JAWA_KUNA_2.ppt

Download Report

Transcript JAWA_KUNA_2.ppt

KECAP PANUNJUK
Kecap Gaganti Panunjuk
•
•
•
•
•
Iki, ike = ieu
Iku, iko = eta
Ika, ika = itu
I = di
(R)I = di
Lamun hiji kecap dimimitian ku
ang atawa ng hartina eta kecap
teh geus dipikawanoh
•
•
•
•
Iki ng = iking = ieu
Iku ng = ikung = eta
Ika ng = ikang = itu
Ikana, ikanang = itu, di ditu
KECAP PANUNJUK NU HARTINA
NU BOGANA (EMPUNYA)
• Niki, niking = nu ieu, ieu nu bogana
• Niku, nikung = nu eta, eta nu bogana
KECAP NUDUHKEUN TEMPAT
• Riki, riking = di dieu
• Riku, rikung = di ditu
PIKEUN NGAYAKINKEUN,
DIGUNAKEUN RARANGKEN
TUKANG HĔN
• Ika – ikahĕn
• Iku – ikihĕn
• Iku - ikuhĕn
Atika, atiki, atiku
disingget jadi tiki, tika, tiku
(nya eta)
Lamun ditambahan ng jadi
tiking, tikang, tikung
Ta, tang = eta
Conto kalimah
•
•
•
•
•
•
Lara niking priyawiraha.
Atyanta prajña nikā.
Rikanang hawan matĕmu raksasa len.
Suka yan pacangkrama rikang jaladi.
Hĕnĕngakna ng kathā sakarĕng.
Inalapnira tang Nandini.
Kecap Sandang
• Si
• Sang
• Dang
Kecap sandang: Si
-
nu geus raket
sato
dipikanyaah
dipikaijid
Conto Kalimah
• Si Pandu-suta = anak Pandu (loma).
• Si Singha = Singa (anu geus
dipikanyaho).
• Si Jurumudi = Jurumudi (anu geus
dipikanyaho).
• Si Panjahat = Penjahat (anu
dipikageuleuh).
Sa
• Sarua jeung
si tapi leuwih hormat
Sang
• Dipake di hareupeun kecap nu
nuduhkeun ngaran, gelar, atawa sato nu
dianggap raja, sohor, atawa dihormat
Conto Kalimah
•
•
•
•
Sang
Sang
Sang
Sang
hyang Bayu = Dewa Angin
Ugraçrawā = sang Ugraçrawā
Bhima = sang Bima
Kancil = sang Kancil
Dang
pikeun nyebut jalma nu dihormat/
dihargaan, contona: ulama, guru,
pandita
Contona:
Dang Hyang Drona: Drona nu mulia
Dang Acāryya: Guru nu dihormat
Conto Kalimah
• Ikang si Çakuntalā singgih ike
• Lunghā ta sang Menakā.
• Wruh pwa bhagawān Kanwa ryambĕk
sang Çakuntala
• An mangkana ling sang kanyā.
Conto kalimah
• Mangkana ling sang hyang Indra
• Matang yan Poru ngaran sang nātha,
apan wĕka Puru
• Glāna ta mahārāja Cantanu de ning ujar
sang Dacapati
• Dang Hyang Krpa tumūtakĕn Dang
Hyang Drona.
KECAP KANTETAN
• Dumasar susunan basa Sansekerta
• Dumasar susunan basa Jawa Kuna
1. D-N
•
•
•
•
Rajaputra = putra raja
Maharaja = raja agung
Tribhuwana = buana tilu
Dhannurwedacastra = kitab elmu
manah
• Yamaloka = tempat Dewa Yama
• Kurukşetra =lapang/kuburan bangsa
kuru
2. Jeung
• Wanadri (wana-adri) = leuweung jeung
gunung
• Gajaçwa (gaja-açwa) = gajah jeung
kuda
• Sukaduhka = senang jeung susah
• Lakibini = lalaki jeung awewe
• Tapatapi = nu tapa lalaki jeung awewe
3. Nu kahiji kecap bilangan
• Astadacaparwa = dalapanbelas bagian
(jilid)
• Caturdwara = gapura opat
• Pancāksara = lima aksara
• Çataguna =saratus kali lipet
4. Kecap kahiji nuduhkeun sipat
tina kecap kadua
•
•
•
•
Uttamajanma = jalma nu utama
Mahaprabhu = raja agung
Ruksawayawa = awak ruksak
Mithyāsamaya = janji bohong
5. Dimimitian ku a, an, nir, nis
(hartina henteu jeung leungit)
•
•
•
•
•
Awighna = teu aya halangan
Akampya = teu usik
Akrta = teu ma’mur
Anangga = teu awakan, bogoh
Anadara = teu sopan,teu hormat
•
•
•
•
•
Nisțŗşna = teu nyaah
Niççesa = taya sesana
Nirdoşa = teu boga dosa
Nirbhagya = teu bagja
Nirbhaya = teu sieun
Hartina boga
•
•
•
•
Pancamuka = boga lima beungeut
Raksasarupa = rupana jiga raksasa
Trinetra = matana tilu
Samanama = sarua ngaranna
Dimimitian ku swa atawa sarwwa
• Swabhawa = tabeat, kaayaanna
sorangan
• Swawidya = elmuna sorangan
• Swadharmma = kawajiban sorangan
• Swaputra = anak sorangan
