Routekaart Duurzame Warmte in de MRA

Transcript Routekaart Duurzame Warmte in de MRA

Routekaart
Duurzame Warmte
in de Metropoolregio
Amsterdam
warmtekoude
metropoolregio amsterdam
warmte
Programma Warmte en Koude MRA
Oktober 2016
ROUTEKAART DUURZAME WARMTE
IN DE METROPOOLREGIO AMSTERDAM
2
1.
2.
3.
4.
5.
6.
AEB Amsterdam
Alliander Duurzame Gebiedsontwikkeling
Amsterdam Economic Board
Eneco Warmte en Koude
Energieonderzoek Centrum Nederland
ENGIE
8.
9.
10.
11.
Gemeente Aalsmeer
Gemeente Almere
Gemeente Amstelveen
Gemeente Amsterdam
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
Gemeente Diemen
Gemeente Haarlem
Gemeente Haarlemmermeer
Gemeente Heemskerk
Gemeente Ouder-Amstel
Gemeente Uithoorn
Gemeente Velsen
Gemeente Zaanstad
Greenport Aalsmeer
HVC
Liander
Nuon Warmte
Ocap
27.
28.
29.
30.
31.
32.
Provincie Noord-Holland
Schiphol Area Development Company
Stadsverwarming Purmerend
Tata Steel
TNO
Veolia
Routekaart Duurzame Warmte in de Metropoolregio Amsterdam
SAMENVATTING EN STATUS ROUTEKAART
overeenkomst getekend om te komen tot een regionaal warmtenet voor in totaal 400.000
woningequivalenten in 2040.
In de MKBA is ook de gemeente Almere opgenomen waarmee de doelstelling werd
gerealiseerd met de bestaande warmtenetten.
de strategie is om te komen tot honderd procent duurzame warmtebronnen in 2040.
netwerkbeheerders, woningcorporaties, vertegenwoordigers van particuliere
woningeigenaren, tuinders en utiliteitssector.
Routekaart Duurzame Warmte in de Metropoolregio Amsterdam
3
Schematisch ziet het er zo uit:
ROUTE
Samenwerkingsovereenkomst
Routekaart
DOEL
ACTIES
Welke warmte
waar?
All-Electric
Warmte
Wat wil de klant?
proposities
Duurzame bronnen?
CO2
Restwarmte
Geothermie
Innovaties
Hoe regelen we het
met elkaar?
Geld
Marktmodel
TPA
voor de routekaart uit het programma MRA Warmte en Koude. Daarna volgt een aantal
4
Routekaart Duurzame Warmte in de Metropoolregio Amsterdam
1 Inleiding
Routekaart Duurzame Warmte in de Metropoolregio Amsterdam
5
1.1 BREED DRAAGVLAK DOOR INMIDDELS 32 PARTNERS
corporaties neemt inmiddels deel aan het kernteam en de stuurgroep.
1.2 GOVERNANCE
stuurgroep en het kernteam hebben de taak om alle 32 partners betrokken te houden. Hiertoe
waar alle 32 partners voor worden uitgenodigd. Het programma MRA Warmte Koude is één
van de uitwerkingen van de impuls Duurzaamheid, dat valt onder de stuurgroep MRA PRO
1.3 DOELSTELLING OPGEHOOGD NAAR 500.000
WONINGEQUIVALENTEN
Met de deelname van de gemeente Almere, waar inmiddels 65.000 woningequivalenten1
aangesloten.
1
6
Routekaart Duurzame Warmte in de Metropoolregio Amsterdam
1.4 DOELSTELLING VERBONDEN MET AARDGASLOOS
reductie van de aardgaswinning. Bovendien vinden netbeheerders het steeds minder
verantwoord om nieuwe gasnetten aan te leggen en verouderde netten te vervangen in het
orde is.
1.5 VANAF 2035
zullen verschillen tussen verschillende gemeenten.
1.6 MKBA IS DE ONDERBOUWING
de MRA. Het regionaal warmtenet is in dit onderzoek vergeleken met een individuele aanpak
tot tien keer goedkoper is voor de samenleving dan een individuele aanpak met gebouwbusinesscase. Daar zit in dit geval nog een te groot verschil tussen. Dat komt omdat de
2
publieke bemoeienis in de warmtemarkt.
1.7 GRAND DESIGN IS HET WENKEND PERSPECTIEF
Design is de eerste, op de techniek gebaseerde, concretisering van de doelstelling. Het Grand
Design is geen blauwdruk, maar een door de partners gedragen inspiratiedocument dat om de
Routekaart Duurzame Warmte in de Metropoolregio Amsterdam
7
1.8 GROEIPLAN WARMTE NOVEMBER 2015
In november 2015 hebben o.a. Provincie Noord-Holland, gemeente Amsterdam, Nuon,
Warmte aangeboden aan Tweede Kamerleden en het Ministerie van EZ. In het groeiplan
staan aanbevelingen die kunnen worden gezien als randvoorwaarden voor een grootschalige
uitrol van warmtenetten:
van de CO2
transportleidingen.
1.9 BRIEF MRA WARMTE AAN KAMP JULI 2016
uitvoering van de taken en het werk dat daaruit voortvloeit.
8
Routekaart Duurzame Warmte in de Metropoolregio Amsterdam
2 Concluderen
Routekaart Duurzame Warmte in de Metropoolregio Amsterdam
9
2.1 KENNIS NEMEN VAN MKBA
neerde aanpak van warmteoplossingen. Niet alleen is een regionaal verbindend warmtenet
2.2 KENNIS NEMEN VAN GRAND DESIGN
2. het huidige warmte-aanbod in de MRA is op dit moment ruim voldoende voor de
bronnen weggevallen. Er is in 2040 in totaal minimaal 700 MW aan duurzame warmte
3. innoveren is nodig voor o.a. slimme netten, seizoensopslag, cascadering en ultra4. eerste grove raming van de investeringen van het Grand Design komt op 1,4 tot
6. het Grand Design zal niet in één keer aangelegd worden. De ontwikkelstrategie
2.3 WARMTENETTEN ALS ÉÉN VAN DE OPLOSSINGEN
2.4 KNOOPPUNTENMARKTMODEL (KPMM)
bronnen en distributienetten een nieuwe marktordening nodig is met een publieke toezichthouder. Het KPMM is daarvoor een goed vertrekpunt. Zo’n model voorziet in een groot
kleine distributienetten.2
2
10
Routekaart Duurzame Warmte in de Metropoolregio Amsterdam
2.5 THIRD PARTY ACCESS
van levering en vergoeding en wel zodanig dat recht wordt gedaan aan eerder toegetreden
willen het systeem wel zodanig vorm geven dat derdentoegang voor leveranciers op de
PROJECTEN
gerespecteerd met het oog op leverings- en investeringszekerheid. Indien een bron niet
overleg met de producenten te geschieden.
2.7 DOORGAAN CONFORM SAMENWERKINGS-
doen.
Routekaart Duurzame Warmte in de Metropoolregio Amsterdam
11
3 Doen
12
Routekaart Duurzame Warmte in de Metropoolregio Amsterdam
3.1 BRONNEN
restwarmte ingevoed wordt in een warmtenet om zo de verspilling
duurzame warmte, waaronder een optimale ontsluiting van geothermie
geothermisch opgewekt vermogen van 200 MW. We realiseren ons dat
publiek-private samenwerking vereist. We realiseren ons ook dat de
verduurzaming niet in één keer gerealiseerd kan worden, daarom zal
leidt dat tot de volgende activiteiten.
Versnelling Geothermie MRA in te richten, met vertegenwoordigers van belanghebbende
onderzoek dat in Greenport Aalsmeer uitgevoerd gaat worden vinden we een stap in de
goede richting.
uitkopppelbaarheid van de verschillende bronnen van Tata. Tata Steel zal eind 2016 meer
AEB/Nuon stellen een visie in 2016 op hoe tot 2040 tot vergroening kan worden gekomen
Routekaart Duurzame Warmte in de Metropoolregio Amsterdam
13
rioolwaterzuiveringen, datacenters, Power to Heat en houtcentrales. Van veel van deze bronnen
komt. De programmaregisseur laat daarom in 2017 een Warmtebronnenregister opstellen,
inzicht in de omvang en beschikbaarheid van de kleine bronnen voor de korte en lange
-
2
14
Routekaart Duurzame Warmte in de Metropoolregio Amsterdam
3.2 VRAAGKANT
en dat we daarom nu al moeten beginnen. In het eindbeeld van een
starten met het keuzeproces van welke warmte waar. De warmtetransitie is een immense opgave en mag dus niet worden onderschat.
plannen voor de warmtetransitie. Daarvoor dienen de gemeenten wel
>
periode plannen voor de warmtetransitie te maken, uiteenlopend van een inventarisatie van
elkaar leren en een eenduidige aanpak ontwikkelen.
Routekaart Duurzame Warmte in de Metropoolregio Amsterdam
15
bewonersorganisaties, Alliander, verhuurders, Westpoort Warmte en Nuon. De opgedane
ervaringen worden gedeeld binnen MRA-verband.
De warmteregisseur zorgt ervoor dat de dialoog met woningcorporaties, huurders,
tools worden ontwikkeld om te komen tot de best betaalbare methoden om woningen te
netbeheerder en de warmteproducent de benodigde speelruimte en zekerheid om te
binnen het warmteprogramma participeert.
16
Routekaart Duurzame Warmte in de Metropoolregio Amsterdam
3.3
MARKTORDENING
verschillende warmtebronnen het warmtesysteem gaan voeden,
worden dat warmtebronnen ingevoed kunnen worden, elkaar kunnen
vervangen en met name dat de consument kan rekenen op betrouwbare, duurzame en betaalbare warmte. Voor de komende periode
werken we de nieuwe marktordening verder uit.
marktmodel in de steigers gaat zetten. Hiervoor wordt o.a. gebruik gemaakt van een
simulatiemodel en ervaringen uit Denemarken en de kennisontwikkeling binnen Zuidbezet moeten worden en wat dat betekent voor de keuzes die in het heden worden gemaakt.
Routekaart Duurzame Warmte in de Metropoolregio Amsterdam
17
3.4 INNOVATIE
woningniveau. Deze uitdagingen gelden zeker niet alleen voor de MRA
en vragen een nationale benadering. De warmteregisseur stelt
samen met TNO, ECN en het Programmabureau Warmte en Koude
trachten de benodigde innovaties te realiseren.
18
Routekaart Duurzame Warmte in de Metropoolregio Amsterdam
3.5 FINANCIERING PROJECTEN
het nog vaak aan. De grootste opgave zit dan ook om die reden in de
Daarin komen vragen aan de orde over investeringsomvang en -tempo, en het gewenste
Routekaart Duurzame Warmte in de Metropoolregio Amsterdam
19
3.6 ORGANISATIE
Er is consensus over de noodzaak van regie op de ontwikkeling van
warmtenetten in de MRA. Met elkaar gaan we de voortgang van het
Grand Design bewaken en zorgen we ervoor dat keuzes voor een
warmtevoorziening. Dat betekent dat dit programma een continue
20
Routekaart Duurzame Warmte in de Metropoolregio Amsterdam
Een grootschalige uitrol van warmte in de MRA en in andere delen van
Nederland kan alleen in samenwerking met en sterk ondersteund door
2
energie- en warmtetransitieplannen en het aanpassen van wet- en
met andere alternatieven voor aardgas. Ook dit punt vormt onderdeel van de lobby.
Routekaart Duurzame Warmte in de Metropoolregio Amsterdam
21
naslagwerken
22
Routekaart Duurzame Warmte in de Metropoolregio Amsterdam
4.2 ACHTERGRONDDOCUMENT 1 JULI
4.3 LOBBYDOCUMENTEN
NASLAGWERKEN
4.4 MKBA STUDIE
4.5 GRAND DESIGN
4.6 WARMTE IN ALLE OPENHEID
Routekaart Duurzame Warmte in de Metropoolregio Amsterdam
23
Bestuurdersdebat3eStakeholdersbijeenkomstopvrijdag1juli2016
Plaats:ProvinciehuisteHaarlem
Debatleider:DickEmmer(wethouderZaanstad)
Inhetochtendgedeeltevondendedialoogtafelsplaats.Indemiddagwerdenderesultatenvan
dedialoogtafels1eenvooreenweergegevendoordevoorzittersvandetafels.
Opwek:
Voorzitter:Bart-JanFreriks(ENGIE)
Begeleider:PetrusPostma(GreenportAalsmeer)
Aanvullingenop/opmerkingenbijconsensuswerkgroepen:
1. Meritordermoetbestaanuitduurzaamheid/’onvermijdelijkheid’,prijs,
leveringszekerheid,locatieentijd.
2. Vraag:magduurzamewarmtemeerkosten?
3. UitwerkingaanbodTataSteelparallelaanuitwerkenpropositieAalsmeer.
4. Geothermiediepenultradiepscheiden,onderzoekdiep€2mln.Afweging:
publiekentransparantofSPVmetmarktendusmindertransparant.
Belangrijksteuitkomstendiscussie:
1. Consensusopdedriethema’smetinachtnemingbovenstaandepunten.
2. Periodiekeafstemmingtussengrotebronnenoverinvesteringeninwarmte.
3. Datgaatwerkenmeteenbeperktaantalspelers,zolangweeerlijken
transparantdurvenzijnenrespecthebbenvoorgedaneinvesteringen.
Voorgesteldeacties:
1. Akkoordmetopbouwenmeritorderinoverlegmetdegrotebronnen.
2. OnderzoekdepropositievoorGreenportAalsmeer,datisdesleutelvoorde
backboneTata-Amsterdam.
3. Provincie,overweegwelofnietinSPVverbandmetgeothermieaandeslagte
gaan,maargaaandeslag!
