De executive board bestaat thans uit zes
leden, waaronder een chief executive officer (CEO), een
chief financial officer (CFO) en vier chief operating officers
(COO’s), die elk een eigen verantwoordelijkheidsgebied
hebben. De samenstelling en taakverdeling van de
executive board is beschreven op pagina 57.
Aandeelhoudersstructuur
Alle aandelen in het kapitaal van de vennootschap worden
gehouden door de coöperatie, waarvan de leden betrokken
zijn bij het melkveehouderijbedrijf. Het geografisch
werkgebied van de coöperatie is verdeeld in 21 districten,
die elk een districtsraad hebben. De leden van de
coöperatie benoemen de besturen van de 21 districten, de
districtsraden, die gezamenlijk de uit 210 leden bestaande
ledenraad van de coöperatie vormen. De ledenraad
benoemt de negen bestuursleden van de coöperatie op
bindende voordracht van het voorzittersoverleg van de
coöperatie. De coöperatie is de enige aandeelhouder
van de vennootschap. Het bestuur van de coöperatie
oefent de aandeelhoudersrechten van de coöperatie uit
en fungeert als zodanig als de algemene vergadering
van aandeelhouders van de vennootschap. Voor een
aantal besluiten heeft de executive board op grond van
de statuten van de vennootschap, goedkeuring nodig van
de algemene vergadering van aandeelhouders. Voor een
aantal belangrijke besluiten waarvoor het bestuur van de
coöperatie zijn stem uitbrengt namens de coöperatie als
aandeelhouder van de vennootschap, is vereist dat het
bestuur van de coöperatie, voordat het zijn stem uitbrengt,
goedkeuring heeft verkregen van de ledenraad. De
governance-structuur van de coöperatie is beschreven in
het jaarverslag van de coöperatie.
Commissies van de raad van commissarissen
De raad van commissarissen heeft twee commissies
ingesteld, te weten de auditcommissie, bestaande
uit vier commissarissen, en de remuneratieen
benoemingscommissie, bestaande uit drie commissarissen.
De samenstelling van de commissies van de raad van
commissarissen is vermeld op pagina 155.
De raad van commissarissen bestaat uit negen leden van
het bestuur van de coöperatie en daarnaast vier ‘externe’
leden, waarvan een vacature, die zal worden vervuld per
1 mei. De samenstelling van de raad van commissarissen is
vermeld op pagina 152 tot en met 155.
Verslag van de raad van commissarissen
Het verslag van de raad van commissarissen beschrijft
onder meer de activiteiten van de raad van commissarissen
en de commissies in het verslagjaar. Dit verslag is
opgenomen op pagina 62 tot en met 67.
Corporate governance
Corporate governance
De corporate governance beginselen die Koninklijke
FrieslandCampina N.V. hanteert, zijn neergelegd in de
statuten en reglementen van de verschillende organen
van de vennootschap, welke alle op de website van de
vennootschap zijn geplaatst. Hoewel de code niet op de
vennootschap van toepassing is, aangezien krachtens
de wet alleen beursgenoteerde vennootschappen aan
de code onderworpen zijn, past de vennootschap de
principes en best practice bepalingen van de code toe
waar dit verenigbaar is met zijn zeggenschapsstructuur
en het karakter van de coöperatie. De bepalingen die
niet worden toegepast, worden in dit overzicht genoemd
en tevens wordt gemotiveerd waarom de betreffende
bepalingen niet worden toegepast. In het verslagjaar
zijn geen substantiële wijzigingen in de governance
structuur aangebracht.
Executive board
Taken en verantwoordelijkheden
De executive board bestaat op grond van de statuten uit
minimaal twee leden en is belast met het besturen van de
vennootschap. Dit houdt onder meer in dat de executive
board verantwoordelijk is voor het beleid en de operationele
gang van zaken binnen de onderneming en daarmee de
realisatie van de doelstellingen, de strategie, de ontwikkeling
van de resultaten en de voor de onderneming relevante
maatschappelijke aspecten van ondernemen. De executive
board is voorts verantwoordelijk voor het naleven van weten regelgeving, het beheersen van de risico’s verbonden aan
de ondernemingsactiviteiten en voor de financiering van
de vennootschap. De executive board bespreekt de interne
risicobeheersings- en controlesystemen met de raad van
commissarissen en de auditcommissie.
De executive board richt zich bij het vervullen van zijn
taak naar het belang van de vennootschap en de daarmee
verbonden onderneming. De executive board legt over zijn
beleid verantwoording af aan de raad van commissarissen
en de algemene vergadering van aandeelhouders.
57
Benoeming
De leden van de executive board worden voor onbepaalde
tijd benoemd door de raad van commissarissen. Deze niettoepassing van de aanbeveling van de code (benoeming
voor een termijn van maximaal vier jaar) vindt zijn
grondslag in het feit dat de coöperatie, en daarmee tevens
de vennootschap, is georiënteerd op de lange termijn. De
raad van commissarissen geeft de algemene vergadering
van aandeelhouders kennis van een voorgenomen
benoeming en ontslaat leden van de executive board
niet eerder dan nadat de algemene vergadering van
aandeelhouders hierover is gehoord.
Beloningsbeleid leden executive board
In het beloningsbeleid worden alle relevante aanbevelingen
van de code toegepast. Het beloningsbeleid wordt niet
openbaar gemaakt, omdat voor de vennootschap een
wettelijke vrijstelling geldt. Het beloningsbeleid is op
voorstel van de raad van commissarissen vastgesteld door
de algemene vergadering van aandeelhouders en wordt elk
jaar in de vergadering van de ledenraad van de coöperatie
verantwoord. Belangrijke wijzigingen in het beloningsbeleid
worden ter goedkeuring aan de algemene vergadering van
aandeelhouders voorgelegd. FrieslandCampina legt hierover
ook verantwoording af aan de ledenraad van de coöperatie.
Raad van commissarissen
De raad van commissarissen houdt toezicht op het beleid
van de executive board en op de algemene gang van zaken in
de vennootschap en de met zijn verbonden onderneming en
adviseert de executive board. De raad van commissarissen
bespreekt met de executive board de strategie en de
voornaamste risico’s verbonden aan de onderneming en
voorts de opzet van, de werking van en eventuele significante
wijzigingen in de risicobeheersings- en controlesystemen.
De raad van commissarissen heeft voorts de bevoegdheden
zoals weergegeven in de bepalingen van Boek 2 Burgerlijk
Wetboek betreffende structuurvennootschappen. Dit
betreft in het bijzonder de benoeming van de leden van de
executive board, het vaststellen van het aantal leden van de
executive board en de goedkeuring van een aantal andere
in de wet vermelde besluiten van de executive board. Op
grond van de statuten zijn daarnaast bepaalde in de statuten
omschreven besluiten van de executive board onderworpen
aan goedkeuring van de raad van commissarissen.
58
Bij de uitoefening van hun taak laten de commissarissen
zich leiden door de belangen van de vennootschap en de
met zijn verbonden ondernemingen en worden daartoe de
in aanmerking komende belangen van betrokkenen bij de
vennootschap afgewogen. Daarbij worden door de raad
van commissarissen ook de voor de onderneming relevante
aspecten van maatschappelijk ondernemen betrokken.
Samenstelling, onafhankelijkheid en benoeming
Met de centrale ondernemingsraad (COR) is een convenant
gesloten met daarin afspraken over de samenstelling van de
raad van commissarissen, het profiel waaraan de leden van
de raad van commissarissen moeten voldoen, de versterkte
aanbevelingsrechten die de COR heeft bij benoeming van de
leden van de raad van commissarissen en de manier waarop
de COR deze zal uitoefenen. De profielschets is als bijlage bij
het reglement van de raad van commissarissen op de website
van de vennootschap geplaatst. Op basis van het convenant
is de raad van commissarissen naar behoren samengesteld
indien de bestuursleden van de coöperatie 2/3 van de leden
van de raad van commissarissen vormen (de ‘interne leden’)
en de raad van commissarissen voor 1/3 uit ‘externe leden’
bestaat.
De gekozen samenstelling reflecteert de door de wet bij grote
coöperaties toegestane ledendominantie van 2/3 van het
totale aantal commissarissen. Deze ledendominantie wordt
doorgezet op het niveau van de vennootschap.
Met deze regeling wordt afgeweken van de best practice
bepaling van de code inhoudende dat maximaal één lid van
de raad van commissarissen niet-onafhankelijk kan zijn. Alle
externe leden van de raad zijn onafhankelijk in de zin van
de code. De externe leden van de raad van commissarissen
worden geselecteerd op basis van de in de profielschets
neergelegde criteria. Ten minste één van de leden van de raad
van commissarissen is een zogenoemd ‘financieel expert’, wat
inhoudt dat deze persoon relevante kennis en ervaring heeft
opgedaan op financieel administratief/accounting terrein bij
een grote rechtspersoon.
Het vervullen van andere commissariaten en nevenfuncties,
door zowel commissarissen als leden van de executive
board, zal individueel worden beoordeeld door de raad van
commissarissen al naargelang de aard en het tijdsbeslag dat
de commissariaten en/of nevenfuncties met zich brengen.
Ieder lid van de raad van commissarissen en van de executive
board moet ervoor zorgen dat hij/zij voldoende tijd en
aandacht heeft voor de onderneming, waardoor een goede
taakvervulling is gewaarborgd. Daarnaast geldt dat geen
van de leden van de raad van commissarissen meer dan vijf
commissariaten en/of andere toezichthoudende functies
mag bekleden bij Nederlandse beursvennootschappen
of andere grote N.V. ’s, B.V. ’s en stichtingen, waarbij een
voorzitterschap dubbel telt. Voor leden van de raad van
commissarissen die op 1 januari 2013 al lid van de raad waren,
geldt deze regel op het moment van hun eerstvolgende
herbenoeming na deze datum.
De commissarissen worden benoemd door de raad van
commissarissen voor een termijn van vier jaar en zijn
maximaal tweemaal herbenoembaar. Een uitzondering
hierop geldt voor de fungerend voorzitter die voor een vierde
termijn kan worden benoemd in verband met het feit dat de
vennootschap voor deze functie een commissaris wenst te
kunnen benoemen die veel ervaring heeft met de dagelijkse
gang van zaken in de vennootschap en de coöperatie.
De benoemingstermijn van een commissaris die tevens
bestuurslid van de coöperatie is, eindigt in ieder geval bij
beëindiging van het bestuurslidmaatschap. Informatie over
de data van (her)benoeming en lopende termijnen van de
leden van de raad van commissarissen is te vinden in het
rooster van benoeming en aftreden op pagina 67.
Bezoldiging
De algemene vergadering van aandeelhouders stelt de
bezoldiging van de commissarissen vast op voorstel van
de raad van commissarissen en legt hierover jaarlijks
verantwoording af aan de ledenraad. De bezoldiging is niet
afhankelijk van de resultaten van de vennootschap.
Commissies van de raad van commissarissen
De raad van commissarissen kent een remuneratieen
benoemingscommissie en een auditcommissie. De taak
van deze commissies is om besluitvorming van de raad
van commissarissen voor te bereiden; ze hebben geen
zelfstandige beslissingsbevoegdheid. De reglementen
van de commissies zijn te vinden op de website van de
vennootschap. Beide commissies rapporteren regelmatig
aan de raad van commissarissen over hun beraadslagingen
en bevindingen.
Corporate governance
59
Zuivelcoöperatie
FrieslandCampina U.A.
100% eigenaar
Leden
Districten
Ledenraad
Voorzittersoverleg 1
Koninklijke
FrieslandCampina N.V.
Algemene vergadering
van aandeelhouders
Bestuur
Raad van commissarissen
Executive board
Corporate centre
Consumer Products
Europe, Middle East & Africa
1
Consumer Products
Asia
Cheese, Butter
& Milkpowder
Ingredients
De voorzitters van de 21 districtsraden
Remuneratie– en benoemingscommissie
De remuneratieen benoemingscommissie bestaat uit
de commissaris met het ‘sociale profiel’ die tevens het
voorzitterschap van de commissie vervult, de voorzitter en
de vicevoorzitter van de raad van commissarissen.
Auditcommissie
De auditcommissie wordt gevormd door de financieel expert
en een ander extern lid van de raad van commissarissen
en twee van de leden van de raad van commissarissen die
tevens bestuurder van de coöperatie zijn.
De remuneratieen benoemingscommissie heeft onder
meer de volgende taken:
• voorstellen voor het bezoldigingsbeleid voor de executive
board en de bezoldiging van de individuele leden;
• opmaken van het remuneratierapport;
• selectie en benoeming van de leden (inclusief opstellen
van criteria en procedure voor benoeming) van de
executive board en de externe commissarissen;
• periodieke beoordeling van omvang en samenstelling van
de raad van commissarissen, de commissies van de raad
van commissarissen en de executive board;
• periodieke beoordeling van het functioneren van de
executive board en de raad van commissarissen en hun
individuele leden, alsmede de commissies van de raad;
• voorbereiding van de besluitvorming over het
bezoldigingsbeleid van de executive board; en
• toezicht op het door de executive board gevoerde
bezoldigingsbeleid, gehanteerde selectiecriteria en
benoemingsprocedures voor leden van het hoger
management.
De auditcommissie heeft voorbereidende taken met
betrekking tot:
• juistheid en volledigheid van de financiële verslaggeving;
• naleving van aanbevelingen van de afdeling Corporate
Internal Audit en de externe accountant;
• betrouwbaarheid en continuïteit van ICT-systemen;
• interne administratieve organisatie;
• werking van de interne risicobeheersings- en
controlesystemen;
• naleving van weten regelgeving, het beleid met
betrekking tot tax planning;
• financiering, en toepassing van informatie- en
communicatietechnologie;
• rol en het functioneren van de interne accountant; en
• benoeming van en relatie met de externe accountant
(waaronder zijn onafhankelijkheid, bezoldiging en
eventuele niet-controlewerkzaamheden).
60
De auditcommissie is het eerste aanspreekpunt voor de
externe accountant in geval deze onregelmatigheden
zou constateren in de financiële verslaggeving van de
vennootschap.
Tegenstrijdige belangen
FrieslandCampina heeft strikte regels opgesteld om elke
vorm en schijn van belangenverstrengeling tussen de
vennootschap enerzijds en leden van de executive board
en leden van de raad van commissarissen anderzijds te
vermijden. Besluiten tot het aangaan van transacties
waarbij tegenstrijdige belangen van leden van de executive
board of commissarissen spelen die van materiële betekenis
zijn voor de vennootschap en/of voor het betreffende
individu, behoeven volgens deze regels goedkeuring van de
raad van commissarissen. In het verslagjaar werden geen
belangentegenstellingen gerapporteerd.
De algemene vergadering van aandeelhouders
De algemene vergadering van aandeelhouders van de
vennootschap heeft de bevoegdheid om bepaalde, in de
statuten omschreven, besluiten van de executive board
goed te keuren. Het betreft hier belangrijke besluiten op
operationeel gebied, op gebied van de juridische structuur
en de vermogensstructuur van de vennootschap (en de
vennootschappen waarin zij aandelen houdt) alsmede
besluiten tot het doen van grote investeringen.
De belangrijkste bevoegdheden van de algemene
vergadering van aandeelhouders zijn daarnaast:
• vaststelling van de jaarrekening van de vennootschap en
bestemming van de winst;
• verlening van décharge aan leden van de executive
board voor hun bestuur en aan leden van de raad van
commissarissen voor hun toezicht op de executive board;
• vaststelling van het dividend;
• vaststelling van het bezoldigingsbeleid voor de executive
board en vaststelling van de bezoldiging van de leden van
de raad van commissarissen;
• benoeming en ontslag van de externe accountant;
• statutenwijziging; en
• uitgifte van aandelen, uitsluiting van het voorkeursrecht,
machtiging tot verkrijgen van eigen aandelen door de
vennootschap, vermindering van het geplaatste kapitaal,
ontbinding, aanvraag faillissement.
Het bestuur van de coöperatie oefent namens de
coöperatie het stemrecht uit in de algemene vergadering
van aandeelhouders van de vennootschap. Voor een
aantal belangrijke aandeelhoudersbesluiten, omschreven
in de statuten van de coöperatie, behoeft het bestuur bij
het uitoefenen van het stemrecht op de aandelen in de
vennootschap de goedkeuring van de ledenraad van de
coöperatie.
De vennootschap, aandelenkapitaal en statuten
Koninklijke FrieslandCampina N.V. is een naamloze
vennootschap statutair gevestigd te Amersfoort en is
kantoorhoudend aldaar aan het Stationsplein 4. De statuten
van de vennootschap werden laatstelijk gewijzigd op 14 januari
2015 en zijn te vinden op de website. Bij deze statutenwijziging
zijn onder andere wetswijzigingen in de statuten
geïmplementeerd. De vennootschap is geregistreerd bij het
handelsregister van de Kamer van Koophandel onder nummer
11057544. Per 31 december 2014 bedroeg het maatschappelijk
kapitaal van de vennootschap 1.000.000.000 euro verdeeld in
10.000.000 (tien miljoen) aandelen met een nominale waarde
van 100 euro. De aandelen luiden op naam. Per dezelfde
datum waren 3.702.777 aandelen geplaatst, welke alle zijn
volgestort en worden gehouden door de coöperatie. Voor
bepalingen betreffende uitgifte van aandelen, voorkeursrecht,
verkrijging van eigen aandelen en kapitaalvermindering
wordt kortheidshalve verwezen naar de statuten van de
vennootschap.
Controle van de financiële verslaggeving en rol van
interne en externe accountants
Financiële verslaggeving
De executive board is verantwoordelijk voor de kwaliteit
en volledigheid van de openbaar gemaakte financiële
berichten. De raad van commissarissen ziet erop toe dat de
executive board deze verantwoordelijkheid vervult.
Externe accountant
De externe accountant wordt benoemd door de
algemene vergadering van aandeelhouders. De raad van
commissarissen doet daartoe een voordracht, waarbij
zowel de auditcommissie als de executive board een
advies uitbrengen aan de raad van commissarissen.
Bezoldiging en opdrachtverlening tot het uitvoeren van
niet-controlewerkzaamheden door de externe accountant
worden goedgekeurd door de raad van commissarissen
op voorstel van de auditcommissie en na overleg met de
Corporate governance
61
executive board. De externe accountant woont in ieder
geval de vergadering van de raad van commissarissen bij
waarin over de goedkeuring van de jaarrekening wordt
besloten. Hij rapporteert zijn bevindingen betreffende het
onderzoek van de jaarrekening gelijktijdig aan de executive
board en de raad van commissarissen.
Interne auditfunctie
De interne auditor functioneert onder verantwoordelijkheid
van de executive board. Zowel de auditcommissie als de
externe accountant worden betrokken bij het werkplan van
de interne auditor en nemen kennis van diens bevindingen.
De interne auditor heeft regelmatig overleg met de externe
accountant en de voorzitter van de auditcommissie.
Best practice bepalingen van de code die door
FrieslandCampina niet worden toegepast
De vennootschap volgt de code volledig, door hetzij de
principes en best practice bepalingen toe te passen, dan
wel uit te leggen waarom van de code wordt afgeweken.
Onderstaande bepalingen worden niet toegepast om
redenen als in het voorgaande hetzij hieronder uiteengezet:
II.1.1
Benoeming lid executive board voor een
periode van maximaal vier jaar: zie motivering
onder ‘executive board - Benoeming’.
II.1.9-11 en IV Responstijd naar aandeelhouders, informeren
raad van commissarissen in geval van
overnamebod; bepalingen betreffende de
(algemene vergadering van) aandeelhouders
en informatieverschaffing/logistiek algemene
vergadering: niet van toepassing in verband
met het feit dat de vennootschap niet
beursgenoteerd is en dat alle aandelen
in zijn kapitaal worden gehouden door de
coöperatie.
II 2.12-15
Publicatie remuneratierapport, belangrijkste
elementen arbeidsvoorwaarden of
vertrekvergoeding lid executive board:
de vennootschap maakt gebruik van de
wettelijke uitzondering als bedoeld in artikel
2:383b Burgerlijk Wetboek voor zogenaamde
‘besloten naamloze vennootschappen’.
III.2.1
III.3.5
III.5 Alle commissarissen, met uitzondering van
maximaal één persoon, zijn onafhankelijk: zie
motivering onder ‘Raad van commissarissen
– Samenstelling, onafhankelijkheid en
benoeming’.
Een commissaris kan maximaal driemaal
voor een periode van vier jaar zitting
hebben in de raad van commissarissen: zie
motivering onder ‘Raad van commissarissen
– Samenstelling, onafhankelijkheid en
benoeming’.
De remuneratiecommissie en de selectie- en
benoemingscommissie zijn om praktische
redenen samengevoegd tot de remuneratieen benoemingscommissie.
62
Verslag raad van commissarissen
Activiteiten van de raad van commissarissen
De raad van commissarissen heeft in het verslagjaar zeven
keer vergaderd. Ook buiten de reguliere vergaderingen
was er onderling contact evenals met leden van de
executive board.
Gedurende het verslagjaar werd de Mergers & Acquisitionstrategie besproken en werd door het management
gerapporteerd over de voortgang van verschillende
acquisitieprojecten. Enkele projecten werden aan de raad
ter goedkeuring voorgelegd. De samenwerking in China
met China Huishan Dairy Holdings, die zich richt op een
volledig geïntegreerde productieketen voor kindervoeding,
werd uitvoerig toegelicht. Deze samenwerking kon in
september door de raad worden goedgekeurd, nadat
de commissarissen tijdens een bezoek aan Huishan zich
rekenschap hadden gegeven van de potentie van deze
investering voor de ambitie van FrieslandCampina in
China. Met deze samenwerking, die in de loop van 2015
definitief van start kan na goedkeuring van de Chinese
mededingingsautoriteiten, zal de nieuwe joint venture
FrieslandHuishan Dairy in staat zijn een nieuw merk
kindervoeding te introduceren op de Chinese markt.
De kindervoeding zal in China worden geproduceerd
waarbij gebruik wordt gemaakt van de hoogwaardige
productieketen van Huishan Dairy en de internationale
kennis en ervaring op het gebied van productie en marketing
van FrieslandCampina.
Eind november is
Jan Uijttewaal, vicevoorzitter
van de raad van commis
sarissen van Koninklijke
FrieslandCampina N.V.
en vicevoorzitter van het
bestuur van Zuivelcoöperatie
FrieslandCampina U.A.
overleden. Jan was een warme persoonlijkheid en
een bijzonder betrokken bestuurder. Hij beoordeelde
beslissingen in de raad van commissarissen en in het
bestuur met zijn zakelijk inzicht en altijd vanuit het
belang van de continuïteit van zowel de coöperatie als de
onderneming. De belangen van de leden stonden daarbij
voorop. We zullen zijn inzichten missen.
Het management presenteerde eveneens de voortgang
in de uitvoering van de strategie route2020, waarbij er
bijzondere aandacht werd gegeven aan onder meer de
innovatieportefeuille, het melkaanbod, de voortgang in
verwerkingscapaciteit en het tot waarde brengen van melk.
Enkele investeringsprojecten werden ter goedkeuring
voorgelegd, van andere projecten werd de voortgang
besproken dan wel werd het gehele project na enkele jaren
geëvalueerd.
De risicoanalyse en acties om risico’s te mitigeren
werden besproken en de verbeterde aanpak van
crisismanagement werd toegelicht. Ook werd in elke
vergadering gerapporteerd over de resultaten van het
veiligheidsbeleid. Het jaar kenmerkte zich door enkele
bijzondere gebeurtenissen, waaronder de zware brand in
Gerkesklooster in juli waardoor het pakhuis en een deel
van het pekellokaal verloren zijn gegaan. De raad van
commissarissen werd ingelicht over de gevolgen van de
brand en de aanpak om de productie zo snel mogelijk te
hervatten en de schade te beperken. Het voorstel voor
herbouw van het kaaspakhuis en pekellokaal werd in oktober
goedgekeurd. De Russische blokkade van zuivelproducten
had eveneens de aandacht van de raad, waarbij met name
werd gesproken over maatregelen om de gevolgen voor
de onderneming zoveel mogelijk te beperken. Ook de
maatregelen genomen na de uitbraak van de ebola-epidemie
werden toegelicht. Het voorgenomen besluit om de
productie van de productiefaciliteit in Sleidinge grotendeels
over te brengen naar de productielocatie in Aalter en de
locatie in Sleidinge in 2015 te sluiten met gevolgen voor de
134 vaste medewerkers is aan de raad voorgelegd en door
deze goedgekeurd.
De resultaten van de onderneming werden elk kwartaal door
het management gepresenteerd en besproken, waarbij de
auditcommissie eveneens aan de raad rapporteerde over
zijn bevindingen. In februari werd de jaarrekening 2013 en de
tekst van het jaarverslag besproken met de executive board
en de externe accountant en door de raad goedgekeurd.
De management letter van de externe accountant evenals
zijn rapport over de bevindingen van het eerste halfjaar
werden door de externe accountant toegelicht en met
het management besproken, waarbij aan de orde kwam
op welke wijze door het management opvolging wordt
gegeven aan gesignaleerde verbeterpunten. De raad
- evenals de ledenraad van de coöperatie - keurde het
voorstel tot benoeming van PricewaterhouseCoopers N.V.
als externe accountant met ingang van het boekjaar 2016
goed. Ook werd een analyse van de ontwikkeling van de
Corporate governance Verslag raad van commissarissen
63
overheadkosten besproken. Een voorstel tot wijziging van de
kredietfaciliteit werd goedgekeurd; met deze herfinanciering
kon FrieslandCampina zijn voorwaarden aanmerkelijk
verbeteren.
Ook pensioenen kregen in het verslagjaar weer de nodige
aandacht, waarbij onder meer werd stilgestaan bij de
oprichting van een bedrijfstakpensioenfonds in Nederland.
Als gevolg van een aanpassing van de pensioenopbouw
voor medewerkers in Nederland werd een eenmalige bate
geboekt van 131 miljoen euro.
In september bezocht de raad van commissarissen de
ondernemingen van FrieslandCampina in Hong Kong en op
de Filippijnen. In oktober werd een bezoek gebracht aan
Zijerveld in Bodegraven. Op alle locaties werd aandacht
besteed aan de resultaten en strategische plannen van de
betreffende ondernemingen.
Onderwerpen als beloning, samenstelling van de
verschillende organen van de vennootschap, diversiteit
en succession-planning kwamen deels aan de orde buiten
aanwezigheid van de leden van de executive board. Ook zijn
de initiatieven op het gebied van managementontwikkeling
besproken. In december presenteerde management de
resultaten van het werknemersonderzoek ‘over2You’; de
uitslag laat niet alleen een hoge participatiegraad, maar
ook overwegend goede scores zien, ook in vergelijking
met benchmarkgroepen, waaronder een hoge score op
sustainable-engagement. Aandachtspunten worden per
businessonderdeel geïdentificeerd en opgepakt.
Commissies van de raad
De raad van commissarissen heeft twee commissies
ingesteld die de raad over specifieke taken adviseren en
besluiten voorbereiden. Dit zijn de auditcommissie en de
remuneratieen benoemingscommissie.
Auditcommissie
Het jaarverslag over 2013 en de jaarrekening voor
dat jaar zijn besproken, evenals het verslag van
de externe accountant over de jaarrekening en de
verantwoordelijkheidsverklaring van de executive board
zoals opgenomen in het jaarverslag.
De geplande werkzaamheden van de externe accountant,
de selectie van de in de controle betrokken entiteiten en
de te hanteren controlematerialiteit werden besproken
aan de hand van het auditplan dat door de auditcommissie
werd goedgekeurd. De toepassing, met ingang van 2014,
van de ondernemingsspecifieke controleverklaring van de
Nederlandse zuivelsector en China
versterken betrekkingen
Op woensdag 11 juni sprak Cees 't Hart, voorzitter van de
Nederlandse Zuivel Organisatie (NZO) en CEO van Royal
FrieslandCampina, met de viceminister van de Chinese
Administration of Quality Supervision, Inspection and
Quarantine (AQSIQ), de heer Wu Qinghai. Doel van het
gesprek is een verdere versterking van de betrekkingen
met de Chinese overheid. Daarnaast zijn vervolgstappen
besproken naar aanleiding van het bezoek van de Chinese
president Xi Jinping aan Nederland in maart 2014 en zijn
pleidooi voor "groei van de export van Nederlandse zuivel
naar China".
externe accountant werd besproken met de accountant.
Ook het halfjaarverslag 2014, de bevindingen van de
externe accountant met betrekking tot het halfjaarverslag
en tussentijdse controlebevindingen zijn in dit verslagjaar
uitgebreid aan de orde geweest. Gedurende het jaar zijn
voornamelijk aan de orde gekomen de bevindingen van
de externe accountant ten aanzien van de jaarlijks door
de onderneming uitgevoerde goodwill impairment test,
de wijziging in de Nederlandse pensioenregeling en de
effecten daarvan op de financiële verslaggeving en de
(waardering van) de belastingpositie van de onderneming
in de verschillende jurisdicties. De lijst met opdrachten
die door de onderneming aan de externe accountant
is verstrekt, werd in het verslagjaar vier keer door de
auditcommissie goedgekeurd en de auditcommissie was van
oordeel dat de onafhankelijkheid van de externe accountant
is gewaarborgd. Ook werd de nodige aandacht besteed aan
de selectieprocedure voor een nieuwe externe accountant.
Hiervoor is een tenderprocedure gevolgd. Onder de
leiding van de auditcommissie en in samenwerking met het
management heeft een uitgebreide selectieprocedure voor
een nieuwe externe accountant plaatsgevonden waarvoor
drie accountantskantoren zijn uitgenodigd. Het voorstel
64
om PWC per boekjaar 2016 met de controle te belasten
van de jaarrekening van Koninklijke FrieslandCampina N.V.
is in de ledenraad van de coöperatie van augustus 2014
goedgekeurd.
In februari 2015 is het jaarverslag en de jaarrekening 2014
besproken, evenals het verslag van de externe accountant
over de jaarrekening en de verantwoordelijkheidsverklaring
van de executive board zoals opgenomen in het jaarverslag.
Een aantal managers (internal audit, enterprise risk
management, treasury, ICT, tax) rapporteerde tijdens
vergaderingen van de auditcommissie over hun
werkzaamheden. De belastingrisico’s in de verschillende
landen werden besproken en aandacht werd onder meer
besteed aan onderwerpen als transfer pricing en btw.
Enterprise risk management rapporteerde over het Internal
Control Framework en de analyse betreffende de scheiding
van functies. Bijzondere aandacht was er voor de treasuryfunctie en het treasury-beleid werd geactualiseerd. Tevens
werd de auditcommissie geïnformeerd over de aanpak van
procesverbeteringen in de finance-functie.
Remuneratie- en benoemingscommissie
In verband met vacatures van zowel een interne als een
externe commissaris had de samenstelling van de raad van
commissarissen in het verslagjaar veel aandacht van de
commissie, evenals de samenstelling van de auditcommissie.
Ook de wijzigingen in de samenstelling van de executive
board werden besproken. In dit kader zijn ook gesprekken
gevoerd met de kandidaten voor de vacante functies.
Op ICT-gebied werd tweemaal de voortgang van het
Summit-project behandeld; hier was onder meer aandacht
voor risicobeheersing en de voortgang met standaardisatie
van processen. Ook werd een overzicht van materiële
claims besproken.
De auditcommissie heeft voorts uitvoerig stilgestaan bij
de ontwikkelingen op het gebied van pensioenen en de
effecten daarvan voor de onderneming.
De auditcommissie heeft in het verslagjaar vier keer
vergaderd in het bijzijn van het management en de
externe accountant. Ook buiten de vergaderingen
waren er contacten tussen de leden van de commissie
onderling en met het management. Van de bevindingen
van de auditcommissie werd na elke vergadering door de
voorzitter verslag uitgebracht aan de raad. Daarnaast heeft
de voorzitter enkele keren afzonderlijk gesproken met de
externe accountant.
Ook de evaluatie van de executive board en de raad van
commissarissen werd door de commissie voorbereid. Met
de leden van de executive board werden in het verslagjaar
door de commissie evaluatiegesprekken gevoerd, waarvan
verslag werd gedaan in de vergaderingen van de raad
van commissarissen. Ook met de leden van de raad van
commissarissen werden evaluatiegesprekken gevoerd
over hun functioneren en het functioneren van de raad als
geheel en de commissies. De uitkomst van deze gesprekken
werd gerapporteerd aan en besproken met de raad van
commissarissen. Het functioneren van de raad en de
samenwerking met de executive board werden beide als
uitstekend beoordeeld. Aandachtspunten zullen worden
opgevolgd; deze betreffen onderwerpen die in komende
vergaderingen aan de orde zullen worden gesteld en de
behoefte aan verdere verdieping van de kennis van een
of meerdere leden over voor de onderneming relevante
gebieden. Daarnaast was er veel aandacht voor de talenten leiderschapsontwikkelingsprogramma’s binnen de
onderneming. Ook werd de commissie ingelicht over een
transitieprogramma, opgezet om een goede begeleiding
van de opvolging van verschillende managing directors te
bewerkstellingen.
Open boerderijdagen in Nederland, Duitsland en België
Aan de open boerderijdagen deden 72 boerderijen
mee, bijna twee keer zoveel als in 2013. Van de kleine
100.000 bezoekers gingen sommige zelfs naar meerdere
boerderijen. Behalve een rondleiding waren er activiteiten
zoals een ‘boerenstormbaan’, een speurtocht, proeven bij
de zuivelbar en vla-voetbal.
Corporate governance Verslag raad van commissarissen
65
De activiteiten van de remuneratieen benoemings
commissie lagen in het verslagjaar voorts op het gebied
van beloning van de executive board. Hierbij kwamen aan
de orde zaken als bonusvaststelling en het vastleggen van
doelstellingen voor de korte- en langetermijnbonussen
voor het komende jaar, respectievelijk drie jaar. Het
tweejaarlijkse rapport waarin de beloning van de executive
board en de raad van commissarissen wordt vergeleken met
een benchmark van een aantal bedrijven, werd voorgelegd
aan de raad van commissarissen met aanbevelingen
voor aanpassingen. Deze aanpassingen werden door de
raad van commissarissen overgenomen en zullen in april
2015 worden gedeeld met de ledenraad. Tevens was er
aandacht voor de aanpassing van de pensioenregeling
voor Nederlandse werknemers en daarmee ook voor de
Nederlandse leden van de executive board, in verband met
een wetswijziging.
De remuneratieen benoemingscommissie heeft in het
verslagjaar vier keer vergaderd en rapporteerde na elke
vergadering aan de raad van commissarissen. Ook buiten
de vergaderingen waren er contacten onderling en met het
management.
Samenstelling van de raad van commissarissen,
commissies en executive board
De samenstelling van de raad van commissarissen en zijn
commissies per 27 februari 2015 is vermeld op pagina
152 tot en met 155.
Raad van commissarissen
Gedurende het verslagjaar is de samenstelling van de
raad van commissarissen gewijzigd. Aan de zittingstermijn
van Jan Uijttewaal, die op 16 december 2014 zou aflopen,
is een voortijdig einde gekomen door zijn overlijden op
30 november 2014. Jan Uijttewaal was sinds de fusie
tussen Friesland Foods en Campina lid van het bestuur
van de zuivelcoöperatie en de raad van commissarissen
van FrieslandCampina en sinds 2011 vicevoorzitter van
beide organen. Daarvoor was hij sinds 2003 lid van het
bestuur van Zuivelcoöperatie Campina U.A. Hij zal door
de raad van commissarissen en door vele anderen binnen
FrieslandCampina worden gemist als zeer gewaardeerd
collega en medemens.
Jan Keijsers heeft Jan Uijttewaal opgevolgd als
vicevoorzitter van de raad van commissarissen en het
bestuur van de coöperatie.
Met ingang van 16 december 2014 zijn Angelique HuijbenPijnenburg en Frans Keurentjes herbenoemd en is Sandra
Addink-Berendsen benoemd als lid van de raad van
commissarissen, allen voor een termijn van vier jaar. De
zittingstermijn van Henk Scheffers liep op 16 december
2014 af en hij heeft zich niet herkiesbaar gesteld. Henk
Scheffers was gedurende tal van jaren tevens voorzitter
van de auditcommissie, waaraan hij steeds op uitstekende
wijze leiding heeft gegeven.
Met ingang van 1 mei 2015 is René Hooft Graafland
benoemd als opvolger van Henk Scheffers in de raad van
commissarissen. René Hooft Graafland kwalificeert als
‘financieel expert’ in de zin van het reglement van de raad
van commissarissen.
De raad van commissarissen is Jan Uijttewaal en Henk
Scheffers zeer erkentelijk voor hun waardevolle adviezen
en bijdragen aan de discussie van de raad. De raad van
commissarissen van FrieslandCampina bestaat thans uit
twaalf leden en zal met ingang van 1 mei 2015 weer uit
dertien leden bestaan. Negen leden zijn lid van het bestuur
van Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. en de overige
leden zijn externe commissarissen. Alle externe leden
van de raad (zijnde de leden die niet tevens bestuurslid
van de coöperatie zijn) zijn onafhankelijk in de zin van de
corporate governance code en het reglement van de raad
van commissarissen.
Diversiteit raad van commissarissen
Er wordt gestreefd naar een evenwichtige samenstelling
van de raad van commissarissen, waarbij de combinatie van
verschillende ervaringen, deskundigheid en onafhankelijk
heid van zijn leden de raad van commissarissen het best
in staat stelt zijn diverse verplichtingen tegenover de
vennootschap en de bij de vennootschap betrokkenen te
voldoen. Tevens wordt gestreefd naar een evenwichtige
participatie van mannen en vrouwen in de raad van
commissarissen. Het streven is hierbij dat ten minste
30 procent van de zetels van de raad van commissarissen
bezet worden door vrouwen.
De raad van commissarissen bestaat uit dertien leden
(en zoals hiervoor vermeld tijdelijk uit twaalf leden)
waarvan twee leden vrouw zijn. Hiermee is in elk geval de
representatie van vrouwelijke leden in de zuivelcoöperatie
(15 procent) geborgd. In 2014 is één vrouwelijke
commissaris herbenoemd en zijn één vrouwelijke en één
mannelijke commissaris (per 1 mei 2015) benoemd. Bij
de herbenoeming en benoeming van deze leden is het
66
streven naar een evenwichtige participatie van vrouwen en
mannen meegewogen. Bij een volgende vacature zal in de
zoekopdracht wederom nadrukkelijk door de remuneratieen selectiecommissie worden aangegeven dat vrouwelijke
kandidaten voor de functie gewenst zijn.
Commissies
De samenstelling van de remuneratieen benoemings
commissie wijzigde in het verslagjaar door het overlijden
van Jan Uijttewaal, waardoor Jan Keijsers hem versneld is
opgevolgd.
Auditcommissie
Henk Scheffers en zijn opvolger per 1 mei 2015, René
Hooft Graafland, evenals Ben van der Veer, kwalificeren
elk als ‘financieel expert’ in de zin van het reglement van
de raad van commissarissen. Gedurende het verslagjaar
was Henk Scheffers tot zijn aftreden op 16 december 2014
voorzitter van de auditcommissie; per die datum is hij
als voorzitter opgevolgd door Ben van der Veer. Voorts
bestaat de auditcommissie uit twee interne leden van
de raad en nemen andere interne leden van de raad op
rotatiebasis als toehoorder deel aan de vergaderingen van
de auditcommissie.
Executive board
De executive board bestaat met ingang van 1 januari 2015
uit zes leden. De samenstelling en portefeuilleverdeling
van de executive board zijn in 2014 gewijzigd en staan
vermeld op pagina 156 en 157. Kees Gielen, tot eind 2014
chief financial officer, is met ingang van 1 januari 2015
benoemd tot chief operating officer business development.
