Transcript  آموزش دندانپزشکی مبتنی بر competency

‫به نام خدا‬
‫آموزش دندانپزشکی مبتنی بر‬
‫‪Competency‬‬
‫)‪(Competency-based dental education‬‬
‫دکترسید ابراهیم جباری فر‬
‫دانشیاردانشگاه علوم پزشکی اصفهان‬
‫‪1‬‬
‫‪[email protected]. ac.ir‬‬
‫مقدمه و پیشینه موضوع‪:‬‬
‫در دهه های قبلی آموزش برنامه ها و محتواهای دندانپزشكي به گونه اي‬
‫سازماندهي و اجراء مي شد كه دانشجويان عمدتا آنچه را كه اساتيد خود‬
‫آموخته و انتخاب مي كردند‪ ،‬ياد مي گرفتند‪ .‬هدف از اين روش آموزش تربيت‬
‫دانش آموختگان بر اساس بسته هاي آگاهي و شناخت تجويز شده بودكه به‬
‫آن ‪ Discipline based‬يا روش سنتي ‪ Traditional‬مي گويند‪ .‬امروزه تمايل‬
‫فزاينده اي به سبك آموزش بر مبناي ‪ competecies‬وجود دارد‪ .‬در اين شيوه از‬
‫آموزش (‪ )CBDE‬توالي ممتدي از تجربيات يادگيري براي فراگيران فراهم مي شود‬
‫كه بعد از فارغ التحصيل شدن به عنوان دندانپزشك يا رهبر تيم تأمين كننده‬
‫سالمت دهان و دندان فرد و جامعه بر اساس درجه و شايستگي در سطح‬
‫‪ beginner‬عمل نمايد‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫ادامه‬
‫انطباق و هم سويي برنامه هاي آموزش ي دندانپزشكي با اين مدل آموزش نياز به‬
‫ارزيابي مجدد و بازنگري اساس ي در ساختارها و برنامه هاي درس ي‪ ،‬محتواها و‬
‫برآيند يادگيري و عرصه ها و تكنولوژي هاي آموزش ي سنتي دارد‪ .‬به طور قطع‬
‫فصول مشترك زيادي بين دو شيوه آموزش وجود دارد كه استفاده از روشهاي‬
‫هيبريد‪ ،‬فصول مشترك اين دو متدولوژي در موضوعات اساس ي سالمت دهان و‬
‫دندان توصيه مي گردد تا دندانپزشك توانمند و ماهر براي ارائه خدمات در نظام‬
‫سالمت تربيت گردد‪ .‬نظر به اينكه دندانپزشك امروز بايد در سطوح اول و دوم و‬
‫سوم پيشگيري و ارتقاء سالمت دهان و دندان مردم نقش ايفا مي كند‪ ،‬ضرورت‬
‫دارد ازروشهاي متنوع آموزش ي استفاده گردد تا اين مهارت ها را كسب كند‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫تفاوت هاي اساس ي‬
‫در سيستم آموزش به روش ‪ DBDE‬يا (‪) Discipline- based Dental Education‬‬
‫موضوعات آموزش ي با روشهاي معمول آماده و به صورت بسته هاي آموزش ي به شكل‬
‫سخنراني‪ ،‬آزمايشگاه‪ ،‬بالين بيمار توسط استاد يا مربي در اختيار دانشجو قرار مي گيرد به اميد‬
‫اينكه فراگير مطالب را فرا گرفته و مهارت و رفتارهاي الزم را كسب كند‪ .‬روشهاي ارزشيابي‬
‫فراگير غالبا به صورت سنجش پيشرفت تحصيلي به صورت آزمونهاي كوتاه پاسخ‪ ،‬تشريحي‪،‬‬
‫مصاحبه هاي غيرساختاري‪MCQ ،‬و‪ ...‬مي باشد‪ .‬در سيستم آموزش به روش (‪ )CBDE‬هدف‬
