Transcript Leerlijn Geschiedenis bovenbouw VMBO KGT StudioVO | PDF

Leerlijn Geschiedenis bovenbouw VMBO KGT StudioVO
Auteur
VO-content
Laatst gewijzigd
29 April 2016
Licentie
CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie
Webadres
http://maken.wikiwijs.nl/51685
Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
Wikiwijsleermiddelenplein is hét onderwijsplatform waar je
leermiddelen zoekt, vergelijkt, maakt en deelt. Stel zo voor iedere
onderwijssituatie de optimale leermiddelenmix samen.
Inhoudsopgave
Geschiedenis vmbo-kgt34
Docentenhandleiding
Leerjaar 3 + 4
T1 Koloniale relatie
T2 Industriële samenleving
T3 Sociale zekerheid
T4 Cultureel-mentale ontwikkelingen
T5 Koude oorlog
Staatsinrichting
Historisch overzicht 1900 - 1945
Historisch overzicht vanaf 1945
Examentraining
Over dit lesmateriaal
Pagina 1
Leerlijn Geschiedenis bovenbouw VMBO KGT StudioVO
Geschiedenis vmbo-kgt34
U bevindt zich in de Stercollectie geschiedenis voor voor leerjaar 3 en 4 VMBO KGT van Stichting VO-content
. De stercollectie is ontwikkeld op basis van de eindtermen voor het vak geschiedenis. Een Stercollectie wordt
onderhouden en geactualiseerd volgens een kwaliteitszorgsysteem van SLO.
Docentenhandleiding
StudioGeschiedenis VMBO KGT is de stercollectie Geschiedenis voor klas 3 en 4 VMBO KGT
binnen VO-content.
Een stercollectie is leermateriaal dat voldoet aan het kwaliteitszorgsysteem dat ontwikkeld is door
de SLO.
Kenmerken van de stercollectie geschiedenis:
- werkboek en leerboek vervangend
- in hoge mate interactief
- geplaatst in een leerlijn.
Een leerlijn is (definitie SLO) een beredeneerde opbouw van tussendoelen en inhouden, leidend
naar een einddoel.
De leerlijn geschiedenis voor de bovenbouw bestaat in het totaal uit 8 thema's. .
Ieder thema bestaat uit A een korte inleiding op het thema, B een aantal opdrachten en C een
afsluiting.
A Inleiding Thema
Naast een korte introductie van het thema vinden de leerlingen in de inleiding de leerdoelen van het
thema en een werkplan waarop ze kunnen bijhouden welke onderdelen ze afgerond hebben.
B Opdrachten
Ieder thema bevat een aantal opdrachten waarin een deelaspect van het thema aan de orde komt.
C Afsluiting
De afronding van het thema bestaat uit een samenvattende eindopdracht. In de eindoprdacht komen
alle leerdoelen van het thema terug.
Docentendeel
Log in op de website van VO-content om het docentenmateriaal bij de Stercollectie te downloaden.
Als u nog geen account heeft, dan kunt u deze aanvragen.?
Feedback, vragen of opmerkingen:
Pagina 2
Leerlijn Geschiedenis bovenbouw VMBO KGT StudioVO
Mail naar [email protected] opmerkingen, feedback en/of vragen over de Stercollectie
Geschiedenis.
Pagina 3
Leerlijn Geschiedenis bovenbouw VMBO KGT StudioVO
Leerjaar 3 + 4
T1 Koloniale relatie
Koloniale relatie tussen Indonesië en Nederland
De Nederlandse bemoeienis met wat later Nederlands-Indië en nog later Indonesië is gaan heten,
stamt uit het begin van de 17e eeuw toen de Vereenigde Oostindische Compagnie (VOC) werd
opgericht om handel met de Oost te drijven.
Na een korte periode van Engelse heerschappij krijgt Nederland het gezag over Nederlands-Indië in
1816 weer terug. Vanaf dat moment is het officieel een Nederlandse kolonie. Het enorm uitgestrekte
gebied verdeeld over duizenden eilanden met verschillende volken en culturen wordt gaandeweg tot
een eenheid gevormd. Tegelijkertijd komt er een nationalistische beweging op gang die streeft naar
meer invloed voor de lokale bevolking.
