System ubezpieczeń społecznych w Polsce (info z ZUSu)
Download
Report
Transcript System ubezpieczeń społecznych w Polsce (info z ZUSu)
EKONOMIA
Grupa 2
2013/2014
Zasiłki
• Zasiłek chorobowy
• Zasiłek macierzyński
• Zasiłek opiekuńczy
• Świadczenie rehabilitacyjne
• Zasiłek wyrównawczy
• Zasiłek pogrzebowy
Renty
• Renty z tytułu niezdolności do pracy
• Świadczenia z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych
• Renta rodzinna
• Renta socjalna
Emerytury
Przysługuje pracownikowi po wyczerpaniu okresu
pobierania wynagrodzenia chorobowego, tj.
odpowiednio:
od 34 dnia niezdolności do pracy w roku
kalendarzowym lub
od 15 dnia, jeśli pracownik ukończył 50 rok
życia.
Od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego prawo do
zasiłku chorobowego przysługuje:
absolwentom szkół lub szkół wyższych, którzy zostali objęci
ubezpieczeniem chorobowym,
jeżeli niezdolność do pracy spowodowana została
wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy,
ubezpieczonym obowiązkowo, którzy mają wcześniejszy co
najmniej 10-letni okres obowiązkowego ubezpieczenia
chorobowego,
posłom i senatorom, którzy przystąpili do ubezpieczenia
chorobowego w ciągu 90 dni od ukończenia kadencji.
Okres zasiłkowy wynosi maksymalnie 182 dni, a
jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana
gruźlicą – maksymalnie 270 dni.
Od 1 stycznia 2009 roku również ubezpieczone,
których niezdolność do pracy przypada na okres
ciąży, mają prawo do zasiłku chorobowego przez
okres do 270 dni.
Miesięczny zasiłek chorobowy z ubezpieczenia chorobowego wynosi:
80% podstawy wymiaru zasiłku,
70% podstawy wymiaru za okres pobytu w szpitalu dla
pracownika, który nie ukończył 50 lat, a dla pracownika, który
ukończył 50 rok życia – 80%,
100% podstawy wymiaru zasiłku, gdy niezdolność do pracy:
jest spowodowana wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy,
jest spowodowana wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową,
przypada w czasie ciąży,
powstała wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim
przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów
lub poddania się zabiegowi ich pobrania.
Zasiłki chorobowe są wypłacane przez ZUS lub
pracodawcę (zatrudniającego powyżej 20
pracowników), a finansowane z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych.
Przysługuje ubezpieczonej, która w okresie ubezpieczenia
chorobowego lub w okresie urlopu wychowawczego:
urodziła dziecko,
przyjęła na wychowanie dziecko w wieku do 7 roku życia i
wystąpiła do sądu opiekuńczego w sprawie jego
przysposobienia,
przyjęła dziecko w wieku do 7 roku życia na wychowanie w
ramach rodziny zastępczej,
przyjęła na wychowanie dziecko w wieku do 10 lat, wobec
którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego.
Okres wypłaty zasiłku macierzyńskiego z tytułu
urodzenia dziecka jest uzależniony od liczby dzieci
urodzonych przy jednym porodzie i wynosi:
20 tygodni – w przypadku urodzenia jednego
dziecka,
31 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga
dzieci przy jednym porodzie,
33 tygodnie – w przypadku urodzenia trojga dzieci
przy jednym porodzie,
Od 1 stycznia 2012 roku do 31 grudnia 2013 roku
ubezpieczona, która urodziła dziecko, ma prawo
do zasiłku macierzyńskiego także przez okres
określony przepisami Kodeksu pracy jako okres
dodatkowego urlopu macierzyńskiego, którego
wymiar wynosi:
do 4 tygodni – w przypadku urodzenia
jednego dziecka,
do 6 tygodni – w przypadku porodu
mnogiego.
Zasiłek macierzyński z tytułu przyjęcia dziecka na wychowanie jest
uzależniony od liczby dzieci przyjętych na wychowanie i przysługuje
przez okres:
20 tygodni – w przypadku przyjęcia jednego dziecka na
wychowanie,
31 tygodni – w przypadku jednoczesnego przyjęcia dwojga dzieci
na wychowanie,
33 tygodnie – w przypadku jednoczesnego przyjęcia trojga dzieci
na wychowanie,
35 tygodni – w przypadku jednoczesnego przyjęcia czworga
dzieci na wychowanie,
37 tygodni – w przypadku jednoczesnego przyjęcia pięciorga i
więcej dzieci na wychowanie, nie dłużej jednak niż do ukończenia
przez dziecko 7 roku życia lub 10 roku życia (wobec dziecka, w
stosunku do którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku
szkolnego).
