Transcript Gerard Ruijs DENKVAARDIGHEDEN VAN MAATSCHAPPIJLEER MAATSCHAPPIJWETENSCHAPPEN

G.Ruijs LIO dag, maart 2013
DENKVAARDIGHEDEN VAN
MAATSCHAPPIJLEER
MAATSCHAPPIJWETENSCHAPPEN
Gerard Ruijs
ILO/UvA
Broklede
Vaksectie MW
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Nb het verhaal is in ontwikkeling
nog niet ‘’af’’
• Ik nodig mensen uit te reageren/mee te denken
• en als men eruit put gaarne bron vermelden
• [email protected]
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
In deze ppt gaan we in op
• Theorie/onderbouwing
• Basis grammatica / redeneerwijze maatschappijleer/MW
• vormen van ‘’causaal’’ redeneren (dia 22 e.v.)
• Voorbeelden voor in de klas
• vergelijken (dia 46 e.v.)
• Voorbeelden voor in de klas
• Vergelijken en ‘’causaal’’ redeneren (dia 59 e.v.)
• Creatief denken/Argumenteren/debatteren/beoordelen (68ev)
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Theorie/onderbouwing noodzaak hogere
denkvaardigheden
• Waarom vaardigheden oefenen/cumulatief opbouwen?
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Achtergrond literatuur
• HOGERE DENKVAARDIGHEDEN
• BROOKHART + MARZANO
• WAT WERKT IN DE KLAS
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
PROBLEEM: Waarom leren we?
• In het dagelijks leven komt het vrijwel nooit voor
dat je feiten moet kennen als doel op zich…
• Meeste docenten maken toetsen die alleen
herinneren/reproductie vragen…
• Geldt ook voor de beste leraren…
(Susan Brookhart: How to assess higher thinking skills in
your classroom)
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
ML Vragen van verschillende niveaus
• Is de kinderbijslag een sociale verzekering of een sociale
voorziening?
• (weetje)
• Of willen we dat leerlingen kunnen beredeneren wat de
gevolgen zijn van afschaffing van de kinderbijslag?
• (Complexere ‘’als… dan….’’ redenering)
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
PROBLEEM: ‘’mile wide inch deep’’
Leren voor de toets /leren voor reproductie
(niet specifiek voor ML: probleem)
•
Kennen van beschrijvende feiten zoals:
•
•
•
•
•
•
Regelingen in de verzorgingstaat
Stappen in het formatieproces
Bevoegdheden politie justitie
Volgorde in een rechtszaak
Taken/rechten parlement
Leidt tot ‘’Recall’’/ reproductie vragen (standaard toetsen)
onderzocht zou moeten worden wat leerrendement is op langere
termijn (geen transfer)
Mijn indruk: gebaseerd op
•
lesbezoeken aan studenten/toetsen op stagescholen
•
enige kennis van lesmethoden
•
enige ervaring met eindexamens
•
Literatuur die dat beschrijft
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
TAKEN VAN DOCENTEN
Van de Grift, 2010; Van de Grift & Helms-Lorenz, 2011
Wat is/wordt gemakkelijker?
Uitleg geven, orde houden, leerlingen bij de
les betrekken
Wat blijft moeilijk? Ook bij ervaren docenten.
Leerlingen leren denken: hogere
denkvaardigheden
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
COGNITIEVE DENKACTIVITEITENWat is
• Selecteren
• Herhalen
dat?
Hoe doe
je dat?
• Analyseren
• Relaties leggen
• Structureren
• Concluderen
• Toepassen
• Synthetiseren
• Creëren
idem
idem
idem
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
COMBINATIES VAN
DENKACTIVITEITEN
• Informatie zoeken
• Probleemoplossen
• Studerend lezen
Hoe doe je
dat?
1. Probleem analyseren
2. Oplossingsplan
maken
3. Oplossingsplan
uitvoeren
4. Oplossing
controleren en
reflecteren
• Onderzoeken
• Kritisch denken
BIJ ALLE
SCHOOLVAKKEN
Hoe doe
dat?
1.Oriëntatie op de tekst
2.Selecteren van hoofdzaken,
3.Structureren,
4.Zelf bewaken en bijsturen,
5.Herhalen,
6.Controleren.
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
De belangrijkste dia nu alvast :
denkvaardigheden bij Maatschappijleer/MW
Vergelijken
Categoriseren
Inductie/deductie
‘’Causaal’’redeneren / correleren (zit overal bij ml maar
vaak impliciet, bij gs wel in de eindtermen).
