Geldstukken zo groot en groter als molenstenen.

Download Report

Transcript Geldstukken zo groot en groter als molenstenen.

ALLIANCE NUMISMATIQUE EUROPÉENNE
EUROPEES GENOOTSCHAP
VOOR MUNT- EN PENNINGKUNDE
PUBLICATIOH MENSUELLE
FONDATEURS - STICHTERS
ANTOINE VANDEN BRANDE
RENE DE MARTELAERE
314, avenue Qitsehotel, BORGERHOUT-ANVERS (Selglque) Té1.39.17.51
Navembre 1958
- 11 -
November 1958
FULVIO ORSINI numismate du 16e siècle
ORSINI est Ie nom d'une plus puissailEes familles romaines, connue
farnllle ORSINI occupa des le 110 sikcle
un rang distingué dans la nobtcsse romaine : ses vassaux et ses chateauxforts assuraient son independance dans des provinces oh I'autoritC des
empereurs s'&tendait rarement e t oh celle des papes &ait mal Btablie.
La famille ORSIXI est connue par sa longue rivalité avec celle des
COLONNA. Les ORSINI étaient gueL1es e t soutinrent en général la
cause des papes e t de Vindependance italienne.
Le cardinal Jean-GaStail Orsini parvint au pontificat en 1277 sous Ie
nom de Nicolas III. Benoit X I I I etalt Cgalement un Orsini.
Fulvio ORSINI, contemporain de GOLTZ LUS, fut le digne kmule du
grand numismate de Venloo.
Fulvio ORSINI, était le fils naturel d'un commandeur de Malte. Il
naquit à Rome le 11 décembre 1529, Le commandeur avait commencé
h prendre soin de I'tducation de Fulvio. Mais, s'&tant brouil16 avec sa
mattresse, il les abandonna tous les deux. L'enfant fut réduit k vivre des
aumones que sa mbre allait, chaque soir, solliciter de la pitié des passants.
Admis, & 7 ans, aii nombre des clercs de St-Jean de Latran, la vivacité
dc son esprit frappa Ic chanoine Genlilio Dctfini, lionirne de mérite, et
passionnt5 pour Ics antiquités. Delfini donna des prkceptcurs II Fulvio
our Ie grec et Ie latin, et sc chargea lui-méme des principes de l'archeoogie. Dclilni lu1 fit obtenir quelques petits béneficcs eccl6siastiques.
Fulvio, dont la rtputation croissait de jour cn jour, fut choisi par le
cardinal Farnése, pour re~nplirles fonctions de bibliothécaire, Orsini
fut en relations avec nombre de savants !humanistes. Le roi de
Pologne chercha 1 l'attirer dans ses btiits, cn 1518. Fuivio ne
voulut pas sc separer de sa incrc. Afin de pouvoir disposer de tout son
temps pour lJ&tude,Fulvio nc sc dt donner que Ic sous-diaconat et se
fit dispenser dc la recitation dc l'office et de l'assistance au chœur. Il
conserva cependant ses divers Lén6flces ; GrBgoire XIII lui assigna, en
outre, une pension de 200 ducats, sur les revenus de 1'CvPchE d'.-\versa.
Fulvio employait toute sa fortune h acheter des tableaux, des bronzes,
des monnaies, dont il forma un magnifique ensemble, qu'il légua au
cardinal Odoard Farnèse, neveu de son protecteur.
sous le nom des URSINS. La
P
- 73 -
ORSINI avait recucilli une suite de 400 pierres gravées. Les peintures
et les dessins Btaient au nombre de 113. Il avait cliez lui plus de 150
inscriptions ou fragments d'inscriptions, quelques-unes de première
valeur. Le chiffre de ses bustes de marbre ou bas-reliefs s'dlevaft à 58.
Il possédait une suite de 70 midailles d'or, environ 1.900 medailles
d'argent et plus de 500 medailles de bronze.
Les 28 nuinéros qu'il mct sous le nom de Michel-Ange ont une vtritable
garantie d'authentidté, puisqu'il avait assiste A la vieillesse laborieuse
du grand hoinme. Les ouvrages de Raphaël, qui sont au nombre dc 16,
ne sont pas tous aussi cerlairla.