Discussieenafsprakentijdenshetdebat:
1. Duurzamewarmte
Eenladdervoorduurzamewarmteeneenmeritorderiswenselijk.Alexandervan
Ofwegen(Nuon)wilcertificeringvanbronnen.JorisThijssen(Greenpeace)vindtgebruik
vanrestwarmtevanTataSteelwenselijkmaarwilhetnietduurzaamnoemen.Hetis
wenselijkdatwedezelfdetaalgaanspreken,dezelfdeverwachtingenwekkenendus
moeteenladdervanduurzamewarmteookfunctionerenalseencommunicatiemiddel,
liefstinlandelijkverband.ECN,TNOenNederlandseVerenigingDuurzameEnergie
(NVDE)willenmeewerkenaaneenprojecttekomentoteenladderenmeritorder.
2. Geothermie
Overgeothermiewordtgeopperdomeensoortprovincialewarmteunietestarten.
Voorgesteldwordtomsneleenwerkgroeptestartenomteonderzoekenwatdekansen
1Notulenvandedialoogtafelszijnbijgevoegd.AlleendievandedialoogtafelAfnemersniet.De
opnameapparatuurwerktenietwaardoorhetverslagnietcompleetis.
enmogelijkhedenzijnvoorgeothermieindeMRAenhoeditvormtegevenalofniet
middelseen(publiek-private)SVP.Engie,TNO,ECN,HVC,NVDE,gemeenteAlmere,
Nuon/AEBgevenaanmeetewillendoenaandezewerkgroepwaarbijwelnadrukkelijk
werdgestelddatereenverschilistussenpartijendiemeedoenvoorhet
(haalbaarheids)onderzoekenpartijendiedaadwerkelijkkennisenexpertiseingaan
brengen.Erwordtgestelddathetonderzoeknaargeothermietransparantende
uitkomstenpubliektoegankelijkmoetenzijn.Deeigenaarvandedatamoetdusiemand
anderszijndaneenvandeuitvoerendepartijen.Deprovincieroeptdewerkgroepbij
elkaar.
3. Restwarmtebenutting
GerardJägersgeeftaandatTataSteelnatuurlijkeeneigeninternemeritorderheeft,
waarbijeerstwordtonderzochtofhetproductieprocesefficiënterkanwaardoor
restwarmteteruggedrongenwordtenoferbeteretoepassingenzijnvoorderestwarmte.
VolgensGerardwerktTataSteelhierhardaan,maarzekunnenhetnietalleen.TataSteel
heeftbehoefteaaneenwarmtebedrijfdatnaeenoverdrachtspunthetvanTataSteel
overneemt.ErmoetookduidelijkheidontstaanaandevraagkantbijGreenport
Aalsmeer.DaaroverwordtdoorPetrusPostma(Greenport)gemelddatdezevraagkant
zichaanhetorganiserenis.
Distributie:
Voorzitter:RoelofPotters(AllianderDGO)
Begeleider:CeesTip(GemeenteZaanstad)
Aanvullingenop/opmerkingenbijconsensuswerkgroepen(opbasisvan
achtergronddocument):
1. Backboneisvoordelangetermijnnodig.
2. TPAbevorderteenoptimaleovergangnaarduurzamewarmte.
3. MogelijkmakenvanTPAvanproducentenvergtsysteemverantwoordelijkheidbij
éénpartij:overheid.
4. TPAzodanigdateerdertoegetredenproducentenrechtwordtgedaan.
Belangrijksteuitkomstendiscussies:
1. Systeemverantwoordelijkheidbijoverheid;kosteenpaarcenten,maarvoorde
langetermijnnuttig.
2. WarmtetafelMRAnodigomkralenterijgenenbackbonetotstandtebrengen.
3. Nustarten,wanthetduurtnogmaximaal15-30jaartotwarmteachterelke
(bereikbare)voordeuris!
4. Regieophetrealisatieprocesfocustopverbindenvankralen/rijgen;niet
overregisseren.
Discussieenafsprakentijdenshetdebat:
WemoetendenkenvanuithetGrandDesign.Hetsysteemistekleinschaligvoorvolledige
retailvrijheid(TPAvoorleveranciers)enalsdeschaalveelgroterwordtishetvanwegeo.a.
leveringszekerheidonvermijdelijkdatdeoverheideenbelangrijkerolneemt/krijgt.
Systeemverantwoordelijkheidmoetdusbijdeoverheidwordenbelegd,maaruitvoering
daarvankanbijeenanderepartijliggen.Hetrealiserenvandebackbonekostveeltijd,dusdaar
moetnualmeebegonnenworden.GijsdeMan(Purmerend)vraagtwatwedoenmetlokale
projectendiegeenrekeninghoudenmethetgrotergeheel(GrandDesign).DeMRAkanzo’n
projectnietstilleggenmaarerwelvoorzorgendatfinancieringvandemeerkostenopeen
hogereschaalwordtgeregeld.
DeAutoriteitConsument&Marktsteltbinnenkortdemethodiekvastopgrondwaarvan
tarieven(eno.a.afschrijftermijnen)voordenetbeheerdersgaswordenbepaald.Datgaatdan
geldenvoor5jaarvanaf2017.Inhetlichtvanwaterbinnenkortallemaalgaatveranderen
betoogtMoniquevanEijkelenburg(NVDE),dathetverstandigisomdatvoormaximaal3jaarte
doenendaarvooreenzienswijzeintedienen.
ErisconsensusoverhetknooppuntenmarktmodelalaDenemarken.Misschienmoetereen
werkbezoekwordengeorganiseerd.
EgbertdeVries(AFWC)geeftaandatwoningcorporatiesleveringszekerheidwillenendaniseen
goedeenonafhankelijkaangestuurdebackbonenoodzakelijk.AlexandervanOffwegenwil
voorrangvoorduurzamebronnenenbijnieuweduurzamebronnendeanderebronnen
uitfaseren,waarbijdeMRAzelfcriteriavaststeltwatduurzaamisenwatniet(certificering).
Daarbijistevensbehoefteaaneenvormvanplanningentijdframe.
Erwordtvoorgesteldeenwerkgroeptestartendiehetmodelverderuitwerkto.a.meteen
simulatiemodel.CeesTipvanZaanstadneemthetinitiatiefendedeelnemersvandewerkgroep
zijndedeelnemersvandedialoogtafel:HarmdeBoer(SADC),TheoVoskuilen(AllianderDGO),
MartinScheepers(ECN),TimZijderveld(TNO),PeterWolbert(ENGIE),Moniquevan
Eijkelenburg(NVDE),DickEmmer(Zaanstad),StevenKerstel(Nuon),RoelofPotters(Alliander
DGO)HelmaKip(ENnatuurlijk).
Afnemers:
Voorzitter:GijsdeMan(StadsverwarmingPurmerend)
Begeleider:JanvanderMeer(warmteregisseur)
Belangrijksteuitkomstendiscussie:
1. Gasloos:
a. Nieuwbouwincl.grootschaligevervangingdirect.
b. 2035grotendeelsaardgasvrij.
c. CongruentblijvenmetRijk,lagereoverheden,netbeheerdersen
woningcorporaties.
d. Wetgevingaanpassen(aansluitplicht)engemeentenhebbenmeer
bevoegdhedennodigvooraardgasvrij.
2. Warmtetransitieplan:gemeentenaanzet,hoebesluiten(met50of70%
voorstanders)?
3. Aantrekkelijkheid
a. NugeenTPAvoorleveranciersvoorkleinverbruik;maarwelblijven
nadenken.
b. Keuzevrijheidinsysteem,productincl.tariefsoort.
c. Prijsispolitiekekeuze,naarKostPlusalsdatkan(nuisgastegoedkoop).
Voorgesteldeacties:
1. LobbyRijk(pratenmetéénstem;beperkaantalboodschappen).
2. Warmtetransitieplannenpergemeentegaanmakenindezeraadsperiode.
3. Lokaalnekuitsteken;landelijkleveren!
Discussieenafsprakentijdenshetdebat:
Ermoeturgentiewordengecreëerdendatdoejedooreendatumtenoemen.Aardgasvrije
nieuwbouwperdirectendeoudbouwper2035grotendeelsaardgasvrij.Wekijkenineerste
instantienaarhetRijkdiedezeboodschapmoetverkondigenmaarhetwerkthetbestealswe
congruentallemaalhetzelfdezeggen.HetRijkmoetwelwetgevingdaarvooraanpassen.Indruk
isookdatMinisterKampwachtopeensignaalvanonderop.WethouderFloorBalVanVelsen
vindtweldatwedebewonerseenalternatiefmoetenbieden.WethouderHansBoumavande
gemeenteUithoornvraagtzichafof2035welrealistischis.Degemeenteheeftweinigbudget.
MaardeMRA-samenwerkingisjuistgunstigvoorhetdelenvankenniseninzet.Gedeputeerde
JackvanderHoekzegtdatdeprovinciedegemeentenwilhelpeno.a.methetinzichtelijkmaken
waardekansenineengemeenteliggenmiddelshetCEGOIA-toolvanCEDelft.Deprovinciewil
langskomenbijallegemeenten.NetbeheerderLianderzalindattrajectaangevenwaaropwelk
momentaardgasnettentegendelaagstekostenteverwijderenzijn.EgbertdeVries(AFWC)wil
graagdatweinzichtelijkmakenwatdeconsequentieszijnalsweditwillenper2035enwe
hebbeneenovertuigendverhaalnodignaarbewoners.Staandedebijeenkomstwerdbesloten
omsneleenbrieftesturenover2035naarhetministerievoordeenergiedialoog.De
sluitingsdatumdaarvoorisvrijdageenweeklater.
Financieringenandererandvoorwaarden:
Voorzitter:ErikStronk(ENnatuurlijk)
Begeleider:PeterOdermatt(E-Tree)
Aanvullingenop/opmerkingenbijconsensuswerkgroepen(opbasisvan
achtergronddocument):
1. Backbonesocialisatieendegewensterolvande(Rijks)overheid.Kanttekeningdat
ditsamenmoetwordenopgepakt(markt,gemeenten,provinciesenRijk).
2. Helderkader,stipopdehorizon,definitieduurzaamheid,heldereambitiest.a.v.
aardgasloosetc.iscruciaal.
3. Alswijsprekenoverprovincie,hebbenwijtweeprovinciesbinnendeMRA.
Belangrijksteuitkomstendiscussies:
1. Werkenaandebackboneiseenvandetopprioriteiten.Wijmoetendekip/ei
discussiedoorbreken.Wijmoetenheldersamendefiniërenwatwijwillenenzelf
kunnen.Overwatwijdannognodighebbenaanzekerhedenenmiddelenmoeten
wesneldedialoogaangaanmetdeoverheden.
2. Hulpvoorprojectenindeonderzoeksfase&garantiefondszoueenheelgoedezet
kunnenzijnomprojecten(sneller)vandegrondtekrijgen.
3. Hetsnelhebbenvanwarmtetransitieplannenvangemeenteniseenbelangrijke
driveromrandvoorwaardeningevuldtekrijgen.
4. Warmteakkoord1.0alsprocesakkoordmeteengedragenwenkendperspectief.Het
warmteakkoordmoethelpenomteverleidentotvervolgstappen.
Voorgesteldeacties:
1. Nadenkenoverscopevanmogelijkewarmteakkoorden1.0,2.0,3.0endeoverall
regiediemisschienindetijdkanveranderen
Discussieenafsprakentijdenshetdebat:
Degroepwasheterovereensdatdefinancieringgeenprobleemis.Decruxzitinde
businesscase.Menisopzoeknaarzekerheden.Debackboneisdaarbijabsoluutnoodzakelijken
dientookvollediggesocialiseerdteworden.RoelofPotters(AllianderDGO)steltdatals
gasnettenvervangenmoetenwordenvoorwarmtenettendanmoetdepolitiekaangevenofde
overheidhiereentaakinheeft.Alsdepolitiekelogicaisdatgasnettenietslandelijksis,danzou
jeookkunnenzeggendatvervangingdaarvandatookis.AlexandervanOfwegen(Nuon)
nuanceertditdoortewijzenopdeaantallen.HetgrootstewarmtenetinNederlandis90.000
huishoudensgrootterwijlzo’n6-7miljoenhuishoudensopaardgaszijnaangesloten.Egbertde
Vries(AFWC)steltdatdelandelijkeoverheidhetwelergmoeilijkmaaktdoorvolledigtegaan
voordeParijseklimaatakkoordenmaarterughoudendismetinvesterenensocialiserenvande
warmtenetten.VoorzitterDickEmmerheeftonlangsgesprokenmetpensioenfondsenendie
hebbenaangegevenvroegbijdeplannenvoorwarmtenettentewillenwordenbetrokken.Cees
Tip(Zaanstad)heeftnogeenoverdenking.Debackbonemoetvoordetroepenuitworden
gerealiseerdmetveelrisicoenzeerlaagrendement.Wieisnuinstaatomdielangeademte
hebben?Zijndatdepensioenfondsenofeenpartijdienogverderwegkankijken:deoverheid?
WatmoeterinhetwarmteakkoordvraagtDickEmmer.Erisconsensusovereensetafspraken
ineen1.0warmteakkoord.Datkaneenprocesakkoordzijnwaarnavervolgenstoegewerktkan
wordennaarconcretereafsprakeninlatereversies.Inhetwarmteakkoordmoetminimaal
wordenopgenomendatgemeentenaandeslaggaanmetwarmtetransitieplannennogbinnen
dezeraadsperiode.AnneMarievanOsch(gemeenteAlmere)biedtaanhunplanvanaanpakte
delenmetanderegemeenten.Menigeenwilweldatdevrijblijvendheidervanafgaat.Ook
opnemenhoewetotfinancieringsconstructieskunnenkomenvoorbijvoorbeelddemeerkosten
vanhetregionaleperspectiefbijindividueleprojecten.
TjallingdeVries(MinisterievanEZ)vattotslotsamendatweduidelijkheidwensenoverde
termijnvanaardgasloos(wanneerenonderwelkecondities),financieringvandebackboneen
aanvullenderegulering.HetministerievanEZheeftconcreteplannennodigvanons.Hijroeptop
niettewachtenmaarnualteparticiperenopderegelsdieaangepastzullenworden.Belangrijk
isookomdraagvlaktecreërenbijdeburgers.Veelzalookterugkomenindeenergieagendavan
hetministerie.MRAkaneenexperimenteerregioworden.
