Transcript Ø`≈ ª Á∆ ¡≈Ú - Sarokaran Di Awaz

√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
Voice of Social Concerns
√≈Ò-E, ¡ß’-I, ¡’±Ï B@AE
Email: [email protected]
HARBANS SINGH 416-817-7142
Pro-People Arts Project Media Group
DEVINDER TOOR 416-902-9372
Website: www.ppapmg.com
MASTER BHAJAN SINGH 403-455-4220
’ÀÈ‚
À ≈ Á∆¡ª
ÎÀ‚Ò ⁄؉ª
Ó≈. ÓÒ’∆ «√ßÿ ÏÓ∆
√∆∆¡≈ Á∆ ◊«‘◊æ⁄ ÒÛ≈¬∆ ÂØ∫ ‹≈È Ï⁄≈¿π‰ Ò¬∆ ÿØ∫ Ï∂ÿ ‘ج∂ «¬’
√∆∆¡≈¬∆ Í«Ú≈ Á∂ Ó≈√±Ó Ïæ⁄∂ ¡Ò≈È ’πÁ∆ Á∆¡ª ‚πæÏ ’∂ ÓÈ Á∆¡ª
Â√Ú∆ª È∂ √Óπæ⁄∂ ‹◊ Á∂ «¬È√≈¯ Í√ßÁ ÒØ’ª Á≈ «ÁÒ ‘Ò±‰ ’∂ æ÷ «ÁæÂ≈
˛Õ ¡Ò≈È ¡≈͉∂ Í«Ú≈ Á∂ ‚πæÏ ’∂ ÓÈ Ú≈Ò∂ «ÂßÈ ‹∆¡ª «Ú⁄Ø∫ «¬’ √∆,
«‹‘Û∂ Âπ’∆ Á∂ √ÓπßÁ∆ «’È≈∂ Á∂ Ù«‘ ÏØÁ√ ÂØ∫ ◊∆’ Á∂ ’Ø√ ‡≈ͱ ȱß
√ÓπßÁ∆ √Â∂ Í≈ ’È Á∆ ’Ø«ÙÙ «Ú⁄ √ÈÕ «¬√ Ó≈√±Ó «‹ßÁ Á∆ ÓΩ ÂØ∫
Ï≈¡Á Âπ’∆ Á∂ √ÓπßÁ «’È≈∂ ÂÀÁ∆ Ò≈Ù Á∆ Â√Ú∆ È∂, Ô±ØÍ ¡Â∂ ‘Ø
ÓπÒ’ª ÚæÒ ‹≈ ‘∂ √∆∆¡≈¬∆ ÙÈ≈Ê∆ √Óæ«√¡≈ Á∆ «Ì¡≈È’Â≈ 鱧 ¿π‹≈◊
’ «ÁæÂ≈ ˛Õ
¡Ò≈È Á≈ Íø‹ √≈Ò Á≈ Ì≈, ◊≈«ÒÏ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª Á∆ Óª, ∂‘≈È≈ Ú∆
«¬√ ÿ‡È≈ «Ú⁄ Ó ◊¬∂ ‘ÈÕ Ïæ«⁄¡ª Á≈ Ï≈Í, ¡ÏÁπæÒ≈ «¬√ ÿ‡È≈ «Ú⁄
Ï⁄ «◊¡≈ ¡Â∂ ¡≈͉∂ Í«Ú≈ Á∆¡ª Ò≈Ùª ÒÀ ’∂ Á¯È≈¿π‰ Ò¬∆ ¡≈͉∂
Ù«‘ ’ØÏ≈È∆ Í «◊¡≈Õ
’ÀÈ∂‚≈ Á∂ «Ïz«‡Ù ’ضÏ∆¡≈ Á∂ Ù«‘ ’Ø’π«¬‡Ò≈Ó «Ú÷∂ «‘ßÁ∆ Ïæ«⁄¡ª
Á∆ ̱¡≈ ‡∆Ó≈ ’πÁ∆ È∂ ÙÈ≈Ê∆ √Óæ«√¡≈ Á≈ «Ù’≈ ÒØ’ª Á∆¡ª ÓπÙ«’Òª
Ò¬∆ ÒÛÈ ¡Â∂ ‘æÒ Á∆ Óß◊ ’È Á≈ Ï∆Û≈ ¡≈͉∂ «√ «Ò¡≈ ˛Õ ¿π‘ Ô±ØÍ
Á∂Ùª Á∂ «√¡≈√ÂÁ≈Ȫ 鱧 Á∂Ùª Á∆¡ª ‘æÁª ÷ØÒ∑‰ Á∆ ¡Í∆Ò ’ ‘∆ ˛ ª
«’ ‹≈È Ï⁄≈¿π‰ Ò¬∆ ÙÈ Óß◊ ‘∂ ÙÈ≈Ê∆¡ª 鱧 ≈‘ «ÓÒ √’∂Õ
‡∆Ó≈ ’πÁ∆ È∂ «’‘≈ ˛ ““√≈∂ √ß√≈ Ò¬∆ «¬‘ Ó∂≈ √πÈ∂‘≈ ˛ «’ Ó∂∂ Ì≈
Á∂ Í«Ú≈ 鱧 Ï⁄≈¿π‰ Ò¬∆ «¬‘ Ï‘π Á∂ √∆ Í Òæ÷ª ‘∆ ‘Ø Ïæ⁄∂ 鱧 ÓÁÁ
Á∆ √ı ˜± ˛Õ”” ¿π√ È∂ ÚÀÈ’πÚ «Ú÷∂ ÏØÒ«Á¡ª «’‘≈ «’ ““ÓÀ∫ Ó«‘√±√
’Á∆ ‘ª «’ ÈßÈ∑ª ¡Ò≈È √ß√≈ 鱧 ‹◊≈¿π‰ Ò¬∆ æÏ Á≈ √πÈ∂‘≈ √∆ ¡Â∂ ÓÀ∫
‘π‰ √πÈ∂‘≈ Á∂‰ Ú≈Ò∆ ‘ªÕ
(Ï≈’∆ √¯≈ F ”Â∂)
’ÀÈ∂‚≈ Á∆ DBÚ∆∫ ÎÀ‚Ò Í≈Ò∆ÓