Transcript Proces- financiering ICT schept kansen Een goed gesprek

BIJLAGE VAN ELSEVIER MEDIA LAB
TerZake
LEGAL
Voor het bedrijfsleven is juridische
expertise blijvend van belang.
Maar de manier waarop advocaten
worden ingeschakeld verandert
snel: de internationalisering, de
digitalisering en een toenemende
concurrentie maken dat
de branche innoveert. Door de
opkomst van procesfinanciering,
van de specialisatie ICT-recht en
door de groei van het aantal
boutiques laten rechtskundige
ondernemers zich steeds duidelijker gelden. Tijd dus voor een
analyse van de toekomst van de
juridische expertise in TerZake.
Beeld Hollandse Hoogte
In december verschijnt een nieuwe TerZake legal
in Elsevier, die in samenwerking met Capital Media
Services en haar juridische partners tot stand komt.
Wilt u ook deelnemen of extra informatie ontvangen?
Bel Capital Media Services, 024 - 360 77 10
of: [email protected]
Hoofdredactie Philip Willems
Design Jannie van de Goor
Chef redactie Wilbert Geijtenbeek
Redactie Miriam Bauwer, Wessel Simons, Niels Vlot
Eindredactie Liesbeth Wijnands
Advertentieboekingen:
06 10 55 96 50
TerZake is een bijlage van Elsevier Media Lab en valt
buiten de verantwoordelijkheid van de redactie van
Elsevier. De thematiek komt tot stand op basis van wensen
van adverteerders en de artikelen worden door onafhankelijke journalisten gemaakt.
111
115
ICT schept kansen Procesfinanciering
De informatie- en communicatietechnologie creëert
naast een nieuw vakgebied
voor de advocatuur ook
mogelijkheden voor de
branche zelf. Advocaat
Mirjam Elferink en juridisch
adviseur Niels Winters
vertellen hun verhaal over
meer en aangenamer werk.
Het aantal procesfinanciers
in ons land is op de vingers
van één hand te tellen.
Nieuwkomer Redbreast
wil daar verandering in
brengen. De doorbraak van
een tamelijk onbekend
fenomeen lijkt aanstaande.
116
Een goed gesprek
Van stagiair opklimmen tot
vennoot is steeds minder
gangbaar in de advocatuur.
Veel advocaten beginnen
hun eigen ‘boutique’. Zeven
juristen wisselen van
gedachten over innoverend
ondernemerschap, technologische ontwikkelingen en
de tarievenstructuur.
TerZake | 109
ICT in de juridische dienstverlening
BIJLAGE VAN ELSEVIER MEDIA LAB
TerZake
LEGAL
Een schat aan
nieuwe
mogelijkheden
In de juridische sector profiteert iedereen op eigen wijze
van de ontwikkelingen in de informatie- en communicatietechnologie. Advocaat Mirjam Elferink vertelt over
pionieren en privacy, digitale expertise en datalekken.
Juridisch adviseur Niels Winters verhaalt van handige
software die het werk steeds verder veraangenaamt.
Net als in alle andere geledingen van de
maatschappij staat de informatie- en communicatietechnologie (ICT) in de juridische
sector garant voor een schat aan nieuwe
mogelijkheden. ‘Een fantastische ontwikkeling, die ook de nodige rechtskundige
vraagstukken oproept, bijvoorbeeld op het
gebied van privacy,’ zegt Mirjam Elferink
(43), advocaat bij Kienhuis Hoving in Enschede. Maar er komt niet alleen meer
werk, ICT-toepassingen kunnen de werkzaamheden zelf ook vergemakkelijken, is
de ervaring van juridisch adviesbureau
ICTRecht in Amsterdam, dat een deel van
zijn diensten inmiddels via platform JuriBlox op een geautomatiseerde manier
aanbiedt.
Persoonsgegevens
Bij technologische ontwikkelingen — neem
een app op de telefoon — moeten bedrijven
ervoor zorgen dat de persoonsgegevens die
in het spel zijn, veilig worden verwerkt.
Maar ook bedrijven die minder gebruikmaken van technische snu!es, bewaren en
verwerken persoonsgegevens. ‘In het kader
van de privacywetgeving moeten zij daar
zorgvuldig mee omgaan,’ benadrukt
Elferink, die gespecialiseerd is in de vakgebieden intellectuele eigendom, ICT-recht
en privacy. ‘Dan heb ik het over zaken als
personeels- en klantenadministraties,
Mirjam Elferink:
‘Een digitaal ongeluk
ligt in een klein hoekje’
kentekens, bankrekeningnummers,
creditcard- en medische gegevens.’
Op het terrein van de digitale expertise is
nog niet zo heel veel wet- en regelgeving
gemaakt. Toch roept de materie juridische
vragen op. Zo is er sinds begin dit jaar een
meldplicht voor bedrijven die met datalekken te maken krijgen. Organisaties —
bedrijven en overheden — moeten in geval
van een ernstig datalek direct een melding
doen bij de Autoriteit Persoonsgegevens.
Daarbij gaat het om alle gegevens die direct
of indirect tot een persoon herleidbaar
zijn. Wie een datalek verzwijgt, riskeert
een fikse boete. Bij gevoelige informatie
als medische gegevens, financiële informatie en wachtwoorden moet het datalek
bovendien gemeld worden aan betrokkenen, met mogelijke schadeclaims tot
gevolg. Dat kan in de miljoenen lopen.
‘Een digitaal ongeluk ligt in een klein
hoekje,’ aldus Elferink. ‘Ook twee anonieme
bestanden kunnen vaak eenvoudig aan
elkaar gekoppeld worden, waardoor de
gegevens niet meer anoniem zijn.’ Datalekken worden meestal niet veroorzaakt
door hackers, maar ontstaan juist door
vergissingen van personeelsleden: een
medewerker die een usb-stick verliest of
inlogt op een onbeveiligd netwerk. Met
ingang van 28 mei 2018 wordt de Europese
Privacy Verordening van kracht, met
daarin extra richtlijnen voor bedrijven.
