Transcript ΕΔΩ - Health and Research

HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
AΡΘΡΟ ΣΥΝΤΑΞΗΣ
ΝΟΣΗΛΕΥΤΕΣ ΔΙΑΛΟΓΗΣ: ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ
Η Διαλογή (Triage) αποτελεί βασική και σημαντική δομή κάθε Τμήματος Επειγόντων Περιστατικών (ΤΕΠ). Έχοντας
πλέον εξελιχθεί, δεν έχει μόνο ως στόχο την έγκαιρη αντιμετώπιση των βαρύτερα ασθενών, αλλά καθορίζει τη
ροή όλων των ασθενών στο ΤΕΠ, αξιολογώντας στοιχεία όπως η βαρύτητα κάθε ασθενούς και η διαχείριση των
διαθέσιμων πόρων.1
Στις μέρες μας όλο και περισσότερο αναγνωρίζεται παγκοσμίως η αξία του Νοσηλευτή Διαλογής στο ΤΕΠ. Σε
κάποιες χώρες η διαλογή διενεργείται αποκλειστικά από ιατρούς. Σε αρκετές χώρες η διαλογή πραγματοποιείται
με συνεργασία ιατρού και νοσηλευτή. Ανάμεσα σε αυτές τις χώρες είναι και η Ελλάδα. Συγκεκριμένα, σύμφωνα
με την Υ4α/οικ. 117448/2007 (ΦΕΚ 1900/Β'/14.9.2007) «στο χώρο διαλογής, υποδέχονται τον ασθενή
ειδικευμένοι ιατροί και νοσηλεύτριες και ανάλογα με τη βαρύτητα της κατάστασής του τον κατευθύνουν στους
χώρους του ΤΕΠ».2
Η τάση που δείχνει να επικρατεί σε προηγμένες χώρες είναι η διενέργεια της διαλογής αποκλειστικά από
διπλωματούχους νοσηλευτές. Συστήματα υγείας χωρών όπως το Ηνωμένο Βασίλειο ακολουθούν αυτό το μοντέλο
διαλογής.3 Οι ΗΠΑ και η Αυστραλία ακολουθούν επίσης το ίδιο μοντέλο διαλογής, με μόνη διαφορά τη διενέργεια
της διαλογής από ειδικά εκπαιδευμένους νοσηλευτές.4,5
Ένα από τα βασικά πλεονεκτήματα που παρέχει στο ΤΕΠ ο Νοσηλευτής Διαλογής είναι η αύξηση της
ικανοποίησης των ασθενών. Τα βασικά χαρακτηριστικά του Νοσηλευτή Διαλογής που οδηγούν σε αύξηση της
ικανοποίησης των ασθενών είναι:6

η ικανότητα παροχής φροντίδας με επίκεντρο τον ασθενή,

ικανότητες επικοινωνίας,

ικανότητες παροχής νοσηλευτικής φροντίδας,

η έμπρακτη ένδειξη ενδιαφέροντος για την εξέλιξη της πορείας του ασθενούς,

ικανότητες διάγνωσης και αντιμετώπισης προβλημάτων υγείας,

η καλύτερη διαθεσιμότητα σε σχέση με άλλους επαγγελματίες υγείας,

η συχνότερη παρουσία στο χώρο των ασθενών, με αποτέλεσμα την οπτική επαφή από τους
ασθενείς,

η χρήση απλής μορφής επικοινωνία που διευκολύνει τους ασθενείς στην παροχή πληροφοριών,