Afsluiting
GedeputeerdeJackvanderHoeksluithetmiddaggedeelteaf.Hijconstateertdaterveelenergie
indegroepzitenveelpuntenbehandeldzijn.Devolgendestapzalzijndatdestuurgroepaande
slaggaatmeteenwarmteakkoord.Dezezaldaninhetnajaarwordenvoorgelegdaande
stakeholders.Hijdanktdeaanwezigenvoorhunbijdragen.
JanvanderMeer
Amsterdam,10juli2016
AchtergronddocumentvoordeOrganisatorische
rondetafelconferentievanhetprogrammaWarmte
enKoudeindeMetropoolregioAmsterdam
Vrijdag1julivan10.00tot16.00uur
inhetProvinciehuis,Dreef3teHaarlem
AGENDA:
10.00uur
10.10uur
10.15uur
12.00uur
13.00uur
13.30uur
15.00uur
15.15uur
16.00uur
OpeningWarmteregisseur
OndertekeningECNals32epartner
4dialoogtafels(Opwek,Distributie,Afnemers,Financiën)
Lunch
Terugkoppelingvanuitdialoogtafels
BestuurdersdebatonderleidingvanwethouderDickEmmer
AfsluitingdoorGedeputeerdeJackvanderHoek
Netwerkborrel
Einde
1
Inleiding:GrandDesignWarmteMetropoolregioAmsterdam
HetprogrammaWarmteenKoudevandeMRAheeftalsdoelstellingomin2040500.000woning
equivalenten(weq)tevoorzienvanduurzamewarmte.Opditmomentmakeninderegioca.
170.000weqgebruikvancollectievewarmte.Omtekomentoteenhalfmiljoenweqisinzichtnodig
invraagenaanbodvanwarmteendenetwerkenentechniekendienodigzijnomvraagenaanbod
tekoppelen.Beginditjaarisdaarvoorineengezamenlijkprocesmetde31programmapartnerseen
rapportopgestelddatdezeinzichtenverschaftentevenseeneersteuitwerkingisvaneenGrand
DesignvooreenduurzamewarmtevoorzieningindeMRA.Deresultatenendeconclusiesvanhet
GrandDesignzijngepresenteerdopdetweedestakeholdersbijeenkomstvan18maartinAlmere.
DewarmtevraagindeMRAisinbeeldgebrachtengeanalyseerd.Daarbijisdenadrukgelegdop
concentratiesvan(woon)gebouwenmeteenwarmtevraaghogerdan20.000m3aardgasperjaar.De
inschattingisdatdezetotaan2040rendabelviaeenwarmtenetkunnenwordenaangeslotenop
duurzamewarmte.Zoontstaateenpotentieelvan700.000weq,waarvandeglastuinbouwruimeen
kwartuitmaakt.Deze700.000weqzullennietallemaaleenaansluitingkrijgen.Aandeanderekant
zullenerookgebouwenmeteenlagerverbruikwordenaangeslotenalsdewarmteleidinger
eenmaalligt.Totslotzalookeendeelvandenieuwbouwaangeslotenworden.Dewarmtevraagis
voorhetrealiserenvandedoelstellinggoeddeelsinbeeldgebrachtenzekernietbeperkend.
Hethuidigewarmte-aanbodindeMRAisopditmomentruimvoldoendevoordehuidigeenreeds
gecontracteerdewarmteklanten.Eendoorrekeningnaar2040laateenextrabehoefteaanduurzame
warmtebronnenzien.Intotaalzalalsbasisvermogenminimaal700MWthnodigzijn.Extra
warmtebronnenmoetengrotendeelsbestaanuitenkelerobuustegroteeenhedeneneenheelscala
aankleinerebronnen.Grotebronnenkunnenzijn:
• RestwarmtevanTataSteel;
• Geothermischebronnen,vandiep(tot4km)totultradiep(tot7km);
• Bestaandeafvalverbrandersopbiomassa;
• Bestaandeofnieuwegascentralesopkoolstofarmgas.
Verderzijnveelkleinerewarmtebronnenopverschillendetemperatuurniveausbeoogd,waaronder
datacenters,rioolwaterzuiveringen,maarookinnovatieszoalswarmteuitoverschottenaan
duurzameelektriciteit.
HetGrandDesignisweergegevenineenwensbeeldvoor2040.Dekomendejarenzalmeer
duidelijkheidkomenoverdebeschikbarebronnenenookoverdepotentievanenkeleinnovaties,
zoalshogetemperatuurseizoensopslag,cascaderingenultradiepegeothermie.Ditvoortschrijdend
inzichtzalperiodiekeaanpassingvanhetGrandDesignnoodzakelijkmaken.Eeneerstegroveraming
vandekostenvoorhetGrandDesignkomtop1,4tot1,7miljardeuro.
InhetGrandDesignwordtookeenrealisatiepadgeschetstvoordekomendejarenendatbestaatuit
hetorganiserenvandewarmtevraagvantuindersenhetsnelaanwijzenvande
warmtetransitiegebieden.Parallelzalhetwarmteaanbodveelaandachtkrijgen;eerstdegrote
robuusteduurzamebronnen,vervolgensdevelekleinerebronnen.Tenderdezaldemarktde
planningenderealisatievannieuweinfrastructuurmoetenoppakken,gekoppeldaandenodige
innovatie.
HetGrandDesignisdeeerste,opdetechniekgebaseerde,concretiseringvandedoelstelling.Het
GrandDesignisgeenblauwdrukmaareerdereeninspiratiedocumentdatperiodiekzalworden
herijktindiennieuweinzichtendaartoeaanleidinggeven.Nuvolgtdeconcretiseringvande
organisatorischeaanpakmeteenwarmteakkoordalsbeoogdresultaatènalsstartpuntvoorde
realisatiefase.Uiteindelijkkandedoelstellingalleentotstandkomendooreengoedesamenwerking
tussenalleprogrammapartnersènhetRijk,waarindeklantcentraalstaatenondereengoedeen
gedragenprogrammaregie.HetvolledigeGrandDesignistevindenopwww.warmteiscool.nl.
2
Werkwijze
Perdialoogtafelhebbenwebeschrevenwatdeconsensuswasindewerkgroep.Daarnabeschrijven
weeenaantalthema’sdieeenverdiepingsslagnodighebben.Dediscussiezalgevoerdwordenop
basisvanstellingen,diepuurbedoeldzijnomhetgesprekopgangtebrengen.
----------------------------------------
AchtergrondinformatieDialoogtafelOpwek
1. Opgave
HetGrandDesignkannietwordengerealiseerdzonderstevigeinvesteringen(financieelenqua
commitment)tenaanzienvanduurzameopwek,enuiteindelijkafname,vanwarmteopdeschaal
vanhetGrandDesign.Hoegaanwijditdoordetijdheenorganiserenenborgen?
2. Consensusophoofdlijnen
OmdewarmtevraagdieontstaatuithetGrandDesignintekunnenvullenmoetstevigworden
geïnvesteerdinbeschikbaarkrijgenenhoudenvan(extra)opwekcapaciteitofrestwarmteeninde
optimaleafstemmingvanvraagenaanbodtot2040.
DegrootsteopgaveopMRAniveauligtophetbeschikbaarhebbenvanwarmteopdebeoogde
backbonevanhetGrandDesign(uiteindelijk700MWth.)Ditvraagtomoverallregieindeplanningen
omgoedeorganisatieindedagelijksepraktijk.Warmtemaaktdaarbijintegraalonderdeeluitvande
bredereplannenvoorderegionaleenergietransitie.Dewerkgroepsteltvoorbijhetuitrollenvanhet
GrandDesignsteedsheeltransparantdeafwegingentemakentussenvoortgangopduurzaamheid,
deprijsvoorwarmteendeleveringszekerheid.Snellerduurzaam,zonderleveringszekerheidin
gevaartebrengen,kostmeer.Somskandat,maarsomsindeafwegingvanbelangen,kandatnog
evenniet.OmoptimaalintekunnenspelenopkansenenbedreigingenzalhetGrandDesign
periodiek(bijvoorbeeldiedere2jaar)herijktmoetenworden.Dewerkgroepgeeftdaarbijaandat
hetvanuitleverings-eninvesteringszekerheidbelangrijkisdatdeonderliggendebusinesscases
wordengerespecteerdendathetbestedaarbijnietdevijandmagwordenvanhetgoede.Datwil
zeggendatdenieuwstetechnologienietonmiddellijkgoedebestaandetechnologiemagverdringen.
Organisatorischbiedthetknoopuntenmarktmodel(KMM,ziedialoogtafelDistributie)eengoed
vertrekpuntvoorhetorganiserenvandematchtussenvraagenaanbodvoorwarmteopde
backbone.HetKMMvoorzietineengroottransportnet(backbone)metdaaraangekoppeldgrote
warmteproducentenenfysiekeknooppuntenwaardewarmtebeschikbaarwordtgesteldaan
warmteleveranciersofzeergroteafnemers.Achterhetknooppuntbevindenzichgroteenkleine
distributienetten.InhetKMMlevertdebackboneineersteinstantiedebasisvoorziening.Back-up-
enpiekvoorzieningenwordenvooreendeelophetniveauvanachterliggendedistributienetten
veiliggesteld.Dedistributienettenzijnvrijinkeuzesvoorbijvoorbeeldtemperatuurregiemen
herkomstvandewarmte.Zoishetmogelijkdateendeelvandewarmtevraagvaneendistributienet
wordtafgedektuitbijvoorbeeldgeothermiedienietafkomstigisuitdebackbone.
3. Thema’svoordedialoogtafel
•
•
•
Warmteproductieenduurzaamheid
Restwarmtebenutting
Geothermie
3
4. Verdiepingsslag
Thema1:Warmteproductieenduurzaamheid
HetGrandDesignschetsteeneindbeeldwaarbijindeMRAin2040totaal500.000
woningequivalentenzijnaangeslotenopcollectieveenduurzamewarmtenetten.Eenaantal
belangrijkevragendiewijgezamenlijkmoetenbeantwoordenzijn:Hoeduurzaamisduurzaam?Hoe
definiërenwijduurzaam?Wanneerbereikenwijwelkestapindeverduurzaming?Ditallesookin
relatietotkostenenbetrouwbaarheidvanwarmtelevering.
OmdeverduurzamingvanwarmteopwektekunnenvormgevenishetnoodzakelijkhetGrand
Designteplaatsenindebredereenergietransitie.Belangrijkinditkaderisbijvoorbeeldhoederegio
wordtvoorzienvandebenodigdeelektriciteitenwelkaandeelelektriciteitkrijgtinhetinvullenvan
dewarmtevraag.EnergieopslagiseenanderbelangrijkonderwerpmetrelevantievoorhetGrand
Design.MRAheeftdaarombehoefteaaneenroutekaartvoordeenergietransitiemetscenario’sen
heldere(her)ijkpuntendiehetmogelijkmakenomonderliggendebusinesscasesvoor
warmteproductienaderuittewerken.Dewerkgroepsteltvoordekeuzevoorinzetvan
warmtebronnenafhankelijktemakenvanwatbinnenderoutekaartefficiëntenwenselijkisvoor
MRA.Ditkanmetscherpetussentargetsopgebiedvanduurzaamheid.Metduidelijketargetskan
helderwordengeformuleerdwelke(type)bronnenwijwanneernodighebbenomonzeambitiete
verwezenlijken.En,belangrijk,hoeduurzaameenbronendedaarmeeopgewektewarmteis.
Greenpeaceintroduceerdeindewerkgroepdrieconceptendiezijhanterenomtotafwegingente
komentenaanzienvanbijvoorbeeldhetgebruikvanwarmtebronnen.Hetgaathierbijomde
concepten“efficiënt”,“wenselijk”en“onvermijdelijk”.Concreet:VoorhetuitvoerenvanhetGrand
DesignzijnrestwarmtevanTATASteelofwarmtevandeAVIwenselijkenefficiënt.Dezebronnen
leverenimmerseenzeergrotehoeveelheidwarmtedieonderhuidigemarkconditiesnogmoeilijk
andersoptewekkenis(efficiëntenwenselijk).Dehieropgewektewarmtedraagtdaarnaaststevig
bijaandeduurzaamheidsdoelstellingen.Ookalzijnermisschiennogduurzamerebronnente
bedenken.Omdathetgebruikvankolenbijstaalproductieenverbrandenvanafvalvoordelangere
termijnnogonvermijdbaaris,endezewarmtebijdraagtaandeduurzaamheidsdoelstellingen,heeft
Greenpeacegeenbezwaartegenhetgebruikvanditsoortwarmte.Ondersteunendhieraanishet
recentelijkverschenenCEDelftrapportKetenemissieswarmtelevering.DirecteenindirecteCO2emissiesvanwarmtetechnieken.HetconcludeertdatvoorNederlandindustriëlerestwarmtede
meestduurzamewarmteis.Gevolgddoorgeothermie,warmteuitAVI’s,enwarmteuit
biomassacentrales(metNL-houtsnippers).Dewerkgroepgeeftinoverwegingominaanvullingop
bestaandemethodiekenendefinitieseenMRAspecifiekeduurzaamheidsladderoptelatenstellen.
HeteindbeeldvanhetGrandDesigngaatuitvanduurzame,hernieuwbaaropgewektewarmte.Dit
doelwordtmettussenstappenbereikt.Hoezietzo’ntussenstapnueruit?Overbijvoorbeeld12jaar
zaleengrootdeelvandeinMRAgebruiktewarmteafkomstigzijnvaneenbackbone,waarop
verschillendewarmteleverancierszijnaangesloten.Dewarmteproducentenhebbenheldere
afsprakenmeteensysteemintegratorofwarmtenetbeheerderdievoordeafnemersaande
knooppuntendeleveringszekerheidgarandeertendeproducenten,voordeafgesprokenlooptijd
eenrendementopgeïnvesteerdvermogengarandeert.Nietiederebronopdebackbonezal
dezelfdematevanduurzaamheidhebben.Eenaantalbronnenstaandanopuitfaseren(enworden
doornogduurzamerebronnenvervangen),eenaantalanderebronnenhebbennogjarentegaan.
