Transcript Moedig chronisch zieke medewerker aan om open te zijn

PRAKTIJK
Hoofdartikel
Re-integratie
Moedig chronisch
zieke medewerker aan
om open te zijn
Cobi Wattez
Elke dag gaan er honderdduizenden chronisch zieken naar hun werk. Soms
weet zelfs de baas niet wat er loos is, want zieke medewerkers verzwijgen
vaak hoe zij eraan toe zijn. Dat is schadelijk voor zowel werkgever als werknemer. Terwijl openheid en aanpassingsbereidheid juist kansen bieden aan
bedrijf en personeel. Daarom is het belangrijk om de dialoog over chronische
aandoeningen op het werk te verdiepen.
LoopbaanVisie oktober 2016
29
PRAKTIJK
Re-integratie
Ronald is al jarenlang ziek. Hij heeft diabetes, maar
dat ziet hij allerminst als een beperking om te werken. Daarom gaat hij elke ochtend naar zijn werk bij
het productiebedrijf, waar hij al jaren aan de slag is.
Noodzakelijke aanpassingen in zijn werk kan hij gewoon
bespreken met zijn leidinggevende. Die stelt hem in
staat om onder werktijd naar het ziekenhuis te gaan
voor controle, zonder dat hij een vrije dag hoeft op te
nemen. Heeft hij onder werktijd even een pauze nodig
vanwege zijn diabetes, dan kan dat gewoon.
Zo gaat het niet overal. Het is allerminst zeker dat werkgevers bereid zijn om aanpassingen aan te brengen om
chronisch zieken optimaal te laten functioneren op het
werk. Daar zijn chronisch zieken zich van bewust, net
als Ronald. Toen hij solliciteerde naar de baan die hij nu
heeft, verzweeg hij zijn aandoening. Omdat hij die niet
relevant vond voor zijn werk en voor zijn toekomstig
functioneren, zo zegt hij zelf. Hij acht zichzelf vakbekwaam, hij heeft zijn ziekte volkomen onder controle
en weet hoe hij er op zijn werk mee moet omgaan.
Waarom moet je het er dan over hebben tijdens een
sollicitatie?
Anderhalf miljoen werkende zieken
Zo denken veel chronisch zieken erover. Vertellen aan
je mogelijk toekomstige baas dat je elke dag ziek bent,
geldt niet als een aanbeveling. Volgens de wet hoeven
ze hun chronische ziekte niet te melden, zolang die
niet de veiligheid van werkvloer en omgeving bedreigt.
Eenmaal in dienst blijven chronisch zieken vaak zwijgen,
zo signaleerde de SER (Sociaal Economische Raad), uit
vrees mikpunt te worden van collega’s en bazen die
chronisch zieken niet serieus nemen.
Hoe begrijpelijk ook, deze schroom maakt dat er elke
dag mensen naar hun werk gaan die niet willen of
durven aan te geven wat zij nodig hebben om optimaal
te functioneren. Zo is het voor de werkgever ook niet
mogelijk om goede aanpassingen te regelen. Het gaat
hier niet om uitzonderingen. Onderzoekers schatten dat
een half miljoen tot anderhalf miljoen chronisch zieken
een baan hebben. Dat is een kwart tot zeventig procent
van de chronisch zieken onder de beroepsbevolking,
volgens een schatting van de SER. Onderzoeksinstituut TNO denkt zelfs dat een op drie mensen van de
beroepsbevolking chronisch ziek is. Het gaat om ziekten
zoals diabetes, artrose, astma of zelfs chronische kanker.
Dagelijks veroorzaken ze ongemak, zonder funest te zijn.
Veel van deze chronisch zieken kunnen werken en doen
dat ook.
Invloed op inzetbaarheid
Maar hoe vitaal ze ook lijken, toch heeft hun aandoening invloed op hun inzetbaarheid. Meer dan de helft
wordt beperkt in het functioneren, aldus TNO. Zo zijn
ze vaker vermoeid, ze moeten medicijnen slikken in
werktijd, ze kunnen bepaalde handelingen niet goed
uitvoeren, het tempo kunnen ze soms niet aan of ze
hebben meer moeite om informatie te onthouden en te
verwerken.
Tabel 1. Behoeftepeiling werkenden met een chronisch ziekte, november 2014.
Maatregelen waar de meeste behoefte aan is (%)
Vermindering van de werkdruk
Coaching op het werk over werken met een chronische ziekte Informatie op het werk over werken met een chronische ziekte Lagere taakeisen (Extra) pauze
Klimatologische aanpassingen (temperatuur, luchtvochtigheid, stof)
30
LoopbaanVisie oktober 2016
31
22
21
21
17
17
KANTELING
Hoofdartikel
Tabel 2. Behoeftepeiling werkenden met een chronisch ziekte, november 2014.