η ικανότητα απάντησης σε ερωτήσεις και

η ικανότητα παροχής στους ασθενείς της δυνατότητας ερωτήσεων.
Η αποτελεσματικότητα των Νοσηλευτών Διαλογής εξαρτάται άμεσα και από την διασφάλιση ενός σωστά
οργανωμένου ΤΕΠ, το οποίο θα έχει ένα αξιόπιστο ηλεκτρονικό σύστημα, το οποίο θα παρέχει τις κατάλληλες
πληροφορίες στον Νοσηλευτή Διαλογής σε πραγματικό χρόνο. 7 Σύμφωνα, όμως, με όσα προαναφέρθηκαν, η
αποτελεσματικότητα έχει άμεση σχέση κυρίως με την εκπαίδευση του Νοσηλευτή Διαλογής.
Σελίδα 78
5
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
Στην Ελλάδα υπάρχουν μεταπτυχιακά προγράμματα Επείγουσας και Εντατικής Νοσηλευτικής, τα οποία παρέχουν
στους νοσηλευτές εξειδικευμένες γνώσεις. Δεν υπάρχει, όμως, κάποιο μεταπτυχιακό πρόγραμμα με αποκλειστική
κατεύθυνση την Επείγουσα Νοσηλευτική, το οποίο να περιλαμβάνει στο πρόγραμμα σπουδών του γνώσεις
σχετικά με τη διαλογή. Επίσης, ενώ στο εξωτερικό υπάρχουν σεμινάρια σχετικά με τη διαλογή, στη χώρα μας
μέχρι σήμερα αρκούμαστε σε ολιγόωρες θεματικές διαλέξεις, ενώ στερούμαστε κάθε μορφής ουσιαστικής
πρακτικής εκπαίδευσης.
Συμπερασματικά, η χώρα μας οφείλει να ακολουθήσει τις διεθνείς τάσεις αξιοποίησης και ανάδειξης του
Νοσηλευτή Διαλογής, στην προσπάθεια αναβάθμισης των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας. Η δημιουργία
κατάλληλων δομών εκπαίδευσης Νοσηλευτών Διαλογής είναι η κύρια πρόκληση της χώρας μας. Έπειτα από την
εξασφάλιση παραγωγής άρτια εκπαιδευμένων Νοσηλευτών Διαλογής, θα πρέπει να αναθεωρηθεί η ισχύουσα
νομοθεσία και να εναρμονιστεί με τις διεθνείς διατάξεις.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1.
Khursheed M, Fayyaz J, Jamil A. Setting up triage services in the emergency department: experience from a
tertiary care institute of Pakistan. A journey toward excellence. J Ayub Med Coll Abbottabad 2015; 27(3):73740.
2.
Υ4α/οικ. 117448/2007 - ΦΕΚ 1900/Β'/14.9.2007.
3.
Gerdtz MF, Bucknall T. Triage nurses’ clinical decision making: an observational study of urgency assessment. J
Adv Nurs 2001; 35:550-561.
4.
Australasian College for Emergency Medicine (ACEM). Guidelines for the Implementation of the Australasian
Triage Scale in Emergency Departments, 2000.
5.
Ίντας Γ, Στεργιάννης Π, Χάλαρη Ε. Κλίμακες Διαλογής Ασθενών στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών:
Βιβλιογραφική Ανασκόπηση. Νοσηλευτική 2013; 52(3):253-60.
6.
Rehman SA, Ali PA. A review of factors affecting patient satisfaction with nurse led triage in emergency
departments. Int Emerg Nurs. 2015; pii: S1755-599X(15)00127-5. [Epub ahead of print]
7.
Reay G, Rankin JA, Then KL. Momentary fitting in a fluid environment: A grounded theory of triage nurse
decision making. Int Emerg Nurs. 2015 Oct 27. pii: S1755-599X(15)00118-4. [Epub ahead of print]
Παντελής Στεργιάννης
PhD Νοσηλευτής,
Υπεύθυνος Νοσηλευτικής Εκπαίδευσης / Νοσηλευτής Διαλογής,
ΓΟΝΚ "Οι Άγιοι Ανάργυροι"
Σελίδα 79
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ
ΚΛΙΝΙΚΟ ΠΡΟΦΙΛ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΕΓΚΑΥΜΑΤΙΚΗ ΝΟΣΟ
Ευσταθίου Φλώρα1, Σβαρδαγκάλου Παρασκευή2
1. ΜSc, Ειδικευμένη Χειρουργικού Τομέα, Νοσηλεύτρια Χειρουργείου, Γ.Ν.Α. Γ. Γεννηματάς
2. Ειδικευμένη Χειρουργικού Τομέα, Νοσηλεύτρια Αναισθησιολογικού Τμήματος,Γ.Ν.Α. Γ. Γεννηματάς
DOI: 10.5281/zenodo.48692
Περίληψη
Εισαγωγή: Το έγκαυμα είναι μια βαριά συστηματική νόσος με κοινωνικές προεκτάσεις.
Σκοπός: Η καταγραφή του κλινικού προφίλ των ασθενών με εγκαυματική νόσο παγκοσμίως και στην Ελλάδα, η
έκβαση και οι επιπτώσεις του στην ψυχική υγεία και την κοινωνική, επαγγελματική και οικογενειακή ζωή των
ασθενών.
Μεθοδολογία: Αναζητήθηκαν έρευνες και αναφορές που αφορούσαν εγκαυματίες, άνδρες και γυναίκες,
εφήβους και ενήλικες, κάθε τύπου και βαρύτητας εγκαύματος παγκοσμίως και στην Ελλάδα. Οι πληροφορίες
αναζητήθηκαν από τη βάση δεδομένων Pubmed, ιστοσελίδες διεθνών οργανισμών υγείας (American Burn
Association-ABA, World Health Organization-WHO ,Centers for Diseases Control and Prevention-CDC) και
στατιστικών υπηρεσιών (Ελληνική Στατιστική Εταιρεία), μεταξύ των ετών 1985-2012.
Αποτελέσματα: Στην Αμερική καταγράφηκαν κατά τα έτη 2002-2011 183.036 εγκαυματίες, ενώ στην Ελλάδα το
1993-2001 1840. Οι περισσότερες μελέτες έδειξαν ισχυρή σχέση του κινδύνου εγκαύματος με την ηλικία, το
φύλο, το βιοτικό και μορφωτικό επίπεδο, το χώρο και τις συνθήκες του τραυματισμού, την ελλιπή ενημέρωση
και τις συνήθειες των ασθενών. Η συνύπαρξη χρόνιων παθήσεων επιβάρυνε τον κίνδυνο για τραυματισμό και την
έκβασή του. Οι ασθενείς δυσκολεύτηκαν στην επαγγελματική και κοινωνική επανένταξή τους, λόγω σωματικών
και ψυχικών επιπλοκών. Σημαντικό προγνωστικό στοιχείο ήταν η ψυχολογική τους κατάσταση κατά την έξοδό
τους από το νοσοκομείο. Οι μελετητές πρότειναν ανίχνευση ομάδων υψηλού κινδύνου με στόχο την ενημέρωσή
τους καθώς και την οργανωμένη ψυχοκοινωνική επανένταξη των εγκαυματιών.
Συμπεράσματα: Το κλινικό προφίλ των εγκαυματιών πριν τον τραυματισμό έχει αμφίδρομη σχέση με την εξέλιξη
της νόσου, την ψυχική υγεία και την κοινωνική, επαγγελματική και οικογενειακή ζωή τους. ΄Εχει αποδειχθεί η
ανάγκη για συνεχή διερεύνηση του προφίλ των εγκαυματιών μέσα στα πλαίσια πολυκεντρικής μελέτης και η
οργάνωση δικτύου ψυχοκοινωνικής επανένταξής τους.
Λέξεις-κλειδιά: Εγκαυματίες, κλινικό προφίλ, επιδημιολογία, κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες, έκβαση.
Υπεύθυνος αλληλογραφίας: Ευσταθίου Φλώρα, τηλέφωνο επικοινωνίας: 6977440366, e-mail: [email protected]
Σελίδα 80
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
REVIEW
CLINICAL PROFILE OF BURN INJURED PATIENTS
Efstathiou Flora1, Svardagalou Paraskevi2
1.
MSc, Surgical Nursing Specialist, Operating Room Nurse, GHA G. Gennimatas
2. Surgical Nursing Specialist, Nurse of Anesthesiology, GHA G. Gennimatas
DOI: 10.5281/zenodo.48692
Abstract
Introduction: Burn injury is a severe systemic disease with social implications.
Aim: The recording of patient’s clinical profile with burn injury worldwide and in Greece, the outcome and impact
of the injury on the patient’s mental health and social, professional and family life.
Methods: There were collected surveys and reports concerned burn victims, men and women, teenagers and
adults of all types and severities of burns in the world and in Greece. The information were been searched in
database of Pubmed and websites of international health agencies (American Burn Association-ABA, World Health
Organization-WHO , Centers for Diseases Control and Prevention-CDC) and statistical offices (Hellenic Statistical
Authority), between the years 1985-2012.
Results: In U.S.A. 183.036 burned victims were reported between the years 2002-11 and in Greece 1840 in 19932001. The most of studies were showed strong relationship between risk of burn and age, gender, standard of
living and education, the place and conditions of the injury, the lack of information and habits of patients. The
coexistence of chronic diseases burdened the risk of injury and the outcome. After burn injury, patients had
difficulties on professional and social reintegration, because of physical complications and mental disorders. Their
psychological condition upon leaving the hospital was important prognostic feature. Researchers suggested the
detection of high-risk groups to train them and organized psychosocial reintegration of burned.
Conclusion: There is a reciprocal relationship between clinical profile of burned patients before injury and
outcome of the disease and their mental health, social, professional and family life. The need for continuous
investigation into the profile of burned within multicenter study and organization of network for psychosocial
reintegration became evident.
Key-words: Burned injured patients, clinical profile, epidemiology, socio-economic factors, outcome.
Corresponding author: Flora Efstathiou, tel. 6977440366, e-mail: [email protected]
Σελίδα 81
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Στο παρελθόν έχει γίνει προσπάθεια να καταγραφεί
Έγκαυμα είναι κάθε καταστροφή δέρματος ή
το
υποκείμενων
συγκεκριμένα
ιστών
λόγω
της
επίδρασης
κλινικό
προφίλ
των
τα
χαρακτηριστικά
τους,
και ακτινοβολίας. Το έγκαυμα θεωρείται μια βαριά
δραστηριότητές
τους
συστηματική νόσος, καθώς καταστρέφονται όλες οι
τραυματισμό,
παθήσεις τους.
και
κοινωνικοδημογραφικά
θερμότητας, ηλεκτρικού ρεύματος, χημικής ουσίας
λειτουργίες του δέρματος και των υποκείμενων
εγκαυματιών
όπως
τις
συνήθειες
πριν
και
και
και
μετά
τις
τον
τις
προϋπάρχουσες
παρούσας
βιβλιογραφικής
3,7,8
ιστών και στην πορεία του εμπλέκονται όλα τα
όργανα
του
οργανισμού.1
Τα
εγκαύματα
Σκοπός
ταξινομούνται σε είδη, ανάλογα με το αίτιό τους σε
Ο
σκοπός
της
θερμικά, χημικά, ηλεκτρικά και από ιονίζουσα
ανασκόπησης ήταν η καταγραφή του κλινικού
ακτινοβολία. Εκτιμούνται ανάλογα με την έκταση
προφίλ
στην ολική επιφάνεια του σώματος, το βάθος και τη
τους, συνήθειες και δραστηριότητες πριν και μετά
βαρύτητά τους σε σχέση με συνοδές παθήσεις και
τον τραυματισμό,καθώς και τις προϋπάρχουσες
κακώσεις.2
παθήσεις) των ασθενών με εγκαυματική νόσο
Οι τραυματισμοί από έγκαυμα είναι αρκετά συχνοί
παγκοσμίως και στην Ελλάδα, η έκβαση και οι
παγκοσμίως, αλλά και στην Ελλάδα. Για τα έτη 2002-
επιπτώσεις της στην ψυχική υγεία και την
2011, 183.036 εγκαυματίες καταγράφηκαν στα
κοινωνική, επαγγελματική και οικογενειακή ζωή των
ειδικά κέντρα εγκαυμάτων στην Αμερική, εκ των
ασθενών.
(κοινωνικοδημογραφικά χαρακτηριστικά
οποίων οι περισσότεροι είχαν υποστεί θερμικό
έγκαυμα. Η έκταση της εγκαυματικής επιφάνειας
Μεθοδολογία
ήταν <10% σε 72% ασθενών και το ποσοστό
Αναζητήθηκαν
3
έρευνες
και
αναφορές
που
θνησιμότητας σε αυτούς ήταν 0,6%. Στο Ηνωμένο
αφορούσαν εγκαυματίες,
Βασίλειο περίπου 250 .000 άνθρωποι υφίστανται
εφήβους και ενήλικες, κάθε τύπου και βαρύτητας
έγκαυμα κάθε έτος, εκ των οποίων 13.000
εγκαύματος παγκοσμίως και στην Ελλάδα. Οι
4
άνδρες και γυναίκες,
νοσηλεύονται στο νοσοκομείο. Ενδεικτικά για την
πληροφορίες
Ελλάδα, στα αρχεία της Ελληνικής Στατιστικής
δεδομένων
Υπηρεσίας αναφέρεται ότι το 2003-4 στα δημόσια
οργανισμών υγείας (American Burn Association-
νοσοκομεία νοσηλεύτηκαν 2.527 εγκαυματίες και το
ABA, World Health Organization-WHO , Centers for
2004-5 2.572.
5,6
Σύμφωνα με την αναφορά του
1
Diseases
αναζητήθηκαν
Pubmed,
Control
and
υπηρεσιών
από
ιστοσελίδες
τη
βάση
διεθνών
Prevention-CDC)
Αλεξάκη, κάθε χρόνο συμβαίνουν περίπου 4.000
στατιστικών
(Ελληνική
ελαφρά, μέτρια και βαριά εγκαύματα, περισσότερο
Εταιρεία), μεταξύ των ετών 1985-2012.
Στατιστική
θερμικά (80%) και λιγότερο χημικά (6,2%) και
ηλεκτρικά (3-6%).
Αποτελέσματα
Α. Προφίλ ασθενών, τραυματισμός και έκβαση
Σελίδα 82
και
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
Στην Αμερική, σύμφωνα με τα αρχεία της American
και ο χρόνος αντίδρασης στον τραυματισμό. 2,11-13
Burn Association (ΑΒΑ),
΄Ισως είχαν την πιο δυσμενή έκβαση, λόγω του
διέτρεχαν
μεγαλύτερο
το 2009 οι άνδρες
κίνδυνο
να
υποστούν
ατροφικού τους δέρματος, της αδυναμίας κάλυψης
έγκαυμα, ενώ οι γυναίκες προηγούνταν στην
της εγκαυματικής επιφάνειας με αυτομοσχεύματα
7
ηλικιακή ομάδα άνω των 80 ετών. Η υπεροχή των
και της ύπαρξης συνοδών παθήσεων όπως ο
ανδρών αναφέρθηκε και στη νεότερη καταγραφή
σακχαρώδης διαβήτης.14 Στην καταγραφή της ABA
του 2012.3 Αντίθετα, σε αναπτυσσόμενες χώρες,
το 2012, η προχωρημένη ηλικία ήταν ένας από τους
όπως στην Ινδία, κινδύνευαν περισσότερο οι
παράγοντες που αύξησαν την πιθανότητα του
γυναίκες ηλικίας 16-35 ετών.
8
θανάτου.3
Ως προς την έκβαση, σύμφωνα με την καταγραφή
Η ΑΒΑ στις αναφορές της, συνέδεσε τη συχνότητα
των ετών 1999-2008, από την ΑΒΑ,
τραυματισμών σε μια πολυφυλετική χώρα, την
γυναίκες
χρειάστηκε
να
φάνηκε ότι οι
νοσηλευτούν
για
Αμερική,
με
τη
φυλή
των
εγκαυματιών.
μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και εμφάνισαν
Συγκεκριμένα, τις χρονικές περιόδους 1999-2008 και
υψηλότερη θνησιμότητα σε σχέση με τους άνδρες
2002-2011 οι περισσότεροι εγκαυματίες ήταν λευκοί
ίδιας ηλικίας (4,93% έναντι 3,70%).7 Ενδεικτικά, η
ενήλικες.3,7
ερευνητική ομάδα του O'Keefe9 το 2001, σε 4.927
Οι μελετητές εστίασαν το ενδιαφέρον τους και στα
εγκαυματίες έδειξε ότι οι γυναίκες ηλικίας 30-59
στοιχεία του ιατρικού ιστορικού των ασθενών.
ετών είχαν διπλάσιους θανάτους από τους άνδρες
Βρέθηκε ότι υψηλό κίνδυνο για τραυματισμό με
της ίδιας ηλικίας. Δυσμενή έκβαση για τις γυναίκες
έγκαυμα
ανέφερε και ο Ganesamoni10 μαζί με άλλους
νοσήματα, όπως άτομα με άνοια λόγω της
επιβαρυντικούς παράγοντες, όπως η συνολική
διαταραχής της μνήμης και της περιορισμένης
εγκαυματική επιφάνεια σώματος άνω του 30%, η
κινητικότητας και άτομα με επιληψία κατά τη φάση
ηλικία άνω των 20 ετών και η παρουσία του
των
τραυματισμού στο πρόσωπο.
συχνότητα εγκαυμάτων αναφέρονταν οι διαβητικοί,
Η ηλικία των ασθενών ήταν ένας άλλος παράγοντας
μάλιστα
που εξετάστηκε. Οι έφηβοι τραυματίζονταν κατά τη
μικροαγγειοπάθειας, όπως και οι ασθενείς με
διάρκεια
οι
προβλήματα κινητικότητας και αισθήσεων.2,14-18
μεσήλικες κατά τη διάρκεια της εργασίας τους.
Αρκετά υψηλά ποσοστά κινδύνου είχαν και οι
Σημαντικό
ασθενείς με κατάθλιψη και ψυχιατρικά νοσήματα. 19-
των
δραστηριοτήτων
ποσοστό
τους,
τραυματισμών
ενώ
είχαν
οι
είχαν
οι
ασθενείς
τονικοκλονικών
με
με
σπασμών.
δυσμενή
νευρολογικά
Σε
παρόμοια
έκβαση
λόγω
ηλικιωμένοι. Τα εγκαύματά τους συνδέονταν με
21
δραστηριότητες όπως μπάνιο με ζεστό νερό, ή πόση
σε 620 ασθενείς, καταγράφηκε ότι το 41,3% των
ζεστών ροφημάτων. Γι’ αυτούς, επιβαρυντικοί
τραυματισμών
παράγοντες στον κίνδυνο εγκαύματος ήταν η
αυτοκτονίας.
22
μειωμένη επίβλεψή τους, η έλλειψη συμβίων και η
μετρήθηκε μεγαλύτερη βαρύτητα και δυσμενέστερη
μειωμένη κινητικότητα και
εξέλιξη
αισθητικότητα καθώς
Σελίδα 83
Ενδεικτικά το 1994-1998 σε μια έρευνα στο Ιράν
του
οφείλονταν
Στους
σε
ψυχιατρικούς
τραύματος
από
τις
απόπειρα
ασθενείς
υπόλοιπες
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
ομάδες.23,24 ΄Ενδειξη της σημασίας της ανίχνευσης
Σχετικά με τον τόπο του τραυματισμού φάνηκε ότι
συγκεκριμένων παθήσεων για τη βαρύτητα και
οι περισσότεροι τραυματισμοί έγιναν στις οικίες,
έκβαση
σύσταση
ειδικά στην Αμερική στην καταγραφή του 2012 (67%
κλίμακας «American Burn Association Injury Severity
του συνόλου), και στους εργασιακούς χώρους κατά
Grading
τις
του τραυματισμού ήταν η
System»
από
την
ΑΒΑ,
όπου
οι
προαναφερόμενες παθήσεις μαζί με το αγγειακό
πρωινές
και
συνδυαζόμενοι
3,32-34
με
απογευματινές
τις
ώρες,
δραστηριότητες
των
εγκεφαλικό επεισόδιο, τη χρόνια αναπνευστική
ασθενών.
πνευμονοπάθεια και την κακοήθεια, κατατάσσουν
θερμικά, μεγάλο ποσοστό αυτών προβλέψιμα,
σε υψηλότερη κατηγορία τον εγκαυματία από αυτήν
κυρίως στο χώρο της κουζίνας και τα θύματα ήταν
που κατατάσσεται
κυρίως γυναίκες.11,32-35 Οι συνθήκες στέγασης ήταν
ένας υγιής με τις ίδιες
1,2, 14, 23,25-27
Τα οικιακά εγκαύματα ήταν κυρίως
κακώσεις.
ακατάλληλες και οι περισσότερες οικίες δεν ήταν
΄Ενας άλλος παράγοντας που φάνηκε να επηρεάζει
ιδιόκτητες, λόγω χαμηλού βιοτικού επιπέδου. Οι
την επιρρέπεια στον τραυματισμό και την έκβασή
τραυματισμοί ήταν συχνότεροι σε θύματα-μέλη
του ήταν η χρήση αλκοόλ και το κάπνισμα.
μονομελών
Σύμφωνα με το Centers for Disease Control and
συσχετίστηκαν με την απουσία μαρτύρων ή σε
Prevention (CDC), η χρήση του αλκοόλ ήταν αιτία σε
θύματα-μέλη
ή
μονογονεϊκών
πολυμελών
οικογενειών
οικογενειών,
και
λόγω
11
συνωστισμού. Σε πολλές περιπτώσεις η αιτία του
σε έρευνα το 2010 στην Αγγλία, βρήκε
εγκαύματος ήταν η χρήση επισφαλών οικιακών
ότι η εξάρτηση από το αλκοόλ προκάλεσε το 54%
συσκευών ή υλικών, όπως χρήση οινοπνεύματος σε
των εγκαυμάτων του δείγματός του και ότι αυτό
σόμπα, ενώ δεν υπήρχε δυνατότητα για γρήγορη
μετέπειτα επιμήκυνε την νοσηλεία των ασθενών.
ιατρική
Παρόμοιες αναφορές έγιναν για το κάπνισμα και για
τηλεφώνου.8,11,22,30,31,33,36,37
40% των θανάτων σε οικιακά εγκαύματα το 1999.
Ο Holmes
28
τη χρήση ουσιών από άλλους ερευνητές.
11,15,29,30
ειδοποίηση,
όπως
χρήση
Από
την
συσκευής
άλλη,
τα
εργασιακά εγκαύματα ήταν ηλεκτρικά, θερμικά και
Σημαντικά στοιχεία βρέθηκαν και για το βιοτικό
χημικά εγκαύματα και σχετίστηκαν με το φύλο και
επίπεδο των εγκαυματιών. Σύμφωνα με το CDC το
συγκεκριμένα
τους
άνδρες
και
στα
ειδικά
7,32
2010 και τη μεταανάλυση του Edelman το 2007,
επαγγέλματα, κυρίως χειρονακτικά.
μέσα
Η ελλιπής ενημέρωση σχετικά με τους κινδύνους και
στις
ομάδες
υψηλού
κινδύνου
για
τραυματισμό στην Αμερική ήταν οι οικονομικά
την
ασθενέστεροι,
μορφωτικό επίπεδο και η απουσία ή η ελλιπής
οι
άνεργοι
και
οι
απολυμένοι από την εργασία τους.
30
ανέφερε και η Wood
την
ανάγκη
προγραμμάτων
για
πρόσφατα
11,31
πρόληψη
του
εγκαύματος,
το
χαμηλό
Το ίδιο
χρήση αντιπυρικών μέτρων φάνηκαν ότι ήταν
στην έκθεσή της, τονίζοντας
επιβαρυντικοί παράγοντες. Η ενημέρωση επηρέασε
οργάνωση
πρόληψης
αντιμετώπισης των εγκαυματιών.
και
στοχευμένων
την έγκαιρη αντιμετώπιση, το χρόνο διακομιδής και
επιτυχούς
την έκβαση των ασθενών.31,38 Κατά τον Εhrlich,12
πολλά
οικιακά
εγκαύματα
(82%)
αλλά
και
εγκαύματα σε ηλικιωμένους θα μπορούσαν να είχαν
Σελίδα 84
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
προβλεφθεί, αν υπήρχε ενημέρωση και χρήση
μεγάλα χρονικά διαστήματα, ενώ αρκετοί άλλαζαν
αντιπυρικών μέτρων, προτείνοντας την οργάνωση
θέση εργασίας, γεγονός που τους επηρέαζε
ανάλογων προγραμμάτων τόσο σε ευαίσθητες
ψυχολογικά
ομάδες όσο και στο γενικό πληθυσμό. Τη σημασία
αυτών ήταν η εμφάνιση ή η επίταση ψυχικών
της ανίχνευσης των ομάδων υψηλού κινδύνου,
διαταραχών, όπως άγχος, φόβος, μετατραυματικό
όπως των ηλικιωμένων, και ενημέρωσης τους
σύνδρομο και κατάθλιψη, κυρίως στους βαριά
39
ακόμα
περισσότερο.45-47
Συνέπεια
αναφέρθηκε και τους Cagle και συν. Αργότερα από
εγκαυματίες.48,49 Ως προς την ηλικία, οι ηλικιωμένοι
την
τον
μπορεί να χρειάζονταν μέχρι και ένα έτος για να
Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), το 2011
μπορέσουν να ξεπεράσουν τις ψυχοκοινωνικές
βρέθηκε ότι η εφαρμογή τέτοιων προγραμμάτων
επιπτώσεις του τραυματισμού τους.50 Αυτή η εικόνα
μείωσε
προβλέψιμων
μπορούσε να διατηρηθεί μέχρι και 4 χρόνια μετά το
εγκαυμάτων στις αναπτυγμένες χώρες τα τελευταία
έγκαυμα.51 Σημαντικά προγνωστικά στοιχεία ήταν η
40 χρόνια.40
εικόνα που είχαν για τον εαυτό τους και το επίπεδο
αξιολόγηση
τα
των
εγκαυμάτων
περιστατικά
των
από
αυτοεκτίμησης κατά την έξοδό τους από το
Β. Επιπτώσεις του εγκαύματος στη ζωή των
νοσοκομείο.43,52-55
εγκαυματιών
Πρόταση αρκετών μελετητών για τη μείωση
Αντικείμενο των ερευνών ήταν και οι συνθήκες ζωής
τουλάχιστον των ψυχολογικών επιπτώσεων ήταν η
των εγκαυματιών μετά την έξοδό τους από το
άμεση ανίχνευση των επιβαρυντικών παραγόντων,
νοσοκομείο. Οι εγκαυματίες παρουσίασαν δυσκολία
των συμπτωμάτων και αντιμετώπισή τους. Ο
στην
Αυτή
έλεγχος για την εικόνα των ασθενών για τον εαυτό
συσχετίστηκε με το φύλο, την ηλικία και τη
τους θα ήταν καλύτερα να ξεκινά κατά τη διάρκεια
βαρύτητα του εγκαύματος και ειδικά ως προς το
της νοσηλείας τους και την έξοδό τους από το
βάθος αυτού. Επίσης, σωματικές επιπτώσεις του
νοσοκομείο,
τραυματισμού, όπως μειωμένη λειτουργικότητα
εμφανίζονται άμεσα και μπορούν να επηρεάσουν τη
άκρων, λοιμώξεις, αναπνευστικά προβλήματα και
μετέπειτα έκβαση της νόσου.56-59 Ενδεικτικό είναι
ύπαρξη πόνου, δυσκόλεψαν τη μετέπειτα ζωή τους.
ότι έχουν γίνει προσπάθειες σύνταξης ειδικών
Τέλος, σημαντικό ρόλο έπαιξαν η οικογενειακή
ερωτηματολόγιων, όπως το Brief Βurn Specific
κατάστασή τους και η ελλιπής υποστήριξη του
Health Scale, που καταγράφουν την ποιότητα της
οικογενειακού-κοινωνικού
η
ζωής των εγκαυματιών μετά τον τραυματισμό.60
επαγγελματική τους κατάσταση πριν και μετά το
Τέλος, οι ερευνητές ανέφεραν ότι η άμεση
έγκαυμα, οι οικονομικές δυσκολίες και η μειωμένη
υποστήριξη του οικογενειακού και κοινωνικού
κοινωνική
πρόσβαση
στην
επανένταξή
τους.
περιβάλλοντος,
ασφάλιση.30,41-44
καθώς
τα
πρώτα
συμπτώματα
Αρκετοί
περιβάλλοντος επιδρά θετικά στη βελτίωση της
εγκαυματίες δεν επέστρεφαν ή καθυστερούσαν να
ζωής των εγκαυματιών και θα πρέπει να είναι ένας
επιστρέψουν
από τους στόχους της φροντίδας.
στις
εργασίες
τους
και
στις
προηγούμενες ενασχολήσεις τους για μικρά έως
Σελίδα 85
43.54.56.61
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
Γ. Προφίλ εγκαυματιών στην Ελλάδα
φαγητού στην κουζίνα (53%), ενώ χρησιμοποιούσαν
Η ανίχνευση του κλινικού προφίλ των εγκαυματιών
χημικά διαλύματα ή ενώ χειρίζονταν με λανθασμένο
πριν και μετά το έγκαυμα ήταν ένα αντικείμενο
τρόπο οικιακά είδη. Το 31% των εγκαυμάτων
μελέτης και για τους Έλληνες ερευνητές.
οφείλονταν
στην
εφαρμογή
λανθασμένων
62
πρακτικών, όπως τοποθέτηση βεντουζών, ή τρίψιμο
κατέγραψε 4.114 ασθενείς, παιδιά και ενήλικες, σε
του σώματος με αλκοόλ ή βενζίνη για την
60 νοσοκομεία της Ελλάδας. Στους ενήλικες η
αντιμετώπιση του πόνου ή του κρυολογήματος. Το
επικρατούσα ηλικιακή ομάδα ήταν αυτή των 20-40
26% των ασθενών είχε προϋπάρχουσες καρδιακές,
ετών, λόγω της εργασιακής τους δραστηριοποίησης
μεταβολικές, ψυχικές ή άλλες διαταραχές. Αν και
και ως προς το φύλο αφορούσε κυρίως άνδρες, ενώ
δεν
οι περισσότεροι ήταν εργάτες και τεχνίτες. Η
κοινωνικοδημογραφικών
κυριότερη αιτία ήταν η φωτιά (64,5%), η έκθεση στο
εγκαυματιών, οι ερευνητές θεώρησαν ότι τα
ήλιο (11,5%) και οι χημικές ουσίες (6,18%). Τα
αποτελέσματά τους ήταν ενδεικτικά για την υψηλή
ηλεκτρικά εγκαύματα ήταν ελάχιστα, λόγω των
συχνότητα του τραυματισμού στις μη προνομιούχες
σωστών προληπτικών μέτρων. Οι ερευνητές τόνισαν
κοινωνικές ομάδες.63
την αναγκαιότητα θέσπισης προληπτικών μέτρων
Στο
στη
των
διερευνήθηκε η σχέση του οικιακού εγκαύματος με
εγκαυμάτων σύμφωνα με το επάγγελμα και τη
την τρίτη ηλικία. Η μέση τιμή της ηλικίας των 185
σύσταση περισσότερων ειδικών μονάδων νοσηλείας
ασθενών άνω των 65 ετών που καταγράφηκαν ήταν
εγκαυμάτων λόγω της μεγάλης συχνότητας των
74,5 έτη. Ως προς το φύλο, οι περισσότερες ήταν
τραυματισμών σε όλη την Ελλάδα.
γυναίκες, εκτός από την ηλικιακή ομάδα άνω των 85
Κατά τα έτη 1990-1994, δύο καταγραφές οικιακών
ετών και τα περισσότερα εγκαύματα ήταν θερμικά.
εγκαυμάτων έγιναν στο νοσοκομείο του Κ.Α.Τ. Στην
Το 1/3 των ηλικιωμένων ζούσαν μόνοι τους στο
Το 1986 η ερευνητική ομάδα του Ιωάννοβιτς
βιομηχανία,
λόγω
της
κατανομής
63
είναι
ίδιο
δυνατή
η
νοσοκομείο
ακριβής
εκτίμηση
χαρακτηριστικών
κατά
τα
έτη
των
των
1990-94
έρευνα των Lochaitis και συν., οι 100 ασθενείς με
σπίτι και παρουσίασαν εγκαύματα με μεγαλύτερη
οικιακό έγκαυμα αποτέλεσαν το 42% του συνόλου
εγκαυματική επιφάνεια από ό,τι οι ασθενείς που
των
στο
ζούσαν με την οικογένεια τους. Το 75% των
νοσοκομείο, ενώ οι περισσότερες ήταν γυναίκες. Οι
ασθενών ήταν χαμηλού οικονομικού επιπέδου, με ή
επικρατέστερες ηλικιακές ομάδες ήταν 40-60 ετών
χωρίς
(40%) και ηλικιωμένοι (27%). Τα εγκαύματα
θνησιμότητα επηρεάστηκαν από την έκταση του
προκλήθηκαν από φλόγα (24%), έκρηξη 34%,
εγκαύματος, την καθυστέρηση κατά τη μεταφορά
χημικές ουσίες (10%) και από ηλεκτρικό ρεύμα (9%).
τους στο νοσοκομείο και την ύπαρξη συνοδών
Το μορφωτικό επίπεδό τους ήταν κυρίως χαμηλό ή
χρόνιων νοσημάτων. Οι συνοδές παθήσεις ήταν και
μέτριο και η οικονομική κατάστασή τους μέτρια. Οι
ο
ασθενείς τραυματίστηκαν τις πρωινές και τις
τραυματισμού.
εγκαυματιών
που
διακομίστηκαν
βραδινές ώρες, κυρίως κατά την παρασκευή του
Σελίδα 86
κοινωνική
κυριότερος
64
στήριξη.
Η
αιτιολογικός
έκβαση
και
η
παράγοντας
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
Αργότερα, το 1993-2001 η ίδια ερευνητική ομάδα
και τους σωματικά ασθενείς, τους αδύναμους, τους
κατέγραψε 1.840 εγκαυματίες. Οι ασθενείς είχαν
αλκοολικούς και τα άτομα με δυσκολία πρόσβασης
υποστεί κυρίως θερμικά εγκαύματα, ήταν άνδρες,
στην ιατρική περίθαλψη.
υπερήλικες, άνεργοι και υπήρχε με υπεροχή των
Τέλος, αξιολογήθηκαν ως σημαντικές και οι
εργατικών έναντι των οικιακών εγκαυμάτων.
65
επιπτώσεις του τραυματισμού στους Έλληνες
Νεότερα δεδομένα για τα κοινωνικοδημογραφικά
ασθενείς. Το 2001 οι
χαρακτηριστικά
μετρώντας
των
εγκαυματιών
για
την
εξεταζόμενη από το άρθρο χρονική περίοδο
66
δόθηκαν από τους Castana
ψυχολογική
κατάσταση
30
εγκαυματιών κατά τη νοσηλεία τους σε μεγάλο
από το
νοσοκομείο των Αθηνών και 12 μήνες μετά τον
νοσοκομείο «Ευαγγελισμός». Οι 1.061 ενήλικες
τραυματισμό τους, βρήκαν ψυχολογική διαταραχή
εγκαυματίες, που εξετάστηκαν, ήταν μεταξύ 15-60
σχετιζόμενη με την έκταση της εγκαυματικής
ετών, με επικρατέστερη ηλικιακή ομάδα αυτή των
επιφάνειας αρχικά στο 45,5% και στον επανέλεγχο
15-30 ετών (50%) σε αντίθεση με τους ηλικιωμένους
της καταγραφής στο 40% των ασθενών. Το
(2%). Αυτό το εύρημα αιτιολογήθηκε από τους
μετατραυματικό stress έφτασε στο 17,8% και 20,0%
ερευνητές λόγω της έντονης δραστηριότητας των
αντίστοιχα, ενώ ο επιπολασμός ψυχιατρικής νόσου
νέων. Ως προς το φύλο, οι γυναίκες (61%) ήταν
σχετιζόμενος με την παραμόρφωση του προσώπου
περισσότερες έναντι των ανδρών (39%). Το 49% των
έφτασε στο 46,6% και τις δύο χρονικές στιγμές. Οι
ασθενών
μη
ερευνητές συμπέραναν ότι σημαντικός παράγοντας
κυρίως
για την ανάπτυξη ψυχιατρικής διαταραχής ήταν η
είχε
επαγγελματικούς
νοικοκυρές,
και συν.,
την
Madianos και συν.,67
υποστεί
έγκαυμα
χώρους
και
φοιτητές
και
σε
ήταν
μικρό
ποσοστό
πιθανή
παραμόρφωση
67
της
εγκαυματικής
συνταξιούχοι, ενώ συχνότερα το ατύχημα είχε
περιοχής.
συμβεί στο σπίτι ,κατά τη διάρκεια παρασκευής
πιθανή παραμόρφωση, μικρή ή μεγάλη είναι το
φαγητού. Στους τραυματισμούς από έγκαυμα που
κύριο εμπόδιο για την επιστροφή τους στη
συνέβησαν σε χώρο εργασίας οι περισσότεροι
φυσιολογική ζωή, μαζί με τη μη αποδοχή τους από
ασθενείς ήταν χειρονάκτες (43%). Τα εγκαύματα
το οικογενειακό και κοινωνικό του περιβάλλον. Οι
προκλήθηκαν κυρίως από βραστό υγρό (59%), τριβή
ασθενείς προσπαθούν να αποσιωπήσουν τον
(13%) και φλόγα (13%), λόγω εύφλεκτων υγρών και
τραυματισμό,
υλικών.
εγκαταλείποντας
Οι ερευνητές συμπέραναν ότι
είναι
Η Κυριοπούλου
68
κρύβοντας
τις
ουλές
δικαίωμα
οικονομικής
εκπαίδευση και η ευαισθητοποίηση του κοινού και
νοσηλευτεί για μεγάλο χρονικό διάστημα σε μονάδα
ειδικά των ομάδων υψηλού κινδύνου για τα
αναπτύσσουν «ιδρυματισμό» που κατά την έξοδο
προβλέψιμα εγκαύματα. Μέσα στις ομάδες υψηλού
τους από το νοσοκομείο τους εμποδίζει στην
κινδύνου ανέφεραν τους πολύ νέους και τους
αυτοεξυπηρέτηση τους. Αν και θα μπορούσε να
ηλικιωμένους,
χαμηλού
βοηθήσει στην αποκατάσταση, το σύστημα υγείας
κοινωνικοοικονομικού επιπέδου, τους διανοητικά
της Ελλάδας αντιμετωπίζει σοβαρό έλλειμμα, λόγω
Σελίδα 87
αυτόν.
ή
αποζημίωσης
άτομα
για
τους,
αναγκαία η σύσταση κατάλληλης νομοθεσίας, η
τα
τους
το
ανέφερε ότι αυτή η
΄Οσοι
έχουν
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
των ελάχιστων μονάδων εγκαύματος και του
ηλικιωμένους.
ανύπαρκτου μετέπειτα υποστηρικτικού μηχανισμού.
εξαρτάται από το είδος, το σημείο, τη βαρύτητα και
Για την αντιμετώπιση του προβλήματος από την
τις σωματικές επιπλοκές του τραυματισμού, αλλά
ερευνήτρια προτάθηκαν η έγκαιρη διάγνωση των
και από την ψυχολογική τους κατάσταση μετά τον
διαταραχών και επίβλεψη των ασθενών κατά τη
τραυματισμό,
νοσηλεία,
παραμορφώσεις του σώματος, το βαθμό της
η
ανάπτυξη
ειδικών
κέντρων
Η
επανένταξη
άρρηκτα
συνδεδεμένη
ασθενών
με
τις
ψυχοκοινωνικής υποστήριξης και αποκατάστασης
υποστήριξης
των ασθενών και η αλλαγή κοινωνικής πολιτικής με
περιβάλλοντος, την επαγγελματική τους κατάσταση,
μέτρα όπως κοινωνική εργασία, εξυπηρέτηση σε
το οικονομικό επίπεδο και την πρόσβαση στην
πρακτικά
ασφάλιση.
ζητήματα
και
κατ΄οίκον
φροντίδα
καθαριότητας, ψυχαγωγία και απασχόληση.
Οι
του
των
μελετητές
οικογενειακού-κοινωνικού
προτείνουν
τη
βελτίωση
της
αντιμετώπισης του τραυματισμού από έγκαυμα και
Συμπεράσματα
των επιπτώσεων του με τη σύσταση περισσότερων
Από τις μελέτες που εξετάστηκαν φάνηκε ότι το
Μονάδων Εγκαυμάτων και την οργάνωση δικτύου
έγκαυμα έχει αμφίδρομη σχέση με το προφίλ των
κοινωνικής επανένταξης, ειδικά στην Ελλάδα. Τέλος,
εγκαυματιών. Οι εγκαυματίες έχουν παρόμοια
κρίνονται αναγκαίες η θεσμοθέτηση υποστηρικτικής
χαρακτηριστικά
νομοθεσίας και η άμεση και συνεχής ανίχνευση και
τόσο
στην
Ελλάδα
όσο
και
παγκοσμίως. Ο κίνδυνος τραυματισμού με έγκαυμα
ενημέρωση
των κοινωνικών ομάδων υψηλού
είναι παρόμοιος και στα δύο φύλα, ανάλογα με τον
κινδύνου για τραυματισμό με έγκαυμα μέσα από
τόπο τραυματισμού. Τα οικιακά εγκαύματα, κυρίως
πολυκεντρικές μελέτες και ειδικά ενημερωτικά
θερμικά και προβλέψιμα, συμβαίνουν στο χώρο της
προγράμματα.
κουζίνας και σχετίζονται με τις γυναίκες. Τα
εργασιακά εγκαύματα σχετίζονται με τους άνδρες
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
και με ειδικά επαγγέλματα, όπως τα χειρονακτικά.
1.
Αλεξάκης Δ.
Εγκαύματα. Από Ρούσσος Χ.
Οι έφηβοι και οι ενήλικες τραυματίζονται κατά τη
Εντατική Θεραπεία, 3η έκδοση, τόμος 3, Εκδ.
διάρκεια
Π.Χ. Πασχαλίδη, Αθήνα, 2009.
των
ηλικιωμένοι
δραστηριοτήτων
λόγω
μειωμένης
τους
και
οι
επίβλεψης,
2.
Hettiaratchy S, Dziewulski P. Introduction in
κινητικότητας και αισθητικότητας. Επιβαρυντικοί
«ABC of Burns», BMJ 2004; 328 (7453):
παράγοντες στην επιρρέπεια θεωρούνται η ύπαρξη
1366-136.
συνοδών χρόνιων νοσημάτων, το χαμηλό βιοτικό-
3.
ABA. National Burn Repository Report of
οικονομικό και μορφωτικό επίπεδο, η ελλιπής
data from 2002-2011, Διαδικτυακή σελίδα.
ενημέρωση, η απουσία αντιπυρικών μέσων, η
Διαθέσιμο
εφαρμογή λανθασμένων καθημερινών πρακτικών
http://www.ameriburn.org/2012NBRAnnual
και η χρήση ουσιών και αλκοόλ. Η έκβαση είναι
Report.pdf,
δυσμενέστερη
10/1/2016.
στις
γυναίκες
και
στους
Σελίδα 88
από:
Ημερομηνία
πρόσβασης
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
4.
Hettiaratchy
S,
Dziewulski
P.
Pathophysiology and types of burns. In «ABC
of Burns». BMJ 2004; 328 (7453): 14271429.
5.
Εθνική
Στατιστική
Υπηρεσία
Ελλάδας.
Επετηρίδα
Ελλάδας
2007,
σελίδα.
Διαθέσιμο
από:
Διαδικτυακή
2010.
Διαδικτυακή
Διαθέσιμο
σελίδα.
από:
http://www.cdc.gov/HomeandRecreationalS
02_00059.pdf,
Ημερομηνία πρόσβασης 9/2/2011.
Ημερομηνία
πρόσβασης
Εθνική
12. Εhrlich A, Bak R, Wald-Cagan P, Greenberg
Στατιστική
Υπηρεσία
Ελλάδας.
Επετηρίδα
Ελλάδας
2008,
σελίδα.
Διαθέσιμο
από:
Διαδικτυακή
http://dlib.statistics.gr/Book/GRESYE_01_00
02_00060.pdf,
Ημερομηνία
πρόσβασης
D. Risk factors for fires and Burns in
Homebound, Urban Elderly. J Burn Care Res
2008;29(6): 985-987.
13. Redlick, F, Cooke A, Gomez M, Banfield J,
Cartotto RC, Fish JS. A Survey of Risk Factors
3/1/2011.
for Burns in the Elderly and Prevention
ABA. National Burn Repository 2009 Report
Strategies. J Burn Care Rehabil.2002;23(5):
Dataset, Version 5.0 of data from
351-356.
1999-2008 Διαδικτυακή σελίδα. Διαθέσιμο
14. McCampbell B, Wasif N, Rabbitts A, Staiano-
από:
Coico L, Yurt RW, Schwartz S. Diabetes and
http://www.ameriburn.org/2009NBRAnnual
burns: retrospective cohort study. J Burn
Report.pdf
Care Rehabil 2002; 23(3):157-66.
,
Ημερομηνία
πρόσβασης
9/1/2010.
9.
Overview
afety/Fire-Prevention/fires-factsheet.html,
Στατιστική
8.
11. Centers for disease control and prevention
http://dlib.statistics.gr/Book/GRESYE_01_00
3/1/2011.
7.
Burns 2010; 36 (3):422-429.
CDC. Fire Deaths and Injuries: Fact Sheet.
Στατιστική
6.
in a tertiary care hospital in South Indiα.
15. Germann G, Barthold U, Lefering R, Raff T,
Ahuja BR, Bhattacharya S. Burns in the
Hartmann B. The impact of risk factors and
developing world and burn disasters. In
pre-existing conditions on the mortality of
«ABC of Burns». BMJ 2004; 329 (7463): 447-
burn patients and the precision of predictive
449.
admission-scoring systems. Burns 1997; 23
O'Keefe
GE,
Hunt
JL, Purdue
GF.
An
(3):195-203.
evaluation of risk factors for mortality after
16. Spitz ΜC ,Towbin J , Shantz D, Adler LE. Risk
burn trauma and the identification of
Factors for Burns as a Consequence of
gender-dependent differences in outcomes.
Seizures in Persons with Epilepsy. Epilepsia
J Am Coll Surg 2001; 192(2):153-60.
1994 ; 35 (4) :764–767.
10. Ganesamoni
S,
Kate
V,
Sadasivan
J.
17. Jang Y, Lee JW, Han KW, Han TH. Burns in
Epidemiology of hospitalized burn patients
Epilepsy: Seven Years of Experience from the
Σελίδα 89
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
Hallym Burn Center in Korea. J Burn Care
Res. 2006; 27(6):877-81.
26. Brusselaers N, Monstrey S, Voqelaers D,
Hoste E, Blot S. Severe burn injury in europe:
18. Fallon WF, Robertson LM, Alexander RH.
a systematic review of the incidence,
Seizure disorders and trauma. South Med J
etiology, morbidity, and mortality. Crit Care
1989; 82(9):1093-5.
Med 2010; 14(5):R188.
19. Rastegar LA, Taghi JM, Rezaei AY, Aliabadi
27. Perry ZH, Palivatkel M, Yanculewitch N,
ZY. Epidemiology of Suicide by Burns in the
Koren L, Rosenberg N. Burns--risk factors
Providence of Isfahan, Iran. Journal of Burns
and treatment, Harefuah 2009;148(6):375-
& Research 2007; 28 (2) :307-311.
80, 412, 411.
20. Daigeler A, Langer S, Hüllmann K, Illes
28. Holmes JM, Hold P, James Ml.
The
F, Juckel G, Echterhoff S, et al. Follow-Up
increasing trend in alcohol-related burns: It's
Study of Adults With Suicidal Burns:
impact on a tertiary burn centre. Burns
Psychosocial Adjustment and Quality of Life.
2010; 36(6): 938-943.
J Burn Care Res 2009; 30 (5): 844-51.
29. Howland J, Hingson R. Alcohol as a risk
21. Copeland AR. Suicidal fire deaths revisited. Z.
Rechtsmed 1985; 95(1):51-7.
burns: review of the literature. Public Health
22. Panjeshahin MR, Lari AR, Talei A, Shamsnia
J, Alaghehbandan
R.
factor for injuries or death due to fires and
Epidemiology
Rep.1987; 102(5): 475–483.
and
30. Wood F. Psychosocial and mental health
mortality of burns in the South West of Iran.
care. In “Injury & Trauma Health Network.
Βurns 2001; 27(3):219-26.
Burn Injury. Model of care”. Government of
23. Tarrier N, Gregg L, Edwards J, Dunn K. The
influence of pre-existing psychiatric illness
on recovery in burn injury patients: the
Western Australia-Department of Health,
2009, 45-47.
31. Edelman
LS.
Social
and
impact of psychosis and depression. Burns
economic factors associated with the risk of
2005; 31(1):45-9.
burn injury. Burns 2007; 33 (8): 958-965.
24. Wisely JA, Wilson E, Duncan RT, Tarrier N.
Pre-existing
psychiatric
disorders,
32. Hemeda
M,
Epidemiology
Maher
A,
Mabrouk
of burns admitted
to
A.
Ain
psychological reactions to stress and the
Shams University Burns Unit, Cairo, Egypt.
recovery of burn survivors. Βurns 2010;
Burns 2003; 29 (4):353-8.
36(2):183-91.
33. Chen XL, Guo F, Lianq X, Wanq F, Wanq YJ,
25. Χαρχαρίδου Μ. Εγκαύματα. Από Μαρβάκη
Sun YX. Burns caused by alcohol-based fires
Χ. –Κοτανίδου Α. «Επείγουσα Νοσηλευτική»
in the household coal stove in Anhui
Α΄ ΄Εκδοση, τόμος 2, Εκδόσεις ΕΛΛΗΝ.
Province, China. Burns 2010; 36(6):861-70.
Αθήνα,2010.
34. Bhanderi DJ, Choudhary S.
A study of
occurrence of domestic accidents in semi-
Σελίδα 90
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
urban community. Indian J Community Med
2008; 33(2):104-6.
42. Esfahlan
AJ, Lotfi
M, Zamanzadeh
V, Babapuor J. Burn pain and patients'
35. Nasih O, Kendrick D. Epidemiology of burns
injuries in the East Meditteranean Region: a
responses. Burns 2010; 36(7):1129-33.
43. Park SY, Choi KA, Jang YC, Oh SJ. The risk
systematic review. BMC Public Health 2010;
factors of
10 (10): 83.
for burn patients. Burns 2008; 34 (1): 24-31.
36. Park JO, Shin SD, Kim J, Song KJ, Peck MD.
44. Pavoni
psychosocial
V,
Gianesello
and burn injury severity. Burns 2009; 35 (4):
predictors and quality of life of severe burn
482-490
patients admitted to intensive care unit.
OK,
Yaduvanshi
RK,
Upadhyaya J. Burn epidemiology: the Pink
City scene. Burns 1993; 19(1):47-51.
E.
L,
Buoninsegni
M, Gupta
Barboni
Paparella
Association between socioeconomic status
37. Gupta
LT,
L,
problems
Outcome
Scand J Trauma Resusc Emerg Med 2010; 18:
24.
45. Oster C, Ekselius L. Return to work after
38. Wu C, Wang S, Liu G. An epidemiological
study on the factors influencing length
of hospitalization for inpatients of burns. Zhi.
2001; 22(4):256-8.
burn. A prospective study. Burns 2011;
37(7):1117-24.
46. Brych
SB, Engrav
LH, Rivara
FP, Ptacek
JT, Lezotte DC, Esselman PC et al.Time off
39. Cagle KM, Davis JW, Dominic W, Gonzales
work and return to work rates after burns:
W. Results of a focused scald-prevention
systematic review of the literature and a
program. J Burn Care Res. 2006; 27(6):859-
large
63.
Rehabil.2001; 22(6):401-5.
40. WHO
World
Burn Care
47. Dyster-Aas J, Kildal M, Willebrand M. Return
Injury
to work and health-related quality of life
Prevention and Disability. Burn Prevention
after burn injury. J Rehabil Med 2007 ;
Success Stories, Lessons Learned, ONLINE,
39(1):49-55.
2011,
1:1,
of
p.X
Organization
series.
–
Department
Health
two-center
Violance
,
and
Διαθέσιμο
από
:
48. Davydow D, Katon W, Zatzick D. Psychiatric
http://whqlibdoc.who.int/publications/2011
and functional impairtments in survivors of
/9789241501187_eng.pdf,
burns, traumatic injuries and ICU stays for
Ημερομηνία
πρόσβασης 3/6/2011.
other critical illnesses: a review of the
41. Esselman PC, Ptacek JT, Kowalske K, Cromes
GF, deLateur BJ, Enqrav LH. Community
integration after burn injuries. J Burn Care
Rehabil 2001; 22(3):221-7.
literature
.
Int
Rev
Psychiatry
2009;
21(6):531-538.
49. Van Loey NE, Van Son MJ. Psychopathology
and psychological problems in patients with
burn scars: epidemiology and management.
Am J Clin Dermatol2003; 4(4):245-72.
Σελίδα 91
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
50. Klein MB, Lezotte DC, Heltshe S, Fauerbach
J, Holavanahalli
RK, Rivara
FP
et
al.
58. Patterson
DR, Carrigan
KA, Robinson
L, Questad
R.
Post-
Functional and psychosocial outcomes of
traumatic stress disorder
older adults after burn injury: results from a
patients with burn injuries. J Burn Care
multicenter database of severe burn injury. J
Rehabil 1990 ; 11(3):181-4.
Burn Care Res 2011; 32(1):66-78.
59. Thombs
51. Ter Smitten MH, de Graaf R, Van Loey NE.
Prevalence
and
co-morbidity
psychiatric disorders 1-4
of
years after burn.
Burns 2011; 37(5):7523-61.
BD, Notes
LD, Lawrence
JW, Magyar-Russell
MG, Fauerbach
JA.
hospitalized
G, Bresnick
From
survival
to
socialization: a longitudinal study of body
image in survivors of severe burn injury. J
52. Wiechman SA, Patterson DR. Psychosocial
aspects of burn injuries. In «ABC of Burns»
BMJ 2004;329:391-393.
Psychosom Res 2008; 64(2):205-12.
60. Salwa AM, Soliman H. Correlates of Physical
and Psychosocial Functioning Among Burn
53. Farrell RT, Gamelli RL, Sinacore J. Analysis of
functional outcomes in patients discharged
from an acute burn center. J. Burn Care Res
2006; 27(2):189-94.
Patients. Journal of American Science 2011;7
(7):313-18.
61. Phillips
C, Fussell
A, Rumsey
N.
Considerations for psychosocial support
54. Farrell RT, Bennett BK, Gamelli RL. An
analysis of social support and insurance on
discharge
in
disposition
and
following burn injury--a family perspective
Burns 2007;33(8):986-94.
functional
62. loannovich J, Alexakis D, Panayotou R,
outcomes in patients with acute burns. J.
Siamaga E, Papastratis G. Epidemiological
Burn Care Res 2010; 31(3):385-92.
data on burn injuries in Greece. A statistical
55. Yue LQ, Jiang DM, Huang XY. Investigation
evaluation. Annals of the M.B.C 1987
of life quality of severe burn patients at
ONLINE:
rehabilitation stage and analysis of the
http://www.medbc.com/annals/review/vol_
related influential factors. Ζhonghua Shao
1/num_1/text/vol1n1p23.htm , 2/2/2010.
Shang Za Zhi 2008; 24(3):195-8.
56. Rosenbach
Iliopoulou E, Komninakis E,
B.
Poniros N, Chalkitis S, Seferi A et al. Burns as
Positive change after severe burn injuries. J
a result of domestic accidents and their
Burn Care Res 2008; 29(4):638-43.
prevention. Bums 1992; 18 (5): 416-418.
57. Roca
C, Renneberg
63. Lochaitis A,
RP, Spence
AM.
64. lliopoulou E, Lochaitis A, Kalophonou M,
distress
Kapositas E, Komninakis E, Poulikakos L et al.
among adult burn survivors. Am J Psychiatry
Senility and burns - four years' experience.
1992; 149(9):1234-8.
Annals of Burns and Fire Disasters 1995;
Posttraumatic
RJ, Munster
adaptation
and
8(4): 203-6
Σελίδα 92
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
65. Ηλιοπούλου Ε., Μιχελάκης Δ., Λοχαϊτης Α.
Στατιστική μελέτη εγκαυματιών ασθενών.
ΙΑΤΡΙΚΟ ΒΗΜΑ
ONLINE, Διαθέσιμο από:
http://www.iatrikionline.gr/IB80/ep_8eseis/
8eseis.htm,
Ημερομηνία
πρόσβασης:
2/1/2011
66. Castana O, Anagiotos G, Dagdelenis J,
Tsagoulis N, Giannakidou M, Roidi D et al.
Epidemiological Survey of Burn Victims
Treated as Emergency Cases in our Hospital
in the Last Five Years. Ann Burns Fire
Disasters 2008; 31; 21(4): 171–174.
67. Madianos MG,
Dafni R.
Papaghelis M, Ioannovich J,
Psychiatric
Disorders
in
Burn
Patients: A Follow-Up Study. Psychother
Psychosom 2001;70:30–37.
68. Κυριοπούλου
αποκατάσταση
Ελλάδα.
Ε.
του
Παράρτημα
Η
ψυχοκοινωνική
εγκαυματία
από
«Αρχές
σtην
και
πρότυπα οργάνωσης Μονάδων Εγκαυμάτων
στην Ελλάδα, Το έγκαυμα στην ιστορική του
διάσταση». Πτυχιακή Εργασία ΜSc, Εθνική
Σχολή Δημόσιας Υγείας, Αθήνα,2005.
Σελίδα 93
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
ΕΙΔΙΚΟ ΑΡΘΡΟ
ΕΛΚΗ ΑΠΟ ΠΙΕΣΗ ΚΑΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΕΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΕΣ
Λάμπρο Λαμπρινή1, Μαργαζή Όλγα1, Μαρούλη Γεωργία1, Βασιλόπουλος Γεώργιος2
2.
1. Νοσηλεύτρια ΤΕ
Καθηγητής Εφαρμογών, Τμήμα Νοσηλευτικής ΤΕΙ Αθήνας
DOI: 10.5281/zenodo.48712
Περίληψη
Στον χώρο της υγείας τα έλκη πίεσης παραμένουν έως και σήμερα ένα μείζον πρόβλημα, ιδίως στους βαρέως
πάσχοντες ασθενείς, στους οποίους η συχνότητα εμφάνισης είναι αυξημένη λόγω της παρατεταμένης
ακινητοποίησής τους. Σημαντικό κομμάτι στην εμφάνιση των κατακλίσεων είναι η πρόληψη. Η πρόληψη μπορεί
να επιτευχθεί με αρκετούς τρόπους όπως για παράδειγμα με την αλλαγή θέσεως των ασθενών ή την χρήση
ειδικών υποστηρικτικών επιφανειών οι οποίες μειώνουν τις πιέσεις που ασκούνται στις περιοχές που συνήθως
δημιουργούνται περισσότερο τα έλκη πιέσεως. Εξίσου σημαντικό μέρος στο πρόβλημα των κατακλίσεων είναι η
αντιμετώπισή τους που κυρίως επιτυγχάνεται με την χρήση ειδικών επιθεμάτων για κάθε στάδιο ή και την
χρησιμοποίηση καινούριων εναλλακτικών μεθόδων που βοηθούν στην γρηγορότερη επούλωσή τους. Η
υποστηρικτική επιφάνεια είναι μια εξειδικευμένη συσκευή αναδιανομής πίεσης (pressure redistribution) η οποία
έχει σχεδιαστεί για την διαχείριση της μηχανικής φόρτισης των ιστών και/ή άλλες θεραπευτικές λειτουργίες. Η
ιδανική υποστηρικτική επιφάνεια ανακουφίζει από την πίεση, τις δυνάμεις κατάτμησης και τριβής και διατηρεί
μια σταθερή θερμοκρασία στο ανθρώπινο σώμα. Μια τέτοια υποστηρικτική επιφάνεια, ανακατανέμει το
συνολικό βάρος του σώματος πάνω σε μια πιθανά μεγαλύτερη επιφάνεια του σώματος, μειώνοντας έτσι την
πίεση στα σημεία και συνεπώς αποτρέπεται η ιστική βλάβη.
Λέξεις–κλειδιά: Έλκη από πίεση, υποστηρικτικές επιφάνειες, πρόληψη.
Υπεύθυνος αλληλογραφίας: Βασιλόπουλος Γεώργιος, [email protected]
Σελίδα 94
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
SPECIAL ARTICLE
PRESSURE ULCERS AND SUPPORT SURFACES
Labro Labrini1, Margazi Olga1, Marouli Georgia1, Vasilopoulos Georgios2
2.
1. RN
Lecturer, Nursing Department, Technological Educational Institute, Athens
DOI: 10.5281/zenodo.48712
Abstract
In health area pressure ulcers remain until today a major problem, especially in critically ill patients in whom the
incidence is increasing due to their prolonged detention. An important part in the appearance of pressure sores is
prevention. Prevention can be achieved in several ways such as by changing patient position or using specialized
support surfaces which reduce the pressure in the areas most commonly created the pressure sores. Equally
important part in pressure sores problem is manage the problem and it can mainly achieved by the use of specific
pads or the use of new, alternative methods to help them heal faster. The support surface is a specialized pressure
redistribution device (pressure redistribution) which is designed to support tissue, and/or other therapeutic
functions. The optimal supportive surface relieves the pressure, the fragmentation and friction and maintains a
constant temperature in the human body. Such a supportive surface redistributes body weight on a possibly
largest surface of the body, thereby reducing the pressure at specific parts of the body and therefore tissue
damage is prevented.
Key-words: Pressure ulcers, support surfaces, prevention.
Corresponding author: Vasilopoulos Georgios, [email protected]
Σελίδα 95
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
επαγγελματίες
Με τον όρο έλκος πίεσης ή κατάκλιση εννοούμε την
νοσηλευτική φροντίδα στους ασθενείς που πάσχουν
τοπική
των
από κατακλίσεις είναι σκόπιμο να ανανεώνουν και
παρακείμενων ιστών, που συμβαίνουν συνήθως
να εμπλουτίζουν τις γνώσεις τους πάνω στις
πάνω από οστικές προεξοχές, ως αποτέλεσμα
μεθόδους και τεχνικές πρόληψης αλλά και έγκαιρης
πίεσης ή πίεσης σε συνδυασμό με δυνάμεις
αντιμετώπισης των ελκών από πίεση.3
βλάβη
του
δέρματος
ή/και
υγείας
που
παρέχουν
ειδική
διάτμησης.1
Στο χώρο της υγείας τα έλκη πίεσης παραμένουν
Επιδημιολογικά στοιχεία
έως και σήμερα ένα μείζον πρόβλημα, ιδίως στους
Το 2007 οι Vanderwee και συν.,4 πραγματοποίησαν
βαρέως πάσχοντες ασθενείς, στους οποίους η
μια
συχνότητα εμφάνισης είναι αυξημένη λόγω της
νοσοκομεία σε 5 Ευρωπαϊκές χώρες. Η έρευνα
παρατεταμένης ακινητοποίησής τους. Σημαντικό
περιλάμβανε 5947 ασθενείς από τους οποίους 1078
κομμάτι στην εμφάνιση των κατακλίσεων είναι η
(18,1%) είχαν έλκη εκ πιέσεως κατηγορίας/σταδίου
πρόληψη. Η πρόληψη μπορεί να επιτευχθεί με
1-4. Το ποσοστό κυμαινόταν από χώρα σε χώρα-
αρκετούς τρόπους όπως για παράδειγμα με την
Βέλγιο (21%), Ιταλία (8,3%), Πορτογαλία (12,5%),
αλλαγή θέσεως των ασθενών ή τη χρήση ειδικών
Σουηδία (22,9%) και Ηνωμένο Βασίλειο (21,9%). Ο
υποστηρικτικών επιφανειών, οι οποίες μειώνουν τις
κόκκυγας και οι πτέρνες ήταν οι πιο συχνές
πιέσεις που ασκούνται στις περιοχές που συνήθως
εντοπίσεις.
δημιουργούνται πιο συχνά έλκη πιέσεως. Εξίσου
Σε μια άλλη έρευνα που πραγματοποιήθηκε στην
σημαντικό μέρος στο πρόβλημα των κατακλίσεων
Ολλανδία
είναι η αντιμετώπισή τους που μπορεί να επιτευχθεί
διαπιστώθηκε ότι 172 ασθενείς παρουσίασαν έλκη
τόσο με τη χρήση ειδικών επιθεμάτων ανάλογα με
εκ πιέσεως. Η εβδομαδιαία επίπτωση ήταν 0,06% με
το στάδιο της κατάκλισης, αλλά και με τη
το
χρησιμοποίηση καινούριων εναλλακτικών μεθόδων
χειρουργημένους ασθενείς (0,08%). Ο εβδομαδιαίος
που στοχεύουν στη γρηγορότερη επούλωση.
2
πιλοτική
και
υψηλότερο
έρευνα
επιπολασμού
περιλάμβανε
ποσοστό
1229
να
είναι
σε
26
ασθενείς
στους
επιπολασμός κυμαινόταν από 12,8% έως 20,3%. 5
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αύξηση της
Σε άλλη συστηματική ανασκόπηση βιβλιογραφίας
συχνότητας εμφάνισης των ελκών από πίεση,
από το 2000 έως το 2005, διαπιστώθηκε ότι ο
γεγονός που οφείλεται στη γήρανση του πληθυσμού
επιπολασμός των ελκών εκ πιέσεως σε ασθενείς
με αποτέλεσμα οι κατακλίσεις να εξακολουθούν να
εντατικής θεραπείας κυμαίνεται από 4% (Δανία) έως
αποτελούν σοβαρό πρόβλημα και ειδικά για τις
49% (Γερμανία) ενώ η επίπτωση κυμαίνεται από
ομάδες των ατόμων που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο
38% έως 124%.6
ανάπτυξης
της
Επιπλέον, οι Vowden και Vowden7 βρήκαν τον
δημιουργίας των κατακλίσεων ο χρόνος παραμονής
επιπολασμό ελκών πίεσης στον πληθυσμό που
των ασθενών στο νοσοκομείο επιμηκύνεται και το
λάμβανε υπηρεσίες υγείας στο Bradford στο
κόστος
Ηνωμένο Βασίλειο στα 0,74 άτομα ανά 1000 άτομα
αυτών.
νοσηλείας
Επιπροσθέτως,
αυξάνεται.
λόγω
Τέλος,
οι
Σελίδα 96
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
του πληθυσμού. Συνεπώς, το μεγαλύτερο ποσοστό
Το κόστος θεραπείας των ελκών εκ πιέσεως (με
των ασθενών με κατακλίσεις δε βρίσκεται στα
δεδομένα θεραπείας κατακλίσεων στο Ηνωμένο
νοσοκομεία κι έτσι καταλήγουν ότι χρειάζονται
Βασίλειο με τιμές του 2011) κυμαίνεται από £1214
περαιτέρω έρευνες για να διερευνηθεί το μέγεθος
(κατηγορία 1) έως £14.108 (κατηγορία IV). Το
σε όλους τους χώρους παροχής της φροντίδας.
κόστος αυξάνεται όσο με το στάδιο της κατάκλισης
Όσον αφορά τον επιπολασμό των κατακλίσεων στην
διότι ο χρόνος επούλωσης είναι μεγαλύτερος και η
Αμερική, κυμαίνεται ανάλογα με την υπηρεσία
επίπτωση των επιπλοκών είναι υψηλότερη σε
παροχής φροντίδας και πιο συγκεκριμένα είναι 10%
κάποιες σοβαρές περιπτώσεις.11 Το συνολικό κόστος
έως 18% στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ),
των ελκών υπό πίεση στην Αγγλία είναι £1.4δις. –
2.3%
£2.1δις. το μεγαλύτερο μέρος αυτού του ποσού
έως
28%
σε
υπηρεσίες
μακροχρόνιας
φροντίδας και 0% έως 29% στην κατ’ οίκον
μπορεί να προληφθεί.
11
φροντίδα. Η επίπτωση των κατακλίσεων κυμαίνεται
από 2.3% έως 23.9% σε υπηρεσίες μακροχρόνιας
Πρόληψη ανάπτυξης ελκών από πίεση
φροντίδας, από 0,4% έως 38% στις ΜΕΘ, από 0%
Η πρόληψη των κατακλίσεων βασίζεται στην
έως 17% στην κατ’ οίκον φροντίδα και 0% έως 6% σε
αναγνώριση των ασθενών που βρίσκονται σε υψηλό
κέντρα αποκατάστασης.
8
κίνδυνο ανάπτυξης ελκών πίεσης. Αυτό φυσικά
Σχετικά με τη συχνότητα των κατακλίσεων στην
προϋποθέτει
Ελλάδα, σε έρευνα που έγινε στη ΜΕΘ του ΠΓΝ
κινδύνου προκειμένου η πρόληψη να είναι πιο
Λάρισας με μελετώμενο πληθυσμό 236 ασθενών,
αποτελεσματική.13,14
βρέθηκε ότι η Επίπτωση Πυκνότητας ήταν 0,03
Παράγοντες Κινδύνου
κατακλίσεις ανά ημέρα και ο Επιπολασμός 24,3%.
9
την
επίγνωση
των
παραγόντων
Οι παράγοντες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη
Όσον αφορά το κόστος των κατακλίσεων, δεν
κατακλίσεων διακρίνονται σε εξωγενείς και σε
υπάρχουν ακριβείς ευρωπαϊκές μετρήσεις για το
ενδογενείς. Στους εξωγενείς παράγοντες κινδύνου,
πραγματικό κόστος της πρόληψης και θεραπείας
που αφορούν παράγοντες που επηρεάζουν τα
των ελκών εκ πιέσεως. Υπάρχουν μόνο κάποιες
εξωτερικά στρώματα του δέρματος, ανήκουν οι
συγκεκριμένες χώρες στις οποίες έχει υπολογιστεί
δυνάμεις πίεσης, οι δυνάμεις τριβής, οι δυνάμεις
το κόστος φροντίδας των ελκών εκ πιέσεως, όπως
διάτμησης αλλά και η ανάπτυξη υγρασίας στην
λόγου χάρη στην Ολλανδία όπου το 1% των
επιφάνεια του δέρματος.
δαπανών
Αντίθετα
στην
υγεία
υπολογίζεται
να
χρησιμοποιείται για αυτόν το λόγο.
στους
ενδογενείς
παράγοντες,
που
επηρεάζουν τη λειτουργία της απορροφητικής
10
Επιπλέον οι Posnett και Franks υπολόγισαν ότι στο
ικανότητας
Ηνωμένο Βασίλειο οι ετήσιες δαπάνες του NHS
δέρματος και κυρίως της ελαστίνης και του
βρίσκονται ανάμεσα στα £1,760 million and £2,640
κολλαγόνου,
million κάθε χρόνο, κάνοντας τις κατακλίσεις το πιο
θερμοκρασία του δέρματος, οι διαταραχές θρέψης,
δαπανηρό χρόνιο τραύμα για το σύστημα υγείας.
οι νευρολογικές διαταραχές, η γενική κατάσταση
Σελίδα 97
των
υποστηρικτικών
δομών
του
ανήκουν η προχωρημένη ηλικία, η
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
υγείας του ασθενούς, η ακράτεια ούρων και
λύσης συνέχειας του δέρματος και ειδικότερα όταν
κοπράνων, η λήψη φαρμάκων,
η μειωμένη ή η
είναι επαναλαμβανόμενες ή είναι σε συνδυασμό με
αλλά και η μειωμένη
την ύπαρξη άλλων παραγόντων κινδύνου. Το
απουσία κινητικότητας,
αισθητικότητα μιας περιοχής του δέρματος.
αποτέλεσμα αυτών των καταστάσεων είναι η
Εξωγενείς Παράγοντες Κινδύνου
αύξηση της πιθανότητας ανάπτυξης κατάκλισης.
Είναι ευρέως αποδεκτό το γεγονός ότι από όλους
Ενδογενείς παράγοντες κινδύνου
τους αιτιολογικούς παράγοντες που συμβάλλουν
Η
στην ανάπτυξη κατακλίσεων, ο πιο σημαντικός είναι
κινδύνου εμφάνισης κατάκλισης καθώς τα άτομα
οι δυνάμεις πίεσης που ασκούνται στον ασθενή σε
της
συνδυασμό με την ένταση αυτών αλλά και τη
τραυματισμούς, ενώ παράλληλα λόγω των αλλαγών
διάρκεια που ασκούνται στην επιφάνεια του
που υφίσταται το δέρμα με την πάροδο της ηλικίας
δέρματος του και συγκεκριμένα σε προεξέχοντα
είναι περισσότερο πιθανό να παρατηρηθεί νέκρωση
μέρη του σώματος τα οποία ενοχοποιούνται
των ιστών και επομένως να αναπτυχθούν με
περισσότερο για την ανάπτυξη κατακλίσεων, όπως
μεγαλύτερη συχνότητα κατακλίσεις.
είναι η ωμοπλάτη, η ιερά και η γλουτιαία χώρα.
Επιπλέον, σε περίπτωση αύξησης θερμοκρασίας του
Οι
δυνάμεις
τριβής
στην
περίπτωση
των
προχωρημένη
τρίτης
ηλικία
ηλικίας
αποτελεί
είναι
παράγοντα
επιρρεπή
σε
ιστού που βρίσκεται σε κίνδυνο ισχαιμίας λόγω
κατακλίσεων, παράγονται όταν δύο δυνάμεις είναι
επίδρασης δυνάμεων πίεσης σε αυτόν,
αντίρροπες μεταξύ τους, όπως στην προκειμένη
μεγαλύτερη ευπάθεια σε δημιουργία νεκρώσεων.
περίπτωση συμβαίνει με το δέρμα του ασθενή και
Η κακή θρέψη είναι ένας από τους παράγοντες που
τα σεντόνια. Αποτέλεσμα αυτού του μηχανισμού
προδιαθέτουν στην ανάπτυξη κατακλίσεων λόγω
μπορεί να είναι ο σχηματισμός φυσαλίδων στο
του ότι τα κύτταρα είναι πιο επιρρεπή σε
δέρμα, που είναι δυνατόν αρχικά να εξελιχθούν σε
τραυματισμούς. Οι κατακλίσεις συνδέονται με την
επιφανειακές δερματικές εκδορές και εν συνεχεία
υπολευκωματιναιμία, την ανεπαρκή πρόσληψη
να καταλήξουν σε κατάκλιση.
17
υπάρχει
Από την άλλη,
βιταμινών και αλάτων και γενικώς την ανεπαρκή
αναπττύσσονται δυνάμεις διάτμησης λόγω της
ημερήσια πρόσληψη θερμίδων. Λόγου χάρη η
πίεσης που ασκείται καθώς το σώμα κινείται χωρίς
ανεπάρκεια σε βιταμίνη C επηρεάζει τα τριχοειδή
να ανυψώνεται (γλιστράει), με αποτέλεσμα το
αγγεία κάνοντας τα πιο εύθραυστα και άρα σε ρήξη
δέρμα να παραμένει στο ίδιο σημείο, ενώ το σώμα
αυτών επιβαρύνεται η κυκλοφορία.
μετακινείται σε διαφορετική κατεύθυνση, γεγονός
Η μειωμένη κινητικότητα ή και η ακινησία αποτελεί
που μπορεί να επιφέρει αρνητικές συνέπειες.
σημαντικό παράγοντα κινδύνου λόγω του ότι η
Όσον
αφορά
στην
ανάπτυξη
υγρασίας
του
ακινησία προκαλεί παρατεταμένη άσκηση πίεσης σε
δέρματος, αυτή προκαλείται λόγω εφίδρωσης ή
συγκεκριμένα σημεία του σώματος με αποτέλεσμα
ακράτειας ούρων και κοπράνων του ασθενή αλλά
την ανεπαρκή αιμάτωση τους και άρα την
και από την ύπαρξη άλλων απεκκριμάτων. Τέτοιου
επιβάρυνση της κατάστασης του δέρματος που
είδους καταστάσεις αυξάνουν την πιθανότητα
πλήττεται. Η κινητικότητα του ατόμου εξαρτάται
Σελίδα 98
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
από το κατά πόσο είναι σε θέση να μετακινηθεί και
Η πίεση έχει αναγνωριστεί ως ο πιο σημαντικός
γενικώς να κινητοποιηθεί μόνο του, γεγονός που
επιβαρυντικός παράγοντας για την ανάπτυξη και
επηρεάζεται από το επίπεδο συνείδησης του
εξέλιξη των ελκών υπό πίεση για πολλά χρόνια.17
ατόμου, τη συνοσηρότητα, τη λήψη διαφόρων
Ορίζουμε ως πίεση σε επιφάνεια Α το πηλίκο της
φαρμάκων, τους
δύναμης F που ασκείται κάθετα στην επιφάνεια
τραυματισμούς,
την ύπαρξη
ημιπληγίας ή τετραπληγίας, τη συνύπαρξη ψυχικού
προς το εμβαδό αυτής της επιφάνειας
νοσήματος κ.ά.
Επίσης σε παρατεταμένη άσκηση πίεσης οδηγεί και
η μειωμένη αισθητικότητα ή η μειωμένη ικανότητα
όπου
αντίδρασης στον πόνο και την ενόχληση, με
επιφάνεια
αποτέλεσμα να αυξανεται η πιθανότητα ανάπτυξης
Βασικοί όροι που χρησιμοποιούνται όταν γίνεται
έλκους πίεσης.13,14
αναφορά σε υποστηρικτικές επιφάνειες είναι η
μείωση
είναι το μοναδιαίο διάνυσμα, κάθετο στην
.18
της
πίεσης
(pressure
reduction)
και
Υποστηρικτικές Επιφάνειες
ανακούφισης από την πίεση (pressure relief).
Η υποστηρικτική επιφάνεια είναι μια εξειδικευμένη
Μια σημαντική ιδιότητα που δύναται να έχουν οι
συσκευή
(pressure
υποστηρικτικές επιφάνειες είναι η αναδιανομή της
redistribution) η οποία έχει σχεδιαστεί για την
πίεσης (pressure redistribution). Ως αναδιανομή της
διαχείριση της μηχανικής φόρτισης των ιστών, του
πίεσης
μικρο-κλίματος
θεραπευτικές
υποστηρικτικής επιφάνειας να διανέμει το βάρος
στρώματος,
πάνω στις επιφάνειες επαφής με το ανθρώπινο
αναδιανομής
λειτουργίες
πίεσης
και/ή
(π.χ.
ολοκληρωμένο
άλλες
κάθε
σύστημα
είδος
κρεβατιού-στρώματος,
αντικατάσταση στρώματος, επίστρωμα ή μαξιλάρι
καρέκλας ή επίστρωμα μαξιλαριού καρέκλας.
15
αναφέρουμε
την
15
ικανότητα
της
σώμα.15
Οι συσκευές ανακούφισης και αναδιανομής είναι
ευρέως γνωστές μέθοδοι πρόληψης εμφάνισης
Η ιδανική υποστηρικτική επιφάνεια ανακουφίζει
ελκών υπό πίεση σε άτομα που ανήκουν σε ομάδα
από την πίεση, τις δυνάμεις κατάτμησης και τριβής
υψηλού
και διατηρεί
περιλαμβάνουν διαφορετικούς τύπους στρωμάτων,
ανθρώπινο
μια σταθερή θερμοκρασία στο
σώμα.
συσκευές
αυτές
επιστρώματα, μαξιλάρια και καθίσματα. Αυτές οι
επιφάνεια, ανακατανέμει το συνολικό βάρος του
συσκευές λειτουργούν μειώνοντας (reducing) ή
σώματος
αναδιανέμοντας (redistributing) την πίεση, την τριβή
σε
τέτοια
Οι
υποστηρικτική
πάνω
Μια
κινδύνου.
μια
πιθανά
μεγαλύτερη
επιφάνεια του σώματος, μειώνοντας έτσι την πίεση
ή τις δυνάμεις διάτμησης.19
στα σημεία και συνεπώς αποτρέπεται η ιστική
βλάβη
(Australian
Assossiation, 2001).
16
Wound
Management
Κατηγορίες Υποστηρικτικών Επιφανειών
Σύμφωνα με την Αμερικανική Εθνική Συμβουλευτική
Επιτροπή για τα έλκη από πίεση (NPUAP) οι
Σελίδα 99
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
κατηγορίες των υποστηρικτικών επιφανειών είναι οι
που δέχεται. Η χρήση υποστηρικτικής επιφάνειας
15
ακόλουθες:
Reactive
δεν θα πρέπει να περιορίζει την αλλαγή θέσεων του
support
surface:
Δυναμικού
ή
μη
ασθενή. Παρόλα αυτά, μπορεί να μειώσει την
δυναμικού τύπου υποστηρικτική επιφάνεια με
συχνότητα αλλαγής θέσεων.17
δυνατότητα να αλλάζει την αναδιανομή του
Οι υποστηρικτικές επιφάνειες αναδιανομής της
φορτίου μόνο σε αντίδραση στο εφαρμοζόμενο
πίεσης είναι διαθέσιμες σε διαφορετικές μορφές
φορτίο.
όπως επιστρώματα, στρώματα και ολοκληρωμένα
Active
support
τύπου
συστήματα κρεβατιού- στρώματος. Το επίστρωμα
υποστηρικτική επιφάνεια με την ικανότητα να
είναι μια υποστηρικτική επιφάνεια το οποίο
αλλάζει την αναδιανομή του φορτίου με ή χωρίς
τοποθετείται πάνω απ’ το ήδη υπάρχον στρώμα. Το
εφαρμοζόμενο φορτίο.
επίστρωμα θα πρέπει να είναι το πολύ 10 cm (4
Integrated bed system: Αποτελείται από τον σκελετό
inches)
του κρεβατιού μαζί με την υποστηρικτική επιφάνεια
στρώματος. Ένα ολοκληρωμένο σύστημα κρεβατιού
τα οποία είναι ενωμένα και αποτελούν μια ενιαία
αποτελείται από τον σκελετό του κρεβατιού και την
μονάδα όπου η υποστηρικτική επιφάνεια είναι
υποστηρικτική
αδύνατο να λειτουργεί ξεχωριστά.
εναλλασσόμενης
Non-powered:
surface:
Δυναμικού
απ’
την
επιφάνεια
επιφάνεια
(συχνά
πίεσης
το
του
είναι
στρώμα).
υποστηρικτική
Χρησιμοποιούνται ευρέως στα άτομα που είναι
επιφάνεια που δεν χρειάζεται ή χρησιμοποιεί
υψηλού κινδύνου, για την θεραπεία των ελκών υπό
εξωτερικές πηγές ενέργειας για την λειτουργία της.
πίεση,
Powered: Οποιαδήποτε υποστηρικτική επιφάνεια
χειρουργική επανόρθωση με χρήση δερματικού
που χρειάζεται ή χρησιμοποιεί εξωτερικές πηγές
κρημνού, κ.α..17
ενέργειας για την λειτουργία της.
Διαδραστικού Τύπου Υποστηρικτικές Επιφάνειες
Overlay: Μια επιπρόσθετη υποστηρικτική επιφάνεια
(Reactive support surfaces)
σχεδιασμένη να αντικαθιστά απευθείας την ήδη
Αυτό το είδος της υποστηρικτικής επιφάνειας
υπάρχουσα επιφάνεια.
μπορεί να παρέχει αναδιανομή της πίεσης μόνο
Mattress:
Μια
οποιαδήποτε
υψηλότερο
υποστηρικτική
για
ασθενείς
που
υποβλήθηκαν
σε
επιφάνεια
όταν το σώμα αυξάνει ή μειώνει την περιοχή που
σχεδιασμένη να τοποθετείται απευθείας σε έναν
έρχεται σε επαφή με το στρώμα. Καθώς η περιοχή
σκελετό κρεβατιού.
του σώματος που υποστηρίζεται από το στρώμα
Υποστηρικτικές Επιφάνειες Αναδιανομής της Πίεσης
αυξάνεται τότε η πίεση σε κάθε σημείο επαφής με
(Pressure distributing support surfaces)
την επιφανεία μειώνεται.20
Η αναδιανομή της πίεσης μπορεί να επιτευχθεί
Δυο σημαντικές παράμετροι της αναδιανομής της
μέσω μεταφοράς της πίεσης από το μέρος του
πίεσης σε reactive υποστηρικτικές επιφάνειες είναι
σώματος που επηρεάζεται ή μέσω μείωσης της
η
πίεσης που δέχεται το συγκεκριμένο μέρος του
(envelopment).
σώματος μέσω ευρείας «διασποράς» του βάρους
Σελίδα
100
εμβύθιση
(immersion)
7
και
η
περικάλυψη
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
Η εμβύθιση (immersion) είναι η ικανότητα της
εξαρτάται από την πίεση του αέρα ή γέλης στα
υποστηρικτικής επιφάνειας να επιτρέπει στον
διαμερίσματα, το βάθος των διαμερισμάτων την
ασθενή να βυθίζεται σε αυτή. Καθώς το σώμα
τάση της υποστηρικτικής επιφάνειας.17
βυθίζεται σε αυτό, αυξάνεται η επιφάνεια του
Στρώματα Ρευστοποίησης της Ύλης (Air Fluidized)
σώματος
την
Οι υποστηρικτικές επιφάνειες ρευστοποίησης της
υποστηρικτική επιφάνεια αναδιανέμοντας το βάρος
ύλης παρέχουν την καλύτερη εμβύθιση (immersion)
του ασθενή σε μεγαλύτερη περιοχή μειώνοντας έτσι
και περικάλυψη (envelopment) από κάθε άλλου
την πίεση.7
είδους υποστηρικτική επιφάνεια. Σχεδόν τα 2/3 του
Η περικάλυψη (envelopment) είναι η ικανότητα της
σώματος
υποστηρικτικής
–
υποστηρικτική επιφάνεια ρευστοποίησης της ύλης
δημιουργεί εκμαγείο- γύρω απ’ το περίγραμμα του
περιλαμβάνει σφαιρίδια σιλικόνης ή γυαλιού με
σώματος περιλαμβάνοντας ακανόνιστες περιοχές
συμπιεσμένο αέρα ανάμεσά τους. Αυτό κάνει τα
όπως πτυχώσεις κλινοσκεπασμάτων.17
σφαιρίδια
Απλά Αφρώδη Στρώματα (Foams)
ρευστού υλικού (wounds international). Έρευνες
Τα απλά αφρώδη στρώματα είναι ευρέως γνωστά
έχουν δείξει ότι η επούλωση ελκών υπό πίεση
και αποτελούν τη βασική επιλογή στρωμάτων για
σταδίου/κατηγορίας ΙΙΙ/IV που έχουν αντιμετωπιστεί
ασθενείς στα νοσοκομεία καθώς και στα κέντρα
με υποστηρικτικές επιφάνειες ρευστοποίησης της
μακροχρόνιας
στα
ύλης έχουν βελτιωθεί σε σύγκριση με τα απλά
αφρώδη στρώματα (πχ. Διαφορετικές στρώσεις
στρώματα, τα αφρώδη στρώματα και άλλες non-
υλικού ή viscoelastic στρώματα) συστήνονται για να
fluidised υποστηρικτικές επιφάνειες.17
μειώσουν την επίπτωση των ελκών υπό πίεση στα
Υποστηρικτικές Επιφάνειες ΕναλλασσόμενηςΠίεσης
άτομα που βρίσκονται σε κίνδυνο. Τα αφρώδη
(Active Support Surface – Alternating Pressure)
στρώματα χάνουν την ακεραιότητά τους με το
Μια δυναμικού τύπου υποστηρικτική επιφάνεια
πέρασμα του χρόνου καθώς και την ικανότητά τους
(active surface) μπορεί να μεταβάλλεται όταν και
να προσαρμόζονται. Όταν φθείρεται το αφρώδες
όποτε η επιφάνεια του ατόμου κάθεται ή ξαπλώνει
στρώμα, ο ασθενής μπορεί να βρεθεί “bottom out”
πάνω σε αυτό και δεν εξαρτάται από την υψηλή
δηλαδή χωρίς ακέραιη υποστηρικτική επιφάνεια. Η
εμβύθιση και περικάλυψη για να αναδιανέμει το
διάρκεια ζωής κάθε υποστηρικτικής επιφάνειας
βάρος του σώματος.17
επηρεάζεται από τις ώρες που χρησιμοποιήθηκε
Ο μόνος τύπος δυναμικού τύπου υποστηρικτικής
που
έρχεται
σε
επιφάνειας
φροντίδας.
επαφή
να
με
πλάθεται
Διαβαθμίσεις
καθώς και το βάρος που εφαρμόσθηκε.
17
επιφάνειας
μπορούν
να
να
παίρνουν
(active
εμβυθιστούν.
χαρακτηριστικά
support
surfaces)
Μια
ενός
που
Στρώματα Αέρα ή Γέλης (Air or Gel Filled)
χρησιμοποιείται είναι τα εναλλασσόμενης πίεσης
Οι υποστηρικτικές επιφάνειες αέρα ή γέλης
στρώματα.17
αποτελούνται από στήλες ή διαμερίσματα με αέρα
Οι υποστηρικτικές επιφάνειες εναλλασσόμενης
ή γέλη. Ο βαθμός εμβύθισης(immersion) και
πίεσης αέρα αναδιανέμουν την πίεση κυκλικά
περικάλυψης
φουσκώνοντας και ξεφουσκώνοντας τις κυψέλες της
(envelopment)
που
παρέχεται
Σελίδα
101
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
επιφάνειας ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Η
και σε πόσο διάστημα θα έχει την δυνατότητα ή θα
ιδανική συχνότητα, διάρκεια καθώς και αναλογία
χρειαστεί να σηκώνεται από το κρεβάτι.
φουσκώματος
Άνεση του ασθενούς: Υπάρχουν κάποιοι ασθενείς
και
ξεφουσκώματος
δεν
έχει
17
διευκρινιστεί.
που βρίσκουν ορισμένες υποστηρικτικές επιφάνειες
Για τη λειτουργία του συστήματος χρειάζεται ένας
άβολες.
μηχανισμός ελέγχου που πρέπει να συνδέεται με
Ανάγκη διαχείρισης του μικροκλίματος: Κάποιες
παροχή
υποστηρικτικές
επιφάνειες
βοηθούν
διαχείριση
θερμότητας
και
ρεύματος
και
συνήθως
τοποθετείται
κρεμόμενο στο κάτω μέρος του κρεβατιού.
της
στην
ενυδάτωσης
απευθείας κάτω από τον ασθενή, (Πίνακας 1).
Επιλογή Υποστηρικτικής Επιφάνειας
Η
επιλογή
της
κατάλληλης
υποστηρικτικής
Γενικές Οδηγίες για την Επιλογή Υποστηρικτικών
επιφάνειας για αναδιανομή της πίεσης δεν θα
Επιφανειών και Στρωμάτων 19,20
πρέπει να βασίζεται μόνο στον βαθμό κινδύνου
Η επιλογή της υποστηρικτικής επιφάνειας είναι
εμφάνισης ελκών υπό πίεση αλλά θα πρέπει να
σημαντικό να επιλέγεται σύμφωνα με τις ανάγκες
λαμβάνεται υπόψιν:17
του ασθενούς, λαμβάνοντας τους ακόλουθους
Ο βαθμός κίνησης στο κρεβάτι: Η ικανότητα και ο
παράγοντες υπόψιν:

