Transcript Presentatie Causaal redeneren bij Maatschappijleer

GRAMMATICA VAN ML/MW
Causaal redeneren bij maatschappijleer
Anne Hemker/ Gerard Ruijs 1 febr 2013
UvA/ILO
Opbouw workshop
Grammatica van ML/MW
• Denkstappen die steeds worden gemaakt maar niet worden
getraind
Theorie over belang van vaardigheden
• Versimpelen!! Leerstof
• Verdiepen begrijpen
Voorbeelden ontleed/redeneer opdrachten in de klas
• uitproberen
Wie doet mee met een klein onderzoek?
Achter heel veel van de ML/MW inhouden
schuilen dezelfde denkstappen:
Kern:
- ‘oorzaak gevolg’ redeneringen / correlaties
- Vergelijken
- Categoriseren
- Inductie/deductie
- Afwegen (mening vormen)
Zelfde denkstappen bij het ‘ontleden’ van:
- Maatschappelijke problemen
- Wetenschappelijke theorieën
- Over invloed media
- Over ontstaan criminaliteit
-
Politieke visies/ideologieën
Samenlevingsmodellen
Oplossingen/beleid
Maar ook bij afwegen
- van b.v. functies van straffen
- van voor en nadelen ( van b.v. evenredige vertegenwoordiging)
- van dilemma’s
- Vormen eigen mening
- Etc etc
Overeenkomsten / verschillen
.
Denkstappen
1.
2.
3.
Wat is het probleem (beschrijven/in kaart brengen/categoriseren)
Bestaat het elders ook/niet? (vergelijken)
Wat is de oorzaak/zijn de oorzaken van het probleem/waar hangt
het mee samen
• Invalshoeken
• Hoofd/kernconcepten
4.
Hoe kunnen we dat onderzoeken?
• De cyclus van waarneming (variabelen benoemen/operationaliseren)- hypothese -
toetsbare voorspelling - experiment/waarneming - verificatie/falsificatie - theorie
5.
Is er wat aan te doen?
• b.v. lotsidee of b.v. privesfeer enerzijds of maakbaar anderzijds)
6.
7.
Wat is de gewenste situatie
Wat zijn mogelijke aanpakken/oplossingen/wat zijn onbedoelde
gevolgen (dilemma)
(vergelijken met andere landen/tijden)
Onze hypothese is …… t helpt leerlingen en
docenten
• Door een begrip, maatschappelijk vraagstuk, theorie,
beleid, … samen met de leerlingen te ontleden werken
we aan diepgaander begrijpen.
• … en kunnen wij zelf nagaan of wij helder zijn in onze
uitleg/ begeleiding.
Zelf onderzoek doen?
• Meer werkvorm (om het te leren)
• Dan afvraagbaar op het examen
het leren van die denkstappen is ‘geen
doel op zich’
Het gaat erom Ml/MW makkelijker/ betekenisvoller te maken
Het gaat om vaardigheden
Het gaat om attitude doelen
• ‘Kritisch leren denken:
• Denkstappen kunnen volgen/
ontleden en systematisch tegendeel
leren onderzoeken en afwegen >>
• Argumentatievaardigheden;
• Leren beoordelen van gegevens
• Open denkhouding stimuleren,
incl. ‘geletterdheid’ en
‘gecijferdheid’;
• Problemen kunnen oplossen en
alternatieven bedenken;
• Controleerbaar maken:
navolgbaar en onderscheiden
beweringen vs conclusies
onderzoek.
