Transcript Zmysły-sluch

SCHEMATY DLA ZMYSŁÓW…
Zmysł słuchu…
Kora słuchowa
Wszystkie zmysły potrzebują kory mózgu do precyzyjnej dyskryminacji wrażeń.
PIERWOTNA KORA SŁUCHOWA zajmuje pola kory
skroniowej 41/42 Brodmanna, zakręt skroniowy
przedni poprzeczny (zakręt Heschla), schowany w
bruździe bocznej, pod stykiem płata czołowego i
ciemieniowego, na płacie skroniowym. W pierwotnej
korze słuchowej występuje projekcja tonotopiczna niskie częstości w bocznych, wysokie w środkowej
części kory.
Drogi słuchowe
Ślimak ucha wewnętrznego -> jądra ślimaka -> jądra
oliwek ->wzgórki czworacze dolne -> ciało
kolankowate przyśrodkowe (MGN, wzgórze) ->
promienistość słuchowa - > pierwotna kora słuchowa
Dalsza analiza informacji słuchowej zachodzi przy
pomocy WYSPY i RÓWNINY SKRONIOWEJ.
Kora słuchowa kontroluje pobudliwość przyśrodkowego
ciała kolankowatego (MGN) – można naprawdę „wytężyć
słuch”, oczekując dźwięku z określonego kierunku lub
przestać go zauważać. Regulują to wzgórki czworacze
dolne w śródmózgowiu.
Większość pobudzeń z ucha dochodzi do
przeciwległej półkuli.
Tinnitus
Pobudzenia kory słuchowej dają wrażenia
buczenia, stukania lub brzęczenia – TINNITUS.
Tinnitus to medyczne określenie "słyszenia"
szumów w uszach, gdy nie ma zewnętrznych
źródeł dźwięków.
Słyszane odgłosy mogą być delikatne i głośne.
Mogą brzmieć jak dzwonek, dmuchanie, ryk,
brzęczenie, buczenie, gwizdy.
Tinnitus
Nie wiadomo dokładnie, co jest przyczyną szumów usznych.
Mogą być one jednak objawem, niemal każdego problemu
związanego z uchem, np.:




Infekcje ucha
Zaleganie ciał obcych i woskowiny w uszach
Ubytek słuchu, spowodowany nadmiernym hałasem
Choroba Meniere’a – zaburzenia ucha wewnętrznego, które
obejmuje utratę słuchu i awroty głowy
Dodatkowymi przyczynami mogą być: alkohol, kofeina,
antybiotyki, aspiryna lub inne leki.
Szumy uszne mogą współwystępować z utratą
słuchu. Czasami jest to oznaką wysokiego ciśnienia krwi,
alergii lub niedokrwistości . Rzadko, szum jest oznaką
poważnego problemu takiego jak guz lub tętniaka
Połączenia międzykorowe





wtórne obszary słuchowe w korze skroniowej; w dominującej
półkuli OŚRODEK WERNICKEGO w tylnej części górnego zakrętu
skroniowego, związany ze rozumieniem mowy;
OŚRODEK BROKI związany z produkcją mowy w tylnej części płata
czołowego;
kora słuchowa z przeciwległej półkuli (lokalizacja przestrzenna);
kora czuciowa;
FEF (FRONTAL EYE FIELDS), czołowy ośrodek okoruchowy (świadoma
orientacja oczu).
Uszkodzenia
Całkowite uszkodzenie pierwotnej kory słuchowej prowadzi
do GŁUCHOTY KOROWEJ.
Lezje wtórnej kory słuchowej (obszar Wernickiego w płacie
skroniowym półkuli dominującej) wywołują różnorodne AFAZJE.
W dominującej (zwykle lewej) półkuli: blisko kory pierwotnej, górny
zakręt skroniowy => zaburzenia słuchu fonematycznego, trudności
w rozróżnianiu wyrazów (AGNOZJA SŁUCHOWA).
W przeciwległej (zwykle prawej) półkuli: SŁABSZA PERCEPCJA
MELODII I RYTMU.