Ennio-Quirino VISCONTI a dit d'Orsini : qu'il etait très savant et
expert dans l'étude des antiquités. Ses collections rivalisaient avec celles
des princes.
L'épigraphie parait avoir occupC Orsini dans la dcrnière &poque d e
sa vie. Cette scieiice était alors dans sa période de formation la plus
active. La précision des renseigwments kpigraphiques ne pouvait que
plaire au grand amateur d'antiquitks yu'ktait F u h t o ORSINI.
11 laissa ses nombreux manuscrits h la Bibiioi-hèque du Vaticari, et
mourut le 18 mai 1800. Il l u t inhuiné [[ans la cliapellc de Ste Madelcine,
qu'il avait fait coiistruire prBs dc S. Jean de Latran. Soli épitaplie est
rapportke par Niceron. Thornasius et Casaubon ont accuse à tort FuIvio
de s'ttre approprie sans scriipuIcs les recherches de quelques philologues
ses contemporains.
Avec Hubert GOLTZIUS et un autre collectionneur roinatii, Laclio
PASQUALINO, Orsini passait pour le plus habile connaisseur de son
temps dans la science de fixer l'attribution des monnaies anciennes et
surtout de reconcaître lcs pihces fausses alors rdpandues
profusion. P. de NOLHAC, dans son livre La Bibliothkque de Fulvio
Orsini, II p. 31, nous dit ceci ; n Orsini était consulté de taus côtCs sur
l'authenticité ou la valeur des objets antiqiies, des mBdailles particulièrement, aussi bien que sur celle des inanuscri ts. Le savant Henri de Mesmes
(MEMMIUS) lui cnvoyait de Parls, en 1589, une medaille d'argent h
examiner ; c'était M. de Vulcob, alors h Venise, qui devait la lui faire
tenir (lettre à Pinelli, du 17 nove nbre).
Nous voyons dans unc lettre d'ORSINI, du 3 janvier 1590, qu'il a
reconnu la médaille fausse et pour qiielles raisons. Personne ne savait
comme lui rabattre les prétentions ou démasquer les fraudes des
marcMn&. Il fut pourtant dupk quelquefois e t , quand il achetait sans
voir, il lui arrivait de faire de mauvaises affaires. Un homme en qui il
avait confiance, Giulio (laesare VELI, se trouvant A Bologne en 1598,
lui fait conclure un march4 avec un certain Alessandro Borgianiii, pour
une médaille des Magnésiens. Cette pièce, au dire du possesseiir, était la
plus belle chose qu'il y ait en Italie. On voyait au droit la t&tede Cicéron
e t le travail Btait qualifie du meilleur style grec. L'achat est décide ail
prix de 100 ducatons de Florence. Orsini envoie l'argent et reçoit la
médaille. Ce n'est pas du tout Ciceron et l'œuvre d'art n'a rien d'extraordinaire. Orsini se jilaint. Bogiaiini repond qu'on a tort de ne pas
apprécier sa médaille e t ajoute un trait spirituel : oLa soriimt: payte n'a
pas fité c?rccssivc, car clle ne paierait nielne pas le port depuis MagnCsie
jusqu0&Ronie U. Il s'agi1 prolialilernent de la nionnaic de Magnesie du
Sipyle (Lydie), qui porte l'effigie d u lils du grand orateur, proconsul
d'Asie pcu aprés soli coiisu!at de l'ail 30 avant notrc Bre.
Orsini avait eu une mésaventure plus dksagréable encore, comme
nous l'apprend de NOEHAC. 0x1lui avait dérobé ses médailles en 1582
et pour retrouver le voleur e t les objets voles, on avait mis la diplornatic
en mouvement: Granvelle en avait 6crit de Madrid au vice-roi des
[(
- 74 -
Pays-Bas. Le coupable f u t saisi dans les Etats du duc d'Urbin, et le
duc lui-même prit la peine d'écrire 5 Orsini, l'assurant que la prison ne
s'ouvrirait pas avant qu'on eut retrouvC ces precieuses inbdailles, dont
le savant faisait un si bon usage.