• Etc …
•
•
•
•
•
nieuwsgierigheid en verwondering
opwekken;
Bereidheid te betwijfelen en dus eigen
standpunten formuleren en toetsen aan
de werkelijkheid;
Kritisch leren staan t.o.v. informatie =
jezelf hinderen met kennis en
vaardigheden ≠ scepsis;
Balans distantie en betrokkenheid;
Vertrouwen in mogelijkheden
degelijk/goed onderzoek te doen /kennis
genereren
Etc …
Nu vaak:
onderzoek los van MW/ML inhoud
Domein A los van de andere domeinen
• In de eindtermen
• In de schoolboeken
• Bijvoorbeeld theorieën worden vaak niet uitgelegd
• Wel het (statistische) verband: behandeld als abstracte (macro
theorieën) (
• moeten leerlingen maar geloven/uit hun hoofd leren)
• Niet
• in termen van het proces dat er achter zit
• niet door vergelijken van theorieën
• niet door operationaliseren/
• niet door onderzoeksgegevens
leerlingen zitten boordevol
‘’gezonde misverstanden’’: ook die is te
‘’ontleden’’
leerlingen komen met informele kennis binnen; met pre- en
misconcepties:
• vaak opgebouwd uit oorzaak gevolg veronderstellingen
• met onkundig vergelijken
• gebaseerd op affecties/’ervaringen’ /horen zeggen/
• gelinkt aan identiteit
Schoolse kennis raakt vaak de informele kennis niet:
• dan geen ‘’constructieve frictie’’ en verandert er weinig
in het denken van leerlingen
• voor conceptual change (leren) moeten wij
constructieve frictie organiseren
Vgl. Comtes drie stadia van kennis
Ontwikkeling leerling herkenbaar in de drie stadia …
A. Geloof - aannemen: pre/misconcepties/ ‘gezonde
misverstanden’/ ‘schoenveterdenken’ (bijv.
criminaliteit of bij allochtonenprobleem)
B. Metafysich denken - veronderstellen: speculatie
(bijv. brute moord M Vaatstra = allochtoon)
C. Positieve stadium - weten/ kunnen: ‘Erklären’: meer
statistiek/ empirie/ kwantitatief onderzoek en
‘Verstehen’: meer begrijpen/ doorzien/ kwalitatief
onderzoek
Nu naar een voorbeeld/vraagstuk/context
• Want de bedoeling is dat leerlingen daar kritisch naar
leren kijken
• Met concepten/inhouden en met vaardigheden naar een
context leren kijken
Context/casus/vraagstuk
.
•
ANOMIE THEORIE
WAAROM VERSCHILLEN SAMENLEVINGEN IN DE MATE VAN CRIMINEEL GEDRAG??
.
Anomie theorie: naar voorbeelden/empirie
Op deze casus
• Zijn ook andere theorieën toepasbaar
• Kennis/vaardigheden van interpreteren van statstieken
• etc
Denkschema visies politieke partijen
vergelijkbaar
HULPMIDDELEN OM
THEORIE BETER TE
BEGRIJPEN
Colemans boat’
.
.
Weber’s boot
Arabische lente?
4 boten voor de bindingstheorie
• Affectieve bindingen
• Economische bindingen
• Cognitieve bindingen
• Ideologische bindingen
• Van welke boten kan de overheid de richting bijsturen??
• En hoe zit de anomie theorie nu in elkaar (covariatie)
• 2 ‘’als dan’’redeneringen: als die samengaan dan…..
• Ongelijkheid zelf is niet de verklarende variabele
• Dan nog ontstaat begrip pas door het kennen van het mechanisme
‘’onder water’’ en niet alleen door het macro verband te kunnen
reproduceren
Voorbeeld cultivatie theorie
http://desterke.wordpress.com/2008/10/14/cultivatietheorie/
Voorbeelden
• Leg het verschil uit tussen preventie en repressie met
behulp van 2 verschillende Colemans boten.
• Maak voor elk soort binding een uitleg met een colemans
boot
• Ontleed de uses and gratifications theorie met een
colemans boot
Nog een ander instrument om leerlingen te
trainen in denken in oorzaken en samenhang
• een figuur/diagram/model, waarmee je complexere
processen inzichtelijk zou kunnen maken
• leerlingen kunnen leren denken met meerdere variabelen
• NB hoe komt het dat bij geschiedenis zoveel onderzoek
wordt gedaan het leerredenement van het causaal leren
redeneren, en er bij MW in Ned nog gedacht wordt dat het
wel zonder kan??
