Transcript brief - Federatie Opvang

Aan de leden van de vaste Commissie voor
Binnenlandse Zaken van de Tweede Kamer
T.a.v. heer M.J. van der Leeden
griffier
Postbus 20011
2500 EA Den Haag
Per e-mail: [email protected]
Datum
14 november 2016
Contactpersoon
Telefoon
mevrouw R. Beers
033 4615029
Onderwerp
Ons kenmerk
Algemeen Overleg Sociaal Domein op
16 november 2016
FO/RIBW/rabr/naem/192118/2016
Geachte leden van de Tweede Kamer,
Op 16 november 2016 spreekt u met minister Plasterk over het sociaal domein, waarvoor hij
coördinerend bewindspersoon is. In deze brief willen de Federatie Opvang en de RIBW
Alliantie aandacht vragen voor de positie van cliënten van instellingen voor beschermd
wonen, maatschappelijke opvang en vrouwenopvang in dat sociale domein. Wij maken ons
grote zorgen over het gebrek aan integrale dienstverlening aan cliënten (volwassenen,
jongeren en kinderen), zowel binnen als aansluitend aan het sociaal domein. Wij hebben
eerder onze zorgen verwoord over een groot aantal knelpunten in het sociaal domein geuit
naar aanleiding van de WMO monitor die we onder onze leden hebben uitgevoerd1. Ook
toen hebben we aangegeven dat wij het noodzakelijk vinden dat de verantwoordelijke
overheden in gezamenlijkheid en integraal de regie op deze knelpunten nemen.
Eindrapportage Transitiecommissie Sociaal Domein (TSD): integrale aanpak ontbreekt
De TSD legt in haar vijfde rapportage de vinger op de zere plek: een integrale aanpak vanuit
het perspectief van de vragen van mensen en de maatschappelijk opgaven spreekt niet
vanzelf. Wij constateren dat nauwelijks aandacht bestaat voor integrale hulp aan burgers die
gebruik maken van de maatschappelijke opvang, beschermd wonen en vrouwenopvang.
Zelfs in de rapportage van de TSD ontbreekt deze groep. Terwijl het om bijna 100.000 van
de meest kwetsbare mensen in Nederland gaat.
Gemeenten hebben niet goed in beeld om welke burgers het gaat in opvang en beschermd
wonen en om hoeveel mensen het gaat, zo blijkt uit antwoorden op Kamervragen over de
VWS begroting. Van maatwerk is lang niet altijd sprake als het gaat om deze doelgroepen.
Juist deze burgers staan voor elk loket van de gemeente omdat zij ondersteuning nodig
hebben op meerdere levensgebieden: wonen, werk, gezondheid, veiligheid, inkomen,
schulden en participatie.
1
Uitkomsten zevende Wmo-monitor
Voor kinderen die opgroeien met ervaring van armoede, dakloosheid en huiselijk geweld is
niet vanzelfsprekend jeugdhulp beschikbaar. Cliënten en professionals melden ons dat zij de
weg naar passende hulp niet kunnen vinden.
De samenwerking tussen instellingen voor opvang en beschermd wonen enerzijds en
wijkteams anderzijds is cruciaal om cliënten veilig en stabiel op de langer termijn te laten
wonen. Preventie van huisuitzetting en zo nodig snelle herhuisvesting zou overal het
uitgangspunt moeten zijn. Wijkteams zijn hier overwegend niet in geschoold. De relatie met
woningcorporaties die huisvesting verschaffen aan deze cliënten verdient onderhoud en
intensivering. Op dit moment zien wij dat cliënten met ernstige psychische aandoeningen of
een verstandelijke beperking steeds langer in de nachtopvang moeten slapen zonder
passende ondersteuning van de gemeente te krijgen. Ook verblijven ggz patiënten veel te
lang in ggz of verslavingsklinieken. Steeds meer gezinnen kloppen aan vanwege (dreigende)
dakloosheid.
