Transcript Slikstoornissen en logopedie

Slikstoornissen en logopedie
Inleiding
Door een hersenaandoening/beschadiging, een operatie in het hoofd- en halsgebied of een ziekte
van het zenuwstelsel kunnen stoornissen ontstaan in het slikproces, waardoor eten en drinken niet
meer zo vanzelfsprekend zijn. Dit kan plotseling of geleidelijk ontstaan. De gevoeligheid in de
mond, keel, slokdarm, smaak en de speekselbeheersing kunnen verminderd zijn.
Verlammingen van de mond, gezicht en in de rest van het lichaam kunnen voorkomen.
Eten en drinken kan gepaard gaan met veelvoudig verslikken, maar u kunt ook moeite hebben met
het kauwen van vast voedsel.
Omdat voor eten en drinken dezelfde spieren (lippen, tong, kaken, gehemelte, keel) gebruikt
worden als voor praten, komt het vaak voor dat ook het spraak- of stemgeluid veranderd is.
Deze brochure geeft u informatie over en oefeningen als u last hebt van slikproblemen.
Slikproblemen
Problemen die zich kunnen voordoen zijn bijvoorbeeld:
Speeksel, dranken en eten uit de mond laten lopen
Voedsel blijft in de mond plakken
Vocht of voedsel komt via de neus terug
Voedsel blijft in de keel hangen
Doorslikken kost meer moeite
Verslikken tijdens drinken en/of eten, waardoor u moet hoesten of benauwd wordt. Dit kan
leiden tot een longontsteking
Herstel
Afhankelijk van uw algehele conditie en de oorzaak en ernst van de slikproblemen is volledig
herstel mogelijk. Maar er kan ook sprake zijn van blijvende problemen, waardoor u uw eet- en
drinkgewoontes moet aanpassen.
Onderzoek
Bij opname in het ziekenhuis op de afdeling neurologie wordt bij u een slikscreening afgenomen en
de logopedist wordt ingeschakeld voor uitgebreid onderzoek van uw gezicht, mond en
slikmechanisme. Indien nodig wordt er ook een hoestreflexmeting afgenomen. Als aanvullend
onderzoek wordt soms in overleg met de arts nog een slikfoto gemaakt of een KNO-onderzoek
(keel-, neus- en ooronderzoek) afgenomen.
Therapie
De logopedist bespreekt met u de resultaten van het onderzoek en geeft adviezen zodat eten en
drinken zo veilig mogelijk gebeurt en verslikken voorkomen wordt. Soms is het nodig om meteen
met sondevoeding te beginnen omdat u te ziek bent om te eten/drinken of omdat er ernstige
slikproblemen zijn.
De logopedist geeft naast adviezen over houding, viscositeit (vloeibaar, dikvloeibaar, gemalen) en
manier van eten/drinken ook oefeningen voor het verbeteren van het gevoel en de motoriek van
mond- en keelspieren. Daarnaast leert u compensatietechnieken aan om op een veilige en prettige
manier te leren eten en drinken.
Herhaal de door de logopedist geadviseerde oefeningen 10x en doe uw oefeningen 2x per dag.
Pagina 1 van 3
Oefeningen
1. Lipspieroefeningen
2. Zeg met overdreven mondbeweging een ‘oe’ en een ‘ie’ en wissel dit een paar keer af.
3. Trek één mondhoek opzij en vervolgens de andere.
4. Blaas in beide wangen lucht en houdt uw lippen stevig op elkaar zodat er geen lucht
ontsnapt.
5. Blaas 1 wang bol, vervolgens de andere kant.
Tongspieroefeningen
1. Steek uw tong uit en beweeg de tong naar de linker- en rechtermondhoek.
2. Steek uw tong uit en beweeg de tong naar de neus en naar de kin.
3. Steek uw tongpunt in de wang, links en rechts.
4. Klak met uw tong.
Gehemelte-oefeningen
6. Blaas krachtig iets weg (bijvoorbeeld propjes papier).
7. Blaas uw wangen bol, houdt dit even vast en laat geen lucht door uw neus ontsnappen.
8. Zeg ‘p‘ en ‘m’ en laat bij de ‘p’ geen lucht door de neus ontsnappen.
• Oefeningen voor keel- en nekspieren
1. Ga plat op uw rug liggen en til uw hoofd op. Even vasthouden en weer loslaten.
2. leg uw wijsvinger op uw adamsappel. Zing een hoge en dan een lage toon en voel dat uw
adamsappel omhoog en omlaag beweegt.
3. slik stevig waarbij u alle spieren in uw keel aanspant. Houdt tijdens de slik de spierspanning
even vast.
4. Doe net alsof u moet hoesten, maar laat de hoest niet komen. U voelt dat uw stembanden
even blokkeren en laat nu met een zacht kuchje los.
5. Doe alsof u perst en zet hierbij uw keel dicht. De stembanden zijn nu gesloten,; hou dit 3
tellen vast en laat weer los.
6. Verzamel wat speeksel in uw mond, zet u adem vast, zet uw kaken stevig op elkaar en slik
uw speeksel door, waarna u meteen met kracht uitademt met een kuch.
Ruimte voor eventuele aanvullende oefeningen/adviezen
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
Pagina 2 van 3
Evaluatie voorlichting
Bent u van mening dat in deze folder bepaalde informatie ontbreekt, onduidelijk of onjuist is, dan
horen wij dit graag.
U kunt dit aangeven bij het Patiëntenvoorlichtingsbureau.
Telefoonnummers en adressen
Afdeling logopedie
T: 0492 – 59 57 13
E: [email protected]
Patiëntenvoorlichting
T: 0492 – 59 51 02
E: [email protected]
Elkerliek ziekenhuis
www.elkerliek.nl
[email protected]
Locatie Helmond
Wesselmanlaan 25
5707 HA Helmond
Locatie Deurne
Dunantweg 16
5751 CB Deurne
Locatie Gemert
Julianastraat 2
5421 DB Gemert
model 35799 ag 0912 versie 1.0
Pagina 3 van 3