Transcript INLEIDING - Mobile Learning Initiative

BACHELOR 2
Praktijkcursus Gezondheidszorg
INLEIDING
Cursuscoördinator: Dhr. dr. M.B.M Soethout
Mobile Learning Initiative VUmc Amsterdam
PRAKTIJKCURSUS
GEZONDHEIDSZORG
7 januari t/m 20 januari 2015
Cursuscoördinator
dhr. dr. M.B.M. Soethout
Afdeling: Sociale geneeskunde Kamer: MF-C577
T: 020-4448384
E: [email protected]
Vice-cursuscoördinator
mw. drs. W. Hopmans
Afdeling: Sociale geneeskunde T: 020-4448384
E: [email protected]
Semestercoördinator
Naam: mw. prof. dr. C. Dijkstra
Betrokken docenten en afdelingen in de cursus
Dhr. drs. J.M. Boot""
"
Mw. drs. M.A. Broekens " "
Mw. dr. M.C. de Bruijne " "
Mw. dr. O.C. Damman " "
Mw. dr. V. Dorenberg " "
Mw. drs. L. Douma""
"
Mw. drs. B. Hooftman " "
Dhr. drs. T. Jansen""
"
Dhr. drs. P. Kemper"
"
Mw. dr. M. Langelaan " "
Mw. drs. A. Martens"
"
Mw. drs. H. Merten""
"
Mw. drs. A. Romijn""
"
Mw. drs. J. Schilp" "
"
Mw. drs. S. van Schoten ""
Mw. drs. S. Steen" "
"
Mw. drs. D. Verver""
"
Mw. drs. S. Vonk" "
"
Dhr. prof. dr. H. de Vries ""
Mw. prof. dr. C. Wagner " "
"
"
"
"
"
"
"
"
"
"
"
"
"
"
"
"
"
"
"
"
Sociale geneeskunde
Sociale geneeskunde
Sociale geneeskunde
Sociale geneeskunde
Sociale geneeskunde
Sociale geneeskunde
Sociale geneeskunde
Sociale geneeskunde
Sociale geneeskunde
Sociale geneeskunde
Sociale geneeskunde
Sociale geneeskunde
Sociale geneeskunde
Sociale geneeskunde
Sociale geneeskunde
Sociale geneeskunde
Sociale geneeskunde
Sociale geneeskunde" "
"
Huisartsgeneeskunde en ouderengeneeskunde
Sociale geneeskunde
Gastcolleges
"
"
"
"
"
Dhr. drs. W.J. Bos" "
"
Mw. prof. dr. D.M.J. Delnoij "
"
"
"
"
"
Mw. dr. W. Otten " "
"
"
"
"
"
Voorzitter raad van bestuur VUmc
Bijzonder hoogleraar Transparantie in de Zorg vanuit patiëntperspectief;
TRANZO Tilburg University en directeur Kwaliteitsinstituut
Onderzoeker TNO Quality of Life
2
ALGEMENE
INLEIDING
In deze praktijkcursus maak je kennis met de
organisatie en het functioneren van de
gezondheidszorg in Nederland en leer je zelf na te
denken over mogelijke verbeteringen in de zorg. De
gezondheidszorg is er primair voor patiënten: zij zijn het
die de zorg en de uitkomsten van zorg ervaren. Er
wordt als arts van je verwacht dat je weet hoe de
patiënt zijn/haar gang door de gezondheidszorg maakt
en wat zijn/haar perspectief daarop is; en op basis
daarvan weet hoe je een verbeterplan voor de zorg kunt
opstellen. In deze cursus komen de verschillende
actoren in de gezondheidszorg en hun onderlinge
relatie aan bod. Van daaruit worden kwaliteit van zorg,
patiëntveiligheid, vraaggestuurde zorg, en de uitvoering
en organisatie van zorg besproken. Het
patiëntperspectief staat steeds centraal en de nadruk
ligt daarbij op chronisch zieke patiënten. Zorgstelsels
over de hele wereld zijn namelijk bezig met een
overgang naar zorg die gericht is op chronisch zieken.
In de cursusafhankelijke toetsing (CAT) werk je
individueel een verbeterproject voor de zorg aan
chronisch zieken uit, aan de hand van een casus. Dit
gebeurt in de tentamenzaal op een computer (zie
rooster).