De opslag van persoonsgegevens en andere
data gebeurt tegenwoordig vrijwel altijd
digitaal op het internet, in wat the cloud
wordt genoemd. Dat heeft als voordeel
dat bedrijven niet zelf de hardware hoeven
te onderhouden en gemakkelijk extra
opslagcapaciteit kunnen krijgen. Ook gaan
de gegevens niet verloren als een computer
crasht of het bedrijfspand afbrandt.
Bovendien biedt opslag in the cloud allerlei
technische mogelijkheden. Een complicerende factor is wel dat de data niet meer
bij het bedrijf zijn ondergebracht, maar bij
een externe partij.
Bewerkersovereenkomst
De kans dat bedrijven vroeg of laat te
maken krijgen met een datalek is groot.
Zij doen er dan ook goed aan hun risico’s
in te perken door de dataverwerking op
voorhand technisch, organisatorisch en
>
TerZake | 111
ICT in de juridische dienstverlening
Niels Winters:
‘ICT-toepassingen
worden in de
Nederlandse
advocatuur nog
niet veel gebruikt.
Sommige advocaten
en juristen zijn bang
voor broodroof’
112 | TerZake
BIJLAGE VAN ELSEVIER MEDIA LAB
juridisch goed te regelen. Bij een datalek
rijst de vraag wie daarvoor verantwoordelijk is: het bedrijf zelf of — als het de opslag,
verwerking en beveiliging van de data heeft
uitbesteed — de externe partij. Elferink:
‘Juridisch blijf je als bedrijf verantwoordelijk.’ Een bedrijf kan een zogenoemde
bewerkersovereenkomst sluiten met de
leverancier en daarin de onderlinge
verantwoordelijkheden vastleggen. Die
stelt Elferink vaak voor bedrijven op.
Overigens is het opnemen van een exitregeling in zo’n overeenkomst volgens
haar minstens zo belangrijk. ‘Daarmee leg
je vast dat je ook bij faillissement van de
leverancier of bij een overstap naar een
andere aanbieder over je eigen data kunt
beschikken.’
De inhoud van een bewerkersovereenkomst is niet uitputtend bij wet geregeld.
‘Er zijn ook nog niet zo veel gerechtelijke
uitspraken op dit gebied. Ik ben een
pionier,’ aldus Elferink. De afgelopen twee
jaar zijn de vragen en geschillen over
digitale persoonsgegevens wel toegenomen,
merken ook haar directe collega’s, die
eveneens gespecialiseerd zijn in intellectuele eigendom, ICT-recht en privacy. Het
aantal vragen en geschillen op algemeen
ICT-gebied zien deze advocaten al een
paar jaar langer stijgen ‘Dat is toch wel
een ontwikkeling van de laatste vijf jaar,
die zijn oorzaak vindt in de toenemende
complexiteit van de ICT-trajecten, die over
steeds meer schijven gaan.’
Software
ICT creëert niet alleen een nieuw vakgebied voor de advocatuur, de technologische ontwikkeling biedt ook mogelijkheden
voor de branche zelf. Het in ICT- en internetrecht gespecialiseerde juridisch adviesbureau ICTRecht in Amsterdam heeft
software ontwikkeld die het werk behoorlijk kan veraangenamen. Software waarmee gebruikers — na het beantwoorden
van enkele vragen — op eenvoudige wijze
juridische documenten kunnen opstellen,
zoals geheimhoudingscontracten, arbeidscontracten en bewerkersovereenkomsten.
Tegen betaling van 45 tot 200 euro per
document kunnen veertig soorten contracten worden samengesteld en afgenomen.
Met name ondernemers in het midden- en
LEGAL
TerZake
kleinbedrijf maken hier gebruik van.
Na verloop van tijd besloot ICTRecht de
documentgeneratie ook zelf te gaan
gebruiken. Dat leverde een flinke tijdwinst
op in de dagelijkse werkzaamheden. Vandaaruit ontstond het idee om de documentgeneratoren verder te ontwikkelen en
ze ook aan bedrijfsjuristen, advocaten,
inkopers en privacy officers — personeelsleden die de verwerking van persoonsgegevens bewaken — aan te bieden.
Een doelgroep die regelmatig juridische
overeenkomsten moet opstellen en aanpassen. Hieruit is het platform JuriBlox voortgekomen. Niels Winters (26), businessmanager van JuriBlox en juridisch adviseur
bij ICTRecht: ‘Het opstellen van die documenten kan met behulp van deze tools veel
sneller en de kans op fouten is ook veel
kleiner dan wanneer je een document
handmatig in een template moet aanpassen. Bovendien kunnen bestaande documenten bij nieuwe wetgeving op simpele
wijze volautomatisch worden aangepast.’
Marktleider
Volgens Winters wordt hun dienstverlening
met wisselend enthousiasme door de juridische branche begroet. ‘ICT-toepassingen
worden in de Nederlandse advocatuur
nog niet veel gebruikt. Sommige advocaten
en juristen zijn bang voor broodroof. Ik
denk juist dat het prettig is dat het standaardwerk door de computer kan worden
gedaan en er zo meer tijd overblijft om
complexe juridische vraagstukken op te
lossen en meer klanten te helpen.’
JuriBlox biedt deze dienstverlening in
jaarabonnementen aan. De prijs is
afhankelijk van de verscheidenheid aan
documenten en van het aantal gebruikers
dat toegang moet hebben tot de tool.
