Transcript Hydrocefalus bij volwassenen

Hydrocefalus bij
volwassenen
In overleg met uw behandelend arts heeft u besloten tot behandeling van een
hydrocefalus (waterhoofd). Deze operatie vindt plaats op de afdeling
Neurochirurgie van het Radboudumc.
Om u zo goed mogelijk voor te bereiden op de operatie ontvangt u uitgebreide
mondelinge informatie van uw behandelend arts. Deze folder is een aanvulling op
deze informatie, zodat u alles nog eens rustig kunt doorlezen. Deze folder gaat
vooral over de voorbereiding op en herstel van de operatie en geeft algemene
informatie. Uw behandelend neurochirurg geeft u specifieke informatie over uw
situatie. Ongetwijfeld heeft u ook na het lezen van deze folder nog vragen. Stel
deze gerust aan uw behandelend arts of verpleegkundige.
Hydrocefalus
Een hydrocefalus (‘waterhoofd’) wordt veroorzaakt door een verstoorde omloop
van het hersen- en ruggenmergsvocht (liquor).
In de hersenen bevinden zich ruimtes, de
zij ventrikels
hersenkamers of ventrikels genoemd. Er
ruimte rondom hersenen
derde ventrikel
zijn twee zijventrikels die in de grote
bloedvat
hersenen liggen, een derde ventrikel die
in het midden ligt en een vierde ventrikel
die in of onder de kleine hersenen ligt.
De verbinding tussen de derde en vierde
ventrikel is een soort kanaaltje, wat ‘aquaduct’ genoemd wordt. In de ventrikels
aquaduct
wordt per dag ongeveer 500 ml liquor
aangemaakt, terwijl de inhoud van de
vierde ventrikel
hersenkamers en de ruimtes rondom de
hersenen en het ruggenmerg samen ongeveer 125 ml bevatten. De liquor stroomt
door de hersenkamers naar de ruimte rondom de hersenen en het ruggenmerg en
wordt uiteindelijk weer opgenomen in een grote ader tussen beide hersenhelften.
De aanmaak en afvoer van liquor zijn normaal gesproken met elkaar in evenwicht.
Het komt voor dat de doorstroming van liquor wordt belemmerd of dat deze niet
goed wordt opgenomen in de bloedbaan. Er kan zich dan te veel liquor in de
1
hersenkamers ophopen, waardoor deze groter worden en tegen het omliggend
hersenweefsel gaan drukken.
Een hydrocefalus kan ook ontstaan door een te grote productie van liquor. Dit
komt zelden voor, daarom gaan we hier verder niet op in.
Een hydrocefalus kan worden onderverdeeld in:
De ‘niet-communicerende hydrocefalus’.
Bij deze vorm is er géén verbinding tussen de ventrikels en de ruimte rond
de hersenen. De liquor kan dus niet goed weg uit de ventrikels, waardoor
deze groter worden. De oorzaken kunnen bijvoorbeeld zijn: een aangeboren vernauwing van het aquaduct (een kanaaltje tussen de derde en vierde
ventrikel), verklevingen na een infectie of bloeding of een tumor in de kleine
hersenen.
De ‘communicerende hydrocefalus’.
Hierbij kan wel doorstroming plaatsvinden, maar is de opname in de
bloedbaan verstoord. Er komt te veel liquor in de ventrikels en rondom het
ruggenmerg, ook hierbij worden de ventrikels groter. De oorzaken hiervan
kunnen bijvoorbeeld zijn: verklevingen na een bepaald soort hersenbloeding
of infectie, ouderdomsveranderingen of een aangeboren afwijking.
•
•
Symptomen
Door het uitzetten van de hersenkamers kunnen de klachten zijn:
hoofdpijn (in aanvallen en steeds heviger), met name in de ochtend;
braken;
veranderingen in het gedrag, bijvoorbeeld lusteloos worden of juist hyperactief;
klachten met het zien;
problemen met het lopen;
sufheid;
epileptische aanvallen.
•
•
•
•
•
•
•
2
Voorbereiding op de operatie
Haren wassen
Voorafgaand aan de operatie moet u uw haren wassen met een desinfecterend
middel. U krijgt hiervoor instructies op de polikliniek of op de verpleegafdeling.