In de praktijkcursus bereiden zowel theorie als praktijk
je voor op deze toets. De praktijkbezoeken aan
patiëntenverenigingen en aan de andere actoren in de
gezondheidszorg nemen een belangrijke plaats in. De
praktijkbezoeken aan de actoren sluiten inhoudelijk aan
op de studieopdrachten. Als afsluitend practicum vindt
er een ‘Werkconferentie-Betere zorg voor chronisch
3
zieken’ plaats. Tijdens deze werkconferentie
vertegenwoordig je samen met een aantal collega’s één
van de actoren waarmee je tijdens de studieopdracht en
het praktijkbezoek kennis hebt gemaakt.
bepaalt zelf wie van jullie beide welk onderdeel
presenteert).
De eindopdracht is dat je gezamenlijk een
verbeterproject voor de zorg aan chronisch zieken
bedenkt, als voorbereiding op de toets. Een selectie
van de voorgestelde verbeterprojecten wordt
vervolgens besproken en becommentarieerd door een
forum van afgevaardigden uit de praktijk. Tenslotte komt
het forum tot een keuze voor het beste voorstel en
wordt aan de winnaars een prijs uitgereikt.
• De slotconferentie is een forum (met panelleden), in
plaats van een overzichtscollege.
• De cursusafhankelijke toetsing (CAT) bestaat niet
uit multiplechoicevragen maar uit een individuele
uitwerking van een verbeterproject.
Diverse VUmc competenties komen aan de orde tijdens
de practica en in studieopdrachten, vooral de rollen van
organisator, samenwerker en beroepsbeoefenaar.
Studieopdrachten Tijdens de eerste studiegroepbijeenkomst vorm je
samen met een student uit dezelfde studiegroep een
duo; samen met deze student werk je één van de zes
verschillende studieopdrachten uit. Het doel van de
studieopdrachten is om theorie en praktijk aan elkaar te
koppelen. De studieopdrachten gaan over de studiestof
en over het door jou afgelegde praktijkbezoek aan één
van de zes actoren in de gezondheidszorg. De
uitwerking van de studieopdracht bereidt je voor op het
Practicum Werkconferentie, waar je de actor die je hebt
bezocht vertegenwoordigt. De indeling van de
studieopdrachten staat na de eerste
studiegroepbijeenkomst vast: ruilen is daarna niet meer
mogelijk!
Belangrijke verschillen met andere cursussen:
• Er zijn drie studiegroepbijeenkomsten (in plaats van
vier) verspreid over twee weken.
• Er zijn zes studieopdrachten (in plaats van vier).
• Je werkt in duo’s (in plaats van trio’s).
• Elk duo werkt één studieopdracht uit (die gekoppeld
is aan een praktijkbezoek aan een actor in de gezondheidszorg).
• Tijdens de tweede/derde studiegroepbijeenkomst
wordt hierover een presentatie gehouden (je Schriftelijke rapportage studieopdracht Elk duo maakt naast een presentatie ook een schriftelijk
verslag in Word behorend bij de studieopdracht. Dit
verslag wordt geplaatst in de eigen studiegroepruimte
op Blackboard, zodat alle groepsleden kunnen
4
beschikken over de informatie. Alle zes
studieopdrachten behoren immers tot de verplichte
studiestof. Practica
Practicum: Medische missers en kwaliteit van zorg
In week 1 volg je het practicum Medische missers en
kwaliteit van zorg. In dit practicum krijg je inzicht in het
ontstaan van medische fouten en hoe ermee wordt
omgegaan door patiënten, zorgverleners,
(zorg)verzekeraars en de overheid. Dit practicum maakt
deel uit van de leerlijn Patiëntveiligheid en het
onderwerp heeft een directe relatie met de organisatie
van de gezondheidszorg: hoe richten wij ons zorgstelsel
zo in dat de kans op medische missers wordt verkleind
en dat fouten op een zorgvuldige manier worden
afgehandeld?
Practicum: Praktijkbezoek aan actor
gezondheidszorg
Op vrijdag of maandag in week 1 ga je als duo op
praktijkbezoek bij de actor die bij jouw studieopdracht
hoort. Dit bezoek is verplicht: houd daarom beide dagen
vrij. Tijdens het praktijkbezoek probeer je antwoord te
krijgen op de vragen die je zelf formuleert voorafgaande
het bezoek.