Dus grotere bedrijven betalen over het
algemeen meer. Ook biedt JuriBlox een
gratis model aan, waarbij één persoon
maximaal tien documenten per maand
kan ontvangen. ‘Op die manier kunnen
mensen kennismaken met het systeem,’
zegt de businessmanager. De doelstelling
is om de advocatuur te overtuigen, maar
Winters is ambitieus. ‘JuriBlox wil in
2020 marktleider in Europa zijn op het
gebied van het genereren van juridische
documenten.’ [MB]
Kapitaalstromen
BIJLAGE VAN ELSEVIER MEDIA LAB
TerZake
LEGAL
Procesfinanciering
in opmars
Een derde partij die een rechtszaak financiert in ruil voor een resultaatafhankelijke
beloning, is in Nederland een tamelijk
onbekend fenomeen. Nieuwkomer
Redbreast wil daar verandering in brengen.
Partner Rein Philips: ‘Per investering gaan
we uit van 30 procent van de opbrengst.’
Veel bedrijven zitten bij zakelijke
meningsverschillen niet te wachten op jarenlange gerechtelijke
procedures. Er zijn meestal
tonnen of zelfs miljoenen euro’s
mee gemoeid en de uitkomst is
onzeker. ‘Komt het toch tot een
rechtsgang, dan procederen
partijen soms langer door dan
rationeel verantwoord is,’ zegt
Rein Philips (36), managing
director en medeoprichter van
procesfinancier Redbreast. Hij
beschouwt een procedure als
een investeringspropositie. ‘Daarbij hoort inzicht in de kosten.’
Groeimarkt
Bij procesfinanciering — third
party litigation funding — neemt
de procesfinancier alle kosten
en in sommige gevallen het
beheer van een juridische
procedure over in ruil voor een
aandeel in de opbrengst.
Redbreast, eind vorig jaar
opgericht aan de Amsterdamse
Zuidas, wil een hoog segment in
de procesfinancieringsmarkt
bedienen. Het gaat om rechtszaken waarbij meer dan
5 miljoen euro op het spel staat.
Aan het kantoor zijn bekende
namen uit de advocatuur verbonden, zoals Sijmen de Ranitz
(RESOR, IMF en De Brauw) en
Rein Philips
Redbreast opereert
als een informeel
investeringsfonds
waarin enkele
Nederlandse
ondernemers
durfkapitaal
hebben gestoken
Ilan Spinath (partner Spinath &
Wakkie). In de investeringscommissie zitten Toon Huydecoper
(oud-partner De Brauw en
voormalig advocaat-generaal bij
de Hoge Raad), professor Bas
Kortmann (hoogleraar burgerlijk recht en voormalig rectormagnificus van de Radboud
Universiteit Nijmegen) en Jan
Peeters (arbiter en oud-rechter
van de Rechtbank Amsterdam).
In het Verenigd Koninkrijk groeit
de procesfinancieringsmarkt
sterk. Ging er in 2009 zo’n 200
miljoen euro in om, in 2015 was
de markt ongeveer 1,75 miljard
euro groot. Hoewel de grootste
spelers uit de reguliere Nederlandse advocatenmarkt goed
waren voor een omzet van
1,37 miljard euro in 2014, is het
aantal procesfinanciers in ons
land op één hand te tellen.
Zelfbenoemd marktleider is
Liesker Legal uit Breda met
2 miljoen euro omzet in 2014 en
een verwachte omzetgroei van
40 procent in 2015 en 2016.
De beslissing om te gaan procederen is voor bedrijven een
lastige, weet voormalig advocaat Philips. ‘Het is tenslotte een
bedrijfsvreemde activiteit. Maar
soms is het noodzakelijk. In dat
geval kunnen wij als procesfinancier het kostenrisico en de
procedure zelf overnemen. Wij
denken mee over de beste
strategie en zoeken specialisten
voor de zaak in binnen- en
buitenland.’ De aanvragen die
Philips beoordeelt variëren van
patentinbreuken, overnamegeschillen en het onrechtmatig
handelen van een bestuurder
tot het niet-nakomen van internationale afspraken door een
buitenlandse overheid.
Redbreast opereert als een
informeel investeringsfonds
waarin enkele grote Nederlandse ondernemers durfkapitaal
hebben gestoken. Philips: ‘Aan
ieder investeringsbesluit gaat
een grondige analyse door ons
vooraf. Op dit moment hebben
we ons voor ruim 1 miljoen euro
gecommitteerd aan twee rechtszaken en ik verwacht dat het
uitstaande kapitaal snel naar
10 miljoen euro zal groeien. Per
investering gaan we uit van
30 procent van de opbrengst. En
daarbij calculeren we in dat
gemiddeld één op de drie rechtszaken verloren gaat.’
Gedragsregels
Het principe van no cure, no pay
is in Nederland verboden, omdat
met een dergelijke prestatiebeloning het onafhankelijkheidsbeginsel in het geding komt.
Opereert Redbreast niet volgens
hetzelfde concept? Zodra een
rechtszaak verloren gaat, krijgt
de financier immers niets uitgekeerd. ‘Ja,’ zegt Philips, ‘maar
wij zijn geen advocatenkantoor.
De advocaten in de zaken die wij
financieren worden uurtjefactuurtje betaald. Wij denken
graag mee over de strategie,
maar pleiten niet in de rechtszaal. De gedragsregels voor de
advocatuur zijn niet op procesfinanciers van toepassing.’
Philips zou het overigens een
goede zaak vinden als advocaten
in Nederland op no cure, no
pay-basis mochten werken,
al zou dat voor Redbreast
concurrentie betekenen. ‘Het
is een gezonde ontwikkeling als
de persoon die adviseert om te
procederen ook een deel van
het risico draagt. En daarvoor
een marktconforme premie
rekent, ook als dat een percentage van de opbrengst is. Laat
de mensen kiezen, uurtjefactuurtje verdwijnt heus niet.
Ik ken de tegenargumenten,
maar Nederland is Amerika niet.
