Transcript Alcoholbeleid in België anno 2016.

Alcoholbeleid in België
anno 2016
Marijs Geirnaert
directeur VAD
Nationaal Alcoholplan
Alcoholbeleid
Waarom?
Ingrediënten van een effectief alcoholplan:
– 3 “best buys” WHO
• prijs
• reclame
• aanbod
– preventie
– hulpverlening
Nieuwe richtlijn alcoholgebruik
Waarom een alcoholbeleid?
• Omvang probleemgebruik
• Maatschappelijke kost
• Schade aan derden
Omvang problematiek
Omvang problematiek
overconsumptie
16%
14%
12%
10%
8%
6%
4%
2%
0%
mannen
vrouwen
1997
2013
Gezondheidsschade
• verslaving en ggz
• lichamelijke gezondheid: kankers,
hart- en vaatziekten, maag,
vruchtbaarheid, overgewicht,…
• welzijn en veiligheid
Maatschappelijke kost alcohol
Directe kosten
1.290.000.000 €
5% 4%
Indirecte kosten
778.000.000 €
alcohol
5% 2%
7%
tabak
21%
45%
44%
illegale drugs
PA-medicatie
25%
Socost onderzoek, 2016
combi
42%
Schade aan derden
lichamelijke gevolgen (ongevallen en letsels)
materiële schade
impact op mentale gezondheid
intra familiaal geweld
KOAP
FASD
Betrokkenen: partner, kind, familie, vriend,
buur, collega, onbekende, …
Alcoholbeleid
Ingrediënten van een effectief alcoholplan:
– 3 “best buys” WHO
• prijs
• reclame
• aanbod
– preventie
– hulpverlening
1. Verhoging kostprijs
is meest effectieve maatregel
voorwaarden:
• prijsverhoging moet substantieel zijn
• voor alle alcoholische dranken
anders geen effect
DRAAGVLAK!
mechanismen
•
•
•
•
algemene verhoging taxen en accijnzen
minimum eenheidsprijs
verbod verkoop onder de kostprijs
verbod op promoties zoals zuipkaarten, happy
hour en andere promoties
Vb. Italië
Recorded alcohol consumption, WHO
2014, 2010, 1964
2. Reclamebeperking
Inhoud en hoeveelheid
alcoholreclame
Impact van reclame
Starten met
alcoholgebruik
Meer drinken
door drinkers
Frequentie van
drinken
Regulering reclame in België
Regulering
wettelijk
zelfregulering: convenant
Controle
VRM
JEP: advies vooraf, klachten
Sancties
Boetes, intrekken vergunning
uitspraken
Controle door JEP
33 dossiers in 2015
• 12 klachten: 5 ongegrond, 7 wijzigingen
aanbrengen
• 21 adviesvragen: 13 goedkeuring, 7 afkeuring,
1 advies secretariaat
Wat werkt?
• inbedden in nationaal alcoholbeleid
• idealiter: totaal en globaal verbod
• minimaal: wettelijke regulering en partieel verbod
• wettelijk en onafhankelijk controleorgaan
• substantiële sancties
• beperking van volume
• verbod op plaatsen (cinema, tv, internet, sport, cultuur)
• controle inhoud: wat is toegelaten
• Frankrijk Loi Evin
3. Beperking aanbod
• leeftijdsgrens
• openingsuren
• plaatsen waar alcohol beschikbaar is
(automaten, benzinestations, nachtwinkels,…)
wettelijke leeftijdsgrens
–
–
–
–
niet wetenschappelijk onderbouwd
moeilijk in communicatie
moeilijk in toepassing en controle
onduidelijk onderscheid
VAD-leerlingenbevraging – beginleeftijd
Evolutie beginleeftijd alcohol
14,5
14,3
14,1
14,0
14,0
11-12
12-13
14,0
13,6
13,5
13,0
10-11
13-14
14-15
VAD-leerlingenbevraging – motivatie om niet te
drinken: verboden door de wet
Evolutie wettelijk verbod als motivatie om geen alcohol te drinken (min 16jarigen)
70%
58,2%
60%
51,7%
48,6%
50%
38,8%
40%
34,3%
40,3%
36,5%
30,3%
30%
20%
10%
0%
07-08
08-09
09-10
10-11
11-12
12-13
13-14
14-15
VAD-leerlingenbevraging – ooit gebruik van alcohol
Evolutie ooitgebruik naar leeftijd
100%
90%
94,8%
92,0%
91,9%
93,0%
90,7%
92,1%
86,0%
85,8%
93,0%
89,3%
89,5%
89,8%
81,0%
80,8%
42,3%
41,4%
92,1%
86,3%
80%
70%
93,2%
88,8%
83,0%
84,0%
74,8%
71,1%
60%
62,1%
56,3%
50%
51,3%
47,80%
40%
45,70%
39,0%
30%
20%
10%
0%
04-05
05-06
07-08
08-09
09-10
12-14
10-11
15-16
11-12
17-18
12-13
13-14
14-15
Beperking beschikbaarheid
Openingsuren (vb niet tussen 22u-7u)
Geen alcohol in tankstations
Geen alcohol in drankautomaten
….
Maatschappelijk draagvlak
flankerende maatregelen & preventie
•
•
•
•
sensibiliseren, draagvlak
op publieke agenda
samenwerking stakeholders
deskundigheidsbevordering: informatie,
coaching, vorming
• controle op toepassing wetgeving
Preventie
Doelstellingen:
als samenleving minder drinken (hoe minder
hoe beter)
problemen op vlak van gezondheid, veiligheid,
welzijn en welbevinden verminderen
Wat is effectief (EMCDDA)?