Voorbeelden: maak een diamant
• Over de factoren die een rol spelen bij het later uit huis
gaan van studenten: waarom blijven ze langer thuis
wonen
• Of
• Maak een diamant over de verandering van een bevels-
naar een onderhandelingshuishouding
• Of
• Waarom turkse kinderen in Zweden meer kans maken op
een hoge opleiding dan in Duitsland of in Nederland
Jullie opdracht vandaag
• Hierbij 9 oorzaken voor een moeizame integratie
• Leg ze in een logisch verband
• In tijd
• Direct
• Bovenaan het
De verklaring volgens Scheffer
Oorzaken/effecten beleidskeuzen m.b.t.
integratie Turken en Marokkanen in Ned.
Meerwaarde? Ervaringen?
Aanbod: toepassen eigen lessen ism
Anne en Gerard
• Zoeken (2 – 5) docenten die willen werken met aantal
besproken ‘tools’ en willen komend half jaar (tot zomer
2013) meewerken aan onderzoek
• Hypothese onderzoek: expliciet aandacht voor
causaliteit/verbanden/denkstappen in lessen (mbv deze
visuele tools) traint de lln beter en maakt leeresultaat
beter…
• Publicatie resultaten
• Mail naar
• [email protected]
• [email protected]
Voorbeelden van lessen
• http://www.essener.nl/downloads/Onderzoek%20doen_%
2020474%20EXKAT%20Deel%201%20Onderzoek.pdf
• Beschrijf een omgekeerd causaal verband tussen
burengerucht en ongelukkig zijn m.b.v. de coleman’s boot
SE Vraag 6v
• 2p
•
•
20.
Leg uit dat je op grond van de
cultivatietheorie kan argumenteren dat
uitzenden van bepaalde programma´s minder
wenselijk is.
Proeve van antwoordmodel: kunnen we vragen zo formuleren/instructie +
lesmateriaal zo aanpassen dat leerlingen zelf gaan denken in variabelen bij een
theorie; van vergelijken van effecten: als variable X dan meer kans op effect Y:
kunnen we gaan beoordelen op het inzicht op het diepere onder water poroces
• De cultivatietheorie: onderscheidt drie? variabelen
• - de mate van TV kijken (hoe geoperationaliseerd?)
• + de mate van videospelletjes doen
maakt
• - de kans op verwarren van fictie en werkelijkheid (idem)
• - waardoor de kans op verandering van gedrag (idem?)
• http://desterke.wordpress.com/2008/10/14/cultivatietheorie/
• De cultivatietheorie stelt dat de kans dat mensen die veel t.v. kijken vaker de
werkelijkheid op televisie verwarren met de ‘echte werkelijkheid’ dan mensen die
weinig t.v. kijken.
• Mensen die heel veel kijken naar extreem gewelddadige programma’s lopen
meer kans te gaan denken dat de samenleving extreem gewelddadig is
daardoor neemt de kans toe dat zij zich daardoor ook meer gewelddadig gaan
gedragen. (is dit aangetoond? Met significante verschillen…..??) Dat zou een
argument kunnen zijn om extreem gewelddadige tv programma’s maar niet uit te
zenden ook al is de kans klein.
Opgave SE 5H ML
.
In het NRC van 6 oktober 2012 staat een verslag
van een onderzoek dat Turkse kinderen in Zweden
en Frankrijk beduidend minder kans hebben op
voortijdig schoolverlaten en meer kans hebben op
het afronden van een hogere opleiding dan in
Nederland of Duitsland.
3pt 12. Leg uit op welke manier deze verschillen
tussen de landen gevolgen kunnen hebben voor de
mate in cohesie in een land. Maak in je antwoord
gebruik van de begrippen cognitieve bindingen en
economische bindingen
Betrouwbaarheid/validiteit
• In Zweden gaan zes keer zoveel kinderen van Turkse
gastarbeiders naar het hoger onderwijs als in Duitsland. Het
gaat om kinderen met dezelfde achtergrond (opleiding etc), in
veel gevallen kwamen hun ouders uit dezelfde streek.