• Swayambara = pilihan sorangan
• Sarwwapuspa = rupa-rupa kembang
• Sarwwaphala = rupa-rupa buah
• Sarwwayudha = sagala pakakas perang
(rupa-rupa perang)
• Sarwwawaditra = sagala waditra)
Kantetan awor
•
•
•
•
Lituhayu = rupana geulis
Tamolah = teu usik, cicing
Janmottama = jalma utama
Nyugading = kalapa gading
• Lawas ikang yajña dwadasa warsa.
• Ngaran ing carita Astadaçaparwwa,
gawe bhagawan Byasa
• Nangkĕn Soma nirahara
• Swabhawa nisțŗşna sira
•
•
•
•
•
•
•
Ahad: Āditya
Senen: Soma
Salasa: Anggara
Rebo: Buddha
Kemis : Whŗaspati
Jumaah: Çukra
Saptu: Çanaiçcara (Tumpĕk)
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Çrawana (Juli-Agt)
Bhadra
Asuji
Karttika
Margaçira
Posya
Magha
Phalguna
Cetra
Weçakha
Jestha
Āsadha
SADWARA
(PARINGKĔLAN)
•
•
•
•
•
•
Tunglai
Aryang
Wurukung
Paningron
Uwas
Mawulu
Pancawara
•
•
•
•
•
Pahing
Pon
Wage
Kliwon
Legi
CONTO KALIMAH
• Sajna haji! Kumwa kengot ra bhujangga
haji, ikang pancadaci krsna.
• Buddhawara pahing sangangatus
wwaluwelas ikang cakakala.
• Kunang mangke Mawulu Wage
• Nangken Soma mwang Wrhaspati sira
nirahara
• Ekadaca cuklapaksa asujimasa
KECAP PANANYA
• Apa, mapa = naon,
• Paran = kumaha
• Aparan = naon, saha, kumaha, naha
• Sapa, syapa (si-apa) = saha
• Sangapa (sang-apa) = saha (hormat)
• Ndi, ndya = naon, mana, di mana, ka
mana, kumaha
• Pira, sapira = sabaraha, sababaraha,
kumaha
• Kapan = iraha, kumaha
CONTO KALIMAH
• Aparan ulah nikang naga ri huwusnya
cinapa de sang ibu?
• Aparan ta rahadyan sanghulun kabeh
ginantung ri petung sawuluh?
• Aparan ta sang Ugracrawa ngaranira?
• Sangapa makaputre kita?
• Mwang ndi paranira matangyan
asepikang acrama?
• Kadi mapa karmma awaku mangdadi?
• Syapa karika tinonta kinabhaktya ning
Indra kuneng?
• Sangapa ngaranira sira sang siniwinta
kuneng?
KECAP PARENTAH
Miceun rarangken -umMake ta (hormat)
Make ndah (mangga)
Ngarobah ma- jadi pa-,
maka- jadi paka-, maha- jadi paha-,
ang- jeung mang- jadi pang-,
• Make rarangken –i atawa –aken ditambahan
de atawa dening, atawa teu make de atawa
•
•
•
•
dening,
CONTO KALIMAH
• Tinghali de nta!
• Patyani juga uson!
• Patrem tekemaken i tenggek!
NYAREK
• Haywa
Contona:
• Haywa kamu sangcaya
• Haywa magong wuyungta
KECAP PANYAMBUNG
• anu
• sing, asing
Contona:
Asing apulih pejah
Sing abang
Sing lungha
KECAP GAGANTI TEU TANGTU
1. Ngwwang: jalma (nu teu tangtu)
2. Anu: nu
3. Bari, bari-bari: saha wae, sing saha, naon
wae
4. Angken/nangken: unggal
5. Sira: hiji, hiji jalma
6. Pira, pirang: sabaraha, sababaraha
7. Waneh (jalma sejen), len (nu sejen, salian),
lyan (sejen), dudu (nu sejen), mwah
(deuih)
CONTO KALIMAH
• Lawan ngwwang kadi sanghulun.
• Bari-bari ni wuwusira.
• Pirang warsa kunang lawasnira temutangan
pinakanaknira ta sang Citranggada mwang
Citrawiryya.
• Pira kunang lawasnireng swarga, manangkil
ta sire Bhatara Brahma.
• Pira karika lawas narendranungsuka
cangkrama met lango.
KECAP RAJEKAN
• Dwilingga murni
• Dwilingga rarangkenan
Dwilingga murni
a. Hartina loba, sababaraha kali:
anak-anak, ingid-ingid, tunggaltunggal, inggal-inggal
b. Ngurangan kecap asalna:
phala-phala, kunda-kunda, gunemgunem
c. Teu pasti: (a)paran-paran, tiru-tiru
d. Nandeskeun harti asalna:
tuhu-tuhu, sipi-sipi, laki-laki
DWILINGGA RARANGKENAN
• Pulupuluhan, sirasirat, lipurlinipur,
ananghyananghyaken, amedi-medi,
patukar-tukar
CONTO KALIMAH
• Anak laki-laki lituhayu paripurna.
• Tonton t arupa nyawaknyam aticaya
gongnya.
• Atyanta ramya nika de ning
sarwwakusuma.
• Ika tamuta-mutani hyang Atma
ngaranira.