Hein Schumacher is per 1 september toegetreden tot de
executive board en heeft met ingang van 1 januari 2015
Kees Gielen opgevolgd als chief financial officer. Bas van
den Berg is met ingang van 1 januari 2015 benoemd tot
executive director van de business group Cheese, Butter &
Milkpowder. Hij rapporteert aan Cees ‘t Hart, die formeel de
verantwoordelijkheid voor de business group heeft binnen
de executive board. Hij volgt Piet Hilarides op, die met
ingang van 1 januari 2015 is benoemd tot chief operating
officer van de business group Consumer Products Asia. Piet
Hilarides volgt in deze functie Freek Rijna op die op
31 december 2014 zijn loopbaan bij FrieslandCampina heeft
afgesloten. Freek Rijna was sinds 2009 chief operating
officer, eerst van de business group Consumer Products
Europe en vervolgens van Consumer Products Asia in
Singapore. De raad van commissarissen is Freek Rijna
dankbaar voor zijn inzet en leiding aan deze business
groups gedurende belangrijke jaren na de fusie.
Diversiteit executive board
Er wordt gestreefd naar een evenwichtige samenstelling
van de executive board, met een evenwichtige participatie
van mannen en vrouwen. Dit brengt mee dat ten minste
30 procent van de zetels van de executive board door
vrouwen bezet zouden moeten worden. Momenteel
bestaat de executive board echter volledig uit mannen.
Voor de vacature van CFO is uiteindelijk gekozen voor
Hein Schumacher gezien zijn kwaliteiten en internationale
ervaring. Bij volgende vacatures zullen door de
remuneratieen benoemingscommissie nadrukkelijk
vrouwelijke kandidaten bij werving en selectie betrokken
worden. Aangezien de voorkeur in het algemeen uitgaat
naar het rekruteren van interne kandidaten, is hierbij
van belang dat ook in de gelederen onder de executive
board voldoende vrouwelijke kandidaten voorhanden
zijn. FrieslandCampina voert een diversiteitsbeleid dat
erop gericht is het aantal vrouwen in deze gelederen te
vergroten.
Jaarrekening en winstbestemming
In de vergadering van de raad van commissarissen
van 27 februari 2015 hebben de commissarissen en de
executive board de door de executive board opgestelde
jaarrekening 2014 besproken en ondertekend nadat de
auditcommissie de jaarrekening in februari had besproken
en de raad daarover heeft geadviseerd. De jaarrekening
is door KPMG Accountants N.V. gecontroleerd en van een
goedkeurende controleverklaring voorzien en zal op 1 mei
2015 ter vaststelling worden voorgelegd aan de algemene
vergadering van aandeelhouders.
Van de winst van 303 miljoen euro wordt 70 miljoen euro
toegerekend aan de minderheidsbelangen en 183 miljoen
euro toegevoegd aan de algemene reserve. De resterende
winst wordt als volgt bestemd: 40 miljoen euro wordt
gereserveerd als rentevergoeding aan houders van
ledenobligaties en 10 miljoen euro wordt gereserveerd als
rentevergoeding voor de lening van de coöperatie aan de
onderneming.
In de algemene vergadering van aandeelhouders zal tevens
de décharge van de leden van de executive board voor hun
bestuur over het boekjaar 2014 aan de orde komen. Ook
zal de décharge van de commissarissen voor hun toezicht
op de executive board over 2014 aan de ledenraad worden
voorgelegd.
Corporate governance Verslag raad van commissarissen
67
De ledenraad van Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A.
zal op 29 april 2015 worden gevraagd goedkeuring
te verlenen aan het besluit tot vaststelling van de
jaarrekening 2014 van Koninklijke FrieslandCampina N.V.
en goedkeuring van de winstbestemming. Dit besluit
wordt genomen door het bestuur van de coöperatie, dat
de aandeelhoudersrechten van de coöperatie uitoefent
en als zodanig fungeert als de algemene vergadering van
aandeelhouders van de N.V.
Dank
De raad van commissarissen is Cees ’t Hart bijzonder
dankbaar voor zijn inzet gedurende de laatste zeven jaar.
Cees ’t Hart heeft na de fusie, eind 2008, op bijzonder
inspirerende wijze leiding gegeven aan de integratie van
Friesland Foods en Campina en heeft FrieslandCampina
vervolgens succesvol uitgebouwd. Hij heeft daarin een
bijzonder belangrijke en verbindende rol gespeeld.
Zijn integere persoonlijkheid, grote betrokkenheid en
uitstekend gevoel voor organisatieontwikkeling heeft
van FrieslandCampina een bedrijf gemaakt dat klaar is
voor de toekomst.
Raad van commissarissen
Amersfoort, 27 februari 2015
Rooster van benoeming en aftreden raad van commissarissen (per 17 december 2014)
aanvang 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026
P. Boer
31 dec
2008
J.W. Addink-Berendsen
16 dec
2014
P.A.F.W. Elverding
7 mei
2008
›
‹
‹›
S.H. Galema
14 dec
2011
›
›
‹
L.W. Gunning
14 dec
2011
›
›
‹
A.A.M Huijben-Pijnenburg
15 dec
2010
›
‹
‹›
R. Hooft Graafland
1 mei
2015
›
›
‹
J.P.C. Keijsers
26 april
2006
F.A.M. Keurentjes
31 dec
2008
S.R.F. Ruiter
26 april
2006
H. Stöcker
14 dec
2011
B. van der Veer
1 okt
2009
›
‹
‹›
W.M. Wunnekink
16 dec
2009
›
‹
‹›
›
treedt af, herbenoembaar
‹
treedt af, niet herbenoembaar
‹
‹›
›
›
›
›
‹
‹›
‹
›
‹›
‹
›
‹›
›
‹› opvolger van huidig lid treedt af, herbenoembaar
‹
›
›
‹
68
Duurzaamheid en markt
FrieslandCampina biedt de afnemer en consument keuze uit een breed assortiment
producten en verpakkingen. Het besef dat voedingsmiddelen nutritioneel relevant en
lekker moeten zijn voor mensen in alle leeftijdsgroepen – van baby’s tot ouderen – geeft
richting aan de marketing en innovaties van de FrieslandCampina-producten. Daarbij
wordt rekening gehouden met cultuur- en smaakverschillen. Naast aandacht voor de
voedingswaarde blijft het verminderen van het suiker-, vet- en zoutgehalte in producten
belangrijk. FrieslandCampina richt zich steeds meer op de inkoop van duurzame
(landbouw)grondstoffen en verpakkingen.
69
Jaarrekening 2014
Koninklijke FrieslandCampina N.V.
Inhoud
Jaarrekening
74 Geconsolideerde jaarrekening
74
75
76
77
78
80
80
80
82
95
98
98
99
99
99
100
100
101
102
103
104
106
106
108
109
109
110
110
113
119
120
121
122
122
123
123
124
126
127
135
135
136
Geconsolideerde winst-en-verliesrekening
Geconsolideerd overzicht van het totaalresultaat
Geconsolideerde balans
Geconsolideerd kasstroomoverzicht
Geconsolideerd overzicht vermogensmutaties
Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
Algemeen
Basis voor presentatie
Belangrijke grondslagen voor financiële
verslaggeving
Segmentatie
Acquisities
Activa en passiva aangehouden voor verkoop
Netto-omzet
Overige bedrijfsopbrengsten
Kosten van grond- en hulpstoffen en
handelsgoederen
Personeelskosten
Overige bedrijfslasten
Financieringsbaten en –lasten
Belastingen
Grond, gebouwen en installaties
Immateriële activa
Joint ventures en geassocieerde deelnemingen
Derivaten
Overige financiële activa
Voorraden
Handelsdebiteuren en overige vorderingen
Liquide middelen
Eigen vermogen
Personeelsbeloningen
Latente belastingvorderingen en –verplichtingen
Voorzieningen
Rentedragende verplichtingen
Overige financiële verplichtingen
Verplichtingen aan financiers
Handelscrediteuren en overige verplichtingen
Niet in de balans opgenomen verplichtingen
Transacties met verbonden partijen
Bezoldiging raad van commissarissen en
executive board
Financieel risicomanagement en financiële
instrumenten
Kasstroomoverzicht
Gebeurtenissen na balansdatum
Belangrijkste dochterondernemingen, joint ventures
en geassocieerde deelnemingen
138 Enkelvoudige jaarrekening
138
138
139
139
139
139
140
140
140
141
141
141
141
142
143
Enkelvoudige balans
Enkelvoudige winst-en-verliesrekening
Toelichting op de enkelvoudige jaarrekening
Algemeen
Deelnemingen in dochterondernemingen
Leningen aan dochterondernemingen
Overige vorderingen
Eigen vermogen toe te rekenen aan de
aandeelhouder van de vennootschap en overige
vermogensverschaffers
Rentedragende verplichtingen
Kortlopende verplichtingen
Verplichtingen aan financiers
Overige financiële activa en verplichtingen
Financiële instrumenten
Niet in de balans opgenomen verplichtingen
Bezoldiging raad van commissarissen en
statutaire bestuurders
144 Overige gegevens
144
144
144
145
Statutaire winstbestemmingsregeling
Voorgestelde winstbestemming toe te rekenen aan
aandeelhouder van de vennootschap
Gebeurtenissen na balansdatum
Controleverklaring van de onafhankelijke accountant
73
Jaarrekening Geconsolideerde winst-en-verliesrekening
Geconsolideerde winst-en-verliesrekening
In miljoenen euro's
74
Netto-omzet
Overige bedrijfsopbrengsten
Kosten van grond- en hulpstoffen en
handelsgoederen
Personeelskosten
Afschrijvingen op gebouwen en installaties en
amortisatie immateriële activa
Bijzondere waardevermindering goodwill
Overige bedrijfslasten
Bedrijfsresultaat
Financieringsbaten
Financieringslasten
Resultaat uit joint ventures en geassocieerde
deelnemingen
Winst voor belastingen
Belastingen
Winst boekjaar
Winst toe te rekenen aan:
• houders van ledenobligaties
• verstrekker van lening coöperatie
• houders van perpetuele obligaties
• aandeelhouder van de vennootschap
• aandeelhouder en overige vermogensverschaffers
van de vennootschap
• minderheidsbelangen
Winst boekjaar
1
(4)
(5)
2014
11.348
65
2013 1
11.281
23
(6)
-7.820
-7.613
(7)
-898
-942
(11) (12)
-231
-213
-1.975
489
-200
-2.023
313
(9)
(9)
9
-57
25
-80
(13)
13
8
454
266
-151
303
-109
157
40
10
34
Toelichting
(12)
(8)
(10)
183
4
41
233
79
70
303
78
157
Zie pagina 81 van de algemene toelichting op de geconsolideerde jaarrekening voor een uitleg van de aanpassing van de vergelijkende cijfers.
Jaarrekening Geconsolideerd overzicht van het totaalresultaat
Geconsolideerd overzicht van het totaalresultaat
2014
303
In miljoenen euro's
Winst boekjaar
2013
157
Posten die in de winst-en-verliesrekening zijn of
in de toekomst mogelijk worden opgenomen:
Effectieve deel mutatie kasstroomafdekkingen, na aftrek van
belastingen
Valuta-omrekenverschillen, na aftrek van belastingen
Waardemutatie financiële instrumenten beschikbaar voor verkoop,
na aftrek van belastingen
Nettototaalresultaat dat in de winst-en-verliesrekening is of in de
toekomst mogelijk wordt opgenomen
-9
-6
54
-81
-4
15
Posten die in de toekomst niet worden opgenomen in de winsten-verliesrekening:
Herwaardering van verplichtingen (activa) uit hoofde van
toegezegd-pensioenregelingen, na aftrek van belastingen
Nettototaalresultaat dat in de toekomst niet wordt opgenomen in
de winst-en-verliesrekening
-162
Resultaten direct verwerkt in het eigen vermogen,
na aftrek van belastingen
Totaalresultaat voor de periode
Toe te rekenen aan:
• aandeelhouder en overige vermogensverschaffers van de
vennootschap
• minderheidsbelangen
41
-72
-34
-162
-34
-121
-106
182
51
109
-17
73
68
75
Jaarrekening Geconsolideerde balans
Geconsolideerde balans
Per 31 december, in miljoenen euro's
76
Activa
Grond, gebouwen en installaties
Immateriële activa
Latente belastingvorderingen
Joint ventures en geassocieerde deelnemingen
Personeelsbeloningen
Overige financiële activa
Vaste activa
Voorraden
Handelsdebiteuren en overige vorderingen
Vorderingen inzake vennootschapsbelasting
Overige financiële activa
Liquide middelen
Activa aangehouden voor verkoop
Vlottende activa
Toelichting
2014
(11)
(12)
(21)
(13)
(20)
(15)
2.589
1.258
364
122
5
98
4.436
2.183
1.182
320
116
6
76
3.883
(16)
(17)
1.264
1.320
25
2
622
7
3.240
1.303
1.335
18
4
560
9
3.229
7.676
7.112
370
114
1.300
296
-88
595
370
114
1.195
290
-123
559
2.587
2.405
236
2.823
226
2.631
(20)
(21)
(22)
(23)
(24)
663
108
6
1.341
39
2.157
630
98
24
835
87
1.674
(25)
(26)
220
2.307
119
35
15
2.696
4.853
412
2.245
118
23
9
2.807
4.481
7.676
7.112
(14)
(18)
(3)
Totaal activa
Eigen vermogen
Aandelenkapitaal
Agioreserve
Ledenobligaties
Lening coöperatie
Overige reserves
Algemene reserve
Eigen vermogen toe te rekenen aan de aandeelhouder van de vennootschap
en overige vermogensverschaffers
Minderheidsbelangen
Totaal eigen vermogen
Verplichtingen
Personeelsbeloningen
Latente belastingverplichtingen
Voorzieningen
Rentedragende verplichtingen
Overige financiële verplichtingen
Langlopende verplichtingen
Verplichtingen aan financiers
Handelscrediteuren en overige verplichtingen
Verplichtingen inzake vennootschapsbelasting
Voorzieningen
Overige financiële verplichtingen
Kortlopende verplichtingen
Totaal verplichtingen
Totaal passiva
1
De vergelijkende cijfers van 2013 zijn aangepast zoals beschreven in de grondslagen (zie pagina 81).
(19)
(22)
(14)
2013 1
Jaarrekening Geconsolideerd kasstroomoverzicht
Geconsolideerd kasstroomoverzicht
In miljoenen euro's
Operationele activiteiten
Winst voor belastingen
Aanpassingen voor:
• rente
• afschrijvingen op gebouwen en installaties en amortisatie immateriële
activa
• bijzondere waardeverminderingen vaste activa
• terugname bijzondere waardeverminderingen vaste activa
• aandeel in resultaat joint ventures en geassocieerde deelnemingen
• mutatie voorwaardelijke verplichting en put-optie
• resultaat herwaardering afdekkingsderivaten
• uitgifte ledenobligaties-vast
• aanpassing pensioenregeling
• boekwinst op desinvesteringen
• toegekende verzekeringscompensatie
Totaal aanpassingen
Mutaties in:
• effecten
• voorraden
• vorderingen
• verplichtingen
• personeelsbeloningen
• voorzieningen
Totaal mutaties
Kasstroom uit bedrijfsactiviteiten
Ontvangen dividend
Betaalde vennootschapsbelasting
Betaalde rente
Ontvangen rente
Ontvangen verzekeringscompensatie operationele activiteiten
Nettokasstroom uit operationele activiteiten
Investeringsactiviteiten
Investeringen in grond, gebouwen, installaties en immateriële activa
Desinvesteringen van grond, gebouwen, installaties, immateriële activa
en activa aangehouden voor verkoop
Ontvangen aflossingen uit hoofde van verstrekte leningen
Acquisities, inclusief liquide middelen
Ontvangen verzekeringscompensatie vaste activa
Nettokasstroom uit investeringsactiviteiten
Financieringsactiviteiten
Investeringen in minderheidsbelangen
Uitbetaald dividend aan minderheidsbelangen
Uitbetaalde rentevergoeding aan houders van perpetuele obligaties
Aflossing perpetuele obligaties
Uitbetaalde rentevergoeding aan houders van ledenobligaties
Opgenomen rentedragende verplichtingen
Afgelost op rentedragende verplichtingen
Uitbetaalde vergoeding put-optie
Afwikkeling derivaten
Nettokasstroom uit financieringsactiviteiten
Nettokasstroom
Liquide middelen begin boekjaar 1
Nettokasstroom
Koersverschil liquide middelen
Liquide middelen einde boekjaar 1
1
Toelichting
(9)
(13)
2014
2013
454
266
32
31
231
213
24
-1
-13
-13
10
101
-131
219
-1
-8
3
-2
114
-29
-12
-51
189
(15)
(31)
(31)
(31)
(22)
-9
69
48
-3
-49
-6
528
-14
-175
-74
226
18
-18
50
693
8
-137
-51
10
22
545
(15)
(2)
-37
757
7
-134
-60
18
588
-629
-521
8
20
2
-28
29
4
-79
-576
-618
-4
-87
-9
-125
-29
558
-451
-10
-11
-74
-28
1.141
-906
-1
(18)
(18)
132
59
-168
-156
510
59
37
606
700
-156
-34
510
Liquide middelen bevat tevens rekening-courant banken (zie toelichting 25) die direct opeisbaar zijn en een integraal onderdeel vormen van het kasbeheer van
FrieslandCampina.
77
Jaarrekening Geconsolideerd overzicht vermogensmutaties
Geconsolideerd overzicht vermogensmutaties
2014
In miljoenen euro's
78
Begin boekjaar
Aandelenkapitaal
Agioreserve
Leden
obligaties
Lening
coöperatie
370
114
1.195
290
40
10
Overzicht
totaalresultaat voor de
periode:
• winst boekjaar
• resultaten direct
verwerkt in het eigen
vermogen
Totaalresultaat voor
de periode
Transacties met
aandeelhouder
en overige
vermogensverschaffers
direct verwerkt in het
eigen vermogen:
• uitbetaald
dividend aan
minderheidsbelangen
• uitbetaalde
rentevergoeding
aan verstrekker van
lening coöperatie
• uitbetaalde rente
vergoeding aan
houders van
ledenobligaties
• uitgifte
ledenobligaties-vast
• overig
Totaal transacties
met aandeelhouder
en overige
vermogensverschaffers
Einde boekjaar
1
40
10
Reële
waarde
reserve
15
Reserve
Reserve
kasvalutastroomaf- omreken
dekkingen verschillen
-24
-114
Algemene Eigen vermogen 1
reserve
Minderheidsbelangen
Totaal
559 2.405
226
2.631
183
233
70
303
-4
-9
48
-159
-124
3
-121
-4
-9
48
24
109
73
182
-63
-63
-4
-36
2
-2
-2
8
-28
-28
101
101
2
2
2
12
73
101
370
114
65
-4
1.300
296
11
-33
-66
Eigen vermogen toe te rekenen aan de aandeelhouder van de vennootschap en overige vermogensverschaffers.
595 2.587
-63
10
236 2.823
Jaarrekening Geconsolideerd overzicht vermogensmutaties
2013
In miljoenen euro's
Begin boekjaar
Aandelenkapitaal
Agioreserve
Perpetuele
obligaties
370
114
130
1.084
4
34
Overzicht
totaalresultaat voor de
periode:
• winst boekjaar
• resultaten direct
verwerkt in het eigen
vermogen
Totaalresultaat voor
de periode
4
Transacties met
aandeelhouder
en overige
vermogensverschaffers
direct verwerkt in het
eigen vermogen:
• uitbetaald
dividend aan
minderheidsbelangen
• uitbetaalde
rentevergoeding
aan houders van
perpetuele obligaties
• uitbetaalde rente
vergoeding aan
houders van
ledenobligaties
• uitgifte
ledenobligaties-vast
• aflossing van
perpetuele obligaties
• omzetting lening
coöperatie
• overig
Totaal transacties
met aandeelhouder
en overige
vermogensverschaffers
Leden
obligaties
Lening
coöperatie
Reëlewaardereserve
Reserve
kasstroomafdekkingen
-18
34
Reserve
valutaomrekenverschil- Algemene
len
reserve
-43
Totaal
503
2.140
118
2.258
41
79
78
157
-6
-71
-34
-96
-10
-106
15
-6
-71
7
-17
68
51
-98
-98
-37
1
-8
-8
7
-30
-30
114
114
-125
-125
290
290
1
1
1
9
242
114
-125
290
77
290
Transacties in
eigendomsbelangen in
dochterondernemingen:
• t ransacties met
houders van
minderheidsbelangen
•v
ervallen DFE putoptie
Totaal transacties in
eigendomsbelangen in
dochterondernemingen
Einde boekjaar
Minderheidsbelangen
15
-9
-134
370
114
1.195
290
79
Eigen
vermogen 1
15
-24
-114
-98
144
-5
-5
40
40
143
183
40
40
138
178
559
2.405
226
2.631
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
In miljoenen euro’s, tenzij anders aangegeven
80
Algemeen
Koninklijke FrieslandCampina N.V. is statutair gevestigd
in Amersfoort, Nederland. Het adres is: Stationsplein 4,
3818 LE Amersfoort. In de geconsolideerde jaarrekening
voor het jaar geëindigd op 31 december 2014 zijn
opgenomen Koninklijke FrieslandCampina N.V. en haar
dochterondernemingen (tezamen FrieslandCampina
genoemd).
Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. houdt alle
aandelen in Koninklijke FrieslandCampina N.V.
FrieslandCampina verwerkt ruim 10,5 miljard kilogram
melk per jaar. De melk wordt verwerkt tot een rijk
gevarieerd assortiment zuivelproducten met waardevolle
voedingsstoffen voor consumenten. In de professionele
markt is FrieslandCampina een belangrijke producent
en leverancier van zuivelproducten aan bakkerijen,
horecabedrijven en fastfoodketens. Daarnaast is
FrieslandCampina producent en leverancier van
hoogwaardige ingrediënten aan producenten van
voedingsmiddelen en farmaceutica.
De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld in
overeenstemming met het continuïteitsbeginsel.
Basis voor presentatie
Overeenstemmingsverklaring
De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld in
overeenstemming met International Financial Reporting
Standards (IFRS) zoals aanvaard binnen de Europese
Unie en met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende
Burgerlijk Wetboek (BW), voor zover van toepassing.
De enkelvoudige winst-en-verliesrekening is opgesteld met
gebruikmaking van de vrijstelling uit artikel 402, Titel 9
Boek 2 BW.
De jaarrekening van Koninklijke FrieslandCampina N.V.
per 31 december 2014 wordt na ondertekening door
de executive board en de raad van commissarissen op
27 februari 2015, door de executive board vrijgegeven
voor publicatie op 12 maart 2015. Op 1 mei 2015 zal de
jaarrekening ter vaststelling worden voorgelegd aan het
bestuur van Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. in
haar rol als algemene vergadering van aandeelhouders van
Koninklijke FrieslandCampina N.V.
Waarderingsbasis
De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld op basis van
historische kosten, met uitzondering van de volgende van
materieel belang zijnde balansposten:
• financiële instrumenten, anders dan derivaten,
gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van
waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening;
• derivaten gewaardeerd tegen reële waarde;
• nettopensioenverplichting (actief) uit hoofde van de
toegezegd-pensioenregeling, gewaardeerd tegen reële
waarde van de fondsbeleggingen, verminderd met de
contante waarde van de toegezegde pensioenrechten.
Functionele valuta en presentatievaluta
De geconsolideerde jaarrekening luidt in euro’s. Dit is
tevens de functionele valuta van FrieslandCampina. Alle
financiële informatie die in euro's wordt gepresenteerd
is afgerond op het meest nabije miljoen, tenzij anders
aangegeven.
Gebruik van schattingen en aannames
De opstelling van de geconsolideerde jaarrekening in
overeenstemming met IFRS vereist dat het management
oordelen vormt en schattingen en veronderstellingen maakt
die van invloed zijn op de toepassing van grondslagen en
gerapporteerde waarde van activa en verplichtingen, en
van baten en lasten. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen
afwijken van deze schattingen.
De schattingen en onderliggende veronderstellingen
worden voortdurend beoordeeld. Bij het vormen van
deze beoordelingen en het maken van de genoemde
inschattingen is mede gebruikgemaakt van opinies en
adviezen van (externe) ter zake deskundigen. Herzieningen
van schattingen worden opgenomen in de periode waarin
de schattingen worden herzien en in toekomstige perioden
waarvoor de herziening gevolgen heeft. De schattingen en
aannames die als meest kritisch worden aangemerkt zijn:
• bijzondere waardeverminderingen (zie toelichting 3, 11
en 12);
• gebruiksduur van grond, gebouwen en installaties en
immateriële activa (zie toelichting 11 en 12);
• benutting van fiscale verliezen en onzekere fiscale
posities (zie toelichting 10, 21 en 27);
• waardering van de verplichting uit hoofde van toegezegdpensioenregelingen (zie toelichting 20);
• belangrijke veronderstellingen gebruikt voor
kasstroomprognoses op contante waarde (zie toelichting
12, 23 en 30);
• voorzieningen en niet in de balans opgenomen
verplichtingen (zie toelichting 22 en 27).
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
Voor een nader inzicht in de verwerking van de daarbij
genoemde posten in de jaarrekening wordt verwezen naar
de toelichtingen in de jaarrekening.
In 2014 heeft FrieslandCampina de accounting policy
inzake reclameen promotiekosten verder aangescherpt,
waarbij een herclassificatie van voornamelijk reclameen promotiekosten naar promotionele kortingen heeft
plaatsgevonden. De vergelijkende cijfers van 2013 zijn
aangepast en dit heeft geleid tot een herclassificatie van de
overige bedrijfslasten (verlaging EUR 137 miljoen) naar de
netto-omzet (verlaging EUR 137 miljoen). Deze aanpassing
heeft geen effect op het nettoresultaat, het eigen
vermogen of het balanstotaal. Zie toelichting 1, 4 en 8.
De vergelijkende cijfers van de balans zijn aangepast,
waarbij het gedeelte van de leningen van ledenmelkveehouders dat als langlopend was geclassificeerd
(EUR 41 miljoen) nu onder de kortlopende schulden is
opgenomen, conform de voorwaarden van deze lening. Zie
toelichting 23 en 25.
Wijzigingen in grondslagen voor financiële verslaggeving
Nieuwe en herziene standaarden zoals toegepast door
FrieslandCampina
De volgende nieuwe en herziene standaarden zijn, met
ingang van 1 januari 2014, voor het eerst verplicht:
• IFRS 10 Geconsolideerde jaarrekening;
• IFRS 11 Gezamenlijke overeenkomsten;
• IFRS 12 Toelichting op belangen in andere entiteiten;
• IAS 36 Realiseerbare waarde van niet-financiële activa
(Aanpassing IAS 36);
• IAS 39 Vernieuwing van derivaten en continuering van
hedge accounting (Aanpassing IAS 39).
Verschillende andere nieuwe standaarden en wijzigingen
zijn voor het eerst van toepassing in 2014. Ze hebben
echter geen effect op de geconsolideerde jaarrekening
van FrieslandCampina, afgezien van enkele wijzigingen in
toelichtingsvereisten.
IFRS 10 Geconsolideerde jaarrekening
IFRS 10 vervangt de consolidatievereisten in SIC 12 en IAS
27. IFRS 10 verandert de definitie van zeggenschap zodat
voor alle entiteiten dezelfde criteria gebruikt worden om
vast te stellen of er sprake is van zeggenschap. De nieuwe
definitie van zeggenschap focust op de eis om zowel macht
als variabele opbrengsten te hebben voordat sprake is van
zeggenschap. De nieuwe standaard bevat ook richtlijnen
om vast te stellen of sprake is van zeggenschap in de
situatie dat een onderneming minder dan de helft van de
stemrechten in een andere onderneming heeft en voor
agent/principaal relaties. Deze nieuwe standaard heeft
geen materieel effect op de geconsolideerde jaarrekening
van FrieslandCampina.
IFRS 11 Gezamenlijke overeenkomsten
In deze nieuwe standaard ligt de focus meer op de rechten
en verplichtingen van de partijen van een gezamenlijke
overeenkomst dan op de juridische vorm. Er zijn twee typen
gezamenlijke overeenkomsten: joint operations en joint
ventures. Onder IFRS 11 worden belangen in joint operations
verantwoord op basis van de belangen in de activa en
passiva en belangen in joint ventures op basis van de
vermogensmutatiemethode. Deze nieuwe standaard heeft
geen materieel effect op de geconsolideerde jaarrekening
van FrieslandCampina.
IFRS 12 Toelichting op belangen in andere entiteiten
Deze nieuwe standaard bevat alle toelichtingsvereisten
die eerder waren opgenomen in IAS 27, IAS 31 en IAS 28
en een aantal nieuwe toelichtingsvereisten. Deze nieuwe
standaard brengt extra toelichtingsvereisten met zich
mee voor de toelichting met betrekking tot belangen in
dochterondernemingen, joint ventures en geassocieerde
deelnemingen.
IFRS 10, IFRS 11 en IFRS 12 Overgangsregeling
Deze wijziging geeft additionele richtlijnen voor de
wijzigingen in IFRS 10, IFRS 11 en IFRS 12, waardoor alleen
nog aangepaste vergelijkende informatie verschaft
dient te worden over de laatst voorafgaande periode.
Daarnaast mogen verschillen in boekwaarde als gevolg
van de invoering van IFRS 10 direct in het eigen vermogen
worden verwerkt. Deze overgangsregeling heeft geen
materieel effect op de geconsolideerde jaarrekening van
FrieslandCampina.
IAS 36 Realiseerbare waarde van niet-financiële activa
(Aanpassing IAS 36)
Deze wijziging beperkt de verplichting tot het verstrekken
van het verschil tussen de realiseerbare waarde en de
boekwaarde van een kasstroomgenererende eenheid voor
de periode waarin geen bijzondere waardevermindering
heeft plaatsgevonden of is teruggedraaid.
Daarnaast zijn de toelichtingsvereisten uitgebreid met
betrekking tot de realiseerbare waarde indien deze is
bepaald op basis van reële waarde minus desinvesterings
kosten. Deze wijziging heeft geen materieel effect op de
geconsolideerde jaarrekening van FrieslandCampina.
81
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
82
IAS 39 Vernieuwing van derivaten en continuering van
hedge accounting (Aanpassing IAS 39)
Deze aanpassing van IAS 39 staat bedrijven, onder
bepaalde omstandigheden, toe een afdekkingsrelatie te
continueren, terwijl het onderliggende contract wordt
vernieuwd. Dit kan het geval zijn wanneer een vernieuwing
noodzakelijk is om met een centrale tegenpartij te
vereffenen als het gevolg van wet- of regelgeving. De
aanpassing van IAS 39 is het gevolg van veranderingen in
weten regelgeving in veel jurisdicties dat tot een groot
aantal vernieuwingen van afdekkingsinstrumenten zou
leiden. Deze aanpassing heeft geen materieel effect op de
geconsolideerde jaarrekening van FrieslandCampina.
Nieuwe en herziene standaarden, wijzigingen en
interpretaties die nog niet van kracht zijn voor het
financiële jaar vanaf 1 januari 2014 en niet vroegtijdig zijn
ingevoerd
De volgende nieuwe standaarden, wijzigingen op
standaarden en interpretaties, die van kracht worden voor
boekjaren beginnend na 1 januari 2014, zijn niet toegepast
op deze geconsolideerde jaarrekening:
IFRS 9 Financiële instrumenten
IFRS 9 bevat herziene bepalingen ten aanzien van de
classificatie en waardering van financiële instrumenten,
met inbegrip van een nieuw model voor verwachte
kredietverliezen ten behoeve van de berekening van
de waardevermindering van financiële activa, en de
nieuwe algemene vereisten voor hedge accounting.
FrieslandCampina zal deze standaard niet vervroegd
toepassen en heeft de omvang van het te verwachten effect
nog niet bepaald. Deze standaard is nog niet door de EU
goedgekeurd. IFRS 9 zal naar verwachting van kracht zijn
vanaf 1 januari 2018.
IFRS 15 Opbrengsten uit contracten met klanten
IFRS 15 voorziet in een uitgebreid raamwerk om te bepalen
of, hoeveel en wanneer opbrengsten moeten worden
verantwoord. Verder brengt deze nieuwe standaard extra
toelichtingsvereisten met zich mee. FrieslandCampina
beoordeelt momenteel het mogelijke effect van de
toepassing van IFRS 15 op de geconsolideerde jaarrekening
van FrieslandCampina. IFRS 15 zal naar verwachting van
kracht zijn vanaf 1 januari 2017, maar deze standaard is nog
niet door de EU goedgekeurd.
FrieslandCampina evalueert momenteel de potentiële
impact van overige nieuwe standaarden, wijzigingen op
standaarden en interpretaties die op of na 1 januari 2015
effectief zullen zijn en die niet vervroegd worden toegepast
door FrieslandCampina. Geen van deze standaarden
heeft naar verwachting een materieel effect op de
geconsolideerde jaarrekening van FrieslandCampina.
Belangrijke grondslagen voor financiële verslaggeving
De hierna uiteengezette grondslagen voor financiële
verslaggeving zijn consistent toegepast voor alle
gepresenteerde perioden in deze geconsolideerde
jaarrekening en zijn tevens consistent toegepast door alle
entiteiten van FrieslandCampina.
Consolidatiegrondslagen
Bedrijfscombinaties
Bedrijfscombinaties worden verwerkt op basis van de
overnamemethode per de overnamedatum, dat wil
zeggen de datum waarop de zeggenschap overgaat
naar FrieslandCampina. Er is sprake van zeggenschap
als FrieslandCampina op basis van haar betrokkenheid
bij de entiteit is blootgesteld aan, dan wel recht heeft
op, variabele rendementen en het vermogen heeft die
rendementen te beïnvloeden aan de hand van haar
zeggenschap over de entiteit.
FrieslandCampina waardeert de goodwill op de
overnamedatum als:
• de reële waarde van de overgedragen vergoeding;
vermeerderd met
• het opgenomen bedrag van eventuele
minderheidsbelangen in de overgenomen partij;
vermeerderd met
• indien de bedrijfscombinatie in fasen plaatsvindt, de reële
waarde van het voorafgaande belang in de overgenomen
partij; verminderd met
• het opgenomen nettobedrag (over het algemeen de reële
waarde) van de identificeerbare verworven activa en
aangegane verplichtingen.
Indien het verschil negatief is, wordt onmiddellijk
een boekwinst uit een voordelige koop in de winsten-verliesrekening opgenomen. In de overgedragen
vergoeding is geen bedrag begrepen voor de afwikkeling
van bestaande relaties. Een dergelijk bedrag wordt in het
algemeen in de winst-en-verliesrekening opgenomen.
Door FrieslandCampina gemaakte transactiekosten in
verband met een bedrijfscombinatie, niet zijnde kosten in
verband met de uitgifte van aandelen of obligaties, worden
opgenomen in de winst-en-verliesrekening wanneer zij
worden gemaakt.
De reële waarde van een voorwaardelijke verplichting
wordt op de overnamedatum opgenomen. Indien die
voorwaardelijke verplichting wordt geclassificeerd als eigen
vermogen, vindt geen latere herwaardering plaats en wordt
de afwikkeling verantwoord binnen het eigen vermogen. In
andere gevallen worden wijzigingen na eerste opname in de
winst-en-verliesrekening opgenomen.
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
Waarde-aanpassingen van verplichtingen inzake put-opties
die betrekking hebben op acquisities voor de invoering van
IFRS 3 in 2010, worden verwerkt in goodwill.
Bij iedere bedrijfscombinatie kiest FrieslandCampina een
methode om het minderheidsbelang te waarderen: ofwel op
basis van reële waarde of op basis van het evenredige deel
van de identificeerbare verworven activa en aangegane
verplichtingen van de overgenomen partij, die in het
algemeen zijn gewaardeerd tegen reële waarde.
Verwerving van minderheidsbelangen
Veranderingen in FrieslandCampina’s belang in een
dochteronderneming die niet resulteren in een verlies
van zeggenschap, worden verantwoord als transacties
met eigenaars in hun hoedanigheid van eigenaars. De
aanpassingen van de minderheidsbelangen uit hoofde
van transacties waarbij geen sprake is van verlies van
zeggenschap zijn gebaseerd op een evenredig bedrag
van de netto-activa van de dochteronderneming. Er
worden geen aanpassingen gemaakt aan de goodwill en
er wordt geen winst of verlies verantwoord in de winst-enverliesrekening.
Dochterondernemingen
Dochterondernemingen zijn entiteiten waarover
FrieslandCampina zeggenschap heeft. De financiële
gegevens van dochterondernemingen zijn in de
geconsolideerde jaarrekening opgenomen vanaf de datum
waarop voor het eerst sprake is van zeggenschap tot aan
het moment waarop deze eindigt.
Verlies van zeggenschap
Bij verlies van zeggenschap worden de activa en
verplichtingen van de dochteronderneming, eventuele
minderheidsbelangen en overige met de dochteronder
neming samenhangende vermogenscomponenten niet
langer in de balans verantwoord. Het eventuele overschot
of tekort dat ontstaat bij het verlies van de zeggenschap
wordt opgenomen in de winst-en-verliesrekening. Indien
FrieslandCampina een belang houdt in de voormalige
dochteronderneming, wordt dat belang verantwoord tegen
de reële waarde per de datum dat niet langer sprake was
van zeggenschap. Vervolgens wordt dit belang verantwoord
als een geassocieerde deelneming (verwerkt volgens de
vermogensmutatiemethode) of als een financieel actief
beschikbaar voor verkoop, afhankelijk van de mate van
behouden invloed.
Geassocieerde deelnemingen en joint ventures
Geassocieerde deelnemingen zijn die entiteiten waarin
FrieslandCampina invloed van betekenis heeft op het
financiële en operationele beleid, maar waarover zij geen
zeggenschap heeft. Joint ventures zijn die entiteiten waarin
FrieslandCampina gezamenlijk zeggenschap heeft en
waarbij FrieslandCampina aanspraak maakt op een deel van
de netto-activa van de entiteit, en niet zozeer op de activa
en verplichtingen van de entiteit. Bij entiteiten waarover
gezamenlijk de zeggenschap wordt uitgeoefend is die
zeggenschap vastgelegd in een contractuele overeenkomst
en is unanieme instemming vereist voor strategische
beslissingen over het financiële en operationele beleid.
Geassocieerde deelnemingen en joint ventures worden
verantwoord op basis van de vermogensmutatiemethode en
worden bij de eerste opname gewaardeerd tegen kostprijs.
In die kostprijs van de investering zijn de transactiekosten
inbegrepen.
De geconsolideerde jaarrekening omvat het aandeel
van FrieslandCampina in de resultaten en in de nietgerealiseerde resultaten (verwerkt via het geconsolideerd
overzicht van het totaalresultaat), na correctie van de
grondslagen in overeenstemming met FrieslandCampina,
vanaf de datum waarop FrieslandCampina voor het eerst
invloed van betekenis heeft, tot aan de datum waarop voor
het laatst sprake is van invloed van betekenis.
Wanneer het aandeel van FrieslandCampina in de
verliezen groter is dan de waarde van het belang
in een geassocieerde deelneming of joint venture,
wordt de boekwaarde van het belang, inclusief
eventuele langetermijninvesteringen, in de balans van
FrieslandCampina afgeboekt tot nihil en worden verdere
verliezen niet meer in aanmerking genomen behalve voor
zover FrieslandCampina een verplichting is aangegaan
of betalingen heeft verricht namens een volgens de
vermogensmutatiemethode verwerkte investering.