Afazje
Afazja Broca (eferentna afazja ruchowa) jest wynikiem uszkodzenia obszaru Broca i prowadzi do trudności z
wymówieniem słów, ciągów sylab, czasami pozostaje tylko kilka słów, które da się wymówić.
Afazja Wernicekigo (akustyczno-gnostyczna afazja skroniowa), po uszkodzeniu obszaru Wernickiego, prowadzi do
zaburzeń rozumienia mowy własnej i innych.
Mowa jest płynna, ale niegramatyczna, bez sensu, słowa są pomieszane, tracą znaczenie.
Niezdolność rozumieniu mowy prowadzi do niezdolności do pisania i czytania.
Pacjenci są nieświadomi swoich problemów językowych.
Afazja przewodnictwa wynika z uszkodzenia pęczka łukowatego, łączącego ośrodek Wernickiego i Broca.
Mowa pozostaje płynna i rozumienie normalne, ale są trudności w powtórzeniu słowa i częste przekręcanie wyrazów,
pomimo chęci skorygowania błędów.
Afazja akustyczno-mnestyczna spowodowana jest przez lezje zakrętu skroniowego środkowego powodując
zaburzenia pamięci słuchowo-werbalnej.
Efektem jest niezdolność do powtórzenia serii wyrazów.
Afazja nazewnicza powodowana jest przez lezje tylnej części dominującego płata skroniowego.
Powodem jest brak skojarzeń między wzrokowym rozpoznaniem a nazwą.
Nie można narysować przedmiotu po usłyszeniu instrukcji słownej, chociaż nie ma trudności w kopiowaniu rysunków.
Afazja akustyczna zaburzenie rozpoznawania dźwięków niewerbalnych, odgłosów zwierząt lub sygnałów
akustycznych.
Dwa rodzaje afazji akustycznej: niezdolność do odróżniania dźwięków (kora pierwotna) i niezdolność do ich kojarzenia
(kora wtórna)
Iluzje słuchowe
Podobnie jak iluzje wzrokowe, istnieją też iluzje
słuchowe, związane z mową, dźwiękami muzyki,
słuchem przestrzennym, oddziaływaniem między
wzrokiem a mową.
Phantom Words
Octave Illusion
Speech to Song Illusion
Muzyka w mózgu
Muzyka w mózgu
Pamięć muzyczna
STM dźwięków: „ślad pamięciowy wysokości
muzycznej, umożliwiający utrzymanie się w
kategorii jednego półtonu, zostaje
zachowany w krótkotrwałej pamięci
słuchowej nawet bez konieczności skupiania
uwagi na przeciąg ok. 2 minut.”
• Long-term working memory theory - muzycy
wykształcają uprzywilejowany dostęp do LTM
poprzez struktury wydobywcze
przechowywane w STM
Synestezja muzyczna
Synestezja muzyczna (chromastezja, synestezja
kolorowego słyszenia) polega na doznawaniu
barwnych wrażeń w trakcie słuchania muzyki.
Jest to najczęstsza forma synestezji. Występuje
często u muzyków, zwłaszcza wśród grających
na instrumentach klawiszowych.
Synestezja muzyczna
Pospolita synestezja muzyczna - ogólne tendencje do
dopasowywania dźwięku do koloru:
• radosna, szybka muzyka – kolory czyste, jasne,
jaskrawe
• refleksyjna, wolna muzyka – kolory pastelowe,
wyblakłe, ciemne
• tonacje krzyżykowe – jaskrawe, ostre, błyszczące
kolory
• tonacje bemolowe – ciemne, ciepłe, matowe
kolory
• wysokie dźwięki – jasność
• niskie dźwięki – ciemność
SCHEMATY DLA ZMYSŁÓW…
Zmysł równowagi…
Równowaga
Zachowanie równowagi wymaga:
 współdziałania układu przedsionkowego ucha relacja głowy względem pionu;
 wzroku;
 receptorów nacisku stóp - odchylenie środka
ciężkości ciała;
 priopriocepcji.
Obszary związane z równowagą
Tylna część kory wyspy i część płata
ciemieniowego otrzymuje sygnały z układu
zachowania równowagi. Są to obszary
odpowiedzialne za wrażenia ruchu i obrotu.