Laat eerst de markt vrij en stuur
daarna bij waar nodig, in plaats
van andersom.’ [WS]
TerZake | 115
Ronde Tafel
BIJLAGE VAN ELSEVIER MEDIA LAB
Boutiquekantoren
blikken vooruit
‘De praktijk
van nu
bestaat over
tien jaar
niet meer’
Robert van Beemen
TerZake bracht zeven advocaat-ondernemers bijeen
om van gedachten te wisselen over innovatie, de
veranderingen in hun ambacht en ondernemerschap
in de advocatuur. ‘Waarom ik dit werk doe? Omdat ik
het verdomd leuk vind.’
De tijd dat een carrièrepad in de advocatuur
van stagiaire tot vennoot liep, is voorbij.
Steeds meer advocaten beginnen voor zichzelf en cliënten weten zelf hun juridische
specialisten te vinden. Boutiques die zich
beperken tot juridische of sectorniches
gedijen goed, maar ook deze jonge kantoren
hebben hun uitdagingen. Nieuwe manieren
van werken vergen een frisse blik op organisatiestructuur, medewerkers en het deelnemen aan pitches. Een creatief en wendbaar
ondernemerschap is nodig, maar dat staat
soms op gespannen voet met het ambacht.
TerZake organiseerde daarom een Ronde
Tafel. Zeven genodigden, variërend van de
oprichters van kleine fullservicekantoren
tot eigenaren en partners van gespecialiseerde boutiques, delen hun visie op de
markt en hun kantoren. Veel van hen zijn
nog maar recent ondernemer geworden en
hebben toch al ups en downs meegemaakt.
Alle zeven vakmensen met een passie voor
hun juridisch specialisme, en vooral ook netwerkers die hun klanten goed kennen. De
bijeenkomst had plaats op het hoofdkantoor
van ICT-dienstverlener Capgemini. Gastheer
Jeroen Versteeg (47), directeur van Capgemini Nederland spiegelde de genodigden
grote veranderingen voor in de advocatuur.
‘In elke sector waarvan men dacht dat de
ontwrichting door de digitale revolutie er
niet zou plaatshebben, is het toch gebeurd.
De digitalisering gaat ook u raken. Bereid u daarop voor.’ Het lichtpuntje: die digitalisering
biedt ook kansen. Immers, zo onderstreepte
Versteeg: ‘Nieuwe bedrijfsmodellen leiden
tot veranderingen in het gedrag van klanten.’
116 | TerZake
Irvette Tempelman
De automatisering van het ambacht
De deelnemers herkenden zich in het beeld
dat Versteeg schetste. Robert van Beemen
(36), partner en strategieconsultant bij de op
de advocatuur gerichte Venturis Consulting
Group, bevestigde in zijn inhoudelijke
inleiding dat de automatisering van werkprocessen de advocatuur nu al verandert.
Nieuwe initiatieven van online marktplaatsen voor juristen en online databanken van
juridische documentatie dreigen de markt
op te schudden. Het internet maakt juridische processen en de daarbij behorende
documenten goedkoper en efficiënter.
Advocaten zouden zich meer bewust moeten zijn van deze snelle veranderingen en
wat dat kan betekenen voor hun kantoor en
hun markt, aldus Van Beemen. ‘De praktijk
van nu bestaat over tien jaar niet meer.’
Eén manier om daarop in te spelen is zelf
digitale diensten ontwikkelen, aldus Irvette
Tempelman (48) van Cordemeyer & Slager
Advocaten in Haarlem. Dit volledig op de
ICT-branche gerichte kantoor wil met een
eigen online contractgenerator in the cloud
juridische documentatie voor geabonneerde
klanten beschikbaar stellen. Ook Martijn
Burgers (37) van het nog jonge, zeven partners tellende Pact Advocaten in Amsterdam
heeft er geen moeite mee modelcontracten
met cliënten te delen. ‘Ik stuur ze geregeld
een update van onze standaardcontracten.
Daar mogen ze mee doen wat ze willen. Als
cliënten extra’s nodig hebben, dan komen ze
alsnog bij ons terecht.’
Nieuwe betalingsarrangementen
Volgens Tempelman maakt het internet de
tarieven transparanter. Dat leidt er ook toe
dat cliënten alternatieve arrangementen
afdwingen voor de facturatie. In de jaren na
Fotografie Frank Ruiter
‘Het internet
maakt de tarieven
transparanter’
2008 hebben de inkopers van veel grootbedrijven zich bemoeid met de manier
waarop juridisch advies en procesrechtelijk
werk werd ingekocht. De uurtarieven moesten omlaag, het aantal uren diende flink
naar beneden te worden bijgesteld en de
totaalprijs werd geacht vooraf beter inzichtelijk te zijn. De puzzel van de doorsneecliënt: wat leveren de in rekening gebrachte
uren mij precies op? Adri Kranenburg (51)
van het hoofdstedelijke kantoor Vliet &
Burg, begreep die wensen. ‘Was ik cliënt
geweest, dan zou ik absoluut een fixed fee
verlangen.’ Tegelijk onderstreepte hij dat
advocaten die in de procespraktijk actief
zijn dat meestal niet kunnen geven. ‘Je moet
als vakman zo goed mogelijk inschatten. Dat
kan maar tot op zekere hoogte. Soms wordt
een conflict opgelost door onvoorziene
gebeurtenissen.’
Martijn Burgers
BIJLAGE VAN ELSEVIER MEDIA LAB
De aanwezigen onderkenden dat hun cliënten vaker aansturen op afgevlakte, gemaximeerde of zelfs resultaatafhankelijke fees.
Advocaten bij kleine specialistische kantoren komen vaak creatief aan de wens van
klanten tegemoet. Communicatie over de
verwachtingen van cliënten is belangrijk.
Ester de Vreede (45) van het naar haar
genoemde immigratierechtbureau in Amsterdam, gaf aan dat zij voor particulieren
bereid is haar prijs te maximeren. ‘Er zijn
ook klanten voor wie ik charitatief en
dus gratis werk.’ De conclusie van de deelnemers? Nieuwe betalingsconstructies
maken opgang in de markt, maar zullen
het uurtarief als belangrijkste model
niet snel verdringen. In de woorden van
Kranenburg: ‘Als je het goed uitlegt, zien
cliënten best het nut van uurtarieven in.’