5. Afwegen/beslissen (steeds met bepaalde kennis van feiten
en concepten/visies/invalshoeken etc. oorzaak
gevolg/samenhang redeneringen kunnen construeren; om te
komen tot een oplossing/aanpak van de oorzaken)
1.
2.
3.
4.
• Scenario’s uitwerken (idem) is een vorm van ‘’creatief denken’’
waarin lln vergelijk, categoriseren, oorzaak – gevolg – oplossingsredeneringen maken, afwegen en beslissen, induceren, deduceren.
• Als dan… redeneren is daar een vooroefening voor
• Welke komen nog meer vaak voor bij ML??
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
DENKVAARDIGHEDEN
VERHOGEN LEERRESULTATEN
Wang, Haertel & Walberg (1990); Flippo & Caverly (2000);
Zimmerman & Schunk (2001); Nota, Soresi, & Zimmerman
(2004); Ozuru, Dempsey, & McNamara (2009), etc.
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Van der Grift
• Intelligentie bepaald 80% van het leren
• Docent bepaald 20 % van het leren (gemiddelde)
MAAR: er zijn leraren die bij hun leerlingen
• nog niet de helft van de gemiddelde leerwinst bereiken
• die het dubbele van de gemiddelde leerwinst weten te
bereiken
Beroepsruimte
 Zie http://www.rug.nl/education/lerarenopleiding/onderwijs/oratie-van-de-grift.pdf
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Verschil zit m in volgende kwaliteiten
Het observatie-instrument van Van de Grift en Van der Wal
uit 2010
• vraagt leerlingen na te denken over oplossingsstrategieën
• moedigt kritisch denken van leerlingen aan
• stemt verwerking van leerstof af op verschillen tussen
leerlingen
• stemt instructie af op verschillen tussen leerlingen
• biedt zwakke leerlingen extra leer- of instructietijd
• leert leerlingen hoe zij complexe problemen kunnen
vereenvoudigen
• zorgt voor interactieve instructie- en werkvormen
• laat leerlingen hardop denken
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
hanteert werkvormen die leerlingen activeren
stimuleert het zelfvertrouwen van zwakke leerlingen
gebruikt de leertijd efficiënt
geeft duidelijke uitleg van het gebruik van didactische
hulpmiddelen en opdrachten
gaat tijdens de instructie na of leerlingen de leerstof
hebben begrepen
geeft feedback aan de leerlingen
betrekt alle leerlingen bij de les
bevordert dat leerlingen hun best doen
zorgt voor een doelmatig klassemanagement
geeft duidelijke uitleg van leerstof en opdrachten
gaat tijdens de verwerking na of leerlingen de opdrachten
op een juiste manier uitvoeren
zorgt voor wederzijds respect
ondersteunt het zelfvertrouwen van leerlingen
zorgt voor een ordelijk verloop van de les
zorgt voor een ontspannen sfeer
toont in gedrag en taalgebruik respect voor leerlingen
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Wat is ‘’higher order thinking’’?
Brookhart onderscheidt drie soorten definities:
• Leren voor transfer
• Kritisch leren denken
• Problemen leren oplossen
Overlap: maar het gaat steeds om ‘’betekenisvol’’
leren.
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Nieuwe taxonomie Bloom
Original Terms
New Terms
•Creating
• Evaluation
• Synthesis
•Evaluating
• Analysis
• Application
•Analysing
• Comprehension
•Applying
• Knowledge
•Understanding
•Remembering
(Based on Pohl, 2000, Learning to Think, Thinking to Learn, p. 8)
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Taxonomie van Bloom
Misverstand =
• dat recall altijd makkelijk,
• en hogere orde denken altijd moeilijk is
Gaat om
• moeilijkheidsgraad van de stof enerzijds en
• niveau waarmee er over gedacht moet worden
(herinneren vs creëren).
Brookhart p.29
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
voorbeeld: kennis van de functies van straffen is
nodig, maar waarom?
leerlingen kunnen m.b.v.