Uszkodzenia wywołują zanik zdolności do
dyskryminacji ruchu.
Wrażenia autoskopowe
Są to wrażenia związane z zaburzeniem
reprezentacji przestrzeni peripersonalnej – czyli
przestrzeni związanej z własnym ciałem.
Przyczyny powodujące takie wrażenia to lezje,
wpływ substancji halucynogennych,
wyczerpanie organizmu (np. śmierć kliniczna),
lub stany podobne do ataków padaczki, które
mogą spowodować chwilowe zaburzenia pracy
mózgu.
Wrażenia autoskopowe
ASOMATOGNOZJA
Najczęściej występuje po rozległym uszkodzeniu
płatów ciemieniowych, szczególnie prawej półkuli,
współtowarzyszy jej z reguły zespół pomijania
stronnego oraz ograniczenie lub zniesienie
propriocepcji. Asomatognozja w ogólnym zarysie
polega na nierozpoznawaniu własnych części ciała
jako własnych, rozpoznaje się ją wyłącznie
wówczas, gdy wiadomo, że problem
rozpoznawania ciała nie ma charakteru zakłócenia
językowego i gdy zaburzone rozpoznawanie
dotyczy części własnego ciała.
Wrażenia autoskopowe
ZESPÓŁ CAPGRASA
Należy on do tzw. deluzyjnych syndromów zakłóconej
identyfikacji. Jego objawem jest przekonanie, że bliskie
osoby zostały zastąpione przez podstawionych
dublerów, którzy wyglądają tak samo jak ktoś bliski
pacjentowi, ale mimo to nie są nimi, mają niejako
odmienną tożsamość. Takie przekonanie może też
dotyczyć samego pacjenta. Joseph Capgras uznawał,
że opisywany syndrom jest wynikiem utracenia
szczególnegoodniesienia emocjonalnego do
nieprawidłowo identyfikowanych osób. Poczucie
obcość jest związane z prawidłowym rozpoznaniem
percepcyjnym, przy jednoczesnym braku odczucia
emocjonalnej więzi z daną osobą, co budzi konflikt.
Wrażenia autoskopowe
ZESPÓŁ FRĒGOLEGO
Polega na wadliwym przekonaniu, że osoby obce
dla pacjenta posiadły tożsamość kogoś dla nich
znanego lub bliskiego. Bywa także, że owa „nowa"
osoba prześladuje pacjenta w jego mniemaniu.
Syndrom Frégolego jest zatem sytuacją, w której
pacjent kreuje osobiste znaczenie odnośnie
nieistotnych wcześniej dla niego osób. Chorzy
w swoich sąsiadach z sali szpitalnej i personelu
rozpoznają starych znajomych i członków rodzin,
albo ulubionych aktorów, którzy przybyli do
szpitala specjalnie dla nich.
Wrażenia autoskopowe
NEGATYWNA AUTOSKOPIA
Zaburzenie to polega na niemożności rozpoznania siebie samego
w lustrze. Pacjent uważa, że osoba, którą widzi w lustrze jest kimś
obcym, może oceniać tego „kogoś" na różne sposoby, rozmawiać
z nim. Innymi słowy, własne odbicie w lustrze uznaje za kogoś
innego. Zaburzenie to występuje, mimo iż u pacjenta nie rozpoznaje
się prozopagnozji i można stwierdzić, że prawidłowo identyfikuje
inne osoby odbite w lustrze. Efekt ten można określić jako „syndrom
Capgrasa w lustrze", ponieważ tak jak w wymienionym zespole
zachodzi prawidłowe rozpoznanie zmysłowe, identyfikacja osoby
jako człowieka, nawet bardzo podobnego do samego pacjenta, ale
nie rozpoznaje się tożsamości osoby w lustrze.
Występuje również zjawisko zwane wewnętrzną autoskopią,
polegające na wrażeniu widzenia swoich narządów podczas
przeglądania się w lustrze.