Orsini entretenait des relations Bpistolalres avec les savants du monde
entier : TALMANN, de Râle et Adolplie OCCO, d'.4ugsbourg, également
avec le cardinal Granvelle. On sait que Ie puissant cardinal possédait
une collection de médailles e t ri'antiques, e t n't'pargnait rien pour
encourager les savants. Personne n'a mieux parlé qu'ORSINI du r61e
de protecteur des lettrés e t des artistes que s'attribuait GRANVELLE
quand il ttait
R o m e : sa maison était, dit-il, le refuge commun de
tous les gens d'ktudes : u Testis sum ego qui, Romae cum esses... vidi
quam multus ad te, tanq~iama d artiurn honestarum partonum, doctor u a hominum fieret concursus.... Non possum non aegro nnimo ferre
te diutius a nobis abesse II. Granvelle, dr son c6té. retourné chez ses
grossiers Espagnols, a gardé toujours le souvenir des lieureuses années
passees Rome. Granvelle sent inieus que personne lc rble dc Rome
comme centre i n t e l l ~ c t l i d~ul monde au 16e siLcle et ce soiit leç savants
comme notre Fulvio qui lui a s ~ u ~ e icette
it
suprématie.
Daau les Pays-Bas, Juste Lipse, le secrétaire et l'ami de Granvelle,
Charles LANGE (LANGTUS) et Lidvin van der Beclte (LAEVINUS
TORRENTIUS)furent aussi en rapports avec Fulvia ORSINI.
Avant tout pliilologue, Juste Lipse (1547-1606) laissa pourtant un
manuscrit : L)e re numaria brevlarium, ui iut k3ité après sa mort par
Jean Rhode (Padoue, 16,1S, Se). LANEE et TORRENTlUS furent
surtout des numismates.
Charles LANGE ne vint pas A Rorne, c'est probablement par Lipse
qu'Orsini le connut ; leur passion coinmune pour la numismatique en
fit bien vite des amis. Orsini passait pour le premier numismate de
l'Europe et Lange l'admirait comme tel. Leur correspondance roulait
presque entikre.ment sur les. monnaies antiques. Lange renseignait
Orsini sur ce qu'il achetait h Liége ou dans les environs e t sur la concurrence des marchands allemands. 11 lui envoyait des légendes dont il
demandait l'explication, lui faisait des dons o u lui proposait des échanges.
C'ttait Liévin Van der Becke (TORRENTTUS). qui, d a n s ses voyages
à Rome, transmettait les co;nrnissioss des deux savants. TORRENTIUS
était aussi d'ailleurs un numismate averti.
AprPs la mort de LANGE, OrjIiii SC montra Iort pdocrupé au inilieli
des traul>les du pays, dit sort (Ic ses coll~ctions,et surtout dc sa biblioLhkque, la plus belle des Pays-Ras. II apprit avcc joie q t t e Liévin avait
acquis le t o i i t et il en rcçut mkiiie quelques objets. II maiiitesta aussi le
iI&sirdc ~~oss&der
Ir ~iorlraitdc 1'a:iii qu'il n'avait pas connu c t LiCvin
le fit exdciiter pour lui.
A Anvers, Orsini eut des rapports suivis avec Platin et plusieurs
des savants de Ia maison, A commencer par Geraart Fnkenhurg en
1567, pour finjr en lçi00, par Abdrb Schott.
A cette TiÈvrc du collectionneiir, ORSINI aioutait le tempkramenl de
1'6rudlt. il sait tirer un parti scientifiqur des documents qu'il a assemblb
et y piiiser des informations historjqiics. Il invoyiie h tout instant des
monnaies, dans ses aniiotations d'anciens auteiirs.