Na de Tweede Wereldoorlog en de Japanse bezetting van het eiland is de nationalistische beweging
sterk genoeg om de Nederlandse autoriteiten uit te dagen. Vlak na de Japanse capitulatie roept
Soekarno de onafhankelijkheid van Indonesië uit.
Na twee militaire pogingen van Nederland om zijn gezag weer te vestigen, gaat de Nederlandse
regering in 1949 overstag en draagt het de soevereiniteit over aan de nieuwe regering van Indonesië.
In twaalf opdrachten komen de belangrijkste onderwerpen binnen de koloniale relatie tussen
Nederland en Nederlands-Indië aan bod.
Thema : Koloniale relatie
In dit thema ga je aan de slag met de volgende opdrachten:
- VOC
- Specerijenhandel
- Nederlands Indië
- Suezkanaal
- KNIL
- Cultuurstelsel
- Ethische politiek
- Japans bestuur
- Nationalistische beweging
- Indië verloren
Pagina 4
Leerlijn Geschiedenis bovenbouw VMBO KGT StudioVO
- De nasleep
- Poncke Princen
T2 Industriële samenleving
Industriële samenleving in Nederland
Het proces van industrialisering kwam in Nederland laat op gang als je dat vergelijkt met soortgelijke processen
elders. In de omschakeling van ambachtelijke naar fabrieksmatige productie liep Nederland 50 jaar op België
achter en wel 100 jaar op Groot-Brittannië. Daar zijn verschillende oorzaken voor aan te wijzen. De
industriepolitiek van de overheid was vooral gericht op de zuidelijke provincies. Deze regio ontwikkelde zich in
snel tempo tot industrienatie nadat het zich als België had losgemaakt van Nederland. In de noordelijke delen
van Nederland was de industrialisatie nog niet in gang gezet. Het was van oorsprong vooral een handelsnatie,
maar de Franse bezetting zijn plaats in de wereldhandel kwijtgeraakt. Ook het verlies van koloniale gebieden
had zijn invloed. De Britten hadden die positie overgenomen en beschikten daardoor over een veel betere
toevoer van grondstoffen. Daar kwam nog bij dat de stoommachine, destijds de katalysator bij uitstek voor
vernieuwing in de productie, in Nederland minder snel aansloeg. Dat kwam door de gerichtheid op wind- en
wateraandrijving én door de prijs van de steenkool. Kolen werden alleen in het zuiden gewonnen en transport
naar de economische centra in Nederland was duur. Pas nadat de infrastructuur zodanig was verbeterd dat de
kolen overal goedkoop konden worden aangevoerd, kreeg de stoommachine zijn kansen.
Thema: Industriële samenleving
In dit thema ga je aan de slag met de volgende opdrachten:
- Van ambacht tot stoommachine
- Stoommachine en krukas
- Lopende band
- Werkende kinderen
- Kolen in Limburg
- Textielindustrie
- Klassenstrijd
- Stakingen
- Vakbonden
- Elektriciteit aan huis
- Zware industrie
Pagina 5
Leerlijn Geschiedenis bovenbouw VMBO KGT StudioVO
- Globalisering
T3 Sociale zekerheid
Sociale zekerheid en verzorgingsstaat in Nederland
Armoede is van alle tijden en dat geldt ook voor hulp. Al in de bijbel en de koran wordt er gehamerd
op naastenliefde en het helpen van de behoeftigen. Armenzorg is eeuwenlang een zaak geweest van
burgers onderling.
Tot het proces van industrialisering op gang komt. Stoommachines, mechanisering van de landbouw,
de opkomst van de massaproductie in fabrieken, het gevolg was een snelle toename van het
proletariaat en van armoede. Zo snel dat het particulier initiatief het niet meer kon bijbenen.
Langzaam wordt de rol van de overheid in de bestrijding van de armoede groter. Het gevolg is, in de
tweede helft van de twintigste eeuw, een echte welvaartsstaat, een verzorgingsstaat, waar niemand
meer in diepe armoede hoeft te leven. Wat er ook gebeurt, ziekte, werkloosheid,
arbeidsongeschiktheid of ouderdom, er is een sociale voorziening of verzekering om op terug te
vallen.
