Transcript Lees verder - Nederlandse Officieren Vereniging

Draagvlak voor Defensie in de Maatschappij
Russische minderheden; een bedreiging?
Versie 161108
INLEIDING
Rusland acht de bescherming van Russische minderheden in haar omliggende landen van zo groot
belang dat een interventie gerechtvaardigd is als die minderheden het ‘slachtoffer dreigen te
worden van nationalistisch geweld’. Zijn wij bereid om de rug ‘politiek en militair ‘recht te houden’
als het op artikel 5 van het NAVO-verdrag aankomt? Beschikken wij over de benodigde militaire
middelen?
RELATIE MET ACTUALITEIT
Nadat Rusland eerder al met geweld heeft ingegrepen in Moldavië en Georgië laten de annexatie
van de Krim in 2014 en het sinds medio 2014 voortdurende oorlogsgeweld in Oost-Oekraïne zien
dat Rusland niet vies is van een staaltje machtspolitiek.
De ‘bescherming van Russische minderheden’ wordt in Oost-Oekraïne in de praktijk gebracht
waarbij alle Russische bemoeienis met dit conflict stelselmatig wordt ontkend, ondanks dat de
bewijslast van deze bemoeienis onmiskenbaar is.
In omliggende landen, waaronder de NAVO-lidstaten Estland, Letland, Litouwen en Polen Polen
wordt Russische inmenging als een groot gevaar gezien.
VRAGEN
Betekent de bescherming van Russische minderheden een bedreiging voor het westen, in het
bijzonder de NAVO-lidstaten?
Welke rol moet de Nederlandse krijgsmacht kunnen spelen bij het voorkomen van Russisch
ingrijpen in de omliggende landen?
BESCHOUWING
In 2005 zei Poetin al: ‘De ineenstorting van de Sovjet-Unie was de grootste geopolitieke ramp van
de 20e eeuw ...’
Alle tekenen wijzen erop dat Rusland zich niet langer bij het verlies van de status van wereldmacht
a.g.v. het uiteenvallen van de Sovjet-Unie wil neerleggen. In Russische ogen is de NAVO opgerukt
tot aan haar buitengrenzen en Rusland ziet het lidmaatschap van de NAVO van voormalige
Warschau-Pactstaten met lede ogen aan. In hoeverre Rusland dat als een directe militaire
bedreiging ziet, is lastig in te schatten. De NAVO heeft weliswaar meer lidstaten gekregen, maar het
militair vermogen en het vermogen snel op opdoemende dreigingen te reageren zijn vooral door de
aanhoudende bezuinigingen eerder af- dan toegenomen. Ook wordt de snelheid van
besluitvorming aan NAVO-zijde negatief beïnvloed door het aantal van 28 lidstaten. Bij de acties om
de Krim te annexeren heeft Rusland zich weinig zorgen heeft gemaakt over de Westerse reactie. Dit
is evenmin het geval bij de voortdurende Russische activiteiten in Oost-Oekraïne. De economische
sancties van het Westen lijken nauwelijks indruk te maken en de onlangs genomen militaire
tegenmaatregelen lijken niet veel indruk te wekken. Daarom kunnen we aannemen dat het
agressieve gedrag van de Russische machthebbers niet wezenlijk zal veranderen.
Rusland streeft ernaar haar invloedssfeer weer uit te breiden naar aangrenzende landen om zo
weer afstand tot het NAVO-grondgebied te creëren. Tegelijkertijd wordt er heel veel geld besteed
aan de uitbreiding en modernisering van de Russische strijdkrachten, ook al om de status van
militaire superpower terug te krijgen.
Het Westen moet de afschrikking die uitgaat van artikel 5 van het NAVO-verdrag geloofwaardig
maken in Russische ogen. De tijdens de Top van Warschau aangekondigde - en inmiddels in gang
gezette - versterking van de oostflank is een goede eerste stap, maar nog onvoldoende: Poetin zet
zijn illegale acties in Oost-Oekraïne ook na de genoemde top voort en gaat ervan uit dat de NAVO
de Westerse politieke verontwaardiging niet echt kracht kan bijzetten door gebrek aan middelen en
de wil deze middelen in grote aantallen in te zetten. Dat is niet alleen een militair probleem, maar
vooral een politiek probleem.
NAVO-maatregelen als het stationeren (op rotatiebasis) van troepen in landen die zich bedreigd
voelen, de gezamenlijke air policing van het luchtruim van de Baltische staten, maritieme presentie
in de Oost- en Zwarte Zee en oefeningen in de buurt van de Europese grenzen met Rusland
moeten duidelijk maken dat het bondgenootschap instaat voor de veiligheid van alle lidstaten. Als
het daar echter bij blijft, zal de indruk die deze maatregelen op de Russische machthebbers maken,
niet van lange duur zijn.
MENING GOV|MHB
Het belang van een functionerende afschrikking behoeft nauwelijks betoog.
Er is een directe relatie tussen militair vermogen en politieke wil
Defensie moet de grondwettelijke taken – het in bondgenootschappelijk verband verdedigen van het
grondgebied en het bevorderen en herstellen van de internationale rechtsorde – niet alleen kunnen
uitvoeren, maar deze ook een langere periode kunnen volhouden. Dat vereist capabilities en
voortzettingsvermogen.
ONELINERS
Rusland: een democratie met dictatoriale trekken of een dictatuur met een democratische
schaamlap?
Het voorkomen van gewapende conflicten in Oost-Europa is ook voor Nederland een levensbelang
Poetin laat zich niet tegenhouden door alleen mooie woorden. Ook hard power en de bereidheid
deze te gebruiken zijn nodig.