De meeste maatregelen van de werkgever
Hoe effectief vinden uw werknemers die?
Gesprek met leidinggevende Gesprek met collega’s Gesprek met bedrijfsarts Meer vrijheid en autonomie Flexibele werktijden Minder werkuren Verandering in het soort werktaken 46 42 40 30 27 23 23
Hebben chronisch zieken reden om aan te nemen dat
hun gezondheid hun loopbaan in de weg zit? In de
praktijk zijn werkgevers veel redelijker dan de chronisch
zieken vrezen. Velen tonen zich begripvol als zij horen
hoe het is gesteld met hun personeel. De bereidheid
om aanpassingen te maken, is zeker aanwezig. Ook
de bedrijfsarts neemt hun ervaringen en hun klachten
serieus. Dat leidt tot concrete maatregelen, zoals overleg
met leidinggevenden en collega’s, een aangepaste
werkplek, klimatologische ingrepen. Bijna de helft van
de chronisch zieken ervaart deze aandacht als steun in
de rug, aldus onderzoek van TNO.
Meer autonomie
Maar de praktijk leert ook dat de aanpassingen van
werkgevers niet altijd genoeg zijn om tegemoet te
komen aan wat chronisch zieken nodig hebben om
optimaal te functioneren. Denk aan meer autonomie
in het werk, aangepaste taken, flexibele werktijden en
extra pauzes. Dat zijn bij uitstek de aanpassingen die
werkgevers het minst vaak aanbieden, aldus TNO.
Bij veel organisaties is hier nog een inhaalslag mogelijk.
Daarbij helpt het als de werkgever en de chronisch
zieken gericht in gesprek gaan over het vraagstuk.
Ondanks alle goede bedoelingen, gebeurt dat onvoldoende. Chronisch zieken zijn er zo aan gewend om
hun eigen boontjes te doppen, dat ze weinig aandacht
vragen voor hun hulpvraag. Werkgevers op hun beurt
56
66
56
54
82
80
79
beseffen niet hoe zwaar het is voor chronisch zieken om
topprestaties te leveren. Werkgevers denken dat ze er
wel zijn met de aanpassingen die ze bieden. Zeker als de
chronisch zieke medewerkers er verder niet op reageren.
Een betere uitwisseling van informatie en visies is nodig,
zowel voor de chronisch zieke medewerker als voor de
werkgever. Zonder doeltreffende aanpassingen leveren
chronisch zieken uiteindelijk niet de prestatie waar de
werkgever op mag rekenen. Resultaten blijven vaak
achter, deadlines worden gemist, de kwaliteit van producten, diensten en service schiet tekort. Presenteïsme,
zoals ziek zijn op het werk wordt genoemd, berokkent
bedrijven meer schade dan ziekteverzuim (zie tabel 3),
zonder dat het opvalt. Het is immers nauwelijks vast te
stellen hoe groot de mogelijke onderprestatie is van een
chronisch zieke werknemer die gewoon op het werk
komt.
Zeven miljoen chronisch zieken
Dit probleem neemt alleen maar toe, want het aantal
chronisch zieken groeit gestaag: van ruim vijf miljoen
in 2011 tot zeven miljoen in 2030, aldus demografen.
Steeds meer werkgevers krijgen te maken met chronisch
zieke medewerkers.
Het is dan ook belangrijk dat zowel de werkgever als de
medewerkers gericht met elkaar in gesprek gaan over
dit onderwerp. Omdat dit niet vanzelf gaat, helpt het
LoopbaanVisie oktober 2016
31
PRAKTIJK
Re-integratie
als er sessies worden belegd die deze dialoog op gang
helpen. Bijvoorbeeld via werkoverleg, loopbaancoaching
of trainingen over werkoptimalisatie. Het is aan de werkgever om een cultuur te stimuleren waarin werknemers
zich vrij voelen om de inbreng te geven die nodig is
voor structurele aanpassing voor chronisch zieken.
Zo’n cultuur is herkenbaar aan het ondubbelzinnige
Tabel 3. De kosten van doorwerken bij ziekte in
verhouding tot de totale bedrijfskosten per ziekteverschijnsel (in %).
