Transcript Jan Vennik - Koedijker Verleden

Koedijkers
Jan Vennik
JAN VENNIK
GEBOREN IN KOEDIJK – GOUDDELVER IN AUSTRALIË – PECHVOGEL OF GELUKSVOGEL?
DE FAMILIE VENNIK
Het is 1823 en in Koedijk lopen de werkzaamheden met betrekking tot de aanleg van het nieuwe
Noordhollands Kanaal al aardig op het einde. Ook voor Jan Vennik (1793-1843), de timmerman, die al weer
enige tijd in Koedijk woont, komt het einde van zijn werk in zicht. Wat hij precies in Koedijk als timmerman
heeft gedaan is niet bekend, maar mogelijk was
hij betrokken bij de bouw van de vlotbrug, de
brugwachterswoning, het tolhuis, of bij de
afbraak van de bouwketen? We zullen het nooit
precies weten. Maar de aantekening “thans alhier
(in Koedijk) hun verblijf houdende” duidt er wel
op, dat hij bij de tijdelijke kanaalwerkzaamheden
betrokken was.
Jan Vennik werd in 1793 in Egmond aan Zee
geboren en hij trouwde in 1814 met de uit Den
Helder afkomstige Geertje Foppes. In het begin
van hun huwelijk heeft het rooms-katholieke
echtpaar op diverse plaatsen in Noord-Holland
gewoond. Uit de geboorteplaatsen van hun
kinderen is aardig te zien hoe dit ging:
Dochter Trijntje geboren ca. 1815 in Den Helder;
zoon Jacob geboren ca. 1817 in Heiloo; zoon
Cornelis geboren ca. 1818 in Heiloo; zoon Jacob
geboren ca. 1820 in Egmond aan Zee; zoon Pieter
geboren ca. 1821 in Egmond aan Zee; zoon Jan
geboren 15 april 1823 in Koedijk; dochter
Frederika geboren ca. 1825 in Den Helder; zoon
Pieter geboren ca. 1826 in Den Helder; dochter
Maria geboren in 1829 in Den Helder.
Jan Vennik voor de rechter
Verder heeft het gezin steeds in Den Helder
gewoond en bleef vader Jan tot zij overlijden op 24 mei 1843 timmerman in deze stad. Zijn vrouw Geertje
Foppes overlijdt op 25 maart 1846, eveneens in Den Helder.
De kinderen worden timmerman, zeeman of trouwen met een visserman.
JAN VENNIK
En dan is er Jan Vennik, de zoon die op 15 april 1823 in Koedijk geboren werd, onze hoofdpersoon.
Jan wordt aanvankelijk net als zijn vader timmerman van beroep.
Werkgroep Koedijker Verleden
Website: www.koedijkerverleden.nl
Koedijkers
Jan Vennik
Maar de zee lokt en hij wordt zeeman.
In 1852 vertrekt hij vanuit Liverpool in Engeland aan boord van het schip de Dolphin naar Australië en vestigt
zich aldaar. Hij gaat zijn geluk beproeven en wordt een van de vele goudzoekers in Ballarat.
In 1859 keert hij in Den Helder terug vanuit “de vreemde” en vestigt zich daar als tapper.
Toch gaat hij opnieuw naar Australië om goud te zoeken in de buurt van Ballarat. Hij trouwt daar op 23 maart
1866 met de weduwe Kaatje Dekker.
Zij komen nu samen terug naar Den Helder, trouwen ook hier voor de wet op 17 maart 1870 en Jan neemt zijn
oude beroep van timmerman weer op.
Toch gaan Jan en Kaatje opnieuw naar Australië. Ze zijn zeker van plan daar hun verdere leven te blijven, want
Jan laat zich in 1875 naturaliseren tot Australiër. Hij woont dan samen met zijn vrouw in Williamstown, een
De in Koedijk geboren Jan Vennik komt als vrij man weer naar buiten
wijk van Melbourne en is zeeman van beroep. Ze wonen op meerdere plaatsen in Australië.