Dat het geen stilstaande situatie oplevert, is ook duidelijk. De verzorgingsstaat is voortdurend in
ontwikkeling, ook al omdat telkens moet worden bepaald hoe een en ander moet worden betaald en
door wie de kosten ervan moeten worden opgebracht. Het voorlopig laatste stadium van die
ontwikkeling is al wel de participatiesamenleving genoemd.
In dit thema 12 opdrachten over het ontstaan van de sociale zekerheid.
Thema: Sociale zekerheid
In dit thema ga je aan de slag met de volgende opdrachten:
- Crisisjaren
- Naar sociaal recht
- Trekken van Drees
- Armenhulp
- Werkverschaffing
- Sociale verzekeringen
Pagina 6
Leerlijn Geschiedenis bovenbouw VMBO KGT StudioVO
- Kinderbijslag
- Kinderopvang
- VUT
- Pensioenen
- Flexibel werken
- Participatiesamenleving
T4 Cultureel-mentale ontwikkelingen
Niets is voor de eeuwigheid. Alles verandert. Maar het tempo waarin de veranderingen sinds de Tweede
Wereldoorlog plaats hebben is hoger dan in alle eeuwen daarvoor. Van braaf, gezapig en hardwerkend in de
jaren ’50 naar rock ’n roll en protest in de jaren ’60. De opkomst van jeugdculturen verandert de omgang tussen
generaties, emancipatie van vrouwen haalt de traditionele rolverdeling overhoop. Ondertussen groeit de
bevolking en de welvaart. De zuilen van de samenleving storten ineen zonder dat het bouwwerk zelf wordt
vernield. De kerken lopen wel leeg.
En dan, na een periode van doemdenken eind jaren ’70 en een dip in de economie in de jaren ’80 is het de beurt
aan internet. Het world wide web verovert de huiskamers en de laatste jaren is nagenoeg iedereen continu
online via het een of andere sociale medium. Misschien dat de overgang van jager-verzamelaar naar boer de
mens meer heeft gebracht dan de microprocessor, en zonder de industriële revolutie was de hele naoorlogse
ontwikkeling niet mogelijk geweest, maar in onze eigentijdse geschiedenis is ons leven vaker dan ooit
ondersteboven gehaald.
Een tijdreiziger uit de vijftiger jaren zou weinig meer begrijpen van onze tijd. Onze manier van denken, ons
taalgebruik, onze omgangsvormen en gedrag, ons consumptiepatroon, wat we belangrijk vinden, onze
vrijetijdsbesteding, noem maar op, het is onherkenbaar veranderd.
In 12 opdrachten wordt die cultureel-mentale ontwikkeling in Nederland na 1945 neergezet.
Thema: Cultureel-mentale ontwikkelingen
In dit thema ga je aan de slag met de volgende opdrachten:
- Wederopbouw en vernieuwing
- Verzuiling
- Opkomst van de tv
Pagina 7
Leerlijn Geschiedenis bovenbouw VMBO KGT StudioVO
- Make love not war
- Iedereen een auto
- Protesten
- Lege kerken
- Emancipatie
- Energiecrisis
- Multiculturele samenleving
- De microprocessor
- Sociale media
T5 Koude oorlog
Koude Oorlog
Bijna een eeuw lang, de hele 20e eeuw, stonden twee revolutionaire ideologieën, twee totaal
verschillende ideeënstelsels, tegenover elkaar. Als vijanden, vol wantrouwen en tot de tanden
bewapend.
In 1917 werd de Russische tsaar verjaagd en de weg vrijgemaakt voor de eerste communistische
staat ooit. De communisten willen af van de ongelijkheid tussen mensen en er moet een eind komen
aan verschil in macht op basis van eigendom. Bedrijven, fabrieken en boerderijen gaan over in de
handen van het volk. Niet dat het hele volk het daar nu voor het zeggen krijgt, de staat treedt op
namens het volk. De staat dat is de communistische partij. De partijleiding regelt het bestaan van zijn
burgers bijna vanaf de wieg tot aan het graf.
Andere partijen dan de communistische zijn er niet en als er wat te kiezen valt, dan is dat alleen
binnen de communistische partij. Want die treedt immers op namens het volk. Als je het daar niet
mee eens bent, wordt je al snel als vijand van het volk gezien.