De creatieve praktijkleider
De automatisering roept de vraag op wat de
blijvende toegevoegde waarde van een
advocaat is. Als grote onderdelen van het
juridisch werk geautomatiseerd kunnen
worden, wat brengen advocaten dan nog in?
Volgens immigratieadvocaat De Vreede
maakte creativiteit het verschil. ‘In mijn
expertise is al heel veel geïnternationaliseerd
en geautomatiseerd. Cliënten vragen daarom nog meer om een creatieve advocaat die
zaken wel kan winnen.’
Voor de meeste deelnemers aan de Ronde
Tafel heeft creativiteit met organisatorische
wendbaarheid te maken. Boutiques die veel
werken voor multinationals hebben niet
altijd de capaciteit om grote opdrachten aan
te nemen. Personeelskeuzes zijn voor kleine
bureaus anders dan voor grote firma’s, al
leren de Zuidasfirma’s snel bij. Zo merkte De
Vreede dat verscheidene grote kantoren een
flexpool van alumni inzetten. ‘Die hoeven zo
nooit meer nee te verkopen.’
Alle aanwezige advocaten gaven aan voor
capaciteitstekort liever ervaren advocaten
in te schakelen, al of niet met concurrerende
kantoren. Maar ook de eenpitters onder de
advocaten worden niet geschuwd. Zzp’ers
zijn ruim voorradig — de overgrote meerderheid van de geregistreerde advocatenbureaus betreft eenmanszaken. C-Law, het
nichekantoor in mededingingsrecht van
Claudia Bruins (43) in Den Bosch, werkt
zowel met eigen advocaten als met een pool
van gespecialiseerde economen en advocaten. ‘Ik werk graag met mededingingsspecialisten van wie ik de meeste tien tot
vijftien jaar ken. Ik weet wie er kwaliteit
levert.’ Tempelman werkt op basis van
wederkerigheid samen met externe specialisten, zowel zzp’ers als andere kantoren >
Adri Kranenburg
LEGAL
TerZake
Cliënten sturen
vaker aan
op afgevlakte,
gemaximeerde
of zelfs resultaatafhankelijke fees
Ester de Vreede
TerZake | 117
Ronde Tafel
Claudia Bruins
in binnen- en buitenland. ‘Als je zaken
weggeeft, krijg je ook veel terug. Dat werkt
prima. Delen hoort erbij.’ Maar niet voor alle
advocaten in het gezelschap voldoen juridische zzp’ers. Jan Davids (51), die het op
ondernemers gefocuste kantoor Davids Law
in Amsterdam leidt, zet wel zijn netwerk in.
‘Wij werken geregeld samen met zelfstandige
specialisten en andere kantoren waarmee
we de capaciteit verdelen. Dat is goed mogelijk dankzij digitalisering.’
Netwerken van nichekantoren
118 | TerZake
Met een groeiend aantal boutiques lijkt het
ondernemerschap in de advocatuur op te
bloeien. Volgens Van Beemen verwijzen
grote full-servicefirma’s in cliënten steeds
vaker door naar nicheboutiques. ‘Ook de
Zuidascliënten weten hun weg naar
nichefirma’s te vinden.’ Maar hoeveel groeipotentie schuilt er in de boutiques? Dat
is volgens Van Beemen een van de belangrijkste vragen. ‘Veel boutiques worstelen
met de vraag wat de ideale omvang is van
hun kantoor.’ De meeste aanwezigen
beschouwden zichzelf eerst en vooral als
vakmens, als expert in het recht of een
rechtsgebied daarbinnen. Ondernemen is
voor hen een gegeven, dat wel leuk moet
blijven, zei Burgers bijvoorbeeld. ‘Want
waarom doe ik dit werk? Omdat ik het
verdomd leuk vind. Ik wil leuke, ontzettend
goede en bevlogen advocaten om me heen,
die mijn praktijk aanvullen. Groeistrategieen? Een hefboomeffect? Daar heb ik niet zo
veel mee. Ik denk dat het achterhaald is.’
Claudia Bruins van C-Law daarentegen wil
wel degelijk groeien en is sinds september
ook in Amsterdam aan de Zuidas vertegenwoordigd. ‘Aanwezigheid in de hoofdstad is
erg belangrijk voor een mededingings-
BIJLAGE VAN ELSEVIER MEDIA LAB
Ondernemen is
een prettige
uitdaging, maar
de waarde van de
firma zit in de
relatie met
de cliënten
kantoor als het onze. We doen steeds meer
werk voor Nederlandse ondernemingen met
vaak Duitse of Engelse hoofdkantoren.’ Met
haar kantoor wil Bruins ook bij Amerikaanse
en Aziatische ondernemingen in beeld
komen. Zij zoekt partners, mededingingsadvocaten met wie zij het bedrijf naar
het volgende niveau wil brengen. ‘Jonge,
ambitieuze advocaten werken graag in
Amsterdam.’
Maar ook krimp is een mogelijkheid. Een
vennootschap met een bescheiden aantal
vennoten valt eerder uiteen dan een Zuidasfirma. De Vreede heeft er recent ervaring in
opgedaan, toen drie medewerkers met wie
zij jarenlang had samengewerkt, besloten te
vertrekken. Een belangrijke les, aldus De
Vreede. ‘Nu ik mijn eigen praktijk weer run,
spreek ik cliënten vaker persoonlijk. Ik merk
dat zij dat enorm waarderen. En ik vind het
Jan Davids
ontzettend leuk om te doen. Ik ben afgestapt
van dat alsmaar groeien. Personeel geeft
heel andere verantwoordelijkheden en als je
minder dan tien advocaten telt, ben je te
klein om een professionele staf op te tuigen.
Dus doe je alles zelf.’