βαθμός που κινείται ο ασθενής στο κρεβάτι καθώς
και σε πόσο διάστημα θα έχει την δυνατότητα ή θα
Το βαθμό στασιμότητας και ακινησίας του
ασθενούς

χρειαστεί να σηκώνεται από το κρεβάτι.
Άνεση του ασθενούς: Υπάρχουν κάποιοι ασθενείς
Την ανάγκη ελέγχου του μικροκλίματος και
μείωσης των δυνάμεων διάτμησης
που βρίσκουν ορισμένες υποστηρικτικές επιφάνειες

Το ύψος και το βάρος του ατόμου
άβολες.

Ο βαθμός κινδύνου για εμφάνιση νέων
Ανάγκη διαχείρισης του μικροκλίματος: Κάποιες
υποστηρικτικές
επιφάνειες
βοηθούν
διαχείριση
θερμότητας
και
της
ελκών υπό πίεση

στην
ενυδάτωσης
Ο αριθμός, το στάδιο/κατηγορία και η
περιοχή των ήδη υπαρχόντων ελκών υπό
απευθείας κάτω από τον ασθενή.
πίεση

Η επιλογή της υποστηρικτικής επιφάνειας
Επιλογή Υποστηρικτικής Επιφάνειας
δεν θα πρέπει να βασίζεται αποκλειστικά
Η
υποστηρικτικής
στον βαθμό κινδύνου εμφάνισης ελκών
επιφάνειας για αναδιανομή της πίεσης δεν θα
υπό πίεση ή στην κατηγορία/στάδιο των
πρέπει να βασίζεται μόνο στον βαθμό κινδύνου
ήδη υπαρχόντων κατακλίσεων, αλλά θα
εμφάνισης ελκών υπό πίεση αλλά θα πρέπει να
πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν παράγοντες
επιλογή
της
κατάλληλης
15
λαμβάνεται υπόψιν:
όπως:

Ο βαθμός κίνησης στο κρεβάτι: Η ικανότητα και ο
βαθμός που κινείται ο ασθενής στο κρεβάτι καθώς
Σελίδα
102
Η αναγκαιότητα ελέγχου του μικροκλίματος
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)



Ο τόπος και οι συνθήκες που παρέχεται η
εναλλαγής
φροντίδα
μεταβληθεί.
Η
καταλληλότητα
του

υποστηρικτικού
ηλεκτρικής ενέργειας κτλ. Και
πιο
Εξακρίβωση
ότι
το
λειτουργικό
μέσα
σύστημα
στο
είναι
πλαίσιο
Θα
πρέπει
να
της

χρησιμοποιούνται
αποτελεσματική
εξειδικευμένες
αναδιανομή
της
Δεν μπορούν να αλλάξουν θέση ώστε να
μην πέφτει βάρος στο ήδη υπάρχον έλκος
υπό πίεση.

Έχουν έλκη υπό πίεση σε δύο ή παραπάνω
άτομα που βρίσκονται σε μεγάλο κίνδυνο
σημεία
εμφάνισης ελκών υπό πίεση.
εναλλαγής θέσεων (πχ ιερό οστό και
Η επιλογή υποστηρικτικής επιφάνειας θα
τροχαντήρας).

που
δεν
αφήνουν
επιλογές
Αποτυχία επούλωσης ή διαχείρισης της
του νοσηλευτικού ιδρύματος.
εξέλιξης
Είναι σημαντικό να εφαρμόζεται δυναμικού
ολοκληρωμένη παροχή φροντίδας.

Δεν συστήνεται
η
χρήση
της
κατάκλισης
παρόλη
την
Βρίσκεται σε ομάδα υψηλού κινδύνου
ή/και

συχνή εναλλαγή θέσεων.
στρωμάτων
Επιδεινώνεται το έλκος υπό πίεση στην ήδη
υπάρχουσα υποστηρικτική επιφάνεια

εναλλασσόμενης πίεσης με μικροκυψέλες

με
του μικροκλίματος για άτομα όπου:
υψηλού κινδύνου όταν δεν είναι δυνατή η

στρώματα
πίεσης, μείωση της διάτμησης και έλεγχο
τύπου επίστρωμα ή στρώμα για ασθενείς

Θα πρέπει να αντικαθίστανται τα απλά
υποστηρικτικές επιφάνειες που παρέχουν
πρέπει να είναι συμβατή με τις πολιτικές

να
(πχ μέγεθος, χωρητικότητα, διαθεσιμότητα
τα απλά αφρώδη στρώματα για όλα τα

μπορεί
αφρώδη
εξειδικευμένα αφρώδη στρώματα και όχι

θέσεων
συστήματος στις συγκεκριμένες συνθήκες
διάρκειας ζωής από τον κατασκευαστή.

των
Πριν
την
αντικατάσταση
της
ήδη
(διάμετρο <10cm).
υπάρχουσας υποστηρικτικής επιφάνειας θα
Θα πρέπει να συνεχίζεται η εναλλαγή των
πρέπει
θέσεων, όταν αυτό είναι δυνατό, σε όλους
αποτελεσματικότητα των προηγούμενων
τους ασθενείς υψηλού κινδύνου.
παρεμβάσεων σχετικά με την πρόληψη και
Θα πρέπει να ελέγχονται πάντα οι πτέρνες
την
των ασθενών ώστε να καλύπτονται από την
επαναπροσδιοριστούν
υποστηρικτική επιφάνεια.
πλάνου φροντίδας.

Η συχνή εναλλαγή θέσεων του ασθενή θα
να
αξιολογείται
θεραπεία
καθώς
οι
η
και
να
στόχοι
του
Είναι αναγκαία η χρήση εξειδικευμένα
πρέπει να συνεχίζεται ανεξάρτητα από την
αφρώδη
χρήση
επιφάνειας
ισοδύναμου μαξιλαριού αναδιανομής της
αναδιανομής της πίεσης και η συχνότητα
πίεσης για τα άτομα που βρίσκονται σε
υποστηρικτικής
Σελίδα
103
(high
specification
foam)
ή
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
αναπηρική
καρέκλα
ή
βρίσκονται
σε
1.
καθιστική θέση για πολλές ώρες.