‫هاي رفتاري فراگير از قبل تعيين شده و پروسه هاي يادگيري به صورت برنامه ريزي شده و قدم‬
‫به قدم پيامدها يا تغييرات رفتاري يا برون داد هاي مورد انتظار با روشهاي عيني‪ ،‬تكويني و‬
‫پاياني به اشكال گوناگون ارزيابي مي گردد‪ .‬در اين روش ارزشيابي از نوع ‪outcome – based‬‬
‫‪ assess‬بوده كه ركن اساس ي آن خود ارزيابي ازبرون داد ها مي باشد‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫ادامه‬
‫اما در نظام آموزش ي (‪ )DBDE‬نتايج حاصل از امتحان فاينال هركورس آموزش ي‬
‫خواهد بود‪ .‬ارزشيابي مبتني بر برون داد ها روش ارزشيابي عميق و گسترده و همه‬
‫جانبه مي باشد برخالف شيوه ارزشيابي مبتني بر ‪ examination‬كه روش محدود‬
‫ارزيايي دانش و آگاهيهاي سطحي در محدوده تكنيك هاي ارائه شده مي باشد‪ .‬به‬
‫زعم دانشمندان تعليم و تربيت در سيستم آموزش ي سنتي (‪)DBDE‬قادر به آموزش‬
‫و ارزيابي ‪ Hard Science‬مانند بيولوژي‪ ،‬مواد دنداني و ترميم و ديگر تكنيكهاي‬
‫دندانپزشكي مي باشيم ليكن در سيستم آموزش ي(‪)CBDE‬قادر به آموزش و‬
‫ارزيابي‪ soft sciences‬در دندانپزشكي مانند اخالق حرفه اي‪ ،‬بيواتيك‪ ،‬عدالت‬
‫محوري‪ ،‬ارتقاء سالمت‪ ،‬نگرش پيشگيري و اجتماعي‪ ،‬فرهنگي‪ ،‬انسانشناس ي‪ ،‬حل‬
‫مسئله‪ ،‬تفكرمنطقي‪ ،‬نوآوري و خالقيت‪ ،‬جامعه نگري درسالمت مي باشيم‪.‬‬
‫‪5‬‬
‫مزاياي آموزش دندانپزشكي به روش‪CBDE‬‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫‪6‬‬
‫تقويت عملكرد فراگير از طريق مشاركت فعال در پروسه يادگيري (‪ PBL‬و بحث گروهي‬
‫و‪)...‬‬
‫ايجاد انگيزه درارزيابي دقيق ترمربيان و معلمين‬
‫بهبود درك و شناخت عميق از پديده ها و موضوعات ‪Multi and‬‬
‫‪ interdisciplinary‬درسالمت دهان و دندان‬
‫تقويت مهارت هاي پژوهش ي و كسب اطالعات و تجزيه و تحليل و بكارگيري در تصميم‬
‫سازي (طرح درمان‪ ،‬درمان و برنامه ريزي)‬
‫درك و شناخت ارتباط مباحث نظري و عملي و كاربرد علم درعرصه عمل و واقعي‬
‫ايجاد روحيه مشاركت و همكاري بين بخش ي و فرابخش ي و اجتناب ازتك محوري‬
‫يادگيري فعال و پايدارو قابل اطمينان و طوالني دانشجو محوري نه استاد محوري‬
‫يادگيري و ياددهي در ‪CBDE‬‬
‫كسب مهارت ها و توانمنديهاي حرفه اي مربوط به سالمت يك رويداد دفعي و آني نبوده بلكه‬
‫پروسه اي مرحله اي و برنامه ريزي شده و تا حدود قابل توجهي طوالني مي باشد‪ .‬مراحل‬
‫مختلف كسب توانمندي و مهارت عبارتند از‪:‬‬
‫‪ :Novice .1‬در اين مرحله مسير يا موضوعات و محدوده آنها به طور دقيق مشخص نبوده و در‬