We zouden van de minister willen weten wat hij gaat doen, met de bewindspersonen van
VWS, SZW, Wonen en V&J, om een investering mogelijk te maken in de ontwikkeling van
integrale ondersteuning, schuldhulp, inkomensvoorzieningen, huisvesting en toeleiding naar
werk voor burgers die voor al die aspecten een beroep op de gemeente moeten doen? Wat
gaat hij doen om de samenwerking van gemeentelijke diensten onderling te verbeteren?
Heeft de minister de Nationale Ombudsman2 gevraagd wat de uitkomsten zijn van diens
onderzoek?
Gemeenschappelijke verantwoordelijkheid: meerjarig nationaal programma
noodzakelijk
Gemeenten beschikken over alle noodzakelijke instrumenten om integrale arrangementen
om participatie in de samenleving daadwerkelijk mogelijk te maken. Te denken valt aan
collectieve preventie via de GGD, de toeleiding naar werk via de Participatiewet, de
briefadressenregeling uit de Wet basisregistratie Personen, huisvestingsmogelijkheden voor
bijzondere doelgroepen via prestatieafspraken met woningcorporaties, bijstand en bijzondere
bijstand uit de Participatiewet; schuldhulp uit de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening,
opvang en beschermd wonen uit de Wmo, begeleiding, cliëntondersteuning en dagbesteding
uit de Wmo, Jeugdhulp uit de Jeugdwet, collectieve zorgpolissen voor minima uit de Zvw,
enzovoort. De mogelijkheden om integrale arrangementen te bieden zijn indrukwekkend.
Des te schrijnender is het dat veel mensen met ernstige psychiatrische aandoeningen zo
weinig in beeld zijn, tenzij ze ‘verward gedrag’ vertonen. Dat kan niet de bedoeling zijn.
Ondersteuning begint aan de voorkant, met goede begeleiding, werk of dagactiviteiten, en
bestaanszekerheid qua inkomen en huisvesting.
Het Rijk (vanuit haar stelselverantwoordelijkheid) en de gemeenten hebben een
gemeenschappelijke verantwoordelijkheid om, samen met de partijen uit het maatschappelijk
middenveld, de transformatie in het sociaal domein te laten slagen. Om dit te bereiken is een
integrale samenhangende, inhoudelijke agenda nodig. Wij onderschrijven het advies van de
TSD om deze gezamenlijke verantwoordelijkheid en de integrale samenhangende
inhoudelijke agenda te verankeren in een nationaal meerjarig programma sociaal domein.
Wij stellen voor, als voorloper op en onderdeel van dit programma, een landelijk integraal
meerjarenprogramma voor beschermd wonen en opvang in te richten, waarin sturing en
toezicht op de realisatie van de randvoorwaarden zoals genoemd in het advies van de
Commissie Toekomst Beschermd Wonen en Opvang (rapport Dannenberg: betaalbare en
beschikbare wooneenheden, landelijke toegang, toereikende dagbesteding ed) centraal
staan.
2
https://www.nationaleombudsman.nl/nieuws/2016/ombudsman-vraagt-283-gemeenten-naarklachten-sociaal-domein
2
Conclusie
De decentralisaties van zorg naar het sociaal domein bieden cliënten van opvang en
beschermd wonen perspectief op een toekomst waarin zij veilig kunnen wonen en werken en
zich burger van deze maatschappij kunnen weten. Op dit moment is daarvan nog geenszins
sprake. Deze groep blijft achter in het verwezenlijken van de doelstelling van de
decentralisaties, net zoals zij achterbleven in de Wmo20073. Wij vinden dat het Rijk
verantwoordelijk is om een inhaalslag hierop te gaan inzetten.
Met vriendelijke groet,
drs. J.P. Laurier
voorzitter Federatie Opvang
A.P.B.M. van Tuijn
voorzitter RIBW Alliantie
3
‘De WMO in beweging’ Evaluatie Wmo2007 door Sociaal Cultureel Planbureau, mei 2014,
http://www.scp.nl/Publicaties/Alle_publicaties/Publicaties_2014/De_WMO_in_beweging
3