L'ouvrage q u i rendit la réputation de namismate d'ORSINI universelle e t lui fit donner le titre de a pkrc de Iaicor.ographie antique ii, e s t
celui-ci : Imagines et ~ l o g i aviroruin illiistriit:n ct criidilariim e s antiquis
lapidihiis e t numismatibus expressa cum aniicitationibus ex bibliotheca
17i:Ivii l!rsinj. 1570, in-lollo. Les [ilanchcs diirent tirées par Antoine
I,afr?ry, le cklebre éditeiir bo iirguignoii établi à Rome. Les monnaies romaines occupent la plils grandc lace dans cette sirite de moniiments iconographiques de toute natiire. P ~ I exact,
I ~
plus methodique, pliis coiiiplrt
+)
-
75
-
que ses devanciers, le livre de Fulvio ORSINI eut un immense succès. Deux
éditions augmentées en furent données à Anvers, chez Plantin, en
1598 et en 1606, par le graveur Théodore Galle (GALLAEUS). J e a n
Lefebvre (Faber) de Bamberg y ajouta un commentaire Joannis Fabri
commentarius in imagines illustrium virorum Fulvii llrsini (Anvers,
1606, 40) ; enfin le Recueil de Fulvio Orsini fut traduit en francais, un
siècle plus tard, par Baudelot de Dairval : Portraits d'hommes et de
femmes illustres du Recueil de Fulvius Ursinus, avec l'explication de
J. Lefebvre (Paris, 1710, 40).
Un antre de ses ouvrages consacré aux monnaies de la Répiiblique
romaine, est appelé liher divinus par Scaliger : Familiae romanae qui
reperiuntur in antiquis numisi-naiibus, ab Urbe condita ad tempora
divi Augiisti, ex hihliotheca Fulvii Ursini, ajunctis fainiliis X X X ex
libro Antoni Augustini, episcopi Herdensis. Rornae, impensis haeredum
Francisci Tramezini, apud Josephum de Angelis. 1577, in-folio. (2e édition, augmentée par Charles Patin, en 1663).
A
F. BAILLIOM.
SUIVRE
830 CONGRES NATIONAL DES SOCIETES SAVANTES.
Ce congrès s'est tenu à Aix en Provence et à Marseille du 9 a u 1 3
Avril 1958, sous le Patronnage du Ministère de 1'Education Nationale.
Le Jeudi 1 0 Avril, MMrs Jacques LUGAN et Jean F O R I E N de
ROCHESNARD ont présenté la Description et l'inventaire des poids
utilisés en Provence avant 1789. L a scéance étant présidée par
M. Meurgey de Tupigny, Conservateur des Archives Nationales.
Le Vendredi I l Avril, M. Girard présenta le sceau de la Cour du
conservatoire du Comtat Venaissin.
JOURNAL DES COLLECTIONNEURS
et CHERCHEURS DE CURIOSITES.
Dans le NO 17 de cette luxueuse publication, a paru un petit article
illustré sur M. Philippe Krug, collectionneur de monnaies chinoises,
avec reproduction de quelques couteaux-monnaies et monnaies <r pou
Sur ces illustrations nous relevons des attributions de la plus haute
fantaisie : Empereur Yao 2350-2258 avant J.C. par exemple. Indiquons
que les auteurs chinois du XIXO siècle sont partis d'un principe faux.
Une monnaie qui porte en chinois antique Valeur monétaire d'un
écu de YU 1) a été attribuée à l'empereur Y17 qui vivait plusieurs milliers
d'années avant J.C. et toutes les autres pièces ont été attribuées à ses
successeurs sans aucune raison (elles ne portent pas de noms d'empereurs). Or presque toutes ces pièces portent des noms de VILLES et
YU n'est pas le nom de l'empereur mais le nom de la ville de YU. Les
plus anciennes monnaies chinoises ne remontent pas au-delà de l'an
700 avant J.C.
Si certains numismates sont ernbarassés par le classement de monnaies, je reste à leur disposition, m'occupant de monnaies chinoises
depuis plus de 25 ans.
)).
((
GELJJSTUKKEN ZO GROOT EN GROTER
A L S MQLEKSTENEN
In onze hedcndaage tvereld beleven wij In aake betalingsmiddelen
nog zonrlerlinge tlingcn, want wic kan zicll nu nog indcnlwn, dat primitirve lietalingsmirltlclcn,
rccds eeiiwen oud, nzi noq ganahnar tijn.