Eliminatie intercompany-transacties
Intercompany-saldi en intercompany-transacties
binnen FrieslandCampina en niet-gerealiseerde winsten
en verliezen die voortkomen uit transacties binnen
FrieslandCampina, worden geëlimineerd bij de opstelling
van de geconsolideerde jaarrekening. Niet-gerealiseerde
winsten uit transacties met geassocieerde deelnemingen
en joint ventures worden geëlimineerd tot de mate van
FrieslandCampina's belang in de entiteit. Niet-gerealiseerde
verliezen worden op dezelfde manier geëlimineerd als de
niet-gerealiseerde winsten, maar alleen voor zover er geen
aanwijzing is voor een bijzondere waardevermindering.
83
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
84
Op pagina 136 is een lijst opgenomen met de belangrijkste
dochterondernemingen, joint ventures en geassocieerde
deelnemingen.
Vreemde valuta
Transacties in vreemde valuta
Monetaire activa en passiva in vreemde valuta worden
omgerekend tegen de koers per balansdatum. Transacties
in vreemde valuta worden omgerekend tegen de koers per
transactiedatum.
Niet-monetaire posten die worden gewaardeerd tegen
historische kostprijs en die luiden in een vreemde valuta,
worden omgerekend tegen de koers geldend op de datum
van de oorspronkelijke transacties. Niet-monetaire posten
die worden gewaardeerd tegen de reële waarde en die
luiden in een vreemde valuta worden omgerekend tegen
de koers geldend op de datum waarop de reële waarde is
bepaald.
De bij omrekening optredende valutakoersverschillen
worden in de winst-en-verliesrekening opgenomen, met
uitzondering van de volgende verschillen als gevolg van de
omrekening van:
• voor verkoop beschikbare eigenvermogensinstrumenten
(behalve bij bijzondere waardevermindering, in welk
geval de in het geconsolideerd overzicht van het
totaalresultaat opgenomen valutakoersverschillen
worden overgeboekt naar de winst-en-verliesrekening);
• een financiële verplichting die wordt aangemerkt als een
netto-investering in een buitenlandse activiteit;
• kwalificerende kasstroomafdekkingen, voor zover de
afdekking zeer effectief is.
Deze verschillen worden via het geconsolideerd overzicht
van het totaalresultaat verwerkt in het eigen vermogen.
Buitenlandse bedrijfsactiviteiten
De activa en verplichtingen van buitenlandse
dochterondernemingen worden in euro’s omgerekend
tegen de koers per balansdatum. De opbrengsten en
kosten worden in euro’s omgerekend tegen de wisselkoers
op de transactiedatum. Valuta-omrekenverschillen
worden opgenomen in het geconsolideerd overzicht van
het totaalresultaat en verwerkt in de reserve valutaomrekenverschillen in het eigen vermogen. Betreft de
activiteit echter een niet volledige dochtermaatschappij,
dan wordt het betreffende evenredige aandeel van
het valuta-omrekenverschil toegerekend aan de
minderheidsbelangen.
Indien een buitenlandse activiteit wordt verkocht in die
zin dat FrieslandCampina de zeggenschap, invloed van
betekenis dan wel gezamenlijke zeggenschap verliest,
wordt het in verband met deze buitenlandse activiteit
cumulatief opgebouwde bedrag overgeboekt naar de
winst-en-verliesrekening als onderdeel van de winst of het
verlies bij de verkoop. Wanneer FrieslandCampina slechts
een deel van zijn belang in een dochteronderneming die
een buitenlandse activiteit omvat, verkoopt met behoud
van zeggenschap, wordt het evenredige aandeel van het
cumulatieve bedrag toegerekend aan minderheidsbelangen.
Wanneer FrieslandCampina slechts een deel van zijn
investering in een geassocieerde deelneming of joint
venture die een buitenlandse activiteit omvat, verkoopt en
invloed van betekenis of gezamenlijk zeggenschap behoudt,
wordt het evenredige aandeel van het cumulatieve bedrag
overgeboekt naar de winst-en-verliesrekening.
Wanneer de afwikkeling van een monetaire vordering op of
schuld aan een buitenlandse activiteit niet gepland noch in
de nabije toekomst waarschijnlijk is, wordt deze beschouwd
als een netto-investering in de buitenlandse activiteiten.
Valutakoersverschillen die optreden bij de omrekening
van een vordering of schuld die wordt aangemerkt als
een netto-investering in een buitenlandse activiteit
worden opgenomen in het geconsolideerd overzicht van
het totaalresultaat en verwerkt in de reserve valutaomrekenverschillen in het eigen vermogen. Wanneer deze
vordering of schuld wordt afgelost, wordt het op deze
netto-investering betrekking hebbende deel van de reserve
valuta-omrekenverschillen overgeboekt naar de winst-enverliesrekening.
Bij de opstelling van de geconsolideerde jaarrekening zijn
de volgende wisselkoersen gehanteerd:
2014
Amerikaanse dollar
Singapore dollar
Hong Kong dollar
Indonesische rupiah
(per 10.000)
Maleisische ringgit
Nigeriaanse naira (per 100)
Vietnamese dong (per 10.000)
Chinese yuan
Filippijnse peso
Thaise Baht
Russische Roebel
Ultimo
Gemiddeld
1,21
1,60
9,38
1,33
1,68
10,30
1,50
1,58
4,23
2,21
2,59
7,51
54,19
39,94
70,23
4,35
2,19
2,82
8,19
58,98
43,14
51,03
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
2013
Amerikaanse dollar
Singapore dollar
Hong Kong dollar
Indonesische rupiah
(per 10.000)
Maleisische ringgit
Nigeriaanse naira (per 100)
Vietnamese dong (per 10.000)
Chinese yuan
Filippijnse peso
Thaise Baht
Russische Roebel
Ultimo
Gemiddeld
1,37
1,74
10,67
1,33
1,66
10,30
1,68
1,38
4,51
2,20
2,90
8,32
61,02
45,09
45,22
4,20
2,12
2,79
8,16
56,44
40,88
42,41
Financiële instrumenten
Financiële activa anders dan derivaten
Leningen, vorderingen en deposito’s worden door
FrieslandCampina bij eerste opname verwerkt op de datum
waarop deze ontstaan. Bij alle overige financiële activa
(inclusief activa aangemerkt als gewaardeerd tegen reële
waarde met verwerking van waardeveranderingen via de
winst-en-verliesrekening) vindt de eerste opname plaats
op transactiedatum. De transactiedatum is de datum
waarop FrieslandCampina zich verbindt aan de contractuele
bepalingen van het instrument.
FrieslandCampina neemt een financieel actief niet langer op
in de balans als de contractuele rechten op de kasstromen
uit het actief aflopen, of als FrieslandCampina de
contractuele rechten op de ontvangst van de kasstromen
uit het financieel actief overdraagt door middel van
een transactie waarbij nagenoeg alle aan het eigendom
van dit actief verbonden risico's en voordelen worden
overgedragen.
Financiële activa en verplichtingen worden gesaldeerd en
het resulterende nettobedrag wordt uitsluitend in de balans
gepresenteerd indien FrieslandCampina een wettelijk
afdwingbaar recht op deze saldering heeft en indien zij
voornemens is om af te wikkelen op nettobasis dan wel het
actief en de verplichting gelijktijdig te realiseren.
FrieslandCampina classificeert financiële activa, anders
dan derivaten, in de volgende categorieën: financiële activa
gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van
waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening, tot
einde looptijd aangehouden financiële activa, leningen en
vorderingen en voor verkoop beschikbare financiële activa.
Financiële activa gewaardeerd tegen reële waarde met
verwerking van waardeveranderingen in de winst-enverliesrekening
Een financieel actief wordt geclassificeerd als
gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van
waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening indien
het als zodanig is aangemerkt bij de eerste opname of
indien het financieel actief geherclassificeerd wordt als een
voor handelsdoeleinden aangehouden financieel actief.
Toerekenbare transactiekosten worden als last opgenomen
in de winst-en-verliesrekening wanneer zij worden gemaakt.
Financiële activa gewaardeerd tegen reële waarde met
verwerking van waardeveranderingen in de winst-enverliesrekening worden gewaardeerd tegen reële waarde
en eventuele wijzigingen in die reële waarde worden
opgenomen in de winst-en-verliesrekening.
Leningen en vorderingen
Leningen en vorderingen zijn financiële instrumenten met
vaste of bepaalbare betalingen, die niet op een actieve
markt zijn genoteerd. Dergelijke activa worden bij de eerste
opname gewaardeerd tegen reële waarde plus eventuele
direct toerekenbare transactiekosten. Na eerste opname,
worden de leningen en vorderingen gewaardeerd tegen
geamortiseerde kostprijs met behulp van de effectieve
rentemethode, verminderd met eventuele bijzondere
waardeverminderingen.
Voor verkoop beschikbare financiële activa
Deze activa worden bij eerste opname gewaardeerd
tegen reële waarde plus eventuele direct toerekenbare
transactiekosten. Na eerste opname worden voor
verkoop beschikbare financiële activa gewaardeerd
tegen reële waarde; eventuele wijzigingen daarin,
anders dan bijzondere waardeverminderingsverliezen,
worden opgenomen in het geconsolideerd overzicht
van het totaalresultaat en geaccumuleerd in de reëlewaardereserve. Eventuele dividenden worden in de winsten-verliesrekening verwerkt als financieringsbate. Als
deze activa niet langer worden opgenomen, worden de in
het eigen vermogen geaccumuleerde winsten en verliezen
overgeboekt naar de winst-en-verliesrekening.
Liquide middelen
De liquide middelen hebben betrekking op kasgeld,
banksaldi en kortlopende deposito’s met een
oorspronkelijke looptijd van drie maanden of minder vanaf
de verwervingsdatum.
85
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
86
Financiële verplichtingen anders dan derivaten
De eerste opname van uitgegeven obligaties en
achtergestelde leningen door FrieslandCampina vindt
plaats op de datum waarop deze verplichtingen ontstaan.
Bij alle overige financiële verplichtingen (inclusief
verplichtingen die zijn aangemerkt als gewaardeerd tegen
reële waarde met verwerking van waardeveranderingen
in de winst-en-verliesrekening) vindt de eerste opname
plaats op transactiedatum. De transactiedatum is de datum
waarop FrieslandCampina zich verbindt aan de contractuele
bepalingen van het instrument.
FrieslandCampina neemt een financiële verplichting niet
langer op in de balans zodra aan de prestatie ingevolge de
verplichting is voldaan, deze is opgeheven of is verlopen.
FrieslandCampina classificeert de financiële verplichtingen
anders dan derivaten onder de categorie overige financiële
verplichtingen. Dergelijke financiële verplichtingen worden
bij eerste opname gewaardeerd tegen reële waarde
minus eventuele direct toerekenbare transactiekosten.
Na eerste opname worden deze financiële verplichtingen
gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs volgens de
effectieve rentemethode. Overige financiële verplichtingen
bestaan uit leningen en overige financieringsverplichtingen,
rekening-courant banken, handelscrediteuren en overige te
betalen posten.
Derivaten (inclusief derivaten met toepassing van hedge
accounting)
FrieslandCampina maakt gebruik van derivaten om de
valutarisico's en renterisico’s af te dekken.
Derivaten worden bij de eerste opname gewaardeerd tegen
reële waarde; toerekenbare transactiekosten worden als
last in de winst-en-verliesrekening opgenomen wanneer zij
worden gemaakt. Na de eerste opname worden derivaten
tegen reële waarde gewaardeerd en eventuele wijzigingen
worden op de hierna beschreven manier verantwoord,
afhankelijk of hedge accounting wordt toegepast.
Derivaten met toepassing van hedge accounting
FrieslandCampina past kasstroom hedge accounting toe op
een gedeelte van haar valuta- en rentederivaten.
Bepalen van effectiviteit van de hedge
Op het moment dat het derivaat voor het eerst als
afdekkingsinstrument wordt aangewezen, documenteert
FrieslandCampina de relatie die bestaat tussen
afdekkingsinstrument(en) en afgedekte positie(s),
inclusief haar risicobeheerdoelstellingen en strategie
bij het aangaan van de afdekkingstransactie en het
afdekkingsrisico, alsmede de methoden die worden gebruikt
om de effectiviteit van de afdekkingsrelatie vast te stellen.
Bij het aangaan van de afdekkingsrelatie en daarna per
rapportagedatum beoordeelt FrieslandCampina of de
afdekkingsinstrumenten naar verwachting gedurende
de periode waarvoor de afdekking is aangewezen 'zeer
effectief' zullen zijn in het bereiken van compensatie van
aan de afgedekte positie(s) toe te rekenen veranderingen in
reële waarde of kasstromen en hiermee de daadwerkelijke
resultaten van iedere afdekking binnen een bereik van
80 tot 125% vallen. Een kasstroomafdekking van een
verwachte transactie vereist dat het zeer waarschijnlijk is
dat de transactie zal plaatsvinden en deze transactie een
blootstelling zou opleveren aan variabiliteit van kasstromen
die dusdanig is dat deze uiteindelijk van invloed zou kunnen
zijn op de gerapporteerde winst/het gerapporteerde
verlies.
Kasstroomafdekkingen
Wanneer een derivaat wordt aangewezen als afdekking
van de variabiliteit van kasstromen die voortvloeit uit een
bepaald risico dat is verbonden aan een opgenomen actief,
verplichting, of zeer waarschijnlijke, verwachte transactie
die de winst of het verlies zou kunnen beïnvloeden, dan
wordt het effectieve deel van de veranderingen in de reële
waarde van het derivaat opgenomen in het geconsolideerd
overzicht van het totaalresultaat en gepresenteerd in de
reserve kasstroomafdekkingen in het eigen vermogen. Het
eventuele niet-effectieve deel van de veranderingen in de
reële waarde van het derivaat wordt rechtstreeks in de
winst-en-verliesrekening opgenomen.
Wanneer de afgedekte positie een niet-financieel actief is,
wordt het in het eigen vermogen opgenomen bedrag in de
boekwaarde van de activa meegenomen wanneer de activa
worden verantwoord. In andere gevallen wordt het bedrag
dat is opgebouwd in het eigen vermogen overgeboekt naar
de winst-en-verliesrekening in dezelfde periode waarin de
afgedekte positie de winst-en-verliesrekening beïnvloedt.
Indien een afdekkinginstrument dat niet langer voldoet aan
de criteria voor 'hedge accounting' afloopt, wordt verkocht,
beëindigd of uitgeoefend, dan wordt hedge accounting
vanaf de laatste effectieve toetsingsdatum beëindigd. Als
de verwachte transactie niet langer wordt verwacht, wordt
het saldo in het eigen vermogen overgeboekt naar de winsten-verliesrekening.
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
Overige niet-handelsderivaten
Indien voor een derivaat geen hedge accounting wordt
toegepast, worden alle veranderingen in de reële waarde
rechtstreeks in de winst-en-verliesrekening opgenomen.
Eigen vermogen
Aandelenkapitaal
Aandelen worden aangemerkt als eigen vermogen.
Kosten die direct zijn toe te rekenen aan de uitbreiding
van het aandelenkapitaal worden in mindering gebracht
van het eigen vermogen, na aftrek van belastingen. Het
aandelenkapitaal bestaat uit het gestort kapitaal en het
resterende deel betreft agioreserve.
Overige financiële instrumenten
Overige financiële instrumenten worden als eigen
vermogen geclassificeerd als de instrumenten
geen vervaldatum hebben en de rentebetaling door
FrieslandCampina kan worden uitgesteld.
Dividenden
Dividenden worden als verplichting verantwoord in de
periode waarin ze zijn toegekend.
Grond, gebouwen en installaties
Opname en waardering
Grond, gebouwen en installaties worden gewaardeerd tegen
kostprijs verminderd met cumulatieve afschrijvingen en
cumulatieve bijzondere waardeverminderingsverliezen. In
de kostprijs zijn de kosten begrepen die direct toerekenbaar
zijn aan de verwerving van het actief. De kostprijs van zelf
vervaardigde activa omvat:
• materiaalkosten en directe arbeidskosten;
• eventuele andere kosten die rechtstreeks toerekenbaar
zijn aan het gebruiksklaar maken van het actief;
• een schatting van de ontmantelingskosten en
verwijdering van activa wanneer FrieslandCampina een
verplichting heeft om zich van de activa te ontdoen;
• geactiveerde financieringskosten.
Onder de grond, gebouwen en installaties zijn mede
opgenomen activa waarvan op basis van financiële
leaseovereenkomsten het economische eigendom is
verworven. Geleasede activa worden vanaf het moment
van de aanvang van de lease gewaardeerd tegen de reële
waarde of indien lager tegen de contante waarde van
de minimale leaseverplichtingen. Na de eerste opname
geschiedt de verwerking in overeenstemming met de van
toepassing zijnde grondslagen.
Wanneer grond, gebouwen en installaties bestaan uit
onderdelen met een verschillende gebruiksduur, worden
deze als afzonderlijke posten (componenten) onder de
grond, gebouwen en installaties verantwoord. Winst of
verlies uit de verkoop van een materieel vast actief wordt
vastgesteld aan de hand van een vergelijking van de
verkoopopbrengsten met de boekwaarde van de grond,
gebouwen en installaties en wordt verantwoord in de winsten-verliesrekening.
Kosten na eerste opname
Latere uitgaven worden enkel geactiveerd als het
waarschijnlijk is dat de toekomstige economische voordelen
die aan de uitgaven verbonden zijn naar FrieslandCampina
zullen vloeien. De kosten van reparaties en onderhouden
worden opgenomen als zij worden gemaakt.
Afschrijvingen
Afschrijvingen op gebouwen en installaties worden ten
laste van de winst-en-verliesrekening gebracht volgens de
lineaire methode op basis van de geschatte gebruiksduur
van iedere component van een materieel vast actief. Tenzij
het redelijkerwijs zeker is dat FrieslandCampina geleasede
activa aan het einde van de leasetermijn in eigendom zal
nemen, worden deze afgeschreven over de termijn van
de leaseovereenkomst of de gebruiksduur, afhankelijk
van welke korter is. Gebouwen en installaties worden
afgeschreven vanaf de datum waarop ze geïnstalleerd en
klaar voor gebruik zijn.
De geschatte gebruiksduur voor de huidige periodes is als
volgt voor de belangrijkste grond, gebouwen, machines en
installaties en overige operationele activa:
Grondniet afgeschreven
Gebouwen10-25 jaar
Machines en installaties
5-33 jaar
Overige operationele activa
3-20 jaar
Afschrijvingsmethoden, gebruiksduur en restwaarde
worden op het einde van ieder boekjaar opnieuw
geëvalueerd en, indien noodzakelijk aangepast.
87
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
88
Immateriële activa en goodwill
Goodwill
Goodwill die ontstaat bij de acquisitie van dochteronder
nemingen wordt verantwoord als een immaterieel actief.
Zie de grondslagen voor consolidatie voor de waardering
van goodwill tijdens de eerste opname. Goodwill wordt
gewaardeerd tegen kostprijs verminderd met cumulatieve
bijzondere waardeverminderingsverliezen. Met betrekking
tot niet-geconsolideerde deelnemingen wordt de
boekwaarde van goodwill opgenomen in de boekwaarde
van de joint venture of geassocieerde deelneming en een
eventueel bijzonder waardeverminderingsverlies wordt
toegerekend aan de boekwaarde van de joint venture of
geassocieerde deelneming als geheel.
Onderzoek en ontwikkeling
Uitgaven voor onderzoeksactiviteiten die worden verricht
met het vooruitzicht nieuwe wetenschappelijke of
technische kennis en inzichten te verwerven, worden als
last in de winst-en-verliesrekening opgenomen wanneer
zij worden gedaan. Met ontwikkelingsactiviteiten is een
plan of ontwerp voor de productie van nieuwe of wezenlijk
verbeterde producten en processen gemoeid. Uitgaven
voor ontwikkelingsactiviteiten worden alleen geactiveerd
als de ontwikkelingskosten betrouwbaar kunnen worden
bepaald, het product of proces technisch en commercieel
haalbaar is, de toekomstige economische voordelen
waarschijnlijk zijn en FrieslandCampina van plan is en
over voldoende middelen beschikt om de ontwikkeling te
voltooien en het actief te gebruiken of te verkopen. De
geactiveerde uitgaven omvatten de materiaalkosten, de
directe arbeidskosten en de indirecte kosten die direct
toerekenbaar zijn aan het gebruiksklaar maken van het
actief, alsmede geactiveerde financieringskosten. De
overige ontwikkelingskosten worden als last in de winst-enverliesrekening opgenomen wanneer zij worden gemaakt.
De geactiveerde ontwikkelingskosten worden gewaardeerd
tegen kostprijs verminderd met cumulatieve amortisatie en
cumulatieve bijzondere waardeverminderingsverliezen.
Overige immateriële activa
Overige immateriële activa die worden verworven door
FrieslandCampina en die een beperkte gebruiksduur
hebben, worden gewaardeerd tegen kostprijs verminderd
met cumulatieve amortisatie en cumulatieve bijzondere
waardeverminderingsverliezen.
Kosten na eerste opname
Uitgaven na eerste opname worden uitsluitend geactiveerd
wanneer ze de toekomstige economische voordelen,
voortvloeiend uit het specifieke actief waarop zij betrekking
hebben, vergroten. Alle overige uitgaven, inclusief uitgaven
voor intern gegenereerde goodwill en handelsmerken,
worden als last in de winst-en-verliesrekening opgenomen
wanneer zij worden gedaan.
Amortisatie
Amortisatie geschiedt lineair ten laste van de winst-enverliesrekening op basis van de geschatte gebruiksduur van
de immateriële activa, behoudens goodwill, vanaf de datum
dat deze beschikbaar zijn voor gebruik.
De geschatte gebruiksduur voor de huidige en vergelijkende
periode is als volgt:
Handelsmerken en patenten
10-40 jaar
Klantrelaties5-20 jaar
Software5 jaar
Investeringen als gevolg
van interne ontwikkeling
5 jaar
Afschrijvingsmethoden, gebruiksduur en restwaarde
worden op elke balansdatum beoordeeld en, indien
noodzakelijk, aangepast.
Voorraden
Voorraden worden gewaardeerd tegen de laagste van de
kostprijs en de marktwaarde. De kostprijs van de voorraden
is gebaseerd op het first-in first-out principe en omvat
de uitgaven gedaan bij verwerving van de voorraden, de
productie- of conversiekosten en overige kosten die zijn
gemaakt om de voorraden naar de huidige locatie en staat
te brengen. De kostprijs van voorraden gereed product
omvat een redelijk deel van de indirecte kosten, gebaseerd
op normale productiecapaciteit. De netto-opbrengstwaarde
is de geschatte verkoopprijs bij normale gang van zaken
verminderd met de geschatte kosten voor voltooiing en de
verkoopkosten.
Bijzondere waardeverminderingen
Financiële activa anders dan derivaten
Een financieel actief dat niet tegen de reële waarde wordt
gewaardeerd met verwerking van waardeveranderingen in
de winst-en-verliesrekening wordt op iedere balansdatum
beoordeeld om te bepalen of er objectieve aanwijzingen
zijn voor bijzondere waardeverminderingen. Een financieel
actief wordt geacht onderhevig te zijn aan een bijzondere
waardevermindering indien er objectieve aanwijzingen
zijn dat na de eerste opname van het actief zich een
gebeurtenis heeft voorgedaan die een negatief effect
heeft gehad op de verwachte toekomstige kasstromen
van dat actief en waarvan een betrouwbare schatting
kan worden gemaakt. Een objectieve aanwijzing voor een
bijzondere waardevermindering kan bestaan uit significante
betalingsmoeilijkheden voor een debiteur of groep van
debiteuren, aanwijzingen dat een debiteur mogelijk niet
aan zijn betalingsverplichtingen kan voldoen of mogelijk
faillissement aanvraagt, het verdwijnen van een actieve
markt voor een effect of waarneembare data dat er een
meetbare daling is in de verwachte kasstromen van een
groep van financiële activa.
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
Tegen geamortiseerde kosten gewaardeerde
financiële activa
Financiële activa die tegen geamortiseerde kostprijs
worden gewaardeerd worden door FrieslandCampina
zowel op het niveau van specifieke activa als op
collectief niveau in aanmerking genomen. Een bijzondere
waardevermindering met betrekking tot een financieel
actief dat tegen geamortiseerde kostprijs wordt
gewaardeerd, wordt berekend als het verschil tussen de
boekwaarde en de contante waarde van de verwachte
toekomstige kasstromen, gedisconteerd tegen de
oorspronkelijke effectieve rente van het actief. Wanneer
een gebeurtenis na balansdatum leidt tot een verlaging
van de bijzondere waardevermindering, dan wordt deze
verlaging teruggenomen via de winst-en-verliesrekening.
Voor verkoop beschikbare financiële activa
Bijzondere waardeverminderingsverliezen op voor verkoop
beschikbare financiële activa worden opgenomen door
overboeking van het geaccumuleerde verlies in de reëlewaardereserve naar het resultaat. Het overgeboekte
bedrag is het verschil tussen de verkrijgingsprijs, onder
aftrek van eventuele aflossingen van de hoofdsom en
amortisaties, en de huidige reële waarde, verminderd met
een eventueel bijzonder waardeverminderingsverlies dat
eerder is verwerkt in het resultaat.
Niet-financiële activa
De boekwaarde van FrieslandCampina's nietfinanciële activa, uitgezonderd voorraden en latente
belastingvorderingen, worden op elke balansdatum
beoordeeld om te bepalen of er aanwijzingen zijn voor
bijzondere waardeverminderingen. Indien dergelijke
aanwijzingen bestaan, wordt een schatting gemaakt
van de realiseerbare waarde van het actief. Van
goodwill en immateriële activa met een onbepaalde
gebruiksduur wordt ieder jaar op dezelfde datum een
schatting gemaakt van de realiseerbare waarde. Een
bijzonder waardeverminderingsverlies wordt opgenomen
indien de boekwaarde van een actief of van een
kasstroomgenererende eenheid (Cash-Generating Unit;
CGU) waartoe het actief behoort, hoger is dan de geschatte
realiseerbare waarde.
Voor een actief of een kasstroomgenererende eenheid is
de realiseerbare waarde de hoogste van de bedrijfswaarde
of de reële waarde minus verkoopkosten. Bij het bepalen
van de bedrijfswaarde wordt de contante waarde van de
geschatte toekomstige kasstromen berekend met behulp
van een discontovoet vóór belasting die een afspiegeling
is van zowel de actuele markttaxaties van de tijdswaarde
van geld als van de specifieke risico's met betrekking
tot het actief of de kasstroomgenererende eenheid. De
bedrijfswaarde wordt bepaald op basis van het budget, de
meerjarenplannen en vervolgens wordt de coöperatieve
toeslag van Cheese, Butter & Milkpowder aan andere
business groups gealloceerd.
Voor de toetsing op bijzondere waardeverminderingen
worden activa die niet individueel getoetst kunnen worden
samengevoegd in de kleinste te onderscheiden groep
activa die uit voortgaand gebruik kasstromen genereert
die in grote lijnen onafhankelijk zijn van de inkomende
kasstromen van andere activa of kasstroomgenererende
eenheden. Kasstroom genererende eenheden waaraan
goodwill is toegerekend voor de toetsing van goodwill
op bijzondere waardevermindering worden dusdanig
samengevoegd dat het niveau waarop op bijzondere
waardevermindering wordt getoetst een afspiegeling is
van het laagste niveau waarop goodwill wordt bewaakt
uit hoofde van interne verslaggeving. De in een bedrijfs
combinatie verworven goodwill wordt toegerekend aan
groepen kasstroomgenererende eenheden die naar
verwachting zullen profiteren van de synergievoordelen van
de combinatie.
Bijzondere waardeverminderingsverliezen worden
opgenomen in de winst-en-verliesrekening. Bijzondere
waardeverminderingsverliezen opgenomen met betrekking
tot kasstroomgenererende eenheden worden eerst in
mindering gebracht op de boekwaarde van eventueel aan
de eenheden toegerekende goodwill en vervolgens naar
rato in mindering gebracht op de boekwaarde van de
overige activa van de eenheid.
Een bijzondere waardevermindering op goodwill wordt niet
teruggenomen. Voor andere activa wordt een bijzonder
waardeverminderingsverlies uitsluitend teruggenomen
voor zover de boekwaarde van het actief niet hoger
is dan de boekwaarde, na aftrek van afschrijvingen of
amortisatie, die zou zijn vastgesteld als geen bijzonder
waardeverminderingsverlies was opgenomen.
Vaste activa aangehouden voor verkoop of distributie
Vaste activa (of groepen activa en verplichtingen die
worden afgestoten) waarvan de boekwaarde naar
verwachting hoofdzakelijk via een verkooptransactie
zal worden gerealiseerd en niet door het voortgezette
gebruik ervan, worden aangemerkt als ‘voor verkoop
of distributie aangehouden’. Direct voorafgaand aan
deze classificatie worden de activa (of de componenten
van een groep activa die wordt afgestoten) opnieuw
gewaardeerd in overeenstemming met de grondslagen
voor de financiële verslaggeving van FrieslandCampina.
Hierna worden de activa (of een groep af te stoten
activa) over het algemeen gewaardeerd op basis van de
89
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
90
boekwaarde, of, indien deze lager is, de reële waarde minus
verkoopkosten. Een bijzonder waardeverminderingsverlies
op een groep af te stoten activa wordt in eerste instantie
toegerekend aan goodwill en vervolgens naar rato aan de
resterende activa en verplichtingen, met dien verstande
dat geen bijzonder waardeverminderingsverlies wordt
toegerekend aan voorraden, financiële activa, latente
belastingvorderingen en personeelsgerelateerde
voorzieningen, die verder in overeenstemming met
de grondslagen van FrieslandCampina gewaardeerd
worden. Bijzondere waardeverminderingsverliezen
die voortvloeien uit de aanvankelijke classificatie als
aangehouden voor verkoop of distributie en winsten of
verliezen uit hernieuwde waardering na eerste opname
worden in de winst-en-verliesrekening opgenomen. Indien
de betreffende boekwinst het geaccumuleerd bijzonder
waardeverminderingsverlies overstijgt, wordt dit verschil
niet opgenomen.
Eenmaal aangemerkt als voor verkoop of distributie
aangehouden, worden immateriële en materiële activa niet
geamortiseerd of afgeschreven.
Aanvullend houdt bij investeringen verwerkt volgens de
vermogensmutatiemethode de waardering volgens de
vermogensmutatiemethode op als deze investeringen
eenmaal zijn aangemerkt als voor verkoop of distributie
aangehouden.
Personeelsbeloningen
Toegezegde-bijdrageregelingen
Een toegezegde-bijdrageregeling is een pensioenregeling
waarbij een entiteit vaste bijdragen afdraagt aan een aparte
entiteit en geen juridische of feitelijke verplichting heeft om
verdere bijdragen te betalen. Verplichtingen voor bijdragen
aan toegezegde-bijdrageregelingen worden opgenomen ten
laste van de winst-en-verliesrekening in de perioden waarin
verwante diensten worden verleend door medewerkers.
Vooruitbetaalde bijdragen worden verantwoord als een
actief in de mate dat een terugbetaling in contanten of een
verlaging van toekomstige betalingen beschikbaar is.
Het deel van de pensioenverplichtingen dat door
FrieslandCampina is ondergebracht bij een bedrijfstak
pensioenfonds in Nederland is te kwalificeren als een
toegezegde-bijdrageregeling.
Toegezegd-pensioenregelingen
Een toegezegd-pensioenregeling is een pensioenregeling
die afwijkt van een toegezegde-bijdrageregeling. De
nettopensioenverplichting (actief) met betrekking tot
toegezegd-pensioenregelingen wordt jaarlijks voor ieder
plan berekend op basis van de verwachte toekomstige
ontwikkelingen ten aanzien van onder meer discontovoet,
salaris- en levensverwachtingen, verminderd met de
reële waarde van de fondsbeleggingen behorend bij de
regeling. De contante waarde van de verplichtingen wordt
actuarieel berekend volgens de ‘projected unit credit’methode. De gebruikte discontovoet is het rendement op
de balansdatum van hoogwaardige bedrijfsobligaties met
minimaal een AA-credit rating en met vervaldata gelijk aan
de looptijd van de pensioenverplichtingen.
De netto contante waarde per pensioenregeling is
opgenomen als pensioenverplichting, dan wel als
pensioenactief onder de financiële vaste activa.
Herwaarderingen van de nettopensioenverplichting
(actief), bestaande uit actuariële winsten en verliezen die
ontstaan als gevolg van veranderingen in de aannames in
de berekeningswijze van de pensioenverplichtingen, het
rendement op fondsbeleggingen (exclusief interest) en
het effect van de maximale uitkering van het pensioen
fonds (indien van toepassing) worden voor elke individuele
regeling bepaald en direct in het totaalresultaat
opgenomen.
Wanneer de berekening van de nettopensioenverplichting
per pensioenregeling resulteert in een positief saldo,
vindt opname van het actief plaats voor maximaal de
som van de contante waarde van eventuele toekomstige
terugstortingen door het fonds of lagere toekomstige
pensioenpremies.
FrieslandCampina bepaalt de netto-interestkosten (baten)
uit hoofde van de toegezegd-pensioenregeling door de
nettopensioenverplichting (actief) te vermenigvuldigen
met de discontovoet die wordt gebruikt om de toegezegdpensioenregeling aan het begin van het jaar te waarderen.
Hierbij wordt rekening gehouden met veranderingen in de
nettopensioenverplichting (actief) gedurende het jaar als
gevolg van betaalde uitkeringen. De netto-interestkosten
(of -baten) en overige kosten in relatie tot de toegezegdpensioenregeling worden opgenomen in de winst-enverliesrekening.
FrieslandCampina verantwoordt resultaten uit hoofde van
aanpassing (plan amendment, curtailment en settlement)
van pensioenregelingen in de winst-en-verliesrekening
op het moment dat een aanpassing plaatsvindt of op het
moment dat een reorganisatievoorziening wordt gevormd.
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
Andere lange termijn personeelsbeloningen
De nettoverplichting uit hoofde van andere lange termijn
personeelsbeloningen wordt gelijk aan de toegezegdpensioenregelingen verantwoord.
Korte termijn personeelsbeloningen
Korte termijn personeelsbeloningen worden zonder
contantmaking gewaardeerd en opgenomen wanneer
de daarmee verband houdende dienst wordt verricht.
Er wordt een verplichting verantwoord voor het bedrag
dat naar verwachting ten gevolge van de korte termijn
personeelsbeloning in contanten zal worden uitbetaald
indien FrieslandCampina een in rechte afdwingbare of
feitelijke verplichting heeft om dit bedrag te betalen
als gevolg van verstreken diensttijd van de werknemer
en wanneer de verplichting betrouwbaar kan worden
ingeschat.
Voorzieningen
Een voorziening wordt in de balans opgenomen wanneer
FrieslandCampina een in rechte afdwingbare of feitelijke
verplichting heeft als gevolg van een gebeurtenis in het
verleden en waarvan een betrouwbare schatting kan
worden gemaakt, en het waarschijnlijk is dat voor de
afwikkeling van die verplichting een uitstroom van middelen
nodig is. Indien het effect van de tijdswaarde van geld
materieel is, worden de voorzieningen contant gemaakt
tegen een discontovoet vóór belastingen die de huidige
marktbeoordeling van de tijdswaarde van geld en de risico's
die specifiek zijn voor de verplichting weerspiegelen. Het
contant maken van voorzieningen wordt verantwoord als
financieringslasten.
Voorzieningen in verband met reorganisatie worden
getroffen wanneer FrieslandCampina een gedetailleerd plan
voor reorganisatie heeft geformaliseerd en bij betrokkenen
de verwachting is gerechtvaardigd dat die reorganisatie
zal worden uitgevoerd door een aanvang te maken met de
uitvoering van de reorganisatie of het bekendmaken van de
belangrijkste aspecten.
Een voorziening voor verlieslatende contracten wordt
opgenomen wanneer de verwachte voordelen voor
FrieslandCampina uit een overeenkomst lager zijn dan
de onvermijdelijke kosten die nodig zijn om aan de
verplichtingen uit hoofde van de overeenkomst te voldoen.
De voorziening wordt gewaardeerd tegen de contante
waarde van de laagste van de verwachte kosten voor
beëindiging van het contract en de verwachte nettokosten
van voortzetting van het contract. Voordat een voorziening
wordt opgenomen, neemt FrieslandCampina op de activa
die betrekking hebben op het contract een bijzonder
waardverminderingsverlies op.
Netto-omzet
Opbrengsten uit de verkoop van goederen worden
opgenomen tegen de reële waarde van de ontvangen of te
ontvangen vergoeding, na aftrek van retouren, handelsen volumekortingen. Opbrengsten uit de verkoop van
goederen worden in de winst-en-verliesrekening verwerkt
wanneer overtuigend is gebleken, veelal in de vorm van
een uitgevoerde verkoopovereenkomst, dat de wezenlijke
risico’s en voordelen van eigendom aan de klant zijn
overgedragen, de hiermee verband houdende kosten of
eventuele retouren van goederen betrouwbaar kunnen
worden ingeschat, er geen sprake is van aanhoudende
zeggenschap over of betrokkenheid bij de goederen, en
de omvang van de opbrengsten betrouwbaar kan worden
bepaald. Als het waarschijnlijk is dat er korting zal worden
verleend en deze op betrouwbare wijze kan worden
bepaald, wordt de korting opgenomen als een vermindering
van de opbrengsten bij de verwerking van de verkopen.
FrieslandCampina hanteert loyaliteitsprogramma’s, waarbij
klanten punten kunnen sparen wanneer zij bepaalde
producten van FrieslandCampina kopen. De punten
kunnen vervolgens voor korting op producten of diensten
van derden worden ingewisseld, waarbij een minimum
aantal spaarpunten geldt. De ontvangen opbrengst wordt
verdeeld over de verkochte producten en de toegekende
spaarpunten, waarbij de aan de spaarpunten toegerekende
waarde overeenkomt met hun reële waarde. De reële
waarde van de opbrengst toegekend aan spaarpunten
wordt uitgesteld en bij inwisseling van de spaarpunten
wordt de reële waarde als opbrengst verantwoord.
Overheidssubsidies
Overheidssubsidies worden opgenomen tegen de reële
waarde als er redelijke zekerheid bestaat dat de subsidies
worden ontvangen en dat aan alle daaraan verbonden
voorwaarden is voldaan. Subsidies waarbij gemaakte kosten
worden vergoed, worden systematisch in mindering op de
gemaakte kosten in de winst-en-verliesrekening opgenomen
in dezelfde periode als waarin de kosten worden gemaakt.
Subsidies waarbij kosten van een actief worden vergoed,
worden in mindering gebracht op de boekwaarde van
het actief. Deze subsidie wordt door verlaging van de
afschrijvingslasten als bate in de winst-en-verliesrekening
verwerkt over de periode van de verwachte gebruiksduur
van het actief waar de subsidie betrekking op heeft.
91
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
92
Kosten van grond- en hulpstoffen en handelsgoederen
Dit betreffen de kosten van grond- en hulpstoffen
van de verkochten producten, dan wel de kosten ter
verkrijging van de verkochte producten. De kosten van
grond- en hulpstoffen zijn berekend volgens het firstin first-out principe. In de kosten zijn opgenomen de
valuta-omrekenverschillen op handelsdebiteuren en
handelscrediteuren alsmede op waarderingsverschillen van
derivaten die hierop betrekking hebben.
Leaseovereenkomsten
Bij aanvang van een overeenkomst bepaalt
FrieslandCampina of deze overeenkomst een lease
overeenkomst is of bevat. Dat is het geval als aan de
volgende criteria wordt voldaan: de nakoming van de
overeenkomst is afhankelijk van het gebruik van dit
specifieke actief of de specifieke activa en de overeenkomst
verleent een gebruiksrecht op het actief/de activa. Bij
de aanvang of herbeoordeling van de overeenkomst
scheidt FrieslandCampina betalingen en overige door de
overeenkomst vereiste vergoedingen in betalingen voor
het lease-element van de overeenkomst en betalingen voor
de overige elementen, op basis van hun relatieve reële
waarden. Indien FrieslandCampina concludeert dat het
praktisch niet haalbaar is om de betalingen betrouwbaar
te scheiden, worden een actief en een verplichting
opgenomen voor een bedrag dat gelijk is aan de reële
waarde van het onderliggende actief. Daarna wordt de
verplichting verminderd naarmate betalingen worden
gedaan en worden impliciete financieringskosten met
betrekking tot de verplichting opgenomen, op basis van de
marginale rentevoet van FrieslandCampina.