Opdatmomentkanzeergoedeenheroverwegingplaatsvindenwaardoorbepaaldebronnennog
evenblijvenofanderenvervroegdwordenuitgefaseerd.Inbeidegevallendientditingoedoverleg
tegeschiedenmetdeproducentenenwordenzijeventueelgecompenseerdvoormisgelopen
inkomstenenrendement.Hetafgevenvandergelijkezekerhedenisvoorhetmogelijkmakenvande
grotekapitaalsinvesteringenmeteenlangelooptijdnoodzakelijk.
4
Stellingenvoordiscussie:
- MRAgaatgezamenlijkwerkenaanconcretegemeentelijkewarmtetransitieplannen
-
dieduidelijketargetsstellentenaanzienvanduurzaamheideningebedzijnin
bredereplannenvoordeenergietransitie.
Dezeplannenwordenopgesteldmetrespectvoordebestaandepositiesenbieden
eentransparanteafwegingvoorwat“efficiënt”,“wenselijk”en“onvermijdelijk”is.
Opwegnaar2040zullenwijelketweejaarterugblikkenenvooruitblikkenen
ingrijpenindiendedoelstellingenvanMRAbuitenbereikraken.
Thema2:Restwarmtebenutting
Restwarmtebenutting,vooropderestwarmtebijTATASteel,lijktnaastdehuidigebronneneen
belangrijkelementtezijnvoorhetrealiserenvandewarmtetransitieinMRA.HetGrandDesign
bouwtverderookoprestwarmteuitdatacentersenderioolwaterzuivering.
Restwarmtebenuttingvoegtcomplexiteittoeaandeuitdagingenvanhetopzettenenbeherenvan
eenwarmteketen.Benuttingvanindustriëlerestwarmtevoorderdeniscomplex(vooralvanuitde
businesscaseensomsooktechnisch)enkomtvaakmoeilijkvandegrond.Eenpaarredenen
hiervoorzijn:(1)moeilijkheidomtekomentotafsprakendieallepartijenvoldoendecomfortbieden
(tijdshorizon,garanties,flexibiliteitetc.).(2)Deuitkoppelingvanwarmtemagnietinterveniërenmet
hetprimaireproces.Derestwarmteleverancierzalheteigenprocesvoorrang(moeten)gevenboven
dewarmtelevering.(3)Waarbijdeuitkoppelingskostenvaakhoogzijn.(4)Daarnaastiservaakeen
mismatchvanvraagenaanbod(temperatuur,tijd),diesomsnietteoverbruggenis.(5)Bedrijven
hebbenverschillendekeuzesvoorhetbenuttenofvaloriserenvanwarmte,endeafwegingen
kunnenverschillendzijndoordetijdheen.Echterbijdegroeivandeomvangvanvraagenaanbod
wordthetwelofnietproducerenvaneenenkelebronminderkritisch.Ditvereenvoudigthet
aansluitenvandergelijkebronnenophetnet.
VoordebackboneismetnamezekerheidoverdewarmtevanTATASteelvangrootbelang.
StandpuntTata:“Wijgaandewarmtemisschiennieterinpompen,maarwillenwelpartijenhet
mogelijkmakenhetbijonsoptekomenhalen.”Watishiervoornodig?Welkeafsprakenkunnenwij
metelkaarmaken?Overhoeveelwarmtegaathet?
Stellingenvoordiscussie:
• OmdebenuttingvanderestwarmtevanTATASteelmogelijktemakenisnodig:
o Eenstevigeinvesteringineenbackbone.MRAmoethierprioriteitaangeven.
o Hetsnelopstartenvaneengoedprocesombinnen1jaartekomentotheldere
afsprakentenaanzienvaninvesterings-,afname-enleveringszekerheidtussenTata
SteelenMRA.
Thema3Geothermie
Voorhetrealiserenvandeschaalsprongincollectievewarmteisgeothermievangrootbelang.Het
GrandDesignvoorzietminimaalineengeothermischopgewektvermogenvan200MWth.Datzijn20
diepegeothermieprojecten(2tot4kmdiepte)of5ultradiepegeothermieprojecten(tot7km
diepte).Ditiseenmajeureopgave,diegegevendeomvangendetijdsdrukprivaatpublieke
samenwerkingvereist.Desamenwerkingzougerichtmoetenzijnop(1)hetbeterinkaartlaten
brengenvandepotentievandeondergrondinderegioen(2)hetoptimaliserenopkostenen
doorlooptijdenvangeothermieprojectendoorhetontwikkelenenborgenvanregiospecifieke
kennis,kundeenervaringinrealisatievangeothermieprojecten.
VanuitverschillendehoekeninNederlandwordtaangegevendathetzinvolzoukunnenzijnom
geothermieprojectennietmeerafzonderlijktebenaderenenuittevoerenmaartegaanvooreen
seriematige-ofportefeuillebenadering.Eenteamgaatdanaanmeerdereprojectenwerkenen
misschienookfinancieringvoormeerdereprojectenrealiseren.Doorseriematigeontwikkelingvan
aardwarmteprojectenwordendoorlooptijdenaanzienlijkverkort,risico’sverkleindenworden
5
projectengoedkoperenmakkelijkertefinancierenenteverzekeren.Dezegedachtelijnwordtook
gesteunddoorpotentielefinanciers(institutioneelenbanken).Waarbijdoorhenopgemerktwordt
datookbijeenseriematige-aanpak(eigen)risicokapitaalengarantiesencontractueel
gegarandeerdeafzetnodigblijftendanopeenveelgrotereschaal.
RecentelijkisdeGeothermieBVBrabantopgerichtmetalsaandeelhouderdeProvincieeneendoor
StaatstoezichtopdeMijnenerkendeoperatorvoorgeothermie.DezeBVenbijbehorendeGreen
DealhebbenalsdoelomvijfgeothermieprojecteninBrabanttotrealisatietebrengen.Metals
nadrukkelijkdoelschaalvoordelen,krachtenbundeling,risicospreidingenkennisdeling.
VerschillendepartijenindeMRAmetervaringinhetontwikkelenvanaardwarmteprojectenzijn
momenteelingesprekomeerstestappentezettennaareenminofmeerseriematigewinningvan
aardwarmteuitdeondergrondinhetMRA-gebied.Daarbijlijktdefocusvooralteliggenopdiepe
geothermie.Dezeinitiatievenzoudenwellichtgebundeldkunnenwordenindevormvaneen
daartoeopgerichtbedrijf/projectorganisatie.Metalsscope:onderzoek,projectvoorbereiding,
financiering,aanbesteding,uitvoeringenonderhoudenbeheer.
Eenformeelbeginpuntvooreengeothermieprojectishetaanvragenenverkrijgenvaneen
opsporingsvergunning.Dewerkgroepvindtenigevormvanregiebijhetaanvragenvan
opsporingsvergunningeninhetMRA-gebiedwenselijk.Daarbijzoueenpartij,bijvoorbeeldde
provincie,deopsporingsvergunningaankunnenvragen.Daarbijisopgemerktdatdegunningvan
éénopsporingsvergunningvoorMRAnietinnovatieeneigeninitiatievenindewegmagstaan.Het
doelisnieteenmonopolietecreëren,maarzakenteversnellen.
Eenbelangrijkedoelgroepvoorgeothermiezijndetuinders.Geothermieprojectenzijntotopheden
inNederlandalleensuccesvoltotuitvoeringgebrachtdoorenvoortuinders.InhetgebiedvanMRA
zijndezedoelgroepenruimschootsaanwezig(o.a.GreenportAalsmeerenrondAlmere).Detuinders
vanGreenportAalsmeerzijnmomenteelbezigeengezamenlijkstandpunttenaanzienvan
geothermieintenemen.
HetRijkisopditmomentmeteendrietalprojectenvoorultradiepegeothermiebezig.VoorMRA
zouhetvangrotewaardezijnomalseersteeendergelijkpilottemogenuitvoeren.
Stellingenvoordiscussie:
• HetligtvoordehanddatdeProvincieNoordHollandhetvoortouwneemtvoor:
o Hetsnelbeterinkaart(laten)brengenvandepotentievanaardwarmteindeMRA
o HetvoorbereidenvaneenopsporingsvergunningvoordeMRA
o Hetoprichtenvaneenbedrijf/projectorganisatievoorhetseriematiguitvoerenvan
geothermieprojectenindeMRA.
DeProvinciedoetergoedaanditsamenmetgeïnteresseerdepartijenuitdegroep
deelnemersvanMRAWarmteenKoudeoptezetten.
-------------------------------------
AchtergrondinformatieDialoogtafelDistributie
1. Opgave
HetGrandDesignkannietwordengerealiseerdzondereengrotewarmtetransportleidingof
backbonevoorziening.Hoegaanwijditfinancieelenorganisatorischingoedsamenspeltussenalle
stakeholdersrealiseren?Daarnaastiseenduidelijkvisienodigopdesamenhangtussenbackboneen
achterliggendeprojectenendemanierwaaropwijveiligstellendatindividueleprojectenenhet
GrandDesignelkaarkunnenversterken.
2. Consensusophoofdlijnen
HetGrandDesignwordtdoordewerkgroeponderschreven.HetGrandDesignvoorzietineen
backbonevoorziening(grotecentralewarmtetransportleidingwaaropgrotewarmteproducenten
warmteleveren)metdaaropaangeslotenzelfstandigopererendewarmtenettenmeteventueel
6
decentralewarmteopwekofrestwarmtegebruik.Overallewerkgroepenheeniserconsensusdat
hetKnooppuntenmarktmodeleengeschiktmodelzoukunnenzijnvoorhetGrandDesign(ziethema
1).Daarbijkandesysteemintegratorofwarmtenetbeheerderalssingle-buyeroptredenrichtingde
aangeslotengrotewarmteproducentendiemetdesysteemintegratorafsprakenhebbengemaakt
overleveringvanwarmte.Inditmodelissprakevanonderhandeldetoegangvanderdenophetnet
ofwelThirdPartyAccess(TPA)voorproducenten(ziethema2).Tevensiserconsensusdatde
backbonemetbehulpvan,ofmisschienzelfsgeheeldoordeoverheidmogelijkgemaaktmoet
worden.BinnendewerkgroepdistributieiserconsensusdatTPAvoorleveranciers(nog)niet
mogelijkisvoorkleinverbruikers.DatligtandersvoorgroepenvankleinverbruikerszoalsVVE’sen
energiecoöperaties.TenslottevraagtdewerkgroepbijtoekomstigeuitwerkingvandeMRA-plannen
aandachtvoorgrondgebondenwoningen,nieuwbouw,cascaderingvanwarmteenhetborgenvan
innovatieruimte.
3. Thema’svoordedialoogtafel
•
•
•
Backboneenknooppuntenmarktmodel
ThirdPartyAccess(TPA)voorproducenten
Projecten
4. Verdiepingsslag
Thema1Backboneenknooppuntenmarktmodel
Backbone
Provincies,gemeentenendewarmtesectorhebbeninhetGroeiplanvoorwarmtegezamenlijk
uitgesprokendathetwenselijk/noodzakelijkisdatgrotewarmtetransportleidingen(backbones)
gesocialiseerdwordenenduseennutsvoorzieningworden.
“Een‘backbone’infrastructuurisnodigomineengebiedbestaandeinfrastructuurennieuwevraag
enaanbodmetelkaarteverbinden:eenstrategievan‘kralenrijgen’.Dezetransportleidingenzijn
kostbaarenmoetenalseerstewordenaangelegdterwijldeklantengroeidenodigetijdkost.Dat
betekentdatdeinvesteringsbeslissinggenomenmoetwordenopdeuiteindelijkecapaciteit.Dit
brengtinvesteringsrisico’smetzichmeediedemarktnietalleenkandragen.Omdatdeze
warmtetransportleidingenindevisievanPartijeneenopenbarenutsfunctiehebben,ligthiereenrol
voorderijksoverheidomdezeinvesteringenmogelijktemaken.”
HetGrandDesignvoorzietineendergelijkebackbonevoorziening.Vraagstukkendieomnadere
uitwerkingvragenzijno.a.:1)Depreciezeafbakeningvandebackbone,2)hoeomtegaanmet
nieuweenbestaandeinfrastructuur,3)toegangtotdebackboneen4)demogelijkefinancieringvan
debackbone.Dewerkgroepsteltvooreensimulatiemodelvoordebackboneteontwikkelendat
moethelpenomopdezevragengoedonderbouwdeantwoordentevinden.Ditsimulatiemodelkan
ookinputgevenvooreeneventuelediscussieovereigendomssplitsing.Dezediscussiemoetbinnen
MRA,waaraleengrootdeelvandebeoogdebackbonebestaat,zeerzorgvuldigwordengevoerd
omdatbestaandebelangeneneigendomsverhoudingenwordengeraaktenmoetenworden
gerespecteerd.Erzoubegonnenkunnenwordenmethetsocialiserenvannieuwe
transportinfrastructuur.
Knooppuntenmarktmodel
VoordeWarmterotondeinZuid-Hollandishetknooppuntenmarktmodel(hiernaKMM)ontwikkeld
waarbijo.a.deindepraktijkbeproefdeaanpakvanhetwarmtenetinKopenhagenenervaringenuit
deVSzijnmeegenomen.
Eenknooppuntenmarktiseencollectievefysiekemarktgebaseerdopfysiekeknooppunteninhet
warmtetransportnet.HetKMMvoorzietineengroottransportnet(backbone)metdaaraan
gekoppeldgrotewarmteproducentenenfysiekeknooppuntenwaardewarmtebeschikbaarwordt
gesteldaanwarmteleveranciersofzeergroteafnemers,zoalseentuinderscollectiefofeen
7
ziekenhuis.Achterhetknooppuntbevindenzichgroteenkleinedistributienetten.IndeMRAisdeze
situatievoorlopignognietaandeorde.Eenbekendvoorbeeldvaneenknooppuntenmarktishet
warmtenetinderegioKopenhagenwaarbijeengrotebackbonewarmtelevertaaneenbrede
verzamelingvandaarachterliggendwarmtenetten.Daarbijlevertdebackboneineersteinstantiede
basisvoorziening.InhetKMMwordenback-up-enpiekvoorzieningenvooreendeelophetniveau
vanachterliggendedistributienettenveiliggesteld.Dedistributienettenzijnvrijinkeuzevoor
bijvoorbeeldtemperatuurregiemenherkomstvandewarmte.Zowordthetmogelijkombinnenhet
distributienetwerkzelf(rest)warmtebronnenaantesluiten.