De Amerikaanse ideologie staat er diametraal tegenover. Daarin is ook een belangrijke rol voor het begrip
gelijkheid, maar dan in de zin dat iedereen gelijke kansen zou moeten hebben. Wat je er van maakt is je eigen
verdienste, of je eigen falen. Mensen zijn verantwoordelijk voor zichzelf. De staat moet zich zo weinig mogelijk
met het leven van mensen bemoeien. Iedere bestuurder van de staat wordt via verkiezingen aangewezen en
iedereen mag zeggen wat hij wil.
Geen wonder dat de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie een gespannen relatie hadden. Vanaf de Tweede
Wereldoorlog sprak men zelfs van een oorlog, de Koude Oorlog. Landen en volken in Europa waren gescheiden
Pagina 8
Leerlijn Geschiedenis bovenbouw VMBO KGT StudioVO
door een IJzeren Gordijn. Het duurde tot het eind van de jaren ’80 voor er een eind kwam aan de vijandschap.
In 12 opdrachten komt de Koude Oorlog voorbij. Het begint ongeveer met de deling van Duitsland en eindigt met
hereniging van ervan.
Thema: Koude Oorlog
In dit thema ga je aan de slag met de volgende opdrachten:
- Samen tegen Hitler
- Jalta en Potsdam
- Twee ideologieën
- Blokkade Berlijn
- NAVO en Warschaupact
- Rode gevaar in Azië
- Berlijnse muur
- Cubacrisis
- Opstanden in het oostblok
- DDR en stasi
- Glasnost - Perestrojka
- Duitsland herenigd
Staatsinrichting
Staatsinrichting
Lange tijd is ons land bestuurd door graven, hertogen, bisschoppen, landsheren en later door
buitenlandse vorsten, zoals de Spaanse of Franse koningen. Ging het in de middeleeuwen nog om
een verzameling min of meer zelfstandige gebieden, langzaamaan kwamen deze ‘provincies’ onder
een centraal gezag en ontstond er zoiets als de natiestaat.
Door alle tijden heen is er gestreden om de macht, soms gewapenderhand, andere keren met het
woord. Met grote regelmaat is de bevoegdheid om te beslissen over een grondgebied en haar
inwoners in andere handen overgegaan. En daarmee veranderde telkens de inrichting van het
bestuur en de regels.
Pagina 9
Leerlijn Geschiedenis bovenbouw VMBO KGT StudioVO
Totdat aan het eind van de 18e eeuw de eerste grondwet in Nederland werd ingevoerd en de basis
werd gelegd voor de Nederlandse rechtsstaat. Na het vertrek van de Franse troepen werd in 1813
het Soeverein Vorstendom der Verenigde Nederlanden uitgeroepen en werd de grondwet een aantal
malen aangepast.
Telkens werd de wijze waarop de staat, de regering en het bestuur werden ingericht, wat aangepast.
En dat is een proces dat zich tot op de dag van vandaag voortzet.
Thema: Staatsinrichting
In dit thema ga je aan de slag met de volgende opdrachten:
- De staatsinrichting van 1848
- De rol van de koning
- Verkiezingen
- De bevoegdheden van het parlement
- Liberale stroming
- De ARP en Kuyper
- Socialisten en sociaaldemocraten
- De RKSP en Schaepman
- Rechtspraak in Nederland
- Grondrechten
- Populisme
- Veranderingen in het systeem
Historisch overzicht 1900 - 1945
Historisch overzicht 1900-1945
Het zijn bewogen jaren, de eerste jaren van de vorige eeuw. Nederland is een verzuild land,
vakbonden komen op om wat te doen aan de beroerde positie van de arbeiders en de eerste
feministische golf overspoelt Europa.
De Eerste Wereldoorlog werd een bloedige loopgravenoorlog met 20 miljoen doden. Na de oorlog
werd Europa opnieuw ingedeeld en Duitsland kreeg zware strafmaatregelen opgelegd, vastgelegd in
het Vredesverdrag van Versailles. Die maatregelen waren zo zwaar dat daarin misschien wel de
kiem lag van een nieuw conflict. Duitsland kwam in zware economische problemen door de boetes,
maar ook veel andere landen hadden een zware economische crisis. Tijdens de 'crisisjaren' sloten
massaal bedrijven en was er grote werkloosheid en aan het eind van de jaren twintig crashte de
Pagina 10
Leerlijn Geschiedenis bovenbouw VMBO KGT StudioVO
beurs in de Verenigde Staten.