Het nut van successieplanning
De meeste aanwezigen hadden geen duidelijke toekomstplannen voor hun bedrijf op
papier staan. Maar twee deelnemers hebben
doelstellingen geformuleerd voor de ontwikkeling van het bedrijf in de komende
jaren. Zo gaf Kranenburg aan na te denken
over de toekomst van zijn firma. ‘Mij is laatst
gevraagd: wat als jij onder de tram komt?’
Burgers nam een contraire positie in. ‘Mijn
firma is gewoon eindig. Immers, over tien
jaar is de markt totaal anders. En een van de
meest voor de hand liggende scenario’s voor
de lange termijn is de boel liquideren, de
deur dichtdoen en met pensioen gaan van
mijn gaandeweg opgebouwde vermogen.’
Voor Davids is liquidatie geen doel op zich.
‘Maar zou het zo lopen, dan vind ik dat niet
erg.’ Wel onderstreepte hij dat het voor de
adviespraktijk van belang is om vaker
contact te hebben met cliënten, bijvoorbeeld door kennis te delen, waardoor het
kantoor minder afhankelijk wordt van de
curatorenpraktijk. De waarde van de kantoren zit in de mensen, aldus De Vreede.
‘Goodwill betalen toetredende partners van
grote kantoren ook al niet meer.’ Verklaarbaar, vond Davids. ‘Hoewel het terecht is dat
je iets betaalt voor het springen op een
rijdende trein, ligt het meer voor de hand te
investeren in het kantoor waartoe je toetreedt dan te betalen aan de aandeelhouders.’ Burgers zag ook een blinde vlek bij de
partnerselectie van grote kantoren. ‘Pas als
je als specialist een miljoen euro aan eigen
omzet draait, ben je welkom als partner.
Maar waarom zou je, als je die praktijk zelf
hebt opgebouwd? Je eigen trein rijdt dan al.’
Toch is de motivatie van advocaten om
voor zichzelf te beginnen voornamelijk de
vrijheid om je vak naar eigen inzicht uit te
oefenen, aldus enkele deelnemers. Dat
maakt het werk in een eigen boutique plezierig. Ondernemen is voor sommigen een
prettige uitdaging, maar de waarde van de
firma zit nog het meest in de relatie die de
raadsman of -vrouw met de cliënten heeft.
Natuurlijk zou het leuk zijn als het kantoor
zijn oprichter overleeft, erkenden Burgers
en Bruins. ‘Diep van binnen wil je dat graag.’
Maar in de kern is de advocaat een raadgever, een dienstverlener met vakkennis.
Burgers: ‘Ik verkoop mijzelf, niet een
product.’ [WG]
BIJLAGE VAN ELSEVIER MEDIA LAB
Themamonitor juridische sector
Vliet & Burg Advocaten
[email protected]
www.vlietenburg.nl
Amsterdam | 020 - 820 03 01
ADRI KRANENBURG
Pact Advocaten focust zich op commercieel
zakelijke dienstverlening door specialisaties
op het terrein van arbeidsrecht, ondernemingsrecht, ICT-recht, vastgoed en ruimtelijk
bestuursrecht. Pact Advocaten adviseert,
procedeert en begeleidt complexe trajecten.
Pact Advocaten
[email protected]
www.pactadvocaten.nl
Amsterdam | 020 - 723 17 35
MARTIJN BURGERS
De Vreede Advocaten focust zich op het immigratierecht voor het internationale bedrijfsleven en
zijn werknemers. Het kantoor is gespecialiseerd
in de wet Arbeid Vreemdelingen en het
vreemdelingenrecht. Ook biedt het kantoor
kennismigranten solide advies en begeleiding
voor hun vestiging in Nederland.
De Vreede Advocaten
[email protected]
www.devreede-law.nl
Amsterdam | 020 - 675 73 12
ESTER DE VREEDE
C-Law Advocaten is een nichekantoor gericht
op het mededingingsrecht, gereguleerde
sectoren en consumentenrecht. Cliënten worden
geadviseerd en begeleid bij alle mededingingsrechtelijke zaken en zaken die spelen bij
toezichthouders, zoals de ACM, NZa, NVWA
en de Europese Commissie.
C-Law
[email protected]
www.c-law.nl
’s-Hertogenbosch & Amsterdam | 073 - 202 00 44
CLAUDIA BRUINS
Cordemeyer & Slager Advocaten / lawyers
for IT adviseren, procederen en begeleiden
bedrijven in de IT-sector. Vooral op het terrein
van het IT-recht, algemeen contractenrecht,
intellectuele eigendom, ondernemingsrecht,
arbeidsrecht en privacyrecht.
Cordemeyer & Slager Advocaten
[email protected]
www.cordemeyerslager.nl
Haarlem | 023 - 534 01 00
IRVETTE TEMPELMAN
Venturis Consulting Group is een managementstrategy consulting firm voor de juridische sector
met kantoren in Amsterdam, Parijs, Londen,
Milaan en New York. Venturis adviseert advocatenkantoren met betrekking tot strategische en
organisatorische vraagstukken, zoals marktpositionering, succession planning en fusies.
Venturis Consulting Group
[email protected]
www.venturisconsulting.com
Amsterdam | 06 - 46 38 16 30
ROBERT VAN BEEMEN
Juridische dienstverlening voor voornamelijk zakelijke cliënten in binnen- en buitenland. Gedegen
kennis gecombineerd met een creatieve ondernemersmentaliteit maakt Flib de ideale partner.
Aandeelhoudersgeschillen, wetgevings-issues,
herstructurering, doorstarts of huisvestingszaken?
Wij hebben het lef om het anders te doen.
Fruytier Lawyers in Business
[email protected]
www.flib.nl
Amsterdam | 020 - 521 01 30
MARCEL FRUYTIER
Veel ervaring op het gebied van ondernemingsrecht, insolventieadvies en het voeren van juridische
procedures. Sterke focus op het faillissementsrecht, benoemingen als curator (bewindvoerder),
advies aan bedrijven in moeilijkheden, bestuurdersaansprakelijkheidsprocedures, handelscontracten
en geschillen binnen de vennootschap.