Leasebetalingen uit hoofde van operationele leasing
worden lineair over de leaseperiode in de winst-enverliesrekening opgenomen. Vergoedingen ontvangen
als stimulering voor het sluiten van leaseovereenkomsten
worden als integraal deel van de totale leasekosten in de
winst-en-verliesrekening verwerkt over de leasetermijn.
De minimale leasebetalingen uit hoofde van een financiële
lease worden deels als financieringslasten opgenomen
en deels als aflossing van de uitstaande verplichting. De
financieringslasten worden zodanig aan iedere periode van
de totale leasetermijn toegerekend dat dit resulteert in een
constante periodieke rentevoet over het resterende saldo
van de verplichting.
Financieringsbaten en -lasten
Financieringsbaten bevatten rentebaten van uitgegeven
leningen en andere vorderingen op derden, dividend
opbrengsten, positieve veranderingen in de reële waarde
van financiële activa gewaardeerd tegen reële waarde
met verwerking van waardeveranderingen in de winst-enverliesrekening, opbrengsten op afdekkingsinstrumenten
die opgenomen worden in de winst-en-verliesrekening
en herclassificatie van bedragen die eerder via het
geconsolideerd overzicht van het totaalresultaat zijn
opgenomen. Rentebaten worden in de winst-en-verlies
rekening opgenomen naarmate deze opbouwen, door
middel van de effectieve rentemethode.
Financieringslasten bestaan uit rentelasten van opgenomen
leningen en andere verplichtingen aan derden, oprenting
van voorzieningen, veranderingen in de reële waarde van
financiële activa gewaardeerd tegen reële waarde met
verwerking van de waardeveranderingen in de winst-enverliesrekening, bijzondere waardeverminderingenverliezen
op financiële activa, verliezen op afdekkingsinstrumenten
die opgenomen worden in de winst-en-verliesrekening
en herclassificatie van bedragen die eerder via het
geconsolideerd overzicht van het totaalresultaat
zijn opgenomen. Rentelasten worden in de winst-enverliesrekening opgenomen naarmate deze opbouwen, door
middel van de effectieve rentemethode.
Valuta-omrekenverschillen van handelsdebiteuren en
handelscrediteuren worden verantwoord als onderdeel
van het bedrijfsresultaat. Alle overige valutakoerswinsten
en -verliezen worden gerapporteerd op gesaldeerde basis
hetzij als financieringsbate hetzij als financieringslast, naar
gelang de valutakoersbewegingen per saldo een winst- of
verliespositie opleveren.
Belastingen
De belastinglast omvat acute en latente belastingen.
Acute en latente belastingen worden opgenomen in de
winst-en-verliesrekening behalve wanneer het gaat om
een bedrijfscombinatie of om posten die direct in het
eigen vermogen of in het geconsolideerd overzicht van het
totaalresultaat zijn geboekt.
De acute belasting is de verwachte te betalen of te
ontvangen belasting op het belastbare resultaat van het
boekjaar, op basis van belastingtarieven die van kracht
zijn op de balansdatum alsook eventuele aanpassingen
van verschuldigde belasting ter zake van voorgaande
jaren. Te betalen belastingen omvat ook eventuele fiscale
verplichtingen die voortvloeien uit de declaratie van
dividenden.
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
Latente belastingen worden opgenomen voor tijdelijke
verschillen tussen de boekwaarde van activa en
verplichtingen ten behoeve van de financiële verslaggeving
en de fiscale boekwaarde van die posten. Latente
belastingen worden niet opgenomen voor zover deze
voortvloeien uit:
• tijdelijke verschillen bij de eerste opname van een actief
of verplichting in een transactie die geen bedrijfs
combinatie is, en op het moment van de transactie geen
invloed heeft op het commerciële of fiscale resultaat;
• tijdelijke verschillen die verband houden met
investeringen in dochterondernemingen, geassocieerde
deelnemingen en belangen in joint ventures, voor zover
het waarschijnlijk is dat deze niet in de nabije toekomst
zal worden afgewikkeld;
• belastbare tijdelijke verschillen bij de eerste opname van
goodwill.
Uitgestelde belastingverplichtingen worden gewaardeerd
met behulp van de belastingtarieven die naar verwachting
van toepassing zullen zijn bij terugname van de tijdelijke
verschillen, op basis van de wetten die per verslagdatum
zijn vastgesteld of materieel zijn vastgesteld.
Bij het vaststellen van de acute en latente belastingen
houdt FrieslandCampina rekening met het effect van
de onzekere fiscale posities en of extra belastingen en
rente verschuldigd kan zijn. FrieslandCampina opereert
in meerdere verschillende belastingjurisdicties wat leidt
tot complexe belastingvraagstukken. Het uiteindelijke
besluit inzake deze complexe belastingvraagstukken ligt
vaak buiten de beheersing van FrieslandCampina en is
afhankelijk van de efficiëntie van de juridische processen
in de relevante belastingjurisdictie. FrieslandCampina
is, op basis van de beoordeling van vele factoren, waar
onder interpretaties van het fiscaal recht en eerdere
ervaringen, van oordeel dat de voorzieningen voor
belastingverplichtingen toereikend zijn voor alle open
fiscale jaren. Deze beoordeling is gebaseerd op schattingen
en veronderstellingen over toekomstige gebeurtenissen.
Er kan nieuwe informatie beschikbaar komen, waardoor
FrieslandCampina haar oordeel over de toereikendheid
van de bestaande fiscale verplichtingen moet wijzigen.
Dergelijke wijzigingen in de fiscale verplichtingen zullen van
invloed zijn op de belastinglast in de periode waarin een
dergelijke vaststelling wordt gemaakt.
Latente belastingvorderingen en -verplichtingen worden
gesaldeerd indien er een wettelijk afdwingbaar recht
bestaat om belastingverplichtingen en -vorderingen
te salderen en zij betrekking hebben op belastingen
die geheven zijn door dezelfde belastingautoriteit
op dezelfde belastbare entiteit of op verschillende
fiscale entiteiten, maar ze de intentie hebben om acute
belastingverplichtingen en -vorderingen gesaldeerd af te
wikkelen of hun belastingverplichtingen en -vorderingen
gelijktijdig zullen realiseren.
Een latente belastingvordering wordt erkend voor nietverrekende fiscale verliezen, onbenutte fiscale faciliteiten
en verrekenbare tijdelijke verschillen voor zover het
waarschijnlijk is dat toekomstige belastbare winsten
beschikbaar zullen zijn, waarvoor deze aangewend kunnen
worden. Latente belastingvorderingen worden op elke
balansdatum beoordeeld en verlaagd voor zover het niet
langer waarschijnlijk is dat het daarmee samenhangende
belastingvoordeel zal worden gerealiseerd. Nietopgenomen latente belastingvorderingen worden per
balansdatum herbeoordeeld en opgenomen voor zover het
waarschijnlijk is dat in de toekomst fiscale winst aanwezig
zal zijn waarmee deze uitgestelde vordering kan worden
verrekend.
Segmentatie
De geïdentificeerde operationele segmenten betreffen
de afzonderlijke segmenten binnen FrieslandCampina
waarvoor financiële informatie beschikbaar is die frequent
wordt beoordeeld door de executive board teneinde
beslissingen te nemen omtrent de toerekening van de
beschikbare middelen aan het segment en om de prestaties
van het segment vast te stellen.
FrieslandCampina heeft de operationele segmenten
ingedeeld per business group: Consumer Products
Europe, Middle East & Africa; Consumer Products Asia;
Cheese, Butter & Milkpowder en Ingredients. Prijsbepaling
binnen een segment wordt bepaald op een zakelijke,
objectieve basis. De gesegmenteerde resultaten, activa
en verplichtingen omvatten posten die rechtstreeks toe te
rekenen zijn aan een segment, alsmede die kunnen worden
toegerekend op een redelijke basis. Niet toegewezen items
bestaan voornamelijk uit gezamenlijke activa en passiva,
gezamenlijke kosten, de prestatietoeslag en de uitgifte van
op naam bijgeschreven ledenobligaties-vast.
Kasstromen
Het kasstroomoverzicht is volgens de indirecte methode
opgesteld. Kasstromen in vreemde valuta worden
omgerekend naar euro’s tegen de wisselkoersen geldend op
de transactiedatum.
93
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
94
Bepaling reële waarde
Een aantal grondslagen en informatievereisten van
FrieslandCampina vereisen de vaststelling van de reële
waarde van zowel financiële als niet-financiële activa en
passiva. Reële waarden zijn vastgesteld voor het waarderen
en/of toelichten op basis van de volgende methoden,
waarbij indien van toepassing nadere informatie over de
aannames bij het bepalen van reële waarden wordt vermeld
in de toelichting.
Grond, gebouwen en installaties
De reële waarde van grond, gebouwen en installaties
opgenomen als gevolg van een bedrijfscombinatie, is het
geschatte bedrag waarvoor een onroerende zaak op de
verwervingsdatum kan worden verhandeld tussen een
tot een transactie bereid zijnde koper en verkoper in een
zakelijke, objectieve transactie voorafgegaan door gedegen
onderhandeling waarbij de partijen goed geïnformeerd
waren. De reële waarde van materiële vaste activa en
inventaris is gebaseerd op marktprijzen en kostprijzen
en bepaald met behulp van de genoteerde marktprijzen
van vergelijkbare activa en artikelen voor zover deze
beschikbaar zijn en, waar van toepassing, met behulp van
vervangingskosten. In de schatting van de afschrijvingen
op vervangingskosten wordt rekening gehouden met
correcties voor zowel fysieke slijtage als functionele en
economische veroudering.
Immateriële activa
De reële waarde van octrooien en merknamen verworven
in een bedrijfscombinatie wordt bepaald aan de hand
van de gedisconteerde geschatte royalty’s die door
het eigendom van het octrooi of het handelsmerk zijn
vermeden. De reële waarde van verworven klantrelaties in
een bedrijfscombinatie wordt bepaald met behulp van de
‘multi-period excess earnings method’. De reële waarde van
overige immateriële activa is gebaseerd op de verwachte
contante waarde van de kasstroom uit het gebruik en de
uiteindelijke verkoop van de activa.
Voorraden
De reële waarde van in een bedrijfscombinatie verkregen
voorraden wordt bepaald op basis van de geschatte
verkoopprijs in het normale verloop van de bedrijfsvoering
minus de geschatte kosten van voltooiing en verkoop, en
een redelijke winstmarge op basis van de inspanning die
nodig is om de voorraden te voltooien en te verkopen.
Handelsvorderingen en overige vorderingen
De reële waarde van handelsvorderingen en overige
vorderingen, die langer open staan dan een jaar, wordt
bepaald op de contante waarde van toekomstige
kasstromen, gedisconteerd tegen marktrente op de
balansdatum.
Effecten
De reële waarde van effecten, waarbij de entiteit
beursgenoteerd is, wordt vastgesteld op basis van de
beurskoers. De reële waarde van effecten, waarbij de
entiteit niet beursgenoteerd is, wordt vastgesteld door
gebruik making van gegevens die direct of indirect
waarneembaar zijn voor het actief of passief.
Derivaten
De reële waarde van valutatermijncontracten wordt
over het algemeen bepaald door het verschil tussen de
contractuele termijnkoers en de actuele termijnkoers
voor de resterende looptijd van het contract. De reële
waarde van renteswaps en cross-currency renteswaps
wordt bepaald door discontering van de kasstromen die
voortvloeien uit de contractuele rentevoeten van beide
zijden van de transactie. Bij de reële waarde berekeningen
wordt rekening gehouden met de actuele rente, de actuele
valutakoersen en de actuele kredietwaardigheid van zowel
de tegenpartijen als FrieslandCampina zelf.
Financiële instrumenten anders dan derivaten
De reële waarde, die wordt bepaald ten behoeve van de
toelichtingen, wordt berekend op basis van de contante
waarde van toekomstige kasstromen van aflossingen en
rentebetalingen, gedisconteerd tegen de marktrente op de
balansdatum. De reële waarde van de optieverplichtingen is
bepaald op basis van de gedisconteerde kasstromen.
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
1 Segmentatie
FrieslandCampina onderscheidt vier segmenten, bestaande uit de vier business groups, welke zijn opgenomen in
de segmentrapportage. Iedere business group heeft betrekking op een bepaalde productgroep, waarbij binnen de
productgroep Consumer Products een aanvullend onderscheid is gemaakt naar regio. FrieslandCampina onderscheidt
de volgende vier business groups:
•Consumer Products Europe, Middle East & Africa: zuiveldranken, yoghurts, desserts, koffieverrijkers,
gecondenseerde melk, kindervoeding, melkpoeder, boter, merkkaas en vruchtensappen en -dranken. Merknamen zijn
onder meer Campina, Chocomel, Frico, Friso, Fruttis, Landliebe, Milli, Milner, Mona, NoyNoy, Optimel, Peak, Pearl en
Rainbow;
•Consumer Products Asia: kindervoeding, zuiveldranken, yoghurts, melkpoeder en gecondenseerde melk. Merknamen
zijn onder meer Alaska, Dutch Lady, Foremost, Friso en Frisian Flag;
•Cheese, Butter & Milkpowder: kaas, boter en melkpoeder, wereldwijd.
•Ingredients: ingrediënten voor kindervoeding en de voedings- en farmaceutische industrie, wereldwijd.
De netto-omzet derden in de categorie ‘overige’ betreft onder andere leveringen van boerderijmelk aan derden,
voorvloeiend uit de door de Europese Commissie opgelegde verplichting ten tijde van de fusie in 2008, zie toelichting
27 voor nadere informatie.
De vergelijkende cijfers in de segmentatie per business group wijken af van de jaarrekening 2013 omdat de accounting
policy inzake reclame-en promotiekosten verder is aangescherpt (zie pagina 81), er interne verschuivingen hebben
plaatsgevonden van activiteiten en de bepaling van de interne verrekenprijs met betrekking tot de melkcomponenten is
aangepast.
95
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
Segmentatie naar business group
96
Netto-omzet derden
Interne leveringen 1
Totaal netto-omzet
Bedrijfsresultaat
Resultaat uit joint ventures en
geassocieerde deelnemingen
Financieringsbaten en -lasten
Belastingen
Winst boekjaar
Bedrijfsresultaat als % netto-omzet
derden
Boekwaarde activa operationele
activiteiten 2
Boekwaarde overige activa
2014
Consumer
Products EMEA
Consumer
Products Asia
Cheese, Butter
& Milkpowder
Ingredients
Overige
3.863
351
4.214
2.369
18
2.387
2.904
658
3.562
1.750
533
2.283
462
462
240
438
-91
179
-277
489
-1
6
3
4
1
13
Eliminatie
Totaal
11.348
-1.560
-1.560
11.348
-48
-151
303
6,2
18,5
-3,1
10,2
2.080
1.047
1.287
1.903
4,3
652
-510
6.459
1.217
7.676
Verplichtingen uit operationele
activiteiten 3
Overige verplichtingen
Investeringen in grond, gebouwen,
installaties en immateriële activa
Afschrijvingen gebouwen en
installaties en amortisatie
immateriële activa
Bijzondere waardeverminderingen
vaste activa
Terugname bijzondere
waardeverminderingen vaste activa
Geïnvesteerd vermogen in joint
ventures en geassocieerde
deelnemingen
836
642
426
390
1.223
3.007
1.846
4.853
167
70
71
287
61
656
-76
-29
-49
-56
-21
-231
-16
-3
-4
-1
-24
1
1
70
28
18
6
122
Netto-omzet derden 4
Boekwaarde operationele
vaste activa 5
5.400
1.005
1.348
2.577
881
137
11.348
2.425
387
294
624
95
22
3.847
Geografische informatie
Nederland
Duitsland
Rest van Europa
Azië en Oceanië
Afrika en het Midden-Oosten
Noord- en Zuid-Amerika
Totaal
-510
2014
Interne leveringen zijn gewaardeerd op vergelijkbare wijze als transacties met derden.
Betreft boekwaarde activa exclusief latente belastingvorderingen, joint ventures en geassocieerde deelnemingen, verstrekte leningen, effecten, langlopende
vorderingen, vorderingen inzake vennootschapsbelasting, vordering op gelieerde ondernemingen, liquide middelen en activa aangehouden voor verkoop.
3
Betreft personeelsbeloningen, voorzieningen, derivaatverplichtingen, handelscrediteuren en overige verplichtingen, exclusief verplichtingen inzake gelieerde
ondernemingen.
4
Betreft de netto-omzet derden uitgesplitst naar vestigingsland van de werkmaatschappij, waarbij de vergelijkende cijfers zijn aangepast zoals beschreven in
de grondslagen (zie pagina 81). Zie toelichting 4 voor de splitsing van de netto-omzet naar geografische locatie van de afnemers.
5
Betreft grond, gebouwen en installaties en immateriële activa.
1
2
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
Segmentatie naar business group
Netto-omzet derden
Interne leveringen 1
Totaal netto-omzet
Bedrijfsresultaat voor bijzondere
waardevermindering goodwill
Bedrijfsresultaat
2013
Consumer
Products EMEA
Consumer
Products Asia
Cheese, Butter
& Milkpowder
Ingredients
Overige
3.937
246
4.183
2.274
19
2.293
2.831
531
3.362
1.801
468
2.269
438
220
385
81
241
-414
513
20
385
81
241
-414
313
7
1
1
-1
8
Resultaat uit joint ventures en
geassocieerde deelnemingen
438
Eliminatie
-1.264
-1.264
Financieringsbaten en -lasten
Verplichtingen uit operationele
activiteiten 3
Overige verplichtingen
Investeringen in grond, gebouwen,
installaties en immateriële activa
Afschrijvingen gebouwen en
installaties en amortisatie
immateriële activa
Bijzondere waardeverminderingen
vaste activa
Terugname bijzondere
waardeverminderingen vaste activa
Geïnvesteerd vermogen in joint
ventures en geassocieerde
deelnemingen
-109
157
0,5
16,9
2,9
13,4
2.045
879
1.398
1.606
2,8
715
-639
6.004
1.108
7.112
914
460
535
400
1.321
-639
2.991
1.490
4.481
138
40
56
254
71
559
-75
-30
-46
-48
-14
-213
-214
-1
-2
-1
-1
-219
1
2
67
25
1
17
5
116
Netto-omzet derden 4
Boekwaarde operationele
vaste activa 5
5.479
1.076
1.476
2.407
708
135
11.281
2.079
384
299
523
67
15
3.367
Geografische informatie
Nederland
Duitsland
Rest van Europa
Azië en Oceanië
Afrika en het Midden-Oosten
Noord- en Zuid-Amerika
Totaal
11.281
-55
Belastingen
Winst boekjaar
Bedrijfsresultaat als % netto-omzet
derden
Boekwaarde activa operationele
activiteiten 2
Boekwaarde overige activa
Totaal
11.281
2013
97
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
98
2 Acquisities
Overname van zuivel-gerelateerde activiteiten van Olam Ivoire Sarl
Op 20 oktober 2014 heeft FrieslandCampina door middel van een activa-passiva transactie de gecondenseerde en
geëvaporeerde melk activiteiten van Olam Ivoire Sarl overgenomen en daarnaast is het merk ‘Pearl’ aangekocht,
waaronder deze producten in Ivoorkust worden verkocht. De activiteiten zijn toegevoegd aan de business groep
Consumer Products EMEA.
De overnameprijs bedraagt EUR 22 miljoen en is geheel betaald in 2014. Als gevolg van de overname van deze
activiteiten is een bedrag van EUR 5 miljoen aan goodwill ontstaan, dat gealloceerd is aan de business groep Consumer
Products EMEA.
Deze overname is niet materieel voor FrieslandCampina in het kader van de toelichtingsvereisten van IFRS 3
Bedrijfscombinaties.
Overname van de activiteiten van DEK Srl en de verkrijging van een belang van 80% in Orange Srl
Op 1 oktober 2014 heeft FrieslandCampina door middel van een activa-passiva transactie de activiteiten van DEK Srl
overgenomen en een 80% belang in Orange Srl verkregen. De activiteiten zijn toegevoegd aan de business groep
Cheese, Butter & Milkpowder. De overnameprijs is EUR 8 miljoen, inclusief EUR 2 miljoen geacquireerde liquide
middelen. Van de overnameprijs is EUR 7 miljoen betaald in 2014 en heeft EUR 1 miljoen betrekking op een put-optie
verplichting die is verwerkt op basis van de ‘anticipated-acquisition method’.
Deze overname is niet materieel voor FrieslandCampina in het kader van de toelichtingsvereisten van IFRS 3
Bedrijfscombinaties.
Zijerveld en Den Hollander Food
Op 1 mei 2013 heeft FrieslandCampina de volledige zeggenschap verworven over Zijerveld en Veldhuyzen B.V. en
G. den Hollander B.V. (Zijerveld en Den Hollander Food), door het betalen van een bedrag van EUR 80 miljoen en een
voorwaardelijke verplichting van EUR 19 miljoen. De transactie is verwerkt op basis van de overnamemethode, waarbij
de reële waarde van verkregen activa en passiva is vastgesteld op EUR 74 miljoen. De ontstane goodwill van EUR
25 miljoen is gealloceerd aan de business group Cheese, Butter & Milkpowder. De toerekening van de aankoopprijs met
betrekking tot de acquisitie van Zijerveld en Den Hollander Food in 2013 is begin 2014 definitief afgerond. Er hebben
geen materiële wijzigingen plaatsgevonden ten opzichte van de toerekening van de aankoopprijs.
3 Activa en passiva aangehouden voor verkoop
Activa aangehouden voor verkoop betreffen grond, gebouwen en installaties voor EUR 7 miljoen (2013: EUR 9 miljoen).
Ultimo 2014 en 2013 waren er geen passiva aangehouden voor verkoop betreffende langlopende en kortlopende
verplichtingen.
De mutaties gedurende het jaar in activa aangehouden voor verkoop hebben betrekking op een bijzondere
waardevermindering met betrekking tot de locatie Debrecen in Hongarije, een desinvestering van de locatie Varsseveld
in Nederland en de overboeking van machines en installaties die naar verwachting begin 2015 verkocht zullen worden.
Begin boekjaar
Overboeking van grond, gebouwen en installaties
Desinvesteringen
Bijzondere waardeverminderingen
Terugname bijzondere waardeverminderingen
Einde boekjaar
2014
9
2
-2
-2
7
2013
7
2
-1
1
9
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
4Netto-omzet
2014
2013 1
Netto-omzet naar geografische locatie afnemer
Nederland
Duitsland
Rest van Europa
Azië en Oceanië
Afrika en het Midden-Oosten
Noord- en Zuid-Amerika
1
2.686
1.368
2.714
2.978
1.241
361
11.348
%
24
12
24
26
11
3
100
%
24
13
25
25
10
3
100
2.655
1.436
2.809
2.873
1.158
350
11.281
De vergelijkende cijfers van 2013 zijn aangepast zoals beschreven in de grondslagen (zie pagina 81).
Betreft netto-omzet naar geografische locatie van de afnemers. Zie toelichting 1 voor de splitsing van de netto-omzet
derden uitgesplitst naar vestigingsland van de werkmaatschappij.
5 Overige bedrijfsopbrengsten
Onder overige bedrijfsopbrengsten zijn begrepen opbrengsten uit hoofde van diensten voor derden, verzekerings
baten, ontvangen huren en verkoop van grond, gebouwen en installaties en immateriële activa. Deze post omvat in
2014 voornamelijk een verzekeringsbate van EUR 51 miljoen als gevolg van een brand op de locatie Gerkesklooster.
Afwikkeling brand Gerkesklooster
Als gevolg van een brand op 29 juli 2014 bij FrieslandCampina Cheese in Gerkesklooster is het kaaspakhuis volledig
verloren gegaan en hebben andere onderdelen van het complex zware schade opgelopen. Begin september 2014
is de kaasproductie gedeeltelijk weer opgestart, waarbij gebruik is gemaakt van tijdelijke faciliteiten. De herstel
werkzaamheden zijn direct na de brand gestart en deze zullen in 2015 worden voortgezet.
Als gevolg van de brand is zowel materiële schade als schade door het verlies van omzet en additionele kosten voor
tijdelijke maatregelen geclaimd bij de verzekeringsmaatschappij. In totaal is EUR 51 miljoen uitgekeerd door de
verzekeringsmaatschappij voor materiële schade aan vaste activa en voorraden (EUR 36 miljoen) en schade door
het verlies van omzet en additionele kosten voor tijdelijke maatregelen in 2014 (EUR 15 miljoen). Het totaalbedrag
is opgenomen in de overige bedrijfsopbrengsten. Het boekresultaat naar aanleiding van de brand in Gerkesklooster
bedraagt EUR 20 miljoen.
In 2015 zal de schade door het verlies van omzet en additionele kosten voor tijdelijke maatregelen met betrekking tot
2015 worden afgehandeld.
6 Kosten van grond- en hulpstoffen en handelsgoederen
Melk leden-melkveehouders
Overige kosten van grond- en hulpstoffen en handelsgoederen
-4.056
-3.764
-7.820
2014
%
52
48
100
-3.990
-3.623
-7.613
2013
%
52
48
100
99
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
100
7Personeelskosten
Lonen en salarissen
Sociale lasten
Pensioenlasten
Aanpassing pensioenregeling
-787
-123
-119
-1.029
131
-898
2014
%
76
12
12
100
-743
-117
-111
-971
29
-942
2013
%
77
12
11
100
Zie voor een nadere uitleg van de aanpassing pensioenregeling toelichting 20.
Werknemers naar business group (gemiddeld aantal fte's)
Consumer Products EMEA
Consumer Products Asia
Cheese, Butter & Milkpowder
Ingredients
Overige
7.931
7.077
2.736
3.101
1.323
22.168
2014
%
36
32
12
14
6
100
7.613
1.653
4.105
7.574
1.060
163
22.168
2014
%
34
7
19
34
5
1
100
8.198
6.430
2.659
3.002
897
21.186
2013
%
39
30
13
14
4
100
7.112
1.692
4.343
6.846
1.026
167
21.186
2013
%
34
8
20
32
5
1
100
Werknemers naar regio (gemiddeld aantal fte's)
Nederland
Duitsland
Rest van Europa
Azië en Oceanië
Afrika en het Midden-Oosten
Noord- en Zuid-Amerika
8 Overige bedrijfslasten
Transportkosten
Reclame- en promotiekosten
Uitbesteed werk en uitzendkrachten
Energie
Onderhouds- en reparatiekosten
Overige
1
De vergelijkende cijfers van 2013 zijn aangepast zoals beschreven in de grondslagen (zie pagina 81).
2014
2013 1
-470
-331
-332
-219
-156
-467
-469
-348
-355
-219
-160
-472
-1.975
-2.023
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
In de post ‘Overige’ is opgenomen:
•kosten voor onderzoek en ontwikkeling, welke in 2014 EUR 78 miljoen (2013: EUR 77 miljoen) bedragen en waarvan in
2014 EUR 47 miljoen betrekking heeft op personeelskosten;
•operationele leasekosten van EUR 69 miljoen (2013: EUR 62 miljoen);
•diverse overheidssubsidies van EUR 6 miljoen (2013: EUR 5 miljoen) zijn in mindering gebracht op de kosten waarop
ze betrekking hebben. De condities zijn vervuld en aan de verplichtingen inzake deze subsidies is voldaan;
•bijzondere waardeverminderingen van grond, gebouwen en installaties, immateriële activa (exclusief goodwill) en
activa aangehouden voor verkoop van EUR 24 miljoen (2013: EUR 19 miljoen);
•terugname bijzondere waardeverminderingen van activa aangehouden voor verkoop van EUR 1 miljoen (2013: EUR
1 miljoen);
•een dotatie aan de reorganisatievoorziening van EUR 17 miljoen (2013: EUR 17 miljoen);
•reinigingskosten van EUR 41 miljoen (2013: EUR 40 miljoen);
• bate uit hoofde van een reële waarde-aanpassing van de voorwaardelijke verplichting van EUR 16 miljoen;
• honorarium van de externe accountant van EUR 3 miljoen (2013: EUR 4 miljoen).
Specificatie honorarium van de externe accountant
Controle van de jaarrekening
Andere controle-opdrachten
Opdrachten op fiscaal terrein
Andere niet-controle-opdrachten
2014
2013
Totaal KPMG netwerk
Totaal KPMG netwerk
-2,7
-0,1
-0,1
-0,1
-3,0
-2,7
-0,5
-0,3
-0,3
-3,8
2014
2013
9
23
2
25
9 Financieringsbaten en -lasten
Financieringsbaten
Rentebaten
Overige financieringsbaten
9
Financieringslasten
Rentelasten
Winsten (verliezen) op vreemde valuta
Overige financieringslasten
-41
-16
-57
-54
-14
-12
-80
In 2014 heeft FrieslandCampina een nieuwe kredietfaciliteit afgesloten van EUR 1,5 miljard, waarbij de toen geldende
kredietfaciliteit voortijdig is afgelost, zie toelichting 23. Als gevolg van de vervroegde aflossing is in de overige
financieringslasten EUR 3 miljoen opgenomen zijnde de resterende nog niet geamortiseerde kosten van de afgeloste
faciliteit.
De overige financieringslasten bestaan daarnaast uit amortisatie van transactiekosten en betaalde vergoedingen voor
de syndicaatlening van EUR 4 miljoen (2013: EUR 5 miljoen), de oprenting van de voorwaardelijke verplichting van EUR
3 miljoen (2013: EUR 1 miljoen) en het resultaat op afdekkingsderivaten van EUR 6 miljoen (2013: bate EUR 2 miljoen).
In de 2013 rentelasten is een bedrag van EUR 5 miljoen opgenomen als gevolg van financiering door Zuivelcoöperatie
FrieslandCampina U.A. aan Koninklijke FrieslandCampina N.V. Per 30 december 2013 is deze financiering omgezet in
een perpetueel achtergestelde lening en derhalve zijn de rentelasten voor deze financiering in 2014 opgenomen in het
eigen vermogen.
Resultaten van vreemde valuta betrekking hebbend op kosten van grond- en hulpstoffen en overige bedrijfslasten
zijn opgenomen in de kostprijs van de omzet of in het desbetreffende element van de bedrijfskosten. In 2014 heeft
FrieslandCampina dit netto koerseffect van EUR 13 miljoen bate verantwoord in het bedrijfsresultaat (2013: EUR
-15 miljoen last).
101
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
102
10Belastingen
Specificatie belastinglasten
Acute belasting
Acute belasting huidig boekjaar
Latente belasting
Latente belasting huidig boekjaar
Afwaardering van latente belastingvorderingen
Aanpassing voorgaande boekjaren
2014
2013
-130
-130
-143
-143
-18
-3
34
-1
1
34
-109
-21
-151
Belastingdruk
2014
Belastingen direct verwerkt in het
eigen vermogen
Lening coöperatie
Perpetuele obligaties
Ledenobligaties
Belastingen verwerkt in het
totaalresultaat
Reserve valuta-omrekenverschillen
Reserve kasstroomafdekkingen
Waardemutatie financiële
instrumenten beschikbaar voor
verkoop
Herwaardering van verplichtingen
(activa) uit hoofde van toegezegdpensioenregelingen
Voor
belastingen
Belasting
last/bate
Na
belastingen
-10
2
-8
-40
-50
8
10
60
-12
-6
3
-4
2013
Voor
belastingen
Belasting
last/bate
Na
belastingen
-32
-40
-4
-34
-38
1
7
8
-3
-27
-30
54
-9
-88
-9
7
3
-81
-6
-4
16
-1
15
-213
51
-162
-44
10
-34
-169
48
-121
-125
19
-106
2014
Effectieve belastingdruk
Winst voor belastingen
Belastingdruk op basis van Nederlands belastingtarief
Effect afwijkende belastingtarieven buiten Nederland
Resultaat joint ventures en geassocieerde deelnemingen
Bronbelasting op dividenden
Niet aftrekbare kosten
Onbelaste baten
Afwaardering van latente belastingvorderingen
Aanpassingen op inschattingen voorgaande jaren
Effectieve belastingdruk
Bedrag
%
454
2013
Bedrag
%
266
-114
-6
4
-4
-35
7
-3
25,0
1,4
-0,9
0,9
7,7
-1,5
0,7
-151
33,3
-66
-6
2
-8
-43
12
-1
1
-109
25,0
2,1
-0,8
3,0
16,2
-4,5
0,4
-0,4
41,0
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
11 Grond, gebouwen en installaties
2014
Boekwaarde begin boekjaar
Verworven middels acquisitie
Investeringen
Desinvesteringen
Valuta-omrekenverschillen
Overboekingen
Overboeking naar activa aangehouden voor
verkoop
Afschrijvingen
Bijzondere waardeverminderingen
Terugname bijzondere waardeverminderingen
Boekwaarde einde boekjaar
Grond en
gebouwen
Machines en
installaties
Andere vaste
bedrijfsmiddelen
Activa in
uitvoering
516
4
66
-2
5
92
1.034
6
168
-3
14
160
115
518
17
-1
353
3
3
-256
-2
Totaal
2.183
10
604
-6
22
-1
-2
-42
-3
1
637
-135
-15
-25
-1
-1
1.227
108
617
-202
-20
1
2.589
1.270
3.199
340
617
5.426
-633
-1.972
-232
637
1.227
108
617
Grond en
gebouwen
Machines en
installaties
Andere vaste
bedrijfsmiddelen
Activa in
uitvoering
Boekwaarde begin boekjaar
Verworven middels acquisitie
Investeringen
Desinvesteringen
Valuta-omrekenverschillen
Overboekingen
Overboeking naar activa aangehouden voor
verkoop
Afschrijvingen
Bijzondere waardeverminderingen
Boekwaarde einde boekjaar
505
7
24
1.017
8
81
-4
-32
106
76
6
16
-2
-2
45
320
-38
-2
516
-127
-15
1.034
-23
-1
115
518
-188
-18
2.183
Aanschafwaarde
Cumulatieve afschrijvingen en bijzondere
waardeverminderingen
Boekwaarde einde boekjaar
1.126
2.960
352
518
4.956
-610
-1.926
-237
516
1.034
115
Aanschafwaarde
Cumulatieve afschrijvingen en bijzondere
waardeverminderingen
Boekwaarde einde boekjaar
-2.837
2.589
2013
-11
33
386
-1
-187
-2
Totaal
1.918
21
507
-6
-46
-3
-2
-2.773
518
2.183
De mutatie uit hoofde van ‘verworven middels acquisitie’ heeft betrekking op EUR 10 miljoen verkregen materiële vaste
activa van Olam Ivoire Sarl (2013: EUR 21 miljoen verkregen materiële vaste activa van Zijerveld en Den Hollander
Food).
De bijzondere waardeverminderingen hebben voor EUR 6 miljoen betrekking op een afwaardering tot de getaxeerde
opbrengstwaarde van gebouwen en installaties, als gevolg van een voorgenomen sluiting van een productielocatie in
België als onderdeel van het reorganisatieprogramma Reshape. Daarnaast heeft een afwaardering van EUR 4 miljoen
op machines, installaties en gebouwen van de productielocatie van FrieslandCampina Cheese in Gerkesklooster
plaatsgevonden, als gevolg van een brand. Het resterende deel heeft hoofdzakelijk betrekking op bijzondere
waardeverminderingen van machines en installaties van overige locaties. De bijzondere waardeverminderingen
van 2013 hadden met name betrekking op een afwaardering tot de getaxeerde opbrengstwaarde van gebouwen
en installaties, als gevolg van de voorgenomen sluiting van twee productielocaties in Nederland. In de winst-enverliesrekening zijn de bijzondere waardeverminderingen en terugname bijzondere waardeverminderingen begrepen in
de overige bedrijfslasten.
103
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
104
De boekwaarde van gebouwen, machines en installaties waarop financiële leaseovereenkomsten van toepassing zijn,
bedraagt EUR 13 miljoen (2013: EUR 15 miljoen).
Per einde boekjaar zijn voor een bedrag van EUR 159 miljoen (2013: EUR 243 miljoen) verplichtingen aangegaan inzake
investeringen in grond, gebouwen en installaties.
De in de investeringen begrepen geactiveerde rente bedraagt EUR 10 miljoen (2013: EUR 7 miljoen). Het hiervoor
gehanteerde rentepercentage is 3,5% (2013: 4,0%).
12 Immateriële activa
2014
Boekwaarde begin boekjaar
Verworven middels acquisitie
Investeringen als gevolg van interne ontwikkeling
Investeringen
Overboekingen
Valuta-omrekenverschillen
Amortisatie
Bijzondere waardeverminderingen
Boekwaarde einde boekjaar
Aanschafwaarde
Cumulatieve amortisatie en bijzondere
waardeverminderingen
Boekwaarde einde boekjaar
Goodwill
Handelsmerken,
klantrelaties en
patenten
876
5
180
16
Overige immateriële activa en
immateriële activa
Software
in uitvoering
44
82
Totaal
64
-2
-2
95
1.182
21
50
2
1
33
-29
-2
1.258
247
184
109
1.642
-204
-46
-120
-14
-384
898
201
64
95
1.258
50
2
34
17
16
-11
-16
898
201
1.102
-33
2013
Goodwill
Handelsmerken,
klantrelaties en
patenten
Boekwaarde begin boekjaar
Verworven middels acquisitie
Investeringen als gevolg van interne ontwikkeling
Investeringen
Overboekingen
Valuta-omrekenverschillen
Amortisatie
Bijzondere waardeverminderingen
Waardeaanpassing verplichting inzake put-optie
Boekwaarde einde boekjaar
1.046
25
158
47
Aanschafwaarde
Cumulatieve amortisatie en bijzondere
waardeverminderingen
Boekwaarde einde boekjaar
Overige immateriële activa en
immateriële activa
Software
in uitvoering
Totaal
12
13
54
1
35
5
-10
-16
-9
-13
-3
-200
25
876
180
44
82
1.290
73
35
17
3
-36
-25
-200
25
1.182
1.080
199
160
94
1.533
-204
-19
-116
-12
-351
876
180
44
82
1.182
-20
32
De mutatie uit hoofde van ‘verworven middels acquisitie’ heeft betrekking op de verkregen immateriële vaste activa
van Olam Ivoire Sarl, DEK Srl en Orange Srl voor in totaal EUR 16 miljoen. De goodwill ‘verworven middels acquisitie’
van EUR 5 miljoen heeft betrekking op de Olam-gerelateerde acquisitie, welke is gealloceerd aan de business group
Consumer Products EMEA.
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
FrieslandCampina is in 2010 een wereldwijd ICT-standaardisatie programma gestart. Gedurende 2014 is hiervoor een
bedrag van EUR 45 miljoen (2013: EUR 35 miljoen) geactiveerd, waarvan het gedeelte dat eind 2014 nog in uitvoering is
in de verloopstaat is verantwoord onder de categorie ‘Overige immateriële activa en immateriële activa in uitvoering’.
In 2012 is het systeem door de eerste werkmaatschappijen in gebruik genomen en daarna is deze implementatie verder
uitgerold naar andere werkmaatschappijen. De uitrol naar overige werkmaatschappijen zal een aantal jaren in beslag
nemen en het is voorzien dat dit programma in 2018 wordt afgerond.