De Tweede Wereldoorlog doodde tussen 1939 en 1945 zo'n 60 miljoen mensen. Daaronder
miljoenen joden, die werden vermoord in concentratiekampen. Na 1945 worden wereldwijd de
brokken van een halve eeuw opgeveegd.
Thema: Overzicht 1900-1945
In dit thema zie je de belangrijkste gebeurtenissen voorbijkomen:
- Verzuiling en schoolstrijd
- Vakbonden
- Eerste feministische golf
- De oorzaken van WO-I
- Nederland in de Eerste Wereldoorlog
- Het verloop van de Eerste Wereldoorlog
- Duitsland en de herstelbetalingen
- De crisisjaren
- De opkomst van het nationaalsocialisme
- De Totale Oorlog
- Jodenvervolging
- Geallieerde leiders
- Atoombommen op Hiroshima en Nagasaki
Historisch overzicht vanaf 1945
Historisch overzicht vanaf 1945
In 11 opdrachten komen de belangrijkste gebeurtenissen uit de naoorlogse geschiedenis voorbij.
Daaronder zitten zonder twijfel echt historische gebeurtenissen, zaken die ook nog heel lang na deze
eeuw in de geschiedenisboeken zijn opgenomen. Hoe dichter bij, hoe moeilijker de betekenis van
een gebeurtenis of crisis is te doorgronden.
De Vietnamoorlog bijvoorbeeld heeft decennia lang het nieuws en de buitenlandpolitiek van de
grootmachten bepaald. Wat daarvan blijft hangen in de geschiedenislessen van het jaar 2150 weet
niemand. Als we zelf, onze ouders, misschien nog onze grootouders, toeschouwers zijn geweest van
wereldschokkende gebeurtenissen, zijn we misschien wat meer geneigd om ze als historisch te
Pagina 11
Leerlijn Geschiedenis bovenbouw VMBO KGT StudioVO
bestempelen. Wie op tv de val van de muur of de aanslagen op de Twin Towers in New York gezien
heeft, is ervan overtuigd dat deze feiten overeind blijven in de geschiedenis.
Of dat voor alle onderwerpen hieronder het geval is?
De tijd zal het leren.
Thema: Overzicht vanaf 1945
Opdrachten
Dekolonisatie
Israël en de Palestijnen
De Koude Oorlog
De Containmentpolitiek, Noord-Korea en Vietnam
De Hongaarse Opstand en de Praagse Lente
De Cubacrisis
Welvaart en jongerencultuur
Het einde van de Sovjet-Unie
Nationalisme op de Balkan
Terrorisme
De Arabische Lente
Examentraining
Het belangrijk is dat je vertrouwd raakt met het maken van examenvragen.
In deze examentraining ga je aan de slag met een heel examen.
Klik op onderstaande link om naar de examentraining te gaan.
Examentraining
Pagina 12
Leerlijn Geschiedenis bovenbouw VMBO KGT StudioVO
Over dit lesmateriaal
Colofon
Auteur
VO-content
Laatst gewijzigd
29 April 2016 om 08:23
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons
Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Dit houdt in dat je onder
de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij
bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk
medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken
te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland
licentie
Aanvullende informatie over dit lesmateriaal
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Leerniveau
VMBO gemengde leerweg, 3; VMBO theoretische leerweg, 4; VMBO
theoretische leerweg, 3; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 4; VMBO
gemengde leerweg, 4; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 3;
Leerinhoud en
Geschiedenis;
doelen
Eindgebruiker
leerling/student
Moeilijkheidsgraad gemiddeld
Gebruikte Wikiwijs Arrangementen
Leermateriaal, StudioVO. (2012). Leerlijn Geschiedenis onderbouw H/V StudioVO.
http://maken.wikiwijs.nl/36175/Leerlijn_Geschiedenis_onderbouw_H_V_StudioVO
Pagina 13
Leerlijn Geschiedenis bovenbouw VMBO KGT StudioVO