- concepten als functies van straffen, daad/daderrecht, etc en
- door vergelijking van gegevens over effectiviteit (causaal
redeneren) van soorten straffen
- en door vergelijking van gegevens van andere landen
Een redenering opbouwen over de (on)wenselijkheid van
hogere straffen/ minimum straffen etc (causaal redeneren)
- En de dilemma’s (positieve-negatieve gevolgen; bedoeldeonbedoelde effecten) daarbij aangeven (causaal red. +
vergelijken)
- En zonodig gebruik maken van theorieën over het ontstaan van
criminaliteit. (causaal redeneren)
- En daarmee een afweging maken tussen politieke visies
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Meerwaarde vragen hoger niveau voor
Waar komt die onvrede in Nederland
ML/MW
toch vandaan? Iedereen heeft toch
MLveranderingen
gehad en leren denken
over de
• Als leerlingen complexiteit van
begrijpen
samenleving???
minder stereotype kijk
• Realistischer kijk op politiek en maatschappij leidt tot een
hogere competentie om te kunnen handelen
• Realistischer verwachtingen, dus minder teleurstelling
• b.v. we kunnen het woord representativiteit leren
• Maar als we weglaten welke oorzaken/factoren een rol spelen
waardoor besluitvorming zelden ‘representatitief ‘ kan zijn
• Is het een woord dat teleurstelling voedt (en wordt het een ‘’eis’’)
• Leren betwijfelen ipv. standpunt bepalen!!
• Leren voor transfer (in toekomstige situaties/als burger)
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Causaal redeneren
• Doen leerlingen uitzichzelf: niet gehinderd door kennis
van zaken
• Bij ML/MWE kunnen we leerlingen leren het
systematisch/’’controleerbaar’’ te doen
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Denkvaardigheid ‘Causaal’ redeneren
Leerlingen kunnen oorzaak-gevolg redeneringen maken en
redeneringen formuleren waarin de samenhang tussen
verschijnselen wordt beargumenteerd.
Vaardigheid
- om redeneringen in teksten te herkennen
- om uit tabellen en grafieken die samenhang tussen
verschijnselen te herleiden
- Om zelf leren te argumenteren
- Om goed te kunnen afwegen
- etc
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
‘Causaal’ redeneren/correleren
en problemen oplossen…
Is dat misschien de meest maatschappijleer specifieke
denkvaardigheid? Naast vergelijken?
• Leren analyseren van maatschappelijke/politieke vraagstukken
• Probleem> ongewenste situatie
• Identificeren van oorzaken >
• Kiezen van middelen/oplossing > gewenste situatie
• Leren analyseren en/of onderbouwen van redeneringen/standpunten
• Leren analyseren van waardendilemma’s
• Leren vergelijken van politieke visies
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Preconcepties van leerlingen zijn uit
redeneringen/frames opgebouwd
Constructieve friktie (= nodig voor leren/voor verandering)
• Wordt pas bereikt als de schools kennis de informele
ervaringskennis/preconceopties ‘’raakt’’/beroert.
• De weetjes lijken die voorkennis/preconcepties niet te
beroeren
• Goede cijfers
• Niks veranderd/geleerd
• Zie handboek VD hoofdstuk 7,8,9
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Preconcepties zijn een soort ´Gezonde
misverstanden´ (Franke)
Bijvoorbeeld over samenhang
• strafklimaat/hoogte van straffen en mate van criminaliteit
• Ouderen jongeren frame
• Bezuinigingsnoodzaak frame
• Marokkanenframe
• ……
• Verdringt andere voorstellingen
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Voorbeeld denkvaardigheden:
het leren ontleden van frames
Framing theorie: ‘’bril’’ waarmee maatschappelijke
kwesties worden waargenomen
te ontleden in
• probleemdefinitie
• diagnose: oorzaken-gevolgen/samenhang
• moreel oordeel
• gevoelens
• Oplossingen
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Basisgrammatica/redeneerwijze
• ‘’causaal redeneren’’
NB: Moeten we eerst leren, om daarna te nuanceren
• dat het vaak geen directe oorzaken zijn, maar correlaties;
waarschijnlijkheden/kansen etc
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
basis grammatica van ML MW
Als je theorieën /visies leert/doceert, ga dan op zoek naar de
‘grammatica’: de onderdelen in een
theorie/visie/frame/redenering
NB elke wet is een oplossing voor een probleem, en een visie
op de oorzaak en een idee over de gewenste situatie
probleem
Oorzaken/
samenhang
oplossingen
Gewenste
situatie
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Andere ML voorbeelden
• Vragen we alleen de kenmerken van het Scandinavische en
het Angelsaksische model te kunnen noemen/herkennen
Of
• Kunnen leerlingen de samenhang beredeneren van de
welzijns/welvaartsontwikkeling van landen met een
verzorgingsstelsel in vergelijking met landen zonder?