• De manier waarop het onderwijs in die landen is
georganiseerd heeft een groot effect op het succes, of het
falen, van de migrantenkinderen. (Bijvoorbeeld vroege
selectie/splitsing VMBO niveau Havo VWO in Ned heeft
nadelig effect).
• Het is een van de conclusies uit een grootscheeps Europese
onderzoek naar 'de tweede generatie'. De school- en
arbeidsloopbanen van tienduizend jonge volwassenen werden
vergeleken. Ze kwamen uit dezelfde etnische groepen, maar
woonden in acht verschillende landen: Nederland, België,
Duitsland, Frankrijk, Spanje, Zweden, Zwitserland en
Oostenrijk.
vervolg
• In Zweden gaat minder dan 10 procent van de tweede generatie
Turkse jongeren zonder diploma van school. Bijna 30 procent gaat
naar het hbo of naar de universiteit. In Duitsland bereikt maar 5
procent van de tweede generatie Turkse jongeren een hogeschool of
universiteit. In Duitsland valt een derde zonder diploma uit, net als in
België trouwens.
• Nederland is een middenmoter: ruim een kwart van de Turkse
jongeren valt uit. Ruim een kwart studeert aan een hogeschool of
universiteit
• In de Volkskrant van 17 oktober 2012 stond een berichtje dat de crisis
jonge migranten hard treft in Nederland: de werkloosheid stijgt in die
groep veel harder dan onder autochtone jongeren.
Opgaven
• 3pt
• 3pt
13. welke variabelen zijn in het onderzoek betrokken?
14. leg uit op welke manier de onderzoekers hebben
gezorgd voor betrouwbare en valide gegevens
Een schets van een lessen’reeksje’’
Les aandacht richten
Bron/materiaal
doel
Werkvorm/
opdracht
leeractiviteiten
Humanistische ouders
zelfverzekerd
Verwonderen
Motiveren
Denken delen
uitwisselen
Voorkennis ophalen
Inductie/deductie
Vergelijken…..
Orienteren
begrippen
onderzoek doen
Klassikaal
bespreken
Lessen belang van onderzoek/
betrouwbare gegevens/
belangen onderscheiden > leren betwijfelen
Doel
werkvorm
nderscheiden
belangen
Bronnen/materiaal
leeractiviteiten
Motiveren/
Verwonderen
’Popper’
CBS Griekenland
Politieke
belangen
onderscheiden
Onderzoek
farmaceutische
industrie
Economische
belangen vs.
‘’gezondheid’’
Waarden
dilemma’s
‘Helder statistiek’
Politieke
belangen
Stapeltjes
Status/macht
Casus ‘Maarten’
Snel scoren
politie/justitie
You tube kijken
Denkfouten
achterhalen
DDU,
nabespreken
Inductie deductie
> falsifiëren
Causaal redeneren/correlatie
leren betwijfelen
Bronnen/materiaal doel
Werkvorm/
opdracht
leeractiviteiten
burengerucht
Bedenk
omgekeerde
‘theorie’’
Causaal
redeneren
Hypothese
opstellen
Leren
betwijfelen
Causaal
redeneren/
Correlatie
Hypothesen/
theorieën
kunnen
ontleden/
betwijfelen
Zelf’esteem’
idem
idem
Voorbeelden van nuttig SW onderzoek
Bronnen/
materiaal
Doel
Schoolprestaties
verschillende landen
Onderzoek ontleden in
variabelen;
correlaties/operationalis
eren/indicatoren/
oorzaken/samenhang
Causaal redeneren
Vergelijken
Generaliseren
Vergelijken effect van
straffen
idem
Causaal redeneren/
correlatie
Vergelijken
Generaliseren
Vergelijken landen
m.b.t. vertrouwen in
politiek
http://www.thedailybeas
t.com/newsweek/2010/
08/15/interactiveinfographic-of-theworlds-bestcountries.html
werkvorm
leeractiviteit
Achterhalen
variabelen/operationalis
eren
Meetniveau’s
Causaal redeneren/correlatie
Variabelen
Bronnen/
materiaal
Doel
werkvorm
leeractiviteit
Op kamers gaan
Vanuit meerdere
oorzaken/samenhangen leren
denken
Opdracht diamant
vullen
Onderscheiden
causaal/
redeneren
Hypothesen
opstellen
Colemans boot
ontwerpen
Hypothesen leren
opstellen
Ontstaan
onderhandelingshuishouding
idem
Creatief
toepassen?