Impairment test voor groepen van kasstroomgenererende eenheden die goodwill bevatten
FrieslandCampina voert de goodwill impairment test jaarlijks in het tweede kwartaal uit, en op een ander moment
indien er sprake is van een aanwijzing voor een bijzondere waardevermindering. Goodwill wordt gevolgd en getest op
het niveau van de business group, bestaande uit een groep van kasstroomgenererende eenheden op het moment van
het uitvoeren van de goodwill impairment test. Bij de goodwill impairment test wordt de realiseerbare waarde, zijnde de
bedrijfswaarde, per business group berekend.
In onderstaande tabel is de allocatie van de goodwill naar de business groups opgenomen.
2014
559
151
25
163
898
Consumer Products EMEA
Consumer Products Asia
Cheese, Butter & Milkpowder
Ingredients
2013
554
134
25
163
876
De belangrijkste aannames die zijn toegepast voor de berekening van de bedrijfswaarde per business group zijn
opgenomen in onderstaande tabel.
Consumer Products EMEA
Consumer Products Asia
Cheese, Butter & Milkpowder
Ingredients
%
%
%
Groeivoet restwaarde
Gebudgetteerde EBITDA
ten opzichte van netto-omzet
Discontovoet voor belastingen
2014
7-9
16-21
5
9-17
2014
11
9
10
9
2014
3,5
3,0
1,5
1,5
2013
3,5
3,5
2,0
2,0
2013
6-7
14-18
4-5
14-23
2013
14
11
11
10
In oktober 2013 is de managementstructuur gewijzigd. In voorgaand jaar is de goodwill impairment test uitgevoerd op
de oude managementstructuur. De vergelijkende cijfers voor de belangrijkste aannames in bovenstaande tabel wijken
af van de jaarrekening 2013 om zodoende inzicht te geven in wat de belangrijkste aannames voor Consumer Products
EMEA en Consumer Products Asia geweest zouden zijn, als de managementstructuur reeds gewijzigd zou zijn geweest
ten tijde van de goodwill impairment test 2013.
De gebudgetteerde EBITDA-marges zijn gebaseerd op ervaringen uit het verleden, specifieke verwachtingen voor de
nabije toekomst en marktconforme groeipercentages. De discontovoet voor iedere business group is gebaseerd op in
de markt waarneembare gegevens en is bepaald voor belasting.
De bedrijfswaarden van de business groups zijn bepaald op basis van het budget 2014 en de meerjarenplannen tot
en met 2018. Tevens wordt rekening gehouden met een vergoeding voor de coöperatieve rol die de business group
Cheese, Butter & Milkpowder vervult bij het verwerken van ledenmelk en vet in het bijzonder. Voor de periode na 2018
is voor 2014 een groeipercentage gehanteerd dat gelijk is aan de verwachte lange termijn inflatiepercentages, zoals in
de markt gebruikelijk is.
105
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
106
Gevoeligheid voor veranderingen in veronderstellingen
De uitkomst van de goodwill impairment test van de business groups Consumer Products EMEA, Consumer Products
Asia, Cheese, Butter & Milkpowder en Ingredients laat zien dat de bedrijfswaarden de boekwaarden van de business
groups overstijgt. Een redelijke aanpassing van de uitgangspunten leidt in deze gevallen niet tot lagere bedrijfswaarden
dan de boekwaarden van deze business groups.
13 Joint ventures en geassocieerde deelnemingen
FrieslandCampina heeft belangen in een aantal afzonderlijke niet-materiële joint ventures en geassocieerde
deelnemingen. De volgende tabel specificeert, in totalen, de boekwaarde en het aandeel in het totaalresultaat van deze
joint ventures en geassocieerde deelnemingen.
Boekwaarde
Aandeel in:
Winst of verlies uit voortgezette activiteiten
Resultaten direct verwerkt in het eigen vermogen
Totaalresultaat
2014
2013
Joint Ventures
Geassocieerde
deelnemingen
Joint Ventures
Geassocieerde
deelnemingen
86
36
83
33
8
1
9
5
7
-3
4
1
5
1
De meest materiële joint venture betreft een 50% belang in de joint venture Betagen Holding Ltd., dit belang wordt
verwerkt volgens de vermogensmutatiemethode. Het belang van FrieslandCampina bedraagt EUR 68 miljoen (2013:
EUR 66 miljoen), bestaande uit een belang van EUR 38 miljoen (2013: EUR 36 miljoen) in de netto-activa en EUR
30 miljoen (2013: EUR 30 miljoen) goodwill. Het aandeel in het resultaat van Betagen Holding Ltd. over 2014 bedraagt
EUR 5 miljoen (2013: EUR 6 miljoen).
FrieslandCampina heeft een 82,33% belang in Dutch Dairy Ingredients B.V. en een 74,53% belang in Het Kaasmerk B.V.
In deze geassocieerde deelnemingen bezit FrieslandCampina minder dan de helft van de stemrechten en als gevolg
hiervan heeft FrieslandCampina geen beleidsbepalende invloed. De belangen in deze entiteiten worden verwerkt
volgens de vermogensmutatiemethode.
Voor een opsomming van de belangrijkste joint ventures en geassocieerde deelnemingen wordt verwezen naar
pagina 136.
14Derivaten
De toelichting op de doelstelling, gedragslijnen en beleid met betrekking tot het gebruik van derivaten en andere
financiële instrumenten in de activiteiten van FrieslandCampina is opgenomen in toelichting 30.
Afdekkingsderivaten
In de balans zijn de afdekkingsderivaten opgenomen in de kortlopende en langlopende overige financiële activa en
overige financiële verplichtingen.
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
Afdekkingactiviteiten
2014
Vervaldatum
Cross currency swaps (geactiveerd)
Cross currency swaps (gepassiveerd)
Interest rate swaps
Totaal kasstroomafdekkingen met toepassing van hedge
accounting
Cross currency swaps
Valuta derivaten (geactiveerd)
Valuta derivaten (gepassiveerd)
Derivaten waarop geen hedge accounting wordt toegepast
2017 en
2020
na 2017
2015
Activa
21
Totaal derivaten
Opgenomen onder kortlopend
Opgenomen onder langlopend
202
28
2
21
2015 en
2017
2015
2015
Passiva
3
2
2
5
8
23
38
2
21
7
31
37
63
211
2013
Vervaldatum
Cross currency swaps (gepassiveerd)
Interest rate swaps
Totaal kasstroomafdekkingen met toepassing van hedge
accounting
Cross currency swaps
Valuta derivaten (geactiveerd)
Valuta derivaten (gepassiveerd)
Derivaten waarop geen hedge accounting wordt toegepast
373
100
30
Afdekkingactiviteiten
Cross currency swaps (geactiveerd)
Contractvolume ultimo
2017 en
2020
na 2017
2014-2015
Activa
3
143
62
6
3
2014
2014
2014
Passiva
Contractvolume ultimo
364
200
68
1
3
4
1
1
Totaal derivaten
7
69
Opgenomen onder kortlopend
Opgenomen onder langlopend
4
3
2
67
17
129
75
107
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
108
Kasstroomafdekkingen
Ten behoeve van opgenomen leningen van USD 696 miljoen, zijn cross currency swaps afgesloten, waardoor de USD
aflossings- en rentebetalingsverplichtingen aan institutionele beleggers zijn omgezet in EUR verplichtingen.
De interest rate swaps zijn afgesloten om de variabele renteverplichtingen op de rentedragende verplichtingen om te
zetten in vaste renteverplichtingen.
Voor genoemde afdekkingen, waarop hedge accounting wordt toegepast, wordt conform IAS 39 voldaan aan de
documentatievereisten van hedge accounting en vinden vooraf en per rapportagedatum effectiviteitstesten plaats.
Deze afdekkingen zijn zeer effectief gebleken, waardoor er ultimo 2014 EUR -33 miljoen (2013: EUR -24 miljoen) aan
reserve kasstroomafdekkingen in het eigen vermogen is opgenomen. Hiervan heeft EUR -32 miljoen (2013: EUR
-20 miljoen) betrekking op de cross currency swaps en EUR -1 miljoen (2013: EUR -4 miljoen) op de interest rate swaps.
Derivaten waarop geen hedge accounting wordt toegepast
Derivaten waarop geen hedge accounting wordt toegepast zijn afgesloten tegenover verwachte verkopen,
respectievelijk inkopen, leningen, openstaande debiteuren en openstaande crediteuren. De mutaties in de waarde van
deze derivaten worden grotendeels gecompenseerd door tegenovergestelde waardemutaties op de debiteuren en
crediteuren. Het is, en was gedurende de verslagperiode, het beleid van FrieslandCampina om niet voor speculatieve
doeleinden in financiële instrumenten te handelen.
Put-optie verplichtingen
In de balans zijn de put-optie verplichtingen opgenomen onder de overige financiële verplichtingen.
Kortlopende verplichting inzake put-optie
Langlopende verplichting inzake put-optie
15 Overige financiële activa
Verstrekte leningen
Effecten
Derivaten
Langlopende vorderingen
2014
7
1
2013
7
2014
36
35
21
6
98
2013
39
30
3
4
76
Van de verstrekte leningen heeft EUR 17 miljoen betrekking op een lening aan de joint venture Great Ocean Ingredients
Pty. Ltd. (2013: EUR 19 miljoen). Het restant betreft leningen aan derde partijen. De gemiddelde rentevergoeding van
de leningen is ultimo 2014 2,5% (2013: 2,8%). Van de verstrekte leningen vervalt EUR 18 miljoen na 2019. De verstrekte
leningen zijn allemaal nog binnen de vervaltermijn.
Het in 2013 verworven belang van 7,5% in Synlait Milk Ltd. is in 2014 uitgebreid tot een belang van 9,99%. Dit betreft
een zuivelbedrijf in Nieuw-Zeeland dat beursgenoteerd is aan de New Zealand stock exchange (“NZX”). Op 31 december
2014 heeft dit belang een waarde van EUR 30 miljoen (2013: EUR 26 miljoen) welke onder effecten zijn vermeld.
Voor derivaten zie toelichting 14.
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
16Voorraden
Grond- en hulpstoffen
Gereed product en handelsgoederen
2014
385
879
1.264
2013
383
920
1.303
Van de voorraden is EUR 196 miljoen (2013: EUR 287 miljoen) gewaardeerd tegen lagere marktwaarde.
In 2014 bedraagt de totale afwaardering van voorraden naar marktwaarde EUR 28 miljoen (2013: EUR 30 miljoen).
De afwaardering is opgenomen in de kosten van grond- en hulpstoffen en handelsgoederen.
Er zijn geen voorraden verpand als zekerheid voor verplichtingen.
17 Handelsdebiteuren en overige vorderingen
Handelsdebiteuren
Vorderingen op gelieerde onderneming
Overige vorderingen
Voorziening voor dubieuze handelsdebiteuren
Vorderingen ter zake van belastingen (excl.
vennootschapsbelasting) en premies sociale verzekeringen
Vooruitbetalingen
Voorziening voor dubieuze handelsdebiteuren
Begin boekjaar
Overgenomen middels acquisitie
Toevoegingen ten laste van de winst-en-verliesrekening
Vrijgevallen ten gunste van de winst-en-verliesrekening
Afboeking handelsdebiteuren
Ontvangen op reeds afgeboekte handelsdebiteuren
Einde boekjaar
Betalingstermijn handelsdebiteuren en overige vorderingen
Binnen betalingstermijn
Overschrijding minder dan 3 maanden
Overschrijding tussen 3 en 6 maanden
Overschrijding meer dan 6 maanden
2014
1.121
94
-19
1.196
2013
1.163
12
63
-14
1.224
70
67
54
1.320
44
1.335
-14
-15
-3
-1
1
4
-5
1
-1
-19
-14
Bruto
Afwaardering
Netto
1.032
122
16
45
1.215
-4
-1
-3
-11
-19
1.028
121
13
34
1.196
De toevoegingen en vrijgevallen bedragen van de voorziening voor dubieuze handelsdebiteuren zijn opgenomen in de
overige bedrijfslasten (toelichting 8). Bedragen ten laste van de voorziening worden afgeschreven, wanneer niet wordt
verwacht dat deze inbaar zijn.
De handelsdebiteuren en overige vorderingen zijn niet rentedragend en hebben over het algemeen een krediettermijn
van 10 tot 90 dagen.
FrieslandCampina heeft in verschillende landen een kredietverzekering afgesloten om het kredietrisico op klanten te
mitigeren. Ultimo 2014 bedraagt de verzekerde positie EUR 393 miljoen (2013: EUR 318 miljoen).
109
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
110
18 Liquide middelen
Deposito's
Liquide middelen
2014
198
424
622
2013
157
403
560
Liquide middelen staan geheel ter vrije beschikking van de vennootschap.
19 Eigen vermogen
Aandelenkapitaal
Het aantal geplaatste aandelen bedraagt zowel begin als eind boekjaar 3.702.777 aandelen, op deze aandelen is
EUR 370 miljoen gestort. Het maatschappelijk kapitaal bedraagt EUR 1 miljard, verdeeld in 10.000.000 aandelen van
EUR 100 nominaal. De aandelen worden gehouden door Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A.
Agioreserve
Het agio omvat voornamelijk een kapitaalstorting van Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. in 2009 van
EUR 110 miljoen.
Perpetuele obligaties
FrieslandCampina heeft op 3 juni 2013 de in 2003 uitgegeven 7,125% perpetuele cumulatieve achtergestelde obligaties
van nominaal 125 miljoen euro afgelost, inclusief de nog verschuldigde rente.
Ledenobligaties
De ledenobligaties bestaan uit ledenobligaties-vast en ledenobligaties-vrij. Ledenobligaties-vast zijn niet
verhandelbaar. Bij bedrijfsbeëindiging en beëindiging van het lidmaatschap worden de ledenobligaties-vast
automatisch omgezet in ledenobligaties-vrij. Rechtspersonen die lid zijn van FrieslandCampina, kunnen ook bij
bedrijfsoverdracht ledenobligaties-vast omzetten in ledenobligaties-vrij. Ledenobligaties-vrij kunnen rentedragend
worden aangehouden en kunnen worden bijgekocht en verkocht tussen obligatiehouders.
De ledenobligaties zijn geplaatst bij Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. en bij haar leden. De ledenobligaties
zijn eeuwigdurend en kennen geen vervaldatum. Het rentetarief voor de ledenobligaties is de zesmaands Euribor
plus 3,25%, per 1 juni en 1 december van het jaar. De obligaties zijn achtergesteld bij de vorderingen van alle andere
bestaande en toekomstige schuldeisers, voor zover die niet zijn achtergesteld. Leden-melkveehouders ontvangen een
gedeelte van de vergoeding voor melkleveranties over het boekjaar in de vorm van ledenobligaties-vast. Rentebetaling
kan worden uitgesteld indien Koninklijke FrieslandCampina N.V. in de 12 maanden voorafgaand aan de jaarlijkse
coupondatum geen prestatietoeslag heeft vastgesteld of uitgekeerd. Uitgestelde rente wordt betaalbaar op de datum
waarop weer prestatietoeslag wordt uitgekeerd. De ledenobligaties classificeren als eigen vermogen.
Vanuit de winst van het boekjaar 2014 is EUR 40 miljoen (2013: 34 miljoen) toegerekend als rentevergoeding aan
de houders van de ledenobligaties. Daarnaast is in 2014 EUR 101 miljoen (2013: 114 miljoen) toegekend aan ledenmelkveehouders door middel van de uitgifte van ledenobligaties-vast als onderdeel van de vergoedingen voor
melkleveranties in 2014.
Lening coöperatie
De EUR 290 miljoen achtergestelde lening, in 2009 verleend door Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. aan
Koninklijke FrieslandCampina N.V., is per 30 december 2013 omgezet in een perpetueel achtergestelde lening. De
EUR 290 miljoen perpetueel achtergestelde lening is eeuwigdurend en kent geen vervaldatum. Het rentetarief voor de
perpetueel achtergestelde lening is de zesmaands Euribor plus 3,25%, per 1 juni en 1 december van het jaar. De lening
van de coöperatie is achtergesteld bij de vorderingen van alle andere bestaande en toekomstige schuldeisers, voor
zover die niet zijn achtergesteld. Rentebetaling kan worden uitgesteld indien Koninklijke FrieslandCampina N.V. in de
12 maanden voorafgaand aan de jaarlijkse rentebetaaldatum geen prestatietoeslag heeft vastgesteld of uitgekeerd.
Uitgestelde rente wordt betaalbaar op de datum waarop weer prestatietoeslag wordt uitgekeerd. De perpetueel
achtergestelde lening coöperatie classificeert als eigen vermogen.
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
Vanuit de winst van het boekjaar 2014 is EUR 10 miljoen toegerekend als rentevergoeding aan de verstrekker van de
lening van de coöperatie.
Overige reserves
De overige reserves bestaan uit de reële-waardereserve, reserve kasstroomafdekkingen en reserve valutaomrekenverschillen.
De reële-waardereserve bevat de reële waarde veranderingen van financiële instrumenten die zijn aangemerkt als
beschikbaar voor verkoop.
De reserve kasstroomafdekkingen bevat de wijzigingen in de reële waarde van interest rate swaps, cross currency
swaps en valutatermijncontracten voor zover deze classificeren als zeer effectieve kasstroomafdekkingen.
De reserve valuta-omrekenverschillen heeft betrekking op de cumulatieve valutawaarderingsverschillen van
dochterondernemingen, alsmede valutawaarderingsverschillen van aan dochterondernemingen verstrekte leningen
met een permanent karakter.
Algemene reserve
De algemene reserve betreft het saldo van de in het verleden behaalde winsten die niet uitgekeerd zijn aan de
aandeelhouder. Krachtens statutaire bepalingen kan tot dividenduitkering worden besloten, indien en voor zover
het eigen vermogen groter is dan het bedrag van het geplaatste aandelenkapitaal vermeerderd met de reserves die
krachtens de wet moeten worden aangehouden.
Het reserveringsbeleid dat is ingetreden vanaf 1 januari 2014 stelt dat 45% van de winst wordt toegevoegd aan het
eigen vermogen van de vennootschap. Als onderdeel van de vergoedingen voor melkleveranties in 2014 wordt 35% van
de winst contant uitgekeerd aan de leden-melkveehouders als prestatietoeslag en wordt 20% uitgekeerd aan de ledenmelkveehouders in de vorm van ledenobligaties-vast. Het reserveringsbeleid is vastgelegd in het melkgeldreglement
en wordt elke drie jaar opnieuw vastgesteld. Het huidige reserveringsbeleid is vastgesteld voor de periode van 2014
tot en met 2016. Na vaststelling van de jaarrekening door de algemene vergadering van aandeelhouders worden de
ledenobligaties definitief uitgegeven, de uitgifte van de ledenobligaties is al verwerkt in de jaarrekening.
Minderheidsbelangen
De post minderheidsbelangen heeft betrekking op het aandeel in het eigen vermogen dat niet aan FrieslandCampina
toekomt.
FrieslandCampina heeft een direct belang van 50% in DMV-Fonterra Excipients GmbH & Co. KG maar heeft
wel zeggenschap over deze entiteit. FrieslandCampina heeft onder andere door de benoeming van de CEO
beleidsbepalende invloed in deze entiteit. De DFE put-optie is per juni 2013 komen te vervallen en als gevolg hiervan is
de ‘anticipated acquisition-method’ beëindigd. FrieslandCampina behoudt zeggenschap over DMV-Fonterra Excipients
GmbH & Co. KG na het vervallen van deze put-optie, en derhalve is deze transactie in 2013 verwerkt als transactie
tussen aandeelhouders. Als gevolg hiervan is de geherwaardeerde verplichting inzake de put-optie van EUR 183 miljoen
ten gunste gekomen van de algemene reserve en de minderheidsbelangen in het eigen vermogen.
FrieslandCampina heeft een 49%-belang in Sahnemolkerei Hubert Wiesehoff GmbH, maar FrieslandCampina heeft een
beslissende stem in de directie en als gevolg beleidsbepalende invloed. Daarnaast is FrieslandCampina een put-optie
verplichting aangegaan. FrieslandCampina heeft verder een 80%-belang in Orange Srl waarbij FrieslandCampina
eveneens een put-optie verplichting is aangegaan. Als gevolg van de toepassing van de ‘anticipated acquisition
method’ worden beide belangen voor 100% betrokken in de consolidatie zonder opname van een minderheidsbelang
in de balans en winst-en-verliesrekening. Eventuele uitgekeerde dividenden aan houders van de put-optie worden
opgenomen onder de financieringslasten. De put-optie verplichtingen zijn verantwoord in de overige financiële
verplichtingen.
111
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
112
Onderstaande tabel geeft een overzicht van de financiële informatie met betrekking tot elk van de dochteronder
nemingen van FrieslandCampina waarbij sprake is van een materieel minderheidsbelang, gebaseerd op de grondslagen
van FrieslandCampina, voor eventuele intra-groepseliminaties en op basis van de laatst beschikbare openbare
informatie.
2014
FrieslandCampina
WAMCO
Nigeria Plc
DMV-Fonterra
Excipients GmbH
& Co. KG 1
Dutch Lady
Milk Industries
Berhad
Percentage minderheidsbelang
45,42%
50,00%
49,04%
Vaste activa
Vlottende activa
Langlopende verplichtingen
Kortlopende verplichtingen
Netto-activa
Boekwaarde minderheidsbelang
79
145
-25
-155
44
20
18
86
-12
-27
65
119
20
61
-2
-43
36
18
Opbrengsten
577
Resultaat
Resultaten direct verwerkt in het eigen vermogen
Totaalresultaat voor de periode
Resultaat toegerekend aan minderheidsbelang
Resultaten direct verwerkt in het eigen vermogen
toegerekend aan minderheidsbelang
Dividend uitgekeerd aan minderheidsbelang
Kasstroom uit bedrijfsactiviteiten
Kasstroom uit investeringsactiviteiten
Kasstroom uit financieringsactiviteiten
Nettokasstroom
Overige
Totaal
79
236
230
49
-3
46
22
49
-3
46
13
25
3
28
12
23
70
-1
-2
1
5
3
20
24
16
3
63
24
-17
-43
-36
31
-3
-34
-6
De 2014 cijfers van DFE zijn nog niet openbaar beschikbaar en derhalve zijn de cijfers over 2013 weergegeven.
1
De genoemde percentages in bovenstaande tabel geven het directe belang weer dat Koninklijke FrieslandCampina
NV houdt in deze deelnemingen. Voor alle in bovenstaande opgenomen deelnemingen is het indirecte belang
gelijk aan het directe belang, met uitzondering van DMV-Fonterra Excipients GmbH & Co KG. Het indirecte belang
van FrieslandCampina in DFE is lager dan het directe belang als gevolg van tussenhoudstermaatschappijen,
waarin FrieslandCampina geen 100% belang houdt. De boekwaarden, resultaten en dividenden toegerekend aan
minderheidsbelangen is in bovenstaande tabel weergegeven op basis van het indirecte minderheidsbelang.
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
2013
FrieslandCampina
WAMCO
Nigeria Plc
DMV-Fonterra
Excipients GmbH
& Co. KG 1
Dutch Lady
Milk Industries
Berhad
Percentage minderheidsbelang
45,42%
50,00%
49,04%
Vaste activa
Vlottende activa
Langlopende verplichtingen
Kortlopende verplichtingen
Netto-activa
Boekwaarde minderheidsbelang
65
159
-18
-166
40
18
18
86
-12
-27
65
119
17
68
-1
-42
42
21
Opbrengsten
570
Resultaat
Resultaten direct verwerkt in het eigen vermogen
Totaalresultaat voor de periode
Resultaat toegerekend aan minderheidsbelang
Resultaten direct verwerkt in het eigen vermogen
toegerekend aan minderheidsbelang
Dividend uitgekeerd aan minderheidsbelang
Kasstroom uit bedrijfsactiviteiten
Kasstroom uit investeringsactiviteiten
Kasstroom uit financieringsactiviteiten
Nettokasstroom
89
-21
-89
-21
113
Overige
Totaal
68
226
233
62
-3
59
28
49
-3
46
13
33
-5
28
16
21
78
-1
-2
-2
-5
-10
40
24
20
14
98
44
-3
-40
1
Door het vervallen van de DFE put-optie per juni 2013 is DFE vanaf die datum als een minderheidsbelang behandeld. Derhalve reflecteert het resultaat
toegerekend aan minderheidsbelang en de resultaten direct verwerkt in het eigen vermogen toegerekend aan minderheidsbelang de periode juni tot en
met december 2013. De opbrengsten en kasstromen van DFE zijn niet openbaar beschikbaar en derhalve zijn deze cijfers niet toegelicht.
1
20 Personeelsbeloningen
Pensioensituatie Nederlandse medewerkers cao zuivelindustrie tot 2015
Een groot gedeelte van FrieslandCampina’s pensioenverplichtingen voor toegezegd-pensioenregelingen, per eind
2014 92%, houdt verband met twee – vrijwel identieke – pensioenregelingen voor Nederlandse medewerkers, die zijn
gebaseerd op de cao voor de zuivelindustrie. De cao regeling is een middelloonregeling, biedt recht op ouderdomsen nabestaandenpensioen en kent een pensioenleeftijd van 67 jaar (tot 1 januari 2014: 65 jaar). De opgebouwde
aanspraken van medewerkers worden jaarlijks verhoogd met de algemene loonindex in de zuivelindustrie met een
maximum van 3%. De aanspraken van inactieve deelnemers worden jaarlijks met maximaal de ‘consumentenprijsindex
alle huishoudens afgeleid’ verhoogd. Dit betreft een voorwaardelijke toezegging.
De twee pensioenregelingen hebben verschillende pensioenuitvoerders. De pensioenregeling van voormalig Campina
medewerkers wordt uitgevoerd in een ondernemingspensioenfonds, de pensioenregeling van voormalig medewerkers
van Friesland Foods en nieuwe FrieslandCampina medewerkers na de fusie (1 januari 2009) wordt uitgevoerd door een
verzekeraar in een gesepareerd beleggingsdepot.
Deze pensioenregelingen wijzigen per 1 januari 2015. De wijzigingen zijn van belang, omdat in de waardering van de
pensioenverplichtingen rekening wordt gehouden met toekomstige ontwikkelingen.
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
114
Pensioensituatie Nederlandse medewerkers cao zuivelindustrie met ingang van 2015
FrieslandCampina heeft – als onderdeel van de Nederlandse Zuivelorganisatie – eind juli 2014 een akkoord gesloten
met vakorganisaties en de centrale ondernemingsraad over een nieuwe pensioenregeling per 1 januari 2015. Alle
Nederlandse medewerkers, die vallen onder de werking van de cao zuivelindustrie bouwen vanaf dat moment pensioen
op in toegezegde-bijdrageregelingen, zoals hieronder is weergegeven.
Pensioengevend jaarsalaris
Pensioenregelingen Nederlandse medewerkers vallend onder de werking van de
cao zuivelindustrie vanaf 1 januari 2015
Tot € 61.653
Collectieve beschikbare premieregeling op basis van een vaste premie, uitgevoerd
door Bedrijfstakpensioenfonds voor de Zuivel.
Tussen € 61.653 en € 100.000
Individueel beschikbare premieregeling, uitgevoerd door een premie
pensioeninstelling.
Boven € 100.000
Netto pensioenspaarregeling, uitgevoerd door dezelfde premie pensioeninstelling.
In verband met de nieuwe pensioensituatie vanaf 1 januari 2015 is de pensioenopbouw in de huidige hiervoor
beschreven pensioenregelingen stopgezet. Voor de regeling van voormalig Campina medewerkers heeft
FrieslandCampina op grond van de uitvoeringsovereenkomst alleen nog een resterende verplichting voor afwikkeling
van de uitvoerings- en excassokosten. FrieslandCampina verwacht hierover in 2015 overeenstemming te bereiken met
het pensioenfonds waarna sprake is van ‘afwikkeling van de regeling’. Op dat moment vervallen de contante waarde
van de brutoverplichting uit hoofde van toegezegde pensioenrechten (‘brutopensioenverplichting’) en de reële waarde
van de fondsbeleggingen van de regeling (per eind 2014 beide: EUR 1.414 miljoen). Er treedt daarbij geen effect op in de
winst-en-verliesrekening omdat de huidige, en de op het moment van afwikkeling verwachte, nettopensioenverplichting
(de brutopensioenverplichting minus de reële waarde van de beleggingen) nihil bedraagt.
Door de overgang naar toegezegde-bijdrageregelingen en het stopzetten van de opbouw in de huidige
pensioenregelingen is er sprake van een eenmalige bate in de winst-en-verliesrekening in 2014 van EUR 131 miljoen.
De pensioenregeling voor pensioenaanspraken opgebouwd tot 2015 voor voormalig Friesland Foods en nieuwe
FrieslandCampina medewerkers blijft een toegezegd-pensioenregeling. Deze regeling, ultimo 2014 52% van de totale
brutopensioenverplichting, wordt hieronder nader toegelicht.
Regeling voor pensioenaanspraken opgebouwd tot 2015 voormalig
Friesland Foods en nieuwe FrieslandCampina medewerkers
Karakteristieken regeling
Vanaf 2015 is de reguliere pensioenopbouw stopgezet. De tot 2015 opgebouwde
pensioenaanspraken van actieve deelnemers worden gedurende de looptijd van
de vijfjarige cao jaarlijks verhoogd met een vaste indexatie van 1,75%, zolang het
dienstverband voortduurt. Voor inactieve deelnemers geldt een voorwaardelijke
indexatie.
Pensioenuitvoerder
Verzekeraar, in een gesepareerd beleggingsdepot, middels een garantiecontract.
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
Financieringsafspraken
Voor de vaste indexatie van actieve deelnemers wordt jaarlijks een koopsom
berekend, op marktwaarde, die geheel door FrieslandCampina wordt betaald.
Voor de indexatie voor inactieve deelnemers stort FrieslandCampina in de vier jaar
van 2015 tot en met 2018 jaarlijks een vast bedrag van EUR 16 miljoen in het depot.
Daarna is FrieslandCampina geen betalingen meer verschuldigd.
Tot slot geldt in het gesepareerd beleggingsdepot de verplichting de dekkingsgraad
tot 110% aan te vullen, als deze 1,5 jaar lang lager is dan 110%, gemeten vanaf
ultimo enig jaar. Eind 2014 bedroeg de dekkingsgraad 123,2% bepaald volgens de
voorwaarden van het verzekeringscontract (2013: 114,8%).
Toezicht en governance
De verantwoordelijkheid om voldoende middelen aan te houden om alle uitkeringen
te kunnen doen ligt bij de verzekeraar. Het toezicht hierop vindt plaats door
DNB. De pensioenpremie wordt vastgesteld op basis van de grondslagen in het
verzekeringscontract. Het beleggingsbeleid voor het verzekeringscontract wordt
vastgesteld in overleg tussen FrieslandCampina en verzekeraar.
Opbouw deelnemersbestand
Het deelnemersbestand bestaat voor ongeveer 66% uit deelnemers die nog
werkzaam zijn voor FrieslandCampina, voor 22% uit voormalig medewerkers en voor
12% uit gepensioneerden. De gemiddelde looptijd van de pensioenverplichtingen
bedraagt ongeveer 21 jaar.
Belangrijkste risico’s
Het belangrijkste risico is dat de dekkingsgraad ultimo enig jaar tot onder de
110% zakt. In dat geval is FrieslandCampina, wanneer deze situatie 1,5 jaar lang
zo blijft, verplicht de dekkingsgraad weer tot 110% aan te vullen. Aangezien de
pensioenverplichtingen in het contract op basis van een vaste rente worden
berekend, is de ontwikkeling van de beleggingen van significante invloed op de
dekkingsgraad.
De pensioenregeling voor pensioenaanspraken opgebouwd tot 2015 voor voormalig Campina medewerkers, blijft ook
een toegezegd-pensioenregeling. Deze regeling bevat ultimo 2014 40% van de totale brutopensioenverplichting. De
tot 2015 opgebouwde pensioenaanspraken van actieve deelnemers worden gedurende de looptijd van de vijfjarige cao
jaarlijks verhoogd met een vaste indexatie van 1,75%, zolang het dienstverband voortduurt. Deze indexatie, die wordt
ondergebracht bij een verzekeraar, zal worden verhoogd met een vaste inkoop voor indexatie na pensionering. Het
betreft een volledig garantiecontract zonder winstdeling.
Overige regelingen Nederlandse medewerkers cao zuivelindustrie
Naast de hierboven genoemde regeling hebben de Nederlandse medewerkers, die eind 2005 in dienst waren, ook recht op
een aanvullend – per individu vastgesteld – pensioenkapitaal als zij vanuit actief dienstverband pensioneren. Toekenning
van dit voorwaardelijke kapitaal vindt plaats in 2021 of bij eerder pensioneren. Op dat moment worden tegen de dan
geldende tarieven voor deze kapitalen door FrieslandCampina pensioenrechten ingekocht. Er treden geen wijzigingen op
in deze regeling. Deze regeling bevat ultimo 2014 2% van de totale brutopensioenverplichting.
Nederlandse medewerkers cao kaaspakhuizen
Medewerkers van FrieslandCampina die vallen onder de cao voor de kaaspakhuizen nemen deel in de pensioenregeling bij
het bedrijfstakpensioenfonds voor de Agrarische en Voedselvoorzieningshandel (AVH). Deze regeling kwalificeert als een
toegezegde-bijdrageregeling.
115
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
116
Buitenlandse medewerkers
Voor buitenlandse activiteiten van FrieslandCampina zijn met name toegezegde-bijdrageregelingen van toepassing. Een
uitzondering hierop vormt Duitsland met voornamelijk niet-gefinancierde regelingen, op basis van salaris-diensttijd en
vaste bedragen, die 3% van FrieslandCampina’s totale brutopensioenverplichting omvatten. De opgebouwde aanspraken
worden jaarlijks verhoogd met maximaal de prijsinflatie. Dit betreft een voorwaardelijke toezegging.
Vanwege de omvang wordt in de rest van de toelichting expliciet ingegaan op FrieslandCampina’s Nederlandse
pensioenregelingen. Voor de Duitse regelingen wordt dezelfde methodiek toegepast om de disconteringsvoet en inflatieparameter af te leiden.
Veronderstellingen
De hierna opgenomen tabellen geven de veronderstellingen weer welke gehanteerd zijn bij het uitvoeren van de
berekeningen voor de (mutaties in de) brutopensioenverplichting, de fondsbeleggingen en de betreffende onderdelen van
de pensioenlasten, zoals verwerkt in de geconsolideerde balans en winst-en-verliesrekening.
Veronderstellingen 1
Discontovoet
Looninflatie
Prijsinflatie / stijging franchise
Indexatie
- actieven
- inactieven en gepensioneerden
Levensverwachting
- 65 jarige man / vrouw einde jaar
- 65 jarige man / vrouw over 20 jaar
1
2014
%
1,6 - 2,0
n.v.t.
2.0
2013
%
3,2 - 3,5
2,5
2,0
1,75 - 2,0
0,0 - 2,0
2,5
0,0 - 1,8
in jaren
19,9 / 22,9
22,5 / 25,2
in jaren
20,4 / 22,9
22,4 / 24,0
De getoonde percentages betreffen de hiervoor genoemde Nederlandse pensioenregelingen (exclusief de overige regelingen), welke 92% (2013: 92%)
van de brutopensioenverplichting vertegenwoordigen, respectievelijk 99% (2013: 99%) van de reële waarde van de beleggingen.
De toegepaste discontovoet is afgeleid van het rendement op hoogwaardige ondernemingsobligaties, waarbij per
pensioenregeling rekening is gehouden met de looptijd van de pensioenverplichtingen.
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
Verloop en specificatie van de post
nettopensioenverplichting
Brutopensioenverplichting
Begin boekjaar
Opgenomen in de winst-enverliesrekening
Bedrijfskosten:
Kosten voor opbouw
Aanpassing pensioenregeling
Rentelasten of -baten
Administratie- en uitvoeringskosten
Totaal
Opgenomen in het eigen vermogen
Herwaardering van de
nettopensioenverplichting door:
Het rendement op beleggingen,
exclusief de opgenomen rentebate,
alsmede aanpassing garantiewaarde
Wijzigingen in financiële
veronderstellingen
Wijzigingen in demografische
veronderstellingen
Bestandsontwikkelingen
Totaal herwaardering
Valuta-omrekenverschillen
Totaal
Overig
Bijdragen aan de regeling
Betaalde uitkeringen
Herrubricering
Totaal
Einde boekjaar
Rubricering
Vaste activa
Langlopende verplichtingen
2014
2.963
2013
2.841
81
-131
100
72
-29
99
50
142
Reële waarde beleggingen
2014
-2.339
Nettopensioenverplichting
2013
-2.243
2014
624
2013
598
-84
3
-81
-81
3
-78
81
-131
16
3
-31
72
-29
18
3
64
-607
-36
-607
-36
849
81
849
81
-27
-1
-27
-1
-3
819
5
824
-1
79
-8
71
-3
212
3
215
-1
43
-6
37
-94
-94
-93
2
-91
3.743
2.963
-607
-2
-609
-36
2
-34
-150
94
-77
93
-150
-77
-56
16
-150
2
-75
-3.085
-2.339
658
624
5
663
6
630
Van de brutopensioenverplichting eind 2014 van EUR 3.743 miljoen is EUR 283 miljoen nog niet gefinancierd (2013: EUR
236 miljoen). De bijdragen aan de regeling van EUR 150 miljoen, betreffen de door FrieslandCampina in 2014 betaalde
premies, waarvan EUR 79 miljoen betrekking heeft op het jaar 2013.
117
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
118
Pensioenbaten en- lasten opgenomen in de winst-en-verliesrekening
Kosten voor opbouw
Aanpassing pensioenregeling
Rentelasten of -baten
Administratie- en uitvoeringskosten
In de winst-en-verliesrekening opgenomen bate of last uit hoofde van
toegezegd-pensioenregelingen
Pensioenlasten uit hoofde van toegezegde-bijdrageregelingen
Aandeel werknemers in pensioenlasten
Pensioenbaten of -lasten opgenomen in de winst-en-verliesrekening
2014
-81
131
-16
-3
2013
-72
29
-18
-3
31
-64
-25
6
12
-23
5
-82
De aanpassing van de pensioenregelingen, zoals hiervoor beschreven, waarbij de opbouw in de huidige regelingen is
stopgezet en toekomstige opbouw plaatsvindt in toegezegde-bijdrageregelingen, leidt tot een eenmalige bate van EUR
131 miljoen in 2014. De aanpassing in de pensioenregelingen in 2013 betreft de verhoging van de pensioenleeftijd van
65 naar 67 jaar voor toekomstige pensioenopbouw.
FrieslandCampina verwacht in 2015 EUR 133 miljoen bij te dragen aan haar toegezegd-pensioenregelingen, waarvan
EUR 75 miljoen betrekking heeft op het jaar 2014. Het resterende bedrag betreft grotendeels de inkoop van indexatie
in de Nederlandse pensioenregelingen, betrekking hebbende op de pensioenopbouw tot 2015. Aan de toegezegdebijdrageregelingen verwacht FrieslandCampina in 2015 EUR 79 miljoen bij te dragen, voornamelijk betrekking hebbende
op de nieuwe collectieve en individuele beschikbare premieregelingen voor Nederlandse medewerkers vanaf 1 januari
2015.
Belangrijkste beleggingscategorieën in percentage
van de reële waarde van de totale beleggingen:
Aandelen
- Noord-Amerika
- Europa
- Verre Oosten incl. Japan
- Opkomende markten
- Overige
2014
2013
%
%
%
%
Ondernemings
pensioenfonds
Verzekerings
contract
Ondernemings
pensioenfonds
Verzekerings
contract
8
3
2
2
1
8
4
2
4
3
Vastrentende waarden
- Investment grade (rating van BBB of hoger)
- Non-investment grade (rating van BB of lager)
28
2
29
1
Garantiewaarde verzekeringscontract
Totaal
46
53
53
51
48
48
De beleggingen in het ondernemingspensioenfonds en de garantiewaarde van het verzekeringscontract
maken eind 2014 respectievelijk 46% en 53% uit van de totale beleggingen. Van de beleggingen in het
ondernemingspensioenfonds heeft een bedrag van EUR 1 miljoen (2013: EUR 6 miljoen) geen directe of indirecte
marktnotering. Daarnaast is ongeveer EUR 25 miljoen belegd in achtergestelde obligaties van Zuivelcoöperatie
FrieslandCampina U.A. In het ondernemingspensioenfonds wordt het renterisico van de verplichtingen voor 51%
afgedekt middels een liability matching portefeuille, voor het grootste deel bestaande uit fysieke staatsobligaties.
