3. Hanteren, verpakken, opslag en transport

Hanteren (1)

• Meeste ongelukken gebeuren hier!

• Let op zwakke plekken, vb. barsten • Eerst nadenken, dan doen • Gebruik handschoenen: katoen (vooral metalen en fotonegatieven) of latex (glad of schimmel)

Hanteren (2)

• Pas op voor sieraden, horloge, sleutelbos • Draag een stofjas met blinde sluiting • Gebruik indien nodig stofmasker (P2 kwaliteit) of stofbril • Geen balpen, wel potlood • Zware voorwerpen: denk aan je rug!

• Gebruik een stevige ladder

Hanteren (3)

• Boeken: ‘buren’ naar achter schuiven • Vel papier: tussen wijs- en middenvinger • Schilderij: ondersteun lijst met mousse, verflaag naar je toe dragen • Keramiek en glas: ondersteunen, niet aan oortjes vastnemen

Verpakken (1)

• Zachte wikkel in harde ‘schil’ • Zorg voor stevig verpakkingsmateriaal, bv. transportkisten • noppenfolie (niet voor langdurige opslag) • Externe aanduidingen, bij voorkeur met afbeelding in kleur

Verpakken (2)

• Stof trekt vocht, schimmel en beestjes aan  stofvrij bewaren: dozen en hoezen • Kartonnen dozen – Zuurvrij materiaal wordt ooit zuur!

– Zoveel mogelijk vlak bewaren (textiel) • Hoezen voor textiel in baalkatoen of melinex

Verpakken (3)

• Kunststof dozen: – Stapelbare dozen – Dozen niet te vol – Voorkom verstikking (boor gaatjes in dozen) – Pas op voor weekmakers in plastic: geen rechtstreeks contact met voorwerpen • Papier/boeken: geen plakband, paperclip ipv nietjes gebruiken

Opslag (1) : registratie

• Weet wat je in huis hebt!

• Plaatsinventaris, desnoods rudimentair (nummer rekken en kasten) • Sorteer materialen - hout - steen - schilderijen - ivoor/been/hoorn - boeken - papier - textiel - metalen - keramiek en glas - veren en pluimen - bont/leer/perkament - riet - fotografisch materiaal

Opslag (2) : ordening & materiaal

• Orde scheppen: niets op de grond, ordenen in rekken • Hang niets tegen buitenmuren! (= risico condensatie) • Plaats niets op of boven verwarmingselementen • Vitrines zorgen voor een buffer • Geen (eiken)houten kasten of MDF

Opslag (3) : ruimte

• Liefst geen zolder of kelder, droge ruimte • Ramen en deuren DICHT!

• Mensen en collecties hebben verschillende klimaatwensen • Ideaal voor collectie: koel, pikdonker, geen verluchting • • Ideaal voor mens: aparte werkruimte met verluchting

Zo constant mogelijke

3 ° C/24h) en luchtvochtigheid (gemengde collectie: 48-55% ± 3%/24h) temperatuur (16-18 ° C ±

Transport (1): intern

- controle reisweg - vermijden of beheersen van obstakels - maak gebruik van karretje - teamwork: liefst per twee, deuren openen

Transport (2): extern

• keuze: specialisten vs. eigen medewerkers • reisweg en transportdocumenten • Acclimatiseren: let op voor plotse schommelingen in T en RV • Pas op voor trillingen! (vb. schilderij op doek) • Maak voorwerpen zoveel mogelijk vast

4. Schoonmaak en onderhoud

Schoonmaak en onderhoud

• Vermijd water (doet RV stijgen!) en oplosmiddelen/schoonmaakproducten • Vloer: stofzuigen (filter!), elektrostatische doeken (‘swiffer’) • Voorwerpen: droog reinigen, geen plumeau, museumstofzuiger

http://opleiding.collectiewijzer.nl/depotschoonmaak

Theorie en praktijk

Het Suppoostenboek Over de kunst van waken en werken in het museum Samenwerking tussen Stedelijke Musea Antwerpen, Vlaamse Museumvereniging en Koninklijke Museum voor Schone Kunsten Antwerpen VerzekerDe Bewaring Realisatie van Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Afdeling Beeldende Kunst en Musea

Hout

eigenschappen - vochtopname > uitzetten en inkrimpen - samengestelde objecten - afwerkingslaag typische schade - barsten, scheuren, spleten en kromtrekken - loskomen van afwerkingslaag en onderdelen opslag - grote objecten op palets - kleine objecten in metalen rekken

Schilderijen

eigenschappen - samengesteld object: drager > isolatielaag > grondlaag > ondertekening > verflaag > vernislaag typische schade - houtschade - doekscheuren - verf- en vernisaantasting opslag - verticaal ophangen - metalen schuifpanelen met gaasrek

Papier

eigenschappen - plantvezels < krachten van uitzetten en inkrimpen - lichtgevoeligheid uiteenlopend gebruik: druk, tekening, schilderij… typische schade - verkleuren - papier- en inktvraat - vouwen, scheuren, kreuken en rimpelen opslag - horizontaal - zuurvrij materiaal: tussenvellen, passe-partout en bewaardozen

Boeken

eigenschappen - boekband en boekblok - gelijmd en/of genaaid typische schade - verkleuren - papier- en inktvraat - vouwen, scheuren, kreuken en rimpelen - aantasting insecten en dieren opslag - staand tenzij groot en zwaar - gebruik van boeksteunen

Textiel

eigenschappen - plantaardig, dierlijk of synthetisch - vezels > stof (weven/breien/haken) > kleding typische schade - schimmels - aantasting insecten en dieren - vouwen, scheuren, kreuken en rimpelen - verkleuren (licht en schoonmaak) opslag - vlak bewaren in bewaardozen en/of laden - grote oppervlakken en tapijten op rol - kleding op hangers en in stofhoes - accessoires (schoenen, handtassen, hoeden) stofferen en ondersteunen

Metalen

eigenschappen - ertsen, warmte- en stroomgeleidend, magnetisch - gebruik: zuiver, in legering of als oppervlaktelaag - samengesteld object typische schade - corrosie: neiging tot terugkeren naar oorspronkelijke minerale toestand - invloed van lucht, vocht, zuren, basen en zouten opslag - vermijden van direct contact - bewaren in microklimaat (silicagel)

Keramiek en glas

eigenschappen - aardewerk > steengoed > porselein - zand typische schade - breuken, barsten, krassen - verlies glazuurlaag - zoutuitbloei - glasziekte opslag - afgesloten bewaring - ondersteunen op maat