Zasiłek macierzyński wynosi 100% podstawy
wymiaru, tj. przeciętnego wynagrodzenia lub
przychodu z ostatnich 12 miesięcy
kalendarzowych.
Zasiłek macierzyński za okres dodatkowego
urlopu macierzyńskiego może być wypłacany
także ubezpieczonemu-ojcu dziecka w
przypadku, gdy:
ubezpieczona-matka dziecka zrezygnowała z
pozostałej części zasiłku macierzyńskiego, po
wykorzystaniu po porodzie co najmniej 14
tygodni.
Przysługuje ubezpieczonemu przez okres
zwolnienia od pracy z powodu osobistego
sprawowania opieki nad:
zdrowym dzieckiem w wieku do 8 lat – w
szczególnych przypadkach (np. zamknięcia
żłobka),
chorym dzieckiem do lat 14 lub innym chorym
członkiem rodziny.
Zasiłek opiekuńczy przysługuje przez okres:
do 60 dni w roku kalendarzowym – jeśli opieka
sprawowana jest nad:
zdrowym dzieckiem w wieku do 8 lat lub
chorym dzieckiem w wieku do 14 lat,
do 14 dni w roku kalendarzowym – jeśli opieka
sprawowana jest nad:
chorym dzieckiem, które skończyło 14 lat, lub
innym chorym członkiem rodziny.
Przysługuje ubezpieczonemu od pierwszego dnia
podlegania ubezpieczeniu chorobowemu.
Zasiłek opiekuńczy przysługuje na równi matce i
ojcu dziecka.
Prawo do tego zasiłku opiekuńczego ma także
ubezpieczony-członek najbliższej rodziny (np.
babcia dziecka), jeśli przerwie pracę i zaopiekuje
się dzieckiem.
Zasiłek jest wypłacany w wysokości 80%
podstawy wymiaru zasiłku chorobowego.
Zasiłek opiekuńczy wypłacany jest przez
pracodawcę bądź przez Zakład Ubezpieczeń
Społecznych, a finansowane z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych.
Przysługuje ubezpieczonemu, który po
wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal
niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub
rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności
do pracy.
Może być ono wypłacane maksymalnie przez
okres 12 miesięcy.
Wysokość świadczenia rehabilitacyjnego z
ubezpieczenia chorobowego wynosi:
90% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego
– za okres pierwszych 90 dni jego pobierania,
75% tej podstawy – za pozostały okres,
100% tej podstawy – jeżeli niezdolność do
pracy
przypada w okresie ciąży,
spowodowana jest wypadkiem przy pracy lub
chorobą zawodową.
O okolicznościach uzasadniających ustalenie
uprawnień do świadczenia rehabilitacyjnego
orzeka lekarz orzecznik ZUS.
Od orzeczenia lekarza orzecznika przysługuje
odwołanie do komisji lekarskiej ZUS.
Przysługuje pracownikowi, którego
wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek
poddania się rehabilitacji zawodowej w celu
adaptacji lub przyuczenia do określonej pracy.
Nie przysługuje osobie uprawnionej do
emerytury lub renty z tytułu niezdolności do
pracy.
Zasiłek przysługuje przez okres rehabilitacji, lecz
nie dłużej niż przez 24 miesiące.
Przysługuje w razie śmierci:
ubezpieczonego,
emeryta lub
rencisty bądź
członków ich rodzin oraz osób, które w dniu
śmierci nie miały ustalonego prawa do
emerytury lub renty, lecz spełniały warunki do
jej uzyskania i pobierania, na pokrycie kosztów
pogrzebu.
Przysługuje także w razie śmierci ubezpieczonego
po ustaniu ubezpieczenia, jeżeli:
śmierć nastąpiła w okresie pobierania zasiłku
chorobowego,
świadczenia rehabilitacyjnego lub
zasiłku macierzyńskiego.