Scheren
Het is erg belangrijk dat u vijf dagen voor de ingreep uw hoofd niet scheert met
een scheermes. Dit vermindert het risico op een infectie. Als de neurochirurg het
nodig vindt om te scheren, gebeurt dit op de operatiekamer.
Crème
Op de dag van de operatie mag u geen (gezicht-) crèmes gebruiken.
Sieraden, piercings etc.
U mag geen nagellak, make-up, contactlenzen, bril, gebitsprotheses en sieraden
(piercings) dragen tijdens de operatie. Verwijder ook acryl- of gelnagels van uw
wijsvinger voor de operatie.
Veiligheid
Rondom uw operatie zijn diverse veiligheidsmomenten ingebouwd. Vlak voor de
start van de operatie neemt het gehele operatieteam bijvoorbeeld een ’Time out’.
Tijdens dit moment controleert het team uw naam, geboortedatum, het lichaamsdeel dat zij gaan operen en de operatiebenodigdheden.
Medicijnen
De anesthesioloog bepreekt met u welke medicijnen u mag blijven gebruiken en
met welke u moet stoppen. Uw behandelend arts overlegt met u of u bloedverdunners kunt blijven gebruiken of niet. Heeft u hierover vragen? Stel ze dan gerust
aan uw behandelend arts.
Anesthesie
Omdat de ingreep onder anesthesie (verdoving/narcose) gebeurt, brengt u vooraf
een bezoek aan het preoperatieve spreekuur van de anesthesioloog. Tijdens dit
gesprek wordt uw algehele gezondheidstoestand beoordeeld. Als het nodig is,
3
worden aanvullende onderzoeken afgesproken. Ook krijgt u uitleg over de mogelijke vormen van anesthesie en de gang van zaken rondom de operatie.
Informatie over de anesthesie, het nuchter zijn, de verkoeverafdeling en de pijnbehandeling vindt u ook in de folder ‘Behandeling of onderzoek onder anesthesie’.
Dag van opname
Voorafgaand aan de opname heeft u gesproken met de behandelend arts, anesthesioloog, zaalarts en verpleegkundige van de verpleegafdeling Neurochirurgie.
Op de opnamedag vangt een verpleegkundige u op en wijst u de weg op de
afdeling. Een korte vragenlijst wordt met u doorgenomen. U bespreekt met de
anesthesioloog vanaf welk tijdstip u niet meer mag eten en drinken (nuchter zijn).
Nadat u een bed is toegewezen zal u voorbereid worden op de operatie.
De operatie
Er zijn twee verschillende chirurgische behandelingen mogelijk. Welke techniek
gebruikt wordt, is afhankelijk van de oorzaak van de hydrocefalus.
•
Inwendige drain
Een inwendige drain is een slangetje (drain) dat geplaatst wordt tussen een
hersenkamer en een andere holte in het lichaam. Meestal wordt de drain
van de hersenkamer naar de buik geplaatst (Ventriculo Peritoneale drain /
VP drain). Soms wordt de drain van de hersenkamer naar het hart geplaatst
(Ventriculo Atriale drain / VA drain).
Een drain helpt om het hersenvocht af te voeren. Bij het plaatsen van de
drain boort de neurochirurg in de schedel aan de rechterkant een gaatje, via
dit gaatje brengt de neurochirurg de drain in de hersenkamer en schuift de
drain onderhuids door naar de buikholte of de hartkamer.
Zowel de VP drain als de VA drain heeft een speciaal ventielsysteem. Als de
druk in de hersenkamers te hoog wordt, stroomt de liquor via de drain weg.
Als de druk in het hoofd weer normaal is, stopt de afvoer van hersenvocht.
Deze techniek wordt vooral gebruikt bij de communicerende hydrocefalus,
waarbij de doorstroming van liquor goed is, maar de opname van liquor terug
in het bloed verstoord is.
4
•
Endoscopische derde ventriculostomie
Hierbij wordt door middel van een kijkoperatie in de bodem van de derde hersenkamer een gaatje geprikt zodat de liquor in de ruimte om de hersenen kan
stromen. Deze techniek wordt alleen gebruikt bij de niet-communicerende
hydrocefalus, waarbij de liquor niet goed weg kan uit de hersenkamers maar
de opname van liquor terug in het bloed niet verstoord is.