Wrażenia autoskopowe
OUT-OF-BODY EXPERIENCE
Głównym doświadczeniem w tej sytuacji jest poczucie
rozdzielenia psychicznego „Ja" od ciała, w którym — w stanie
normalnym jest ono wcielone. W rozdzieleniu ciała i „Ja"
podmiot ma wrażenie, że może z zewnątrz oglądać własne
ciało. Na doświadczenie bycia poza ciałem składają się
następujące stany:
przeświadczenie o oddzieleniu się „Ja" od ciała,
 wrażenie obserwowania świata z pewnego dystansu, często
z wysokości oraz wrażenie obserwowania własnego ciała
(autoskopia).
Naukowcy zajmujący się ludzkim zachowaniem są aktualnie zgodni, że
doświadczenie bycia poza ciałem i halucynacje autoskopowe są
wynikiem przejściowego zakłócenia funkcjonowania mózgu, które
zmienia percepcje własnego „Ja".
Podłoże wrażeń autoskopowych
Niektóre koncepcje neurologiczne zakładają, że analizowane
stany są wynikiem przejściowego zakłócenia funkcjonowania
błędnika (dokładnie w okolicy przedsionka), szczególnie
mechanizmu związanego z percepcją grawitacji i pozycji
horyzontalnej (narządy otolitowe — łagiewka i woreczek).
Zaburzenia funkcjonowania tych układów wywołują złudzenia
odwrócenia podłogi i sufitu oraz inne związane z poczuciem
położenia ciała w przestrzeni zewnętrznej. Stąd — przez
analogię uznaje się, że zaburzenia działania lub uszkodzenia
tych mechanizmów mogą być jednym z podłoży doświadczeń
bycia poza ciałem, lub halucynacji autostopowych
Autotopagnozja
Niezdolność do wskazywania własnych części ciała po
otrzymaniu werbalnego polecenia.
Autotopagnozja wiąże się z lezjami lewego płata
ciemieniowego, pacjenci nie mają problemu z
wskazywaniem i dotykaniem np. części maszyn; nie
mogą też narysować czy prawidłowo poskładać
układankę przedstawiającą części ciała, podkreślająca,
że jest to niezdolność do prawidłowego postrzegania
ciała.
Autotopagnozja często występuje razem z
heterotopagnozją.
Heteropagnozja
Niezdolność do wskazywanie części ciała innych
osób.
Znane są nieliczne przypadki czystej
heterotopagnozji (lezje górnej kory ciemieniowej) i
czystej autopagnozji (lezje dolnej kory
ciemieniowej).
Pacjenci z heterotopagnozją nie potrafią wskazać,
a potrafią uchwycić części ciała innych. Mogą też w
niektórych przypadkach wskazywać części ciała
innych osób zamiast swoich oraz dotknąć
odpowiedniej części, a nie wskazać.
CIEKAWOSTKI…
Dziwne pianino
Dziwne pianino to akustyczny odpowiednik iluzji "nieskończonych
schodów". Naciskając kolejno klawisze pianina mamy odczucie, ze
dźwięki są coraz wyższe lub coraz niższe pomimo tego, że te same
klawisze naciskane są kolejny raz.
Dźwięki, które powstają po uderzeniu klawisza nie są czystymi
tonami, ale zbudowane są z kilku tonów harmonicznych
o odpowiednio dobranych natężeniach. Nasze ucho
przystosowuje się do słyszenia coraz wyższych (lub coraz niższych)
tonów, dlatego po ponownym naciśnięciu klawisza "wybieramy do
słyszenia" dźwięk o wyższej częstotliwości
Efekt Quantum Leap
Para naukowców przekazała 32 młodym ludziom punkt
widzenia z głowy manekina, prosząc ich, by nałożyli hełm
połączony z kamerami zamontowanymi na głowie manekina.
Eksperymentator używał następnie krótkiego pręta, którym
równocześnie głaskał brzuch badanego i brzuch manekina.
Badany czuł ruchy na własnym ciele, a równocześnie widział te
same ruchy na sztucznym brzuchu.
Efekt McGurka
Efekt McGurka jest zjawiskiem percepcyjnym,
które wskazuje na interakcję pomiędzy słuchem
i wzrokiem w percepcji mowy. Iluzja powstaje
się, gdy składnik słuchowy w połączeniu ze
składnikiem wzrokowym wskazuje na
przedstawienie bodźca słuchowego, którego
spodziewamy się po ruchu warg.