Davids Advocaten
[email protected]
www.davidslaw.nl
Amsterdam | 088 - 500 43 00
JAN DAVIDS
Op deze en de volgende pagina’s presenteert TerZake
een selectie van advocatenkantoren en dienstverleners.
De professionals en firma’s zijn thematisch gerangschikt
en geven een overzicht van de Nederlandse advocatuur.
Nichekantoor voor het adviseren en procederen
over civielrechtelijke geschillen. Vliet & Burg is
gespecialiseerd in aansprakelijkheid (met name
beroeps- en bestuurdersaansprakelijkheid) en
heeft verder veel ervaring met het verzekeringsrecht, financieel recht en insolventierecht.
LEGAL
TerZake
TerZake | 119
BIJLAGE VAN ELSEVIER MEDIA LAB
Amsterdamse boutiques
en nichekantoren
JAAP KUSTER
Biesheuvel Jansen advocaten
[email protected]
www.bjtk-law.com
Amsterdam | 020 - 30 80 900
Biesheuvel Jansen advocaten is een corporate
boutiquekantoor dat is gespecialiseerd in ondernemings- en contractenrecht met een focus op
transacties, commerciële contracten en de
procespraktijk. Biesheuvel Jansen advocaten
heeft de afgelopen jaren een sterke groei doorgemaakt. Het kantoor heeft een stevige nationale én internationale
footprint en is betrokken bij complexe en uitdagende procedures
en transacties.
Zo werkt Jaap Kuster (partner) momenteel aan diverse ondernemingsrechtelijke en privaatrechtelijke geschillen, zoals garantieclaims, uitkoopprocedures, waarderingsgeschillen, bestuurdersaansprakelijkheid en geschillen over commerciële contracten.
Hij is in de toonaangevende Chambers Global Guide opgenomen
als ‘leading individual’ binnen zijn rechtsgebied.
Daarnaast zijn Rutger Jansen en Inge Timmerman (beiden partner)
betrokken bij grote projecten in de (duurzame) energiesector
en heeft Quirijn Biesheuvel (partner) geadviseerd bij overnames
van Kwik-Fit, Burger King en Spliethoff.
De corporate, energy en procespraktijk van
Biesheuvel Jansen advocaten zijn aanbevolen
door het gerenommeerde instituut The Legal 500.
TerZake
LEGAL
Vriman (Vriesendorp Mees Ankum)
JAN D. VRIESENDORP
[email protected]
www.vriman.com
Amsterdam | +31 20 726 72 61
Vriman is gespecialiseerd in fusies en overnames
(M&A). Jan Vriesendorp, Bas Mees, Marius Ankum
en Meltem Koning hebben samen ruim 40 jaar
ervaring bij Freshfields & Stibbe. Vriman rapporteerde sinds januari 12 deals met een gemiddelde
waarde van meer dan 10 miljoen euro, en is
daarmee koploper van de boutiquekantoren.
T H I J S O LT H O F F
Schut van de Ven Notariskantoor
[email protected]
www.schutvandeven.nl
Amsterdam | 020 - 880 43 00
In vennootschapsrecht en commercieel vastgoed
gespecialiseerd notariskantoor. Schut van de Ven
onderscheidt zich door toegankelijkheid en een
oplossingsgerichte benadering. Ruime ervaring
op het gebied van private equity, M&A (fusies
en overnames), managementparticipaties en
commerciële vastgoedtransacties.
Zippro Meijer Citteur
ERIK-JAN ZIPPRO
[email protected]
www.zippromeijer.com
Amsterdam | 06 - 51 62 17 84
ROGIER MEIJER
Maverick Advocaten
BAS BRAEKEN
DIEDERIK SCHRIJVERSHOF
MARTIJN VAN DE HEL
[email protected]
[email protected]
[email protected]
www.maverick-law.com
Amsterdam | 020 - 238 20 00
Het full-service mededingingsrechtkantoor
gericht op procedures bij de Autoriteit Consument
& Markt (ACM), de Europese Commissie en de
Nederlandse Zorgautoriteit (NZa). Gespecialiseerd in gereguleerde markten (zoals telecom,
post, energie, vervoer en zorg).
[email protected]
www.zippromeijer.com
Amsterdam | 06 - 83 16 57 53
Zippro Meijer Citteur is als litigation boutique
gespecialiseerd in commercial & corporate
litigation en conflictbeslechting. Er bestaat bijzondere expertise op het gebied van kartelschade, massaclaims en toezichthoudersaansprakelijkheid. Daarbij zijn ze grensoverschrijdend en
geven ze ook strategisch advies om geschillen en
conflicten te voorkomen. Op dit moment behartigen ze onder meer de belangen van Nederlandse
en Belgische gedupeerde beleggers tegen de
toezichthoudende Autoriteit Financiële Markten.
De advocaten zijn afkomstig van grote gerenommeerde kantoren (De Brauw, Allen & Overy en
Pels Rijcken). Erik-Jan Zippro en Rogier Meijer
zijn beiden gepromoveerd (privaatrechtelijke
handhaving mededingingsrecht respectievelijk
overheidsaansprakelijkheid wegens schending
van EU-recht) en hebben vele wetenschappelijke
publicaties op hun naam staan.
TerZake | 121
BIJLAGE VAN ELSEVIER MEDIA LAB
ESTHER BRONS-STIKKELBROECK
JuriBlox
[email protected]
www.juriblox.nl
Amsterdam | 020 - 229 33 45
NIELS WINTERS
Branch Out organiseert trainingen en workshops voor juridische professionals op het
gebied van Legal English (common law/civil
law; schrijven en spreken). Sterke focus op
rechtspraktijk van deelnemers en op door
cursisten zélf geschreven juridische
documenten.