HetKMMheeftineersteinstantiealsdoelomdeproductieenhettransportvanwarmte,inclusief
dekostendaarvan,teoptimaliserenendeleveringszekerheidveiligtestellen.Decoördinatiekomt
daarbijteliggenbijéénsysteemintegratordievraagenaanbodgaatmatchenende
leveringszekerheidopbasisvanlangjarigeafsprakenmetproducentenenafnemers(de
achterliggendedistributienetten)veiligstelt.Desysteemintegratorisookverantwoordelijkvoorde
financiëleafhandelingwaarbijhijnaardewarmteproducentenopereertals“singlebuyer”ennaar
deprofessionelemarktpartijendiewarmteafnemen,als“singleseller”.
InhetKMMnemendeafnemershunwarmtedirectvanhetknooppuntaf.Prijsvormingkandaarbij
opverschillendemanieren.Erkangewerktwordenmeteengesocialiseerdeprijs(datwilzeggendat
warmtebijiederknooppuntevenveelkost)ofmeteenprijsdieafhankelijkisvandedaadwerkelijke
transportkostentothetknooppunt.Inbeidegevallenverdienthetdevoorkeurdeprijstransparant
vasttestellenopbasisvanKostPlus.1
HetKMMmaakthetmogelijkomdagelijksgoedeafwegingentemakentussenbijvoorbeeldkosten
voortransportenkostenvanproductie(opverschillendelocaties)oftussenmeerofminder
“duurzame”warmte.HetKMMwerktdaarbijechteralleenalsalleaangeslotenpartijeninvesteringsenleveringszekerheidwordtgeboden.Hettoetredenvaneennieuwe(eventueelduurzamereof
goedkopere)producentkandanalleenalsnieuweafnamewordtgerealiseerd,en/ofalseen
bestaandeproducentvertrektofminderwilofkanleveren,en/ofalseventueelverdrongen
producentenwordengecompenseerdvoordemisgelopeninkomstenvoordelooptijdvande
gemaakteafspraken.
Stellingenvoordiscussie:
• Deoverheden(Rijk,ProvincieenGemeenten)zijnineersteinstantieaanzetvoor
financiering,hetmogelijkeigenaarschapen/oftoezichtopen/ofhetbeheervande
backbone.DeoverhedenindeMRAgaanhierovermetpartnersbinnenMRAWarmteen
KoudeenmethetRijkinoverleg.
• Voordebeoogdebackbonebeginnenwij,binnendenogtemakenafsprakenover
financieringenrollen,methetsocialiserenvandenieuweinfrastructuur.Optermijnmoet
degehelebackbonewordengesocialiseerd.
• WedoenergoedaanombinnenMRAeensimulatiemodelvanhetKMMtelaten
ontwikkelen.
Thema2ThirdPartyAccess(TPA)voorproducenten
Hetoponderdelenopenstellenvanhetwarmtenetvoorderden(nietnetwerkeigenaren)wordt
ThirdPartyAccessofTPAgenoemd.TPAbeoogto.a.marktwerking,keuzevrijheideninnovatiete
bevorderen.TPAmoetopdezeonderdelenbijvoorbeeldleidentot:(1)lagereprijzen,(2)eenaande
gas-enelektriciteitsmarktvergelijkbarekeuzevoordeconsumentvooreenleverancieren(3)
innovatiebevorderenophetgebiedvannieuweenbijvoorbeeldduurzamerewarmteopwekof
nieuwepropositiesvoorklanten.TPAisonderdeelvandelandelijkediscussieoverdeher-inrichting
vandehuidigewarmtenetteninNederlandenleidendvoordeinrichtingvannieuwenetten.
OphoofdlijnenwordendevolgendevormenvanTPAonderscheiden:
1
KostPlus:Totalekostendieaaninkoop/productieentransportvanwarmtezijnverbondenopgehoogdmeteenvan
8
TPAvoorproducenten:verplichtingaanexploitantenvaneenwarmtenettothettoelatenvan
warmtevananderewarmteproducenten.
• TPAvoorleveranciers(ookweltelecommodelgenoemd):Verplichtingaaneenexploitantvan
eendistributienetachtereenknooppunt(tevensenigeleverancier)tothettoelatenvanandere
leveranciersophetnet.
HetorganiserenvanTPAvarieerttussengereguleerdeTPA(onderindewetofdoorde
toezichthoudervastgesteldevoorwaardenencondities)enonderhandeldeTPA(verplichtof
vrijwillig).
InhetalgemeenkanwordengestelddatTPApasechtwaardetoevoegtalshetdaadwerkelijkgaat
leidentoteenbeterfunctionerendewarmteketenmetbeterepropositiesvoordeeindklantbij
minimaalgelijkeleveringszekerheid.TPAwordtechterookgezienalsmiddelomhetimagovanen
draagvlakvoorwarmteteverbeterenendanmetnameophetgebiedvankeuzevrijheidvoorde
consument(TPAvoorleveranciers).2
Degrootseuitdagingent.a.v.TPAhoudenuiteindelijkallemaalverbandmethetveiligstellenvan
leveringszekerheidenmarktposities.Eenvoorbeeldterverduidelijking.Eenproducentvanwarmte
investeertinopwekvanuiteenvoorhemacceptabelebusinesscase.Hijweegtbepaaldefinanciële
risico’s(bijvoorbeeldprijsrisicoinkoopbiobrandstof)aftegengegevenzekerheden(zoals
afnamezekerheidoplangetermijn)eneenwinstopslag.Ophetmomentdatnieuwaanbiedershem
eenvoudigkunnenverdringenenhijvoorditverliesnietwordtgecompenseerd,ishijnietzekervan
afname,stijgtzijnrisicoprofielenverslechtertbijvoorbeelddefinancierbaarheidvanzijninstallatie.
Indatgevalzalhijbijvoorbeeldtotdeconclusiekunnenkomenomnietteinvesterenofte
herinvesterenofeenhogererisico-opslagtehanteren.Beidesituatieskunnenonwenselijkzijn
vanuitleveringszekerheid,duurzaamheiden/ofprijsvoorwarmte.Ditisnatuurlijkandersindienhier
langjarigecontractenonderliggenvanbijvoorbeeld12tot15jaar.
BijTPAvoorproducentenwordtervanuitgegaandatbepaaldevormenvanTPApasmeerwaarde
gaanopleverenbijeenbepaaldeschaalgrotezodatsysteemintegratiekosten(technisch,
organisatorischenfinancieel)wordengecompenseerddoorbijvoorbeeldsynergievoordelen.Denk
aanhetfeitdatindividuelepartijenminderinback-up-ofpiekfaciliteitenhoeventeinvesterenof
voordeindividueleproducentmindervaaksituatiesontstaanwaarbijzijmoetenleverenterwijldit
voorhennietwenselijkis(dezogenaamdemust-runsituaties).
Verplichte(gereguleerdofonderhandeld)TPAvoorproducentenkanresultereninsubstantiële
kostenstijgingen,toegenomenrisico’sopdebusinesscase,problemenmetbetrekkingtotde
leveringszekerheidendaaromuiteindelijktotminderbelangstellingvanmarktpartijenomte
participeren(zieo.a.onderzoekenPWC2015,Ecofys2015enEcorys2016).Dezerapporten
ondersteunendeconclusievandemeerderheidvandewerkgroepdatvoordeMRA-backbone
volgenshetKMMonderhandeldeTPAvoorproducentendemeestgeschikteaanvliegrouteis.
Daarbijisdanhetprincipevan‘consortiumvormingvoordewedstrijd’vantoepassing.In
Kopenhagenbijvoorbeeldishettransportneteigendomvandegemeenten,dieeen
systeemintegratorhebbenaangesteld.Voorhetbepalenvandeprijsvoorwarmtegeldthetprincipe
vanKostPlus.
•
Stellingenvoordiscussie:
• MRAgaatThirdPartyAccessinrichtenvoordebackbone,waarbijproducentenmeteen
warmtenetbeheerderofsysteemintegratoronderhandelenoverdeconditiesvanleveringen
vergoeding.
Thema3Projecten
HetuitvoerenvanhetGrandDesignvraagtomslagkrachteneigenaarschap.UitgangspuntvanMRA
WarmteenKoudeisdatdeprojectenachterdebackbonedeverantwoordelijkheidblijvenvande
huidigeoftoekomstigeinitiatiefnemers.Hiergeldthetprincipevan“kralen rijgen”. HetMRA
2
Ditthemawordtnadertoegelichtinhetdeelvoordedialoogtafelafnemers.
9
kenmerktzichopgebiedvanwarmtedooreenuitgebreidaantalwarmtenetwerkeneneenaantal
nieuweinitiatievenopgebiedvanwarmte.VooralinAmsterdamisereenbehoorlijkeuitbreiding
vanhetnetgeplanden/ofreedsinuitvoering.InanderegemeentenofdeelgebiedenzoalsHaarlem,
Zaandam,deIJmondenAlmerezijninitiatievengaandediebinnenkortdestapnamenvan
haalbaarheidsstudienaarconcretisering.Voordezeentoekomstigeprojectengeldtdevraag:
“kunnenzijzoingerichtwordendatzijhetgrotergeheel(hetGrandDesign)versterkenofinieder
gevalmethetoogophetGrandDesignopeenno-regretmanierwordenopgezet?”
EenbelangrijkeuitdagingvoorMRAWarmteenKoudeisdatallevoorhetGrandDesignrelevante
projectenvandegrondkomen.DaarbijwilMRA“cherrypicking”voorkomenenookdieprojecten
verderbrengendieminderofnietrendabelzijnmaarvanuithetgeheelonmisbaarzijn.Hoegaanwij
datorganiseren?Waarhalenwijeventuelemiddelenvandaanomonrendabeleprojectentoch
mogelijktemaken?
DeslagkrachtvanMRAWarmteenKoudekanwordenversterktdooreenprofessioneel
projectbureaudieexpertisebundeltopgebiedvanproject-ofhaalbaarheidsstudies,businessplan
ontwikkeling,financieringenwellichtookprojectuitvoering.Voorgeothermie(dialoogtafelopwek)
wordtdezeaanpakalszeerkansrijk,zonietalsabsolutenoodzaakgezienomdegezamenlijke
ambitietekunneninvullen.Gezamenlijkaantevragensubsidies,bijvoorbeeldEFROenELENA
kunnenhiereenbelangrijkebijdragevoorleveren.
Stellingenvoordiscussie:
• Vanuithetbelangvansnelheidvanrealisatievanprojectenenvansamenhangbinnenhet
GrandDesigngaatMRAmetallesamenwerkingspartnersafsprakenmakenoverhetmogelijk
ingrijpeninprojectenvanuitbelangvanhetGrandDesignendeconditieswaaronderdit
plaatskanvinden.
• MRAgaatinvesterenineensterkprojectbureaudatisuitgerustmetmiddelen(kennis,
kundeengeld)enmandaatom1)projectenteversnellen,2)projectenopteschalenofaan
tepassenzodatdezepasseninhetGrandDesignen3)projectenvandegrondtekrijgendie
doorniemandwordenopgepakt,maardiewelvanbelangzijnvoorhetGrandDesign.
----------------------------------------
AchtergrondinformatieDialoogtafelAfnemers
1. Opgave
HetGrandDesignkannietwordengerealiseerdzonderdraagvlakbijdetoekomstigeafnemers,
zodatdezewillenaansluitenophetwarmtenet.HoegaanwijditdraagvlakbinnenMRAcreëren?
2. Consensusophoofdlijnen
Warmteheefteenlastigimago.Klantenzijngebondenaanééncollectiefnetmetéénleverancieren
kunnenopditmomentnietkiezenuitverschillendeproducten.Aansluitingopeencollectiefnet
wordtookgezienalsdrempelvoorinnovatieenindividuelekeuzevrijheid,o.a.doordatvoorde
aangeslotenklantenmogelijkeensituatieontstaatwaardoor(toekomstige)individueleoplossingen
geenofonvoldoenderuimtekrijgen(dezogenaamdelock-in).Deacceptatievanwarmteistenslotte
vooralafhankelijkvandeprijsvoorwarmte.Naastminimaalgelijkcomfortwildeklantookeen
financieelvoordeeldoordeoverstapnaarwarmte.
VooreenheelbelangrijkdeelvandeeindklantenvanwarmteindeMRAgeldtdatdekeuzevoor
aansluitingopcollectievewarmtenettenineersteinstantiewordtvoorbereiddoor
woningbouwcorporatiesenandereverhuurdersvanwoningenenutiliteit.Volgensdewerkgroep
vereisthetverkrijgenvandraagvlakvoordewarmteplannenvanMRAbijwoningbouwcorporaties
veelaandacht,enmisschienzelfherstelwerkzaamheden.Woningbouwcorporatieshebbenhet
gevoeldatwarmteendeaanpakvaneencollectief,gebiedsgerichtsysteemnietineentransparante
discussieoverhandelingsalternatieven(bijvoorbeeldall-electricofindividuelewarmteoplossingen)is
10
ontstaan,maarisopgelegd.Methetopstellenvangemeentelijkeenergietransitieplannenzalhet
maatschappelijkdebatrondwarmteeenstevigimpulskrijgen.Allebetrokkenpartijenziendaarbij
detevoerendialoogovereenaardgaslozetoekomstalskans.Menvraagtunaniemomheldere
landelijkedoelstellingen(aardgasvrijegebouwdeomgevingper20XX)enlokale
energietransitieplannendieallebetrokkenpartijenduidelijkheidverschaffenoverhoeenwanneer
lokaaldeaardgaslozetoekomstwordtingericht.Dedanineentransparantprocesgemaaktekeuze
vooreenbepaaldetechniekenuitvoeringligtdanwelvoorlangeretijdvast.