Voor het grootste gedeelte van de overige vastrentende waarden en de aandelen wordt het valutarisico voor 70% tot
100% afgedekt. De waarde van de beleggingen in het verzekeringscontract is afgeleid van de garantiewaarde van dit
contract. De winstdeling in dit contract wordt echter bepaald door de beleggingen in het gesepareerd beleggingsdepot.
Deze beleggingen bestaan voor ongeveer 52% uit vastrentende waarden, 42% uit aandelen en 6% uit overige
beleggingen. Omdat de verzekeraar de pensioenverplichtingen vaststelt op een vaste rente, is er beperkt sprake
van rente-afdekking. De overige beleggingen (1% van de totale beleggingen) hebben betrekking op buitenlandse
pensioenregelingen en bestaan uit verzekeringscontracten en diverse beleggingen.
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
Gevoeligheidsanalyse
Onderstaande tabel laat voor de Nederlandse regelingen de impact van een wijziging in de belangrijkste
veronderstellingen zien op de brutopensioenverplichting.
Effect op de brutopensioenverplichting ultimo jaar
2014
Wijziging discontovoet met 0,25%
Wijziging looninflatie en indexatie actieven met 0,25%
Wijziging indexatie inactieven met 0,25%
Wijziging levensverwachting met 1 jaar
119
2013
Stijging
Daling
Stijging
Daling
-161
n.v.t.
134
142
173
n.v.t.
-126
-142
-116
33
89
91
125
-31
-84
-90
Een wijziging in meerdere veronderstellingen leidt mogelijk tot andere effecten dan de optelling van de afzonderlijke
effecten door het optreden van kruis-effecten. Bovendien zijn de gevolgen voor de nettopensioenverplichting veelal
kleiner omdat bovengenoemde effecten deels worden gecompenseerd door een wijziging in de garantiewaarde van het
verzekeringscontract, of de indexatie-aanname bij het ondernemingspensioenfonds.
21 Latente belastingvorderingen en -verplichtingen
2014
Grond, gebouwen
en installaties Immateriële activa
Begin boekjaar
Verworven middels acquisitie
Opgenomen in winst-enverliesrekening
Opgenomen in eigen vermogen
Valuta-omrekenverschillen
Overige
Einde boekjaar
Personeels
vergoedingen
Voorraden,
debiteuren,
derivaten,
crediteuren en
voorzieningen
Nietgerealiseerde
verlies
compensaties
en faciliteiten
Totaal
-53
49
-3
117
64
45
222
-3
-10
9
-37
20
-3
-21
51
58
-5
-3
6
1
88
10
-1
1
-63
-2
50
256
50
131
Latente belastingvorderingen- en verplichtingen hebben betrekking op de volgende balansposten:
Vorderingen
Verplichtingen
Netto
Grond, gebouwen en installaties
Immateriële activa
Personeelsvergoedingen
Voorraden, debiteuren, derivaten, crediteuren en voorzieningen
Niet-gerealiseerde verliescompensaties en faciliteiten
Saldering
Nettovordering
2
114
134
94
50
-30
364
65
64
3
6
-63
50
131
88
50
-30
108
Grond, gebouwen
en installaties Immateriële activa
Personeels
vergoedingen
Voorraden,
debiteuren,
derivaten,
crediteuren en
voorzieningen
Nietgerealiseerde
verlies
compensaties en
faciliteiten
37
256
2013
Begin boekjaar
Verworven middels acquisitie
Opgenomen in winst-enverliesrekening
Opgenomen in eigen vermogen
Valuta-omrekenverschillen
Overige
Einde boekjaar
-60
33
-12
116
41
4
22
-8
16
3
6
10
-1
-53
49
117
9
-3
1
64
Totaal
167
-12
34
8
45
27
5
1
222
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
120
Latente belastingvorderingen- en verplichtingen hebben betrekking op de volgende balansposten:
Grond, gebouwen en installaties
Immateriële activa
Personeelsvergoedingen
Voorraden, debiteuren, derivaten, crediteuren en voorzieningen
Niet-gerealiseerde verliescompensaties en faciliteiten
Saldering
Nettovordering
Vorderingen
Verplichtingen
Netto
3
108
120
69
45
-25
320
56
59
3
5
-53
49
117
64
45
-25
98
222
De niet-gerealiseerde verliescompensaties en faciliteiten zullen naar verwachting met toekomstige winsten kunnen
worden gecompenseerd, deze verwachting is gebaseerd op lange termijn plannen.
Latente belastingvorderingen worden niet opgenomen als het niet waarschijnlijk is dat er toekomstige fiscale winsten
zullen zijn binnen de entiteiten, waartegen de verliezen kunnen worden benut.
Voor de volgende verliezen en faciliteiten zijn geen latente belastingvorderingen erkend:
2014
346
1
347
Niet-gewaardeerde verliezen
Niet-gewaardeerde faciliteiten
2013
334
1
335
Van de niet-gewaardeerde verliezen verstrijkt EUR 23 miljoen tussen de 5 en 10 jaar. De resterende niet-gewaardeerde
verliezen en faciliteiten zullen niet verjaren onder de huidige fiscale regelgeving.
22Voorzieningen
2014
Begin boekjaar
Toevoegingen ten laste van de
winst-en-verliesrekening
Vrijgevallen ten gunste van de
winst-en-verliesrekening
Onttrekkingen
Einde boekjaar
Langlopende voorzieningen
Kortlopende voorzieningen
2013
Totaal
Reorganisatie
kosten
Overige
voorzieningen
Totaal
47
41
24
65
9
26
17
7
24
-11
-5
-16
-5
-7
-12
-10
29
-6
12
-16
41
-20
33
-10
14
-30
47
1
28
29
5
7
12
6
35
41
17
16
33
7
7
14
24
23
47
Reorganisatie
kosten
Overige
voorzieningen
33
14
17
Reorganisatiekosten
FrieslandCampina is in 2013 een nieuw meerjarig reorganisatieprogramma gestart, genaamd Reshape, in de business
group Consumer Products EMEA. De belangrijkste focus van Reshape is het verminderen van de complexiteit, het
verbeteren van de efficiëntie en de commerciële slagkracht en het vrijmaken van middelen om te investeren in
FrieslandCampina’s merken, technologie en innovatie. In 2013 was een voorziening gevormd voor fase 1 van Reshape.
Fase 2 van Reshape is in 2014 aangekondigd en hiervoor is eind 2014 een reorganisatievoorziening gevormd. De
voorzieningen omvatten voornamelijk ontslagvergoedingen en bijkomende kosten als gevolg van het sluiten van
productielocaties in Nederland (fase 1) en België (fase 2). Van de vrijgevallen voorzieningen ten gunste van de winst-enverliesrekening in 2014 van EUR 11 miljoen heeft EUR 6 miljoen betrekking op een vrijval van de voorziening voor fase 1
van Reshape. Deze voorziening is voornamelijk vrijgevallen doordat meer medewerkers herplaatst kunnen worden dan
eind 2013 werd verwacht.
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
Daarnaast heeft FrieslandCampina in voorgaande jaren diverse voorzieningen gevormd voor de herstructuring van
productie- en verpakkingslocaties. De onttrekkingen in 2014 hebben voornamelijk betrekking op de voorziening voor de
locaties in Duitsland bij business group Consumer Products EMEA.
De voorzieningen reorganisatiekosten zullen resulteren in toekomstige uitgaande kasstromen. De voorzieningen
worden tegen de nominale waarde opgenomen, omdat de contante waarde niet materieel afwijkt.
Overige voorzieningen
Deze voorzieningen hebben voornamelijk betrekking op ontvangen claims en overige voorzieningen en zijn gevormd
voor verplichtingen waarvan de omvang of de kans op daadwerkelijk voorkomen op balansdatum onzeker is. Deze
voorzieningen worden tegen de nominale waarde opgenomen, omdat de contante waarde niet materieel afwijkt.
In de overige voorzieningen is een bedrag van EUR 2 miljoen (2013: EUR 2 miljoen) begrepen inzake verlieslatende
contracten.
23 Rentedragende verplichtingen
2014
695
600
12
1
33
1.341
Verplichtingen aan syndicaat kredietinstellingen
Verplichtingen aan institutionele beleggers
Financiële leaseverplichtingen
Verplichtingen aan kredietinstellingen
Overige rentedragende verplichtingen
1
2013 1
245
531
11
12
36
835
De vergelijkende cijfers van 2013 zijn aangepast zoals beschreven in de grondslagen (zie pagina 81).
Onderstaand worden de voorwaarden en condities van de uitstaande langlopende verplichtingen weergegeven:
Lening
Syndicaat (variabele rente)
Private Placement (vaste rente)
Private Placement (vaste rente)
Private Placement (vaste rente)
Private Placement (vaste rente)
Private Placement (vaste rente)
Fonterra (variabele rente)
Overige
Valuta
EUR
USD/EUR
USD
USD
USD
USD
EUR/NZD
Nominale rente
percentage
Jaar van
aflossing
Nominale
waarde 2014
Boekwaarde
2014
Nominale
waarde 2013
Boekwaarde
2013
0,9
2019
4,4
2017
5,7
2020
4,0
2022
4,2
2024
4,0
2027
2,6 2016-2025
700
117
110
66
121
186
27
19
1.346
695
117
110
66
121
186
27
19
1.341
250
107
96
58
106
164
29
30
840
245
107
96
58
106
164
29
30
835
Verplichtingen aan syndicaat kredietinstellingen
In de eerste helft van 2014 heeft FrieslandCampina een nieuwe kredietfaciliteit afgesloten van EUR 1,5 miljard. Deze
gecommitteerde kredietfaciliteit heeft een looptijd van 5 jaar en vervangt de kredietfaciliteit van EUR 1 miljard die in
augustus 2015 zou aflopen. De nieuwe kredietfaciliteit zorgt voor meer flexibiliteit in het kasstroombeheer en wordt
ingezet voor operationele doeleinden. De onderneming heeft nu een aanzienlijk groter bedrag ter beschikking, tegen
gunstigere voorwaarden. Op 31 december 2014 is er EUR 700 miljoen getrokken op de kredietfaciliteit (2013: EUR
490 miljoen), welke geheel als langlopend is aangemerkt (2013: EUR 240 miljoen kortlopend).
Verplichtingen aan institutionele beleggers (private placements)
FrieslandCampina heeft in totaal bij institutionele beleggers in de Verenigde Staten van Amerika onderhandse leningen
geplaatst van USD 696 miljoen (2013: USD 696 miljoen) en EUR 25 miljoen (2013: EUR 25 miljoen) bij een Europese
investeerder.
121
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
122
Door middel van cross currency swaps zijn de USD aflossings- en rentebetalingsverplichtingen van deze verplichtingen
omgezet in EUR verplichtingen met een vaste rente. De cross currency swaps zijn afgesloten ter afdekking van de
kasstromen, hierop wordt kasstroomhedge accounting toegepast. De cross currency swaps worden gewaardeerd tegen
reële waarde. Het deel van de winst of het verlies behaald op deze hedge-instrumenten dat als een effectieve hedge
is aangemerkt, wordt rechtstreeks in het eigen vermogen verwerkt. De USD leningen van USD 696 miljoen (2013: USD
696 miljoen) zijn door middel van bovengenoemde swaps gefixeerd op EUR 532 miljoen (2013: EUR 532 miljoen).
Op 31 december 2014 zijn de leningen aan institutionele beleggers (Private placements) als langlopend aangemerkt
(2013: EUR 531 miljoen).
Financiële leaseverplichtingen
2014
Toekomstige
minimale
betalingen
Minder dan 1 jaar
Tussen 1 en 5 jaar
Meer dan 5 jaar
3
12
2
17
2013
Rente %
Contante waarde
van minimale
betalingen
Toekomstige
minimale
betalingen
6,8
3
11
1
15
4
11
3
18
Rente %
Contante waarde
van minimale
betalingen
7,2
4
9
2
15
In de verschuldigde leasetermijnen is een bedrag van EUR 10 miljoen (contante waarde EUR 8 miljoen) opgenomen voor
de samenwerkingsovereenkomst met een derde partij voor de veredeling, opslag en verpakking van kaas (2013: EUR
11 miljoen). Van de contante waarde van de minimale betalingen is EUR 3 miljoen (2013: EUR 4 miljoen) kortlopend en
deze is verantwoord onder verplichtingen aan financiers.
Er is geen zekerheid gesteld voor de kortlopende en langlopende leningen.
24 Overige financiële verplichtingen Derivaten
Voorwaardelijke verplichting
Put-optie verplichting
2014
31
7
1
39
2013
67
20
87
De voorwaardelijke verplichting betreft een verplichting inzake de acquisitie van Zijerveld en Den Hollander in 2013. De
voorwaardelijke verplichting is vastgesteld op basis van de reële waarde per 31 december 2014. Zie voor de mutatie in
reële waarde toelichting 30.
Voor derivaten zie toelichting 14.
25 Verplichtingen aan financiers
2014
Kortlopende deel van de langlopende rentedragende
verplichtingen
Kortlopende rentedragende verplichtingen
Verplichtingen aan leden-melkveehouders
Rekening-courant banken
1
2013 1
3
247
161
40
16
220
66
49
50
412
De vergelijkende cijfers van 2013 zijn aangepast zoals beschreven in de grondslagen (zie pagina 81).
Onder kortlopende rentedragende verplichtingen is ultimo 2014 een bedrag van EUR 107 miljoen (2013: EUR
66 miljoen) opgenomen voor Commercial Papers.
De verplichtingen aan leden-melkveehouders hebben voor een bedrag van EUR 39 miljoen (2013: EUR 49 miljoen)
betrekking op driejarige depositoleningen gehouden door leden-melkveehouders. Deze leningen zijn direct opeisbaar
door de leden-melkveehouders, tegen betaling van een boeterente van 1%.
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
De gemiddelde rentevergoeding over de kortlopende rentedragende verplichtingen ultimo 2014 bedraagt 1,6%
(2013: 1,3%).
123
26 Handelscrediteuren en overige verplichtingen
Verplichtingen aan leden-melkveehouders
Handelscrediteuren
Verplichtingen ter zake van belastingen (excl.
vennootschapsbelasting) en premies sociale verzekeringen
Verplichtingen aan gelieerde onderneming
Overige verplichtingen
2014
448
1.324
2013
586
1.176
50
32
42
443
2.307
451
2.245
27 Niet in de balans opgenomen verplichtingen
2014
Garanties ten behoeve van derden
Operationele leaseverplichtingen
Aankoopverplichtingen vaste activa
Overige verplichtingen
2015
2016 - 2019
Na 2019
Totaal
6
41
153
38
238
1
104
6
34
145
9
47
56
16
192
159
72
439
2014
2015 - 2018
Na 2018
Totaal
10
43
210
39
302
1
92
33
57
183
5
32
16
167
243
96
522
2013
Garanties ten behoeve van derden
Operationele leaseverplichtingen
Aankoopverplichtingen vaste activa
Overige verplichtingen
37
Call-optie Frisian Flag Singapore
FrieslandCampina heeft aan een minderheidsaandeelhouder van Frisian Flag Singapore (Holdings) Pte Ltd. een calloptie verstrekt, waarmee deze aandeelhouder het recht heeft verkregen om onder bepaalde voorwaarden 4,3% van de
aandelen in Frisian Flag Singapore (Holdings) Pte Ltd. van FrieslandCampina te kopen in de periode van 2012 tot en met
31 december 2015. Tot op heden is van deze call-optie geen gebruik gemaakt door deze aandeelhouder.
Uit fusie voortvloeiende verplichtingen
In het kader van de fusie van Friesland Foods en Campina zijn in 2008 jegens de Europese Commissie twee
verplichtingen aangegaan.
De eerste verplichting houdt in dat aan leden-melkveehouders van Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. die het
lidmaatschap opzeggen een vertrekpremie moet worden betaald van EUR 5,00 per 100 kilogram melk, geleverd in het
jaar voorafgaande aan het jaar waarin het verzoek om in aanmerking te komen voor de vertrekpremie is gedaan. De
voorwaarde om voor de vertrekpremie in aanmerking te komen is dat de melkveehouder leverancier wordt bij enig
ander koper van boerderijmelk in Nederland.
De tweede verplichting houdt in dat maximaal 1,2 miljard kilogram boerderijmelk per jaar beschikbaar moet worden
gesteld aan kopers die beschikken over een zuivelfabriek en die verse zuivelproducten, Nederlandse natuurgerijpte
kaas of een van deze producten in combinatie met andere zuivelproducten produceren. Kopers kunnen deze melk
alleen verwerven voor uitbreiding van productie in bestaande fabrieken, productie in nieuwe fabrieken, alsmede ten
behoeve van de in het kader van de overeenkomst met de Europese Commissie door FrieslandCampina afgestoten
productiebedrijven te Nijkerk (verse zuivelproducten) en Bleskensgraaf (kaas).
De melk wordt beschikbaar gesteld via een onafhankelijke stichting. De prijs voor de melk is de garantieprijs (welke
FrieslandCampina betaalt voor melk geleverd door haar leden-melkveehouders) geldend in de maand van levering. Op
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
deze prijs was gedurende de eerste vijf jaren na het effectief worden van de verplichting een korting van toepassing
van 1%. Deze periode van vijf jaar is in juli 2014 verstreken, waarna deze korting niet meer is toegekend.
124
De verplichtingen blijven van toepassing totdat leden-melkveehouders met een melkvolume van in totaal 1,2 miljard
kilogram FrieslandCampina hebben verlaten of totdat de verplichtingen zijn ingetrokken door de Europese Commissie
op basis van haar overtuiging dat er voldoende Nederlandse boerderijmelk beschikbaar is voor voornoemde kopers.
De bedrijfsonderdelen die bij de fusie verkocht moesten worden en nu onderdeel uitmaken van Arla Foods en Deltamilk,
maken gebruik van deze mogelijkheid. Van de beschikbare 1,2 miljard kilogram melk is 0,9 miljard door de Dutch
Milk Foundation voor deze marktpartijen gereserveerd. In december 2013 hebben FrieslandCampina en A-ware een
contract met een looptijd van tien jaar gesloten met betrekking tot de levering van circa 0,3 miljard kilogram melk (het
beschikbare restant van de 1,2 miljard kilogram boerderijmelk). De levering van boerderijmelk aan A-ware start op 1
maart 2015.
Belastingrisico’s
Onzekerheden in verrekenprijzen (transfer pricing)
FrieslandCampina heeft interne richtlijnen inzake verrekenprijzen die in overeenstemming zijn met de uitgevaardigde
OESO-richtlijnen voor verrekenprijzen voor multinationale ondernemingen en belastingdiensten. Verrekenprijzen
hebben een grensoverschrijdend effect en als gevolg hiervan ligt de focus van de lokale belastingautoriteiten veelal op
het effect van verrekenprijzen op het lokale resultaat. Om verrekenprijsrisico’s te verminderen, heeft FrieslandCampina
controleprocedures geïmplementeerd om de juiste toepassing van de verrekenprijzen te bewaken. Daarnaast heeft
FrieslandCampina in sommige landen proactief de fiscale autoriteiten benaderd om overeenstemming te bereiken over
de toegepaste interne verrekenprijs richtlijnen.
Overnames, samenwerkingsverbanden en desinvesteringen
FrieslandCampina is betrokken bij fusies en overnames, waarbij aandelen of activa worden verworven of afgestoten,
of waarbij samenwerkingsverbanden worden aangegaan. Dergelijke transacties kunnen leiden tot verschillende fiscale
risico's en onzekere belastingposities. Voorbeelden hiervan zijn de overdracht van historische belastingverplichtingen
aan FrieslandCampina bij een overname, aftrekbaarheid van aan de overname gerelateerde kosten en belastingrisico’s
die voortvloeien uit de integratie van de overgenomen activiteiten.
Binnen FrieslandCampina worden fusies en overnames begeleid door fusie en overname teams, welke worden
samengesteld uit vertegenwoordigers van alle relevante disciplines, inclusief belastingspecialisten. Onzekerheden in de
belastingpositie die voortvloeien uit fusies en overnames worden derhalve onderzocht en risico’s worden gemitigeerd
indien vereist en waar mogelijk.
Overige verplichtingen
In 2014 is FrieslandCampina een participatie aangegaan in het stimuleringsfonds Ondernemend Oranje Kapitaal
Coöperatief U.A. Dit fonds stelt zich ten doel te investeren in risicodragend kapitaal in het Nederlandse midden- en
kleinbedrijf, waarbij de investeerder een bepaald rendement kan behalen. Meerdere grote Nederlandse ondernemingen
hebben zich gecommitteerd aan dit fonds. FrieslandCampina heeft een bedrag van EUR 5 miljoen toegezegd.
28 Transacties met verbonden partijen
Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. is de enige aandeelhouder van Koninklijke FrieslandCampina N.V.
Voor de bezoldiging van de raad van commissarissen en executive board zie toelichting 29.
Voor pensioenverplichtingen zie toelichting 20.
Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A.
Tussen de aandeelhouder Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. en dochteronderneming FrieslandCampina
Nederland B.V. is overeengekomen dat laatstgenoemde de door de coöperatie aangeboden ledenmelk afneemt. In
2014 was dit 9,5 miljard kilogram (2013: 9,3 miljard kilogram). De voor deze melk te betalen prijs is gebaseerd op het
gewogen gemiddelde van de melkprijzen in Duitsland, Nederland, Denemarken en België, welke in totaal 50 miljard
kilogram melk vertegenwoordigt. De aldus berekende melkprijs wordt gegarandeerd en wordt derhalve de garantieprijs
genoemd.
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
Het reserveringsbeleid is gewijzigd vanaf 1 januari 2014. Op basis van de herziening van het reserveringsbeleid is
vastgesteld dat vanaf 2014 45% van de winst wordt toegevoegd aan het eigen vermogen van de vennootschap. Als
onderdeel van de vergoedingen voor melkleveranties in 2014 wordt 35% van de winst contant uitgekeerd aan de
leden-melkveehouders als prestatietoeslag en wordt 20% uitgekeerd aan de leden-melkveehouders in de vorm van
ledenobligaties-vast. In september 2014 is voor de eerste keer een interimbedrag uitbetaald op basis van de resultaten
over het eerste halfjaar van de onderneming en de geleverde hoeveelheid melk. De interim uitkering bedraagt 75%
van de pro forma prestatietoeslag over het eerste halfjaar. De finale afrekening vindt plaats in april van het daarop
volgende jaar, op basis van de jaarresultaten van de onderneming en de totale hoeveelheid geleverde melk. De
executive board kan bij een eventuele bijzondere waardevermindering groter dan EUR 100 miljoen besluiten deze
geheel ten laste van de toevoeging aan het eigen vermogen van de vennootschap te brengen. Van deze optie is in 2013
gebruik gemaakt voor de verwerking van de bijzondere waardevermindering van de goodwill van EUR 200 miljoen.
Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. had een achtergestelde lening verstrekt ter financiering van de activa van
Koninklijke FrieslandCampina N.V., welke op 30 december 2013 is omgezet in een perpetueel achtergestelde lening van
EUR 290 miljoen zoals nader toegelicht in toelichting 19.
2014
Interestlast
Overige baten
Rente toegerekend aan ledenobligaties
Rente toegerekend aan lening coöperatie
Lening coöperatie (eigen vermogensinstrument)
Ledenobligaties (eigen vermogensinstrument)
Vorderingen
Verplichtingen
6
8
10
296
242
2013
5
8
290
253
12
42
Joint ventures en geassocieerde deelnemingen
FrieslandCampina koopt en verkoopt regelmatig goederen van en/of aan joint ventures en geassocieerde
deelnemingen waarin FrieslandCampina een belang heeft van 50% of minder en significante invloed kan uitoefenen. De
condities waarop deze transacties worden uitgevoerd zijn vergelijkbaar met transacties van derden. In onderstaande
tabellen zijn de verhoudingen toegelicht:
Joint ventures
Inkoop grond- en hulpstoffen en handelsgoederen
Verkoop grond- en hulpstoffen en handelsgoederen
Vorderingen op verbonden partijen
Verplichtingen aan verbonden partijen
2014
16
2
17
6
2013
19
2
19
3
Geassocieerde deelnemingen
Inkoop grond- en hulpstoffen en handelsgoederen
Verkoop grond- en hulpstoffen en handelsgoederen
Vorderingen op verbonden partijen
Verplichtingen aan verbonden partijen
2014
29
92
3
4
2013
28
72
3
3
125
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
126
Leden-melkveehouders
FrieslandCampina koopt regelmatig goederen van leden-melkveehouders. De condities waarop deze transacties
worden uitgevoerd zijn vergelijkbaar met transacties van derden. In onderstaande tabel zijn de verhoudingen
toegelicht:
Inkoop grond- en hulpstoffen en handelsgoederen
Rente toegerekend aan ledenobligaties
Ledenobligaties (eigen vermogensinstrument)
Verplichtingen aan leden-melkveehouders
2014
4.056
32
1.058
488
2013
3.990
26
942
635
Raad van commissarissen en executive board
De leden van de raad van commissarissen die ook lid zijn van het bestuur van de coöperatie gaan uit hoofde van hun
beroep als melkveehouder transacties aan met FrieslandCampina, waaronder het leveren van melk. Dit resulteert in een
verplichting per 31 december voor vergoedingen van melkleveringen. Tevens zijn leden van de raad van commissarissen in
het bezit van ledenobligaties. In onderstaande tabel zijn de verhoudingen toegelicht van de leden die op 31 december 2014
lid zijn van de raad van commissarissen:
Inkoop grondstoffen
Ledenobligaties
2014
3
1
2013
3
2
Er hebben geen transacties plaatsgevonden tussen FrieslandCampina en de executive board anders dan bezoldiging.
Zie toelichting 29.
29 Bezoldiging raad van commissarissen en executive board
Raad van commissarissen
Korte termijn beloningen
Executive board
Korte termijn personeelsbeloningen
Lange termijn personeelsbeloningen
Uitkering bij beëindiging dienstverband
Pensioenregelingen
Bezoldiging executive board exclusief crisisheffing
Crisisheffing
Bezoldiging executive board inclusief crisisheffing
2014
2013
1,0
1,0
0,9
0,9
5,1
1,9
0,6
0,9
8,5
4,7
1,4
8,5
0,8
6,9
0,5
7,4
Werkgevers waren zowel in 2013 als in 2014 een crisisheffing van 16% verschuldigd over het loon uit tegenwoordige
dienstbetrekking dat in 2012 respectievelijk 2013 aan een medewerker is betaald, voor zover dat loon hoger was dan
EUR 150.000. Over het loon genoten in 2014 is geen crisisheffing verschuldigd.
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
30 Financieel risicomanagement en financiële instrumenten
Kapitaalmanagement
FrieslandCampina streeft naar een evenwichtige balans tussen een prudent financierings- en reserveringsbeleid,
investeringen in de onderneming en uitkeringen aan de leden-melkveehouders. De verhouding tussen de reserveringen
en uitkeringen aan de leden-melkveehouders wordt iedere drie jaar herzien en vastgesteld door de ledenraad. Bij de
herziening van het beleid worden verwachte toekomstige omstandigheden in beschouwing genomen. Tevens wordt
rekening gehouden met potentiële risico’s die buiten de beïnvloedingssfeer van FrieslandCampina liggen.
De executive board draagt, onder supervisie van de raad van commissarissen, de verantwoordelijkheid en stelt het
beleid vast omtrent FrieslandCampina’s risicomanagement en interne beheersingsmaatregelen. Dit beleid wordt
regelmatig geëvalueerd om veranderingen in de marktomstandigheden of activiteiten te reflecteren. Het interne
beheersingsraamwerk binnen FrieslandCampina ondersteunt de executive board in haar overzichtstaak.
Financieel risicomanagement
FrieslandCampina is een multinational met een groot aantal werkmaatschappijen in verschillende landen. Hierdoor
is FrieslandCampina gevoelig voor verschillende financiële risico’s, zoals kredietrisico, renterisico, liquiditeitsrisico
en valutarisico. Het algemene risico beleid is erop gericht om financiële risico’s te identificeren, analyseren en waar
nodig deze risico’s te mitigeren om zodoende mogelijke negatieve financiële resultaten te voorkomen. De afdeling
Corporate Treasury heeft het mandaat gekregen om deze mitigerende maatregelen uit te voeren. Deze maatregelen
zijn vastgelegd in duidelijk geformuleerd beleid. Corporate Treasury rapporteert de blootstelling aan financiële risico’s,
inclusief liquiditeitsrisico, valutarisico, renterisico en kredietrisico op financiële dienstverleners aan het Treasury
Committee.
De voornaamste financiële instrumenten van FrieslandCampina bestaan uit leningen van kredietinstellingen en
institutionele beleggers, ledenobligaties en liquide middelen. Het voornaamste doel van de mix van deze financiële
instrumenten is om op een gediversifieerde wijze fondsen van verschillende markten en investeerders aan te
trekken ten behoeve van de financiering van FrieslandCampina activiteiten. FrieslandCampina heeft verscheidene
andere financiële instrumenten, zoals handelsdebiteuren en -crediteuren die rechtstreeks voortvloeien uit de
bedrijfsactiviteiten. FrieslandCampina volgt nauwgezet de marktrisico's, voornamelijk valutarisico en renterisico,
verband houdend met alle financiële instrumenten.
Derivatentransacties, voornamelijk valutatermijntransacties en renteswaps worden afgesloten ten behoeve van het
beheersen van de valuta- en renterisico’s voortvloeiend uit FrieslandCampina activiteiten en financiering daarvan.
Het is, en was gedurende de verslagperiode, het beleid van FrieslandCampina om niet voor speculatieve doeleinden in
financiële instrumenten te handelen. De voornaamste risico’s voortvloeiend uit de financiële instrumenten zijn valuta-,
rente-, liquiditeits- en kredietrisico’s.
Valutarisico
Aangezien FrieslandCampina bedrijfsactiviteiten ontplooit in verschillende landen in de wereld, is een aanzienlijk
deel van haar activa, passiva en resultaten gevoelig voor valutaschommelingen. Het geformuleerde beleid voor het
beheersen van transactierisico's heeft als doel de gevoeligheid van de resultaten voor wisselkoersschommelingen te
beperken. Transactierisico's worden in principe afgedekt. Vanwege specifieke producten marktomstandigheden kan
hiervan worden afgeweken, zoals bijvoorbeeld voor de Nigeriaanse naira en de Vietnamese dong.
De koersrisico's, voortvloeiende uit investeringen in buitenlandse dochterondernemingen en deelnemingen worden
in principe niet afgedekt. Door dochterondernemingen in het buitenland zoveel mogelijk te financieren in valuta
van het betreffende land wordt het risico voortkomend uit de valutaire 'mismatch' tussen activa en passiva beperkt.
De solvabiliteitseis die FrieslandCampina aan buitenlandse dochterondernemingen stelt, brengt echter een zeker
translatierisico met zich mee.
Positie valutarisico's
De samenvatting van kwantitatieve gegevens over de valutarisicopositie van FrieslandCampina verstrekt aan het
management, op basis van haar risicomanagementbeleid, was als volgt (posities zijn weergegeven in EUR):
127
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
2014
128
Vorderingen
Liquide middelen
Verplichtingen
Netto-overzicht van de financiële
positie
Geprognosticeerde verkopen
komend boekjaar
Geprognosticeerde inkopen komend
boekjaar
Netto geprognosticeerde
transacties
Valutatermijncontracten
Nettopositie 31 december
Gevoeligheidsanalyse
Impact op winst voor belasting
2013
EUR/USD
NGN/USD
IDR/USD
SGD/HKD
EUR/CNY
EUR/USD
NGN/USD
IDR/USD
SGD/HKD
EUR/CNY
200
7
89
2
13
34
2
12
61
86
62
5
80
3
16
3
46
42
59
33
118
-19
-47
86
67
67
-59
-30
46
42
1.218
8
8
243
279
668
18
149
206
505
289
245
713
-281
-237
243
57
774
-300
-284
39
-15
-14
29
364
349
279
639
-364
-331
149
206
25
304
7
339
91
615
-423
-361
42
153
248
15
17
31
-21
-18
8
12
Gevoeligheidsanalyse
FrieslandCampina is hoofdzakelijk gevoelig voor koersschommelingen van de Amerikaanse dollar als gevolg van
inkopen en verkopen in dollars. De valutaparen met de grootste omvang zijn EUR/USD, NGN/USD, IDR/USD, SGD/HKD
en EUR/CNY. Ten opzichte van de euro betreft het voornamelijk verkopen in Amerikaanse dollars en Chinese yuan.
Ten opzichte van de andere valuta betreft het vooral de inkoop van grondstoffen op de wereldmarkt. In bovenstaande
opstelling is de invloed weergeven welke 5% mutatie van de genoemde koers ten opzichte van de lokale valuta heeft op
het resultaat. Een koersmutatie met 5% wordt als een reële mogelijkheid verondersteld.
Een versterking van de genoemde koers, zoals hierboven aangegeven, ten opzichte van de EUR, NGN, IDR en SGD op 31
december zou de winst of het verlies met bovenstaande bedragen hebben verhoogd (verlaagd). Een verzwakking van
de genoemde koers heeft een tegenovergestelde impact. Deze analyse is gebaseerd op de wisselkoerseffecten voor
vreemde valuta, die FrieslandCampina redelijkerwijs voor mogelijk hield op de balansdatum. De analyse gaat ervan uit
dat alle andere variabelen, met name de rentetarieven, constant blijven.
Op dit moment leidt een 5% koersmutatie niet tot materiële impact op de reserve kasstroomafdekkingen en daarom
zijn deze niet vermeld.
Renterisico
Renterisicobeheersing heeft tot doel het limiteren van de invloed van fluctuaties in de rentevoet op de resultaten en het
zoveel mogelijk beperken van de rentekosten. Rentederivaten worden gebruikt om het effectieve interestpercentage
van de leningenportefeuille aan te laten sluiten bij het beoogde renterisicoprofiel. Het percentage dat wordt
gekenmerkt door een vast rentepercentage of is gefixeerd door middel van een afdekking, is per jaareinde 45%. In
onderstaand overzicht wordt de situatie weergegeven per jaareinde:
Renteopbouw van de financiële verplichtingen
Vast percentage
Variabel percentage
2014
2013
Boekwaarde
Boekwaarde
exclusief
afdekking inclusief afdekking
Boekwaarde
Boekwaarde
exclusief
afdekking inclusief afdekking
600
961
1.561
700
861
1.561
550
697
1.247
750
497
1.247
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
FrieslandCampina heeft een gevoeligheidsanalyse uitgevoerd gebaseerd op de invloed van rentetarieven op derivaten
en overige financiële instrumenten per jaareinde. Voor liquide middelen en verplichtingen met variabele rentetarieven
is de analyse uitgevoerd uitgaande van de veronderstelling dat het uitstaande bedrag per jaareinde het gehele jaar
heeft uitgestaan. Deze gevoeligheidsanalyse geeft aan dat, wanneer de rente was gestegen of gedaald met 0,5%, de
cumulatieve rentelasten voor het huidige jaar minder dan 2 miljoen euro hoger of lager geweest zouden zijn.
Liquiditeitsrisico
Het is het doel van FrieslandCampina om een balans te behouden tussen de continuïteit en de flexibiliteit van
haar financiering door het gebruik van verscheidene financiële instrumenten. De totale nettoschuld dient in
overwegende mate gefinancierd te zijn door lange termijn leningen en toegezegd gecommitteerde kredietfaciliteiten.
FrieslandCampina beheerst haar liquiditeiten vooral door een belangrijk bedrag beschikbaar te houden onder
gecommitteerde kredietfaciliteiten van in totaal EUR 2.100 miljoen (2013: EUR 1.531 miljoen). Van deze faciliteiten is
eind 2014 EUR 800 miljoen (2013: EUR 510 miljoen) niet benut. Dit is ruim boven de minimale voet van EUR 350 miljoen
die volgens het financiële beleid van FrieslandCampina moet worden aangehouden.
Onderstaande tabel is een overzicht van de vervaldata van de financiële verplichtingen van contractuele nominale
betalingen inclusief gerelateerde renteverplichtingen.
Kasstromen financiële verplichtingen
2014
Financiële verplichtingen anders dan derivaten
Rentedragende verplichtingen
Financiële leaseverplichtingen
Handelscrediteuren en overige verplichtingen
Voorwaardelijke verplichting
Derivaten
Interest rate swaps
Cross currency swaps - inkomend
Cross currency swaps - uitgaand
Valutatermijncontracten - inkomend
Valutatermijncontracten - uitgaand
Boekwaarde
Contractuele
kasstromen
1.546
15
2.307
7
2
2015
2016 - 2019
Na 2019
-1.768
-17
-2.307
-8
-255
-3
-2.307
-1.000
-12
-513
-2
5
3.913
-2
486
-517
207
-212
-4.138
-2
27
-28
207
-212
-2.573
Boekwaarde
Contractuele
kasstromen
1.232
15
2.245
20
6
31
-8
127
-128
332
-361
-1.021
-544
2013
Financiële verplichtingen anders dan derivaten
Rentedragende verplichtingen
Financiële leaseverplichtingen
Handelscrediteuren en overige verplichtingen
Voorwaardelijke verplichting
Derivaten
Interest rate swaps
Cross currency swaps - inkomend
Cross currency swaps - uitgaand
Valutatermijncontracten - inkomend
Valutatermijncontracten - uitgaand
62
1
3.581
2014
2015 - 2018
Na 2018
-1.434
-18
-2.245
-25
-410
-4
-2.245
-562
-11
-462
-3
-7
458
-535
75
-76
-3.807
-5
14
-15
75
-76
-2.666
-25
-2
120
-131
324
-389
-611
-530
Kredietrisico
FrieslandCampina is blootgesteld aan kredietrisico met betrekking tot haar handelsvorderingen, liquide middelen en
derivaten. Kredietrisico wordt beheerd door het systematisch monitoren van de kredietwaardigheid van afnemers op
decentraal niveau en financiële tegenpartijen op centraal niveau.
129
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
130
De afnemers van FrieslandCampina bestaan in het algemeen uit gerespecteerde partijen met wie een langdurige relatie
wordt onderhouden. In overeenstemming met het kredietmanagementbeleid van FrieslandCampina worden afnemers
gecategoriseerd en afhankelijk van hun kredietprofiel zijn de volgende risico mitigerende maatregelen genomen:
• vooruitbetaling, contante betaling bij ontvangst goederen of verstrekking van een onderpand;
• afdekking door middel van kredietbrieven of bankgaranties;
•kredietverzekering.
Als gevolg van de spreiding over geografische gebieden en productgroepen is er geen sprake van een significante
concentratie van kredietrisico in de handelsvorderingen van FrieslandCampina (geen enkele klant is verantwoordelijk
voor meer dan 3,5% van de omzet). Afschrijvingen op handelsvorderingen bedragen in totaal minder dan 0,1% van de
jaarlijkse omzet. Voor verdere informatie omtrent de handelsvorderingen wordt verwezen naar toelichting 17.