idem
idem
Toepassen op bestaande
kennis/theorieën
Bronnen/
materiaal
Doel
werkvorm
leeractiviteit
lesboeken
Leren vergelijken
theorieën invloed
media
Opdracht:
Ontleden van
theorieën in
variabelen en
vergelijk elke
theorie m.b.t.
richting invloed
Ontleden in
variabelen/
operationalisaties/
richting vd invloed/
vergelijken
lesboeken
Leren vergelijken
theorieën
criminaliteit
Opdracht
Idem +
Onderscheiden Vergelijken/ondersch
van variabelen eiden
die politiek
interessant
zijn/maakbaar
lesboeken
Is er wel een kloof Opdr:
Vergelijken/onderbou
Gaarne
• feed back
• bruikbare bronnen
• les ideeën
• werkvormen
• etc
A. Signaleren en ontleden causale relatie
• Signaleren: wat is het probleem (bijv. criminaliteit in grote
steden)/ wat te verklaren (bijv. globalisering)
• Ontleden 1: Welke vooronderstelde relatie(s) kennen/ hebben
we? – Hypothese(s)
• Ontleden 2: Correlatie/ schijnverband of causaal verband
• Context benoemen – causale veld
• Benoemen diverse factoren – operationaliseren
• Aard van factoren beschrijven: inhoud (bijv. soc, econ, pol), richting
(oorzaak of gevolg)/ korte of lange termijn/ invloed direct of indirect/
noodzakelijke of waarschijnlijke werking – variabelen benoemen
• Factoren organiseren: welke werken samen (conjuncties), tegen
(disjuncties) of zijn onafhankelijkheid
• Relatie(s) analytisch beschrijven: centrale factor, de causale keten en
mate van afhankelijkheid - herformuleren hypothese
B. Checken en begrijpen causale relatie
• Checken
• Kloppen de feiten? Onderzoek doen: bronnen en empirie
• Complexiteit aangeven (maatschappij!): aftasten van meer
factoren, afwegen conjuncties en disjuncties, contexten vergelijken
in tijd/ plaats
• Verstehen: betekenis geven op persoon-handling-niveau
• Falsifiëren: wat-als-benadering (andere factor centraal stellen)
• Begrijpen
• Hypothese verwerpen/ herformuleren
KENNIS: (GEEN DOEL OPZICH!!: niet op reproductieniveau gaan
afvragen!?)
volgende begrippen kunnen herkennen/kunnen toepassen (c.q. kunnen
gebruiken om
1e) onderzoeksresultaten te analyseren/kritisch te leren waarderen
2e) analyse- en redeneervaardigheden/argumentatievaardigheden
• theorie
• hypothese
• categoriseren
• vergelijken
• variabele (een veronderstelde eigenschap/kenmerk van een groep waarvan je effect op
•
•
•
•
andere variabele wil onderzoeken)
• Operationaliseren (van de kernconcepten b.v.)
• Indicatoren (voor de kernconcepten tenminste?)