Zasiłek pogrzebowy przysługuje osobie, która
pokryła koszty pogrzebu.
W razie pokrycia kosztów pogrzebu przez inną
osobę niż członek rodziny ubezpieczonego,
emeryta lub rencisty (np. przez pracodawcę, dom
pomocy społecznej, kościół) zasiłek przysługuje
tym podmiotom w wysokości
udokumentowanych kosztów pogrzebu w kwocie
nie wyższej niż 4000 zł.
W razie poniesienia kosztów pogrzebu przez
więcej niż jedną osobę lub podmiot, zasiłek
pogrzebowy ulega podziałowi między te osoby
lub podmioty – proporcjonalnie do poniesionych
kosztów pogrzebu.
Od 1 marca 2011 roku zasiłek pogrzebowy wynosi
4000 zł.
Przysługuje uprawnionym członkom rodziny
osoby, która:
w chwili śmierci miała ustalone prawo do
emerytury lub renty z tytułu niezdolności do
pracy albo spełniała warunki wymagane do
uzyskania jednego z tych świadczeń
w chwili śmierci pobierała zasiłek
przedemerytalny lub świadczenie
przedemerytalne.
Do renty rodzinnej mają prawo:
dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, dzieci
przysposobione – do ukończenia 16 roku życia lub 25 roku
życia, jeśli się uczą oraz bez względu na wiek, jeśli stały się
całkowicie niezdolne do pracy przed 16 rokiem życia lub w
czasie nauki w szkole przed ukończeniem 25 roku życia.
wdowa (wdowiec), jeśli w chwili śmierci męża (żony)
ukończyła 50 lat lub była niezdolna do pracy, albo
wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub
rodzeństwa uprawnionych do renty rodzinnej po zmarłym
mężu, które nie ukończyły 16 roku życia, a jeżeli uczą się –
18 roku życia lub są całkowicie niezdolne do pracy.
Renta rodzinna przysługuje w wysokości:
dla jednej osoby uprawnionej – 85%
świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu,
dla dwóch osób uprawnionych – 90%
świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu,
dla trzech i więcej osób – 95% świadczenia,
które przysługiwałoby zmarłemu.
Wszystkim uprawnionym członkom rodziny
przysługuje jedna łączna renta rodzinna, która w
razie konieczności dzielona jest w równych
częściach między uprawnionych.
Minimalna wysokość renty rodzinnej z
ubezpieczenia wypadkowego wynosi 120% kwoty
najniższej renty rodzinnej.
Przysługuje osobie, która osiągnęła wiek 18 lat,
uznanej za całkowicie niezdolną do pracy z powodu
naruszenia sprawności organizmu, które powstało:
przed ukończeniem 18 roku życia lub
w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej,
przed ukończeniem 25 roku życia, lub
w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury
naukowej.
Prawo do renty socjalnej może zostać przyznane na
stałe lub czasowo.
Jeżeli w orzeczeniu stanowiącym podstawę do
wydania decyzji w sprawie renty socjalnej lekarz
orzecznik ZUS lub komisja lekarska ZUS ustalą, że
całkowita niezdolność do pracy jest trwała –
przysługuje renta socjalna stała.
Jeżeli całkowita niezdolność do pracy zostanie
ustalona na czas określony – przysługuje renta
socjalna okresowa, przez okres wskazany w decyzji
organu rentowego ZUS.
Renta socjalna przyznawana jest w stałej
wysokości i wynosi 84% kwoty minimalnej renty,
jaka przysługiwałaby z tytułu całkowitej
niezdolności do pracy.
Prawo do renty socjalnej ulega zawieszeniu w
przypadku, gdy osoba uprawniona osiągnęła
przychód w łącznej kwocie przekraczającej 70%
przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za
kwartał kalendarzowy.
Decyzję w sprawie rent socjalnych wydaje i
świadczenia te wypłaca ZUS, a finansowane są one
z budżetu państwa.
Przysługuje ubezpieczonemu, który:
jest niezdolny do pracy,
ma wymagany do uzyskania renty okres składkowy i
nieskładkowy,
niezdolność do pracy powstała w okresach
składkowych (okres zatrudnienia, okres
ubezpieczenia) lub nieskładkowych (np. w okresie
pobierania zasiłku chorobowego lub opiekuńczego)
albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania
tych okresów.