Dc Irlicroncïisc~icXrcliipiil, \\*clke ccn gocrle 1500 kit1 tcri oasten van
de Pilfppijneii ligt. ornvat cen grnep van diiizendcn ila ai id cri en cilandjcs,
atollen cn lioraalriflen, all6Pn nf irz trosscn hijeen.
Dc 3Iarshnll-1-:ilanilen, cie Gil b ~ r t - Etandcn
i
cn de Marianne-Eilanden
bchnrcn ooli t o i t l e z ~ ,met nog aiidcrc inindcr bekcnde groepen.
Y e l ~van dczc rilandcn zijn onlicwoond en hebben ook helernsal
g6C.n naam, wccr aii(1rrrn wortlen genncn~dnaar het darp d a t erop 3igt
en sonis in aen zwr pctletaillrcrde allas nict is terug te vindcn ; ali6én
zeekaartcn vcrmelden Iict.
Een van dezc klpinc eilandjes is Jap. Het staat bekcnd am zijn mcrkwaardigc gcldsoort, die wel de grootstc cn zonderlingste tcr wereEd is.
De gcldstukken van Jap zijn soms zo grook als ecn mens, sams tweecn zelfs alcens driernaal EO hoog ; ze hcbben in h e t midden een opening
lijken het best op rnolenstenen, ook wat liun d i k t t bctreft.
Als men nu iets te betaIcn heeft, dat scusachtig veC1 geld kosl, dan
wardt een eind boomstam door de opcning gestoken en een aantal
jonge mannen rollcn het gevaarte over dc bospaden naar de bcstemrnding.
Op zjch zelf gczicn is dat uit steen gehouwen geld cven weinig waard
als onze munten ; het matcriaal is aragoniet, ern saor2 iralkspaat.
Maar voor dc inboorlingen van Jap i s het zccr kostbaar, omdat het
.cc11 rcusaclittge mocite IrecIt gckost orn eraan te komen.
Irnrnrrs ont hct Ic verkrij~rn mocten zij dagcn lang op zee in hun
priinitieve prauweii en dan nog maanden Iang op epn afgeleg~neiland,
wnar aErecn rlczc steensnnrt is tr vinden, dczc met hun primitieve werktuigen Poshakken, om tenslotte de pevaarlijke terugtocht ovcr zee aan
te katten, met een eware last err al h e t risjko xvelkc een gocde thniskon~st
dwarçboomt.
Da1 nraakt irnrners d c waardc uit van dat zonderlinge geld en daarom
juist is h ~ formaat
t
ao toanaangevend, want geldstukken van clric
meter doorsnede en met een gewicht van twcedtiizcnd lrilo behoren dan
ook t o t de zeldzaarnsle van dezr. soort.
In de ldeine havcnstad van Jap kcnt men ook sfnds veEc jaren hp.t
geld dat wij gcbniiken, maar op lict binnei~landvan Map cn Hoeniocng,
de twee vuornaamsle cilanden van de Jap-groep, rvil men er absoluut
niet van weten.
Zilver- en koperg~Edzijn C E F onaanzienlijk
~ ~
in vcrgelijktng van hun
zo stcvlge mlint van eigm msaksel, tlarirhij konit hct tlat ze vce3 te veel
rnoctcn gaan rclceiien als zij zirh op d m ? klcinc gcldstirkjts nillcn bazerci~.
Maar Iict grootste nrgumcnt vonr Iict instandIioudcn van htin eiprn
valiita i s \tnclvolgcnde : \\-je weet hoc lang dat kleinc vrecnitlc geld zijn
waarrlc zal btijvcn tirhoiirlcn '! D e inlioorlingcn lrcbbrn op dat gehicd
toc11 al wat nieegernaalrt.
Imrners eerst clrong nicn hun het Spaanse geid op en toen zc eraan
gcvioon waren gcraalit, vervie1 de rnacht der Spanjaarden ovcr de
cilanden en gaf men hun hct Duit se geld ; het Spaansc werd aldus nictç
nieer waard.