• En kunnen leerlingen de functies (verzekeren, verheffen,
verzorgen, verbinden) van de verzorgingsstaat onderscheiden
om verschillen tussen landen te analyseren/vergelijken
• En die functies gebruiken voor hun
afweging/overdenken/bepalen standpunt
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
grammatica uit te breiden met
: nog verder uitwerken
Verschillende
Verschillende
visies
probleem
Indicatoren: hoe
meet je een
probleem;
operationaliseren
variabelen:
Soorten
Problemen/Catego
rieen:
Sociaal econ
Sociaal cult
Pol jur
Visies; etc
Oorzaken/
samenhang
Oplossingen
middelen
Indicatoren: hoe
meet je een
oorzaak/samenhang;
operationaliseren
b.v. gericht op
eigen verantw. /
omstandigheden
verbeteren
Korte/lange
termijn
Gewenste
situatie
Bedoelde en
onbedoelde
effecten
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Maatschappijleer denkvaardigheden
1. Vergelijken
2. Categoriseren
3. Inductie/deductie
4. ‘’Causaal’’redeneren (zit overal bij ml maar vaak
impliciet, bij gs wel in de eindtermen).
5. Afwegen/beslissen (steeds met bepaalde kennis van
feiten en concepten/visies/invalshoeken etc. oorzaak
gevolg/samenhang redeneringen kunnen construeren;
om te komen tot een oplossing/aanpak van de
oorzaken)
• Scenario’s uitwerken (idem)
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Wetenschap – politiek denken
Oplossen wetenschappelijke vraagstukken
• Oplossen betekent hier: een antwoord vinden op een
vraag door middel van onderzoeksmethoden: beschrijven,
analyseren, verklaren .
Oplossen politieke vraagstukken
• oplossen cq het ‘wegnemen’ van een maatschappelijke of
politiek probleem
• door de inzet van beleid: d.w.z. de inzet van middelen
• binnen een bepaalde tijd
• wil men een probleem aanpakken/oorzaken wegnemen,
• om op die manier gestelde/gewenste doelen te bereiken,
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
HULPMIDDELEN ‘’CAUSAAL
REDENEREN’’: THEORIE
BETER TE BEGRIJPEN
Colemans boat’
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
.
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Vgl lesmethoden met de oorspronkelijke
theorie:
Bijvoorbeeld de anomietheorie
• Twee onafhankelijke variabelen
- Ideologieën (Als X…)
- kansen idealen te realiseren (Als Y…)
• Als X + Y wrikken ….(dan meer anomie; dan meer kans!! op Z)
Bovendien:
• meerdere gevolgen/afhankelijke variabelen
- Soorten afwijkend gedrag
- Waaronder meer kans op criminaliteit
• Anomie theorie is complexer om te reproduceren dan
stigmatiserings theorie
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Anomie theorie: probleem?
Wat = de oorzaak van verschillen tussen landen
in de mate van criminaliteit
.
conformisme
Soort
ideologie
alternatief
ritualisme
Anomie/
normloosheid
alternatief
retraitisme
rebellie
Mate van
kansen
vervullen
levensdoelen
alternatief
criminaliteit
Differential
association th
ook
middengroepe
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
ander instrument om leerlingen te trainen in
denken in oorzaken en samenhang
• een figuur/diagram/model, waarmee je complexere
processen inzichtelijk zou kunnen maken
• leerlingen kunnen leren denken met meerdere variabelen
• NB hoe komt het dat bij geschiedenis zoveel onderzoek
wordt gedaan het leerredenement van het causaal leren
redeneren, en er bij ML/MW in Ned nog gedacht wordt dat
het wel zonder kan??
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Voorbeelden: maak een diamant
• Over de factoren die een rol spelen bij het later uit huis
gaan van studenten: waarom blijven ze langer thuis
wonen
Of
• Maak een diamant over de verandering van een bevelsnaar een onderhandelingshuishouding
Of
• Waarom turkse kinderen in Zweden meer kans maken op
een hoge opleiding dan in Duitsland of in Nederland
Of
• Het ontstaan van het integratie probleem volgens
Lucassen in vergelijking met Scheffer
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Geven schoolboeken zicht op ontstaan
integratie vraagstuk?
• Niet door leren reproduceren groepen migranten in de
juiste volgorde.
• Misschien wel door aantal visies te vergelijken?
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Voorbeeld ontleden artikel L.Lucassen
probleem / oorzaken/ beslissingen/ actoren
Politieke
waarden
oliecrisis
crisis in
verzorging
staat
omgevings
factoren
Integratie
probleem
Integratie met
behoud eigen taal
cultuur
Welke Regering?