Z tytułu wypadku przy pracy lub choroby
zawodowej mają zastosowanie następujące
świadczenia:
zasiłek chorobowy,
świadczenie rehabilitacyjne,
zasiłek wyrównawczy,
jednorazowe odszkodowanie,
renta z tytułu niezdolności do pracy, w tym renta
szkoleniowa,
renta rodzinna,
dodatek pielęgnacyjny,
dodatek do renty rodzinnej - dla sieroty zupełnej,
pokrycie kosztów leczenia, w szczególności zaopatrzenia
w przedmioty ortopedyczne.
Świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego nie
przysługują ubezpieczonemu jeżeli:
wyłączną przyczyną wypadku było udowodnione
naruszenie przez ubezpieczonego
przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia,
spowodowane przez niego umyślnie lub wskutek rażącego
niedbalstwa.
ubezpieczony, który będąc
w stanie nietrzeźwym lub
pod wpływem środków odurzających lub
substancji psychotropowych
przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku.
Ubezpieczonemu, który wskutek wypadku przy
pracy lub choroby zawodowej doznał stałego lub
długotrwałego uszczerbku na zdrowiu
przysługuje jednorazowe odszkodowanie .
(Od 1 kwietnia 2007 r. jednorazowe
odszkodowanie przysługuje w wysokości 20%
przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent
stałego lub długotrwałego uszczerbku na
zdrowiu).
Z dniem 1 stycznia 1999 roku weszła w życie reforma
systemu emerytalnego.
Od 1999 roku w Polsce funkcjonują równolegle dwa
systemy emerytalne:
stary system emerytalny – dla osób urodzonych
przed 1 stycznia 1949 roku,
nowy system emerytalny – dla osób urodzonych
po 31 grudnia 1948 roku.
Osoby urodzone po 31 grudnia 1948 roku, a przed
1 stycznia 1969 roku miały możliwość pozostania
w dotychczasowym systemie emerytalnym,
tj. repartycyjnym (I filar), albo
przystąpić do nowego systemu emerytalnego tj.
repartycyjnego (I filar) i kapitałowego (II filar),
wybierając otwarty fundusz emerytalny.
Osoby te mogły przystąpić do nowego systemu
emerytalnego do 31 grudnia 1999 roku.
Przewiduje się emeryturę z obniżonym stażem
ubezpieczeniowym.
Emeryturę tę może uzyskać:
kobieta, która ukończyła 60 lat i posiada co najmniej 15letni okres składkowy i nieskładkowy, a także
mężczyzna, który ukończył 65 lat i posiada 20-letni
okres składkowy i nieskładkowy.
Jednak emerytura ta nie podlega podwyższeniu do kwoty
najniższej gwarantowanej emerytury.
Emerytura obliczona według starego systemu
wynosi:
Kwota bazowa jest to 100% przeciętnego
wynagrodzenia z poprzedniego roku
kalendarzowego pomniejszonego o potrącone od
ubezpieczonych składki na ubezpieczenia
społeczne i ustalana jest od 1 marca każdego roku.
emerytura z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych (FUS) oraz
emerytura kapitałowa – okresowa bądź
dożywotnia (od 2014 roku).
Wysokość nowej emerytury przysługującej z FUS
to równowartość kwoty zgromadzonych po dniu
31 grudnia 1998 roku i zwaloryzowanych składek
na ubezpieczenie emerytalne oraz kwoty
zwaloryzowanego tzw. kapitału początkowego,
podzielona przez wyrażone w miesiącach średnie
dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym
wiekowi przejścia na emeryturę osoby
wnioskującej o jej przyznanie.
Kapitał początkowy jest nowym elementem polskiego
systemu emerytalnego.
Kapitał ten to rozliczenie okresu opłacania składek do dnia
wejścia w życie ustawy, tj. do 1 stycznia 1999 roku.
Jest ustalany dla każdego urodzonego po 31 grudnia 1948
roku ubezpieczonego, który przed 1999 rokiem opłacał
składkę na ubezpieczenie społeczne lub składkę tę za
ubezpieczonego opłacał płatnik składek.
Dla każdej z tych osób obliczona jest hipotetyczna
emerytura, jaką otrzymałaby 1 stycznia 1999 roku.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych
„Ubezpieczenia społeczne w Polsce”,
Warszawa 2012