N n hct Duitse kwam hct Japanse geld cn mct het Duitsc konden z i j
docn \vat zc met hcl Spaansc Iiattden gctIaan. narnclijk oin bun hats
hsingen als sieraad, I\'cP~
\verci Ilel Jalianse geld rraardclnos, de ctag tIat
dc An~cril<anenclc cilonden verovprdcn en dits \\.=en (te irilioorlingci~met
- 71 -
de slag weer straatarm, terwijl het stenen geld al dien tijd zijn waarde
was blijven behouden. Begrijp je nu waarom ze ten stelligste ervan
overtuigd zijn dat dit steeds zo blijven zal ?
H e t is ltlaar dat deze reusachtige stenen t e waardevol zijn voor dagelijkse transaktie, niet alleen t e waardcvol maar ook t e onhandig en t e
mocilijli vervoerbaar.
Dus ruilt men. Voor twee ltokosnoten koopt men bij voorbeeld één
lucifer, voor tien noten twee sigaretten.
Zelfs de middelmatige handel is niet beliingrijk genoeg om met het
zware stenen geld t e worden gedreven, hier gelden weer zakken kopra of
t o t snoeren geregende sehelpen van een soort pareloester.
Slechts belangrijke aaiikopen worden met stenen geld gedaan en
dan nog spreekt men het (iltleingeld 11 aan, want een stuk van 4 35 cm
doormeter is in koopwaar berekend 80 dollar waard, wat 4000 frailk in
onze munt vertegenwoordigt. De ltleinste stukjes zijn echter elipsvormig
en gepolijst, in zo ver er sprake kan zijn van polijsten, maar vertegenwoordigen op Jap nog een heel bedrag.
Stenen van inanshoogte zijn verseheidene plantages waard en soms
wel een ileel dorp, deze van groter forrnaat zijn praktisch onbetaalbaar
en niet één enkeling op deze eilanden is zo rijk.
Voor de hutten der inboorlingen liggen dan uitgestald de geldstukken
gaande van een halve meter t o t onderhalve ineter doormeter ; wie twee
van deze grootste liggen heeft is een zéér rijlr man.
H e t kleingeld bewaart men licver in de nut zelf, want dat ltan al t c
gemalikelijk worden meegenornen en daar ook soms wel van eigenaar
verwisselen, zonder dût deze ervan in ltennis werd gebracht ...
De allergrootste stenen behoren de gemeensêhap ioe en liggen dan ooli
ineestal voor de h u t van het stamhoofd tentoongesteld, soms ook bij de
openluchtbank n, de enigste ter wereld in zijn soort, waar onder de
palinbomen deze stenen bewaard worden.
Op dit geld zijn géén herkenningstekens gegrift, maar de eigenaars
kennen er iedere groef en beitelslag van, wie ten andere zou alleen deze
reuzemunten kunnen stelen, daar zit immers ooli een waarborg in.
Wel hebben deze munten en dan vooral de allergrootste onder hen
een naani en ieder op het eiland is ermee bekend, zelfs zijn die stenen
beter bekend dan de mensen, want de mensen komen en gaan en het
leven op deze eilanden is kort, terwijl de stenen van geslacnt op geslacht
overgaan en niet alleen hun waarde nlaar ook hun overtuigende betalingskracht blijven behouden.
De wereld is immers zonderling., Terwijl nien atoomwapens maakt
om de mensen bij duizenden tegelijk t e vernietigen, leven nog mensen
wier leven en betalingsrnidde!en gelijk ziju als deze van twintig en inéér
eeuwen terug.
MARCELNUI.TTTENS.
((
Uit de knipselmap
DE G E L D S T U K K E N . VOORTKOMENDE U I T D E B U I K V A N
DE G U L Z I G E E N G E L S M A N , B L I J V E N EIGEhTDOM V A N H E T
HOSPITAAL.
Maar Cassandra profesleerl reeds tegen ci. Diefstal of verduistering
)).
Een woordvoerder van het Sedgfield-hospitaal t e Durham., i n
Engeland, waar bij een heclkundige bewerking 424 geldstukken uit de
maag v a n een niet-geïdentificeerde patiënt wcrden geliaald, verklaarde
d a t a de geldstukkeii die we vermijderden natuurlijlt niel. aan de man
zulleii teruggegeven worden. Zij zullen eigendom blijven van de hospitaaloverheid n.