Liquide middelen worden zoveel mogelijk aangehouden bij eerste klas internationale banken, dat wil zeggen
banken met minstens een kredietclassificatie van 'single A'. Daar waar liquide middelen worden aangehouden door
dochterondernemingen in politiek minder stabiele landen, zijn deze activa onderhevig aan lokale landenrisico's. Om
deze risico's zoveel mogelijk te beperken, past FrieslandCampina een actief dividendbeleid toe met betrekking tot
die dochterondernemingen. FrieslandCampina heeft bijvoorbeeld ook uitstaande gelden in Nigeria en om dit risico te
mitigeren, heeft FrieslandCampina naast een actief dividendbeleid ook een strikt bankenbeleid.
Derivaten worden alleen verhandeld met financiële instituten met een hoge kredietbeoordeling, dat wil zeggen met een
kredietgradatie van minstens 'investment grade'. Het maximale kredietrisico van FrieslandCampina ten aanzien van de
financiële activa is gelijk aan de actuele balanswaarde.
Onderstaande tabel geeft een overzicht van de kredietclassificaties van uitstaande liquide middelen en derivaten per
31 december:
Uitstaande liquide
middelen
Kredietclassificatie financiële instelling
AA
A
BBB+
< BBB
Geen classificatie
156
352
32
42
40
622
2014
2013
Contract
volume
derivaten
Contract
volume
derivaten
227
758
1
986
Uitstaande liquide
middelen
139
266
35
49
71
560
147
772
9
928
Actief risicobeheer
Problemen als gevolg van de nasleep van de kredietcrisis kunnen op verschillende manieren een materieel effect
hebben op de toekomstige resultaten van FrieslandCampina. Waar het risico van een verdere verslechtering van de
Europese economie en verminderde beschikbaarheid van bankkrediet lijkt te zijn afgenomen, is er wel sprake van
verhoogde volatiliteit van valutamarkten en risico’s voor de economische groei in opkomende markten.
FrieslandCampina voert een actief risicobeheer. Opgestelde scenarioplanning en maatregelen voor eventuele
problemen in de Eurozone blijven vooralsnog van kracht. Op basis van een continu bedrijfsproces worden, op grond van
monitoring en risicoanalyses in alle werkmaatschappijen van FrieslandCampina, business plannen waar nodig bijgesteld
en onderhouden met een gericht pakket van risico mitigerende maatregelen.
Convenantrichtlijnen
Bestaande richtlijnen voor financiële ratio's:
Nettoschuld / EBITDA
< 3,5
EBITDA / Netto-interest
> 3,5
Aan de voorwaarden voor beide faciliteiten (syndicaat en private placements) is voldaan. Indien niet aan de
voorwaarden wordt voldaan, zijn de opgenomen bedragen onder de kredietfaciliteit en de private placements
opeisbaar.
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
In onderstaande tabel wordt de berekening van de nettoschuld weergegeven.
131
2014
1.341
220
42
Rentedragende verplichtingen
Verplichtingen aan financiers
Verplichting aan gelieerde onderneming
Vorderingen op gelieerde onderneming
Liquide middelen
Liquide middelen niet ter vrije beschikking
Nettoschuld
2013
876
371
-12
-560
21
696
-622
981
Derivaten aangemerkt als kasstroomafdekking met toepassing van hedge accounting
De onderstaande tabel duidt de periodes aan waarin de kasstroom, die gerelateerd is aan de kasstroomafdekkingen,
naar verwachting zal plaatsvinden en bevat tevens de reële waarde van de betrokken hedginginstrumenten.
2014
Interest rate swaps
Passiva
Cross Currency swaps
Activa
Passiva
Reële waarde
Verwachte
kasstromen
2015
2
-2
-2
21
28
22
-26
2
1
Reële waarde
Verwachte
kasstromen
2014
2015 - 2018
6
-7
-5
-2
3
62
3
-77
1
-1
4
-11
2016 - 2019
Na 2019
12
2
8
-29
2013
Interest rate swaps
Passiva
Cross Currency swaps
Activa
Passiva
Na 2018
-2
-65
Accountingclassificaties en reële waarden
De boekwaarde van financiële activa en passiva zoals opgenomen in de geconsolideerde balans wordt in onderstaande
tabel weergegeven, evenals de financiële instrumenten die tegen reële waarde gewaardeerd zijn, of waarvan de
boekwaarde afwijkt van de reële waarde, weergegeven per waarderingsmethode. Hierbij is de reële waarde het bedrag
dat zou zijn ontvangen of betaald als de vorderingen en/of verplichtingen waren afgewikkeld op balansdatum, zonder
verdere verplichtingen. De verschillende waarderingsmethoden zijn als volgt gedefinieerd:
Niveau 1: reële waarde bepaald door gebruikmaking van marktnoteringen (niet aangepast) in actieve markten
voor gelijke activa of passiva;
Niveau 2: reële waarde bepaald door gebruikmaking van gegevens, anders dan in niveau 1, die direct
(bijvoorbeeld als prijzen) of indirect (bijvoorbeeld afgeleid van prijzen) waarneembaar zijn voor het
actief of passief;
Niveau 3: reële waarde bepaald door gebruikmaking van gegevens die niet zijn gebaseerd op waarneembare
marktgegevens.
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
2014
132
Toelichting
Financiële activa niet
gewaardeerd tegen reële
waarde
Verstrekte leningen
Langlopende vorderingen
Handelsdebiteuren en
overige vorderingen
Liquide middelen
Financiële activa
gewaardeerd tegen reële
waarde
Afdekkingsderivaten
Effecten
(14)
(15)
Gewaardeerd
tegen
reële
waarde
Reële
waarde
- afdekkingsinstrumenten
Leningen
en vorderingen
Overige
financiële
verplichtingen
Totaal
boek
waarde
(15)
(15)
36
6
36
6
(17)
1.320
1.320
(18)
622
1.984
622
1.984
23
23
Financiële passiva niet
gewaardeerd tegen reële
waarde
Langlopende rentedragende
verplichtingen – vaste rente
Langlopende rentedragende
verplichtingen – variabele
rente
Kortlopende deel van de
langlopende rentedragende
verplichtingen
Kortlopende rentedragende
verplichtingen
Rekening-courant banken
Handelscrediteuren en
overige verplichtingen
Beschikbaar voor
verkoop
Niveau 2
Niveau 3
37
37
23
4
23
35
598
598
38
38
38
7
23
35
58
35
35
Niveau 1
Totaal
reële
waarde
(23)
600
600
(23)
741
741
(25)
3
3
(25)
201
201
(25)
16
16
31
2.307 2.307
(26)
3.868 3.868
Financiële passiva
gewaardeerd tegen reële
waarde
Afdekkingsderivaten
Verplichting inzake
put-opties
Voorwaardelijke
verplichting
(14)
38
(14)
8
8
(24)
7
7
15
38
53
1
8
7
7
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
2013
Toelichting
Financiële activa niet
gewaardeerd tegen reële
waarde
Verstrekte leningen
Langlopende vorderingen
Handelsdebiteuren en
overige vorderingen
Liquide middelen
Financiële activa
gewaardeerd tegen reële
waarde
Afdekkingsderivaten
Effecten
(14)
(15)
Gewaardeerd
tegen
reële
waarde
Reële
waarde
- afdekkingsinstrumenten
Financiële passiva
gewaardeerd tegen reële
waarde
Afdekkingsderivaten
Verplichting inzake putoptie
Voorwaardelijke
verplichting
Beschikbaar voor
verkoop
Leningen
en vorderingen
Totaal
boek
waarde
(15)
(15)
39
4
39
4
(17)
1.335
1.335
(18)
560
1.938
560
1.938
7
7
Financiële passiva niet
gewaardeerd tegen reële
waarde
Langlopende rentedragende
verplichtingen – vaste rente
Langlopende rentedragende
verplichtingen – variabele
rente
Kortlopende deel van de
langlopende rentedragende
verplichtingen
Kortlopende rentedragende
verplichtingen
Rekening-courant banken
Handelscrediteuren en
overige verplichtingen
133
Overige
financiële
verplichtingen
7
4
7
30
571
571
69
69
69
7
7
531
531
(23)
345
345
(25)
255
255
(25)
66
66
(25)
50
50
(26)
2.245
2.245
3.492
3.492
69
(14)
7
7
(24)
20
20
27
69
Niveau 3
39
(23)
(14)
Niveau 2
39
7
30
37
30
30
Niveau 1
Totaal
reële
waarde
26
20
20
96
Voor de berekening van de reële waarde van de rentedragende verplichtingen met een vast rentepercentage is een
gemiddeld gewogen rentepercentage van 2,60% (2013: 3,70%) gebruikt. De reële waarde van de verstrekte lening met
een vast rentepercentage is bepaald middels een gemiddeld rentepercentage van 3,06% (2013: 4,22%).
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
Mutaties en transfers
FrieslandCampina verantwoordt transfers tussen niveaus binnen de hiërarchie van reële waarde aan het einde van de
rapportageperiode, waarin de transfer heeft plaatsgevonden.
134
Mutaties niveau 1 en 2
Het in 2013 verworven belang van 7,5% in Synlait Milk Ltd. is in 2014 uitgebreid tot een belang van 9,99%. Dit belang is
geclassificeerd als overige financiële activa. Voor de waardering wordt niveau 1 als waarderingsmethode gehanteerd en
hierbij wordt de beursnotering gebruikt als grondslag voor de waardering.
FrieslandCampina houdt een belang van < 1% in een derde partij dat is geclassificeerd onder de overige financiële
activa. De reële waarde van dit belang is afgeleid van de eigenvermogenswaarde van de derde partij. Deze
waarderingsmethode is geclassificeerd als niveau 2.
De afdekkingsderivaten zijn aangemerkt als niveau 2 waarderingsmethode. De reële waarde van de
valutatermijncontracten wordt berekend door vergelijking met de actuele termijnkoersen van contracten voor gelijke
resterende looptijden. De reële waarde van renteswapcontracten wordt bepaald aan de hand van de contante waarde
op basis van actuele marktgegevens.
Transfers tussen niveau 1 en 2
In 2014 en 2013 hebben geen transfers plaatsgevonden van niveau 1 naar niveau 2 of vice versa.
Mutaties niveau 3
De reële waarde van de voorwaardelijke verplichting is vastgesteld op basis van een inschatting van de verwachte
EBITDA-groei over de periode 2013-2015. De lager dan verwachte resultaten van Zijerveld in 2013 en 2014 hebben
geleid tot een daling van de reële waarde van de verplichting. De lagere resultaten van Zijerveld zijn met name
veroorzaakt door druk op marges bij belangrijke productcategorieën, lager dan verwachte verkoop volumes mede als
gevolg van de Russische boycot. De voorwaardelijke verplichting is contant gemaakt met een discontovoet van 11%.
Deze verplichting is aangemerkt als niveau 3.
De volgende mutaties hebben in 2014 plaatsgevonden voor de financiële instrumenten aangemerkt als niveau 3:
2014
Voorwaardelijke verplichting
Boekwaarde begin boekjaar
Financieringslast
Reële waarde-aanpassing
Boekwaarde per 31 december 2014
20
3
-16
7
De reële-waardeaanpassing is verantwoord in de overige bedrijfslasten. Daarnaast heeft FrieslandCampina een
put-optie verstrekt aan de mede-eigenaar van Orange Srl ten tijde van de overname in 2014. De reële waarde van
EUR 1 miljoen is vastgesteld op basis van de verwachte EBITDA maal een multiplier. Deze verplichting is aangemerkt
als niveau 3 en er zijn geen verdere mutaties geweest gedurende het jaar.
Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
31 Kasstroomoverzicht
Het kasstroomoverzicht wordt opgesteld volgens de indirecte methode.
135
De volgende tabel laat voor 2014 de onderlinge relaties tussen de mutatie in de balanspost en het kasstroomoverzicht
zien voor de voorraden, vorderingen en verplichtingen.
Per jaareinde 2013
Per jaareinde 2014
Kasstroom als gevolg van balansmutatie
Aanpassingen:
Effect vreemde valuta
Verworven middels acquisitie
Mutatie interest balanspositie
Herclassificatie verplichting naar financieringsverplichting
Nog niet uitbetaalde interest ledenobligaties en lening coöperatie
Mutatie verplichting dividend derden
Mutatie verplichting inzake investeringen
Mutatie herwaardering afdekkingsderivaten
Overige mutaties
Mutatie kasstromen
Voorraden
Vorderingen
Verplichtingen
1.303
1.264
39
1.335
1.320
15
2.245
2.307
62
26
4
25
11
-1
-75
-12
44
-12
11
-17
-4
69
-2
48
32 Gebeurtenissen na balansdatum
Er hebben zich geen gebeurtenissen na balansdatum voorgedaan die een significante invloed hebben op de
jaarrekening.
-3
Jaarrekening Belangrijkste dochterondernemingen
Belangrijkste dochterondernemingen,
joint ventures en geassocieerde deelnemingen 1
136
Nederland
Den Hollander Food B.V., Lochem
Friesland Brands B.V., Leeuwarden
FrieslandCampina Cheese & Butter B.V., Amersfoort
FrieslandCampina Consumer Products Europe B.V., Amersfoort
FrieslandCampina Consumer Products International B.V., Amersfoort
FrieslandCampina Creamy Creation B.V., Amersfoort
FrieslandCampina DMV B.V., Amersfoort
FrieslandCampina Domo B.V., Amersfoort
FrieslandCampina International Holding B.V., Amersfoort
FrieslandCampina Kievit B.V., Meppel
FrieslandCampina Nederland B.V., Amersfoort
FrieslandCampina Nederland Holding B.V., Amersfoort
FrieslandCampina Nutrifeed B.V., Amersfoort
FrieslandCampina Riedel B.V., Amersfoort
FrieslandCampina Werknemers B.V., Amersfoort
Kaashandel Culemborg B.V., Hardinxveld-Giessendam
Zijerveld en Veldhuyzen B.V., Bodegraven
België
FrieslandCampina Belgium N.V., Aalter
FrieslandCampina Belgium Cheese N.V., Aalter
FrieslandCampina Cheese N.V., Aalter
FrieslandCampina Professional N.V., Lummen
FrieslandCampina C.V.B.A., Weelde (99,84%)
Yoko Cheese N.V., Genk (99,89%)
Duitsland
CMG Grundstücksverwaltungs- und Beteiligungs - GmbH, Heilbronn (89,56%) 2
DMV-Fonterra Excipients GmbH & Co. KG, Goch (50%) 3
FrieslandCampina Germany GmbH, Heilbronn (94,9%)
FrieslandCampina Kievit GmbH, Lippstadt
FrieslandCampina Professional GmbH, Keulen
Milchverwaltung FrieslandCampina Germany GmbH, Keulen
Sahnemolkerei Hubert Wiesehoff GmbH, Schoppingen (49%) 3
Frankrijk
FrieslandCampina Cheese France S.A.S., Sénas
FrieslandCampina France S.A.S., Saint-Paul-en-Jarez
Griekenland
FrieslandCampina Hellas S.A., Athene
Groot-Brittannië
FrieslandCampina UK Ltd., Horsham
Hongarije
FrieslandCampina Hungária zRt, Debrecen (99,99%)
Italië
FrieslandCampina Italy Srl, Verona
Orange Srl, Bari (80%) 2
Voor zover niet anders vermeld bedraagt het belang 100%. Indien het percentage kleiner is dan 100% wordt het directe belang van de moeder in de
desbetreffende dochteronderneming genoemd.
FrieslandCampina heeft door middel van een overeenkomst recht op 100% van de resultaten van deze vennootschap.
3
In deze vennootschappen heeft FrieslandCampina een beleidsbepalende invloed.
1
2
Jaarrekening Belangrijkste dochterondernemingen
Oostenrijk
FrieslandCampina Austria GmbH, Stainach
Roemenië
FrieslandCampina Romania S.A., Satu Mare (99,99%)
Rusland
Campina LLC, Moskou
Spanje
FrieslandCampina Canarias S.A., Las Palmas
China
FrieslandCampina (Hong Kong) Ltd., Hong Kong
FrieslandCampina Trading (Shanghai) Co. Ltd., Shanghai
FrieslandCampina Ingredients (Shanghai) Co. Ltd., Shanghai
Indonesië
PT Frisian Flag Indonesia, Jakarta (95%)
PT Kievit Indonesia, Jakarta
Maleisië
Dutch Lady Milk Industries Berhad, Petaling Jaya (50,96%)
Filippijnen
Alaska Milk Corporation, Manilla (99,86%)
Singapore
FrieslandCampina (Singapore) Pte. Ltd., Singapore
FrieslandCampina AMEA Pte. Ltd., Singapore
Thailand
FrieslandCampina Fresh (Thailand) Co. Ltd., Bangkok
FrieslandCampina (Thailand) PCL, Bangkok (99,71%)
Vietnam
FrieslandCampina Ha Nam Co. Ltd., Phu Ly
FrieslandCampina Vietnam Co. Ltd., Binh Duong province (70%)
Saoedi-Arabië
Friesland Arabia Ltd., Jeddah
Verenigde Arabische Emiraten
FrieslandCampina Middle East DMCC, Dubai
Ghana
FrieslandCampina West Africa Ltd., Accra
Ivoorkust
FrieslandCampina Ivory Coast S.A., Abidjan
Nigeria
FrieslandCampina WAMCO Nigeria Plc., Ikeja (54,58%)
USA
FrieslandCampina Ingredients North America Inc, Paramus, State: New Jersey
Joint ventures en geassocieerde deelnemingen 4
Betagen Holding Ltd., Hongkong, China (50%)
Coöperatieve Zuivelinvesteerders U.A., Oudenhoorn, Nederland (49%)
Dutch Dairy Ingredients B.V., Leeuwarden, Nederland (82,33%)
Great Ocean Ingredients Pty. Ltd., Allansford, Victoria, Australië (50%)
4
In deze joint ventures en geassocieerde deelnemingen heeft FrieslandCampina geen beleidsbepalende invloed. Deze afweging is gemaakt op basis van een
analyse van zowel de gehouden aandelen als de stemrechten van FrieslandCampina binnen de joint venture of geassocieerde deelneming.
137
Jaarrekening Enkelvoudige balans - Enkelvoudige winst-en-verliesrekening
Enkelvoudige balans
Per 31 december, voor winstbestemming in miljoenen euro's
138
Activa
Deelnemingen in dochterondernemingen
Leningen aan dochterondernemingen
Latente belastingvorderingen
Overige financiële activa
Vaste activa
Overige vorderingen
Overige financiële activa
Liquide middelen
Vlottende activa
Totaal activa
Eigen vermogen
Aandelenkapitaal
Agioreserve
Lening coöperatie
Ledenobligaties
Perpetuele obligaties
Reële-waardereserve
Reserve kasstroomafdekkingen
Reserve valuta-omrekenverschillen
Winst boekjaar
Algemene reserve
Eigen vermogen toe te rekenen aan de aandeelhouder van de vennootschap
en overige vermogensverschaffers
Verplichtingen
Rentedragende verplichtingen
Overige financiële verplichtingen
Langlopende verplichtingen
Verplichtingen aan financiers
Handelscrediteuren en overige verplichtingen
Kortlopende verplichtingen
Overige financiële verplichtingen
Kortlopende verplichtingen
Toelichting
2014
2013
(2)
(3)
2.144
1.557
11
38
3.750
2.001
1.225
8
3
3.237
3.575
14
46
3.635
7.385
565
3
(9)
(4)
(9)
370
114
296
1.300
568
3.805
370
114
11
-33
-66
233
362
1.195
290
15
-24
-114
79
480
(5)
2.587
2.405
(6)
(9)
1.298
31
1.329
779
67
846
(8)
158
9
3.295
7
3.469
355
8
187
4
554
4.798
7.385
1.400
3.805
2014
196
37
233
2013
105
-26
79
(7)
(9)
Totaal verplichtingen
Totaal passiva
Enkelvoudige winst-en-verliesrekening
In miljoenen euro's
Resultaat uit deelnemingen, na belastingen
Overige resultaten, na belastingen
Winst boekjaar
Jaarrekening Toelichting op de enkelvoudige jaarrekening
Toelichting op de enkelvoudige jaarrekening
In miljoenen euro’s, tenzij anders aangegeven
1 Algemeen
Grondslagen en toelichting
De enkelvoudige jaarrekening is opgesteld volgens de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 van het in Nederland
geldende Burgerlijk Wetboek (BW), met gebruikmaking van de optie uit artikel 362 lid 8, Titel 9 Boek 2 BW tot
toepassing van de grondslagen voor waardering van activa en passiva en resultaatbepaling (waarderingsgrondslagen)
die in de geconsolideerde jaarrekening zijn toegepast. De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld in
overeenstemming met International Financial Reporting Standards (IFRS) zoals aanvaard binnen de Europese Unie.
Voor de presentatie van de enkelvoudige winst-en-verliesrekening is gebruik gemaakt van artikel 402,
Titel 9 Boek 2 BW.
Voor zover de posten opgenomen in de enkelvoudige jaarrekening niet nader worden toegelicht, wordt verwezen
naar de toelichting op de geconsolideerde jaarrekening. De waardering van de deelnemingen geschiedt tegen
nettovermogenswaarde.
Voor ingehouden winsten van deelnemingen waar de uitkering aan restricties onderhevig is, wordt een wettelijke
reserve deelnemingen aangehouden.
Een lijst van dochtermaatschappijen en andere maatschappijen waarin de vennootschap direct of indirect deelneemt, is
op kantoor van de vennootschap beschikbaar en bij het handelsregister gedeponeerd.
In 2014 zijn de treasury-activiteiten, zoals het verstrekken van leningen aan dochterondernemingen en het beheren van
de bankposities binnen FrieslandCampina, die werden uitgevoerd door de vaste inrichting in Zwitserland, overgedragen
aan Koninklijke FrieslandCampina N.V.
2 Deelnemingen in dochterondernemingen
2014
2.001
196
-113
60
Begin boekjaar
Resultaat boekjaar
Resultaten direct verwerkt in het eigen vermogen
Herclassificatie leningen
Vervallen DFE put-optie
Einde boekjaar
2013
1.943
105
-87
40
2.001
2.144
3 Leningen aan dochterondernemingen
2014
1.225
-60
-35
497
-70
1.557
Begin boekjaar
Herclassificatie leningen naar deelnemingen
Herclassificatie naar overige vorderingen
Verstrekte leningen
Afgeloste leningen
Einde boekjaar
2013
1.225
1.225
2014
Aflossingsschema
Leningen aan
dochterondernemingen
2016 - 2019
Na 2019
Totaal
aflossing
1.533
24
1.557
2013
2015 - 2018
1.225
Na 2018
Totaal
aflossing
1.225
De verstrekte leningen dienen voor de financiering van dochterondernemingen. De gemiddelde rentevergoeding over
de financiering van dochterondernemingen ultimo 2014 bedraagt 1,5% (2013: 1,5%).
139
Jaarrekening Toelichting op de enkelvoudige jaarrekening
140
4 Overige vorderingen
De overige vorderingen hebben voor EUR 3.271 miljoen (2013: nihil) betrekking op een tijdelijke rekening-courant met
dochterondernemingen als gevolg van afroming van bankposities binnen FrieslandCampina en overige vorderingen op
dochterondernemingen van EUR 304 miljoen (2013: EUR 553 miljoen).
In 2013 was tevens een vordering opgenomen op Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A van EUR 12 miljoen.
5 Eigen vermogen toe te rekenen aan de aandeelhouder van de vennootschap en overige vermogensverschaffers
Het aantal geplaatste aandelen bedraagt zowel begin als eind boekjaar 3.702.777 aandelen, op deze aandelen is EUR
370 miljoen gestort. Het maatschappelijk kapitaal bedraagt EUR 1 miljard, verdeeld in 10.000.000 aandelen van EUR
100 nominaal. De aandelen worden gehouden door Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A.
De reserve kasstroomafdekkingen en de reserve valuta-omrekenverschillen zijn wettelijke reserves en derhalve niet
uitkeerbaar. Daarnaast dient EUR 4 miljoen (2013: EUR 4 miljoen) van de reële-waardereserve te worden aangemerkt
als wettelijke reserve. Dit deel heeft namelijk betrekking op een belegging waarvoor geen frequente marktnotering
bestaat. Bovendien is EUR 152 miljoen (2013: EUR 93 miljoen) van de algemene reserve als wettelijke reserve
deelneming aangemerkt, deze reserve kan als zodanig niet worden uitgekeerd.
Het eigen vermogen dat toerekenbaar is aan de aandeelhouders van de vennootschap en overige vermogens
verschaffers en dat is opgenomen in de enkelvoudige jaarrekening, is gelijk aan het eigen vermogen toerekenbaar aan
de aandeelhouder van de vennootschap en overige vermogensverschaffers dat is opgenomen in de geconsolideerde
jaarrekening. Zie toelichting 19 in de geconsolideerde jaarrekening voor meer details over het eigen vermogen.
6 Rentedragende verplichtingen
2014
695
600
3
1.298
Verplichtingen aan syndicaat kredietinstellingen
Verplichtingen aan institutionele beleggers
Overige rentedragende verplichtingen
2013
245
531
3
779
Onderstaand worden de voorwaarden en condities van de uitstaande langlopende verplichtingen weergegeven:
Lening
Syndicaat
Private Placement
Private Placement
Private Placement
Private Placement
Private Placement
Overige
Valuta
Nominale rente
percentage
Jaar van aflossing
EUR
USD/EUR
USD
USD
USD
USD
0,9
4,4
5,7
4,0
4,2
4,0
2019
2017
2020
2022
2024
2027
Nominale waarde
2014
Boekwaarde 2014
Nominale waarde
2013
Boekwaarde 2013
700
117
110
66
121
186
3
1.303
695
117
110
66
121
186
3
1.298
250
107
96
58
106
164
3
784
245
107
96
58
106
164
3
779
Voor de toelichting op de verplichtingen aan institutionele beleggers en de verplichtingen aan syndicaat
kredietinstellingen wordt verwezen naar toelichting 23 van de toelichting op de geconsolideerde jaarrekening.
Jaarrekening Toelichting op de enkelvoudige jaarrekening
7 Kortlopende verplichtingen
De kortlopende verplichtingen hebben voor EUR 3.252 miljoen (2013: nihil) betrekking op een tijdelijke rekeningcourant met dochterondernemingen als gevolg van afroming van bankposities binnen FrieslandCampina. Daarnaast
is een schuld aan de Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. opgenomen van EUR 42 miljoen. In 2013 was een
verplichting van EUR 187 miljoen aan de vaste inrichting in Zwitserland opgenomen.
8 Verplichtingen aan financiers
2014
Kortlopende deel van de langlopende rentedragende
verplichtingen
Kortlopende rentedragende verplichtingen
Verplichtingen aan leden-melkveehouders
Rekening-courant banken
1
2013 1
240
107
39
12
158
66
49
355
De vergelijkende cijfers van 2013 zijn aangepast zoals beschreven in de grondslagen (zie pagina 81).
De verplichtingen aan leden-melkveehouders betreffen driejarige depositoleningen gehouden door ledenmelkveehouders. Deze leningen zijn direct opeisbaar door de leden-melkveehouders, tegen betaling van een
boeterente van 1%. De kortlopende rentedragende verplichtingen hebben geheel betrekking op Commercial Papers.
9 Overige financiële activa en verplichtingen
In de overige financiële activa en verplichtingen zijn afdekkingsderivaten opgenomen voor respectievelijk EUR
26 miljoen en EUR 38 miljoen. De cross currency swaps en interest rate swaps zijn gelijk aan de geconsolideerde
jaarrekening (zie toelichting 14 van de geconsolideerde jaarrekening). De valutatermijncontracten opgenomen in
financiële activa zijn in de enkelvoudige jaarrekening EUR 4 miljoen hoger dan in de geconsolideerde jaarrekening
als gevolg van derivaten die afgesloten zijn namens dochtermaatschappijen. De contractvolumes voor de
valutatermijncontracten zijn EUR 173 miljoen (activa) en EUR 176 miljoen (passiva).
Daarnaast is onder de overige financiële activa een verstrekte lening aan Great Ocean Ingredients Pty. Ltd. van EUR 17
miljoen opgenomen, welke in 2014 is overgedragen aan Koninklijke FrieslandCampina N.V. Het resterende deel van de
overige financiële activa betreft een rentevordering van EUR 9 miljoen. In 2013 hadden de overige financiële activa en
verplichtingen volledig betrekking op afdekkingsderivaten.
10 Financiële instrumenten
FrieslandCampina is gevoelig voor verschillende financiële risico’s, zoals kredietrisico, renterisico, liquiditeitsrisico
en valutarisico. In de toelichting van de geconsolideerde jaarrekening wordt informatie gegeven over de blootstelling
van FrieslandCampina aan elk van deze genoemde risico’s, de doelstellingen, grondslagen en procedures van
FrieslandCampina voor het beheren en meten van deze risico’s, zie toelichting 30.
Deze risico’s, doelstellingen, grondslagen en procedures van de voor het beheren en meten van deze risico’s zijn van
overeenkomstig van toepassing op de enkelvoudige jaarrekening van FrieslandCampina. Daarnaast is onderstaande
nadere kwantitatieve toelichting opgenomen.
141
Jaarrekening Toelichting op de enkelvoudige jaarrekening
142
Reële waarde
De reële waarde van de meeste in de balans verantwoorde financiële instrumenten benadert de boekwaarde ervan. De
boekwaarde van financiële activa en passiva zoals opgenomen in de geconsolideerde balans wordt in onderstaande
tabel weergegeven, evenals de financiële instrumenten die tegen reële waarde gewaardeerd zijn, of waarvan de
boekwaarde afwijkt van de reële waarde, weergegeven per waarderingsmethode. Hierbij is de reële waarde het bedrag
dat zou zijn ontvangen of betaald als de vorderingen en/of verplichtingen waren afgewikkeld op balansdatum, zonder
verdere verplichtingen.
2014
Financiële activa niet gewaardeerd tegen reële waarde
Leningen aan dochterondernemingen
Overige vorderingen
Overige financiële activa (excl. afdekkingsderivaten)
Liquide middelen
Financiële activa gewaardeerd tegen reële waarde
Afdekkingsderivaten
Financiële passiva niet gewaardeerd tegen reële waarde
Langlopende rentedragende verplichtingen - vaste rente
Langlopende rentedragende verplichtingen - variabele rente
Kortlopende deel van de langlopende rentedragende
verplichtingen
Kortlopende rentedragende verplichtingen
Kortlopende verplichtingen aan dochterondernemingen
Handelscrediteuren en overige verplichtingen
Financiële passiva gewaardeerd tegen reële waarde
Afdekkingsderivaten
2013
Boekwaarde
Reële waarde
Boekwaarde
Reële waarde
1.557
3.575
26
46
5.204
1.558
3.575
26
46
5.205
1.225
565
1.225
565
1.790
1.790
26
26
26
26
6
6
6
6
600
698
598
698
531
248
571
248
240
240
158
3.295
9
4.760
158
3.295
9
4.758
115
187
8
1.329
115
187
8
1.369
38
38
38
38
71
71
71
71
11 Niet in de balans opgenomen verplichtingen
Koninklijke FrieslandCampina N.V. heeft verklaringen van hoofdelijke aansprakelijkheid conform Artikel 403, Titel 9
Boek 2 BW afgegeven voor uit rechtshandelingen voortvloeiende schulden van Friesland Brands B.V., FrieslandCampina
Nederland Holding B.V. en FrieslandCampina International Holding B.V. en het merendeel van de Nederlandse
dochterondernemingen van FrieslandCampina Nederland Holding B.V. en FrieslandCampina International Holding B.V.
Koninklijke FrieslandCampina N.V. vormt tezamen met het merendeel van de Nederlandse werkmaatschappijen
en Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. de fiscale eenheid Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. voor
de vennootschaps- en omzetbelasting. Op grond daarvan is de vennootschap hoofdelijk aansprakelijk voor de
belastingschuld van de fiscale eenheid als geheel.
Jaarrekening Toelichting op de enkelvoudige jaarrekening
12 Bezoldiging raad van commissarissen en statutaire bestuurders
De bezoldiging raad van commissarissen en statutaire bestuurders is gelijk aan de bezoldiging raad van
commissarissen en executive board zoals genoemd in toelichting 29 van de toelichting op de geconsolideerde
jaarrekening. Gedurende het verslagjaar waren er geen werknemers in dienst bij de vennootschap.
Amersfoort, 27 februari 2015
Executive board
Koninklijke FrieslandCampina N.V.
C.C. 't Hart, CEO
H.M.A. Schumacher, CFO
C.J.M. Gielen
P.J. Hilarides
R.A. Joosten
G. Sklikas
Raad van commissarissen
Koninklijke FrieslandCampina N.V.
P. Boer, voorzitter
J.P.C. Keijsers, vicevoorzitter
J.W. Addink-Berendsen
P.A.F.W. Elverding
S.H. Galema
L.W. Gunning
A.A.M. Huijben-Pijnenburg
F.A.M. Keurentjes
S.R.F. Ruiter
H. Stöcker
B. van der Veer
W.M. Wunnekink
143
Overige gegevens
Overige gegevens
144
Statutaire winstbestemmingsregeling
De statutaire winstbestemmingsregeling is opgenomen in artikel 28 van de statuten. Samengevat luidt zij: uitkering van
winst geschiedt na vaststelling van de jaarrekening waaruit blijkt dat zij geoorloofd is. De winst staat ter vrije beschikking
van de algemene vergadering van aandeelhouders. Het reserveringsbeleid van de vennootschap wordt vastgesteld,
ingevolge artikel 27 van de statuten, door de algemene vergadering, op voorstel van de executive board dat is goedgekeurd
door de raad van commissarissen. Uitkeringen ten laste van een reserve kunnen geschieden op voorstel van de executive
board, welk voorstel de goedkeuring behoeft van de raad van commissarissen, krachtens een besluit van de algemene
vergadering. De niet gereserveerde winst wordt uitgekeerd.
Voorgestelde winstbestemming toe te rekenen aan
aandeelhouder van de vennootschap
De raad van commissarissen heeft zijn goedkeuring verleend aan het voorstel van de executive board om van de winst
van EUR 233 miljoen, EUR 10 miljoen te reserveren als rentevergoeding voor de lening van de coöperatie, EUR 40 miljoen
te reserveren als rentevergoeding aan houders van ledenobligaties en EUR 183 miljoen toe te voegen aan de algemene
reserve.
Gebeurtenissen na balansdatum
Voor de informatie betreffende gebeurtenissen na balansdatum wordt verwezen naar toelichting 32 van de geconsolideerde
jaarrekening 2014.
Overige gegevens Controleverklaring van de onafhankelijke accountant
Controleverklaring van de onafhankelijke accountant
Aan: De Algemene vergadering van Aandeelhouders van
Koninklijke FrieslandCampina N.V.
Verklaring over de jaarrekening 2014
Ons oordeel
Wij hebben de jaarrekening 2014 van Koninklijke FrieslandCampina N.V. (de onderneming) te Amersfoort gecontroleerd. De
jaarrekening omvat de geconsolideerde en de enkelvoudige jaarrekening.
Naar ons oordeel:
•geeft de geconsolideerde jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en samenstelling van het vermogen
van Koninklijke FrieslandCampina N.V. op 31 december 2014 en van het resultaat en de kasstromen over 2014, in
overeenstemming met de International Financial Reporting Standards zoals aanvaard binnen de Europese Unie
(EU-IFRS) en met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW).
•geeft de enkelvoudige jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en samenstelling van het vermogen van
Koninklijke FrieslandCampina N.V. op 31 december 2014 en van het resultaat over 2014 in overeenstemming met Titel 9
Boek 2 BW.
De geconsolideerde jaarrekening bestaat uit:
• de geconsolideerde balans per 31 december 2014;
•de volgende geconsolideerde overzichten over 2014: de winst-en-verliesrekening, het overzicht van het totaalresultaat,
het overzicht vermogensmutaties en het kasstroomoverzicht; en
• de toelichting met een overzicht van de relevante grondslagen voor financiële verslaggeving en overige toelichtingen.
De enkelvoudige jaarrekening bestaat uit:
• de enkelvoudige balans per 31 december 2014;
• de enkelvoudige winst-en-verliesrekening over 2014; en
• de toelichting met een overzicht van de belangrijke grondslagen voor financiële verslaggeving en overige toelichtingen.
De basis voor ons oordeel
Wij hebben onze controle uitgevoerd volgens het Nederlands recht, waaronder ook de Nederlandse controlestandaarden
vallen. Onze verantwoordelijkheden op grond hiervan zijn beschreven in de sectie ‘Onze verantwoordelijkheden voor de
controle van de jaarrekening’.
Wij zijn onafhankelijk van Koninklijke FrieslandCampina N.V. zoals vereist in de Verordening inzake de onafhankelijkheid van
accountants bij assurance-opdrachten (ViO) en andere voor de opdracht relevante onafhankelijkheidsregels in Nederland.
Verder hebben wij voldaan aan de Verordening gedrags- en beroepsregels accountants (VGBA).
Wij vinden dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel.
Materialiteit
Afwijkingen kunnen ontstaan als gevolg van fraude of fouten en zijn materieel indien redelijkerwijs kan worden verwacht
dat deze, afzonderlijk of gezamenlijk, van invloed kunnen zijn op de economische beslissingen die gebruikers op basis van
deze jaarrekening nemen. De materialiteit beïnvloedt de aard, timing en omvang van onze controlewerkzaamheden en de
evaluatie van het effect van onderkende afwijkingen op ons oordeel.
Op basis van onze professionele oordeelsvorming hebben wij de materialiteit voor de jaarrekening als geheel bepaald
op EUR 45 miljoen. De materialiteit is gebaseerd op de totale waarde van de melkleveringen door de leden van
Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. (ongeveer 1,1% hiervan). De totale melkleveringen zijn begrepen in de Kosten
van grond- en hulpstoffen en handelsgoederen. Deze benchmark vinden wij het meest relevant omdat de ledenmelkveehouders, als lid van de aandeelhouder (de coöperatie) tevens leverancier zijn van de onderneming en de
vergoeding voor de melkleveringen het grootste deel vormt van de vergoeding die de leden-melkveehouders van de
coöperatie ontvangen. Daarnaast hebben wij deze materialiteit ook getoetst door deze te relateren aan de totale omzet
(ongeveer 0,4% hiervan). Wij houden ook rekening met afwijkingen en/of mogelijke afwijkingen die naar onze mening voor
de gebruikers van de jaarrekening om kwalitatieve redenen materieel zijn.
145
Overige gegevens Controleverklaring van de onafhankelijke accountant
146
Wij zijn met de raad van commissarissen overeengekomen dat wij aan de raad tijdens onze controle geconstateerde
afwijkingen boven de EUR 1 miljoen rapporteren alsmede kleinere afwijkingen die naar onze mening om kwalitatieve
redenen relevant zijn.
Reikwijdte van de groepscontrole
Koninklijke FrieslandCampina N.V. staat aan het hoofd van een groep van entiteiten (groepsonderdelen). De financiële
informatie van deze groep is opgenomen in de jaarrekening van Koninklijke FrieslandCampina N.V.
Gegeven onze eindverantwoordelijkheid voor het oordeel zijn wij verantwoordelijk voor de aansturing van, het
toezicht op en de uitvoering van de groepscontrole. In dit kader hebben wij de aard en omvang bepaald van de uit te
voeren werkzaamheden voor de groepsonderdelen. Bepalend hierbij zijn de omvang en/of het risicoprofiel van de
groepsonderdelen of de activiteiten. Op grond hiervan hebben wij de groepsonderdelen geselecteerd waarbij een controle
van de volledige financiële informatie of specifieke posten noodzakelijk was.
Wij hebben groepsonderdelen van Koninklijke FrieslandCampina N.V. opgenomen in de groepscontrole wanneer zij
significant van omvang waren of wanneer zij bepaalde specifieke risico’s bevatten. Wanneer dit niet tot voldoende
afdekking heeft geleid, hebben wij onze professionele oordeelsvorming gehanteerd om aanvullende groepsonderdelen in
de groepscontrole te betrekken.