Χρήση
εξειδικευμένα
specification
foam)
ή
(NPUAP).
αφρώδη
μια
National Pressure Ulcers Advisory Panel
Διαδικτυακή
(high
http://www.npuap.org/.
ισοδύναμη
πρόσβασης: 20-07-2015.
υποστηρικτική επιφάνεια αναδιανομής της
Ημερομηνία
2.
Ιορδάνου Π. Κατακλίσεις στο Βασικές
Νοσηλευτικές Δεξιότητες και Παρεμβάσεις.
3η έκδοση. Αθήνα, 2011; 231-271.
3.
Γούδα
πίεσης για όλους τους ασθενείς που
πρόκειται να υποβληθούν σε χειρουργική
επέμβαση.
σελίδα:
ΑΜ,
Καδδά
Ο,
Μαρβάκη
Α,
Καπάδοχος Θ, Αργυρίου Γ, Στάμου Α και
συν. Διερεύνηση του επιπέδου γνώσεων
Συμπεράσματα
των Νοσηλευτών στη Μονάδα Εντατικής
Τα έλκη από πίεση αποτελούν ένα πολύ σοβαρό
πρόβλημα που παρουσιάζεται στους ασθενείς εξ
Θεραπείας σχετικά με την πρόληψη και
αιτίας πολλών αιτίων με ολοένα και μεγαλύτερη
αντιμετώπιση των κατακλίσεων. Το Βήμα
συχνότητα. Η συχνότητα εμφάνισής τους καθώς
του Ασκληπιού 2014; 13(1): 103-104.
4.
επίσης και οι συνέπειες που μπορεί να προκληθούν
Vanderwee
K,
Clark
M,
Dealey
C,
από την ύπαρξή τους έχει απασχολήσει σε μεγάλο
Gunningberg L, Defloor T. Pressure ulcer
βαθμό τους επαγγελματίες υγείας και γι’ αυτό
prevalence in Europe: a pilot study Journal
γίνονται διαρκώς προσπάθειες και μελέτες σχετικά
of Evaluation in Clinical Practice 2007;
με αυτό το ζήτημα.
13(2): 227–235.
5.
Είναι ευρέως αποδεκτό ότι για την αντιμετώπιση
Schoonhoven L, Bousemab M, Buskensc E.
των κατακλίσεων η μέθοδος εκλογής είναι η
The prevalence and incidence of pressure
πρόληψη εμφάνισης τους. Ωστόσο αυτό δεν είναι
ulcers in hospitalised patients in The
πάντοτε δυνατόν καθώς είναι πολλές οι παράμετροι
Netherlands:
που επιβαρύνουν την κατάσταση και αποτελούν
cohort study. Received 17 June 2005,
παράγοντες κινδύνου εμφάνισης ελκών από πίεση
Revised 2 January 2006, Accepted 28
στους ασθενείς. Η συνεχής επιμόρφωση των
February 2006, Διαθέσιμη στο Διαδίκτυο
νοσηλευτών και γενικά της ομάδας υγείας που
18-04-2006.
6.
ασχολείται με το ζήτημα μέσω των σεμιναρίων
A
prospective
inception
Shahin ES, Dassen T, Halfens RJ. Pressure
αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την ενίσχυση
ulcer prevalence and incidence in intensive
των γνώσεων και τεχνικών σχετικά με την έγκαιρη
care patients: a literature review. NursCrit
πρόληψη αλλά και τη σωστή αντιμετώπιση των
Care 2008; 13(2): 9-71.
7.
κατακλίσεων.
Vowden KR, Vowden P. The prevalence,
management, equipment provision and
outcome
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
for
patients
with
pressure
ulceration identified in a wound care survey
Σελίδα
104
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
within one English health care district.
8.
16. APUPA
Pressure
Assosiation).
Ulcer
Journal of Tissue Viability 2009; 18(1): 6-20.
Prevention
Cuddigan J, Ayello EA, Sussman C, Baranoski
σελίδα: http://www.apupa.at. Ημερομηνία
S et al. Pressure Ulcers in America:
πρόσβασης: 03-09-2015.
Prevalence, Incidence, and Implications for
9.
(Australian
17. International
Review.
Διαδικτυακή
Pressure
ulcer
the Future. Reston, VA: National Pressure
prevention: Pressure, Shear, Friction and
Ulcer Advisory Panel 2001.
Microclimate in context, A consensus
Χατζή M, Τσάρας K, Παπαθανασίου I,
document. London: Wounds International
Λαχανά E, Παραλίκας Θ, Κοτρώτσιου Ε.
2010.
Μελέτη της επίπτωσης των κατακλίσεων σε
www.woundsinternational.com.
ασθενείς ΜΕΘ. Interscientific Health Care
Ημερομηνία πρόσβασης: 20-07-2015
2009; 1(2): 56-60.
Διαδικτυακή
σελίδα:
18. Βικιπαίδεια. Ορισμός της πίεσης 2015.
10. Posnett J, Franks PJ. The costs of skin
Διαδικτυακή
σελίδα:
breakdown and ulceration in the UK. In Skin
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE
Breakdown: the silent epidemic. Hull 2007;
%AF%CE%B5%CF%83%CE%B7. Ημερομηνία
6-12.
πρόσβασης: 02-07-2015.
11. C. Dealey, J. Posnett, A. Walker. The cost of
19. National Institute for Clinical Excellence.
pressure ulcers in the United Kingdom
Pressure
Journal of Wound Care 2012; 21(6).
Management of Pressure Ulcers in Primary
12. Bennett G, Dealey C, Posnet J. The cost of
ulcers:
Prevention
and
and Secondary Care 2014. Διαδικτυακή
pressure ulcers in the UK, Age and Ageing.
σελίδα:
British Geriatrics Society 2004; 33(3):230–
Ημερομηνία πρόσβασης: 01-07-2015.
235.
http://www.nice.org.uk/CG29.
20. Clark M. Understanding support surfaces.
13. Ιορδάνου Π. Κατακλίσεις στο Βασικές
Wounds
Νοσηλευτικές Δεξιότητες και Παρεμβάσεις.
International
2009;
Διαδικτυακή
η
3 έκδοση. Αθήνα, 2011; 229-281.
2(3).
σελίδα:
http://www.woundsinternational.com/prod
14. Χατζή M, Τσάρας K, Παπαθανασίου I.
uct-reviews/understanding-support-
Πρόληψη και θεραπεία των κατακλίσεων.
surfaces. Ημερομηνία πρόσβασης: 20-07-
Interscientific Health Care 2009; 1(2):43-50.
2015.
15. National Pressure Ulcer Advisory Panel
21. National Pressure Ulcer Advisory Panel and
(NPUAP). (2007) Terms and Definitions
European Pressure Ulcer Advisory Panel.
Related
Prevention and Treatment of Pressure
to
Διαδικτυακή
Support
Surfaces
2007.
σελίδα:
Ulcers:
http://www.npuap.org/NPUAP_S3I_TD.pdf.
clinical
Washington DC 2009.
Ημερομηνία πρόσβασης: 01-07-2011.
Σελίδα
105
practice
guideline.
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
Πίνακας 1. Επιλογή της κατάλληλης επιφάνειας στήριξης 15
Εξειδικευμένα
αφρώδη
στρώματα
από
συνθετική πολυουρεθάνη
Ασθενείς που βρίσκονται σε χαμηλό ή μέτριο κίνδυνο
εμφάνισης ελκών πίεσης λόγω ακινησίας
Ασθενείς που βρίσκονται σε χαμηλό ή μέτριο κίνδυνο
εμφάνισης ελκών πίεσης λόγω ακινησίας
Ασθενείς πολύ βαρείς ή άκαμπτοι, με μεγάλη δυσκολία
στην αλλαγή θέσης
Στρώματα αέρα ή γέλης (Air or gel filled)
Τα στρώματα συνεχούς χαμηλής πίεσης αέρα έχουν
την ικανότητα να ανακατανέμουν το βάρος του ασθενή
πάνω
σε
συνδεδεμένους
αεροθαλάμους
σε
διαφορετικά μεγέθη
Ασθενείς με έλκη πίεσης που δεν μπορούν να αλλάξουν
Στρώματα
ρευστοποίησης
της
ύλης
θέση, ή ασθενείς με έλκη πίεσης σε περισσότερες από
(περιλαμβάνουν σφαιρίδια σιλικόνης ή γυαλιού
μία περιοχές
με συμπιεσμένο αέρα ανάμεσά τους)
Ασθενείς μετά από χειρουργική αποκατάσταση έλκους
πίεσης με μόσχευμα
Ασθενείς που δεν μπορούν να γυρίσουν στη μία ή την
Στρώματα
εναλλασσόμενης
πίεσης
support surface–Alternating pressure)
(Active
άλλη πλευρά ή δεν μπορούν να κινήσουν καθόλου
περιοχές του σώματος
Σελίδα
106
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
EΡΕΥΝΑ
ΑΙΤΙΕΣ ΠΟΥ ΟΔΗΓΟΥΝ ΣΤΗΝ ΠΑΡΟΞΥΝΣΗ ΒΡΟΓΧΙΚΟΥ ΑΣΘΜΑΤΟΣ
Παπαδάκου Γεωργία1, Δοκουτσίδου Ελένη2, Καδδά Όλγα3, Μαρβάκη Αικατερίνη4
1. Νοσηλεύτρια, MSc, ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία»
2. Επίκουρη Καθηγήτρια τμήματος Νοσηλευτικής, ΤΕΙ Αθήνας
3. Νοσηλεύτρια, PhD, Καρδιολογική ΜΕΘ, Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο
4. Νοσηλεύτρια, MSc, PhD(c) Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Γενικό Νοσοκομείο Κατερίνης
DOI: 10.5281/zenodo.48714
Περίληψη
Εισαγωγή: Το βρογχικό άσθμα είναι μία από τις πιο συχνές χρόνιες παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος. Η
συχνότητα εμφάνισής του, διαφέρει από χώρα σε χώρα και κυμαίνεται από 1-18%.
Σκοπός: Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν να διερευνηθούν οι αιτίες που οδηγούν στην παρόξυνση του
βρογχικού άσθματος.
Υλικό και Μέθοδος: Πρόκειται για προοπτική μελέτη παρατήρησης. Το δείγμα της μελέτης αποτέλεσαν 82
ασθενείς, που προσήλθαν στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών ή νοσηλεύονταν στις πνευμονολογικές κλινικές
Γενικού Νοσοκομείου Αθηνών, με αιτία εισόδου παρόξυνση βρογχικού άσθματος. Για τη συλλογή των δεδομένων
χρησιμοποιήθηκε ειδική φόρμα καταγραφής. Για την επεξεργασία των δεδομένων, χρησιμοποιήθηκε το
στατιστικό πακέτο Statistical Package for Social Sciences (SPSS).
Αποτελέσματα: Από τους 82 ασθενείς, οι 22 (26,8%) ήταν άνδρες. Το μεγαλύτερο ποσοστό των ασθενών (37,8 %,
n=31) ήταν ηλικίας 46-65 ετών. Δεν βρέθηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές ανάμεσα στους ασθενείς που
προσήλθαν στο νοσοκομείο για παρόξυνση του βροχικού άσθματος, κατά τη διάρκεια του τελευταίου έτους και
των παραγόντων του καπνίσματος, του είδους του επαγγέλματος, του τόπου διαμονής αλλά και της ύπαρξης
κάποιου κατοικίδιου ζώου στην οικία των ερωτηθέντων ασθενών. Βρέθηκε όμως, στατιστικά σημαντική
συσχέτιση μεταξύ των ασθενών που έχουν εκπαιδευτεί σχετικά με τη λήψη της φαρμακευτικής αγωγής και του
ιστορικού παρόξυνσης βρογχικού άσθματος, κατά τη διάρκεια του τελευταίου έτους όπως επίσης και των
ασθενών που λαμβάνουν τη φαρμακευτική τους αγωγή σύμφωνα με τις ιατρικές τους οδηγίες, (p<0.05).
Συμπεράσματα: Η εκπαίδευση των ασθενών που πάσχουν από βρογχικό άσθμα αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι
των στρατηγικών πρόληψης και θεραπείας της νόσου με απώτερο σκοπό τη συμμόρφωσή τους στη
φαρμακευτική αγωγή.
Λέξεις-κλειδιά: Βρογχικό άσθμα, παρόξυνση, εκπαίδευση, παράγοντες κινδύνου.
Υπεύθυνος αλληλογραφίας: Γεωργία Παπαδάκου, e-mail: [email protected]
Σελίδα 107
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
ORIGINAL ARTICLE
LEADING CAUSES OF BRONCHIAL ASTHMA EXACERBATION
Papadakou Georgia1, Dokoutsidou Eleni2, Kadda Olga3, Marvaki Aikaterini3
2.
1. RN, MSc, General Chest Diseases Hospital «Sotiria»
Assistant Professor, Nursing Department Technological Educational Institute, Athens
3. RN,PhD, Cardiological Intensive Care Unit, Onassis Cardiac Surgery Centre
4. RN, MSc, Phd(c)Medical School of Athens, General Hospital Katerini
DOI: 10.5281/zenodo.48714
Abstract
Introduction: Bronchial asthma is one of the most common chronic respiratory diseases. The frequency of
occurrence differs from country to country, ranging from 1-18%.
Purpose: The purpose of this study was to investigate the causes leading to exacerbation of bronchial asthma.
Material and Methods: Α prospective observational study. The studied sample consisted of 82 patients who
attended the emergency department or hospitalized in pulmonary clinics of Athens General Hospital, due to
exacerbation of bronchial asthma. For data collection a specific registration form was used. Data analysis was
performed with the statistical package Statistical Package for Social Sciences (SPSS).
Results: Twenty two patients (26.8%) were male. The majority of patients (37.8%, n=31) were aged 46-65 years
old. There were no statistically significant differences among patients admitted to the hospital for asthma
exacerbation, during the last year and factors such as smoking, type of occupation, place of residence and pet
ownership. Statistically significant correlation was found between patients who were trained for taking their
medication, those who comply with medical orders and history of asthma exacerbation during the last year,
(p<0.05).
Conclusions: Patients suffering from bronchial asthma education is an integral part of disease prevention and
treatment strategies with a view to comply with medication treatment.
Keywords: Bronchial asthma, exacerbation, education, risk factors.
Corresponding author: Papadakou Georgia, email: [email protected]
Σελίδα 108
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Το βρογχικό άσθμα είναι μία ετερογενής νόσος που
ανεξαρτήτως επιπέδου βαρύτητας, ακόμη και
ορίζεται από το ιστορικό των συμπτωμάτων του
ασθενείς με ήπιο ή καλά ελεγχόμενο άσθμα.8
αναπνευστικού
Βάσει της βιβλιογραφίας, έχει διαπιστωθεί ότι
συστήματος,
όπως
συριγμό,
δύσπνοια, θωρακική δυσφορία και βήχα που
υπάρχουν διάφορες
ποικίλουν ως προς το χρόνο και τη βαρύτητα, σε
παρόξυνση βρογχικού άσθματος, τονίζοντας έτσι τη
συνδυασμό με μεταβαλλόμενο περιορισμό της
σημασία της εντόπισης αυτών των παραγόντων και
εκπνευστικής ροής του αέρα. Αποτελεί μία από τις
της προώθησης μέτρων για την ενίσχυση της
πιο συχνές χρόνιες παθήσεις του αναπνευστικού
θεραπείας ελέγχου.9 Στην παρούσα μελέτη γίνεται
συστήματος. Χαρακτηρίζεται ως σύγχρονη επιδημία
διερεύνηση ορισμένων αιτιών, που οδηγούν έναν
με οδυνηρές συνέπειες σε ατομικό και κοινωνικό
ασθενή σε παρόξυνση του άσθματος. Η συνεχής
επίπεδο,
έκθεση σε παράγοντες που πυροδοτούν τη νόσο
αποτελώντας
σοβαρό
παγκόσμιο
πρόβλημα που επηρεάζει όλες τις ηλικιακές
ομάδες.
1
(επαγγελματική
αιτίες
έκθεση
-
που προκαλούν
κατοικίδιο
ζώο
–
ατμοσφαιρική ρύπανση – κάπνισμα), η αδυναμία
Εξακολουθεί να αποτελεί μια επιπλέον οικονομική
πρόσβασης στις ιατρικές υπηρεσίες από πλευράς
επιβάρυνση
υγειονομικής
των ασθενών για κοινωνικο-οικονομικούς λόγους
περίθαλψης, τις οικογένειες και τους ασθενείς που
(παραμονή σε αγροτική περιοχή - χαμηλό μηνιαίο
για
τα
συστήματα
πάσχουν από τη συγκεκριμένη νόσο.
Κύρια
χαρακτηριστικά
αυξανόμενη
του
επιδημιολογική
2
είναι
του
εισόδημα), η κακή συμμόρφωση του ασθενή στη
η
συνεχώς
διάσταση,
η
θεραπευτική
αντιμετώπιση
λόγω
ανεπαρκούς
εκπαίδευσης και ενημέρωσης για το άσθμα
χρονιότητα, η πολυπαραγοντική αιτιολογία του και
(αδυναμία
έγκαιρης
αναγνώρισης
των
η αδιευκρίνιστη παθογένειά του.3 Το βρογχικό
συμπτωμάτων που οδηγούν σε παρόξυνση - η μη
άσθμα είναι μία μεταβαλλόμενη νόσος και κάθε
αποφυγή παραγόντων κινδύνου), είναι ορισμένες
ασθενής μπορεί να έχει περιόδους απολύτου
από τις αιτίες που διερευνώνται.
ελέγχου του άσθματός του καθώς και περιόδους
παροξύνσεων.4,5 Οι παροξύνσεις του άσθματος
ΣΚΟΠΟΣ
αποτελούν επεισόδια προοδευτικής επιδείνωσης
Σκοπός
των συμπτωμάτων (δύσπνοια, βήχας, συριγμός,
διερευνηθούν
βάρος στο στήθος) και προοδευτική μείωση της
παρόξυνση του βρογχικού άσθματος. Επιμέρους
1
της
παρούσας
οι
αιτίες
μελέτης
που
ήταν
οδηγούν
να
στην
λειτουργίας των πνευμόνων. Οι παροξύνσεις είναι
στόχο της μελέτης αποτέλεσε η διερεύνηση των
η σημαντικότερη αιτία αύξησης της νοσηρότητας
δημογραφικών, κοινωνικών και
και θνησιμότητας και της απώλειας ωρών εργασίας
συμπεριφοριστικών παραγόντων (κάπνισμα) σε
για τους ενήλικες αλλά και απουσίας από το σχολείο
σχέση με την παρόξυνση του βρογχικού άσθματος.
για τα παιδιά.
6,7
Σοβαρές παροξύνσεις μπορεί να
εμφανίσουν όλοι οι ασθενείς με βρογχικό άσθμα
ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ
Δείγμα μελέτης
Σελίδα 109
συγκεκριμένων
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
Το δείγμα της μελέτης αποτέλεσαν 82 ασθενείς, που
στη μελέτη ελήφθη η έγγραφη πληροφορημένη
προσήλθαν
συναίνεσή τους προκειμένου να συμμετάσχουν
στο
Περιστατικών(ΤΕΠ)
Τμήμα
ή
Επειγόντων
νοσηλεύονταν
στις
στην
έρευνα.
Οι
συμμετέχοντες
στη
μελέτη
πνευμονολογικές κλινικές Γενικού Νοσοκομείου
πληροφορήθηκαν για το σκοπό της μελέτης, την
Αθηνών, με αιτία εισόδου παρόξυνση βρογχικού
εμπιστευτικότητα
των
δεδομένων
και
άσθματος. Η συλλογή των δεδομένων και η
εθελοντική
της
συμμετοχής.
Κατά
ανάλυσή τους πραγματοποιήθηκε κατά το διάστημα
διεξαγωγή της παρούσας μελέτης τηρήθηκαν όλες
μεταξύ Νοεμβρίου του 2014 και Ιουλίου του 2015.
οι βασικές αρχές ηθικής και δεοντολογίας.
Συλλογή δεδομένων
Κριτήρια
Για τη συλλογή των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε
συμμετεχόντων στη μελέτη
ειδική φόρμα καταγραφής η οποία αποτελούνταν
Κριτήρια ένταξης των συμμετεχόντων στη μελέτη
από δύο μέρη. Το πρώτο μέρος περιελάμβανε
Στην μελέτη συμπεριλήφθησαν οι ασθενείς που
ερωτήσεις
προσήλθαν
που
αφορούσαν
τα
δημογραφικά
φύση
ένταξης
στο
–
την
τη
αποκλεισμού
ΤΕΠή
νοσηλεύονταν
των
στις
χαρακτηριστικά των συμμετεχόντων στη μελέτη,
πνευμονολογικές κλινικές του νοσοκομείου με αιτία
δηλαδή το φύλο, την ηλικία, την οικογενειακή και
εισόδου την παρόξυνση του βρογχικού άσθματος.
οικονομική κατάσταση, το μορφωτικό επίπεδο και
Κριτήρια αποκλεισμού των συμμετεχόντων στη
τον τόπο διαμονής. Η οικονομική τους κατάσταση
μελέτη
προσδιορίστηκε με βάση το μηνιαίο εισόδημα. Το