• waarden, meetniveaus (van de kernconcepten)
causaal verband (kunnen) onderscheiden van waarschijnlijkheid
• afhankelijke variabele
• onafhankelijke variabele
• ceteris paribus principe
Correlatie / covariatie
kwalitatief onderzoek
kwantitatief onderzoek
Kennis vervolg
• onderzoeksmethoden
• enquête
• interview
• experiment
• Observaties
• Mbv bestaande onderzoeksgegevens
• onderzoeks groep/controlegroep
• statistisch bewijs
• representativiteit
• significantie
• betrouwbaarheid
• validiteit
• Generaliseren /
NB: onderzoeksvaardigheden/causaalredeneren is ook van belang m.b.t ‘’hogere’’
denk/redeneervaardigheden m.b.t.
- voorspellen (waarschijnlijkheid)
- probleem oplossen
Maar ook om ‘’conceptual change’’ te bewerkstelligen: de mis- of preconcepties waarmee
leerlingen binnen komen zijn weerbarstig: juist door begrip van het proces ‘’onder water’’ (zie dia
11) lukt het misschien om stevig verankerde misconcepties te veranderen, omdat er begrip op een
dieper niveau ontstaat.
VAARDIGHEDEN
• logisch (causaal) kunnen redeneren
• Een theorie/een hypothese kunnen ontleden
• variabelen uit een tekst kunnen halen
• (zelf variabelen voor een klein onderzoek kunnen bedenken)
• kunnen bedenken welke andere variabelen je dan constant moet houden
• een causaal verband van een correlatie kunnen onderscheiden
• Leren denken in termen van kansen/waarschijnlijkheid; in plaats van
•
•
•
•
dichtgetimmerde verbanden
• zelf een theorietje kunnen opstellen over een causaal verband/
waarschijnlijkheid
• zelf een hypothese kunnen opstellen
kunnen ontleden hoe een begrip is geoperationaliseerd
• zelf een begrip kunnen operationaliseren?
• zelf indicatoren bedenken voor een moeilijk meetbare variabelen
herkennen onderscheiden of een onderzoek beschrijvend of verklarend;
beleidsvormend is
betrouwbaarheid van gegevens/ validiteit conclusies kunnen beoordelen
• m.b.v. argumenten/ m.b.t. onderzoeksmethoden
• representativiteit van gegevens kunnen beoordelen
kunnen beoordelen in hoeverre je vanuit bepaalde gegevens kan/mag
generaliseren/ voorspellen
Docentendag weer verder????
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Wetenschappers waarschuwen voor gebruik kieswijzer als stemhulp (vkr 5 sept 12
Het beste land voor een migrantenkind NRC 6 0kt 12
n de psych lukt bijna elke proef NRC 7 okt 12
Crisis treft jonge migrant hard Vkr 17 ok 12
Zware strijd voor eerlijke griekse statistieken Vkr 9 juni 12
Welgestelden iets gelukkiger en gezonder vkr 15 mei 12
Straatcultuur in plaats van marokkaans racisme 15 mei 12
Fraude raakt Stapel, niet de wetenschap Vkr 9 sept 12
Homo is in Nederland het beste af Parool 6 sept 12
Sleutelen aan planten tegen wereldhonger Vkr 30 aug 11
Vrije wil meet je niet met hersenscan Vkr 15 sept 2011
Investeren in peuter is goed voor de economie NRC 6 sept 12 (oratie)
Ernstig misbruik of valt het mee (vkr 13 okt 12 (over de pleegzorg)
Misstand of misverstand (over misbruik collectieve middelen) NRC 7 okt
NRC vierluik hoe wetenschap de waarheid kneed 13/14 okt 12
Eigenlijk pubert het brein wel zp prettig (vkr 15 sept 12
Aan de leiband van de Hond vkr 1 sept 12 (over invloed peilingen)
Nederland in pessimisme top 3 vkr 22 sept 12
Alles biologisch kost 6x zoveel land vkr 6okt 12
Electrische auto vervuilt meer vkr 6 okt 12
forensentaks is milieuverpestsubsidie vkr 22 sept 12 (argumentenfabriek)
We hebben migrant hard nodig Vkr 19 okt 12 (zweedse minister)
Nederlandse kinderen blijven te vaak zitten vkr 29 maart 12
Voor de kosten van 1 km snelweg kan prorail alle seinen vernieuwen