3. Thema’svoordedialoogtafel
• Transitienaaraardgaslozewijken
• Keuzevrijheidvoordeeindgebruiker
• Prijsvanwarmtenuenmorgen
4. Verdiepingsslag
Thema1:aardgaslozewijken
Dewegnaaraardgaslozewijkenmoetsneleenbestuurlijkaandachtspuntworden.MRAWarmteen
KoudezouhiermetAmsterdameenvoortrekkersrolkunnenvervullen,ookbijdelandelijke
discussie.Uiteindelijkishetvooraleenlokaalonderwerp,maarbelangrijkerandvoorwaarden
moetenwelingevuldwordendoorhetRijk.Tedenkenvaltaanduidelijkheidoverhetfinancieren
vandetransitieofderolenmandaatvangemeenten,netbeheerdersenanderestakeholders.Het
vraagstukmoetdaarbijinsamenhangwordenbenaderdmetdebredereenergietransitieplannen,de
omgevingswetgeving,hetnieuwebouwbesluitetc..Daarbijishetbelangrijkdaterduidelijke
doelstellingenwordenafgesproken.Bijvoorbeeldgeenaardgasmeerindegebouwdeomgevingin
MRAtussen2035en2050.
Voorhetverkrijgenvandraagvlakbijburgersenoverigestakeholdersenhetrealiserenvandebeste
oplossingperwijkishetbelangrijkdathetprocesgoedwordtingericht.Collectievewarmtemoet
daarbijwordengepresenteerdalseenvandemogelijkealternatieven.Woningbouwcorporaties
hebbenherhaaldelijkaangegevendathetvertrekkenvanuiteenGrandDesignvoorhunnietde
manierisomtekomentoteengezamenlijkeaanpakengedragenkeuzes.Uitdepraktijkvan
warmteprojectenblijktverderdatdeonderhandelingenmetwoningbouwcorporatiesoverhet
mogelijkrealiserenvanwarmteaansluitingenuiterststroefverlopen.Waarbijdeinsteekiederekeer
ookweeranderskanzijn.EénMRA-aanpakmetbreedaanvaardeuitgangspunten(bijvoorbeeldop
basisvanTCO:TotalCostofOwnership3incombinatiemeteentransparanteKostPlus-aanpak)zou
wellichtkunnenhelpenomzakenindeversnellingtekrijgen.Uiteindelijkishetsteedsweer
maatwerk,maarnugaatindepraktijkheelveelenergiezitteninhetafbakenenvanwat
bijvoorbeeldmetelkaarvergelekenzoumoetenworden.
Stellingenvoordiscussie:
• DegemeentenbinnenMRAgaangezamenlijkoptrekkeninhetversnellenvandetransitienaar
aardgaslozewijken.Lobby,aanpakentransitieplannenwordenopelkaarafgestemd.4
• MRAgaatvoor100%aardgaslozegebouwdeomgevingtussen2035en2050.
• MRAgaatdedialoogmetwoningbouwcorporatiesintensiveren.Eenmogelijkmiddelhiervooris
hetgezamenlijkmetdewoningbouwcorporatiesontwikkelenvaneenmethodiekomde
integralekosten(TCO)voorverschillendevormenvanwarmteleveringobjectieftekunnen
vergelijken.
3
TCO:alledirecteenindirectekostendieverbandhoudenmethetleverenvanwarmteoverdetotalelevensduurvaneen
oplossing.
4
DitthemawordtinbrederezinookbesprokenbijdedialoogtafelFinancieringenoverigerandvoorwaarden.
11
Thema2Keuzevrijheidvoordeeindgebruiker
Inde21steeeuwisdeconsumentmeerdanooitgewendaankeuzevrijheid.Deklantheeftnu,ookin
watvoorheenhetnutsdomeinwas,devrijekeuzeuitleveranciers,metverschillendeproposities
voorgasenelektra.Dezekeuzevrijheidisdereferentiediedeconsumentmeeneemtnaarhet
domeinvanwarmteendiehijvervolgensdaarnietterugvindt.Welisereenkeuzemomentbijhet
voorafgaandeprocesomtekomentoteenaardgaslozewarmtevoorziening.
Invergelijkingmetanderenutsvoorzieningenzijnwarmtenettenkleinschaligmaarsysteemtechnisch
complex.Deaanlegvanwarmtenettenisduurendeterugverdientijdislang.Bijeendurecollectieve
voorzieningzoalseenwarmtenetstaankeuzevrijheid,leveringszekerheidenprijsvaakopgespannen
voet.Eenvoorbeeld:alseenwarmteleveranciernietzekerkanzijnvanafname,doordatklanten
makkelijkkunnenvertrekkenofnietduidelijkisofvoldoendeklantengaanaansluiten,gaathet
warmtebedrijfnietofveelvoorzichtigerinvesteren.Wantalseenwarmtenetindeloopvandetijd
daadwerkelijksteedsminderaansluitingenheeft,ofnietvoldoendenieuweaansluitingenkrijgt,
wordthetperaansluitingduurderomwarmteteleverenenhetnetteonderhouden.Doorde
gereguleerdeprijskunnendemeerkostennietofmaarbeperktwordendoorberekent.Ditkande
leveringszekerheidingevaarbrengen.Dewarmteleveranciermoetechterterallertijdende
leveringszekerheidgaranderen.Eenindepraktijkvaakvoorkomendeuitweguitditdilemmais
helaashetnietinvestereninnieuwewarmtenetten.
Eenmanierwaaropwarmtebedrijvendekeuzevrijheidzoudenwillenverbeterenisdeintroductie
vanprijs-enproductdifferentiatie.Dehuidigewarmtewetstaatditechter(nog)niettoe.
Eenandereoptievoorhetvergrotenvankeuzevrijheidishettoelatenvanmeerderleveranciersop
hetdistributienet(ThirdPartyAccess(TPA)voorleveranciers).Doorklantendekeuzetegevenuit
meerdereleverancierszalhetimagovanenhetdraagvlakvoorwarmtezekerverbeteren.Inhet
afgelopenjaarzijnechterverschillendestudies,o.a.inopdrachtvanEZ,verschenendieunaniemtot
deconclusiekomendatvoorwarmteTPAvoorleveranciersmomenteeltechnischenfinancieelniet
haalbaaris.Zozalo.a.doordehogecoördinatiekostenendeextrakostenvoortechnisch
(risico)beheerdeprijsvoorwarmtehoogoplopen.DeproblemenrondTPAvoorleveranciers
wordenverdergeïllustreerddoorhetfeitdatwereldwijdopgebiedvanwarmtebestpractices
hiervoorontbreken.
InhetalgemeenkanwordengestelddatTPAvoorleverancierspasechtwaardetoevoegtalshet
daadwerkelijkgaatleidentoteenbeterfunctionerendewarmteketenmetbeterepropositiesvoor
deeindklant(waaronderkeuzevrijheid)bijminimaalgelijkeleveringszekerheid.Opbijnaalle
hiervoorgenoemdepuntenziengenoemdestudiesdatTPAvoorleveranciersleidttot
verslechtering.Debelangrijksteuitzonderingblijftdekeuzevrijheid.Keuzevrijheidkanechterookop
anderemanierenwordenvergroot:
1) Hetinrichtenvaneentransparantkeuzeprocesvooreentoekomstigewarmteoplossinginkader
vantransitienaaraardgasloos.
2) Hetvoorkomenvaneensituatiewaarbijnaaansluitinggeenvertrekmeermogelijkis(de
zogenaamdelock-in),waarbijbijvoorbeeldeenpercentagewordtafgesprokenvanafnemersdie
voorandereoplossingenmogenkiezen.
3) Inzettenopdemogelijkheidtotprijs-enproductdifferentiatieindelobbyvoordeverbeterde
warmtewet.
OphetonderwerpvanTPAvanleverancierskondewerkgroepgeenconsensusvinden.Welwasde
werkgroepheterovereensdatmethetrealiserenvaneenaantrekkelijke(meestalvooral
goedkopere)propositievoordeklanten,deroepomkeuzevrijheidnagenoegverstomd.Eengoed
voorbeeldhiervaniso.a.depraktijkinKopenhagen.Daarhebbengrotegroepennietaangesloten
burgerseenaansluitingophetcollectievenetviaallerleiactiesgeëist.
12
Stellingenvoordiscussie:
• EenblijvendediscussieoverTPAvoorleveranciersleidtpotentieeltoteenimpasse.Technischen
financieelishetniethaalbaarmaarsociaal/maatschappelijklijkthetwelwenselijk.Daaromkiest
MRAineersteinstantievoorhetvergrotenvankeuzevrijheidvoordeklantopanderevlakken,
zoalshierbovengenoemd.
Thema3Prijsvanwarmte
Deprijsvanwarmteishetbelangrijksteelementinacceptatievanwarmte.Omacceptatiete
verkrijgenvooraansluitingopeencollectiefwarmtenetmoetdeprijstenminste“NietMeerDan
Anders”zijnendusnietduurder.OpditmomentisditNMDAindewarmtewetvastgelegdmetals
referentiedeindividuelegasketel.BinnenhetverzorgingsgebiedvanMRAwordtopverschillende
plekkenmetkortingengewerktophetNMDAtarief.
HettoekomstigeprijsmechanismevoorwarmteisvancruciaalbelangvoorMRA.LobbyvanuitMRA
zouzichmoeteninzettenvoorhetvaststellenvaneenwarmteprijsregimedatdeontwikkelingvan
warmtenietindewegstaat.Dewerkgroepvindtdatdediscussiegevoerdmoetwordenoverwatde
juistereferentievoorNMDAzoumoetenzijn.Wijzittenineenenergietransitiedieenorme
investeringenvraagt.HethuidigeNMDAhoudthiergeenrekeningmee.Ookwetenwijniethoede
huidigereferentie(gas)zichquaprijs(inclusiefbelasting)gaatontwikkelen.Uiteindelijkwillenwij
metdeenergietransitieplannentoenaareenintegraleafwegingopwijkniveauvooraardgasloze
alternatieven.Demogelijkealternatievenzoudeneigenlijkdereferentiemoetenworden.De
centralevraagisdan:“Watkosthetalternatief?”Ophetmomentdatdiekeuzeisgemaaktkanhet
inScandinaviëdoorgaansgehanteerdeKostPlusprincipeeenzeertransparanteoplossingbieden
voorhetbepalenvandewarmteprijs.KostPlusiseenberekeningvandetotalekostendieaan
inkoop/productievanwarmte,transportenleveringvanwarmtezijnverbonden,opgehoogdmet
eenvantevorenafgesprokenwinst-enrisicomarge(Plus).HetKostPlusprincipeisookeenvande
pijlersvanhetKnooppuntenmarktmodeldat,conformbreedconsensusinallewerkgroepen,het
bestepastbijdesituatieenambitievanMRAWarmteenKoude.
Stellingenvoordiscussie:
• MRAsteltzichophetstandpuntdathethuidigeNMDA(gebaseerdopgas)geengoed
uitgangspuntisvoorhettransparanteneerlijkbeprijzenvanwarmte.MRAgaatzichindelobby
inzettenvooreenprijsopbasisvaneenvergelijkingmethetbestealternatiefindewijkopbasis
vanKostPlus.
----------------------------------------
AchtergrondinformatieDialoogtafelFinancieringenandere
randvoorwaarden
1. Opgave
ZonderteinvesterenindejuisteorganisatorischeenfinanciëlerandvoorwaardenkanhetGrand
Designnietwordengerealiseerd.WelkerandvoorwaardenmoetMRAWarmteenKoudeprioritair
veiliggaanstelleneninhetwarmteakkoordgaanopnemen?
2. Consensusophoofdlijnen
HetGrandDesigniseenstreefbeeldvoor2040.Hetprocesomtekomentotnadereinvullingvandit
streefbeeldmoetnaderwordeningerichtengeborgd.Uitallewerkgroepenkomthetbeelddathet
eigenorganisatievermogen,demanierwaaropwijzakenafstemmen,prioriterenenfaciliteren,in
hetwarmteakkoordgeconcretiseerdmoetworden.Hetoptestellenwarmteakkoordmoetverder
duidelijkheidgevenhoewijregiewillenvoerenenwiewelkerolneemt.
13
HeteindbeeldvanhetGrandDesigngaatuitvanduurzame,hernieuwbaaropgewektewarmtevoor
minimaal500.000woningequivalentenin2040.Ditdoelkanalleenmettussenstappenworden
bereikt.OmhetGrandDesigneffectiefuittekunnenvoerenishetnoodzakelijkhetGrandDesign
goedintepasseninbredereenergietransitie.Dezeinpassingkanhetbesteopgemeentelijk,en
misschienzelfwijkniveauplaatsvinden.Eenbelangrijke,doordegemeenten(maarookdoorhetRijk
enbijvoorbeeldnetbeheerders)nogteverankerenstap,isdeerkenningdatwijvanaardgasaf
moetenindegebouwdeomgeving.Allepartijenwillenhierzosnelmogelijkhelderheidover.De
ministermoeteendatumnoemenwaaropwijvanaardgasafmoetenzijn.Lokale
energietransitieplannenmoetenhierdanverderinvullingaangeven.
Investeerdersbevestigendatfinancieringvandewarmteplannengeenprobleemhoefttezijnalsde
businesscasemaarkloptenereennormaalrendementopzit.Doorteinvestereninprofessionele
projectvoorbereidingenkloppendeentransparantebusinesscaseskunnenwijfinancierbaarheid
positiefbeïnvloeden.Ditproceskanondersteundwordendooreenprofessioneelprojectbureaudat
deelswordtgefinancierduitEuropesesubsidies(bvEFROenELENA).Daarnaastzullenookgaranties
(afnamegaranties,financiëlegarantiesetc.)nodigzijnofhetbeschikbaarstellenvanrisicokapitaal
(bijvoorbeeldvoorgeothermie)ofsubsidies.TenslottezijneronderdelenvanhetGrandDesigndie
zonderdeoverhedennietgefinancierdkunnenworden,vooropdebackbone,maarwellichtookde
eerstestappenindekraalvorming.
Uiteindelijkzijnernogzakenwaarderegioofdeinderegioactievepartijennietaanzet(kunnen)
zijn.Ditisdeinzetvandegezamenlijkelobbyagenda.