Η μη γνώση της Ελληνικής γλώσσας
δεύτερο
που

Σοβαρή γνωστική δυσλειτουργία
αφορούσαν ατομικές συνήθειες και το κλινικό

Συμμετοχή σε άλλη μελέτη την παρούσα
μέρος
περιελάμβανε
ερωτήσεις
ιστορικό των ασθενών. Έγινε καταγραφή των
χρονική στιγμή
καπνιστικών συνηθειών των συμμετεχόντων της
μελέτης. Ως καπνιστές ορίστηκαν όσοι κάπνιζαν
ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ
τουλάχιστον 1 τσιγάρο την ημέρα και ως μη
Οι κατηγορικές μεταβλητές περιγράφονται με τη
καπνιστές ορίστηκαν όσοι δεν είχαν καπνίσει ποτέ
μορφή απόλυτων και σχετικών (%) συχνοτήτων. Για
στη ζωή τους ούτε ένα τσιγάρο. Ως πρώην καπνιστές
την διερεύνηση συσχετίσεων μεταξύ των ποιοτικών
θεωρήθηκαν αυτοί που είχαν διακόψει το κάπνισμα
μεταβλητών
χρησιμοποιήθηκε
το
στατιστικό
2
για τουλάχιστον 1 χρόνο πριν την ένταξή τους στην
κριτήριο Pearson’s x . Όλοι οι έλεγχοι ήταν
μελέτη.
αμφίπλευροι
σε
επίπεδο
στατιστικής
σημαντικότητας p<0,05. Για την επεξεργασία των
Ηθική και δεοντολογία
δεδομένων, χρησιμοποιήθηκε το στατιστικό πακέτο
Η συλλογή των δεδομένων πραγματοποιήθηκε μετά
Statistical Package for Social Sciences (SPSS) ver.19.
από έγγραφη άδεια από το Επιστημονικό Συμβούλιο
του νοσοκομείου. Από όλους τους συμμετέχοντες
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Σελίδα 110
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
Το δείγμα της μελέτης αποτέλεσαν 82 ασθενείς. Τα
ασθενείς που προσήλθαν στο νοσοκομείο για
δημογραφικά χαρακτηριστικά των συμμετεχόντων
παρόξυνση του βροχικού άσθματος, κατά τη
στη μελέτη παρουσιάζονται στον Πίνακα 1. Από
διάρκεια του τελευταίου έτους και των παραγόντων
τους 82 ασθενείς οι 22 (26,8%) ήταν άνδρες. Το
του καπνίσματος, του είδους του επαγγέλματος, του
μεγαλύτερο ποσοστό των ασθενών (37,8 %, n=31)
τόπου διαμονής αλλά και της ύπαρξης κάποιου
ήταν ηλικίας 46-65 ετών. Σχετικά με τη σύνθεση του
κατοικίδιου ζώου στην οικία των ερωτηθέντων
δείγματος ως προς την οικογενειακή κατάσταση, το
ασθενών.
48,8 % (n=40) ήταν έγγαμοι, το 30,5 % (n=25)
Βρέθηκε όμως, στατιστικά σημαντική συσχέτιση
άγαμοι, το 13,4 % (n=11)
διαζευγμένοι, ενώ εν
μεταξύ των ασθενών που έχουν εκπαιδευτεί για τη
χηρεία το 7,3% (n=6). Σε πολύ καλή οικονομική
λήψη της φαρμακευτικής αγωγής και του ιστορικού
κατάσταση
των
παρόξυνσης βροχικού άσθματος, κατά τη διάρκεια
συμμετεχόντων στην μελέτη, σε μέτρια οικονομική
του τελευταίου έτους (p<0,05), όπως επίσης και των
κατάσταση το 34,1% (n=28), σε καλή το 15,9%
ασθενών που λαμβάνουν τη φαρμακευτική τους
(n=13), ενώ κακή χαρακτήριζε την οικονομική του
αγωγή σύμφωνα με τις ιατρικές οδηγίες.
βρισκόταν
το
7,3
%
(n=6)
κατάσταση το 17,1% (n=14) των συμμετεχόντων στη
μελέτη. Τα ποσοστά που αφορούν τη συνήθεια του
ΣΥΖΗΤΗΣΗ
καπνίσματος και την ύπαρξη κατοικιδίου ζώου στην
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της παρούσας
οικία του δείγματος της μελέτης παρουσιάζονται
μελέτης, από τους παράγοντες που διερευνήθηκαν,
στον Πίνακα 2. Ως προς το κάπνισμα, σύμφωνα με
οι πιο σημαντικοί που μπορεί να οδηγήσουν σε
τα αποτελέσματα, το 34,1% (n=28) του δείγματος
παρόξυνση του βρογχικού άσθματος, είναι η
κάπνιζε.
(n=11)
συμμόρφωση ή μη στη φαρμακευτική αγωγή και η
αντιπροσωπεύει τους πρώην καπνιστές. Το 53,6%
εκπαίδευση των ασθματικών ασθενών σχετικά με
(n=15) του δείγματος κάπνιζε λιγότερο από ένα
την ορθή λήψη των φαρμάκων, ενώ οι παράγοντες
πακέτο (20 τσιγάρα την ημέρα), το 32,1% (n=9) 1-2
επάγγελμα, κάπνισμα, παρουσία κατοικιδίου στην
πακέτα την ημέρα και το 14,3% (n=4) πάνω από 2
οικία φαίνεται να μην έχουν στατιστικά σημαντική
πακέτα την ημέρα. Οι απαντήσεις που αφορούν τη
επίδραση στην εμφάνιση παρόξυνσης βρογχικού
νόσο, τη φαρμακευτική αγωγή και την εκπαίδευση
άσθματος.
των ασθματικών ασθενών παρουσιάζονται στον
Σύμφωνα με μελέτες,10,11 οι παροξύνσεις του
Πίνακα 3. Στον Πίνακα 4, παρουσιάζονται οι
βρογχικού άσθματος έχουν συσχετισθεί με πολλούς
συσχετίσεις μεταξύ του ιστορικού παρόξυνσης
παράγοντες
βρογχικού άσθματος (τον τελευταίο χρόνο) και του
παράγοντες, η κακή διατροφή, ο καπνός του
ιστορικού καπνίσματος, του είδους επαγγέλματος,
τσιγάρου, η ατμοσφαιρική ρύπανση, διάφορα
του τόπου διαμονής και του είδους του κατοικιδίου
εισπνεόμενα αλλεργιογόνα (ακάρεα της οικιακής
ζώου στην οικία των ερωτηθέντων. Δεν βρέθηκαν
σκόνης), η κακή συμμόρφωση στη θεραπευτική
στατιστικά σημαντικές διαφορές ανάμεσα στους
αγωγή που έχει συστήσει η θεραπευτική ομάδα,
Το
ποσοστό
των
13,4%
Σελίδα 111
κινδύνου,
όπως
είναι
γενετικοί
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
ακραίες καιρικές συνθήκες και τέλος ή έντονη
επιδείνωση του άσθματος και πρότειναν τη
συναισθηματική φόρτιση.
διεξαγωγή
Το βρογχικό άσθμα αποτελεί ένα παγκόσμιο
καθοριστούν οι παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν
πρόβλημα και βάσει μελετών το 25% των ατόμων με
για την πρόληψη της επιδείνωσης του άσθματος.
βρογχικό άσθμα παρουσιάζουν έντονα συμπτώματα
Παρόμοια μελέτη των Khamutian και συν.,16
που επιδεινώνονται από το εργασιακό τους
επισημαίνει
περιβάλλον. Στην παρούσα μελέτη, δεδομένου ότι η
ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην
ανάλυση των δεδομένων περιορίστηκε από τις
βρογχικού
παρεχόμενες
να
αναφέρει ότι οι ρύποι που συμβάλλουν στην
προσδιοριστεί η ποσότητα και η ποιότητα της
παρόξυνση του άσθματος είναι το διοξείδιο του
έκθεσης
σε
θείου, το μονοξείδιο του άνθρακα, το διοξείδιο του
διάφορους παράγοντες στο χώρο εργασίας τους.
αζώτου, το όζον και το νέφος. Σκοπός της μελέτης
Στη διεθνή βιβλιογραφία υπάρχουν πολλές μελέτες
ήταν να καθοριστεί η σχέση μεταξύ των επιπέδων
που αναφέρονται στις συνθήκες εργασίας και τiς
ρύπανσης του αέρα με τις έκτακτες εισαγωγές των
σχέσεις τους με την εμφάνιση του βρογχικού
ασθματικών
ασθενών
άσθματος ή την παρόξυνσή του. Σύμφωνα με τους
παρόξυνσης
του
πληροφορίες
των
ατόμων
12
Kogevinas και συν.,
άσθματος
σε
είναι
που
δύσκολο
μελετήθηκαν
το 10%-25% του βρογχικού
ενήλικες
την
μελετών
αρνητική
άσθματος
και
ώστε
να
συμβολή
εμφάνιση του
πιο
στο
της
συγκεκριμένα
νοσοκομείο
άσθματος.
Με
λόγω
βάση
τα
αποτελέσματα της μελέτης, οι ατμοσφαιρικοί ρύποι
σε
συνδέονται άμεσα με την αύξηση του αριθμού των
επαγγελματικές εκθέσεις, ενώ υπάρχουν 250-300
ασθενών με διάγνωση παρόξυνση του βρογχικού
νέες
άσθματος στο τμήμα επειγόντων περιστατικών.
περιπτώσεις
αποδίδεται
περαιτέρω
επαγγελματικού
άσθματος/
1.000.000 ετησίως.
Όσον αφορά έναν άλλον παράγοντα που είναι τα
Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας που βάσει της
κατοικίδια, τα αποτελέσματα της μελέτης μας δεν
βιβλιογραφίας,
έδειξαν
έχει
αρνητική
επίδραση
στην
κάποια
συσχέτιση
με
την
ύπαρξη
εμφάνιση του βρογχικού άσθματος είναι και η
κατοικιδίων στην οικία των ερωτηθέντων και την
ατμοσφαιρική ρύπανση, η οποία συναντάται κυρίως
παρόξυνση του άσθματος. Σύμφωνα με
σε αστικές περιοχές.
13,14
Στην παρούσα μελέτη, ο
την
17
ανασκόπηση των Kanchongkittiphon και συν.,
τόπος διαμονής των ερωτηθέντων δεν φάνηκε να
υπάρχει σημαντική συσχέτιση μεταξύ της έκθεσης
επηρεάζει στατιστικά σημαντικά την εμφάνιση
στα αλλεργιογόνα της γάτας και του σκύλου και της
παρόξυνσης του βρογχικού άσθματος.
παρόξυνσης
Αντίθετα,
η
συστηματική
σε
άτομα
ειδικά
των
ευαισθητοποιημένα στα αλλεργιογόνα αυτά. Η
οποία
πρώιμη επαφή των παιδιών με αλλεργιογόνα των
συμπεριέλαβε έγκριτα άρθρα που δημοσιεύθηκαν
κατοικιδίων όπως είναι οι γάτες ή οι σκύλοι μπορεί
το χρονικό διάστημα 2000-2013, στα αποτελέσματα
να
αναφέρει
και
αλλεργικής ευαισθητοποίησης. Μια πιθανή εξήγηση
ατμοσφαιρική ρύπανση σχετίζονται άμεσα με την
αυτών των δεδομένων, σύμφωνα με τους Liccardi
Kanchongkittiphon
ότι
οι
και
ανασκόπηση
άσθματος,
συν.,
παράγοντες
15
η
υγρασία
Σελίδα 112
καθορίσει
μειωμένο
κίνδυνο
ανάπτυξης
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
και συν.,18 είναι ότι η πρόωρη εισπνοή υψηλών
έκθεση
επιπέδων του αλλεργιογόνου της γάτας βοηθά στην
ασθματικούς ασθενείς, πιθανόν γιατί οι ασθενείς
παραγωγή IgG και IgG4 δημιουργώντας κατά κάποιο
αυτοί αποτελούν μια ιδιαίτερα ευαίσθητη ομάδα
τρόπο μια προστασία στον οργανισμό. Οι Bener και
καθώς υποφέρουν από χρόνια φλεγμονή των
19
συν.,
στην περιγραφική προοπτική μελέτη τους,
στον
καπνό
επιδρά
αρνητικά
στους
αεραγωγών.
είχαν σκοπό να καθορίσουν εάν η έκθεση σε
Η συμμόρφωση με τη φαρμακευτική αγωγή και η
κατοικίδια
εκπαίδευση των ασθενών αποτελούν επίσης πολύ
ζώα
σχετίζεται
με
την
εμφάνιση
άσθματος και αλλεργικής ρινίτιδας. Το δείγμα της
σημαντικούς
μελέτης αποτέλεσαν 1.106 ενήλικες ασθενείς με
παροξύνσεις του βρογχικού άσθματος και στην
διάγνωση βρογχικού άσθματος ή/και αλλεργική
παρούσα μελέτη φάνηκαν να επηρεάζουν τους
ρινίτιδα.
ασθματικούς
Σύμφωνα
με
τα
αποτελέσματα,
ο
παράγοντες
ασθενείς.
που
καθορίζουν
Σύμφωνα
με
τις
την
21
επιπολασμός της νόσου ήταν μεγαλύτερος στις
αναδρομική μελέτη των Stern και συν., σε 97.743
οικογένειες με κατοικίδια ζώα απ’ ότι σε εκείνους
ασθενείς, ηλικίας από 6-99 ετών με άσθμα υπό
που δεν είχαν.
φαρμακευτική αγωγή, αυτοί που ακολουθούσαν
Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας που έχει γίνει
αυστηρά τις ιατρικές οδηγίες, είχαν λιγότερες
αντικείμενο μελετών τα τελευταία χρόνια και
πιθανότητες να εμφανίσουν παροξύνσεις, σε σχέση
ενοχοποιείται για την παρόξυνση του βρογχικού
με τους ασθενείς που είχαν κακή συμμόρφωση στη
άσθματος είναι το κάπνισμα. Στην παρούσα μελέτη
φαρμακευτική τους αγωγή και άρα συχνότερη
δεν βρέθηκε σημαντική συσχέτιση ανάμεσα στους
επιδείνωση του άσθματος. Η ανασκόπηση 36
καπνιστές και στην εμφάνιση παρόξυνσης του
μελετών των Gibson και συν.,22 σχετικά με
άσθματος. Η επίδραση του καπνίσματος στους
προγράμματα αυτοδιαχείρισης του άσθματος με
ασθματικούς ασθενείς έχει σαφώς καθοριστεί τα
συνοδό γραπτό σχέδιο δράσης έδειξε μείωση από
τελευταία χρόνια και έχει επισημανθεί η βλαπτική
1
επίδραση της συνήθειας αυτής. Σύμφωνα με την
επισκέψεων στα ΤΕΠ, των μη προγραμματισμένων
έρευνα
των
Frank
και
20
συν.,
/3 έως και 2/3 των εισαγωγών στα νοσοκομεία, των
που
επισκέψεων σε τακτικό ιατρείο, των
ημερών
πραγματοποιήθηκε σε 3.500 ασθενείς μέχρι 45 ετών
απουσίας από την εργασία και του
αριθμού
βρέθηκε θετική συσχέτιση μεταξύ ενεργητικού
νυχτερινών αφυπνίσεων λόγω άσθματος.
καπνίσματος και άσθματος, καθώς οι ενεργοί
καπνιστές είχαν υψηλότερο επιπολασμό άσθματος
Περιορισμοί της μελέτης
σε σχέση με τους μη καπνιστές και σε σχέση με
Ωστόσο η παρούσα μελέτη χαρακτηρίζεται από
πρώην καπνιστές, ενώ δεν υπήρχε καμία διαφορά
ορισμένους περιορισμούς. Ο κύριος περιορισμός
μεταξύ
μη
της παρούσας μελέτης ήταν το μικρό μέγεθος του
καπνιστών. Όμως δεν έχει σαφώς καθοριστεί η
δείγματος. Επιπλέον, υπήρχαν παράγοντες όπως για
επίδραση της περιβαλλοντικής έκθεσης στον καπνό
παράδειγμα το στρες των ασθενών, η ψυχολογική
στην αναπνευστική λειτουργία των ενηλίκων. Η
τους κατάσταση ή το είδος των επικίνδυνων ουσιών
των
πρώην
καπνιστών
και
των
Σελίδα 113
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
στις οποίες εκτίθενται οι ασθενείς στο χώρο
δομηθεί ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης με σκοπό την
εργασίας τους, που μπορεί να τους επηρέαζαν στο
μείωση των παροξύνσεων της νόσου.
να παρουσιάσουν παρόξυνση της νόσου αλλά στην
παρούσα μελέτη δεν διερευνήθηκαν.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1.
Διαδικτυακή σελίδα: Global Strategy for
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Asthma
Η εκπαίδευση των ασθενών που πάσχουν από
Global Initiative for Asthma (GINA) 2014.
βρογχικό
Διαθέσιμο από. http://www.ginashma.org.
άσθμα,
με
απώτερο
σκοπό
τη
συμμόρφωσή τους στη φαρμακευτική αγωγή,
αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι των στρατηγικών
Management
2.
Masoli M, Fabian D, Holt S, Beasley R. The
global
burden
μελέτη
executive
summary
η
ευεργετική
επίδραση
Prevention,
Ημερομηνία πρόσβασης: 11/3/2015.
πρόληψης και θεραπείας της νόσου. Στην παρούσα
φάνηκε
and
της
of
of
asthma:
the
GINA
εκπαίδευσης των ασθενών όσον αφορά στη
Dissemination Committee report. Allergy
φαρμακευτική τους αγωγή καθώς τα ποσοστά των
2004; 59:469-478.
ασθενών που προσήλθαν λόγω παρόξυνσης του
3.
Βερυκάκη Α, Γεωργάτου Ν, Γκάγκα Μ,
άσθματος και είχαν λάβει την ανάλογη εκπαίδευση
Γκιουλέκας Δ, Γκράτσιου Χ, Ζέρβας Ε, και
ήταν πολύ μικρότερα από εκείνα των ασθενών που
συν. Οδηγίες για την αντιμετώπιση του
δεν είχαν εκπαιδευτεί καθόλου από την ομάδα
άσθματος στους ενήλικες. Πνευμονολογικά
φροντίδας.
θέματα 2008.
Η παρόξυνση του άσθματος εμφανίζεται σταδιακά
4.
κατά τη διάρκεια αρκετών ημερών ή εβδομάδων
μετά τη διάγνωση ή σε μια βάση χρόνιου ανεπαρκή
Fergeson J, Lockey R. Acute Asthma. World
Allergy Organization 2015.
5.
Marks GB, Burney PG, Premaratne UN,
ελέγχου της νόσου. Η φαρμακευτική αγωγή σε
Simpson J, Webb J. Asthma in Greenwich,
συνδυασμό
UK: impact of the disease and current
διευκολύνει
με
την εκπαίδευση
την
έγκαιρη
του
ασθενή
αναγνώριση
των
management
συμπτωμάτων της παρόξυνσης την νόσου. Τα
προγράμματα εκπαίδευσης περιλαμβάνουν την
Eur
Respir
J.
1997;10(6):1224-9.
6.
έγκαιρη πληροφόρηση του ασθενή, την τακτική
επίσκεψη στον γιατρό και την ορθή λήψη της
practices.
Asthma Statistics. Morbidity and Mortality
Weekly Report 2015;64(13):343-9.
7.
Bener A, Kamal M, Shanks NJ. Impact of
φαρμακευτικής αγωγής.
asthma
Περαιτέρω μελέτες που θα βοηθήσουν στην
attendance of primary school children: are
αναγνώριση χαρακτηριστικών των ασθενών με
they
αυξημένο
absenteeism? J Asthma 2007;44(4):249-52.
κίνδυνο
σοβαρής
παρόξυνσης
του
άσθματος, μπορεί να αποτελέσουν τη βάση για να
8.
and
at
Ρούσσος
air
pollution
increased
Χ.
risk
Εντατική
Πασχαλίδης, Αθήνα, 2009.
Σελίδα 114
on
of
school
school
θεραπεία.
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
9.
Μπούρος
Δ,
Πνευματικός
Ι.
Πνευμονολογία και Εντατική Θεραπεία.
Παρισιάνου Α.Ε, Αθήνα, 2011.
the Institute of Medicine. Environ Health
Perspect 2015;123(1):6-20.
16. Khamutian R, Najafi F, Soltanian M,
10. Lim T, Liss GM, Vernich L, Buyantseva L,
Shokoohizadeh
MJ,
Poorhaghighat
S,
Tarlo SM. Work-exacerbated asthma in a
Dargahi A, et al. The association between
workers' compensation population. Occup
air pollution and weather conditions with
Med (Lond) 2014;64(3):206-10.
increase in the number of admissions of
11. Khamutian R, Najafi F, Soltanian M,
Shokoohizadeh
MJ,
Poorhaghighat
S,
Dargahi A, Sharafi K, Afshari A. The
association between air pollution and
asthmatic patients in emergency wards: a
case study in Kermanshah. Med J Islam
Repub Iran 2015;29:229. e Collection 2015.
17. Kanchongkittiphon W, Mendell M, Gaffin J,
weather conditions with increase in the
Wang
G,
Phipatanaku
W.
Indoor
number of admissions of asthmatic patients
Environmental Exposures and Exacerbation
in emergency wards: a case study in
of Asthma: An Update to the 2000 Review
Kermanshah. Med J Islam Repub Iran
by the Institute of Medicine. Environmental
2015;29:229. eCollection 2015.
Health Perspectives 2015;123(1):6-20.
12. Kogevinas M, Zock JP, Jarvis D, Kromhout H,
18. Liccardi G, D'Amato G, D'Amato L, Salzillo A,
Lillienberg L, Plana E et al. Exposure to
Piccolo A, De Napoli I, et al. The effect of
substances in the workplace and new-onset
pet ownership on the risk of allergic
asthma:
sensitization and bronchial asthma. Respir
an
international
prospective
population-based study (ECRHS-II). Lancet
2007 28;370(9584):336-41.
Med 2005;99(2):227-33.
19. Bener A, Mobayed H, Sattar HA, Al-
13. Kim J, Kim H, Kweon J. Hourly differences in
Mohammed AA, Ibrahimi AS, Sabbah A. Pet
air pollution on the risk of asthma
ownership: its effect on allergy and
exacerbation. Environ Pollut 2015;203:15-
respiratory symptoms. Eur Ann Allergy Clin
21.
Immunol 2004;36(8):306-10.
14. Yang CY, Chen CC, Chen CY, Kuo HW. Air
20. Frank P, Morris J, Hazell M. Smoking,
pollution and hospital admissions for
respiratory symptoms and likely asthma in
asthma in a subtropical city: Taipei, Taiwan.
young
J Toxicol Environ Health A 2007;70(2):111-7.
questionnaire surveys in the Wythenshawe
15. Kanchongkittiphon W, Mendell MJ, Gaffin
people:
Community
evidence
Asthma
from
Project
postal
(WYCAP).
JM, Wang G, Phipatanakul W. Indoor
Journal List BMC Pulm Med 2006; 6: 10.
environmental exposures and exacerbation
21. Stern L, Berman J, Lumry W, Katz L, Wang L,
of asthma: an update to the 2000 review by
Rosenblatt L et al. Medication compliance
and disease exacerbation in patients with
Σελίδα 115
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
asthma: a retrospective study of managed
care data. Ann Allergy Asthma Immunol
2006; 97(3):402-8.
22. Gibson PG, Powell H, Coughlan J, Wilson AJ,
Abramson M, Haywood P et al. Selfmanagement
education
and
regular
practitioner review for adults with asthma.
Cochrane
Database
Syst
Rev
2003;(1):CD001117.
Σελίδα 116
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
Πίνακας 1. Κατανομή του δείγματος της μελέτης ανάλογα με το φύλο, την ηλικία, την οικογενειακή και
οικονομική κατάσταση, το επίπεδο εκπαίδευσης, το επάγγελμα και τον τόπο διαμονής.
Μεταβλητές
Φύλο
Άνδρες
Γυναίκες
Ηλικία
< από 25 ετών
26-45 ετών
46-65 ετών
>από 65 ετών
Οικογενειακή κατάσταση
Έγγαμος
Άγαμος
Διαζευγμένος
Εν χηρεία
Οικονομική κατάσταση (βάσει μηνιαίου εισοδήματος)
Άνεργος/η
Κακή (0-500 ευρώ)
Μέτρια (500-1000 ευρώ)
Καλή (1000-15000 ευρώ)
Πολύ καλή (>1500 ευρώ)
Επίπεδο εκπαίδευσης
Πρωτοβάθμια εκπαίδευση
Δευτεροβάθμια εκπαίδευση
ΤΕΙ
ΑΕΙ
Μεταπτυχιακό/Διδακτορικό
Επάγγελμα
Σχετίζεται με αλλεργιογόνους ή ερεθιστικούς
παράγοντες
Δε σχετίζεται με τους παραπάνω παράγοντες
Τόπος διαμονής
Αστική περιοχή
Αγροτική περιοχή
Σελίδα 117
% (n/N)
26,8 (22/82)
73,2 (60/82)
14,6 (12/82)
22,0 (18/82)
37,8 (31/82)
25,6 (21/82)
48,8 (40/82)
30,5 (25/82)
13,4 (11/82)
7,3 (6/82)
25,6 (21/82)
17,1 (14/82)
34,1 (28/82)
15,9 (13/82)
7,3 (6/82)
20,7 (17/82)
45,1 (37/82)
23,2 (19/82)
9,8 (8/82)
1,2 (1)
18,3 (15/82)
81,7 (67/82)
75,6 (62/82)
24,4 (20/82)
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
Πίνακας 2: Ιστορικό καπνίσματος και ύπαρξη κατοικιδίου ζώου στην οικία.
% (n)
Κάπνισμα
Καπνιστές
34,1 (28)
Πρώην καπνιστές
13,4 (11)
< από ένα πακέτο
53,6 (15)
1-2 πακέτα
32,1 (9)
> από 2 πακέτα
14,3 (4)
Κατοικίδιο ζώο
Σκύλος
6,1 (5/82)
Γάτα
11,0(9/82)
Πτηνό
7,3 (6/82)
Άλλο ζώο
8,5 (7/82)
Κανένα ζώο
67,1 (55/82)
Σελίδα 118
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
Πίνακας 3. Κατανομή του δείγματος μελέτης με βάση το ιστορικό παρόξυνσης βρογχικού άσθματος, τη
φαρμακευτική αγωγή και την εκπαίδευσή τους.
Ερωτήσεις
% (n)
Ιστορικό νοσηλείας για παρόξυνση τον τελευταίο χρόνο
Νοσηλευόμενοι
45,1 (37/82)
1-2 φορές
56,8 (21/82)
3-4 φορές
32,4(12/82)
>από 5 φορές
10,8 (4/82)
Παρακολούθηση ιατρού και λήψη φαρμακευτικής αγωγής για το άσθμα τον τελευταίο χρόνο
Παρακολουθούμενοι από ιατρό
36,6 (30/82)
Λαμβάνοντες αγωγή
76,8 (63/82)
< από ένα μήνα
14,3 (9/82)
1-6 μήνες
11,1 (7/82)
7-12 μήνες
74,6 (47/82)
Εσπνεόμενα φάρμακα
Β2-διεγέρτες ταχείας έναρξης δράσης (SABA)
7,4 (11/82)
Εισπνεόμενα κορτικοστεροειδή (ICS)
4,3 (19/82)
Β2-διεγέρτες μακράς διάρκειας δράσης (LABA)
16,4 (5/82)
Συνδυασμός LABA και ICS
3,7 (22/82)
Συμμόρφωση και εκπαίδευση ασθενών
Συμμόρφωση
66,7 (42/82)
Ικανοποιητική εκπαίδευση
56,1 (46/82)
Αναγνώριση των συμπτωμάτων μιας παρόξυνσης
63,4 (52/82)
Γνώση των εκλυτικών παραγόντων μιας παρόξυνσης
53,7 (44/82)
Επιθυμία για επιπλέον ενημέρωση
95,1 (78/82)
Σελίδα 119
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
Πίνακας 4. Συσχετίσεις μεταξύ του ιστορικού νοσηλείας για παρόξυνση βρογχικού άσθματος (τον τελευταίο
χρόνο) και του ιστορικού καπνίσματος, του είδους επαγγέλματος, του τόπου διαμονής, του είδους του
κατοικιδίου ζώου στην οικία και της εκπαίδευσης που έχουν λάβει.
Ιστορικό παρόξυνσης βρογχικού άσθματος
Ναι %
Όχι %
Ναι
42,9
57,1
Όχι
46,5
53,5
Το έχω διακόψει
45,5
54,5
Κάπνισμα
p
0,95
Ιστορικό παρόξυνσης βρογχικού άσθματος
Είδος επαγγέλματος
Σχετίζεται με αλλεργιογόνους
ερεθιστικούς παράγοντες
ή
Δε σχετίζεται με τους παραπάνω
παράγοντες
Ναι %
Όχι %
40
60
46,3
53,7
p
0,65
Ιστορικό παρόξυνσης βρογχικού άσθματος
Τόπος διαμονής
Ναι %
Όχι %
Αστική περιοχή
46,8
53,2
Αγροτική περιοχή
52,5
56,6
p
0,58
Ιστορικό παρόξυνσης βρογχικού άσθματος
Ναι %
Όχι %
40
60
Γάτα
44,4
55,6
Πτηνό
33,3
66,7
Κανένα
45,5
54,5
Κατοικίδιο ζώο
Σκύλος
p
0,93
Ιστορικό παρόξυνσης βρογχικού άσθματος
Εκπαίδευση για τη λήψη της
φαρμακευτικής αγωγής
Ναι %
Όχι %
Ναι
34,8
65,2
Όχι
58,3
41,7
Λήψη της φαρμακευτικής αγωγής
σύμφωνα με τις ιατρικές οδηγίες
p
0,03
Ιστορικό παρόξυνσης βρογχικού άσθματος
Ναι %
Όχι %
Ναι
33,8
59,3
Όχι
45,1
38,9
Σελίδα 120
p
0,04
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
EΡΕΥΝΑ
ΤΟ ΝΤΕΛΙΡΙΟ ΣΤΟΥΣ ΕΠΙΒΙΩΣΑΝΤΕΣ ΝΟΣΗΛΕΙΑΣ ΣΕ ΓΕΝΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ
ΕΝΤΑΤΙΚΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
Γιαβάση Γιαννούλα1, Μαρβάκη Χριστίνα2, Καπάδοχος Θεόδωρος3, Νανάς Σεραφείμ4
1. Νοσηλεύτρια, MSc
2. Ομότιμη Καθηγήτρια, Τμήμα Νοσηλευτικής, ΤΕΙ Αθήνας
3. Καθηγητής Εφαρμογών, Τμήμα Νοσηλευτικής, ΤΕΙ Αθήνας
4. Καθηγητής Εντατικής Θεραπείας, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ
DOI: 10.5281/zenodo.48715
Περίληψη
Εισαγωγή: Το ντελίριο, ένα οργανικό ψυχοσύνδρομο που εμφανίζεται συχνά σε νοσηλευόμενους ασθενείς της
Μονάδας Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ), τις τελευταίες δεκαετίες έχει αναγνωριστεί ως ένας σημαντικός
παράγοντας που επηρεάζει την πρόγνωση του ασθενή.
Σκοπός: Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η εκτίμηση της επίπτωσης του ντελίριο σε ασθενείς που
νοσηλεύθηκαν σε γενική ΜΕΘ τριτοβάθμιου νοσοκομείου της Αττικής.
Υλικό και Μέθοδος: Το δείγμα της μελέτης αποτέλεσαν 93 ασθενείς. Για τη συλλογή των δεδομένων
χρησιμοποιήθηκε ειδική φόρμα καταγραφής που αναπτύχθηκε με βάση τις ανάγκες της παρούσας μελέτης.
Επιπλέον, υπολογίστηκαν οι κλίμακες βαρύτητας της νόσου Acute Physiology and Chronic Health Evaluation II
(APACHEII), Simplified Acute Physiology Score III (SAPS III), Sepsis-related Organ Failure Assessment (SOFA) score
και η παρουσία του ντελίριο με τη χρήση της κλίμακας Confusion Assessment Method for the ICU (CAM-ICU). Για
την επεξεργασία των δεδομένων, χρησιμοποιήθηκε το στατιστικό πακέτο Statistical Package for Social Sciences
(SPSS) έκδοση 19.
Αποτελέσματα: Το 62,4% (n=58) του δείγματος ήταν άνδρες. Από τους 93 ασθενείς, οι 39 (41,9%) εμφάνισαν
ντελίριο, οι 15 ασθενείς (16,1%) δεν εμφάνισαν ενώ οι άλλοι 39 (41,9%) ασθενείς του δείγματος ήταν αδύνατον
να εξεταστούν για το σύνδρομο. Η επίπτωση του συνδρόμου ήταν υψηλή όπως και το ποσοστό πρόωρης
θνησιμότητας σε διάστημα μικρότερο των 28 ημερών. Συγκεκριμένα, στο σύνολο των ασθενών που απεβίωσαν
(n=41), το ποσοστό πρόωρης θνησιμότητας ήταν 56% (n=23). Η μελέτη απέτυχε να αναδείξει κάποια σχέση του
ντελίριο με γνωστούς παράγοντες κινδύνου (ηλικίας, υψηλής βαρύτητας της νόσου, χρήσης βενζοδιαζεπινών και
λοίμωξης) και με την έκβαση των ασθενών, τη διάρκεια παραμονής στη ΜΕΘ και τη διάρκεια μηχανικής
υποστήριξης της αναπνοής. Καμία σχέση δεν αναδείχτηκε μεταξύ των κατασταλτικών φαρμάκων και της
εμφάνισης ντελίριο.
Συμπεράσματα: Η αρχική υπόθεση της μελέτης υπαγόρευε μία σχέση μεταξύ εμφάνισης ντελίριο και
προχωρημένης ηλικίας, υψηλής βαρύτητας της νόσου, χρήσης βενζοδιαζεπινών και λοίμωξης με βάση
παλαιότερα ερευνητικά αποτελέσματα. Ωστόσο, καμία από αυτές τις σχέσεις δεν αναδείχτηκε στην παρούσα
μελέτη.
Λέξεις-κλειδιά: Ντελίριο, μονάδα εντατικής θεραπείας, ασθενείς, έκβαση.
Υπεύθυνος αλληλογραφίας: Γιαβάση Γιαννούλα, [email protected]
Σελίδα 121
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
ORIGINAL ARTICLE
DELIRIUM IN GENERAL INTENSIVE CARE UNIT SURVIVORS
Giavasi Giannoula1, Marvaki Christina2, Kapadohos Theodore3, Nanas Serafim4
1. RN, MSc
Emeritus Professor, Nursing Department Technological Educational Institute, Athens
3. Lecturer, Department of Nursing, TEI of Athens
4. Professor of Critical Care Medicine, National and Kapodistrian University of Athens
2.
DOI: 10.5281/zenodo.48715
Abstract
Introduction: The last decades, delirium, an organic psycho syndrome frequently found in hospitalized patients in
the Intensive Care Unit (ICU), has been recognized as an important factor affecting patient’s prognosis.
Aim: The purpose of the present study was to evaluate the incidence of delirium in patients hospitalized in general
ICU of a tertiary hospital of Attica.
Material and Method: The studied sample consisted of 93 patients. a specific record form which was developed
according to the needs of this study, was used for data collection.. The severity of the disease was calculated using
international ICU scoring systems; Acute Physiology and Chronic Health Evaluation II (APACHEII), Simplified Acute
Physiology Score III (SAPS III), Sepsis-related Organ Failure Assessment (SOFA) score and the presence of delirium
was evaluated by implementing the Confusion Assessment Method for the ICU (CAM-ICU). Data analysis was
performed by the statistical package Statistical Package for Social Sciences (SPSS) ver.19.
Results: 62.4% (n = 58) of the studied sample were male. Of the 93 patients, 39 (41.9%) exhibited delirium; the 15
patients (16.1%) did not develop while the other 39 (41.9%) patients of the sample could not be tested for the
syndrome. The incidence of the syndrome was high as the rate of premature mortality in less than 28 days. In
particular, all the patients who died (n=41), the rate of premature mortality was 56% (n=23). The study failed to
show a relationship of delirium with known risk factors (age, high severity of disease, infection and benzodiazepine
use) patients’ outcome, ICU length of stay and duration of mechanical ventilation. No association emerged
between sedatives and delirium occurrence.
Conclusions: The hypothesis of the study dictate a relationship between delirium appearance and advanced age,
high severity of disease, benzodiazepine use and infection based on previous research results. However, none of
these relationships emerged in this study.
Keywords: Delirium, intensive care unit, patients, outcome.
Corresponding author: Giavasi Giannoula, [email protected]
Σελίδα 122
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Το ντελίριο ή εναλλακτικά παραλήρημα ανήκει στην
22-89%.8 Το ποσοστό εμφάνισης του συνδρόμου
κατηγορία
ψυχοσυνδρόμων.
είναι επίσης υψηλό μεταξύ των καρκινοπαθών
Χαρακτηρίζεται από οξεία γενικευμένη γνωσιακή
ασθενών στα τελικά στάδια της νόσου. 9 Σε
και
οποία
πρόσφατες
κατευθυντήριες
διακυμαίνεται ως προς την ένταση και διαρκεί
διαχείριση
του
των
οργανικών
συμπεριφορική
δυσλειτουργία
μέρες έως και τέσσερις εβδομάδες.
η
1
οδηγίες
συνδρόμου,
για
την
συστήνεται
η
αξιολόγηση για ντελίριο να συμπεριλαμβάνεται στο
Στο παρελθόν αναπτύχθηκε η θεωρία πως αποτελεί
καθημερινό έλεγχο ρουτίνας του ασθενή στη ΜΕΘ. 10
ξεχωριστή νοσολογική οντότητα όταν εμφανίζεται
Η πρώιμη έναρξη του ντελίριο, η οποία μπορεί να
στο περιβάλλον της Μονάδας Εντατικής Θεραπείας
αποτελεί σημείο επιδείνωσης της νόσου, έχει φανεί
(ΜΕΘ). Ο όρος «σύνδρομο της ΜΕΘ» στηρίχτηκε
ότι μπορεί να δώσει πολύ σημαντικές πληροφορίες
στην υπόθεση πως το ίδιο το περιβάλλον της ΜΕΘ
στον κλινικό ιατρό σχετικά με την πρόγνωση του
με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του, όπως ο διαρκής
ασθενή.7 Το οργανικό αυτό ψυχοσύνδρομο, παρά
φωτισμός, ο θόρυβος από τα μηχανήματα και το
τη υψηλή επίπτωσή του, συχνά διαφεύγει της
προσωπικό, είναι ικανή συνθήκη για να αναπτυχθεί
διάγνωσης
ενώ
άλλοτε
συγχέεται
11
με
άλλα
ένα ψυχιατρικό σύνδρομο. Σήμερα, ο όρος αυτός
ψυχοσύνδρομα όπως με την άνοια.
Συγκεκριμένα,
δεν αναγνωρίζεται επίσημα και ένας από τους
αυτό αφορά κυρίως, τον κατεσταλμένο τύπο του
βασικούς λόγους είναι η σύγχυση που μπορεί να
συνδρόμου λόγω της «σιωπηλής» του κλινικής
προκαλέσει στον κλινικό γιατρό η θέση πως για το
εικόνας. Ποσοστό έως και 76% των περιπτώσεων με
σύνδρομο αυτό ευθύνονται μη οργανικά αίτια. Αυτή
ντελίριο, δεν αναγνωρίζεται οδηγώντας σε φτωχά
η άποψη αποθαρρύνει τον πλήρη έλεγχο και τη
θεραπευτικά αποτελέσματα.11,12
θεραπεία των οργανικών αιτιών.2,3
Σήμερα, αναγνωρίζεται πως το ντελίριο συμβάλει
ΣΚΟΠΟΣ
σημαντικά στη νοσηρότητα, τη θνησιμότητα στη
Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η εκτίμηση της
ΜΕΘ, αυξάνει το κόστος νοσηλείας ενώ αποτελεί
επίπτωσης
ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου για μακροχρόνια
νοσηλεύτηκαν σε γενική ΜΕΘ μεγάλου νοσοκομείου
γνωσιακή δυσλειτουργία.
3-6
Μεταξύ των μηχανικά
του
ντελίριο
σε
ασθενείς
που
της Αττικής.
υποστηριζόμενων ασθενών της ΜΕΘ, αυτοί με
Επιμέρους
υποαλβουμιναιμία
αναζήτηση σχέσης μεταξύ της εμφάνισης του
και
σήψη
φαίνεται
να
στόχος
μελέτης
παραγόντων
αποτέλεσε η
διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης του
συνδρόμου
συνδρόμου τις πρώτες μέρες παραμονής τους στη
ενοχοποιηθεί από προηγούμενες μελέτες πως
ΜΕΘ. Αυτή η πρώιμη ανάπτυξη του συνδρόμου
αυξάνουν την επίπτωσή του όπως για παράδειγμα η
αυξάνει την διάρκεια της μηχανικής υποστήριξης
προχωρημένη ηλικία και η υψηλή βαρύτητα της
της αναπνοής και την επίπτωση της νοσοκομειακής
νόσου όπως υπολογίζεται από τις διεθνείς κλίμακες
7
και
της
που
έχουν
πνευμονίας. Νοσηλευόμενοι ηλικιωμένοι ασθενείς
Acute Physiology and Chronic Health Evaluation II
με ιστορικό άνοιας εμφανίζουν ντελίριο σε ποσοστό
(APACHEII), Simplified Acute Physiology Score III
Σελίδα 123
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
(SAPS
III)
και
Sepsis-related
Organ
Failure
Assessment (SOFA) score.

Παρουσία εγκυμοσύνης

Αδυναμία ομιλίας και κατανόησης της
ελληνικής γλώσσας

ΥΛΙΚΟ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΣ
Ο σχεδιασμός της έρευνας συμπεριλαμβανομένου
των
κριτηρίων
εισόδου
και
Αμφιβολία
για
την
ύπαρξη
ψυχικού
ιστορικού

αποκλεισμού,
Εγκεφαλικός θάνατος
στηρίχθηκε σε τέσσερις πρόσφατες έρευνες του
εξωτερικού που μελετούν τη σχέση παραγόντων και
Συλλογή δεδομένων – Εργαλεία
βιοδεικτών με την εμφάνιση του συνδρόμου σε
Για τη συλλογή των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε
Μονάδες Εντατικής Θεραπείας και σε Χειρουργικά
ειδική φόρμα καταγραφής όπου αναφέρονταν τα
Τμήματα.
13,14-16
δημογραφικά χαρακτηριστικά των συμμετεχόντων
στη
μελέτη,
πληροφορίες
για
το
ατομικό
Δείγμα μελέτης
αναμνηστικό ιστορικό σχετικά με χρόνια νοσήματα,
Το δείγμα της μελέτης αποτέλεσαν 93 ασθενείς που
τα ζωτικά σημεία τις πρώτες δύο ημέρες νοσηλείας,
εισήχθησαν
το
στην
ΜΕΘ
τριτοβάθμιου
γενικού
είδος
της
εισαγωγής
(επείγουσα
ή
νοσοκομείου της Αττικής κατά τη χρονική περίοδο
προγραμματισμένη) και η αιτία εισόδου. Με βάση
3/11/2014 έως 3/3/2015. Η παρακολούθηση του
τα ζωτικά σημεία των πρώτων δύο ημερών, τα
δείγματος
μελέτη
αποτελέσματα των εργαστηριακών εξετάσεων της
συμπεριλήφθηκαν ασθενείς ηλικίας άνω των 18
εισαγωγής και άλλα στοιχεία από το ιστορικό,
ετών που παρέμειναν στη ΜΕΘ για χρονικό
υπολογίζονταν οι κλίμακες βαρύτητας APACHE II,
διάστημα άνω των 48 ωρών και ήταν υπό μηχανική
SAPS III και SOFA. Η συνολική διάρκεια της
υποστήριξη της αναπνοής για χρονικό διάστημα
παραμονής στη ΜΕΘ, της μηχανικής αναπνευστικής
άνω των 12 ωρών.
υποστήριξης και η τελική έκβαση των περιστατικών
έληξε
στις
29/05/15.
Στη
συμπληρώνονταν με βάση τους φακέλους των
Κριτήρια εισόδου-αποκλεισμού
ασθενών και το βιβλίο εισαγωγών και εξόδου που
Κριτήρια εισόδου
υπάρχει ξεχωριστά στις δύο ΜΕΘ. Μέσα στο

Ηλικία >18 ετών
διάστημα των τριών εβδομάδων παρακολούθησης,

Μηχανική υποστήριξη της αναπνοής >12
συλλέγονταν καθημερινά στοιχεία σχετικά με τη
ώρες
φαρμακευτική αγωγή, την παρουσία μεταβολικής
Παραμονή στη ΜΕΘ >48 ώρες
οξέωσης και λοίμωξης, την προσωρινή διακοπή της

Κριτήρια αποκλεισμού

καταστολής (διακοπή της καταστολής για χρονικό
Αιτία εισόδου στη ΜΕΘ- ΑΕΕ, καρδιακή
διάστημα ≥ 1ώρας καταγραφόταν ως προσωρινή
ανακοπή, δηλητηρίαση από αλκοόλ
διακοπή της καταστολής-στις περιπτώσεις όπου ο