NB. De praktijkbezoeken zijn weer bedoeld om je voor
te bereiden op het practicum ‘Werkconferentie- Betere
zorg voor chronisch zieken’ en de eindtoets behorende
bij de cursus.
Practicum: Praktijkbezoek Patiëntenvereniging
Op vrijdag of maandag in week 1 ga je ook op
praktijkbezoek bij Ieder-In (de voormalige Chronisch
Zieken en Gehandicapten Raad), waar je
vertegenwoordigers van patiëntenverenigingen zult
spreken. Dit bezoek is verplicht: houd daarom beide
dagen vrij. Tijdens dit praktijkbezoek probeer je inzicht
te krijgen in het perspectief van de chronisch zieke
patiënt op zijn/haar ziekte en de gezondheidszorg. Dit
praktijkbezoek is bedoeld ter voorbereiding op het
practicum ‘Werkconferentie- Betere Zorg voor
Chronisch Zieken” en op de eindtoets.
Let op! Richtlijnen voor presentaties
De presentaties hebben betrekking op de door jou
uitgewerkte studieopdrachten, waarin onder andere een
artikel (kort) is uitgewerkt. Er worden in deze cursus dus
geen aparte referaten gehouden over artikelen. Het is
nadrukkelijk de bedoeling om de inhoud van het
wetenschappelijk artikel te koppelen aan de rest van de
studieopdrachten, en niet om een compleet uitgewerkte
samenvatting van het artikel te geven. Tijdens de
tweede (studieopdracht 1 t/m 3) en derde
(studieopdracht 4 t/m 6) studiegroepbijeenkomst vindt
de discussie van de presentaties plaats. Je werkt in
jouw duo samen aan de studieopdracht en je bereidt
ook samen de presentatie voor.
5
Interactive 1.1 iPad Widget
Praktijkbezoeken tijdens de cursus - klik op de locaties om de groepen en de tijden te zien!
6
Richtlijnen presentatie:
• Presenteer informatie over de door jou bezochte
actor en voor de actor relevante maatschappelijke
en gezondheidsontwikkelingen.
• Presenteer de vragen die je hebt opgesteld voor je
praktijkbezoek aan de actor.
• Presenteer de bevindingen tijdens je
praktijkbezoek.
• Presenteer een relevant thema uit het
wetenschappelijk artikel en leg een verband met de
rest van je presentatie.
Ook dit document met de bijlage is opgenomen in de
syllabus.
Toetsing
De cursusafhankelijke toetsing (CAT) vindt plaats
middels een in de tentamenzaal afgenomen
eindopdracht (niet compensabel). In deze eindopdracht
wordt je gevraagd om individueel een verbeterproject
voor de zorg aan chronisch zieken uit te werken aan de
hand van een voorgeschreven casus en een aantal toe
te passen voorgeschreven begrippen. De studiestof
wordt verder getoetst in de PAK (parate kennistoets).
• Presenteer waar mogelijk relevante bevindingen uit
je praktijkbezoek aan Ieder-In
(patiëntenverenigingen) en leg een verband met de
rest van je presentatie.
Practicum: Werkconferentie betere zorg voor
chronisch zieken
Als afsluitend practicum vindt er een Werkconferentie
plaats. Je vertegenwoordigt één van de zes actoren
waarmee je tijdens de studieopdracht en het
‘Praktijkbezoek aan actor gezondheidzorg’ kennis hebt
gemaakt (jouw rol in de Werkconferentie is dus
gekoppeld aan de eerder uitgevoerde studieopdracht en
het afgelegde praktijkbezoek). Tijdens de
Werkconferentie bedenk je gezamenlijk een
verbeterproject voor de zorg aan chronisch zieken (zie
week 2). Kerndocument is de uitnodiging:
Werkconferentie ‘Betere zorg voor chronisch zieken’.
7
Organisator
LEERDOELEN &
COMPETENTIES
De student beschikt over kennis en inzicht met
betrekking tot:
de wijze waarop de gezondheidszorg
georganiseerd is (focus op Nederland).