3. Thema’svoordedialoogtafel
•
•
•
Financiering
Organisatieenproces
Regie
4. Verdiepingsslag
Thema1:Financiering
Indewerkgroepwasconsensusdathetonderwerpfinancieringvraagtombeteredetaillering,om
meerfeiten.Debankabilityvanprojectenmoetineersteinstantievanuitdeeigenbusinesscase
wordenbeoordeeld.DebusinesscasevoorhetGrandDesignontbreekt,maarisookmoeilijkte
makenopeenniveaudateendergelijkebusinesscaseechtmeerwaardeheeft.Voordefinanciering
vandebackbone,waarweleenbusinesscasevoorgemaaktmoetworden,zalberoepgedaan
moetenwordenopde(Rijks)overheid.
Degrotewarmteleveranciersgevenaandatdebeschikbaarheidvanfinancieringvoorhun
momenteelniethetgrootsteknelpuntis.Warmteprojectenzijnoverhetalgemeennietvaneen
zodanigeomvangdatdezenietdoordewarmtebedrijvenzelfkunnenwordengefinancierd.Voorhet
financierenvandebackboneligtdatzoalsgezegdanders.Financierszijnmomenteelvooral
belangrijkvoordekleinerewarmteprojecten(dekralen)ennieuwespelers.Maaromdatbinnen
MRAwordtgestreefdnaarsamenhangensynergie,endekraleneenonderlingeafhankelijkheid
hebben,kandeinvloedvanfinanciersopinvesteringsbeslissingenvoorprojectenbinnendeMRA
tochalsgrootwordenaangemerkt.
Financierswilleneensolidebusinesscaseenzullenbereidzijnominwarmteteinvesterenals
risico’senmogelijkerendementeninbalanszijn.Definancieringvanprojectenvaltofstaatmethet
vertrouwenineenstabielekasstroomvoorhetwarmteproject.Ditwordto.a.beïnvloeddoorde
zekerheidofonzekerheidrondvraagontwikkeling,ontwikkelingvankosten,debeschikbaarheiden
stabiliteitvansubsidiesenhetregulatorischkader.Vanuithetperspectiefvanfinancieringwordt
daaromaltijdgekekennaardehelewarmteketen.IndehuidigepraktijkbinnenMRAzijnproductie,
transportenleveringvaakinhandenvandezelfdemarktpartijenwordenalleactiviteitenbijeen
projectmeegenomenindeinvesteringsbeslissing.Bijeengroot(samengesteld)projectzoalshet
GrandDesignofbijhetopknippenvandewarmteketenbinneneenproject(waarbijhetrendement
14
nietisgebaseerdopdeintegralebusinesscase)wordenallerisico’senzekerhedenopieder
onderdeeldatvaninvloedkanzijnophetbehalenvanhetgewensterendementopkorteenlange
termijn,tochmeegewogenbijhetinvullenvandefinancieringsvraag.Producentenvanwarmteen
netbeheerderskunnennietindebenodigdeinfrastructuurinvesterenzonderafnamegarantieende
leverancierkangeencontractenaangaanzondergarantiesvoordeleveringvanwarmte.Bijgrotere
projectenenbijhettoenemenvanhetaantalspelerswordthetzoekennaarenhetverkrijgenvan
zekerhedenalleennogmaarbelangrijkerenzekercomplexer.Waarbijopgemerktmoetwordendat
eengrootaantalaangeslotenwarmteproducentenof-afnemersnatuurlijkopzichzelfookweer
risico’smitigeert.Hetzoekennaarenvastleggenvanzekerhedenvoorfinancieringzalveeltijden
energiekosten.
Onduidelijkhedenhebbeneennegatiefeffectopdefinancierbaarheidvanprojecten.Ophethoogste
abstractieniveaumoetsnelduidelijkheidkomenover1)deconcreteinvullingvandeambitievan
MRAWarmteenKoude,2)deorganisatieen3)deregiebinnenMRAWarmteenKoude.Ook
moeteneroponderwerpenduidelijkekeuzeswordengemaaktenalszodanigwordenverankerdin
relevantbeleidopderelevanteniveaus.Voorbeelden:duurzaamheidsdoelstellingen,
energietransitieplannen,warmteplannen,aardgaslozewijken,keuzevoortypevanThirdParty
Access,keuzevoorhetprijsmechanisme.Eenaantalvandezekeuzeszijnafhankelijkvan
beleidswijzigingeninDenHaagenzijnonderwerpvandelobby.
Eenanderbelangrijkonderwerpvanuitfinancieringheeftbetrekkingopderegieoverenafstemming
tussenprojectenenhetbeschikbaarstellenvanexpertiseenfinanciëlemiddelenvoorprojectendie
nietalleenvliegenofaangepastmoetenwordenvanuithetbelangvanhetGrandDesign(onderwerp
vandialoogtafeldistributie).Voorveelprojectenzaldaarnaastgeldendatvergaandegarantiesof
zelfsrisicokapitaalingebrachtmoetenwordenomdezevandegrondtekrijgen.Regelenwijaldeze
zakenperprojectofgaatMRAWarmteenKoudeditsamenmetpartnersregelenvoormeerdere
projecten.Tenslotte,dereedseerderaangehaaldebackbone.Provincies,gemeentenende
warmtesectorhebbeninhetGroeiplanvoorwarmtegezamenlijkuitgesprokendathet
wenselijk/noodzakelijkisdatgrotewarmtetransportleidingen(backbones)gesocialiseerdwordenen
duseennutsvoorzieningmoetenzijn.FinancieringzonderhulpvanhetRijkwordtvoordebackbone
niethaalbaargeacht.MaarkanMRAhierooklokaal/regionaalfinanciëlemiddelenvoor
organiseren?Ofzijneranderealternatievenvoorhetfinancierenvandebackbone?Bijvoorbeeld
aanbestedeninPPS.
Uitdegevoerdegesprekkenmetvertegenwoordigersvandefinanciëlesectorishetideeontstaan
omgezamenlijkteverkennenofermogelijkhedenzijnbinnenhetprogrammaMRAWarmteen
Koudeomdediscussieoverfinancierbaarheidenbankabilitystevigteverankeren.Gedachtkan
wordenaaneenklankbordvanfinanciers(opbestuurlijkniveau)enbeschikbaarstellenvan
financiëleprofessionalsopwerkvloerniveau.
Stellingenvoordiscussie:
• MRAWarmteenKoudemoetinvestereninzekerhedendiedefinancierbaarheidvan
projectenendesnelheidwaarmeefinancieringverkregenkanwordenvoorprojectengaat
verbeteren.Tedenkenvaltbijvoorbeeldaangaranties,gezamenlijkefinanciëlefaciliteiten
enstandaardcontractentussenwoningbouwcorporatiesenwarmteleveranciers.
• VoordefinancieringvandebackbonegaatMRAineersteinstantieverkennenwatde
overheden(voorophetRijk)hierinkunnenbetekenen.
• MRAgaatonderzoekenofregionaal/lokaaleenwarmte-en/ofgarantiefondskanworden
gerealiseerdvoormoeilijkeprojectenofaanpassingenenofuitbreidingenvanprojecten
vanuithetbelangvanhetGrandDesign.
15
Thema2:Organisatieenproces
DekomendemaandengaatMRAWarmteenKoudeeenregionaalwarmteakkoorduitwerken.Het
warmteakkoordzaldegezamenlijkeambitie,vormgegeveninhetGrandDesign,omzettenineen
routekaartvoordeeerstetweejaarendebenodigderandvoorwaardelijkezakenbenoemen.Inde
kerngaathetdaarbijomhetborgenvandoelstellingenenvoortgangopdeonderliggendeprojecten
enopdesamenhangtussenprojecten.Bijdeverschillendedialoogtafelswordenhiervoorideeën
besproken.Tebeginnenmetdehiervoorgenoemdesamenwerkingrondfinanciering.Bijde
dialoogtafelafnemerswordto.a.verkenthoeMRAdeenergie-enwarmtetransitieplannenop
gemeentelijkniveaukangebruikenomdeuitvoeringvanhetGrandDesignteversnellen.Verder
staatbijdezedialoogtafeldenogteintensiverendialoogmetstakeholders,vooropde
woningbouwcorporaties,geagendeerd.Vanuitorganisatorischperspectiefisdevraagbijdeze
onderwerpenhoewijdevaarterinkrijgen(bijvoorbeeldindedialoogmetdecorporaties)zonder
aandekantvanconcretewarmteprojectendevaarteruittehalen.Eenmogelijkeaanvliegrouteisde
inAmsterdamgehanteerdeCityDeal.Ookinanderegemeenten(bijvoorbeeldHaarlemenZaanstad)
isdedialoogmetwoningbouwcorporatiesenhuurdersintensiefgevoerd.Zijnerbestpracticesen
overigeleermomentendiekunnenwordeningebrachtvoordetevoerendialoog?
Eenanderbelangrijkelementishetbijdedialoogtafeldistributiegeagendeerdeideevaneen
gezamenlijkprojectbureaudathetprocesrondderealisatievanprojectenendeafstemmingtussen
projectenmoetondersteunen.Bijdedialoogtafelopwekstaato.a.hetmogelijkoprichtenvaneen
bedrijf/projectorganisatievoorgeothermieopdeagenda.
KijkendnaardeeigensamenwerkingbinnenMRAWarmteenKoudemoetmethetwarmteakkoord
concreetcommitmentopaldezeenandereindedialoogtafelsbesprokenzakenwordenopgehaald
vandedeelnemendepartijen.Hetopdetailuitwerkenvande“wat”,“hoe”en“wie”zaltijdinbeslag
nemen.Hiervoorzaleenprogrammabureaumoetenwordenopgezetdatzakeninonderlinge
samenhanggaatoppakken.
Stellingenvoordiscussie:
• Hetwarmteakkoordzalvandeelnemendepartijenhardecommitmentophalenvooralle
doordedialoogtafelsbereikteconsensusengeagendeerdeoplossingsrichtingeninclusiefde
eventueleverdereuitwerkingdaarvan.
• Hetwarmteakkoordzalvandeelnemendepartijenfinanciëlecommitmentophalenomde
komendetweejaardeomzettingvanhetGrandDesigninuitvoerbareplannenmogelijkte
maken.
Thema3:Regie
InallewerkgroepenwaserconsensusoverdenoodzaakvoorregieopMRAWarmteenKoude.De
vragendieprimairbeantwoordmoetenwordenzijn:waarovermoetregiegevoerdwordenenwaar
heeftwiebehoefteaan?En,hoegevenwijdebetrokkenpartijencomforttenaanzienvande
gekozenregie.Regie,zoisdeconsensus,maginiedergevalnietingrijpenophetbelangvan
individuelebusinesscases.
Systeemintegratieopdebackboneiséénsoortregie.Maarditisvaneengeheelandereordedan
regieopdevoortgangvanderealisatievanhetGrandDesignendesamenhangtussenprojecten.
Eenmogelijkvoorbeeldvoorregieopentussenprojectenisdegewensteregievoorgeothermieop
deschaalvanMRA(wordtbesprokenindedialoogtafelopwek).Effectieveregie(alscontinuproces)
istenslotteeenwensvanuitfinanciering.Regieoplangetermijnmoethetrisicoprofielvanprojecten
verlagen.Investeerderswillenduidelijkheid:wievoertregie,watzijnderollen,wielooptrisico’sen
isbereideninstaatdierisico’stenemen?
Indediversewerkgroepenheersteconsensusdatgemeentenendeprovincieeensleutelpositie
hebbenwatbetreftregie.Lokale/regionaleoverhedenkunnenhetbestededialoogfaciliteren
tussen(1)overheden,(2)partijenactiefindewarmteketenen(3)overigestakeholderszoalsklanten
enwoningbouwcorporaties.Gemeentenzijnookaanzetvoordeenergietransitieplannen,de
transitienaaraardgasloosetc.Welisdevraaggesteldofdehuidigewet-enregelgevingde
16
gemeentenmetvoldoendemiddelenuitrustomderegieopbovengenoemdepunteneffectiefte
voeren.
Oplangnietalleonderwerpendieregiebehoevenzijnoverhedenechterdemeestaangewezen
partij.Eengoedvoorbeeldisdereedsaangehaaldewarmtenetbeheerdervoordebackbone.
Overhedenkunnenopditsoortpuntenwelregievoerenoverhetprocesomtotconcreteinvulling
vantoekomstigeregietekomen.IndenadereuitwerkingvandeplannenvoorMRAWarmteen
Koudezullenhierkeuzesmoetenwordengemaakt.Hetwarmteakkoordzalnietalleregievragen
kunnenenmoetenadresserenmaarophoofdlijnenmoetduidelijkheidkomenwiedekomende
jarenhetmeesteffectiefdeoverallregiekanvoeren.
Stellingenvoordiscussie:
• GemeentenendeProvinciezijndemeestaangewezenpartijenomoverallregietevoeren
overderealisatievandeplannenvanMRAWarmteenKoude.Dewarmteregisseurzalin
aanloopnaarhetwarmteakkoordmetallebetrokkenpartijeninoverlegtredenomtebezien
hoederegieroleffectiefkanwordeningevuld.
17
wrmtekude
metropoolregio amsterdam
Minister H.G.J. Kamp
Ministerie van Economische Zaken
Bezuidenhoutseweg 73
2594 AC De Haag
T.a.v. Energiedialoog
Betreft: bijdrage vanuit het MRA-programma Warmte en Koude
Amsterdam, 3 juli 2016
Geachte heer H.G.J. Kamp,
De afgelopen maanden hebben de 32 partijen in de publiek-private samenwerking voor
de totstandkoming van een regionaal warmtenet in de Metropoolregio Amsterdam
(MRA) met elkaar gediscussieerd over de warmtetransitie in onze regio. De partijen
hebben gezamenlijk een Grand Design gemaakt, met een inventarisatie van de
warmtevraag en mogelijke warmtebronnen in de regio, de beoogde infrastructuur voor
het warmtenet en verduurzamingsstrategie. Onlangs hebben de partijen met elkaar
intensieve sessies georganiseerd om een antwoord te geven op de vraag hoe we dit
Grand Design gerealiseerd kunnen krijgen. Wij hebben daarbij vertegenwoordigers van
woningcorporaties, huurders en milieubeweging betrokken. Afgelopen vrijdag 1 juli
vond een afsluitende ronde tafelconferentie plaats. Op deze conferentie is gezamenlijk
een aantal conclusies getrokken die we alvast middels deze brief met u willen delen.