Toch zijn ze op een gegeven moment weer terug naar Nederland gegaan, want Kaatje overlijdt op 19 augustus
1899 in Rotterdam en na dit overlijden verhuist Jan naar Amsterdam, waar hij gaat inwonen bij zijn neef Willem
de Jong.
Hier overlijdt hij op 20 december 1901 op 78-jarige leeftijd.
BALLARAT-AUSTRALIË
Ballarat is een stad in Victoria, Australië en is tegenwoordig één van de grootste binnenlandse steden van dit
continent.
In 1851 werd in de buurt van Ballarat goud ontdekt. Het nieuws van deze vondst verspreidde zich als een
lopend vuurtje over de wereld en binnen een paar maanden stond Ballarat internationaal bekend als de plek
waar goud kon worden gevonden. Nog geen jaar later hadden zich al 20.000 gelukzoekers gevestigd in het
stadje.
Werkgroep Koedijker Verleden
Website: www.koedijkerverleden.nl
Koedijkers
Jan Vennik
De in Koedijk geboren Jan Vennik was dus één van deze gelukzoekers.
Om ervoor te zorgen dat de nederzetting met deze toestroom van goudzoekers geen chaos zou worden, werd
er door het Britse koloniale bestuur meteen een straatplan gemaakt en werden stukken grond onder de
belangstellenden verdeeld en verkocht. Binnen een jaar was er ook een postkantoor en een lokale krant.
Het Britse koloniale bestuur wilde echter ook een graantje meepikken van de verdiensten van de mijnwerkers
en besloot dat alle goudzoekers voortaan verplicht een licentie moesten hebben.
De goudzoekers waren het hier niet mee eens en kwamen in opstand.
Dit leidde in 1854 tot de eerste en enige gewapende Australische burgeroproer, de Eureka-opstand.
DE EUREKA-OPSTAND
Het hoogtepunt van de strijd tussen de mijnwerkers en de Britse overheidstroepen was op 3 december 1854.
De soldaten bestormden opgeworpen versterkingen van de mijnwerkers. Er vielen doden en er werden
mijnwerkers gevangengenomen.
Jan Vennik woonde samen met een andere Nederlander, Cornelius Peters en een Corsicaan, Le Fronzis Romeo,
in een tent. Toevallig stond deze tent dichtbij de plaats van de ongeregeldheden en de ongewapende Jan werd
om onduidelijke redenen door de soldaten uit de tent gehaald, gearresteerd en geboeid naar de gevangenis
gevoerd. Hij werd beschuldigd van hoogverraad en moest zich voor het gerecht verantwoorden.
Van de 120 op deze dag gevangengenomen goudzoekers werden er 13 voor het gerecht gebracht en Jan was er
hier één van.
Het proces vond plaats op 22 maart 1855 in Melbourne, maar de jury vond hem niet schuldig. De rechter moest
hem dus vrijspreken en Jan verliet de rechtbank dan ook als vrij man.
Ook de andere aangeklaagden werden vrijgesproken en dit feit werd door de mijnwerkers als een overwinning
op de Britse overheid gezien. Het geheel werd als een voorbode van de latere Australische onafhankelijkheid
gezien. En Jan maakte hier, waarschijnlijk ongewild, deel van uit.
JAN VENNIK: THE DUTCHMAN AT EUREKA
Wat ik hierboven geschreven heb is maar een korte
samenvatting van een veel uitgebreider verhaal over het leven
van Jan Vennik, de goudzoekers van Ballarat, de opstand tegen
de Britse overheid, de Eureka Stockade, het proces, enz.
Yvon Davis heeft hier een mooi boekje over geschreven: “Jan
Vennik: The Dutchman at Eureka”.
In dit boekje wordt op een aansprekende wijze dieper op deze
voor Australië zo belangrijke periode ingegaan en de in Koedijk
geboren Jan Vennik staat hierbij centraal.
Voor meer informatie en/of het boekje zie de website van Yvon
Davis over Jan Vennik:
http://yvondavis1956.wixsite.com/thedutchmanateureka
Cor Visser
Werkgroep Koedijker Verleden
Website: www.koedijkerverleden.nl