Cassandra had in het Britse blad « Daily Mirror » volgend cominentaar
op deze verltlaring :
« Dit zijn werkelijlr iage praktijken. Hier staan we voor het geval
van een vredelievend burger die zijn buikje gebruikt als spaarpot, en
het hospitaal gaat met de buit lopen. E n niet enkel dit, maar een of
ander gewichtigdoend arnbtenaartje verklaast schaarnteloos dat a het
natuurlijk is 1) d a t dc inan zijn spaarcenlen niet kan behouden. Indien
men geen pond, zeventien sliillings en vijf pence kan opzij leggen zonder
d a t het door een buikoperatie wcggehaald wordt, dan hebben we een
gevaarlijke toestand bereilct. Indien dit geen diefstal lran genoemd
worden, dan kali men het toc11 als diefstal door middel van list bestempelen of ... als verduistering n.
Met hospitaal deelde niet mede waarom de man, (( die het na de
operatie flinlt stelt »,de geldstukken inslilite.
(U.P.).
Uit a Volksgazet n.
N A A R EUROPESE M U N T E N ?
Wie mocht denken, d a t ons op het punt van Europese munten CC iets
nieuws onder de zon t e bvachten staat, hecft het bepaald aan het
verkeerde eind. Romeinse munten waren in lleel Europa. voorzover onder
romeinse invloed, gangbaar ; in de late middcleeu~ven,t o t in de tijd van
Philips I I circuleerden franse zonnekronen, engelse nobels, spaanse
dubloenen, duitse thalers en hongaarse duliaten t o t ver over de grenzen
van het land van oorsprong tegen wisselende koersen. Onze leeuwendaalders waren geliefd betaaliniddel in de landen om de Oostzee en in de
Levant iii de gehele 1 7 e eeuw en onze gouclen dukaten waren in het
verre Oosten t o t in de dertiger jaren dezer eeuw courante muntsoorten.
De latijnse muntunie, waarbij o.m. Frankrijk, België, Italië, Roemenië
en Griekenland waren aa~lgeslote~i,
maakte de gouden en zilveren
standaardmunten t o t mettig betaalmiddel in alle aangesloten landen.
Eerst de monétaire débâcle na dc eerste wereldoorlog maakte hieraan
een einde. Een europese munt zou dus op zichzelf niets nieuws betekenen.
Toch i s de tijd uoor een werlcelijke a E u r o m u n t 11 niet r i j p . Zolang elk
land eï z i i n eigen ualuta o p n a houdt, valt a a n een Europees muntsfelsel,
laat s t a a n acln een u n i f o r ~ n eEuropese m u n t niet te denlcen. Anderzijds
is er alle aanleiding de groeiende E ~ i r o p e s etoenadering ook o p de m u n t e n
tot u i t d r u k k i n g te brengen.
Ook voor deze gedachte zijn in het verleden parallellen aan t e wijzen.
In ons land, dat oorspronkelijk iiit zelfstandige en autonome gewesten
bestond, kwamen reeds in 1606 munten t o t uitgifte, die voor de verschillende gewesten een uniform mode1 toonden met aan de ene zijde de
leuze van de Unie van Utrecht rc Concordia Res Parvae Crescunt 1) 1) en
aan de andere zijde de aanduiding van de naam enlof wapen van de
betrokken provincic, die de munten deed slaan.
Eenzelfde ontwililteling vertonen de Zwitserse kantonale miinten
sedert & 1813 en het meest recante voorbeeld vinden wij bij de Duitse
Rijksmunten n a 1871, die aan de voorzijde voor elk der in Rijksverband
aaneengesloten landen de beeldenaar cn titels gaven van de regerende
vorst en aan de keerzijde uniform het Rijkswapen met de maardeaanduiding toonden. Eerst n a 1918, na het ontstaan van de eerste Duitse
republiek, kwam hierin verandering door de invoering van een algemeen
uniforme rijksmunt.