Ιστορικό ψυχικής νόσου
ασθενής δεν έλαβε καταστολή από τις 7:00 το πρωί

Ιστορικό επιληπτικών κρίσεων
μέχρι τις 7:00 το πρωί της επόμενης ημέρας, αυτό
Σελίδα 124
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
καταγραφόταν
ως
Όλες οι συνεχείς μεταβλητές περιγράφονται ως
προσωρινή διακοπή της καταστολής) και ο ασθενής
μέση τιμή ± τυπική απόκλιση ενώ οι κατηγορικές
εξεταζόταν για την παρουσία ντελίριο με χρήση της
μεταβλητές περιγράφονται με τη μορφή απόλυτων
κλίμακας Confusion Assessment Method for the ICU
και
(CAM-ICU).
ως
«ΔΙΑΚΟΠΗ»
και
όχι
17-19
σχετικών συχνοτήτων.
Οι
διαφορές
των
χαρακτηριστικών μεταξύ της ομάδας που εμφάνισε
Το πρώτο στοιχείο που αξιολογείται με τη
και αυτής που δεν εμφάνισε το σύνδρομο
διαγνωστική αυτή μέθοδο είναι η αλλαγή της
εξετάστηκαν με τις στατιστικές δοκιμασίες Pearson,
διανοητικής κατάστασης του ασθενή σε σχέση με
Chi-square και T-test. Το επίπεδο σημαντικότητας
αυτήν που χαρακτήριζε το άτομο πριν την είσοδο
σταθμίστηκε, όπου p<0,05. Για την επεξεργασία των
στη ΜΕΘ ή η αλλαγή της διανοητικής κατάστασης
δεδομένων
κατά τη διάρκεια του τελευταίου 24ώρου. Ο έλεγχος
πρόγραμμα Statistical Package for Social Sciences
για την παρουσία του συνδρόμου απαιτεί ο ασθενής
(SPSS) έκδοση 19.
χρησιμοποιήθηκε
το
στατιστικό
να είναι σε θέση να απαντήσει σε ορισμένες
ερωτήσεις. Οι ασθενείς που εξετάζονταν για την
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
παρουσία του συνδρόμου, όπως υπαγορεύουν οι
Τα δημογραφικά και κλινικά χαρακτηριστικά του
οδηγίες εκτέλεσης της κλίμακας CAM-ICU, είχαν
δείγματος της μελέτης παρουσιάζονται στον Πίνακα
βαθμολογία ≥-3 στην κλίμακα RASS (ασθενείς με
1. Η μέση ηλικία των συμμετεχόντων ήταν τα
βαθμό
μέτρια
58±18,3 έτη. Το δείγμα αποτελείτο στη πλειοψηφία
κατασταλμένοι, που κινούν ή ανοίγουν τα μάτια
του από άντρες σε ποσοστό 62,4% (n=58). Από τους
τους στο κάλεσμα χωρίς να διατηρούν οπτική
93 ασθενείς που τελικά μπήκαν στη μελέτη, το
-3
στη
κλίμακα
επαφή με τον εξεταστή).
20
RASS
είναι
Η εξέταση για την
41,9% (n=39) εμφάνισε το σύνδρομο κάποια στιγμή
παρουσία του συνδρόμου γινόταν μία φορά την
στο διάστημα των 3 εβδομάδων παρακολούθησης,
ημέρα στο χρονικό διάστημα 12:00–20:00. Όταν
το 16,1% (n=15) δεν εμφάνισε ντελίριο, ενώ 41,9%
ένας ασθενής εμφάνιζε το σύνδρομο, έπαυε η
(n=39) του τελικού δείγματος ήταν αδύνατο να
καταγραφή των στοιχείων.
ελεγθεί για την παρουσία του συνδρόμου λόγω
φαρμακευτικού ή μη φαρμακευτικού κώματος για
Ηθική και δεοντολογία
διάστημα ≥3 εβδομάδων ή θανάτου πριν την
Η συλλογή των δεδομένων πραγματοποιήθηκε μετά
εκτέλεση της δοκιμασίας.
από έγγραφη άδεια από το Επιστημονικό Συμβούλιο
Το ποσοστό προβλεπόμενης θνησιμότητας ήταν
του νοσοκομείου. Κατά τη διεξαγωγή της παρούσας
56,8% σύμφωνα με τη κλίμακα APACHE II (APACHE II
μελέτης τηρήθηκαν όλες οι βασικές αρχές ηθικής
predicted death rate) και 55,9% σύμφωνα με την
και δεοντολογίας.
κλίμακα βαρύτητας SAPS III (SAPS III predicted death
rate). Η μέση τιμή της βαρύτητας του συνολικού
ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ
δείγματος των 93 ασθενών σύμφωνα με την
APACHE II ήταν 26,5, σύμφωνα με τη διεθνή
Σελίδα 125
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
κλίμακα SAPSIII ήταν 71,8 και σύμφωνα με την
εμφάνισης του συνδρόμου ανέρχεται σε 73% και
κλίμακα SOFA ήταν 10,6.
67% αντίστοιχα.21 Έρευνα των Ely και συν.,4 σε 275
Η μέση διάρκεια παραμονής στη ΜΕΘ για τους 93
μηχανικά υποστηριζόμενους ασθενείς της ΜΕΘ,
ασθενείς ήταν 21,8±23,1 ημέρες και η μέση
έδειξε 82% επίπτωση του συνδρόμου. Ανάλογο
διάρκεια μηχανικής υποστήριξης της αναπνοής ήταν
ποσοστό ανέδειξε και η προοπτική μελέτη που
18±21,7 ημέρες. Σε ότι αφορά την έκβαση των
συμπεριέλαβε 48 ασθενείς της ΜΕΘ, εκ των οποίων
ασθενών,
32,3%
οι 24 υποστηρίζονταν μηχανικά.3 Οι Milbrandt και
μεταφέρθηκε στη Μονάδα Αυξημένης Φροντίδας
συν.,5 σε 224 νοσηλευόμενους ασθενείς της ΜΕΘ,
(ΜΑΦ), 22,6% μεταφέρθηκε σε κάποιο τμήμα ενώ
στα αποτελέσματά τους αναφέρουν αντίστοιχη
1,1% μεταφέρθηκε σε άλλο νοσοκομείο.
επίπτωση (81,7%) του συνδρόμου με μέση διάρκειά
Στο Πίνακα 2 παρουσιάζονται οι αιτίες εισαγωγής
του τις 2 ημέρες. Επίπτωση 78% ανέδειξε και η
στη ΜΕΘ σε σειρά συχνότητας για το σύνολο του
μελέτη των Milbrandt και συν.,22 που διεξήχθη σε
δείγματος και για τις δύο ομάδες ασθενών που
ΜΕΘ και αφορούσε τους δείκτες φλεγμονής και
εξετάστηκαν για την παρουσία του ντελίριο. Η μη
σήψης που σχετίζονται με το σύνδρομο.
χειρουργική αναπνευστική αιτία φάνηκε να είναι η
Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία,21,23 ο κατεσταλμένος
συχνότερη σε ποσοστό 28% ενώ ακολουθεί σε σειρά
και μικτός τύπος παραληρήματος εμφανίζει την
συχνότητας το μη χειρουργικό τραύμα σε ποσοστό
υψηλότερη επίπτωση. Η συγκεκριμένη μελέτη δεν
16,1%.
συμπεριέλαβε την καταγραφή του τύπου ντελίριο
Στον Πίνακα 3, παρουσιάζονται τα φάρμακα που
ωστόσο είναι σκόπιμο να αναφερθεί η παρατήρηση
ελάμβαναν οι ασθενείς καθώς και οι πιθανοί
πως μεγάλο ποσοστό των ασθενών που εμφάνισαν
παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση ντελίριο.
το σύνδρομο, κατά τη διάρκεια της εξέτασης
Ποσοστό 44,1% του τελικού δείγματος εμφάνισε
εμφάνιζαν χαμηλή ψυχοκινητική συμπεριφορά και
θετικές αιμοκαλλιέργειες στο χρονικό διάστημα
νωθρότητα
παρακολούθησης.
κατεσταλμένου τύπου ντελίριο.
ποσοστό
44,1%
Στο
απεβίωσε,
σύνολο
του
τελικού
τα
οποία
είναι
σημεία
του
δείγματος η μέγιστη διάρκεια προσωρινής διακοπής
Η εμφάνιση του συνδρόμου δε φάνηκε να σχετίζεται
της καταστολής ήταν 8 ημέρες και η μέση διάρκεια
με την προχωρημένη ηλικία, ωστόσο η μέση ηλικία
ήταν 2±1,7 ημέρες.
στην ομάδα αυτών που εμφάνισαν ντελίριο
φαίνεται να απέχει 11 χρόνια. Η προχωρημένη
ΣΥΖΗΤΗΣΗ
ηλικία
Η παρούσα προοπτική μελέτη παρουσίασε μία
τροποποιήσιμος
εικόνα της αυξημένης επίπτωσης του ντελίριο στο
ντελίριο σε αντίστοιχες μελέτες όπως αυτή των
περιβάλλον της ΜΕΘ. Το εύρημα αυτό επιβεβαιώνει
Peterson και συν.23 Από τα αποτελέσματα της
ανάλογα στοιχεία της διεθνούς βιβλιογραφίας.
συγκεκριμένης
Συγκεκριμένα, για ασθενείς που νοσηλεύονται σε
νοσηλευόμενων
χειρουργικές ΜΕΘ και ΜΕΘ τραύματος το ποσοστό
προχωρημένη ηλικία και η ανάγκη μηχανικής
Σελίδα 126
έχει
ενοχοποιηθεί
παράγοντας
μελέτης
και
ασθενών,
σαν
ένας
κινδύνου για
σε
δείγμα
φάνηκε
ότι
μη
το
614
η
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
υποστήριξης της αναπνοής κατά την εισαγωγή του
είναι δύσκολο να αποτυπωθεί κάποια στατιστικά
ασθενή, σχετίζονται σημαντικά με τον κατεσταλμένο
σημαντική σχέση. Μια δεύτερη εξήγηση για την
τύπο του συνδρόμου και
απουσία σχέσης μεταξύ των δύο μεταβλητών ήταν
αποτελούν ισχυρούς
παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη ντελίριο. Η
24
έρευνα των Schuurmans και συν.,
το μικρό δείγμα της μελέτης.
της οποίας το
Η βαρύτητα των περιστατικών όπως απεικονίστηκε
δείγμα αποτέλεσαν ασθενείς ηλικίας άνω των 70
στις τρεις διεθνείς κλίμακες που χρησιμοποιήθηκαν
ετών με κάταγμα ισχίου, υποστηρίζει πως το
(APACHE II, SAPS III, SOFA) στη μελέτη δεν φάνηκε
νοσηλευτικό
είναι
να επηρεάζει με κάποιον τρόπο την έκφραση του
προϊδεασμένο για την ανάπτυξη ντελίριο στην
συνδρόμου. Η κλίμακα SAPS III είναι ένας αξιόπιστος
περίπτωση ασθενών ηλικίας άνω των 80 ετών με
τρόπος να υπολογιστεί η πιθανότητα θανάτου ενός
γνωσιακά και ψυχιατρικά προβλήματα και με
ασθενή
συννοσηρότητες.
τα
βιβλιογραφία δεν ανευρίσκονται έρευνες που να
καρδιοχειρουργικά περιστατικά δύο μελέτες που
μελετούν τη σχέση του ντελίριο με την κλίμακα
συμπεριέλαβαν ασθενείς που υπεβλήθησαν σε
αυτή. Η κλίμακα SOFA απαιτεί για την εκτέλεσή της
χειρουργείο αορτοστεφανιαίας παράκαμψης και
λιγότερες πληροφορίες από ότι οι άλλες δύο και
μία μελέτη της οποίας το δείγμα αποτελείτο από
προσφέρει μία εικόνα της οργανικής λειτουργίας
μετεγχειρητικά περιστατικά της ΜΕΘ που είχαν
(αναπνευστική, καρδιαγγειακή, νεφρική, ηπατική,
υποβληθεί σε θωρακικά χειρουργεία αορτής ή/και
νευρολογική, πήξης). Μπορεί να εκτελείται κάθε 24
καρδιάς, δείχνουν την προχωρημένη ηλικία να
ώρες. Στη βιβλιογραφία4.7 συχνά εμπεριέχεται στις
αυξάνει τον κίνδυνο για την εμφάνιση του
μεταβλητές όπου καταγράφονται μαζί με τη
προσωπικό
ψυχοσυνδρόμου.
Όσον
25-27
πρέπει
να
αφορά
που
νοσηλεύεται
στη
ΜΕΘ.
Στην
Μια πιθανή εξήγηση για την
κλίμακα APACHE II, ωστόσο δεν έχει φανεί κάποια
σχέση μεταξύ προχωρημένης ηλικίας και ντελίριο
στατιστικά σημαντική σχέση με το σύνδρομο. Η
είναι τα αισθητηριακά και γνωσιακά ελλείμματα
κλίμακα APACHE II είναι μία από τις διαγνωστικές
που συχνά συνοδεύουν το γήρας και συγκεκριμένα
δοκιμασίες που μετρούν τη βαρύτητα της νόσου σε
έχουν ενοχοποιηθεί σε έρευνες σαν παράγοντες
ενήλικους ασθενείς που νοσηλεύονται στη ΜΕΘ. Για
κινδύνου. Στη μελέτη η απουσία σχέσης μεταξύ
την εκτέλεσή της απαιτούνται στοιχεία του πρώτου
ηλικίας και ντελίριο πιθανόν να οφείλεται στην
24ώρου νοσηλείας όπως η ανάγκη μηχανικής
μεγάλη ανομοιογένεια του δείγματος. Κατώτερο
υποστήριξης της αναπνοής, το μίγμα του οξυγόνου
ηλικιακό όριο ήταν τα 18 έτη ενώ ανώτερα ηλικιακά
που χορηγήθηκε από τον αναπνευστήρα, στοιχεία
όρια δεν ορίστηκαν στη μελέτη. Η μικρότερη ηλικία
από το ιστορικό του ασθενή και τις εργαστηριακές
για τους ασθενείς που εξετάστηκαν για την
εξετάσεις. Για κάθε τελική τιμή της κλίμακας
εμφάνιση του συνδρόμου ήταν τα 19 έτη και η
αντιστοιχεί και ένα ποσοστό θνησιμότητας. Η
μεγαλύτερη ηλικία για τους ίδιους ασθενείς τα 89
βαρύτητα των περιστατικών σύμφωνα με τη
έτη. Τα διαφορετικά χαρακτηριστικά της κάθε
κλίμακα APACHE II σχετίζεται με την εμφάνιση του
ηλικιακής ομάδας περιπλέκουν την ανάλυση και
κατεσταλμένου και μικτού τύπου ντελίριο σε έρευνα
Σελίδα 127
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
που διεξήχθη σε ΜΕΘ και μελέτησε την επίδραση
βασίζεται στην επίδραση που ασκεί η φλεγμονή στη
παραγόντων όπως η ηλικία, η συννοσηρότητα, η
διαδικασία
αιτία
αποτέλεσμα δυσμενείς επιπτώσεις σε μικροαγγεικό
εισόδου
φαρμάκων
συνδρόμου.
και
στην
23
η
χρήση
εκδήλωση
ψυχοδραστικών
των
τύπων
του
Έρευνα σε ΜΕΘ δημοσιευμένη το
της
επίπεδο και
επίδραση
πήξης
και
αγγειακές
έχει
σαν
θρομβώσεις.
τελικό
Αυτή
αφορά ζωτικά όργανα όπως
η
τους
2006 της οποίας το δείγμα αποτέλεσαν 764 ενήλικοι
πνεύμονες και τα νεφρά, ενώ αυξάνεται η
ασθενείς που παρέμειναν στο συγκεκριμένο τμήμα
διαπερατότητα του αιματοεγκεφαλικού φραγμού
πάνω από 24 ώρες, έδειξε πως για κάθε αύξηση
για τους παράγοντες της φλεγμονής επηρεάζοντας
κατά «1» της τιμής της κλίμακας APACHE II, ο
έτσι και την εγκεφαλική λειτουργία.22
κίνδυνος εμφάνισης ντελίριο αυξάνεται κατά 4,9%. 28
Έρευνα των Pfister και συν.,29 μελέτησε το ντελίριο
Η βαρύτητα των περιστατικών δεν φάνηκε να
σχετιζόμενο με τη σήψη σε 23 ενήλικους ασθενείς
σχετίζεται με το ψυχοσύνδρομο σε δύο έρευνες του
με εξωκρανιακή εστία λοίμωξης και απουσία
2010
καρδιοχειρουργικά
ιστορικού εγκεφαλικής παθολογίας. Από τις ουσίες
περιστατικά. Και στις δυο έρευνες η ανίχνευση για
που καταγράφονταν η CRP, η S100β και η κορτιζόλη
την παρουσία του συνδρόμου έγινε με τη μέθοδο
φάνηκαν να σχετίζονται με την εμφάνιση του
που
αφορούσαν
26,27
CAM-ICU.
συνδρόμου. Οι Lin και συν.,7 σε μελέτη τους στην
Η απουσία στατιστικής σχέσης μεταξύ βαρύτητας
οποία καθημερινά εξεταζόταν η παρουσία σήψης,
περιστατικού και εμφάνισης ντελίριο πιθανόν να
πυρετού και καταπληξίας, έδειξαν πως ο κίνδυνος
οφείλεται στο μικρό δείγμα της μελέτης. Επίσης, το
εμφάνισης ντελίριο τις πρώτες 5 ημέρες νοσηλείας
γεγονός ότι στην ανάλυση της σχέσης εμφάνισης
στη ΜΕΘ αυξάνεται σημαντικά για τους ασθενείς σε
ντελίριο
σήψη.7
με
τις
υπόλοιπες
μεταβλητές
αποκλείστηκαν 39 ασθενείς υψηλής βαρύτητας οι
Η λοίμωξη και η CRP δεν φάνηκε να σχετίζονται με
οποίοι είτε απεβίωσαν προτού εξεταστούν για
το
η
σύνδρομο
σε
έρευνα
που
ντελίριο είτε αφυπνίστηκαν μετά την 3 εβδομάδα,
ηλικιωμένους
διάστημα μέσα στο οποίο γινόταν η εξέταση CAM-
απρογραμμάτιστα σε ακαδημαϊκό ιατρικό κέντρο
ICU, πιθανόν να σχετίζεται με τη μη στατιστικά
στο Άμστερνταμ.
σημαντική αυτή σχέση.
νοσοκομείο της Ολλανδίας το 2008 εξέτασε
Η παρουσία της φλεγμονώδους αντίδρασης και
παράγοντες
λοίμωξης απεικονίστηκε στη μελέτη με την CRP και
ψυχοσύνδρομο σε ασθενείς που εμφάνισαν και δεν
την θετική αιμοκαλλιέργεια. Δεν αναδείχτηκε καμία
εμφάνισαν λοίμωξη. Η διάκριση αυτή έγινε με βάση
διαφορά στις δύο ομάδες της μελέτης σε ότι αφορά
τα
τις δύο αυτές μεταβλητές. Η φλεγμονώδης οδός με
δείγματος και με την παρουσία άνω των δύο
την αυξημένη παραγωγή κυτταροκινών και άλλων
κριτηρίων SIRS. Διαφορετικοί βιοδείκτες όπως η
παραγόντων της φλεγμονής φαίνεται να πυροδοτεί
S100β, η κορτιζόλη και οι ιντερλευκίνες φαίνεται να
την εμφάνιση του συνδρόμου. Η υπόθεση αυτή
σχετίζονται με το ντελίριο στις δύο κατηγορίες
Σελίδα 128
ασθενείς
συμπεριέλαβε
30
εισήλθαν
Έρευνα που έγινε σε ΜΕΘ σε
κινδύνου
αποτελέσματα
που
για
καλλιεργειών
το
οργανικό
ανεξαρτήτου
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
ασθενών ενώ η CRP δεν φαίνεται να διαφέρει
μεταξύ των δύο ομάδων ασθενών.
31
περιπτώσεις παρουσίας του συνδρόμου οι ασθενείς
παραμένουν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα
Η καταγραφή των αιμοκαλλιεργειών δεν ήταν ο
εντός της ΜΕΘ και εντός του νοσοκομείου. Η
σωστότερος τρόπος για να διαπιστωθεί η ύπαρξη
διάρκεια μηχανικής υποστήριξης δεν φάνηκε να
λοίμωξης καθώς από κάποια περιστατικά που
σχετίζεται με την εμφάνιση του συνδρόμου.28
παρέμειναν στη ΜΕΘ για μικρό χρονικό διάστημα
Πρόσφατη έρευνα που συμπεριέλαβε 104 μηχανικά
δεν
άλλοι
υποστηριζόμενους ασθενείς της ΜΕΘ, μελέτησε το
ασθενείς που είχαν αρνητικές αιμοκαλλιέργειες
όφελος της καθημερινής διακοπής της καταστολής
εμφάνισαν θετικές καλλιέργειες άλλων δειγμάτων
και
όπως
δεν
εργοθεραπείας. Οι παρεμβάσεις αυτές οδήγησαν σε
ελήφθησαν υπόψη για την ύπαρξη λοίμωξης.
σημαντική μείωση της διάρκειας παραμονής στον
Συνεπώς, διαμορφώνεται η υπόθεση πως η
μηχανικό αερισμό.32
αποτυχία ανάδειξης κάποια στατιστικής σχέσης
Μεταξύ 1384 επαγγελματιών υγείας της ΜΕΘ έγινε
μεταξύ λοίμωξης και ντελίριο οφείλεται στις
έρευνα η οποία εξέτασε την χρήση πρωτοκόλλων
αδυναμίες της μελέτης ως προς τους τρόπους
διαχείρισης
καταγραφής της.
πρωτοκόλλου καταστολής. Το δείγμα της μελέτης
Η διάρκεια παραμονής στη ΜΕΘ και η διάρκεια
προήλθε από 41 νοσοκομεία της Βόρειας Αμερικής
μηχανικής υποστήριξης της αναπνοής, επίσης, δεν
και από 8 άλλα ιδρύματα. Η έρευνα διήρκησε 7
φάνηκε να έχουν καμία διαφορά μεταξύ των δυο
μήνες
ομάδων ασθενών παρά την εμφανή απόκλιση που
προηγούμενων αντίστοιχων ερευνών. Η πλειοψηφία
έχει η μέση τιμή για τις δύο αυτές μεταβλητές.
των
Μεταξύ 275 μηχανικά υποστηριζόμενων ασθενών
πρωτόκολλο στη χορήγηση καταστολής, ωστόσο
καρδιολογικών και γενικών ΜΕΘ, οι ασθενείς με
μόλις 1 στους 5 επαγγελματίες υγείας εφαρμόζει
ντελίριο,
διάρκεια
καθημερινή προσωρινή διακοπή της καταστολής. Η
παραμονής στη ΜΕΘ, λιγότερες ημέρες εκτός
έρευνα δεν είχε σαν στόχο την ανάδειξη κάποιας
μηχανικής
και
σχέσης του ντελίριο με τη διακοπή της καταστολής
γνωσιακής
ωστόσο αναφέρθηκε στα ευεργετικά αποτελέσματα
4
αυτής της πρακτικής σε ότι αφορά την πορεία του
Προοπτική μελέτη του 2007 μεταξύ 764 ενήλικους
ασθενή, τη διάρκεια νοσηλείας του και τη διάρκεια
ασθενείς Γενικής- Χειρουργικής ΜΕΘ εξέτασε την
μηχανικής υποστήριξης της αναπνοής. 33 Πρόσφατη
επίπτωση, τους παράγοντες κινδύνου και την
έρευνα δημοσιευμένη το 2012, σύγκρινε
έκβαση των περιστατικών που εμφανίζουν ντελίριο.
αποτέλεσμα
Η εξέταση για την παρουσία του συνδρόμου έγινε
καταστολής, σε ότι αφορά τον απαιτούμενο χρόνο
με το ερωτηματολόγιο ICDSC και η στατιστική
αποσωλήνωσης, τη διάρκεια παραμονής στη ΜΕΘ
ανάλυση
και την εμφάνιση του συνδρόμου, με την εφαρμογή
ελήφθησαν
αιμοκαλλιέργειες
βρογχικών
εκκρίσεων
εμφάνισαν
υποστήριξης
μεγαλύτερη
οι
ενώ
οποίες
μεγαλύτερη
της
επίπτωση
αναπνοής
της
δυσλειτουργίας μετά την έξοδο από το νοσοκομείο.
των
δεδομένων
έδειξε
πως
στις
Σελίδα 129
της
και
καθημερινής
και
διάγνωσης
βασίστηκε
ερωτηθέντων
της
κινητοποίησης
του ντελίριο και
σε
φάνηκε
και
ερωτηματολόγια
να
εφαρμογής
χρησιμοποιεί
το
πρωτοκόλλου
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
του
ίδιου
καθημερινή
πρωτοκόλλου
διακοπή
συνδυάζοντας
την
καταστολής.
Τα
της
μηχανικά
αναπνευστικά.4
Τα
οπιοειδή
που
καταγράφονταν στη μελέτη (μορφίνη, πεθιδίνη
αποτελέσματα της ανάλυσης έδειξαν πως στους
φαιντανύλη,
ασθενείς που γινόταν διακοπή της καταστολής,
σχετίζονται με την εμφάνιση του ψυχοσυνδρόμου.
αυξήθηκε σε δόση η ταχεία ενδοφλέβια χορήγηση
Η ρεμιφεντανύλη αν και ευρέως χρησιμοποιούμενο
φαιντανύλης και μιδαζολάμης και δεν φάνηκε καμία
φάρμακο για την αντιμετώπιση του πόνου και η
άλλη στατιστικά σημαντική σχέση με τις άλλες
πεθιδίνη δεν έχουν μελετηθεί ιδιαίτερα σε ότι
μεταβλητές που καταγράφονταν.34
αφορά τη σχέση τους με το σύνδρομο. Μεταξύ 100
Στην βιβλιογραφία δεν ανευρίσκονται έρευνες όπου
ασθενών χειρουργικής ΜΕΘ και ΜΕΘ τραύματος
αναφέρεται η ύπαρξη στατιστικής σχέσης μεταξύ
φάνηκε πως η χορήγηση φαιντανύλης οδηγεί σε
του συνδρόμου και της προσωρινής διακοπής της
μείωση της διάρκειας του συνδρόμου για τους
καταστολής. Ακόμα έρευνες που μελετούν την
χειρουργημένους
αποτελεσματικότητα
πολυπαραγοντικών
μορφίνης μειώνει τη διάρκεια του συνδρόμου στους
παρεμβάσεων στη πρόληψη και μείωση της
ασθενείς που νοσηλεύονται σε ΜΕΘ τραύματος. Η
επίπτωσης του συνδρόμου δεν συμπεριλαμβάνουν
εξέταση για την παρουσία του συνδρόμου γινόταν
στα παρεμβατικά αυτά μέτρα την διακοπή της
με την CAM-ICU μία φορά κατά τη διάρκεια της
καταστολής, ωστόσο περιλαμβάνουν εκτός των
ημέρας και η χορήγηση των φαρμάκων αναλγησίας
άλλων, περιορισμό των χορηγούμενων φαρμάκων
βασιζόταν σε κλίμακες πόνου.21 Έρευνα η οποία
και των βενζοδιαζεπινών.35
συμπεριέλαβε 118 ασθενείς ηλικίας άνω των 75
Τα φάρμακα καταστολής που χρησιμοποιήθηκαν
ετών που είχαν υποβληθεί σε μείζων εκλεκτική
στους ασθενείς της μελέτης δεν φάνηκαν να
χειρουργική επέμβαση κοιλίας, δεν έδειξε κάποια
σχετίζονται με κάποιο τρόπο με την εμφάνιση του
στατιστικά σημαντική σχέση μεταξύ της χορήγησης
συνδρόμου. O έλεγχος του ύπνου με την χορήγηση
μορφίνης και φαιντανύλης με την εμφάνιση
χαμηλής δόσης βενζοδιαζεπινών και πεθιδίνης
μετεγχειρητικού ντελίριο.37
φαίνεται να σχετίζεται με μείωση της επίπτωσης του
Καμία σχέση δεν αναδείχτηκε στη μελέτη μεταξύ
μετεγχειρητικού ντελίριο. Αυτό έδειξε έρευνα η
χορήγησης αλοπεριδόλης και της εμφάνισης του
οποία
42
συνδρόμου. Η αλοπεριδόλη αποτελεί ένα κεντρικώς
μετεγχειρητικών ασθενών ηλικίας άνω των 70 και
δρώντα φάρμακο και είναι αποτελεσματικό στην
έως τα 85 έτη οι οποίοι είχαν υποβληθεί σε
διαχείριση των παραισθήσεων και ψευδαισθήσεων.
συμπεριέλαβε
ένα
γαστρεντερικό χειρουργείο.
μικρό
δείγμα
36
ρεμιφεντανύλη)
ασθενείς
δεν
ενώ
φάνηκε
η
να
χορήγηση
Αποτελεί το φάρμακο εκλογής για την αντιμετώπιση
Απουσία στατιστικής σχέσης μεταξύ της εμφάνισης
του ντελίριο.17 Η βιβλιογραφία μας δίνει αντιφατικά
ντελίριο και της χορήγησης προποφόλης, μορφίνης
συμπεράσματα σχετικά με την επίδραση του
και φαιντανύλης έδειξε έρευνα η οποία μελέτησε
φαρμάκου τόσο στην εμφάνιση όσο και στη
την επίδραση της εμφάνισης του συνδρόμου στην
διάρκεια του συνδρόμου. Την επίδραση της
θνησιμότητα
αλοπεριδόλης στην επίπτωση του συνδρόμου
ασθενών
που
υποστηρίζονται
Σελίδα 130
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
αμφισβητεί έρευνα η οποία διεξήχθη σε γενική ΜΕΘ
μικρότερο διάστημα των 28 ημερών ήταν επίσης
μεταξύ 141 ασθενών ηλικίας >18 ετών που έλαβαν
υψηλό.
μηχανική υποστήριξη της αναπνοής εντός 72 ωρών
Αξίζει να σημειωθεί το γεγονός πως παρά την
από την στιγμή της εισαγωγής τους. Η έρευνα δεν
αδυναμία ανάδειξης κάποιας σχέσης με τους
ανέδειξε κάποια σημαντική σχέση μεταξύ της
πιθανούς παράγοντες κινδύνου που καταγράφονταν
έγκαιρης
της
στη μελέτη, αρκετές από αυτές όπως η ηλικία και οι
Στη
κλίμακες βαρύτητας εμφάνισαν υψηλότερες τιμές
επαρκή
στην ομάδα των ασθενών που εμφάνισε το
χορήγησης
αλοπεριδόλης
και
διάρκειας ή επίπτωσης του συνδρόμου.
βιβλιογραφία10,35
δεν
υπάρχουν
38
τεκμηριωμένα στοιχεία που να υποστηρίζουν την
σύνδρομο.
χορήγηση αλοπεριδόλης στην προφύλαξη και
Επόμενες μελέτες με σχετικό αντικείμενο θα ήταν
αντιμετώπιση του ντελίριο. Συστήνεται η χρήση του
σκόπιμο να έχουν μεγαλύτερη διάρκεια. Σε ότι
φαρμάκου
της
αφορά τον καθημερινό έλεγχο του ασθενή για την
συμπτωματολογίας του συνδρόμου όπως για την
εμφάνιση του συνδρόμου, βάση παλαιότερων
διαχείριση της επιθετικότητας και την διαταραχή
ερευνών συστήνεται
της αντίληψης.
τουλάχιστον δύο φορές κατά τη διάρκεια της
Καθώς τα αποτελέσματα της μελέτης συνηγορούν
ημέρας για την αποφυγή να διαφύγει από την
με
βιβλιογραφίας,
προσοχή κάποιο επεισόδιο ντελίριο λόγω της
διαμορφώνεται η υπόθεση πως το συγκεκριμένο
διακύμανσης της εικόνας. Επίσης, είναι σκόπιμο να
φάρμακο
εφαρμοστούν
για
άλλα
της
δεν
την
αντιμετώπιση
διεθνούς
επηρεάζει
την
εμφάνιση
του
συνδρόμου.
άλλοι
η
εξέταση
τρόποι
του
ασθενή
καταγραφής
της
ύπαρξης λοίμωξης καθώς κατά τη διάρκεια της
μελέτης συχνά παρουσιαζόταν το πρόβλημα της μη
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ-ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
λήψης αιμοκαλλιέργειας για τα περιστατικά που
Η αρχική υπόθεση της μελέτης υπαγόρευε μία
νοσηλεύονταν στη ΜΕΘ για λιγότερο των 5 ημερών.
σχέση
και
Θα ήταν άξιο να διερευνηθεί ο ρόλος της σήψης
προχωρημένης ηλικίας, υψηλής βαρύτητας, χρήσης
στην εμφάνιση του ντελίριο με καταγραφή τόσο των
βενζοδιαζεπινών και λοίμωξης με βάση παλαιότερα
καλλιεργειών όσο και των ζωτικών σημείων που
ερευνητικά αποτελέσματα. Ωστόσο, καμία
από
υποδηλώνουν συστηματική φλεγμονώδη απάντηση.
αυτές τις σχέσεις δεν αναδείχτηκε στη προκειμένη
Επίσης, εκτός από την απλή καταγραφή των
μελέτη. Μία υπόθεση για αυτό το γεγονός είναι ο
φαρμάκων που έλαβε ο ασθενής, στοιχείο αρκετά
μικρός αριθμός του δείγματος. Όπως φάνηκε η
γενικευμένο,
επίπτωση του ντελίριο στη ΜΕΘ ήταν υψηλή.
καταγράφεται η δοσολογία αυτών των φαρμάκων
Επίσης, η μελέτη μας παρείχε μια εικόνα σχετικά με
ώστε να γίνεται έπειτα ο έλεγχος της σχέσης του
την έκβαση των περιστατικών. Το μεγαλύτερο
ντελίριο με τη χορήγηση φαρμάκων άνω ή κάτω
ποσοστό των ασθενών που συμπεριλήφθηκαν στη
συγκεκριμένων ορίων της δόσης.
μεταξύ
εμφάνισης
ντελίριο
μελέτη, απεβίωσε ενώ το ποσοστό θνησιμότητας σε
Σελίδα 131
θα
μπορούσε
στη
μελέτη
να
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
Σε ότι αφορά τη φαρμακευτική αγωγή που λαμβάνει
ventilated patients. Crit Care Med 2004;
ο ασθενής που νοσηλεύεται στη ΜΕΘ, η χορήγηση
32(4):955-962.
άνω των τριών ή πέντε φαρμάκων έχει μελετηθεί σε
6.
αρκετές προοπτικές μελέτες και ίσως να προσέφερε
Pun BT, Thompson JL, Shintani AK, et al.
σημαντικά
των
Delirium as a Predictor of Long-Term Cognitive
χορήγηση
Impairment in Survivors of Critical Illness. Crit
ευρήματα
αποτελεσμάτων.
Η
στην
καταγραφή
ανάλυση
της
Girard TD, Jackson JC, Pandharipande PP,
πολλαπλής αγωγής θα βασιζόταν στη μέτρηση των
Care Med 2010; 38(7):1513–1520.
φαρμάκων που λαμβάνει καθημερινά ο ασθενής
7.
αλλά και στην καταγραφή της ποσότητας των
CH, Huang PY, et al. Risk factors for the
λαμβανόμενων φαρμάκων για κάθε κατηγορία
development of early-onset delirium and the
ουσιών για παράδειγμα, καταστολή, αναλγησία,
subsequent clinical outcome in mechanically
αντιβιοτικά.
ventilated patients. J Crit Care 2008; 23(3):372–
Lin SM, Huang CD, Liu CY, Lin HC, Wang
379.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1.
8.
Μαδιανός
Μ.
Οργανικές
Ψυχικές
Fick DF, Hodo DM, Lawrence F, Inouye SK.
Recognizing
Delirium
Superimposed
on
Διαταραχές. Στο: Μαδιανός Μ(συντ) Κλινική
Dementia: Assessing Nurses’ Knowledge Using
Ψυχιατρική. Καστανιώτη ΑΕ. Αθήνα. 2006, 136-
Case Vignettes. J Gerontol Nurs 2007; 33(2):40–
138.
49.
2.
Mc Guire ΕB, Basten JC, Ryan JC, Gallagher
9.
Lawlor PG, Gagnon B, Mancini IL, Pereira
J. Intensive Care Unit Syndrome. A Dangerous
JL, Hanson J, Suarez-Almazor ME, et al.
Misnomer. Arch Intern Med 2000; 160(7):906-
Occurrence, Causes, and Outcome of Delirium in
909.
Patients With Advanced Cancer. Arch Intern
3.
Ely WE, Gautam S, Margolin R, Francis J,
Med 2000;160(6):786-794.
May L, Speroff T, et al. The Impact of delirium
10. Barr J, Fraser GL, Puntillo K, Ely EW,
in the Intensive care unit on hospital length of
Gélinas C, Dasta JF, et al. Clinical Practice
stay. Intensive Care Med 2001; 27(12):1892-
Guidelines for the Management of Pain,
1900.
Agitation, and Delirium in Adult Patients in the
4.
Intensive Care Unit. Crit Care Med 2013;
Ely WE, Ayumi Shintani A, Truman B,
Speroff T, Gordon SM, Harrell FE, et al. Delirium
41(1):263-306.
as a Predictor of Mortality in Mechanically
11. Francis J, Young GB. Diagnosis of delirium
Ventilated Patients in the Intensive Care Unit.
and confusional states. UpToDate [Internet].
JAMA 2004; 291(14):1753-1762.
2014 April [cited 2012 Aug 13]; [about 20pp.].
5.
Available
Milbrandt EB, Deppen S, Harrison P,
from:
Shintani A, Speroff T, Stiles R, et al. Costs
http://www.uptodate.com/contents/diagnosis-
associated
of-delirium-and-confusional-
with
delirium
in
mechanically
Σελίδα 132
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
states?source=search_result&search=diagnosis+
Validation of the Greek version of confusion
of+delirium&selectedTitle=1~150. Ημερομηνία
assessment method for the intensive care unit
πρόσβασης: 10/06/2014.
(CAM-ICU).
12. Han JH, Zimmerman EE, Cutler N, Schnelle
2012;28(6):337-343.
J, Morandi A, Dittus RS, et al. Delirium in Older
19. Vanderbilt
Emergency Department Patients: Recognition,
Confusion Assessment Method for the ICU
Risk Factors, and Psychomotor Subtypes. Acad
(CAM-ICU). The complete training manual. ICU
Emerg Med 2009;16(3):193–200.
Delirium Organisation [Internet]. 2002 [Revised
13. Girard
TD,
Ware
LB,
Bernard
GR,
Edition
Intensive
2014
Crit
University
March];
Care
Nurs
Medical Center.
Available
from:
Pandharipande PP, Thompson JL, Shintani AK, et
http://www.icudelirium.org/docs/CAM_ICU_tra
al. Associations of markers of inflammation and
ining.pdf. Ημερομηνία πρόσβασης: 10/12/2013.
coagulation with delirium during critical illness.
20. McCusker J, Cole M, Dendukuri N, Belzile E.
Intensive Care Med 2012;38(12):1965-1973.
The Delirium Index, a measure of the severity of
14. Khan BA, Farber MO, Campbell N, Perkins
delirium: New findings on reliability, validity,
A, Prasad NK, Hui SL, et al. S100 calcium binding
and
protein B as a biomarker of delirium duration in
2004;52(10):1744-1749.
the intensive care unit-an exploratory analysis.
21. Pandharipande P, Cotton BA, Shintani A,
Int J Gen Med 2013; 6:855-861.
Thompson J, Pun BT, Morris JA Jr, et al.
15. Pfister D, Siegemund M, Dell-Kuster S,
Prevalence and risk factors for development of
Smielewski P, Ruegg S, Strebel SP, et al. Celebral
delirium in surgical and trauma ICU patients. J
perfusion in sepsis-associated delirium. Crit
Trauma 2008;65(1):34–41.
Care 2008;12(3):R63.
22. Girard
16. Van Den Boogaard M, Kox M, Quinn KL,
Pandharipande PP, Thompson JL, Shintani AK, et
Achterberg
JG,
al. Associations of markers of inflammation and
Biomarkers
coagulation with delirium during critical illness.
Schoonhoven
VT,
L,
Van
Der
Pickkers
Hoeven
P.
responsiveness.
TD,
J
Ware
Am
LB,
Geriatr
Bernard
Soc
GR,
associated with delirium in critically ill patients
Intensive Care Med 2012;38(12):1965-1973.
and their relation with long-term subjective
23. Peterson JF, Pun BT, Dittus RS, Ely WE.
cognitive dysfunction; indications for different
Delirium and its motoric subtypes: a study of
pathways governing delirium in inflamed and
614 critically ill patients. J Am Geriatr Soc
noninflamed
2006;54(3):479-484.
patients.
Crit
Care
2011;15(6):R297.
24. Schuurmans MJ, Duursma SA, Shortridge-
17. Connor D, English W. Delirium in Critical
Baggett LM, Clevers GJ, Pel-Little R. Elderly
Care. Update in Anaesthesia 2012;28:67-73.
patients with a hip fracture: the risk for
18. Adamis D, Dimitriou C, Anifantaki S,
delirium. Appl Nurs Res 2003;16(2):75-84.
Zachariadis A, Astrinaki I, Alegakis A, et al.
Σελίδα 133
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
25. Sasajima Υ, Sasajima Τ, Uchida H, Kawai S,
32. Brahmbhatt Ν, Murugan R, Milbrandt EB.
Haga M, Akasaka N, et al. Postoperative
Early
Delirium in Patients with Chronic Lower Limb
outcomes in critically ill patients. Crit Care
Ischaemia: What are the Specific Markers? Eur J
2010;14(5):321-323.
Vasc Endovasc Surg 2000;20(2):132–137.
33. Patel RP, Gambrell M, Speroff T, Scott TA,
26. Afonso A, Scurlock C, Reich D, Raikhelkar J,
Pun BT, Okahashi J, et al. Delirium and Sedation
Hossain S, Bodian C, et al. Predictive Model for
in the Intensive Care Unit (ICU): survey of
Postoperative Delirium in Cardiac Surgical
behaviors and attitudes of 1,384 healthcare
Patients.
professionals. Crit Care Med 2009;37(3):825-
Semin
Cardiothorac
Vasc
mobilization
improves
functional
Anesth 2010;14(3):212-217.
832.
27. Mu DL, Wang DX, Li LH, Shan JG, Li JL, Yu
34. Mehta S, Burry L, Cook D, Fergusson D,
QJ, et al. High serum cortisol level is associated
Steinberg M, Granton J, et al. Daily Sedation
with increased risk of delirium after coronary
Interruption in Mechanically Ventilated Critically
artery bypass graft surgery: a prospective
Ill Patients Cared for With a Sedation Protocol. A
cohort study. Crit Care 2010;14(6):238-259.
Randomized
28. Ouimet S, Kavanagh BP, Gottfried SB,
2012;308(19):1985-1992.
Skrobik
35. National
Y.
Incidence,
risk
factors
and
Controlled
Clinical
Trial.
JAMA
Guidelines
Center
consequences of ICU delirium. Intensive Care
[Internet] London: National Clinical Guideline
Med 2007;33(1):66–73.
Centre; 2010 [cited 2010 Jul]. Available from:
29. Pfister D, Siegemund M, Dell-Kuster S,
http://www.nice.org.uk/guidance/CG103/chapt
Smielewski P, Ruegg S, Strebel SP, et al. Celebral
er/introduction.
perfusion in sepsis-associated delirium. Crit
36. Aizawa KI, Kanai T, Saikawa Y, Takabayashi
Care 2008;12(3):R63.
T, Kawano Y, Miyazawa N, et al. A Novel
30. De Rooij SE, Van Munster BC, Korevaar JC,
Approach to the Prevention of Postoperative
Levi M. Cytokines and acute phase response in
Delirium in the Elderly after Gastrointestinal
delirium. J Psychosom Res 2007;62(5):521–525.
Surgery. Surg Today 2002;32(4):310–314.
31. Van Den Boogaard M, Kox M, Quinn KL,
37. Brouquet
Achterberg
S, Moulias S, Beauchet A, Penna C, et al.
Schoonhoven
VT,
L,
Van
Der
Pickkers
Hoeven
P.
JG,
Biomarkers
A, Cudennec
T,
Benoist
Impaired mobility, ASA status and
associated with delirium in critically ill patients
administration
and their relation with long-term subjective
risk factors for postoperative delirium in patient
cognitive dysfunction; indications for different
s aged 75 years or more after major abdominal
pathways governing delirium in inflamed and
surgery. Ann Surg 2010;251(4):759-65.
noninflamed
38. Page VJ, Ely EW, Gates S, Zhao XB, Alce
patients.
Crit
Care
2011;15(6):R297.
T, Shintani
Σελίδα 134
of
A,
tramadol are
et
al.
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
Effect of intravenous haloperidol on
the
duration of delirium and coma in critically ill
patients (Hope-ICU): a randomised, doubleblind, placebo-controlled trial. Lancet Respir
Med 2013;1(7):512-523.
Σελίδα 135
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
Πίνακας 1. Δημογραφικά και κλινικά χαρακτηριστικά των ασθενών της μελέτης.
90,3%(84)
9,7%(9)
61,8±18,7
(95% CI:-0,1-23)
69,4% (25)
26,6±7,5
(1,1-10)
70±14,9
(-0,1-20,4)
10,2±3,2
(-0,2-3,7)
89,7%(35)
10,3%(4)
CAM-ICU
ΑΡΝΗΤΙΚΟΙ
(N=15)
50,4±19,7
(95% CI:-0,7-23,6)
30,6%(11)
21±6,5
(1,3-9,8)
59,8±21,2
(-2,3-22,6)
8,4±3,2
(-0,2-3,7)
73,3% (11)
26,7%(4)
18±21,7
22,3±29,8
13,3±12
0,1
0,9±0,5
1±0,5
0,9±0,4
0,4
21,8±23,1
27,7±29,6
16,7±12,5
0,1
1,1±0,4
1,2±0,4
0,4
ΜΑΦ
32,3%(30)
43,6%(17)
1,1±0,3
26,7%(4)
ΚΛΙΝΙΚΗ
ΘΑΝΑΤΟΣ
22,6%(21)
44,1%(41)
33,3%(13)
20,5%(8)
53,3%(8)
20%(3)
1,1%(1)
2,6%(1)
0%(0)
2,6%(1)
97,4%(38)
13,3%(2)
86,7%(13)
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
ΣΥΝΟΛΙΚΟ
ΔΕΙΓΜΑ (Ν=93)
Ηλικία (χρόνια)**
57,8±18,3
Άντρες*
62,4%(58)
APACHE II
26,5±8,5
SAPS III
71,8±20,4
SOFA
10,6±3,6
Επείγουσα Εισαγωγή
ΝΑΙ
ΟΧΙ
Διάρκεια Μηχανικής Αναπνευστικής
Υποστήριξης (ημέρες)
Log_Διάρ.Μηχ.Υποστ.Αν.
Διάρκεια Παραμονής σε ΜΕΘ
(ημέρες)
Log_Διάρ.Παραμ.σε ΜΕΘ
Έκβαση
ΑΛΛΟ
ΝΑΙ
5,4%(5)
ΟΧΙ
94,6%(88)
**Μέση τιμή ± Τυπική Απόκλιση (95% Διάστημα Εμπιστοσύνης)
*%(n)
Επανεισαγωγή
Σελίδα 136
CAM-ICU
ΘΕΤΙΚΟΙ (N=39)
P value
0,5
0,5
0,4
0,1
0,4
0,1
0,5
0,122
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
Πίνακας 2. Αιτίες εισαγωγής ασθενών στη ΜΕΘ.
Αιτία εισόδου στη
ΜΕΘ*
ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΔΕΙΓΜΑ
(Ν=93)
CAM-ICU ΘΕΤΙΚΟΙ
(N=39)
CAM-ICU
ΑΡΝΗΤΙΚΟΙ
(N=15)
6,7%(1)
33,3%(5)
0%(0)
6,7%(1)
6,7%(1)
0%(0)
0%(0)
0%(0)
6,7%(1)
13,3%(2)
0%(0)
20%(3)
6,7%(1)
0%(0)
0%(0)
1
2,2%(2)
0%(0)
2
28%(26)
20,5%(8)
3
4,3%(4)
7,7%(3)
4
8,6%(8)
7,7%(3)
5
6,5%(6)
7,7%(3)
6
16,1%(15)
23,1%(9)
7
1,1%(1)
2,6%(1)
8
5,4%(5)
0%(0)
9
5,4%(5)
2,6%(1)
10
4,3%(4)
2,6%(1)
11
6,5%(6)
12,8%(5)
12
6,5%(6)
5,1%(2)
13
2,2%(2)
0%(0)
14
2,2%(2)
5,1%(2)
15
1,1%(1)
2,6%(1)
*ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΙΤΙΩΝ ΕΙΣΟΔΟΥ ΣΤΗ ΜΕΘ
1=ΜΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ, 2=ΜΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗ
3=ΜΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΓΑΣΤΚΗ, 4=ΜΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΗ
5=ΜΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΣΗΠΤΙΚΗ, 6=ΜΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΟ ΤΡΑΥΜΑ
7=ΜΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΗ, 8=ΜΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗ
9=ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ, 10=ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗ
11=ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΓΑΣΤ/ΚΗ, 12=ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΗ
13=ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΟ ΤΡΑΥΜΑ, 14=ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΝΕΦΡΙΚΗ, 15=ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΟΡΘΟΠΕΔΙΚΗ
Σελίδα 137
p value
0,112
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
Πίνακας 3. Πιθανοί παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση ντελίριο.
ΠΙΘΑΝΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
ΚΙΝΔΥΝΟΥ
Αιμοκαλλιέργεια
(Τουλάχιστον 1 θετική)*
Φαιντανύλη (Χορήγηση)
Ρεμιφεντανύλη
Πεθιδίνη
Μορφίνη
Μιδαζολάμη
Προποφόλη
Αλοπεριδόλη
Δεξμεδετομιδίνη
Μεταβολική
Οξέωση(Εμφάνιση)
CRP(mg/L)**
ΣΥΝΟΛΙΚΟ
ΔΕΙΓΜΑ
(Ν=93)
CAM-ICU ΘΕΤΙΚΟΙ
(N=39)
CAM-ICU ΑΡΝΗΤΙΚΟΙ
(N=15)
P value
(95% Cl)
44,1%(41)
33,3%(13)
33,3%(5)
1
38,7%(36)
92,5%(86)
8,6%(8)
18,3%(17)
82,8%(77)
86%(80)
5,4%(5)
26,9%(25)
33,3%(13)
89,7%(35)
10,3%(4)
23,1%(9)
71,8%(28)
92,3%(36)
7,7%(3)
30,8%(12)
40%(6)
93,3%(14)
0%(0)
20%(3)
73,3%(11)
93,3%(14)
13,3%(2)
33,3%(5)
0,6
0,6
0,1
0,8
0,9
0,8
0,5
0,8
79,6%(74)
64,1%(25)
86,7%(13)
0,1
20,1±9,5
(95% CI: -4,3-7,9)
2,3±1,6
(-0,6-1,2)
18,3±11,4
(95% CI: -5,1-8,6)
2±1,2
(-0,5-1,1)
21,4±11,2
Διάρκεια Προσωρινής Διακοπής
2±1,7
της Καταστολής, (ημέρες)
*%(n)
**Μέση τιμή ± Τυπική Απόκλιση (95% Διάστημα Εμπιστοσύνης)
Σελίδα 138
0,5
0,3
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
EΡΕΥΝΑ
ΚΥΣΤΙΚΕΣ ΑΛΛΟΙΩΣΕΙΣ ΠΑΓΚΡΕΑΤΟΣ: ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΚΥΤΤΑΡΟΛΟΓΙΚΗΣ
ΕΞΕΤΑΣΗΣ ΠΡΟΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΑ ΜΕ EUS-FNA ΚΑΙ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ
ΠΑΘΟΛΟΓΟΑΝΑΤΟΜΙΚΗΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Τσιμπερλένιου Μαρία1, Καρούμπαλης Ιωάννης2, Μαρβάκη Χριστίνα3, Καδδά Όλγα4, Έξαρχος
Δημήτριος5, Λουτράρη Ελένη6
1. Νοσηλεύτρια MSc, Εκπαιδευτικός Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης
2. Ιατρός, PhD, Επιμελητής Α΄ Γαστρεντερολογικού τμήματος, ΓΝΑ «Γ. Γεννηματάς»
3. Ομότιμη Καθηγήτρια, Τμήμα Νοσηλευτικής, ΤΕΙ Αθήνας
4. Νοσηλεύτρια, PhD, Καρδιολογική ΜΕΘ, Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο
5. Ιατρός, PhD, Διευθυντής Αξονικού τομογράφου, ΓΝΑ «Ο Ευαγγελισμός»
6. Ιατρός, PhD, Α' Κλινική Εντατικής Θεραπείας, ΓΝΑ «Ο Ευαγγελισμός»
DOI: 10.5281/zenodo.48733
Περίληψη
Εισαγωγή: Η αποτελεσματικότητα της κυτταρολογικής εξέτασης προεγχειρητικά με ενδοσκοπικό υπέρηχο και
βιοψία δια λεπτής βελόνης [Endoscopic Ultrasonography (EUS)-Fine Needle Aspiration (FNA)] ανοίγει το δρόμο για
την αποφυγή περιττών χειρουργείων στις κυστικές αλλοιώσεις παγκρέατος.
Σκοπός: Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν να διερευνηθεί η σημασία της EUS-FNA σε ασθενείς με κυστικές
αλλοιώσεις παγκρέατος συγκρίνοντας τα αποτελέσματά της με την χειρουργική παθολογοανατομική διάγνωση
αποσκοπώντας, με την επιλογή των κατάλληλων ασθενών για χειρουργείο,
στον περιορισμό της
περιεγχειρητικής νοσηρότητας και θνησιμότητας καθώς και αποφυγή της παρατεταμένης διάρκειας νοσηλείας
που μεταφράζεται σε πιθανές ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις και αυξημένο κόστος για τη δημόσια υγεία.
Υλικό και Μέθοδος: Πρόκειται για προοπτική μελέτη παρατήρησης. Το δείγμα της μελέτης αποτέλεσαν 40
ασθενείς με παγκρεατικές κύστεις. Για τη συλλογή των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε ειδική φόρμα καταγραφής
που περιελάμβανε τα δημογραφικά χαρακτηριστικά του δείγματος, τις μέθοδους απεικόνισης και τα
συμπεράσματά τους, τα συμπτώματα, το ιστορικό επεισοδίων παγκρεατίτιδας, η απεικόνιση με EUS,η
κυτταρολογική ανάλυση του υγρού των παγκρεατικών κύστεων, τα επίπεδα καρκινοεμβρυϊκού αντιγόνου και
αμυλάσης του υγρού, όπου αυτό ήταν εφικτό καθώς και τα παθολογοανατομικά αποτελέσματα των
χειρουργικών παρασκευασμάτων. Για την επεξεργασία των δεδομένων, χρησιμοποιήθηκε το στατιστικό πακέτο
Statistical Package for Social Sciences (SPSS). Αποτελέσματα: Από τους 40 ασθενείς οι 17 (42,5%) ήταν άνδρες και
οι 23 (57,5%) ήταν γυναίκες. Τα λειτουργικά χαρακτηριστικά της EUS-FNA για το σύνολο των παγκρεατικών
βλαβών που χειρουργήθηκαν είχαν ως εξής: ευαισθησία 81,8%, ειδικότητα 100%, θετική προγνωστική αξία 100%,
αρνητική προγνωστική αξία 66% και διαγνωστική ακρίβεια 86,7%.
Συμπεράσματα: Η παρούσα μελέτη επιβεβαίωσε ότι η EUS-FNA έχει υψηλή ακρίβεια στην επιλογή των
κατάλληλων υποψηφίων για θεραπευτική παγκρεατεκτομή στις κυστικές αλλοιώσεις του παγκρέατος.
Λέξεις-κλειδιά: Παγκρεατικές κύστεις, ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα, παρακέντηση, κυτταρολογική διάγνωση,
παθολογοανατομική διάγνωση.
Υπεύθυνος
αλληλογραφίας:
Μαρία Τσιμπερλένιου, Αθηνοδώρου
[email protected]
Σελίδα 139
40,
11853
Αθήνα,
e-mail:
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
ORIGINAL ARTICLE
PANCREATIC CYSTIC LESIONS: COMPARISON OF PREOPERATIVE
CYTOLOGICAL RESULTS BY EUS-FNA WITH SURGICAL PATHOLOGIST
DIAGNOSIS
Tsimperleniou Maria1, Karoumpalis Ioannis2, Marvaki Christina3, Kadda Olga4, Exarchos Dimitrios5,
Lutrari Eleni6
1. Nurse MSc, Teacher at Secondary Technical Education System
2. MD, PhD, Consultant Gastroenterologist, Division of Gastroenterology, “G. Gennimatas” General
Hospital, Athens
3. Emeritus Professor, Nursing Department Technological Educational Institute, Athens
4. RN, PhD, Cardiological Intensive Care Unit, Onassis Cardiac Surgery Centre
5. MD, PhD, Director of CT and MRI Unit, Evaggelismos General Hospital, Athens
6. MD, PhD, Α' Intensive Care Unit, Evaggelismos General Hospital, Athens
DOI: 10.5281/zenodo.48733
Abstract
Introduction: The preoperative cytological examination of pancreatic cystic lesions with endoscopic ultrasound
and fine needle aspiration biopsy [Endoscopic Ultrasonography (EUS)-Fine Needle Aspiration (FNA)] is of great
importance for avoiding unnecessary surgery.
Aim: The aim of the present study was to show the importance of EUS-FNA in patients with cystic pancreatic
lesions by comparing its results with surgical pathology diagnosis, intending by the selection of appropriate
patients for surgery, to reduce preoperative morbidity and mortality and long duration of hospitalization
conditions which are responsible for hospital infections as well as public health costs.
Material and Methods: This was a prospective observational study. The studied sample consisted of 40 patients
with pancreatic cysts. For data collection a specific registration form was used; the demographic characteristics,
imaging methods and their results, the symptoms, any previous episodes of pancreatitis, the visualization with
EUS, cytological analysis of fluid of pancreatic cysts, and CEA levels and fluid amylase, whenever was possible, as
well as the pathologist results of the resected lesions were recorded. Data analysis was performed with the
Statistical Package for Social Sciences (SPSS).
Results: The sample included 40 patients, 17 men (42.5%) and 23 women (57.5%). The overall operating
characteristics of EUS-FNA for pancreatic lesions which were resected, were as follows: sensitivity specificity 81.8%
100.0%, positive predictive value of 100%, negative predictive value 66.0% and 86.7% diagnostic accuracy.
Conclusions: The present study confirmed that the EUS-FNA is the method which has high accuracy to select the
appropriate patients with pancreatic cystic lesions for therapeutic pancreatectomy.
Keywords: Pancreatic cysts, endoscopic ultrasound, aspiration, cytological diagnosis, pathologist results.
Corresponding
author:
Maria
Tsimperleniou,
40
[email protected]
Σελίδα 140
Athinodorou
str,
11853
Athens,
email:
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Οι
κυστικές
αποτελούν
αλλοιώσεις
συνήθως
του
παγκρέατος
τυχαίο
εύρημα.
Η
εξαιρετικά μικρή, τα ενδοπορικά θηλώδη
βλεννώδη νεοπλάσματα από μέτρια ως υψηλή
επίπτωση τους υπολογίζεται σε 2.5% ενώ σε
ανάλογα
ηλικία μεγαλύτερη των 70 ετών φθάνει το 10%.
παράπλευρους
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας
παγκρεατικό
(World Health Organization), οι παγκρεατικές
κυσταδενώματα υψηλή). Ως εκ τούτου η
κύστεις διακρίνονται σε
μη νεοπλασματικές
ακριβής διάγνωσή τους είναι κεφαλαιώδους
(καλοήθεις) και νεοπλασματικές κύστεις. Οι μη
σημασίας λόγω διαφορετικής θεραπευτικής
νεοπλασματικές κύστεις διακρίνονται σε μη
προσέγγισης.
επιθηλιακές
Πολλές είναι οι μέθοδοι διερεύνησής τους
κύστεις
λεμφαγγείωμα,
(ψευδοκύστεις,
αιμαγγείωμα,
ενδομητρίωσης)
και
(υπολλειματικές
κύστεις,
κύστη,
επιθηλιακές
επιδερμοειδής
απολύτως
τον
νεοπλασματικής
νεοπλασματικές
Οι
και
είναι
ψευδοκύστεις
συχνότερο
κύστης
κύστεις
λεμφοεπιθηλιακή
κύστη)
καλοήθεις.1-3
αποτελούν
κύστη
τύπο
(90%).
με
το
αν
αφορούν
κλάδους
πόρο
ή
και
το
τα
τους
κύριο
βλεννώδη
όπως η αξονική τομογραφία (CT), η μαγνητική
τομογραφία
(MRI-MRCP),
παλίνδρομος
η
ενδοσκοπική
χολαγγειοπαγρεατογραφία
(ERCP) και ο ενδοσκοπικός υπέρηχος (EUS). Για
τον
καλύτερο
χαρακτηρισμό
κύστεων
μη
μεγαλύτερων από 1 cm, προτείνεται η αξονική
Οι
τομογραφία (CT) με παγκρεατικό πρωτόκολλο
κύστεις διακρίνονται σε
ή
η ενισχυόμενη με γαδολίνιο μαγνητική
κυστικά επιθηλιακά νεοπλάσματα (ορώδες
τομογραφία (MRI –MRCP). Προτείνετε δε, η
κυσταδένωμα
cystadenoma],
μαγνητική τομoγραφία (MRI) ως διαδικασία
βλεννώδες κυσταδένωμα [muscinous cystic
πρώτης επιλογής για την αξιολόγηση μιας
neoplasm], ενδοπορικό θηλώδες βλεννώδες
παγκρεατικής
νεόπλασμα [intraductal papillary muscinous
διαφραγμάτια,
neoplasm],
ψευδοθηλώδες
πόρων.14 Επίσης η MRI είναι η καλύτερη
νεόπλασμα [solid pseudopapillary neoplasm])
επιλογή για την παρακολούθηση αυτών των
και
ασθενών λόγω αποφυγή συνεχούς έκθεσης σε
σε
[serous
συμπαγές
κυστικά
νεοπλάσματα
εκφυλισμένα
(πορογενές
συμπαγή
αδενοκαρκίνωμα
ακτινοβολία.
κύστης,
καθώς
αναδεικνύει
οζίδια
και
επικοινωνία
Ανησυχητικά
ευρήματα
στην
παγκρέατος, ενδοκρινικό νεόπλασμα).4-13 Τα
απεικόνιση (worrisome features) συμβατά με
κυστικά επιθηλιακά νεοπλάσματα αποτελούν
κακοήθη
το 90% των νεοπλασματικών κύστεων και
περιλαμβάνουν: κύστη ≥ 3 cm, πεπαχυσμένα
εμφανίζουν διαφορετική δυνητική εξέλιξη προς
κυστικά
κακοήθεια
παγκρεατικού πόρου (Main Pancreatic Duct) 5-
(τα
ορώδη
κυσταδενώματα
Σελίδα 141
συμπεριφορά
τοιχώματα,
των
μέγεθος
κύστεων
κυρίως
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
9 mm, μη ενισχυμένα τοιχωματικά οζίδια,
Σκοπός της παρούσας
απότομη μεταβολή στο διαμέτρημα του κυρίως
διερευνηθεί η σημασία της
παγκρεατικού πόρου με περιφερική ατροφία
ασθενείς με κυστικές αλλοιώσεις παγκρέατος
του
λεμφαδενοπάθεια.
συγκρίνοντας τα αποτελέσματά της με την
Υψηλού κινδύνου για κακοήθεια ευρήματα
χειρουργική παθολογοανατομική διάγνωση.
περιλαμβάνουν:
Με αυτό τον τρόπο δίνεται η δυνατότητα
παγκρέατος
και
ενισχυόμενες
τοιχωματικές
EUS-FNA σε
επιλογής
1εκ και ανώδυνος αποφρακτικός ίκτερος
χειρουργικής αντιμετώπισης, με αποτέλεσμα
(κριτήρια Sendai).15
τον περιορισμό των άσκοπων χειρουργείων με
Ο ενδοσκοπικός υπέρηχος (EUS) διαθέτει
σημαντική περιεγχειρητική νοσηρότητα και
αφενός
θνησιμότητα
πλεονέκτημα
της
ανατομικής
ασθενών
να
προσεκβολές, διάμετρος παγκρεατικού πόρου
το
των
μελέτης ήταν
και
που
παρατεταμένη
χρήζουν
διάρκεια
εγγύτητας του παγκρέατος από την ανώτερη
νοσηλείας που μεταφράζεται σε πιθανές
γαστρεντερική οδό, αφετέρου λόγω αυτής της
ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις
γειτνίασης, είναι δυνατή η λήψη κυστικού
κόστος για τη δημόσια υγεία.
και αυξημένο
υγρού με καθοδηγουμένη υπό υπέρηχους
λεπτή
βελόνα
αναρρόφησης
(FNA)
για
ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ
κυτταρολογική ανάλυση και αξιολόγηση του
Μελετήθηκαν 40 περιπτώσεις ασθενών με
κυστικού υγρού. Η σύγχρονη τεχνική της EUS-
παγκρεατικές κύστεις. Αυτές είτε ανευρέθηκαν
FNA θεωρείται μια ασφαλής και ακριβής
τυχαία όταν ασθενείς με ελεύθερο ατομικό
τεχνική, με τη διαγνωστική της ακρίβεια να
αναμνηστικό
κυμαίνεται
μεταξύ
62%
και
96%.16
Η
ή
ιστορικό
υπεραμυλασαιμίας,
ασυμπτωματικής
υπεβλήθησαν
σε
προσέγγιση αυτή των παγκρεατικών κυστικών
απεικονιστικό έλεγχο είτε ανευρέθησαν μετά
αλλοιώσεων, η κυτταρολογική ανάλυση και η
από επεισόδιο ή επεισόδια κοιλιακού άλγους,
βιοχημική εκτίμηση των επιπέδων αμυλάσης,
με
CEA και CA19-9 του υγρού τους, μπορούν να
παγκρεατιτίδας. Και στις δυο περιπτώσεις οι
μας προσφέρουν τις απαραίτητες πληροφορίες
ανευρεθείσες
για την ταυτοποίηση των κυστικών αλλοιώσεων
αλλοιώσεις δεν μπορούσαν να ταυτοποιηθούν
και την δυνατότητα επιλογής των ασθενών, για
με τις συνήθεις απεικονιστικές μεθόδους,
τους
οπότε οι ασθενείς υποβλήθησαν σε EUS και
οποίους
αντιμετώπιση.
απαιτείται
χειρουργική
ή
χωρίς
απεικονιστικά
παγκρεατικές
ευρήματα
κυστικές
αναρρόφηση του υγρού των κύστεων με FNA
[Endoscopic Ultrasonography (EUS)-Fine Needle
ΣΚΟΠΟΣ
Aspiration
Σελίδα 142
(FNA)].
Καταγράφησαν
τα
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
δημογραφικά
τους
χαρακτηριστικά,
οι
monitoring παρακολούθηση, ενώ σε όλους
μέθοδοι απεικόνισης και τα συμπεράσματά
τους
τους,
χημειοπροφύλαξη με κινολόνη, όπως φαίνεται
τα
συμπτώματα,
τυχόν
ιστορικό
ασθενείς
προηγηθέντων επεισοδίων παγκρεατίτιδας.
στο
Σκοπός της μεθόδου ήταν η εντόπιση της
παρέμβασης:
κύστεως
Πριν την εξέταση
με
EUS,
η
ενδουπερηχογραφικών
καταγραφή
των
ευρημάτων,
η
παρακάτω