Gezins
Hereniging:
confessionelen
Relatie/beleid
vanuit
moederland
Geen
roulering;
werkgevers
hoogconju
nctuur
Gebruik WAO
Werkgevers/
vakbonden/over
heid
Gelijke
lonen/premies:
vakbonden
Selectie op
Analfabetisme:
werkgevers
Stop op
immigratie/
regering /welke?
En wat deden
migranten
zelf?
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Geeft niet alle factoren:
• Denk nog aan positie toewijzing/positieverwerving (die
factoren zijn nog niet meegenomen)
• En het is geschiedenis: geeft zicht op het ontstaan= niet
meer veranderbaar
• Geeft wel zicht op onbedoelde lange
termijneffecten/gevolgen van korte termijn beslissingen (=
relatieve autonomie sociale processen)
• Volgende geeft wel zicht op factoren die nu nog spelen en
‘’veranderbaar zijn’’; hier is nog beleid op te maken
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
vergelijken
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Hier gaan we causaal redeneren door te
vergelijken
• Waar worden de verschillen tussen de landen door
veroorzaakt
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Factoren die hier worden genoemd
• Voorschoolse opvang (vanaf 2 jaar in Zweden en
•
•
•
•
•
•
•
Frankrijk> minder taalachterstand)
Vroege/latere beslissing beroepsonderwijs>algemeen
vormend/ voorbereidend wetenschappelijk onderwijs
Voor + naschoolse opvang
Etc
Etc
Zie NRC 6 okt 2012 : beste land voor een migrantenkind
Maar kijk ook naar factoren positieverwerving: zoals op
volgende dia
Maak met leerlingen van beide artikelen dia’s een
‘daimond 9’
.
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Denkvaardigheid . Vergelijken
Is een
1. didactische strategie/leeractiviteit
2. vaardigheid maatschappijleer
N.B. Paradox: de denkstap met de meeste leerwinst lieten
we weg uit het ML programma voor de HAVO leerlingen!!
(motief: zou te moeilijk zijn…).
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Vergelijken als didactische strategie c.q.
helpt bij onthouden begrijpen
Marzano (‘’Wat werkt in de klas’’) noemt vergelijken de
meest krachtige didactische strategie (levert meeste
leerwinst op)
Denkstap/Methode: gaat om kunnen identificeren van
overeenkomsten en verschillen (niet alleen
verschillen!!) door:
- Vergelijken (van voorwerpen/situaties en begrippen)
- Classificeren (indelen van situaties in categorieën op basis van
gelijksoortige kenmerken)
- Creëren van metaforen (identificeren basispatroon over situatie
- Creëren van analogieën (identificeren van verbanden tussen
begrippenparen)
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Een maatschappijleerles uit 1338 ….door
vergelijken
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Vergelijken is ook een denkvaardigheid
typisch voor ML/MW?
Onderdeel van het ‘’wetenschappelijk’’ leren denken, leren
‘meten’’, c.q. conclusies trekken; (subdomein A.3)
Voorbeelden uit ons domein A. onderzoeksvaardigheden
informatievaardigheden
• vergelijken van ‘’variabelen’’
• Leren classificeren
• Leren operationaliseren van variabelen (leren ‘’meten’’)
• Leren generaliseren:
• als je een uitspraak doet over een situatie veronderstelt dat
vaak een vergelijking van gegevens (bijvoorbeeld: effect van
taakstraffen vs. celstraffen)
NB: wenselijk: Leren betwijfelen!! In plaats van ‘’standpunt’’
innemen?? (wat betekent dat voor opdrachten
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Hulpmiddelen om te vergelijken
• Venn-diagram
• Vergelijkingsmatrix
• Classificeren
• Analogieën
Nb: kijk of schema’s in schoolboeken deugen!
(b.v. thema’s: vergelijking ideologieën)
Sterkste aanpak is lln zelf schema’s te laten
maken/bij elkaar checken/etc
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Om goed te kunnen vergelijken moet je goed kunnen
classificeren (denkv. 2)
alle partijen zijn voor een eerlijke verdeling…….
en is rechts voor pers vrijheid……
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Venn-diagram
• Vergelijkingsmatrix: eerst classificeren, dan vergelijken
..