Op basis van deze selectie criteria hebben wij een controle van de volledige financiële informatie uitgevoerd bij 18
groepsonderdelen en een controle van specifieke posten bij 49 groepsonderdelen. Daarnaast hebben wij zelf op
groepsniveau controlewerkzaamheden uitgevoerd op significante risicogebieden in de groep, bijvoorbeeld op de goodwill
impairment test, belastingen en pensioenen.
Dit heeft geresulteerd in een afdekking van 82% van de omzet van de groep en van 75% van de totale activa van de groep.
Voor de resterende groepsonderdelen hebben wij onder meer cijferanalyses uitgevoerd om onze inschatting te toetsen dat
er geen risico van een materiele fout is bij deze groepsonderdelen.
Controles van groepsonderdelen worden met een bepaalde materialiteit uitgevoerd. Bij de meeste groepsonderdelen is
deze materialiteit gebaseerd op de lokale statutaire controlematerialiteit, welke veelal lager is dan de groepsmaterialiteit.
In andere gevallen is de materialiteit voor groepsonderdelen bepaald op basis van professionele oordeelsvorming door het
groepsteam. Deze is dan gebaseerd op de materialiteit voor de jaarrekening als geheel en de rapportagestructuur van de
groep. De materialiteit voor groepsonderdelen is niet hoger vastgesteld dan EUR 30 miljoen.
Het groepsteam heeft gedetailleerde instructies gestuurd naar alle accountants die betrokken zijn bij de groepscontrole
van groepsonderdelen. In deze instructies zijn de belangrijkste controlegebieden benoemd (inclusief de risico’s op een
materiele fout) en is informatie opgenomen wat moet worden gerapporteerd aan het groepsteam. Het groepsteam heeft
een bezoekschema opgesteld op basis waarvan elke drie jaar alle grote groepsonderdelen worden bezocht. Tijdens de
controle van de jaarrekening 2014 zijn groepsonderdelen in België, Dubai, Indonesië, Thailand en de Verenigde Staten
van Amerika bezocht. Er is ook telefonisch contact geweest met alle accountants van groepsonderdelen die betrokken
zijn bij de groepscontrole. Tijdens de bezoeken en de telefonische contacten zijn de controleaanpak en de bevindingen
gerapporteerd aan het groepsteam in meer detail besproken.
Door bovengenoemde werkzaamheden bij groepsonderdelen, gecombineerd met aanvullende werkzaamheden op
groepsniveau, hebben wij voldoende en geschikte controle-informatie met betrekking tot de financiële informatie van de
groep verkregen om een oordeel te geven over de jaarrekening.
Overige gegevens Controleverklaring van de onafhankelijke accountant
De kernpunten van onze controle
In de kernpunten van onze controle beschrijven wij zaken die naar ons professionele oordeel het meest belangrijk waren
tijdens onze controle van de jaarrekening. De kernpunten van onze controle hebben wij met de raad van commissarissen
gecommuniceerd, maar vormen geen volledige weergave van alles wat is besproken.
Wij hebben onze controlewerkzaamheden met betrekking tot deze kernpunten bepaald in het kader van de
jaarrekeningcontrole als geheel. Onze bevindingen ten aanzien van de individuele kernpunten moeten in dat kader worden
bezien en niet als afzonderlijke oordelen over deze kernpunten.
Waardering van goodwill
De goodwill impairment test die elk jaar in het tweede kwartaal wordt uitgevoerd door FrieslandCampina is een kernpunt
van onze controle, omdat het evaluatieproces complex is, er veel oordeelsvorming met enige mate van subjectiviteit
benodigd is en deze gebaseerd is op aannames die worden beïnvloed door toekomstige economische ontwikkelingen en
ontwikkelingen in de verschillende markten. Bij het uitvoeren van de goodwill impairment test heeft de onderneming
verschillende aannames gehanteerd met betrekking tot deze economische ontwikkelingen en ontwikkelingen in de
verschillende markten, zoals de discontovoet, omzet en marge ontwikkelingen, verwachte inflatiepercentages en de
restwaarde groeivoet. Tijdens onze controle hebben wij deze aannames, de methodieken en de gegevens die gebruikt
zijn door de onderneming geëvalueerd en getoetst met externe gegevens over de verwachte inflatie en de marktgroei
en vergeleken met concurrenten. Wij hebben in ons controleteam een waarderingsdeskundige opgenomen die ons heeft
geassisteerd bij deze controle. Ook hebben wij gevoeligheidsanalyses op de uitkomsten van de berekeningen uitgevoerd.
Hierbij hebben wij ons specifiek gericht op de gevoeligheid in de beschikbare ruimte in die kasstroom genererende
eenheden waarbij een redelijke aanpassing van de uitgangspunten kan leiden tot een situatie dat de boekwaarde hoger is
dan de realiseerbare waarde. Ook hebben wij de realisatie van de historische aannames van de onderneming geëvalueerd.
Wij hebben geëvalueerd of de toelichting van de onderneming in noot 12 over deze aannames welke het meest gevoelig zijn
voor de uitkomst van de goodwill impairment test adequaat is.
Verplichtingen voor pensioenregelingen
De onderneming heeft verplichtingen voor pensioenregelingen welke voornamelijk betrekking hebben op toegezegdpensioenregelingen. Deze verplichtingen zijn significant voor de jaarrekening. De twee belangrijkste pensioenregelingen
in Nederland, betreffen samen in totaal 92% van de toegezegde brutopensioenverplichting. Bij de controle hebben wij
gebruik gemaakt van pensioendeskundigen die onderdeel vormden van het controleteam. Wij hebben specifiek aandacht
besteed aan de effecten van de afspraken over de deelname in het bedrijfstakpensioenfonds voor de Zuivel met ingang
van 1 januari 2015 en de wijzigingen in de bestaande pensioenregelingen welke hebben geleid tot een eenmalige bate
van EUR 131 miljoen die in 2014 is verantwoord. Wij hebben ook specifiek aandacht besteed aan de classificatie van de
pensioenregeling in het bedrijfstakpensioenfonds als een toegezegde bijdrageregeling, onder andere door middel van de
evaluatie van de regeling. Als onderdeel van onze controle hebben wij de actuariële veronderstellingen die de onderneming
heeft gehanteerd, zoals de discontovoet en de indexatie geëvalueerd aan de hand van externe gegevens. Ook hebben wij
de juistheid en de volledigheid van de onderliggende brongegevens van de deelnemers getoetst. Daarnaast hebben wij
geëvalueerd of de toelichting van de onderneming in noot 20 adequaat is.
Latente belastingposities en belastingvoorzieningen
Vennootschapsbelasting is een kernpunt voor onze controle omdat de waardering van de belastingposities complex
is en hiervoor oordeelsvorming met enige mate van subjectiviteit en schattingen benodigd zijn. De activiteiten van de
onderneming zijn onderhevig aan vennootschapsbelasting in verschillende landen. Wij hebben de kennis en ervaring
van lokale en internationale belastingspecialisten gebruikt voor onze controle van de belastingposities. Met betrekking
tot de latente belastingposities hebben wij de uitgangspunten die de onderneming heeft gehanteerd geëvalueerd om de
waarschijnlijkheid te bepalen dat latente belastingvorderingen worden terugverdiend door middel van belastbare winst in
toekomstige jaren en door middel van tax planning strategieën in de verschillende landen. Tijdens onze werkzaamheden
hebben wij onder andere budgetten, toekomstverwachtingen en belastingwetten gebruikt om de verantwoorde posities
te controleren. Daarnaast hebben wij de historische betrouwbaarheid van inschattingen geëvalueerd. Om de aannames
die gehanteerd zijn om de belastingvoorzieningen en onzekere belastingposities te analyseren en te evalueren hebben wij
deze onder andere aangesloten op onderliggende bewijsstukken en hebben wij kennis genomen van de correspondentie
met de belastingdiensten. Tevens hebben we de toereikendheid geëvalueerd van de toelichting van de onderneming die is
opgenomen in noot 10, noot 21 en noot 27 in het kader van belastingen en onzekere belastingposities.
147
Overige gegevens Controleverklaring van de onafhankelijke accountant
148
Verantwoordelijkheden van de executive board en de raad van commissarissen voor de jaarrekening
De executive board is verantwoordelijk voor het opmaken en het getrouw weergeven van de jaarrekening in
overeenstemming met EU-IFRS en met Titel 9 Boek 2 BW en voor het opstellen van het jaarverslag in overeenstemming
met Titel 9 Boek 2 BW. In dit kader is de executive board verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing die
de executive board noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van
materieel belang als gevolg van fouten of fraude.
Bij het opmaken van de jaarrekening moet de executive board afwegen of de onderneming in staat is om haar
werkzaamheden in continuïteit voort te zetten. Op grond van genoemde verslaggevingsstelsels moet de executive board de
jaarrekening opmaken op basis van de continuïteitsveronderstelling, tenzij de executive board het voornemen heeft om de
onderneming te liquideren of de bedrijfsactiviteiten te beëindigen of als beëindiging het enige realistische alternatief is. De
executive board moet gebeurtenissen en omstandigheden waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan of de onderneming
haar bedrijfsactiviteiten in continuïteit kan voortzetten, toelichten in de jaarrekening. De raad van commissarissen is
verantwoordelijk voor het uitoefenen van toezicht op het proces van financiële verslaggeving van de onderneming.
Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening
Onze verantwoordelijkheid is het zodanig plannen en uitvoeren van een controleopdracht dat wij daarmee voldoende en
geschikte controle-informatie verkrijgen voor het door ons af te geven oordeel.
Onze controle is uitgevoerd met een hoge mate maar geen absolute mate van zekerheid waardoor het mogelijk is dat wij
tijdens onze controle niet alle fouten en fraude ontdekken.
Voor nadere informatie over accountantscontroles in het algemeen wordt verwezen naar de website van de Nederlandse
Beroepsorganisatie van Accountants (NBA). www.nba.nl/standaardteksten-controleverklaring.
Verklaring betreffende overige door wet- of regelgeving gestelde vereisten
Verklaring betreffende het jaarverslag en de overige gegevens
Wij vermelden op basis van de wettelijke verplichtingen onder Titel 9 Boek 2 BW (betreffende onze verantwoordelijkheid
om te rapporteren over het jaarverslag en de overige gegevens):
•dat wij geen tekortkomingen hebben geconstateerd naar aanleiding van het onderzoek of het jaarverslag, voor zover wij
dat kunnen beoordelen, overeenkomstig Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, en of de door Titel 9 Boek 2 BW vereiste overige
gegevens zijn toegevoegd;
•dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening.
Benoeming
Vanaf de controle van het boekjaar 2008 zijn wij de accountant van de onderneming. Wij zijn door de Algemene
vergadering van Aandeelhouders op 2 mei 2014 herbenoemd als accountant van Koninklijke FrieslandCampina N.V. voor de
controle van de jaarrekening 2014.
Amstelveen, 27 februari 2015
KPMG Accountants N.V.
E.H.W. Weusten RA
Overzichten
150
Meerjarenoverzicht
In miljoenen euro's, tenzij anders aangegeven
2014
2013
2012
2011
2010
11.348
412
10.309
489
303
11.281
513
313
157
487
278
9.626
407
403
216
8.972
428
434
285
Garantieprijs
39,38
39,45
33,87
36,94
32,39
Prestatietoeslag in euro's per 100 kg
Reservering ledenobligaties in euro's per 100 kg
Weidegangtoeslag in euro's per 100 kg
Bijzondere toeslagen in euro's per 100 kg
Melkprijs in euro's per 100 kg
1,86
1,07
0,29
0,10
42,70
1,81
1,23
0,31
0,10
42,90
1,42
0,95
0,32
0,12
36,68
1,10
0,73
0,03
0,12
38,92
1,23
0,73
0,04
0,13
34,52
7.676
2.823
7.112
2.631
6.831
2.258
5.684
2.194
5.258
2.010
2.587
2.405
2.140
2.078
1.900
981
696
685
699
776
545
-618
588
-576
842
-702
508
-340
444
-239
231
213
194
176
210
36,8
37,0
33,1
38,6
38,2
Werknemers (gemiddeld aantal fte's)
22.168
21.186
20.045
19.036
19.484
Totaal verwerkte melk (in miljoenen kg)
Melkaanvoer van leden (in miljoenen kg)
10.716
9.453
10.659
9.261
10.215
8.860
10.140
8.838
10.266
8.821
Kerngegevens
Winst-en-verliesrekening
Netto-omzet
Bedrijfsresultaat voor eenmalige posten
Bedrijfsresultaat
Winst
Balans
Balanstotaal
Totaal eigen vermogen
Eigen vermogen toe te rekenen aan de
aandeelhouder van de vennootschap en overige
vermogensverschaffers
Nettoschuld
Kasstroom
Nettokasstroom uit operationele activiteiten
Nettokasstroom uit investeringsactiviteiten
Afschrijvingen op gebouwen en installaties en
amortisatie immateriële activa
Overige gegevens
Totaal eigen vermogen als % balanstotaal
Overzichten Meerjarenoverzicht - Melkprijsoverzicht
Melkprijsoverzicht
151
In euro's per 100 kg melk bij 3,47% eiwit, 4,41% vet en 4,51% lactose,
in de verhouding 10:5:1, excl. btw
Vet
Eiwit
Lactose
Verrekening garantieprijs
Garantieprijs
Prestatietoeslag
Weidegangtoeslag 1
Bijzondere melkstromen 2
Contante prijs
Reservering ledenobligaties
Melkprijs
Rente op ledenobligaties
Algemene reserve
Prestatieprijs
1
2
2014
2013
14,14
22,26
2,89
39,29
0,09
39,38
1,86
19,06
20,39
0,29
0,10
41,63
1,07
42,70
0,42
1,93
45,05
0,31
0,10
41,67
1,23
42,90
0,37
0,45
43,72
39,45
39,45
1,81
Leden-melkveehouders die weidegang toepassen ontvangen een weidegangtoeslag van 0,50 euro per 100 kg melk. Gemiddeld over alle FrieslandCampina
ledenmelk is dit 0,29 euro per 100 kg melk.
Bijzondere melkstromen betreft het totaalbedrag van uitkeringen per 100 kg Landliebe melk van 1,00 euro per 100 kg melk en het verschil tussen de
garantieprijs voor biologische melk (49,52 euro) en de garantieprijs per 100 kg melk. Gemiddeld over alle FrieslandCampina ledenmelk is dit 0,10 euro per
100 kg melk.
Raad van commissarissen
152
Piet (P.) Boer
(1960)
Jan (J.P.C.) Keijsers
(1955)
Sandra (J.W.) Addink-Berendsen
(1973)
Functie
Voorzitter raad van commissarissen
Koninklijke FrieslandCampina N.V.
Voorzitter bestuur Zuivelcoöperatie
FrieslandCampina U.A.
Benoeming
31 december 2008
Nationaliteit
Nederlands
Beroep
Melkveehouder
Overige functies
Lid raad van commissarissen
Alfa Top-Holding B.V.
Voorzitter Commissie Duurzame
Melkproductie van NZO
Lid topteam Topsector Agri & Food
Functie
Vicevoorzitter raad van
commissarissen Koninklijke
FrieslandCampina N.V.
Lid bestuur Zuivelcoöperatie
FrieslandCampina U.A.
Benoeming
31 december 2008
Nationaliteit
Nederlands
Beroep
Melkveehouder
Overige functies
Geen
Functie
Lid raad van commissarissen
Koninklijke FrieslandCampina N.V.
Lid bestuur Zuivelcoöperatie
FrieslandCampina U.A.
Benoeming
16 december 2014
Nationaliteit
Nederlands
Beroep
Melkveehoudster
Overige functies
Lid raad van commissarissen
ForFarmers B.V.
Overzichten Raad van commissarissen
153
Peter (P.A.F.W.) Elverding
(1948)
Sjoerd (S.H.) Galema
(1962)
Tex (L.W.) Gunning
(1950)
Functie
Lid raad van commissarissen
Koninklijke FrieslandCampina N.V.
Benoeming
31 december 2008
Nationaliteit
Nederlands
Overige functies
Voorzitter raad van commissarissen
Koninklijke BAM Groep nv
Vicevoorzitter raad van
commissarissen SHV Holdings N.V.
Voorzitter raad van commissarissen
Q-Park
Lid bestuur Stichting Instituut Gak
Functie
Lid raad van commissarissen
Koninklijke FrieslandCampina N.V.
Lid bestuur Zuivelcoöperatie
FrieslandCampina U.A.
Benoeming
14 december 2011
Nationaliteit
Nederlands
Beroep
Melkveehouder
Overige functies
Lid Raad van Bezieling
Millenniumnetwerk Fryslân
Voorzitter van VNO-NCW Friesland
Lid Dagelijks Bestuur VNO-NCW Noord
Lid Raad van Toezicht Aeres Onderwijs
Groep
Functie
Lid raad van commissarissen
Koninklijke FrieslandCampina N.V.
Benoeming
14 december 2011
Nationaliteit
Nederlands
Overige functies
CEO TNT Express
Raad van commissarissen
154
Angelique (A.A.M.)
Huijben-Pijnenburg (1968)
Frans (F.A.M.) Keurentjes
(1957)
Simon (S.R.F.) Ruiter
(1958)
Functie
Lid raad van commissarissen
Koninklijke FrieslandCampina N.V.
Lid bestuur Zuivelcoöperatie
FrieslandCampina U.A.
Benoeming
15 december 2010
Nationaliteit
Nederlands
Beroep
Melkveehoudster
Overige functies
Lid raad van commissarissen
AB Brabant
Lid algemeen bestuur waterschap
Brabantse Delta
Functie
Lid raad van commissarissen
Koninklijke FrieslandCampina N.V.
Lid bestuur Zuivelcoöperatie
FrieslandCampina U.A.
Benoeming
31 december 2008
Nationaliteit
Nederlands
Beroep
Melkveehouder
Overige functies
Lid Provinciale Staten van Groningen
Lid Grondkamer Noord
Functie
Lid raad van commissarissen
Koninklijke FrieslandCampina N.V.
Lid bestuur Zuivelcoöperatie
FrieslandCampina U.A.
Benoeming
31 december 2008
Nationaliteit
Nederlands
Beroep
Melkveehouder
Overige functies
Lid gemeenteraad Alkmaar
Overzichten Raad van commissarissen
155
Hans (H.) Stöcker
(1964)
Ben (B.) van der Veer
(1951)
Erwin (W.M.) Wunnekink
(1970)
Functie
Lid raad van commissarissen
Koninklijke FrieslandCampina N.V.
Lid bestuur Zuivelcoöperatie
FrieslandCampina U.A.
Benoeming
14 december 2011
Nationaliteit
Duits
Beroep
Melkveehouder
Overige functies
Voorzitter Landesvereinigung
Milch NRW
voorzitter raad van commissarissen
Milchverwertungsgesellschaft NRW
Lid Kreisstelle Oberberg der
Landwirtschaftskammerr NRW
Lid Landschaftsbeirat
Oberbergischer Kreis
Lid Aufsichtsrat Raiffeisenerzeuger
genossenschaft Bergisch Land
Voorzitter vereniging ‘Milch und
Kultur Rheinland und Westfalen’
Functie
Lid raad van commissarissen
Koninklijke FrieslandCampina N.V.
Benoeming
1 oktober 2009
Nationaliteit
Nederlands
Overige functies
Non-executive director
Reed Elsevier NV en PLC
Lid raad van commissarissen
Aegon N.V.
Lid raad van commissarissen
TomTom N.V.
Lid raad van commissarissen
Imtech N.V.
Functie
Lid raad van commissarissen
Koninklijke FrieslandCampina N.V.
Lid bestuur Zuivelcoöperatie
FrieslandCampina U.A.
Benoeming
16 december 2009
Nationaliteit
Nederlands
Beroep
Melkveehouder
Overige functies
Geen
Remuneratie en benoemingscommissie
Auditcommissie
Peter Elverding, voorzitter
Ben van der Veer, voorzitter
Piet Boer
Simon Ruiter
Jan Keijsers
Erwin Wunnekink
Met ingang van 1 mei 2015 treedt René Hooft Graafland toe tot de raad van
commissarissen van Koninklijke FrieslandCampina N.V. Hij zal ook deel gaan
uitmaken van de auditcommissie. Hij vervult de vacature die ontstaan is door
het vertrek van Henk Scheffers ultimo 2014.
Executive board
156
Cees (C.C.) ’t Hart
(1958)
Hein (H.M.A.) Schumacher
(1971)
Kees (C.J.M.) Gielen
(1959)
Functie
Chief executive officer
Benoeming
1 januari 2009
Nationaliteit
Nederlands
Verantwoordelijk voor
Co-operative Affairs
Corporate Communication,
Sustainability
Corporate Human Resources
Corporate General Counsel &
Company Secretary
Corporate Public & Quality Affairs
Corporate Research & Development
Corporate Strategy
Business group Cheese, Butter &
Milkpowder
Milk Valorisation & Allocation
Nevenfuncties
Voorzitter bestuur Nederlandse
Zuivelorganisatie NZO
Lid bestuur Productschap Zuivel
Lid dagelijks bestuur VNO-NCW
Lid raad van commissarissen
Koninklijke Luchtvaart
Maatschappij N.V.
Functie
Chief financial officer
Benoeming
1 januari 2015
Nationaliteit
Nederlands
Verantwoordelijk voor
Corporate Finance & Reporting
Corporate ICT
Corporate Internal Audit
Corporate Procurement
Corporate Tax
Corporate Treasury
Enterprise Risk Management
Summit
Functie
Chief operating officer
Benoeming
1 januari 2009
Nationaliteit
Nederlands
Verantwoordelijk voor
Business Development
Op 18 februari 2015 is bekend gemaakt dat Cees ’t Hart per 1 juni 2015 zijn functie als
chief executive officer van Koninklijke FrieslandCampina N.V. beëindigt. De raad van
commissarissen heeft Roelof Joosten per 1 juni 2015 benoemd tot zijn opvolger.
Hein Schumacher is per 1 september 2014 toegetreden tot de executive board
en vervult vanaf 1 januari 2015 de functie van chief financial officer. Hij volgt in deze
functie Kees Gielen op die met ingang van 1 januari 2015 is benoemd tot chief operating
officer business development.
Overzichten Executive board
157
Piet (P.J.) Hilarides
(1964)
Roelof (R.A.) Joosten
(1958)
Gregory (G.J.) Sklikas
(1964)
Functie
Chief operating officer
Benoeming
1 januari 2009
Nationaliteit
Nederlands
Verantwoordelijk voor
Business group Consumer
Products Asia
Functie
Chief operating officer
Benoeming
1 januari 2012
Nationaliteit
Nederlands
Verantwoordelijk voor
Corporate Supply Chain
Corporate Key Account Management
Business group Ingredients
Functie
Chief operating officer
Benoeming
1 januari 2014
Nationaliteit
Grieks
Verantwoordelijk voor
Business group Consumer Products
Europe, Middle East & Africa
Freek Rijna heeft op 31 december 2014 zijn loopbaan bij FrieslandCampina afgesloten.
Freek Rijna was sinds 2009 chief operating officer, eerst van de business group Consumer
Products Europe en vervolgens van Consumer Products Asia in Singapore. Piet Hilarides is
hem in deze laatste functie opgevolgd per 1 januari 2015.
Overzichten Corporate staff
Corporate staff
158
Executive director
Bas (S.G.) van den Berg Bas van den Berg is per 1 januari 2015 benoemd tot executive director van de
business group FrieslandCampina Cheese Butter & Milkpowder. Hij heeft de
verantwoordelijkheid voor de business group overgenomen van Piet Hilarides.
Bas van den Berg was managing director van FrieslandCampina Branded
Netherlands.
Corporate staff
Thom (T.J.C.M.) Albers
Werner (W.S.J.M.) Buck
Ramon (R.M.H.K.) van Deventer Jeroen (J.H.W.) Elfers Jeroen (J.J.H.) Fey Carel (C.) Gribnau
Hans (J.) van Hout Margrethe (M.J.) Jonkman
Johan (J.H.A.) Keerberg
Aafke (A.A.) Keizer
Heidi (H.) van der Kooij
Hans (J.P.F.) Laarakker
Erwin (W.F.F.) Logt
Niraj (N.) Mehra
Frank (F.A.C.) van Ooijen
Gerben (G.) Otter Klaas (K.A.) Springer Marco (M.C.) van Veen Jaap (J.C.) de Vries Corporate Director Co-operative Affairs (tot 1 april 2015)
Corporate Director Public & Quality Affairs
Corporate Director Internal Audit (per 1 mei 2015)
Corporate Director Co-operative Affairs (per 1 april 2015)
Corporate Director Milk Valorisation & Allocation
Corporate Director Internal Audit (tot 1 juni 2015)
Corporate Director Tax
Corporate Director Research & Development
Corporate Director Procurement
Corporate Director Strategy
Corporate Director General Counsel & Company Secretary
Corporate Director Mergers & Acquisitions
Corporate Director ICT
Corporate Director Supply Chain
Corporate Director Communication, Sustainability
Corporate Director Summit
Corporate Director Treasury
Corporate Director Finance & Reporting
Corporate Director Human Resources
Overzichten Business groups en adressen
Business groups en adressen
FrieslandCampina Consumer Products Europe, Middle East & Africa
De business group Consumer Products Europe, Middle East & Africa voorziet consumenten en professionele afnemers in
Europa, het Midden-Oosten en in West-Afrika van zuivelproducten, zoals zuiveldranken, yoghurts, desserts, kindervoeding,
boter en merkkaas. In Nederland en België verkoopt de business group ook vruchtensappen, vruchtendranken en
sportdranken. De business group is actief in 17 landen (Nederland, België, Duitsland, Frankrijk, Rusland, Hongarije, Roemenië,
Griekenland, Spanje, Italië, Groot-Brittannië, Saoedi-Arabië, Verenigde Arabische Emiraten, Egypte, Nigeria, Ghana en
Ivoorkust).
FrieslandCampina Consumer
Products Europe, Middle East &
Africa
FrieslandCampina Romania
FrieslandCampina Middle East
Chief Operating Officer:
Gregory (G.J.) Sklikas
Managing Director:
Jan Willem (J.W.) Kivits
Managing Director:
Maurits (E.M.) Klavert
Calea Baciului 2-4
400230 Cluj Napoca
Roemenië
T +40 264 50 2000
Palladium Tower, 8th Floor
Plot C, Jumeirah Lake Towers
Dubai
Verenigde Arabische Emiraten
T +971 4 4551800
Stationsplein 4
3818 LE Amersfoort
Nederland
T +31 33 713 3333
FrieslandCampina Branded
Netherlands
Managing Director:
Berndt (B.H.M.) Kodden
Stationsplein 4
3818 LE Amersfoort
Nederland
T +31 33 713 3333
FrieslandCampina Germany
Managing Director:
Markus (M.) Brettschneider
(tot 1 mei 2015)
Peter (P.S.) Weltevreden
(per 1 mei 2015)
Wimpfener Strasse 125
74078 Heilbronn
Duitsland
T +49 71 314 890
FrieslandCampina Hellas
Managing Director:
Kostas (K.G.) Maggioros
18, Nik. Zekakou & K. Karamanli str.
15125 Marousi, Athene
Griekenland
T +30 210 61 66 400
FrieslandCampina Hungary
Managing Director:
Péter (P.) Szautner
Váci út 33
1134 Boedapest
Hongarije
T +36 1 802 7700
FrieslandCampina Russia
Managing Director:
Karl (C.G.F.) Buiks
42, Ul. Mosfilmovskaya
119285 Moskou
Rusland
T +74959 333 646
FrieslandCampina Branded Belgium
General Manager:
Katrien (K.) Bousson
Schaessestraat 15
9070 Destelbergen
België
T +32 9 326 40 00
FrieslandCampina Foodservice
Europe
Managing Director:
Giel (M.G.A.) ten Haaf (a.i.)
(tot 1 mei 2015)
Markus (M.) Brettschneider
(per 1 mei 2015)
Stationsplein 4
3818 LE Amersfoort
Nederland
T +31 33 713 3333
FrieslandCampina UK
Managing Director:
Tracey (T.) Barney
Denne House, Denne Road
Horsham
West Sussex RH12 1JF
Groot-Brittannië
T +44 1403 273 273
FrieslandCampina Retail Brands
Europe
Managing Director:
Eric (E.H.) Schut
Stationsplein 4
3818 LE Amersfoort
Nederland
T +31 33 713 3333
FrieslandCampina WAMCO Nigeria
Managing Director:
Rahul (R.) Colaco
Plot 7B Acme Road
Ogba
Ikeja Industrial Estate
Lagos State
Nigeria
T +234 1 271 51 00
FrieslandCampina West Africa
Director Business Development
West Africa:
Marc (M.G.) Desenfans
Ridge Street No. 10 Roman Ridge
Accra
Ghana
T +233 2176 0433
FrieslandCampina Ivory Coast
Market Development Director:
Marc (M.G.) Desenfans
Zone Industrielle de Youpogon,
Abidjan
Route Industrap/Cemoi
01 BP 342 Abidjan 01
Ivoorkust
T +225 23 53 07 55
FrieslandCampina Egypt Consulting
and Trading
Market Development Director:
Jeries (J.) Alghawaly
Lot No 227 Second Zone, 5th District
New Caïro
Egypte
T +201 013 633 340
159
Overzichten Business groups en adressen
160
FrieslandCampina Consumer Products Asia
De business group Consumer Products Asia voorziet consumenten in Azië van zuivelproducten zoals kindervoeding en
zuiveldranken. De business group is actief in negen landen in Azië (China, Filippijnen, Hong Kong, Indonesië, Maleisië,
Singapore, Thailand, Myanmar en Vietnam). Veel producten worden lokaal geproduceerd. Een aantal producten, zoals Friso,
wordt geëxporteerd vanuit Nederland naar Azië.
FrieslandCampina Hong Kong
FrieslandCampina Singapore
Managing Director:
Arnoud (A.) van den Berg
General Manager:
Eddie (B.L.) Koh
47, Scotts Road
Goldbell Towers
228233 Singapore
T +65 6419 8450
Alaska Milk Corporation
39/f Office Tower
Langham Place
8 Argyle Street
Mongkok
Kowloon
Hong Kong
T +852 2547 6226
Managing Director:
Fred (W.S.) Uytengsu
FrieslandCampina Indonesia
FrieslandCampina Consumer
Products Asia
Chief Operating Officer:
Piet (P.J.) Hilarides
#11-01 Centennial Tower
3 Temasek Avenue
Singapore 039190
T +65 65808100
6th Floor, Corinthian Plaza Building
121 Paseo de Roxas
Makati City 1226
Filippijnen
T +632 840 4500
FrieslandCampina Trading
(Shanghai)
Managing Director:
Marco (M.L.) Spits
Jalan Raya Bogor Km 5
Jakarta 13760
Indonesië
T +62 21 841 0 945
FrieslandCampina Malaysia
Managing Director:
James (J.) Chiu
Managing Director:
Chooi Lee (C.L.) Saw
901 Shanghai Times Square Office
Tower
No 93 Huai Hai Zhong Road
Shanghai 200021
China
T +8621 639 10066
Level 5, Quill 9, No 112, Jalan
Semangat
46300 Petaling Jaya
Selangor Darul Ehsan Malaysia
Maleisië
T +603 7953 2600
FrieslandCampina Myanmar
Managing Director:
Pascal (P.) Bardouil
DKSH Services Building, 4th floor
No. 13 Thitsar Road
Yankin Township, Rangoon
Myanmar
T +95 1 565270
FrieslandCampina Thailand
Managing Director:
Marco (M.G.) Bertacca
6th floor, S.P. Building
388 Paholyothin Road
Samsen Nai, Phayathai
Bangkok 10400
Thailand
T +66 26201900
FrieslandCampina Vietnam
Managing Director:
Mark (P.M.) Boot
Binh Hoa Ward
Thuan An Town
Binh Duong Province
Vietnam
T +84 65 03754 420
Overzichten Business groups en adressen
FrieslandCampina Cheese, Butter & Milkpowder
161
De business group Cheese, Butter & Milkpowder verkoopt wereldwijd kaas, gecondenseerde melk, kindervoeding, boter
en melkpoeder. De portfolio bestaat uit een breed pakket Gouda, Edam, Maasdam en foliekaas, zowel hele kazen als
voorverpakte stukken en plakken, verschillende soorten boters en melkpoeders. De business group heeft vestigingen in vijf
landen (Nederland, Duitsland, België, Frankrijk en Spanje) en exporteert naar meer dan 100 landen.
FrieslandCampina Cheese, Butter &
Milkpowder
Executive Director:
Bas (S.G.) van den Berg
Stationsplein 4
3818 LE Amersfoort
Nederland
T +31 33 713 3333
FrieslandCampina Butter &
Milkpowder
Managing Director:
Hans (J.A.M.) Meeuwis
Stationsplein 4
3818 LE Amersfoort
Nederland
T +31 33 713 3333
FrieslandCampina Cheese
Managing Director:
Peter (P.S.) Weltevreden
(tot 1 mei 2015)
Bas (S.G.) van den Berg
(per 1 mei 2015)
Stationsplein 4
3818 LE Amersfoort
Nederland
T +31 33 713 3333
FrieslandCampina Cheese Germany
General Manager:
Markus (M.) Brettschneider
(tot 1 mei 2015)
Peter (P.S.) Weltevreden
(per 1 mei 2015)
Am Alfredusbad 2
45133 Essen
Duitsland
T +49 201 8712 70
FrieslandCampina Cheese France
Yoko Cheese
General Manager Operations:
Frédéric (F.B.) Baeza
General Manager:
Luc (L.) Lamberigts
Quartier Les Crillons Sénas
13560 Sénas
Frankrijk
T +33 490 572 929
Bosdel 51
3600 Genk
België
T +32 89 363388
Orange
Zijerveld
Managing Director:
Onofrio (O.) De Carne
Director:
Matthieu (M.A.A.) Zijerveld
Via G. Mameli 28a
70123 Bari
Italië
Broekveldselaan 9
2411 NL Bodegraven
Nederland
T +31 172 630100
FrieslandCampina Cheese, Butter &
Milkpowder Italy
Managing director:
Onofrio (O.) De Carne
Via Alessandro Maria Calefati 6 CAP
70121 Bari
Italië
FrieslandCampina Cheese Spain
General Manager:
Jose (J.) Alonso-Iñarra
Roger de Lluria 50
Planta 4
8009 Barcelona
Spanje
T +34 932 413 434
FrieslandCampina Export
Managing Director:
Cees (C.H.M.) Ruijgrok
(tot 1 mei 2015)
Thom (T.J.C.M.) Albers
(per 1 mei 2015)
Frisaxstraat 4
8471 ZW Wolvega
Nederland
T +31 561 692102
Overzichten Business groups en adressen
162
FrieslandCampina Ingredients
De business group Ingredients ontwikkelt nutritionele en functionele ingrediënten die waarde toevoegen aan bestaande
producten. Wereldwijd levert de business group natuurlijke ingrediënten op basis van melk, kaaswei en plantaardige
grondstoffen aan industriële afnemers in de kindervoedingsbranche, de voedingsmiddelenindustrie, de farmaceutische
industrie en de jongdiervoederbranche. De business group Ingredients heeft vestigingen in elf landen (Nederland,
Duitsland, Verenigde Staten, Indonesië, China, Singapore, Japan, Brazilië, Egypte, Nieuw-Zeeland en India).
FrieslandCampina Ingredients
FrieslandCampina DMV
FrieslandCampina Kievit Germany
Chief Operating Officer:
Roelof (R.A.) Joosten
Managing Director:
Joost (J.) van de Rakt
Managing Director:
Martine (M.A.K.) Snels
Stationsplein 4
3818 LE Amersfoort
Nederland
T +31 33 713 3333
Stationsplein 4
3818 LE Amersfoort
Nederland
T +31 33 713 3333
Wiedenbrücker Str. 80
59555 Lippstadt
Duitsland
T +49 29416620
FrieslandCampina Ingredients
FrieslandCampina Kievit
Business Unit Director Asia Pacific:
Andries (A.I.) Smit
Managing Director:
Martine (M.A.K.) Snels
FrieslandCampina Ingredients
Latin America
#11-01 Centennial Tower
3 Temasek Avenue
Singapore 039190
T +65 65808100
Stationsplein 4
3818 LE Amersfoort
Nederland
T +31 33 713 3333
FrieslandCampina Ingredients Beijng
FrieslandCampina Kievit Indonesia
Rua dos Canários 65, Sala 5 a 8
Vinhedo, São Paulo,
13280 000
Brazilië
T +55 19 3826-6820
Managing Director:
Berend Jan (B.J.) Kingma
Business Unit Director Asia Pacific:
Andries (A.I.) Smit
DFE Pharma
RM2506, West Tower of LG Twin
Towers
B12 Jianguomenwai Avenue Chaoyang
District
Beijing 100022
China
T +86 1065666099
Jl. Merpati 1
50721 Salatiga
Indonesië
T +62 298 324 444
FrieslandCampina Domo
Managing Director:
Herman (H.W.A.) Ermens
FrieslandCampina Creamy Creation
Klever Straße 187
47574 Goch
Duitsland
T +49 2823 9288750
Stationsplein 4
3818 LE Amersfoort
Nederland
T +31 33 713 3333
FrieslandCampina Creamy
Creation USA
FrieslandCampina Domo Americas
Branche Manager USA:
Rutger (J.A.R.) van den Noort
61 S. Paramus Road
Suite 422
Paramus, NJ 07652
Verenigde Staten
T +1 877 368 7378
Chief Executive Officer:
Jan (J.) Jongsma
Managing Director:
Steven (S.D.) Alexander
Stationsplein 4
3818 LE Amersfoort
Nederland
T +31 33 713 3333
Regional Director:
Rudy (R.) Dieperink
Sales Office Director:
Haroud (H.P.R.C.) de Vries
24 Masse Place
NY 14020 Batavia
Verenigde Staten
T +1 585 3454290
FrieslandCampina Nutrifeed
Managing Director:
Joost (J.) van de Rakt
Stationsplein 4
3818 LE Amersfoort
Nederland
T +31 33 713 3333
2014-2.0
Elke dag voorziet Royal FrieslandCampina
miljoenen consumenten verspreid over de
wereld van zuivelproducten met waardevolle
voedingsstoffen. Met een jaaromzet van
11,3 miljard euro behoort FrieslandCampina
tot de vijf grootste zuivelondernemingen
in de wereld.
FrieslandCampina levert consumentenproducten
als zuiveldranken, kindervoeding, kaas en desserts
in een groot aantal Europese landen, in Azië
en in Afrika. Ook worden producten geleverd
aan professionele afnemers, waaronder room- en
boterproducten aan bakkerijen en horecabedrijven.
Daarnaast produceert FrieslandCampina
ingrediënten en halffabricaten voor producenten
van kindervoeding, de voedingsmiddelenindustrie
en de farmaceutische sector wereldwijd.
FrieslandCampina heeft vestigingen in 32 landen
met ruim 22.000 medewerkers. De producten
van FrieslandCampina vinden hun weg naar
meer dan 100 landen. Het centrale kantoor
van de onderneming is gevestigd in Amersfoort.
De activiteiten van FrieslandCampina zijn
onderverdeeld in vier marktgeoriënteerde
business groups: Consumer Products Europe;
Middle East & Africa; Consumer Products Asia;
Cheese, Butter & Milkpowder en Ingredients.
De vennootschap is volledig in handen van
Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A., met
ruim 19.000 leden-melkveehouders in Nederland,
Duitsland en België een van de grootste
zuivelcoöperaties in de wereld.
Koninklijke FrieslandCampina N.V.
Stationsplein 4
3818 LE Amersfoort
T +31 33 713 3333
www.frieslandcampina.com

Jaarverslag 2014 - FrieslandCampina

Transcript Jaarverslag 2014 - FrieslandCampina

Directory