• verschillende indelingsprincipes van
gezondheidszorg
• verschillende soorten zorgstelsels
• rol van artsen, andere zorgverleners,
zorgverzekeraars, toezichthouders, patiëntenorganisaties, en de overheid
• rol van de overheid ten aanzien van beleid,
organisatie, financiering, toegankelijkheid, en kwaliteit van zorg
• organisatie en wetgeving rond publieke
(preventieve) gezondheidszorg manieren om de zorg te organiseren voor chronisch
zieke patiënten.
• transmurale zorg, ketenzorg, disease
management, en zelfmanagement
• organisatie van bijvoorbeeld ziekenhuis,
thuiszorg, huisarts, mantelzorgers 8
de basisprincipes van financiering van de
gezondheidszorg.
• zorgvraag en aanbod
• rol van zorgaanbieders, zorgvragers,
zorgverzekeraars, overheid de basisprincipes van vraagsturing en
patiëntgerichte zorg.
• het patiëntperspectief in relatie tot het
Nederlandse zorgstelsel
• gedeelde besluitvorming en e-health de aspecten van kwaliteit van zorg.
• de begrippen, indicatoren en methodieken van
kwaliteitsbewaking in en van de gezondheidszorg
• kwaliteitsmanagement
• patiëntveiligheid de aspecten van richtlijnen, standaarden en
protocollen.
• Evidence Based Medicine de belangrijkste factoren die van invloed zijn op
zorgbehoefte, neiging tot en mogelijkheid van
zorggebruik.
De student is in staat om deze kennis en dit inzicht toe
te passen in:
het ontwikkelen van een verbeterproject voor de
zorg aan chronisch zieken.
Beroepsbeoefenaar
De student beschikt over kennis en inzicht met
betrekking tot:
de belangrijkste juridische aspecten en wetgeving
van de gezondheidzorg.
• regels ten aanzien van de arts (waaronder de
Wet BIG)
• regels voor zorginstellingen (waaronder de
Kwaliteitswet Zorginstellingen)
• regels ten aanzien van de relatie tussen arts en
patiënt (waaronder WGBO)
• rol Inspectie voor de Gezondheidszorg
het (h)erkennen van medische fouten, hoe deze te
melden bij de daarvoor bestemde instanties, en hoe
daarover te communiceren met de patiënt. De student is in staat om deze kennis en dit inzicht toe
te passen in:
het ontwikkelen van een verbeterproject voor de
zorg aan chronisch zieken.
9
Gezondheidsbevorderaar
De student beschikt over kennis en inzicht met
betrekking tot:
het vóórkomen van ziekten in de algemene
Nederlandse bevolking.
• prevalentie, incidentie, verloren levensjaren en
sterfte
• determinanten van gezondheid en ziekte
• verschillen in gezondheid naar geslacht,
burgerlijke staat, sociaaleconomische status, etniciteit
de actoren die in het zorgsysteem bijdragen aan de
gezondheid op individueel en collectief niveau. Samenwerker
De student kan met collega’s in een studiegroep
samenwerken aan een verbeterplan voor chronisch
zieke patiënten en tijdens de werkconferentie een
gezamenlijk resultaat leveren. Reflector
De student wordt zich bewust van zijn/haar eigen beeld
van de actoren van de gezondheidszorg en is in staat
zich in te leven in het patiëntperspectief op de
gezondheidszorg.
Bron afb.: http://www.calendow.org/about/The_Khan_Academy__Teaching_Medical_Knowledge_to_the_Masses.aspx
10
LITERATUUR
In de volgende tabellen staan de voor deze
cursus gebruikte boeken uit de
kernboekenlijst met de daaruit gebruikte
hoofdstukken.
Verder zijn hier alle artikelen en teksten
vermeld die tijdens deze cursus worden
gebruikt.
Aanvullende weblinks zijn aan het einde
genoemd.
Bron afb.:
http://tinfoilrose.blogspot.nl/2011/08/movie-music-and-muse-monday-anatomy.html
Studiestof
Week 1 + 2
Engberts DP, Kalkman-Bogerd LE. Leerboek gezondheidsrecht.
2e druk, 2009.