• beleidsmatige aanpak en 4 pijlers (geen
geïsoleerde acties)
• multicomponenten en interactieve
interventies op lokaal niveau en in alle settings
• maatschappelijk draagvlak: landelijke
campagnes, universele preventie en
wetgeving/controle
• selectieve en geïndiceerde preventie naar
risicogroepen
Speciale aandacht voor
– verkeer
– werk
– zwangere vrouwen
– jongeren
– KOAP
– ouderen
– mensen met beperking
–…
Vroegdetectie - vroeginterventie
Doelstellingen:
mensen met riskant of problematisch gebruik zo
vroeg mogelijk identificeren, en motiveren tot
gedragsverandering en indien nodig
doorverwijzen.
Actoren / Partners
• familiale omgeving en intermediairs (in onderwijs,
werk, …): opmerken signalen
• eerstelijn: jeugdhulp, huisartsen, thuiszorg,
welzijnssector
• laagdrempelig aanbod aan online interventies
• individueel en groepsaanbod kortdurende interventies
voor jongeren (ouders) en volwassenen
• doorverwijzing: capaciteit, laagdrempelig, geografische
spreiding, …
• ondersteuning en deskundigheidsbevordering
Hulpverlening
kwaliteitsvolle ketenzorg ikv herstelgerichte
verslavingszorg
•
•
•
•
•
zelfzorg en mantelzorg
outreach
online
1ste lijnszorg en welzijn
ambulant en residentieel
– algemene gezondheid en ggz
– categoriaal aanbod
• beschut wonen
randvoorwaarden
•
•
•
•
•
•
•
•
•
voldoende aanbod (geen wachtlijsten)
laagdrempelig en toegankelijk
herstelgericht werken
continuïteit: kwaliteitsvolle ketenzorg, zorgpaden
de-stigmatisering (geen exclusie in zorg, in
verzekerbaarheid)
integratie in eerstelijn, ggz en verslavingszorg
inzetten op kwaliteitsbevordering
inzetten op deskundigheidsbevordering
valoriseren ervaringsdeskundigheid
Samenvattend
globaal Alcohol Plan met aandacht voor alle
aspecten
• een doortastend prijzenbeleid
• minimumleeftijd voor alcoholgebruik optrekken
tot 18 jaar
• beperking beschikbaarheid
• duidelijke wetgeving voor reclame en sponsoring
• preventie & hulpverlening
• inzetten op lokaal niveau
• monitoring en evaluatie
Richtlijn alcoholgebruik
volwassenen
Regel van 3
1. Drink gemiddeld niet meer dan 3 (m.) / 2 (v.)
glazen alcohol per dag
2. Drink maximaal 5 (m.) / 3 (v.) glazen per keer
3. Drink ten minste 2 dagen in de week geen
alcohol
Richtlijn alcoholgebruik
volwassenen
Regel van 3
1. Drink gemiddeld niet meer dan 3 (m.) / 2
(v.) glazen alcohol per dag
2. Drink maximaal 5 (m.) / 3 (v.) glazen per
keer
3. Drink ten minste 2 dagen in de week geen
alcohol
Nieuwe richtlijn 2016
Waarom:
- nieuwe inzichten over risico’s
- 200 ziekten en verwondingen (ICD-10 – WHO)
alcoholgebruik houdt risico’s in voor:
• verslaving, relationele problemen,
geheugenstoornissen…
• ongevallen en verwondingen
• lichamelijke gezondheidsproblemen: lever en
pancreas, kankers, hart- en vaatziekten,
zwaarlijvigheid,…
Nieuwe richtlijn 2016
Wie:
- expertengroep van preventiewerkers en
hulpverleners: consensus
- bekrachtiging door algemene vergadering VAD
Uitgangspunt
Preventieve richtlijn
Gebruiker heeft recht op informatie
over de risico’s van alcoholgebruik
Evenwicht
evidentie
draagvlak
gezondheid
cijfers gebruik
verslaving
cultuur
ongevallen
duidelijk
buitenlandse voorbeelden
Standaardglas
Nieuwe richtlijn
Alcohol is een schadelijke stof.
Om de risico’s van alcoholgebruik
te beperken, drink je best niet meer
dan 10 standaardeenheden
per week.
Wil je geen risico lopen, dan drink je beter geen
alcohol. Als je wel alcohol drinkt, spreid je dit
gebruik best over meerdere dagen in de week
en drink je een aantal dagen niet.
Deze richtlijn is bedoeld voor mannen en
vrouwen boven de 18 jaar.
Jongeren onder de 18 drinken best geen alcohol.
10 standaardglazen/week
Gemiddeld aantal gedronken glazen alcohol per week (Vlaams gewest; HIS 2013)
Schadebeperkende maatregelen
Beter geen alcohol:
• verkeer
• sport
• werk
• veiligheid
• alertheid
Schadebeperkende maatregelen
Beter geen alcohol:
• verkeer
• sport
• werk
• veiligheid
• alertheid
Risicogroepen
•
•
•
•
•
ouderen
jongvolwassenen tussen 18 en 24 jaar
combi medicatie
combi andere drugs
mensen met gezondheidsproblemen (lichamelijk,
psychisch, laag lichaamsgewicht)
• familiale voorgeschiedenis
• zwangerschap
Achtergronddossier
Voor preventiewerkers en hulpverleners
op www.vad.be
folder Alcohol
Hoeveel is te veel?
Inzetten op implementatie
aanpassen in publicaties
inpassen richtlijn in vormingen
bekendmaken
bekendmaken
bekendmaken