αναρρόφηση όλου του περιεχομένου της
χορηγήθηκε
πλάνο
ενδοφλεβίως
νοσηλευτικής
Τοποθέτηση του ασθενή σε αριστερή
πλαγία θέση.
κύστης (όπου αυτό ήταν εφικτό), αφενός για

Λήψη νοσηλευτικού ιστορικού.
βέλτιστα

Εφαρμογή φλεβοκαθετηρα στο δεξί
κυτταρολογικά
αποτελέσματα
και
(μέτρηση
βιοχημικά
επιπέδων
χέρι για άμεση προσέγγιση.
και

Σύνδεση με pulse οξυμετρία.
αμυλάσης του υγρού), αφετέρου για μείωση

Λήψη και καταγραφή ζωτικών
καρκινοεμβρυϊκού
πιθανότητας
αντιγόνου
επιμόλυνσης
(CEA)
της
κύστης.
σημείων.

Ακολούθησε η κυτταρολογική εξέταση του
Χορήγηση κινολόνης 400mg/200ml,
βιοπτικού υλικού με κυτταρολογία υγρής
μιδαζολάμη 2-5 mg και πεθιδίνης 25-
φάσης (ThinPrep). Οι βλάβες με βάση τα
50mg.

κυτταρολογικά ευρήματα ταξινομήθηκαν σε 4
κατηγορίες: καλοήθεις (συμπεριλαμβανομένων
Έλεγχος και απομάκρυνση τεχνητής
οδοντοστοιχίας.

των LG-IPMN [Low Grade Intraductal Papillary
Ψεκασμός στοματοφαρυγγικης
Muscinous Neoplasm]), σε μετρίου βαθμού
κοιλότητας με διάλυμα ξυλοκαϊνης
δυσπλαστικές αλλοιώσεις (Μedium Grade -
για τοπική αναισθησία.

IPMN), σε κακοήθεις (Ηigh Grade-IPMN) και σε
Τοποθέτηση επιστομίου και
άλλα νεοπλάσματα, μέθοδος παρόμοια με
σταθεροποίησή του στο στόμα του
αυτή που αναφέρεται στη βιβλιογραφία.17,18
ασθενή.
Η νοσηλευτική παρέμβαση

αφορούσε στην
προετοιμασία του ασθενή για την εξέταση και
την ενημέρωση για τις ενδεχόμενες επιπλοκές
Βοήθεια στον έλεγχο της ορθής
λειτουργίας του ενδοσκοπίου.
Κατά την εξέταση
της μεθόδου EUS-FNA, παρακολούθηση κατά

Παρακολούθηση
του
ασθενή
με
την διάρκεια της εξέτασης και μέχρι την πλήρη
τακτική λήψη ζωτικών σημείων και
ανάνηψη του. Οι ασθενείς έλαβαν καταστολή
έλεγχο οξύμετρου.
με μιδαζολάμη και πεθιδίνη και ήταν σε συνεχή
Σελίδα 143
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)



Προετοιμασία συσκευής βελόνας FNA
22-g, (SONOTIP, Medi – Globe, Achenmuhle,
για παρακέντηση και της σύριγγας
Germany).
αναρρόφησης με δημιουργία μέγιστης
Μετά τον εντοπισμό της βλάβης-στόχου, η
αρνητικής πίεσης 20ml.
βέλτιστη εικόνα αποκτιόταν μετά από γωνίωση
Σταθεροποίηση του ενδοσκοπίου κατά
και σταθεροποίηση της συσκευής. Έγινε χρήση
την διάρκεια της παρακέντησης στην
έγχρωμου
επιθυμητή θέση.
προκειμένου να εντοπισθούν αγγειακές δομές
Βοήθεια στη συλλογή του υγρού σε
στην πορεία της βελόνας και να αποφευχθεί η
ειδικά φιαλίδια για βιοχημικό έλεγχο
τρώση τους με κατάλληλους χειρισμούς. Η
και κυτταρολογία υγρής φάσης.
βελόνα απομονώθηκε με ασφάλεια μέσα στο
Με το πέρας της εξέτασης
εξωτερικό
Doppler
(Power
προστατευτικό
Doppler)
κάλυμμα
της

Μεταφορά του ασθενή στην ανάνηψη.
συσκευής SONOTIP. H συσκευή της βελόνας

Χορήγηση φλουμαζενίλης ως αντίδοτο
εισήχθη στο δίαυλο εργασίας του ενδοσκοπίου
της μιδαζολάμης 0,1-0,2mg.
και ο μηχανισμός κλειδώθηκε με ασφάλεια στο