H10, p.185-224
Hengeveld MW, Balkom, van AJLM,
Leerboek psychiatrie. 2e herziene druk, 2009
H26, p.673-684
Mackenbach JP, Stronks K, Volksgezondheid en
Gezondheidszorg. 6e druk, 2012.
H2, p.45-69
H3, p.71-142 Thema C, p.156-164 H8, p.265-282
H9, p.315-351
H10, p.353-402
12
Artikelen en teksten
Arah OA, Roset B, Delnoij DMJ, Klazinga NS, Stronks K (2011). Associations between
technical quality of diabetes care and patient experience. Health Expectations 16 (4), p.
136-146.
URL: : http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1369-7625.2011.00729.x/pdf
Begrippenkader patiëntveiligheid.
URL: http://www.onderzoekpatientveiligheid.nl/begrippenkader.htm
Berg M, Schellekens W, Bergen C (2005).Bridging the quality chasm: integrating
professional and organizational approaches to quality. International Journal for Quality in
Health Care 17(1), p.75-82
URL: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15668314
Booz & Co. Kwaliteit als medicijn. Aanpak voor betere zorg tegen lagere kosten. 2012.
URL: http://www.booz.com/media/uploads/BoozCo_Kwaliteit-als-medicijn.pdf
Dijk, van CE, Verheij RA, Hansen J, Velden, van der L, Nijpels G, Groenewegen PP, Bakker DH
(2010). Primary care nurses: effects on secondary care referrals for diabetes. BMC Health
Services Research 10: 230. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20691051
Jacobs JA, Jones E, Gabella BA, Spring B, Brownson C (2012). Tools for implementing an
evidence-based approach in public health practice. Preventing Chronic Disease 9.
URL: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22721501
Week 1 + 2
X
X
X
p. 1-24
X
X
13
Artikelen en teksten
Legemaate J, Kievit J, Van Everdingen JJE. Praktijkboek patiëntveiligheid. 1e druk, 2006.
URL: http://tinyurl.com/nhtrbvs
Legemaate J, Van Everdingen JJE, Kievit J, Stappers JWM (2007). Openheid over fouten
in de gezondheidszorg. Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde 151(5), p.319-322
URL: http://www.ntvg.nl/publicatie/openheid-over-fouten-de-gezondheidszorg/pdf
RVZ. Redzaam ouder. Zorg voor niet-redzame ouderen vraagt om voorzorg door
iedereen.
URL: http://www.rvz.net/uploads/docs/Redzaam_ouder.pdf
Schut FT, Ven, van de WPMM (2011). Effects of purchaser competition in the Dutch
health system: is the glass half full or half empty? Health Economics, Policy and Law
6(1), p.109-103.
URL: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21269527
Swinkels JA, Burgers JS, Assendelft WJJ, Van Everdingen JJE, Van Barneveld TA, Van de
Klundert JLM. Evidence-based richtlijnontwikkeling. Een leidraad voor de praktijk. 2004.
URL: http://tinyurl.com/qyl4oag
Wollersheim H, et al. Kwaliteit en veiligheid in patiëntenzorg. 2010. (op Blackboard)
Week 1 + 2
H3, p.27-31
X
Samenvatting, p.7- 10
H1, p.11-14
H2, p.15-22
H3, p.23-32 H4, p.33-46
X
H1, p.3-10
p.12
14
Artikelen en teksten
www.eengezondernederland.nl/ (Volksgezondheid Toekomst Verkenning RIVM) www.nationaalkompas.nl/ (Nationaal Kompas Volksgezondheid RIVM) www.zorgatlas.nl/ (RIVM) www.gezondheidszorgbalans.nl/ (over de prestaties van de Nederlandse gezondheidszorg; RIVM) www.ggd.nl www.invoeringwmo.nl (onder de invoering van de nieuwe Wmo) www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/hervorming-langdurige-zorg/wet-langdurige-zorg-wlz (over de invoering van de nieuwe Wlz) www.mantelzorg.nl (over mantelzorg en vrijwilligerswerk, ofwel informele zorg) www.zorginstituut.nl (informatie over het Zorginstituut, waaronder het Kwaliteitsinstituut valt) www.nhg.org/nhg-standaarden (over NHG standaarden) www.cbo.nl/themas/evidence-based-werken-richtlijnen-/projecten/richtlijnen (over CBO richtlijnen) www.minvws.nl (Wetten en landelijke nota’s gezondheidsbeleid) www.kiesbeter.nl (publieke informatie kwaliteit van zorg) www.cbo.nl/themas/eigen-regie (over zelfmanagement en gedeelde besluitvorming) www.zelfmanagement.com/thema-s/e-health/ (over zelfmanagement en e-health) www.thuisarts.nl/ (website voor consumenten / patiënten) keuzehulpen.thuisarts.nl behandelingen voor patiënten) 15
Interactive 2.1 iPad Widget
Controleer je studiestof hier!