De chirurg kijkt welke behandeling in uw geval het beste resultaat geeft en bespreekt dit van tevoren met u op de polikliniek.
Complicaties
Bij elke operatieve ingreep bestaat een risico op complicaties. Uw behandelend
arts bespreekt de mogelijke complicaties met u voor de operatie.
Na de operatie
Het herstel na de operatie verloopt bij elke patiënt anders. Hoe snel dit gaat hangt
voor een deel af van uw lichamelijke conditie en de lengte van de periode dat u
klachten heeft gehad.
Na de operatie komt u terug op de verpleegafdeling Neurochirurgie. De verpleegkundige controleert regelmatig uw bewustzijn, bloeddruk, pupilreflexen en de
wondjes.
U hoort van de verpleegkundige wanneer u na de operatie mag beginnen met
mobiliseren: uit bed komen, een stukje lopen of een tijdje op de stoel zitten. De
eerste keer helpt de verpleegkundige u hiermee. Als het goed gaat, mag u zelfstandig uit bed komen.
Het is mogelijk dat u bij het overeind komen of uit bed komen meer last krijgt van
hoofdpijn of duizeligheid. Wanneer u plat gaat liggen, verdwijnen deze klachten
meestal weer. Dit komt doordat de druk in het hoofd door de operatie lager is dan
dat u gewend bent. Het is goed om regelmatig te oefenen door de hoofdsteun van
het bed een stukje omhoog te zetten of rechtop te gaan zitten. Daarnaast kan het
helpen om veel te drinken.
De eerste drie dagen na de operatie mogen de wondjes niet nat worden. De pleisters blijven drie dagen op de wondjes zitten.
5
Naar huis
Afhankelijk van hoe snel het herstel verloopt mag u naar huis. U krijgt een afspraak mee voor de polikliniek om op controle te komen bij de neurochirurg.
Als u hechtingen heeft die niet oplosbaar zijn, kunt u deze na acht dagen bij uw
huisarts laten verwijderen. Uw behandelend arts bespreekt met u het afbouwen
van de pijnstilling en geeft u instructies voor het hervatten van activiteiten zoals
sporten en autorijden.
Wanneer u een drain gekregen hebt, krijgt u een controle CT-scan voordat u met
ontslag gaat.Wanneer u een derde ventriculostomie heeft ondergaan, krijgt u na
ongeveer drie maanden een controle MRI.
Nazorg
Heeft u een van de onderstaande symptomen? Neem dan contact op met uw
behandelend arts via het algemene telefoonnummer Neurochirurgie (024 - 36166
04).
zwelling, roodheid, pijn van de wond;
openspringen of pus uit de wond;
hoge koorts;
lekkage van helder vocht uit de wond;
last van het licht (fotofobie);
ernstige hoofdpijn;
toenemende sufheid.
•
•
•
•
•
•
•
Vragen
Via het algemene telefoonnummer voor de afdeling Neurochirurgie kunt u met al
uw vragen terecht over:
operatieplanning;
wachttijden;
(poli) afspraken;
medische klachten;
contact verpleegafdeling.
•
•
•
•
•
Extra informatie
www.nvvn.org/patienteninfo.php
www.nccn.nl/nccn/patienteninfo
6
Ruimte voor uw notities
09-2016-4848
Adres
Polikliniek Neurochirurgie C0
Hoofdingang
Geert Grooteplein-Zuid 10, route 725, Poliplein C0, Balie A
6525 GA Nijmegen
Postadres
Radboudumc
727 Neurochirurgie / Plastische Chirurgie
Postbus 9101
6500 HB Nijmegen
Adres
Verpleegafdeling Neurochirurgie / Plastische Chirurgie C2
Hoofdingang
Geert Grooteplein-Zuid 10, route 736, Zone C02
6525 GA Nijmegen
Postadres
Radboudumc
736 Neurochirurgie / Plastische Chirurgie (uw naam)
Postbus 9101
6500 HB Nijmegen
Algemeen telefoonnummer Neurochirurgie
024 - 361 66 04
Radboud universitair medisch centrum