W a t nu Europa op dit ogenblilc betreft zijn wij nog geenszins in het
stadium, d a t aan uniforme munten t e denken valt. Maar toch bestaat de
behoefte, vooral internationaal politiek gezien, de groei van de levenwekltende europese gedachtc (het woord a eenheid 1) is op dit moment
))
- 79 -
mper wensdroom dan rcalileit) tot uitdrukking t e brengen. Wij vinden
dexe rccds op rlc jongslc postzcgels, clic in oridening ovcrlcg dnor de
landen van Iilcin-Europa zijn tri tgcgeven cn dir aile dczplIdc tckcning
~ c r t o n e ninet onderschikklng van tic iandsnaarn aan de diiirlclijkcr iri hct
oog springcnde verriirlding van a I<urilpa n. Deze gcdaclitc zaii ook op
de mtinL ~iitdrukkingliiinrieti vinden.
Onze rnunten (met die van anderc landen) aerlonen immers een seker
pfeoriusme - daar ann dt ene rijde de beehienaar van dc regerende oorst
en diens fjtel dc aanduiding uan hel land en de rijkseenheid wecrqee/l
- wnnrdoor hrt urapen aan de keerzijl(c :ou kiinnen p!a~f,cmakenuour
gmamer~lijksyrnbool.
Hierliij zau men b.v. kunncn dcnken aan aanvaarding in Internalianaal
avcrleg van de op rle postzegcl zo sprekendc Engekronnd door ccn dtiil,
eventticcl orngevcn door rlc aloiidc sprciik. die recds iri vrocger ceumcii
op vcrschillciid~ muriten prijkEr en juist ouk Iiaar zin docl gelrlen :
Ds I'accni IJominc In Tiiclius Xostris P, a grcf rredc, I-lecr in onne
clagen n ol K Conscrvn nos in I'acc a, a Ikwaar nns in \'rcde
'ren str)l&e
zal- de waardcaa[idiiirling die clus voorlopig in dc lanclsmunt wordt
iiitgcdrirkt daar zijn plaats iiroetcn vintlcn.
A i s tweedc suggestic. die wttllicht nog eerdcr verwerkelijking zou
kunnen vindcn, noctn ik dc rnogclljkheid van hct invaercn van I<urnpces
gangolliare goiiden muliten, w c l i ~ \ ~ a azondcr
r
wanrrlc-aantluirling. (tus
allcrim inct verrncSdiiig van gehnltc cn gcis.iclit, derhslvc van ccn curopcse
tieguticpeniiing cntof dukaat, I i c l s t in 2 or 3 lorniatei~. Dczc riiiinlcn
xoilticn dan tcgen een dngclijks Lc piibticercn koers, dit: verbancl Iinuclt
inet valuta- rri goi~dprijlisciiomine!ingcn,in nllc aaligcsloLcn Inndcn
gangbaer ritaeten zijn. S u van ovcrliciclsivegc gecn b~zw*aar
nicer brstaat
tcgrii bczit vari goilden ~ ~ i i t n t cdoor
n liarticulicrcii, is er rc.n grotc vrirag
unstaan.
Citgiite van uniforme negoticpennfngen zou niet alleen voordcel
oplcvrrcn voor dt? betrokken Eiiropcsc Eanden, doch, en dit is het bela~igrijkstc,tcvens naar binnezi en n a m is~uitcnLonen dat heE grueiend
Eiirnpecs ovcrleg cen realjtcit is cn t o t tristtiaar rcsultaat leidt.
cen
#p.
Lou. S. BECTH
1). (Door eendracbt worden kleine dingen groot).
L'it
a
Elsevier5 Weekblad
n
25-10-58.
V A L S B M UA-YERS I N POLBN AA:VGEHO L7BEN.
Het avondblad
u
Kurier Polski
a
schrijft dat twaalf valse munters
xich voor de. reclitbank t e M'arçchan te verantwoorden zullen heliben.
Ueze specialiçten vcrvormden seriert J u l i 1957 d e AineriIcaanse ccndollarstukken in twintig-dollarsstukken.
Op de Poolse %marte rnarl~t i s de doIlar de mecst gewilde rnunt.
Wettclijk rnogeli de Polen dollars bezitten, maar de omwisseling moet
in de staatsbanken geschieden.
(Reuter).
L-it
n
Volksgazet
n
18-30-19.58