Vermoeidheid
73
Allergieën 70
Migraine70
Maag- en darmproblemen 67
Slaapproblemen
66
Depressie of angst
62
Astma60
Letsel aan rug of nek
60
Osteiarthritis 56
Ademhalingsstoornis56
Obesitas56
Diabetes45
Cholesterol 43
Hoge bloeddruk
35
Kanker30
Hart- en vaatziekten
28
Luchtweginfecties
14
Bron: Alyssa Schultz, School of Kinesiology,
University of Michigan
signaal dat er plaats is voor chronisch zieken in de
organisatie. Bijvoorbeeld door duidelijk te maken dat
chronisch zieken dezelfde kansen in de organisatie krijgen als iedereen. Sommige bedrijven doen dat door te
laten zien dat chronisch zieken leidinggevende functies
bekleden. Zo is Herman Huijbregts gekluisterd aan een
rolstoel en ook de trotste adjunct-directeur van het
warenhuis De Kringloper in Roosendaal. Hij komt in de
regionale media vrolijk met zijn verhaal naar buiten.
Het signaal dat van dit soort voorbeelden uitgaat, is dat
chronisch zieken hun aandoeningen niet hoeven te verbergen of te bagatelliseren. De organisatie laat zien dat
ze flexibel is, open staat voor aanpassing en diversiteit
omarmt.
Organisaties die zich zo willen positioneren, doen er
goed aan om medewerkers actief te stimuleren om
open te zijn over hun chronische aandoening, over
wat zij ervaren op en buiten het werk. Stimuleer hen
om samen met hun collega’s ideeën te bedenken voor
aanpassingen die chronisch zieken helpen. Train leidinggevenden in het herkennen van signalen van chronisch
zieken en leer hen hoe ze regelmatig het gesprek
hierover kunnen aangaan op de werkvloer. En zorg dat
bedrijfshulpverleners (BHV’er) geschoold worden in
hulpverlening aan chronisch zieken op het werk.
Deze aanpassingen maken de organisatie niet alleen
vitaler en productiever, maar ook aantrekkelijker op de
arbeidsmarkt. Vooral de jonge generatie heeft dit sociale
aanpassingsvermogen hoog in het vaandel staan. Een
flexibele organisatie die dat praktiseert, is weerbaar, eigentijds en wat minstens zo belangrijk is, menselijker. ■
Cobi Wattez is Arbeid- en Organisatiepsycholoog bij Zorg van de Zaak,
een netwerk van bedrijven op het gebied van bedrijfszorg, leefstijlzorg en
medische zorg. Zij is actief betrokken bij uiteenlopende projecten zoals een
vereniging voor de behartiging van chronisch zieken en is gespecialiseerd in
het combineren van werk- en privéverantwoordelijkheden.
Cobi Wattez
32
LoopbaanVisie oktober 2016
Hoofdartikel
“De nummer 1 training
“De nummer
1 training
voor moderne
voor moderne
loopbaanprofessionals”
loopbaanprofessionals”
Uw docenten
Maaike Kooter, Intelligence Group
Larissa Lodewijk, Leeuwendaal
Uw docenten
Maaike Kooter, Intelligence Group
Larissa Lodewijk, Leeuwendaal
Leergang Arbeidsmarktgedreven Loopbaanprofessional
Start woensdag 18 januari 2017
Leergang Arbeidsmarktgedreven Loopbaanprofessional
woensdag
18 januari 2017
Met behulp van objectieve kennis gecombineerd
Tijdens Start
de Leergang
Arbeidsmarktgedreven
Loopbaanprofessional worden loopbaanadviseurs,
met ervaring achterhalen we kansrijke opleidingen,
Metenbehulp
van objectieve
kennis gecombineerd
jobhunters
en mobiliteitsspecialisten
getraind in het
beroepen
bedrijven.
Met de nieuwste
tooling
Tijdens
de Leergang Arbeidsmarktgedreven
worden
met ervaring
we kansrijke
opleidingen,
en websites
schetsenachterhalen
we een gericht
arbeidsmarktvertalenLoopbaanprofessional
van arbeidsmarktkennis
naar loopbaanadviseurs,
kansen voor
jobhunterswerkgevers
en mobiliteitsspecialisten
beroepen
en bedrijven.
Met de nieuwste tooling
werkzoekenden,
en overheden. getraind in het perspectief
met kansrijke
banen.
vertalen van arbeidsmarktkennis naar kansen voor
en websites schetsen we een gericht arbeidsmarktwerkzoekenden, werkgevers en overheden.
perspectief met kansrijke banen.
Download de factsheet met
Beoordeeld op Springest
met een 8,4!
Beoordeeld op Springest
met een 8,4!
www.avamc.nl/loopbaan
www.avamc.nl/loopbaan
uitgebreide informatie op de website.
Download de factsheet met
uitgebreide informatie op de website.
LoopbaanVisie oktober 2016
33