16
COLLEGES
De tijden en locaties zijn altijd onder
voorbehoud. Kijk voor de actuele tijd en
plaats:
www.rooster.vu.nl
Colleges
Week 1
woensdag, 7 januari 2015
1e uur
Docenten
Dhr. dr. M.B.M. Soethout, Mw. dr. M.C. de Bruijne
Onderwerpen
Inleiding Praktijkcursus
" •" Praktische gang van zaken en met name
" •" Aandacht voor de toets en de Werkconferentie
Doel en globale inhoud van de praktijkcursus Structuur en actoren in de gezondheidszorg
Inleiding op volksgezondheid en de gezondheidszorg: de spelers en het toezicht 2e uur
Docenten
Prof. dr. D.M.J. Delnoij
Onderwerpen
Kwaliteit van de zorg voor chronisch zieken
" •" Het meten van kwaliteit van zorg gericht op chronisch zieken
Verantwoordelijkheid voor het verbeteren van de zorg
3e uur
Docenten
Drs. W.J. Bos
Onderwerpen
Organisatie en functioneren van de gezondheidszorg
De organisatie en het functioneren van de Nederlandse gezondheidszorg
Ruimte en tijd
Zie www.rooster.vu.nl
18
Colleges
Week 1
donderdag, 8 januari 2015
1e uur
Docenten
Mw. dr. W. Otten
Onderwerpen
Patiëntparticipatie in de zorg
" •" Vraagsturing in de zorg
" •" Zelfmanagement en e-health
Gedeelde besluitvorming (shared decision making) 2e uur
Docenten
Dhr. prof. dr. H. de Vries
Onderwerpen
Gang van de patiënt door de gezondheidszorg
• Presentatie van een patiënt met chronisch ziektebeeld
• De patiënt: vrager en gebruiker van zorg
• Ervaringen van de patiënt met zijn/haar gang door de gezondheidszorg en met kwaliteit en
patiëntgerichtheid van de zorg
3e uur
Docenten
Mw. prof. dr. C. Wagner
Onderwerpen
Kwaliteit van zorg en patiëntveiligheid
• Introductie op het thema patiëntveiligheid
• De organisatie van kwaliteitszorg (kwaliteitssystemen)
Kwaliteitsbeleid van verschillende actoren binnen de gezondheidszorg
Ruimte en tijd
Zie www.rooster.vu.nl
19
Colleges
Week 2
donderdag, 15 januari 2015
13.30 - 15.30
Docenten
Mw. dr. M.C. de Bruijne en panelleden
Na afloop van de werkconferentie vindt ’s middags een forum plaats. Het forum bestaat uit personen
die verbonden zijn aan zeven verschillende actoren uit het veld van de gezondheidszorg. De zaal wordt ingedeeld naar de verschillende actoren uit de werkconferentie. Je wordt verzocht plaats
te nemen op de daartoe aangegeven plek in de zaal. Aandachtspunten Door de organisatie van de werkconferentie worden drie ingediende voorstellen voor verbeterprojecten
voor chronisch zieken geselecteerd aan de hand van drie criteria: originaliteit, relevantie en
haalbaarheid. De ontwerpers van deze drie voorstellen worden tijdens deze slotconferentie uitgenodigd
hun voorstel voor het forum en de zaal te presenteren. De leden van het forum becommentariëren en
beoordelen volgens deze drie voorstellen. Tenslotte komen zij tot een keuze voor het beste voorstel en
zal aan de winnaars een prijs worden uitgereikt. Ook de zaal wordt actief betrokken bij de beoordeling. Ruimte en tijd
Zie www.rooster.vu.nl
20