Branch Out
[email protected]
www.branch-out.eu
Den Haag | 06 - 20 34 54 09
PETER PEEK
LEGAL
TerZake
DOEN Legal
[email protected]
www.doenlegal.nl
Zeist | 06 - 28 09 09 66
Ondersteuning en automatisering van de juridische praktijk met online platform JuriBlox. Het
aanmaken en up-to-date houden van juridische
documenten versnelt aanzienlijk, waardoor gebruikers meer tijd overhouden voor bijvoorbeeld
advisering aan klanten en het zetten van de punten
op de “i”.
JURIAN SNIJDERS
ICT-boutiques en
disruptive innovators
DOEN Legal is een advocatenkantoor voor
bedrijven met ideeën. Het biedt de helpende
hand bij het beschermen van namen en merken
en assisteert cliënten bij het exploiteren
van concepten. Duidelijkheid, openheid en
positiviteit staan centraal in de vernieuwende
manier van werken.
ERNST-JAN LOUWERS
Gespecialiseerde
kantoren en
dienstverleners
MIRJAM ELFERINK
Louwers IP | Technology Advocaten
[email protected]
www.louwersadvocaten.nl
Den Haag | 070 - 240 08 36
Eindhoven | 040 - 239 32 00
REIN PHILIPS
Cyberincidenten komen steeds vaker en in
steeds grotere verscheidenheid voor. We zien
dat de gevolgen daarvan de bedrijfscontinuïteit flink onder druk kunnen zetten. Bent u voldoende voorbereid op een cyberincident?
Bescherm uw organisatie en laat Mutsaerts
u adviseren over cyberverzekeringen.
Mutsaerts
[email protected]
www.mutsaerts.nl
Tilburg | 013 - 594 28 28
JURGEN VAN WOENSEL
Mirjam Elferink is gepromoveerd op intellectueel
eigendom en gespecialiseerd in ICT-recht en
privacy. Zij is actief in verschillende branches,
waaronder ICT, technologie, de gezondheidssector en de maakindustrie. Zij publiceert
veelvuldig over deze vakgebieden en is een
veelgevraagd spreker.
Wolters Kluwer
[email protected]
www.wolterskluwer.com
Deventer | 0570 - 64 70 79
N E Z AH AT ALK A N
Project Moore Advocaten is gespecialiseerd in
IT-recht en privacy. Het kantoor heeft veel
ervaring met adviseren en het opstellen en
onderhandelen van contracten. Ook in het
beheersen van conflicten op het gebied van
IT-projecten, outsourcing, cloud computing,
privacy en e-commerce.
Project Moore Advocaten
[email protected]
www.projectmoore.com
Amsterdam | 020 - 520 08 74
JEROEN KOËTER
Procederen, Contracteren, Adviseren, Ontzorgen
Een van de weinige kantoren van Nederland met
specialisatie in een buitenlandse clientèle, zoals
betaaldvoetbal-organisaties en bedrijven die zich
in Nederland willen vestigen. Van den Hoogen
onderhoudt een breed maatschappelijk netwerk
en heeft kennis opgedaan in recht, cultuur en
communicatie van veel landen, waaronder China.
Van den Hoogen & Ruijters Advocaten
[email protected]
www.vdhradvocaten.nl
Eindhoven | 040 212 41 98
PIERRE VAN DEN HOOGEN
Specialist in letselschade zoals verkeersongevallen, bedrijfsongevallen, ongevallen door
gebreken in de weg en algemene aansprakelijkheidszaken. Ook beoordeling van uitkeringen bij
ongevallenverzekeringen. Combineert juridische
kennis met uitgebreide ervaring in de commercie
en weet hoe te onderhandelen voor cliënten.
Letselschade Verhaal
[email protected]
www.letselschadeverhaal.nl
Oosterhout | 085 - 401 19 92
EWALD W.A. JANSEN
Gericht op advies over financieel (toezicht)recht,
insolventierecht en zekerheden. Specialistische
kennis aanwezig over concernfinanciering, objectfinanciering (financial/operational lease), structured finance en prudentieel en gedragstoezicht.
Focust ook op alternatieve financiering zoals
crowdfunding en consumentenkrediet.
FIZ advocaten
[email protected]
www.fizadvocaten.nl
Rotterdam | 010 - 205 23 70
Kienhuis Hoving
[email protected]
www.kienhuishoving.nl
Enschede | 053 - 480 43 23
Redbreast
[email protected]
www.redbreast.com
Amsterdam | 020 - 891 21 00
Wolters Kluwer biedt juridische professionals
vakinformatie, software en tools, waardoor zij snel
en adequaat kunnen inspelen op complexe
actuele vraagstukken. De Collecties, online totaalpakketten per rechtsgebied, met titels als Tekst
& Commentaar, Groene Serie en NJ zijn sinds jaar
en dag een begrip in juridisch Nederland.
Intellectuele eigendom & Innovatie
Privacy & Security
IT & IT-outsourcing
Internet & E-commerce
Redbreast neemt de volledige kosten en het
beheer van rechtbank- en arbitrageprocedures
in binnen- en buitenland op zich tegen een
resultaatafhankelijke beloning (no cure no pay).
Voor bedrijven (midden- en kleinbedrijf en
beursgenoteerd), financiële instellingen en
curatoren.
122 | TerZake
Voor uw recht
wilt u niet hoeven
te shoppen
TerZake | 283
Als u zit met een juridische kwestie heeft u geen
behoefte aan een zoektocht naar de juiste advocaat,
notaris of belastingadviseur. Dan wilt u gewoon
goed en snel geholpen worden, welke wending de
zaak ook neemt. Daarom bieden wij expertise op
vrijwel alle rechtsgebieden. Dankzij 220 specialisten,
die elkaar feilloos weten te vinden. Korte lijnen, heldere
taal en een efficiënte aanpak. Zo doen we dat bij AKD.
akd.nl