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Andere voorbeelden van causaal
redneren d.m.v. vergelijken
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Gebruik van tabellen en grafieken
- Deductie (DV 3) toepassing van een algemene regel op
een specifieke situatie
- Inductie afleiding van een algemene regel uit een
beperkte verzameling specifieke gevallen
- Op de volgende grafiek kan je de theorieën over het
ontstaan van criminaliteit toepassen/afleiden (in
combinatie van kennis van omgevingsfactoren) maar ook
kennis over betrouwbaarheid statistieken
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
..
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Mogelijkheden om lln samenhang te laten
onderzoeken
• Hoogte criminaliteit vergelijken ten opzichte van
• andere periode
• andere landen
• Daarbij : oorzaken criminaliteit kunnen benoemen
• In verband kunnen brengen met (verandering in)
omgevingsfactoren
• hoogte/effectiviteit van straffen kunnen afwegen
• Wensen over strafmaat kunnen relateren aan veiligheidsparadox
Of
• Kosten verzorgingstaat
• (kwaliteit) regelingen relateren in levensomstandigheden
• in vergelijking met mensen in andere
landen/levensomstandigheden
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Creatief denken: Scenario’s:
oorzaak-gevolg-oplossen +
vergelijken+afwegen/beslissen
Mooie oefening: als…. dan …redeneren en dan in
‘’ketens’’ van gevolgen.
Bijvoorbeeld:
• Wat zou er gebeuren als de overheid collectieve
goederen X,Y wel/niet zou ‘verzorgen’….?
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
‘’Wat als…. dan’’ redeneren
causaal redeneren en vergelijken
o Wat zou er gebeuren als de leerplicht niet bestond
o Wat zou er gebeuren als de straffen 2 x zo zwaar
worden
o Wat zou er gebeuren als de immigratie stopt
o Wat zou er gebeuren als de hypotheekrente wordt
afgeschaft
o Voor huizen boven de 3,5 ton
o Of helemaal
o Wat zou er gebeuren als een vlaktaks wordt ingevoerd
o Wat zou er gebeuren als abortus niet meer is
toegestaan
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Wat als….
ode publieke omroep helemaal verdwijnt?
owe een districtenstelsel invoeren?
owe studiefinanciering (weer) inkomensafhankelijk
maken?
owe de kinderbijslag inkomensafhankelijk maken?
Deze vragen zijn betekenisvoller dan leren dat er
kinderbijslag is…
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Leerlijn: als dan…..
• Begin van het jaar: eerst leren redeneren met
gegeven factoren
• Op het eind van het jaar met de kennis van
ML/MW zelf kunnen redeneren
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Praktische lestips vergelijken
• www.gapminder.org of
http://www.newsweek.com/2010/08/15/interactiveinfographic-of-the-worlds-best-countries.html
• http://www.thedailybeast.com/newsweek/2010/08/15/inter
active-infographic-of-the-worlds-best-countries.html
om verschillen in levensomstandigheden te laten zien
of
gebruiken we puberruil om verschillen in
levensomstandigheden als voorbeeld te gebruiken
voor concepten als collectieve goederen; rollen
van de overheid etc.
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Creatief (leren) denken:
Op basis van verkennen probleem; in welke
richting oplossing moet worden gezocht; met
welke voorkennis; met welke beperkingen…
• Nieuwe oplossing bedenken (voor een probleem)
• Scenario denken (welke ontwikkelingen zijn te
verwachten gegeven X, Y, Z)
• Hypothese opstellen
• Advies opstellen
• Beleidsplan maken
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Argumenteren/debatteren
We zouden bij ML/MW lln moeten leren dat
kwaliteit van argumenten wordt beoordeeld op
•
•
•
•
•
•
•
•
Een adequate vergelijking kunnen maken
Goede categorieen hanteren
Inductief/deductief redeneren
Oorzaak gevolg/samenhang – oplossings
redenering
Problemen categoriseren (invalshoeken)
Adequaat generaliseren
Waarden dilemma kunnen schetsen
Afweging kunnen maken: leren betwijfelen?
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
En hoe dit alles te beoordelen??
Maken van rubrics en denk meer aan:
• Redenering is logisch en goed overwogen
dan in tellen van dingen (noemt drie aspecten)
Brookhart p. 36
G.Ruijs LIO dag, maart 2013
Voorbeeld beoordelings criteria
•
•
•
•
Conceptual understanding
Computation and execution
Communication
Insights
Onderdelen antwoorden op meerdere niveau’s uitgewerkt
• bijvoorbeeld: excellent, volgens standaard, onder
standaard
• Brookhart p36