Grotendeels aardgasvrij in 2035
Er wordt breed gedeeld dat er meer urgentiegevoel nodig is om tot een grootschalige
warmtetransitie over te kunnen gaan. Aardgas is op dit moment de meest toegepaste
bron voor het verwarmen van de gebouwde omgeving, Gemakkelijk en goedkoop, maar
niet duurzaam. Een aankondiging dat het gebruik van aardgas voor de gebouwde
omgeving eindig is en transitie nodig is, vermindert de vanzelfsprekendheid van de
keuze voor aardgas. Hierdoor ontstaat een ander referentiekader, waardoor eerder
alternatieven denkbaar en gewenst zijn. Voor vastgoedeigenaren, netbeheerders en
marktpartijen is een dergelijke datum van belang om de juiste
(des]investeringsbeslissingen te nemen. De partijen in de MRA vinden elkaar in de
doelstelling om de gebouwde omgeving in 2035 grotendeels aardgasvrij te hebben. Deze
datum straalt urgentie uit (een ketel wordt dan niet snel meer vervangen) en is ver
genoeg om op tijd plannen gereed te hebben voor de alternatieven.
We roepen het Rijk op om 2035 te hanteren als doelstelling waarop aardgas zoveel
mogelijk moet zijn uitgefaseerd in de bebouwde omgeving. In het besef dat de
realisatiemogelijkheden van deze doelstelling in de praktijk zullen verschillen tussen
steden en dorpen. Door deze boodschap congruent samen met provincies, gemeenten en
netbeheerders uit te dragen ontstaat de zo gewenste urgentie.
Een dergelijke doelstelling en boodschap moet gepaard gaan met aanpassing van de
wetgeving. Zo bestaat er nog steeds een aansluitplicht voor aardgasnetten en is een
afsluitrecht in de bestaande bouw nog niet geregeld. Voor de juiste voortgang is het
noodzakelijk dat op korte termijn juridische experimenteerruimte ontstaat om met deze
transitie ervaring op te doen. Meer specifiek wordt daarbij gedacht aan:
• ruimere gemeentelijke bevoegdheden voor de gebiedsgerichte afweging van
energiesystemen en —infrastructuur;
• mogelijkheid voor (lokale) ontheffing van aansluitplicht gasnet; en
• een verbreding van de reikwijdte van warmteplannen naar de bestaande bouw.
De verschuiving van bevoegdheden inzake energie- en warmte-infrastructuur in de
gebouwde omgeving moet gepaard gaan met adequate financiële middelen voor de
uitvoering van de taken en het werk dat daar uit voortvloeit.
Lokale warmtetransitieplannen
We beseffen tegelijkertijd ook dat gemeenten aan zet zijn. Op de conferentie zijn de aan
het warmteprogramma deelnemende gemeenten opgeroepen nog binnen deze
raadsperiode te komen met warmtetransitieplannen. Daarbij zullen ze worden
ondersteund door de provincie Noord-Holland. Sommige gemeenten binnen de MRA zijn
overigens al zover dat het moment nadert waarop ze met pilots voor aardgasloze wijken
willen starten. Voor hen is de mogelijkheid van experimenteerruimte op korte termijn
erg belangrijk.
Op weg naar een regionaal warmteakkoord
Tijdens de conferentie van 1 juli j.l. hebben de aangesloten partijen ook consensus
gevonden op thema’s als verduurzaming van de warmte, geothermie, marktmodel,
socialisering van het distributienet en ‘third party access’. De afspraken worden de
komende maanden uitgewerkt als opmaat naar een MRA warmteakkoord. Wij willen uw
ministerie hier graag zo spoedig mogelijk bij betrekken.
We vinden het gewenst u alvast te informeren over de conclusies die we hebben
getrokken over de warmtetransitie in relatie tot de uitfasering van aardgas in de
gebouwde omgeving. Middels deze brief hopen wij een duidelijk signaal te hebben
afgegeven waarmee u uw voordeel kunt doen in de energieagenda en nodigen wij u uit
om de voorgestelde, benodigde maatregelen van rijkswege te doen treffen.
Hoogac
Jack Chr. van der Hoek 43A
Voorzitter Stuurgroep rogramma Warmte en Koude
Metropoolregio Amstei dam
Groeiplan voor
warmte
– een initiatief van provincies, gemeenten en
sector –
27 november 2015
De Provincies Gelderland, Zuid-Holland, Noord-Holland, en Limburg,
Metropoolregio Rotterdam Den Haag, de Gemeenten Amsterdam,
Rotterdam, Nijmegen, Delft, en Ede, Stichting Natuur & Milieu, de
warmtebedrijven Nuon, Eneco, EnNatuurlijk, en Stadsverwarming
Purmerend, Alliander Duurzame Gebiedsontwikkeling en de
Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (hierna te noemen “de
Partijen”) willen graag een bijdrage leveren aan de verduurzaming van
de warmtevoorziening in Nederland. Het is duidelijk dat de CO2 impact
van de warmtevoorziening veel lager moet worden om de klimaatdoelen
te realiseren.
Bij het verduurzamen en het efficiënter gebruik maken van energie is het
belangrijk om zowel de vraag naar energie te verminderen alsook het
aanbod te verduurzamen en optimaler in te zetten. Voor elektriciteit (en
gas) is er reeds een grootschalige infrastructuur aanwezig die de
gewenste transitie naar duurzame energie kan faciliteren. De transporten distributienetten van warmte zijn echter nog niet voldoende ontwikkeld
om ten volle te kunnen bijdragen aan de noodzakelijke energietransitie.
De Partijen hebben momenteel de zorg voor 300.000 aangesloten
warmteklanten en hebben met elkaar de ambitie en plannen om het
aantal warmteklanten in steden en glastuinbouwgebieden te laten
groeien met 1,200.000 tot 1,500.000 klanten in 2040. Door te streven
naar de inzet van duurzame warmte en optimaal gebruik te maken van
aanwezige restwarmte tijdens deze transitie periode naar 2040 zien de
Partijen in hun gebieden een potentiële CO2 reductie van ca. 2 Mton/jaar
door de inzet van warmtenetten. Dit is vergelijkbaar met de jaarlijkse
bijdrage in CO2 reductie van 19 miljoen zonnepanelen.
Een continue groei van klanten die duurzame- en restwarmte gebruiken,
zorgt voor een groeiende bijdrage in CO2-reductie en wordt bereikt door
rekening te houden met de specifieke karakteristieken van de
warmtesector en de diversiteit van warmtenetten. Het gaat daarbij
specifiek om:
1. Het bieden van een prijsvoordeel aan de warmteklant.
2. Grote warmte transportleidingen (backbones) worden nutsvoorziening.
3. Ontwikkeling van warmtenetten door provincies, gemeenten en sector.
4. Doorontwikkeling van het marktmodel gefaseerd met de groei van de
warmtenetwerken.
Groeiplan Warmte 27 november 2015
Pagina 2
1. Het bieden van een prijsvoordeel aan de warmteklant
De grootste potentie voor verduurzaming van de warmtevoorziening is
gelegen in de bestaande bouw. De te realiseren CO2 reductie is
onvoldoende om deze klanten te verleiden over te stappen op warmte.
Daarvoor dient ook de warmte lager te zijn geprijsd dan het gangbare
gasalternatief. Ervaring uit Denemarken leert dat bij een lagere prijs voor
warmte (uit een warmtenet vergeleken met warmte uit gas), een sterke
impuls wordt gegeven aan de transitie. Een manier om het speelveld
meer recht te trekken is bijvoorbeeld via de energiebelasting. Door het
gelijk trekken van de CO2 grondslag voor de energiebelasting,
(elektriciteit en gas) ontstaat er ruimte om de tariefstelling naar de
klanten aanzienlijk te verbeteren (t.o.v. het gas alternatief).
2. Grote warmte transportleidingen (backbones) worden
nutsvoorziening.
Om de landelijke duurzame energie en CO2 doelen te realiseren zijn
investeringen in de warmte infrastructuur nodig met een omvang van een
Deltaplan. Een ‘backbone’ infrastructuur is nodig om in een gebied
bestaande infrastructuur en nieuwe vraag en aanbod met elkaar te
verbinden: een strategie van ‘kralen rijgen’. Deze transportleidingen zijn
kostbaar en moeten als eerste worden aangelegd terwijl de klantengroei
de nodige tijd kost. Dat betekent dat de investeringsbeslissing genomen
moet worden op de uiteindelijke capaciteit. Dit brengt investeringsrisico’s
met zich mee die de markt niet alleen kan dragen. Omdat deze
warmtetransportleidingen in de visie van Partijen een openbare
nutsfunctie hebben, ligt hier een rol voor de rijksoverheid om deze
investeringen mogelijk te maken.
3. Ontwikkeling van warmtenetten door provincies, gemeenten en
sector
De keuze voor welke combinatie aan maatregelen (isolatie, warmte,
(bio)gas of all-electric) het meest effectief is per wijk (nieuwbouw en
bestaand) dient gebaseerd te zijn op een analyse op de langere termijn
waarin de meest kosteneffectieve en maatschappelijk gewenste
energievoorziening wordt bepaald om CO2 (en andere vormen van
uitstoot zoals NOx en fijnstof) te reduceren en de doelstellingen voor
energiebesparing en hernieuwbare energie te behalen. Het type
maatregelen bepaalt welke infrastructuur nodig is (verzwaren
elektriciteitsnet en/of aanleg warmtenet). Inzicht in benodigde
infrastructuur kan aan de hand van warmteplannen, die onder
verantwoordelijkheid van gemeenten en/of provincies lokaal tot stand
komen. Partijen verwachten van het Rijk de (financiële) mogelijkheden
om die keuze te kunnen realiseren.
Groeiplan Warmte 27 november 2015
Pagina 3
4. Doorontwikkeling van het marktmodel gefaseerd met de groei
van de warmtenetwerken
Voor het marktmodel zien de Partijen drie verschillende rollen: productiebron / transport / distributie-levering. Daarbij wordt onderkend dat zowel
de aard als ook de schaal van warmtenetwerken anders is dan van de
huidige (volgroeide) elektriciteits- en gasnetwerken en daarom vraagt om
een integrale bedrijfsvoering over de hele keten. Om het draagvlak bij de
eindverbruiker te versterken wordt een nieuw marktmodel ontwikkeld.
Voor de implementatie van dat marktmodel wordt - rekening houdend
met de schaal van het warmtenetwerk - een routekaart opgesteld. Zo
zullen de komende jaren:
- steeds meer (duurzame en energie-efficiënte) warmtebronnen
invoeden op het (hoge temperatuur en lage temperatuur) warmtenet
parallel aan de groei van klanten,
- klanten steeds meer productdifferentiatie aangeboden krijgen (groene
warmte, nul op de meter),
- verdere groei zichtbaar zijn van meerdere leveranciers met
wijkmonopolies, alsook
- groei plaats vinden van non-discriminatoire toegang en gebruik van de
grote (gesocialiseerde) transportleidingen.
De rijksoverheid zorgt voor condities zodat deze grote
transportleidingen gerealiseerd kunnen worden. De warmtebedrijven
kunnen de regie over de warmteketen op zich nemen om de levering van
warmte naar de klanten zeker te stellen en vraag en aanbod op elkaar af
te stemmen. Deze regierol over deze transportleidingen zal transparant
en non-discriminatoir worden aangeboden aan alle marktpartijen om
toegang tot en gebruik van deze transportleidingen zeker te stellen.
Vanuit deze rol van onafhankelijk netbeheerder van transportnetten,
kunnen grote professionele klanten, bijvoorbeeld tuinders, ook warmte
terugleveren. Ook kan dit concurrentie tussen warmteproducenten
stimuleren, en daarmee leiden tot lagere warmteprijzen.
Het aanbod en vraag voor realisatie
De Partijen realiseren een groei naar 1.150.000 warmteklanten in 2030
met doorkijk naar 1.500.000 warmteklanten in 2040. Hiervoor investeren
de gemeenten en provincies in de benodigde processen om samen met
andere stakeholders inzichtelijk te maken waar welke maatregelen het
meest kosteneffectief zijn en werken zij een roadmap uit hoe deze
transitie kan plaatsvinden. Warmtebedrijven realiseren de uitrol van
warmtenetten in nieuwe en bestaande wijken en investeren in de
transitie naar duurzame(re) bronnen. De rijksoverheid zorgt voor de
Groeiplan Warmte 27 november 2015
Pagina 4
condities, zoals een goede CO2 beprijzing, zodat de transitie kan
plaatsvinden door groei van warmteklanten. Daarnaast zorgt de
rijksoverheid voor het mogelijk maken van de realisatie van de warmte
transportleidingen (backbones).
Vervolgstappen
De Partijen verwelkomen de verschillende lopende beleidsinitiatieven,
zoals de evaluatie van de Warmtewet, de Uitvoeringsagenda van de
Warmtevisie en willen graag hun visie en aanbod toelichten in een
gesprek met de betrokken Ministers.
Partijen
Provincie Zuid Holland, Provincie Noord Holland, Provincie Gelderland,
Provincie Limburg
Gemeente Amsterdam, Gemeente Rotterdam, Gemeente Nijmegen,
Gemeente Ede, Gemeente Delft, Gemeente Leiden
Stichting Natuur & Milieu, Nuon, Eneco, EnNatuurlijk, Stadsverwarming
Purmerend, Metropoolregio Rotterdam Den Haag, Alliander Duurzame
Gebiedsontwikkeling, Nederlandse Vereniging Duurzame Energie
Groeiplan Warmte 27 november 2015
Pagina 5

Routekaart Duurzame Warmte in de MRA

Transcript Routekaart Duurzame Warmte in de MRA

Directory