‫هاله اي از ابهام هاي فراوان براي فراگير بوده و اصوال يادگيري مبتني بر تقليد و ايفاي نقش‬
‫وتكرار رفتار مربي در بالين بيمار ‪ ،‬آزمايشگاه و ‪ simulation‬يا كلينيك هاي تشخيص ي خواهد‬
‫بود‪.‬‬
‫‪ :Beginner .2‬در اين مرحله با پيشرفت و آموزش و تمرين بيشتر‪ ،‬فراگير كنترل بيشتري بر‬
‫يادگيريهاي خود داشته و تا حدودي قادر به بيان و انجام آن فعاليت يادگيري با كمك يا حضور‬
‫مربي و معلم خواهد بود‪.‬‬
‫‪ : competent .3‬در اين مرحله به تناسب مقدار و عمق يادگيري وتمرين ها و تجربه هاي‬
‫يادگيري‪ ،‬فراگير قادر به شناخت بستر ها و زيربناهاي نظري و عملي يادگيري خود بوده و قادر به‬
‫تصميم سازي مبتني بر آگاهي و شناخت درباره طرح درمان و وظائف دندانپزشك در محيط‬
‫حرفه اي خود خواهد بود‪.‬‬
‫‪7‬‬
‫ارزشيابي در‪CBDE‬‬
‫• سه مهارت اصلي دندانپزشكي عبارتند از الف) مهارت هاي ذهني يا نظري‬
‫(‬
‫‪)Intellectual competence‬‬
‫•‬
‫• ج) توانمنديهاي بين فردي (‪)Interpersonal competence‬در بررس ي‬
‫‪Henderson‬و ‪ Kleffner‬بيان شده است كه در ارزشيابي عالوه بر ابعاد‬
‫ارزشيابي توانمنديهاي سه گانه باال به نقاط قوت و ضعف برنامه هاي‬
‫آموزش ي‪ ،‬تكنولوژي آموزش ي نيزتوجه جدي شود‪.‬‬
‫ب) توانائي هاي فيزيكي و تكنيكي (‪)physical – Technical competence‬‬
‫‪8‬‬
‫ادامه‬
‫• چمبر و همكاران دو روش اساس ي ارزشيابي فراگير در سيستم‬
‫آموزش ي ‪ CBDE‬را مطرح كرده اند‪.‬‬
‫• ‪ : Authenic‬كه قضاوت درباره توانائي هاي فراگير در انجام يك‬
‫فعاليت دندانپزشكي در محيط واقعي حرفه اي مي باشد كه‬
‫اين توانايي هاي باليني فراگير از طريق ‪،case presentation‬‬
‫‪ ، multidisiplinary ، community outreach project‬قابل ارزيابي‬
‫مي باشد‪.‬‬
‫‪9‬‬
‫ادامه‬
‫•‪ :Portfolio‬آلبومي از شواهد عملكردهاي باليني و عرصه اي دانشجو كه در كار‬
‫پوشه يا ‪ Logbook‬ثبت شده باشد‪ .‬روشهائي مانند ‪ ،paper‬پايان نامه‪ ،‬مقاله‬
‫وآزمون ‪ SCOT‬و‪ OSCE‬و‪ ،OSFE‬فيلم و نوار و‪ ....‬بكار مي رود‪ .‬در بعض ي از‬
‫كشورها با بازنگري در كوربكولوم هاي سنتي وتكنولوژي هاي آموزش ي و‬
‫نوآوريهاي آموزش ي روشها و دوره هاي‪Health ،Best Practice ،vocational‬‬
‫‪ extramural course،service learning course‬و ‪community – based‬‬
‫و‪(externship‬كارورزي)‪ Interdisiplinary ،‬وادغام نظام آموزش ي‪ ،‬پژوهش ي و‬
‫خدماتي سالمت دهان و دندان در كوريكولوم دندانپزشكي و طراحي ‪Behavior‬‬
‫‪ Science‬كرده اند‪.‬‬
‫پايان‬
‫سال‪ 86‬نهمين كنگره آموزش درعلوم پزشكي يزد‬
‫‪10‬‬