Ενδοφλέβια
χορήγηση
υγρών
για
στόμιο του διαύλου εργασίας. Το μήκος της
ενυδάτωση του ασθενή.
συσκευής της βελόνας προσαρμόστηκε στο
Παρακολούθηση ζωτικών σημείων και
μήκος του διαύλου εργασίας με τη βοήθεια του
έλεγχος για επιπλοκές (κοιλιακό άλγος,
προσαρμογέα του μήκους της συσκευής, κάτω
ναυτία,
από υπερηχογραφικό έλεγχο, μέχρις ότου να
έμετοι
)
με
ανάλογη
παρέμβαση (αντιεμετικά, παυσίπονα
φανεί
η
άκρη
του
ελύτρου
στην
κλπ.).
υπερηχογραφική εικόνα. Στη θέση αυτή, ο
στυλεός αποτραβήχτηκε κατά 5χιλ. περίπου
EUS /EUS-FNA
(Εικόνα 1).
Η EUS εξέταση και η συνακόλουθη EUS-FNA
Με
βιοψία πραγματοποιήθηκαν με τη χρήση της
τοποθετούνταν μέσα στη βλάβη, κάτω από
συσκευής
διάταξης
συνεχή υπερηχογραφικό έλεγχο. Εν συνεχεία
Pentax (Pentax ion Instruments, Tokyo, Japan),
αφαιρείτο ο στυλεός και εφαρμοζόταν η
προσαρμοσμένης σε επεξεργαστή Hitachi EUB-
σύριγγα αρνητικής πίεσης στην βελόνα FNA.
6000 (Hitachi Ltd, Tokyo, Japan). Για τη
Μετά την αναρρόφηση του υγρού στην
διενέργεια της FNA χρησιμοποιήθηκε
το
σύριγγα, η βελόνα αποσυρόταν από το κανάλι
σύστημα
με
εργασίας και το υγρό της σύριγγας εκχυόταν
γωνιωμένο –αιχμηρό στυλεό (beveled nitinol)
αρχικά σε πλακίδια για άμεση επισκοπική
υπερήχων
βελόνας
γραμμικής
(Ultrasonic
FNA)
Σελίδα 144
ελεγχόμενες
κινήσεις,
η
βελόνα
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
εκτίμηση
του
ιξώδους
του
(σημείο
της
square για τον έλεγχο της σύγκρισης μεταξύ
σταγόνας) και για κυτταρολογική εκτίμηση
των αποτελεσμάτων της χειρουργικής βιοψίας
(ROSE), ενώ όπου αυτό ήταν εφικτό λόγω
(τα αποτελέσματα της οποίας θεωρήθηκαν ως
ποσότητας, σε ειδικό φιαλίδιο βιοχημικού
τα αληθή ή «αναμενόμενα») και εκείνα της
ελέγχου (1-2ml το λιγότερο). Το υπόλοιπο
κυτταρολογικής (παρατηρήσεις). Το επίπεδο
εκχυόταν σε ειδικό δοχείο Thin Prep για
στατιστικής
κυτταρολογία υγρής φάσης ενώ γινόταν και
p<0,05. Για την επεξεργασία των δεδομένων
έκπλυση του αυλού της βελόνας με έκχυση 2-
χρησιμοποιήθηκε το στατιστικό πρόγραμμα
3ml N/S 0.9% στο εσωτερικό της και συλλογή
Statistical Package for Social Sciences (SPSS)
του στο δοχείο Thin Prep.
έκδοση 19.
ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΥ
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Από την μελέτη αποκλείστηκαν οι ασθενείς με
Συνολικά
συμπαγείς και μικτές παγκρεατικές βλάβες,
παγκρεατικές αμιγείς κύστεις (όπως αυτές
από προηγηθέντα απεικονιστικό έλεγχο καθώς
χαρακτηρίστηκαν
και οι μη εξαιρέσιμες κυστικές αλλοιώσεις.
απεικονιστικό έλεγχο και την EUS -αξιολόγηση)
σημαντικότητας ορίστηκε σε
40
ασθενείς
από
με
τον
εξαιρέσιμες
προηγηθέντα
περιελήφθησαν στη μελέτη. Δεκαεπτά άτομα
ΠΙΘΑΝΟΙ ΣΥΓΧΥΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
ήταν άνδρες (42.5%) με μέση ηλικία 60,35έτη +
Η
EUS-FNA είναι υποκειμενική εξέταση
14,94 (εύρος 25-78 έτη) και 23 άτομα ήταν
εξαρτώμενη από την εξειδίκευση και την
γυναίκες (57.5%) με μέση ηλικία 56,57 + 14,86
εμπειρία
δε
(εύρος 34-83 έτη). Οι βλάβες ήταν τυχαίο
αντιδεοντολογικό να στέλνονται ανεξαρτήτως
εύρημα σε 23 περιπτώσεις μετά από US έλεγχο
όλες οι παγκρεατικές κύστεις για χειρουργική
ή CT που έγινε με διαφορετική ένδειξη.
παθολογοανατομική ταυτοποίηση.
Εντοπίζονταν
του
ενδοσκόπου.
Είναι
στην
κεφαλή/αγκιστροειδή
απόφυση σε 22 ασθενείς (55%), στο σώμα σε
ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ
10 ασθενείς (25%) και στην ουρά του
Έγινε περιγραφική στατιστική ανάλυση και
παγκρέατος σε 7 ασθενείς (17,5%), ενώ σε έναν
υπολογίστηκαν η ευαισθησία, η ειδικότητα, η
ασθενή τα νεόπλασμα ήταν πολυεστιακό
θετική προγνωστική αξία και η διαγνωστική
(Γράφημα 1). Η μέση τιμή μεγέθους της βλάβης
ακρίβεια της μεθόδου, σύμφωνα με τις
ήταν 32,3±28,3mm. Συνοδός
συστάσεις
βιβλιογραφίας.
φλεγμονή υπήρχε σε 13 περιπτώσεις (32,5%).
Χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος Pearson, Chi-
Αναφορικά με το ιξώδες, στο ήμισυ των
της
Σελίδα 145
περικυστική
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
περιπτώσεων ήταν υψηλό, μέτριο σε 10
νεόπλασμα IPMN μικτού τύπου, σε 2 για IPMN
περιπτώσεις, χαμηλό σε 9 και οροαιματηρό σε
πλαγίων κλάδων, με τα συμπτώματα (κοιλιακό
μία
άλγος
(Γράφημα
2).
Σε
32
ασθενείς
στα
πλαίσια
υποτροπιαζουσών
αναρροφήθηκε όλο το υγρό, ενώ στους
παγκρεατιτίδων) να παίζουν αποφασιστικό
υπολοίπους ο συνδυασμός υψηλού ιξώδους
ρόλο συνολικά στο 30% (9 ασθενείς)(Πίνακας
ή/και
3).
αυξημένου
μεγέθους
κύστης
δεν
επέτρεπε την πλήρη αναρρόφηση. Σε 8
Συνολικά, 8 ασθενείς, βάσει της χειρουργικής
περιπτώσεις υπήρξε ήπια αυτοπεριοριζόμενη
βιοψίας είχαν καλοήθεις βλάβες και 22
επιπλοκή (κοιλιακό άλγος που υφέθει εντός
κακοήθεις. Από αυτές συμφωνία EUS/EUS-FNA
24ώρου). Δεν απαιτήθηκε νοσηλεία κανενός
και
ασθενούς.
περιπτώσεις
Σχετικά με τον τύπο του πιθανού IPMN, από τα
περιπτώσεις
HG-IPMN
22 νεοπλάσματα αυτού του τύπου, τα 12 ήταν
περιπτώσεις
επί
πλαγίων κλάδων (BD-IIPMN), τα 7 μικτού τύπου
νεοπλασμάτων
(MT-IPMN) και τα 3 του μείζονος παγκρεατικού
θέλαμε να εκτιμήσουμε την EUS - FNA ως
πόρου (MD-IPMN) (Γράφημα 3).
μέθοδος για την προεγχειρητική επιλογή των
Αναφορικά με τους ασθενείς
χειρουργήθηκαν,
σε
4
που δεν
ασθενείς
πληρούνταν τα κριτήρια Sendai
15
δεν
(Πίνακας 1),
χειρουργικής
βιοψίας
MG-IPMN
υπήρξε
(100%),
σε
σε
6
3
(50%)
και
σε
9
συνόλου
10
άλλων
(90%)(Γράφημα
4).
Καθώς
ασθενών που θα πρέπει να παραπεμφθούν για
χειρουργική εξαίρεση των κύστεων, στον
υπολογισμό
των
λειτουργικών
σε έναν ασθενή υπήρξε σύσταση θεράποντος
χαρακτηριστικών, δεν περιελάβαμε εκείνους
ιατρού λόγω ηλικίας, ενώ το είδος του
που
νεοπλάσματος (SCA), ο δείκτης CEA, το
βλάβες ή LG IPMN, καθώς ανεξάρτητα των
μέγεθος,
λόγων που χειρουργήθηκαν, δεν θα έπρεπε
η
έλλειψη
υπερηχογραφικό
ενδείξεων
έλεγχο,
αλλά
σε
και
2ο
η
εμφάνισαν
βάση της
κυτταρολογικά
καλοήθεις
EUS - FNA να χειρουργηθούν
προτίμηση του ασθενούς ήταν οι λόγοι μη
(Πίνακας 4).
επέμβασης (Πίνακας 2). Στους ασθενείς που
Η δοκιμασία χ2 –καλής προσαρμογής δεν
τελικά υποβλήθηκαν σε χειρουργική επέμβαση,
ανέδειξε στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ
αυτή υπαγορεύτηκε από την τεκμηριωμένη
των δύο προσεγγίσεων, δείχνοντας την καλή
πρακτική και περιελάβανε συνδυασμό του
συμφωνία των δύο μεθόδων (p=0,308).
είδους του νεοπλάσματος, την παρουσία
Τα λειτουργικά χαρακτηριστικά της EUS-FNA
συμπτωμάτων και τις τιμές των καρκινικών
για το σύνολο των παγκρεατικών βλαβών είχαν
δεικτών. Σε 6 ασθενείς (20%) επρόκειτο για
ως εξής: ευαισθησία 81,8%, ειδικότητα 100,0%,
Σελίδα 146
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
θετική προγνωστική αξία 100%, αρνητική
κατευθυνόμενης βιοψίας.16,19 Η EUS ουσιαστικά
προγνωστική αξία 66,0% και διαγνωστική
είναι εκείνη η εξέταση που οπτικοποιεί,
ακρίβεια 86,7% (Πίνακας 5).
διαφοροδιαγιγνώσκει και οριστικοποιεί τη
Η μέση τιμή των CEA, CA 19-9 και της
διάγνωση. Η διαγνωστική της ακρίβεια αυξάνει
αμυλάσης,
όταν
στα
διαθέσιμες,
περιστατικά
ήταν
αντίστοιχα
που
ήταν
1415±3874,
κατά
την
κυτταρολόγος.
εξέταση
παρευρίσκεται
Παράλληλα, στην παρούσα
12742±34976 και 17172±35197. Παρουσίαζαν
δείχτηκε η ορθότητα της εφαρμογής των
μεγάλη
διακύμανση
λόγω
κριτηρίων Sendai, καθώς οι ασθενείς που δεν
βαθμού
δυσπλασίας
του
διαφορετικού
επιθηλίου
των
χειρουργήθηκαν
τελικά,
ορθώς
δεν
κύστεων, της συνοδού φλεγμονής, αλλά και
οδηγήθηκαν στο χειρουργείο, όπως άλλωστε
της ετερογένειας τους. Στη μία μάλιστα
μαρτυρά και η μη εξέλιξη των βλαβών στον
περίπτωση
της
απεικονιστικό έλεγχο 6 μήνες και ένα χρόνο
αμυλάσης έφτασε τις 130000 μονάδες (Πίνακας
αργότερα. Συνεπώς η τεκμηριωμένη εφαρμογή
6).
της μεθόδου σε συνδυασμό με την κλινική
ψευδοκύστεως
η
τιμή
εικόνα αποτελεί εγγύηση για την ορθή
ΣΥΖΗΤΗΣΗ
αντιμετώπιση των παγκρεατικών κύστεων.
Η παρούσα μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε
Η αξιολόγηση της επάρκειας του δείγματος
ένα μόνο κέντρο αναφοράς κατέδειξε ότι η
είναι ένα ακόμα αμφιλεγόμενο ζήτημα. Δεν
EUS-FNA είναι μια μέθοδος υψηλής ακρίβειας
υπάρχουν στη βιβλιογραφία ευρέως αποδεκτά
για τη διάγνωση των κυστικών παγκρεατικών
κυτταρολογικά κριτήρια για την επάρκεια του
βλαβών, μια πληροφορία που έρχεται να
δείγματος από αναρρόφηση παγκρεατικού
ενισχύσει την πεποίθηση ότι η EUS-FNA στα
υλικού. Η γνωμοδότηση του κυτταρολόγου
κατάλληλα
ελαχιστοποιεί
έμπειρα
χέρια
καλά
μπορεί
να
συναγωνίζεται
τις
τεκμηριωμένες
επιδόσεις της
στις συμπαγείς βλάβες.19,20
τα περάσματα στα απολύτως
απαραίτητα, προκειμένου να επιτευχθεί η
διάγνωση,
γεγονός
που
οδηγεί
στην
Πράγματι, η EUS έχει καθιερωθεί ως μια πολύ
εξοικονόμηση χρόνου και στον περιορισμό των
σημαντική εξέταση για την ανίχνευση των
επιπλοκών για τον ασθενή.21 Πράγματι, έχει
μικρών νεοπλασμάτων, καθώς και για τον
βρεθεί ότι η διαγνωστική ακρίβεια της EUS-
αποκλεισμό παθολογικών καταστάσεων που
FNA
μιμούνται
αδενοκαρκίνωμα
(αυτοάνοση
παρευρίσκεται κυτταρολόγος. Στην περίπτωση
εστιακή
παγκρεατίτιδα,
μεταστάσεις,
όμως των παγκρεατικών κύστεων η επάρκεια ή
λέμφωμα),
αλλά
και
για
τη
λήψη
αυξάνει
όταν
κατά
την
εξέταση
όχι του υλικού στηρίζεται στην προσπάθεια
Σελίδα 147
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
αναρρόφησης του συνόλου του υγρού της
σωστή
κύστεως, αφενός μεν για την ελαχιστοποίηση
νεοπλασματικής.19 Ωστόσο, η παρούσα μελέτη
της πιθανότητας επιμόλυνσης της, αφετέρου
έρχεται να δώσει την πληροφορία όχι μόνο ότι
διότι η κυτταρολογική ανάλυση βασίζεται στα
ο ρόλος της EUS-FNA στη διαφορική διάγνωση
κύτταρα του επιθηλίου της κύστεως, που έχουν
των
αποπέσει εντός του υγρού της. Σε αυτή την
κεφαλαιώδους σημασίας, αλλά μπορεί να
κατεύθυνση προσανατολίζεται και η τεχνική
συνυπάρχουν η επιτυχής διάγνωση μαζί με την
απόξεσης του τοιχώματος της κύστεως με την
αποτελεσματικότητα την ασφάλεια, αλλά και
αιχμηρή άκρη της βελόνας, πριν από την
το ανταγωνιστικό κόστος.
συνολική
Η
Λόγω των αντικειμενικών περιορισμών στην
δυνατότητα δε πλήρους αναρρόφησης του
απεικόνιση του παγκρέατος, η διάγνωση των
υγρού βασίζεται αποκλειστικά και μόνο στο
κύστεων του παγκρέατος απαιτεί συνδυασμό
ιξώδες του. Η παρουσία του κυτταρολόγου
των διαθέσιμων διαγνωστικών απεικονιστικών
στην περίπτωση των παγκρεατικών κύστεων
μεθόδων και της κυτταρολογικής ανάλυσης του
έχει
του
αναρροφώμενου υγρού. Οι κύστεις πρέπει να
βλεννώδους χαρακτήρα της κύστεως και την
είναι τουλάχιστον 1cm σε μέγεθος για να έχουν
αρχική διάγνωση (εφόσον αυτό είναι εφικτό).
επαρκές υγρό για ανάλυση. Στην παρούσα
Ο αριθμός των σωστών διαγνώσεων της EUS-
μελέτη, το μέγεθος κυμαινόταν από 1-6 cm.
FNA στις κυστικές αλλοιώσεις στην παρούσα
Στο υγρό προσδιορίζονται (όπου ήταν εφικτό)
μελέτη τοποθέτησε την ευαισθησία της για τις
το καρκινοεμβρυϊκό αντιγόνο (CEA) και τα
συγκεκριμένες βλάβες στο 81,8%, ποσοστό
επίπεδα αμυλάσης. Αμυλάση κάτω των 250 U /
υψηλό, συγκρίσιμο με τα αντίστοιχα λιγοστά
L μπορεί αποκλείσει μια ψευδοκύστη με
διεθνή βιβλιογραφικά δεδομένα.18,19,22 Είναι
ειδικότητα 98%. CEA> 192 ng / ml είναι 73%
επίσης σημαντικό ότι η ειδικότητα και η θετική
ευαίσθητο, 84% ειδικό, και 79% ακριβές για
προγνωστική αξία έφτασαν το απόλυτο του
βλεννώδεις βλάβες. Το ακριβές όριο που
100%. Αν και οι διαγνωστικές δυνατότητες της
χρησιμοποιείται για τη διάγνωση
EUS στις κυστικές αλλοιώσεις είναι σημαντικά
συζητήσιμο, με τα υψηλότερα επίπεδα
περιορισμένη
αποδίδουν
την
αναρρόφηση
έννοια
της
του
υγρού.
επιβεβαίωσης
(αναφερόμενη
διαγνωστική
κατηγοριοποίηση μιας κύστης ως
αμιγώς
κυστικών
μεγαλύτερη
αλλοιώσεων
είναι
είναι
να
ειδικότητα, αλλά
ακρίβεια συχνά κάτω του 50%) η εφαρμογή της
μικρότερη ευαισθησία. Αντιστρόφως, χαμηλή
μετά τη CT ή τη MRI αυξάνει σημαντικά το
συγκέντρωση CEA <5 ng / mL 95% είναι ειδικό
ποσοστό
για SCA, ψευδοκύστη, ή νευροενδοκρινείς
των
σωστών
διαγνώσεων,
ενώ
φαίνεται ότι υπερέχει της CT ή της MRI στη
όγκους.
Σελίδα 148
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι νέοι
«καλοηθέστερη»
διαγνωστικοί βιοδείκτες που κερδίζουν την
μακροχρόνια σε σχέση με το PDAC18 , η ηλικία
προσοχή. Η ανίχνευση των GNAS και KRAS
και τα συνοδά νοσήματα παίζουν σημαντικό
μεταλλάξεων
microRNA
ρόλο, στην απόφαση για την χειρουργική ή μη
βοηθούν στην αύξηση της ευαισθησίας και της
αντιμετώπιση τους. Ένας ασθενής με HG-IPMN
ειδικότητας και βρίσκονται στο επίκεντρο του
αλλά μεγάλης ηλικίας ή με συνύπαρξη άλλων
ερευνητικού ενδιαφέροντος.
νοσημάτων (πχ αναπνευστικά ή καρδιολογικά
Πέραν
όμως
και
της
οι
τεχνικές
μεγάλης
διαγνωστικής
προβλήματα)
και
εξελικτικά
θεωρείται
ότι
πιο
κινδυνεύει
ακρίβειας της EUS-FNA στην διάγνωση του
περισσότερο από αυτά παρά από το HG-IPMN
τύπου και του καλοήθους ή κακοήθους
(εφόσον δεν υπάρχει διήθηση). Αντίθετα ένας
χαρακτήρα των κυστικών αλλοιώσεων του
ασθενής μικρής ηλικίας με MG-IPMN ή ακόμα
παγκρέατος, η απόφαση για την χειρουργική ή
και
μη αντιμετώπισής τους εξατομικεύεται. Η
(υποτροπιάζοντα
απόφαση για την χειρουργική αφαίρεση της
παγκρεατίτιδας)
με
LG-IPMN
αλλά
με
συμπτώματα
επεισόδια
θεωρείται
οξείας
χειρουργικός
18
παγκρεατικής κύστεως (το οποίο τεχνικά
υποψήφιος.
περιλαμβάνει
Το μέγεθος της κύστεως παίζει σημαντικό αλλά
αφαίρεση
τμήματος
του
παγκρέατος αναλόγως της εντόπισης της
όχι
κύστεως) βασίζεται και σε άλλους παράγοντες
χειρουργική
όπως η ηλικία, η ύπαρξη συμπτωμάτων,
κυστική αλλοίωση (π.χ SCA) η οποία λόγω
συνοδές παθήσεις, η επιθυμία του ασθενούς
μεγέθους ασκεί πιεστικά χωροκατακτητικά
να υποβληθεί σε ένα μείζον χειρουργείο με
συμπτώματα (απόφραξη γαστρικής εξόδου ή
σημαντική περιεγχειρητική νοσηρότητα και
πίεση στον CBD) θα πρέπει να αφαιρείται παρά
θνησιμότητα, τα επίπεδα CEA
τον καλοήθη χαρακτήρα της. Επίσης στα Sendai
αλλά και η
απόλυτο
ρόλο
στην
αντιμετώπιση.
μέγεθος
Μια
καλοήθης
κριτήρια
σωστή αξιολόγηση των αναγκών του ασθενούς
«ανησυχητικό»
προϋποθέσει τη διεπιστημονική προσέγγιση,
χαρακτηριστικό.18 Το γεγονός ότι μόνο σε 2
με τη συμμετοχή και των νοσηλευτών, που θα
περιπτώσεις
αφουγκραστούν τις επιθυμίες του ασθενούς
διαγνώσθηκαν ψευδοκύστεις, αποδίδεται στο
και συμβάλλουν στη λήψη του πλήρους
ότι επρόκειτο για εύρημα το οποίο δεν
ιστορικού.
μπορούσε
Καθώς η βιολογική συμπεριφορά των μέσης
απεικονιστικές μεθόδους παρά την ύπαρξη
και υψηλής διαφοροποίησης IPMN θεωρείται
ιστορικού παγκρεατίτιδας. Η επιθυμία του
(worrisome
στην
να
(>3εκ)
για
εφαρμογή των κριτηρίων Sendai. Γιαυτό και η
Σελίδα 149
το
απόφαση
παρούσα
ταυτοποιηθεί
αποτελεί
feature)
μελέτη
με
τις
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
ασθενούς για την μη χειρουργική αντιμετώπιση
από την εμπειρία του ενδοσκόπου. Δεύτερον,
αποτελεί έναν επίσης σημαντικό παράγοντα
το πάγκρεας είναι ένα όργανο που δύσκολα
αποκλεισμού, με την προϋπόθεση ότι έχει γίνει
προσεγγίζεται με την FNA, συνεπώς η εμπειρία
σωστή ενημέρωση
των κυτταρολόγων παγκοσμίως είναι μάλλον
για τους κινδύνους της
παραμονής της αλλοίωσης αλλά και τους
περιορισμένη. Επίσης, ο κυτταρολόγος,
κινδύνους της χειρουργικής αντιμετώπισης.
πρέπει να διαθέτει πολύ μεγάλη εμπειρία σε
Στους ασθενείς που δεν χρειάζεται (με βάση
αυτού του είδους τις βλάβες. Αν και ο ρόλος
τον ολοκληρωμένο έλεγχο) να χειρουργηθούν,
της EUS στη διάγνωση και σταδιοποίηση των
η παρακολούθηση τους με απεικονιστικό
παγκρεατικών
έλεγχο (κυρίως MRI-MRCP) σε συγκεκριμένα
αδιαμφισβήτητος,
χρονικά διαστήματα (6 μήνες μετά την αρχική
περιορισμένη, λόγω του υψηλού κόστους του
διάγνωση και σε 1 χρόνο μετά) παίζει
εξοπλισμού και της ανάγκης για
σημαντικό ρόλο
εξειδίκευση του ενδοσκόπου. Επίσης δεν
στην παρακολούθηση (η
νεοπλασμάτων
η
χρήση
πρωτόκολλο
θα
είναι
της
είναι
υψηλή
εκτίμηση βασίζεται κυρίως στην αύξηση του
υπήρξε
μετεγχειρητικής
μεγέθους της κύστεως, είτε ως αύξηση
παρακολούθησης, λόγω του ότι εκτιμήθηκε ότι
επιπλέον του μισού του αρχικού μεγέθους είτε
θα υπερέβαινε τους σκοπούς της παρούσας
> 1εκ). Στην μελέτη μας σε δέκα ασθενείς που
μελέτης.
μετά τον έλεγχο μπήκαν σε πρόγραμμα
παρακολούθησης δεν παρατηρήθηκε μεταβολή
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
στις
ούτε
Η παρούσα μελέτη επιβεβαίωσε ότι η EUS-FNA
απεικονιστικά
έχει υψηλή ακρίβεια στην διάγνωση και
χαρακτηριστικά, ενισχύοντας την μεγάλη αξία
επιλογή των κατάλληλων υποψηφίων για
της
θεραπευτική παγκρεατεκτομή και στις κυστικές
διαστάσεις
εμφανίσθηκαν
των
κύστεων
καινούργια
απεικονιστικής
παρακολούθησης
των
κυστικών αλλοιώσεων του παγκρέατος.
αλλοιώσεις του παγκρέατος. Η απόφαση όμως
για την χειρουργική αφαίρεση των κύστεων
ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ
εξατομικεύεται για κάθε ασθενή, βάση και
Στους περιορισμούς της παρούσας μελέτης θα
άλλων δεδομένων όπως η ηλικία, συμπτώματα,
πρέπει
υποκειμενικός
συνοδά νοσήματα, επιθυμία του ασθενούς.
που
Είναι
να
αναφερθεί
ο
χαρακτήρας
της
εξέτασης,
καθιστά
συζητήσιμη
την
αναπαραγωγιμότητα
των
αποτελεσμάτων. Πράγματι, η EUS είναι μια
επίσης
σημαντικό
σπουδαιότητα
προσέγγισης
εξέταση που εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό
Σελίδα 150
της
από
τον
να
τονιστεί
η
διεπιστημονικής
ενδοσκόπο
και
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
κυτταρολόγο, ώστε να υπάρχει άμεση κι ορθή
perspective;Diagn
αξιολόγηση του δείγματος.
2011;17(2):143-9.
Interv
Radiol
7. Paspulati RM. Multidetector CT of the
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1.
pancreas.
Bergin D, Ho LM, Jowell PS, Pappas TN,
Radiol
Clin
North
Am
2005;(43):999–1020.
Paulson EK. Simple pancreatic cysts: CT
8. Reddy RP, Smyrk TC, Zapiach M, Levy
and endosonographic appearances. AJR
MJ, Pearson RK, Clain JE, et al.
Am J Roentgenol 2002; 178(4):837-40.
Pancreatic mucinous cystic neoplasm
2. Nasr J, Sanders M, Fasanella K, Khalid A,
defined
by
ovarian
stroma:
McGrath K.Lymphoepithelial cysts of
demographics, clinical features, and
the pancreas: An EUS case series.
prevalence of cancer. Clin Gastroenterol
Gastrointest Endosc. 2008; 68(1):170-3.
Hepatol 2004;(2):1026–1031.
3. Karim
Z,
Walker
EC.
9. Ohashi K, Murakami Y, Maruyama M.
Lymphoepithelial cysts of the pancreas:
Four cases of mucin-producing cancer
The use of endoscopic ultrasound-
of the pancreas on specific findings of
guided
fine-needle
diagnosis.
B,
Lam
aspiration
in
the papilla of Vater. Prog Dig Endosc
Journal
of
1982; (20):348-51.
Canadian
Gastroenterology 2010;24(6):348-350.
10. Kimura W. IHPBA in Tokyo, 2002:
4. Sakorafas GH, Smyrniotis V, Reid-
Surgical treatment of IPMT vs MCT: a
Lombardo KM, Sarr MG. Primary
Japanese experience. J Hepatobiliary
pancreatic
Pancreat Surg 2003;(10):156-162.
revisited.
cystic
Part
I:
neoplasms.
neoplasms
serous
Surg
cystic
Oncol
N,
Dewitt
J,
Eloubeidi
M,
Varadarajulu S, Appalaneni V, Hoffman
B et al. Endoscopic ultrasoundguided
2011;20(2):e84–e92.
5. Tseng JF, Warshaw AL, Sahani DV,
Lauwers GY, Rattner DW, et al. Serous
cystadenoma of the pancreas: tumor
growth rates and recommendations for
treatment. Ann Surg 2005;242(3):413-9;
fine-needle aspiration for the diagnosis
of solid-pseudopapillary tumors of the
pancreas: a multicenter experience.
Endoscopy 2008;(40):200–3.
12. Kongkam P, Al-Haddad M, Attasaranya
S, O’Neil J, Pais S, Sherman S et al. EUS
discussion 419-21.
6. Acar M, Tatli S. Cystic tumors of the
pancreas:
11. Jani
a
radiological
Σελίδα 151
and clinical characteristics of cystic
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
pancreatic
neuroendocrine
tumors.
Endoscopy. 2008;(40): 602-605.
cystic neoplasms of the pancreas.
Pancreatology 2006;6(1-2):17-32.
13. Pais SA, Al-Haddad M, Mohamadnejad
18. Masao Tanaka, Carlos Fernández-del
M, Leblanc JK, Sherman S, McHenry L,
Castillo, Volkan Adsay, Suresh Chari,
et
pancreatic
Massimo Falconi, Jin-Young Jang et al.
a
single-
International consensus guidelines 2012
experience.
for the management of IPMN and MCN
al.
EUS
neuroendocrine
center,
for
tumors:
11-year
Gastrointest Endosc 2010;(71):1185–
of
the
pancreas.
1193.
2012;(12):183 – 197.
Pancreatology
14. Laffan TA, Horton KM, Klein AP,
19. García J, Noia J, Muñoz JE. Endoscopic
Berlanstein B, Siegelman SS, Kawamoto
ultrasound in the diagnosis and staging
S et al. Prevalence of unsuspected
of pancreatic cancer. Rev Esp Enferm
pancreatic cysts on MDCT. AJR Am J
Dig 2009;(101):631-638.
Roentgenol 2008 Sep;191(3):802-7.
20. Puli
15. Tanaka M, Chari S, Adsay V, Fernandez-
SR,
Kalva
N,
Bechtold
ML,
Pamulaparthy SR, Cashman MD, Estes
del Castillo C, Falconi M, Shimizu M, et
NC,
al. International consensus guidelines
endoscopic ultrasound in pancreatic
for management of intraductal papillary
neuroendocrine tumors: a systematic
mucinous neoplasms and mucinous
review and metaanalysis. World J
cystic neoplasms of the pancreas.
Gastroenterol 2013; (19):3678-684.
Pancreatology 2006; 6:17.
21. Pitman
16. Goldin SB, Bradner MW, Zervos EE,
Rosemurgy
AS.
MB.
consensus
Revised
international
guidelines
for
the
of
management of patients with mucinous
pancreatic neoplasms: review of biopsy
cysts. Cancer Cytopathol 2012;(120):
techniques.
361 – 365.
J
Assessment
et al. Diagnostic accuracy of
Gastrointest
Surg
2007;11(6): 783-790.
22. Fusaroli P, Ceroni L, Caletti G. Forward-
17. Tanaka M, Chari S, Adsay V, Fernandez-
view
Endoscopic
Ultrasound:
A
del Castillo C, Falconi M, Shimizu M, et
Systematic Review of Diagnostic and
al. International consensus guidelines
Therapeutic Applications. Endoscopic
for management of intraductal papillary
Ultrasound 2013;2(2):64-70.
mucinous neoplasms and mucinous
Σελίδα 152
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
Εικόνα 1. EUS-FNA κυστικής αλλοίωσης παγκρέατος (από το αρχείο της Ενδουπερηχογραφικής
Μονάδας του Γ.Ν.Α «Γ. Γεννηματάς»)
Γράφημα 1. Εντόπιση κυστικών αλλοιώσεων στο πάγκρεας
Σελίδα 153
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
Γράφημα 2. Κατηγοριοποίηση ιξώδους του υγρού των κύστεων.
Γράφημα 3. Τύπος πιθανού IPMN.
Σελίδα 154
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
Γράφημα 4. Σύγκριση κυτταρολογικής εκτίμησης και χειρουργικής βιοψίας (0: καλοήθεις, 1:MGIPMN,2:HG-IPMN, 3:νεοπλάσματα, p=0,308, που σημαίνει ότι δεν υπήρχε στατιστικά σημαντική
διαφορά μεταξύ των δύο διαγνωστικών προσεγγίσεων).
Πίνακας.1 Κριτήρια Sendai.
ΑΝΗΣΥΧΗΤΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ
Κύστη >3εκ
ΥΨΗΛΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΣΤΙΓΜΑΤΑ
Ενισχυόμενες τοιχωματικές προσεκβολές
Πεπαχυσμένα ενισχυόμενα τοιχώματα
Κύριος παγκρεατικός πόρος >1εκ
Μη ενισχυόμενες τοιχωματικές προσεκβολές
Αποφρακτικός ίκτερος
Κύριος παγκρεατικός πόρος 5-9χιλ
Απότομη
μεταβολή
παγκρεατικού πόρου
παρεγχύματος
στη
διάμετρο
του
με συνοδό ατροφία
Λεμφαδενοπάθεια
Περιφερικές ασβεστώσεις
Σελίδα 155
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
Πίνακας 2. Λόγος απόφασης μη επέμβασης στους μη χειρουργηθέντες ασθενείς.
N
%
B'EUS ΧΩΡΙΣ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ
1
10,0
CEA
1
10,0
CEA - ΜΕΓΕΘΟΣ
1
10,0
SCA
1
10,0
SIDE BRANCH IPMN - ΌΧΙ ΚΡΙΤΗΡΙΑ SENDAI
4
40,0
ΠΡΟΤΙΜΗΣΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ
1
10,0
ΣΥΣΤΑΣΗ ΘΕΡΑΠΟΝΤΟΣ ΛΟΓΩ ΗΛΙΚΙΑΣ
1
10,0
Σύνολο
10
100,0
Πίνακας 3. Αιτιολογία επέμβασης στους χειρουργηθέντες ασθενείς.
CEA
CEA, ΚΥΤΤΑΡΟΛΟΓΙΚΗ
CEA, ΜΕΓΕΘΟΣ
CEA, ΜΕΓΕΘΟΣ, ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
KYTTΑΡΟΛΟΓΙΚΗ
KYTTΑΡΟΛΟΓΙΚΗ PDAC
MAIN DUCT IPMN
MIXED-TYPE IPMN
ΚΥΤΤΑΡΟΛΟΓΙΚΗ
ΜΕΓΕΘΟΣ - ΚΥΤΤΑΡΟΛΟΓΙΚΗ
ΠΡΟΤΙΜΗΣΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ - ΜΙΚΡΗ ΗΛΙΚΙΑ
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ, ΝΕΑΡΗ ΗΛΙΚΙΑ, ΕΠΙΘΥΜΙΑ ΑΣΘΕΝΟΥΣ
ΥΨΗΛΗ ΤΙΜΗ CEA KAI ΑΜΥΛΑΣΗΣ
Σύνολο
Σελίδα 156
Ν
1
1
1
1
1
1
1
2
6
3
1
1
8
1
1
30
%
3,3
3,3
3,3
3,3
3,3
3,3
3,3
6,7
20,0
10,0
3,3
3,3
26,7
3,3
3,3
100,0
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
Πίνακας 4. Αποτελέσματα της EUS/EUS-FNA και παρουσίασή τους ανάλογα με το αποτέλεσμα της
χειρουργικής βιοψίας.
Αληθώς
θετική EUSFNA
διάγνωση
Αληθώς
αρνητική
EUS-FNA
διάγνωση
Ψευδώς
θετική EUSFNA
διάγνωση
Ψευδώς
αρνητική
EUS-FNA
διάγνωση
Διάγνωση
χειρουργικής
βιοψίας στο
σύνολο των
περιπτώσεων
Ενδιάμεσης κακοήθειας
(MG-IPMN)
6
0
0
0
6
Υψηλής κακοήθειας
(HG- IPMN)
3
0
0
3
6
Άλλα νεοπλάσματα
9
0
0
1
10
IPMN= Ενδοπορικό θηλώδες-βλεννώδες νεόπλασμα
Πίνακας 5. Λειτουργικά χαρακτηριστικά της EUS- FNA (ενδοσκοπική υπερηχογραφία και
κατευθυνόμενη με EUS-FNA βιοψία).
Ευαισθησία*
Ειδικότητα**
ΘΠΑ***
ΑΠΑ****
Ακρίβεια*****
81,8%
100%
100%
66,7%
86,7%
*Αληθώς θετικά/( αληθώς θετικά+ ψευδώς αρνητικά)=18(18+4)=0,818 =81,8%
**Αληθώς αρνητικά/( αληθώς αρνητικά+ ψευδώς θετικά)=8(8+0)=8/8=1=100,0%
***Αληθώς θετικά/( αληθώς θετικά+ ψευδώς θετικά)=18(18+0)=18/18 =1=100,0%
****Αληθώς αρνητικά/( αληθώς αρνητικά+ ψευδώς
αρνητικά)=8(8+4)=8/12=0,666=66,6%
*****(Αληθώς θετικά+ αληθώς αρνητικά)/αληθώς θετικά+ αληθώς αρνητικά+ ψευδώς
θετικά+ ψευδώς αρνητικά)=18+8/18+8+0+4=26/30=0,866=86,6%
ΘΠΑ: θετική προγνωστική αξία
ΑΠΑ: Αρνητική προγνωστική αξία
Σελίδα 157
HEALTH AND RESEARCH JOURNAL HRJ
ΤΟΜΟΣ 2, ΤΕΥΧΟΣ 2 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2016)
Πίνακας 6. Τιμές βιολογικών δεικτών.
N
ΜΤ
ΤΑ
CEA
16
1415,86
3874,97
CA19-9
14
12742,42
34976,68
ΑΜΥΛΑΣΗ
16
17172,94
35197,78
Σελίδα 158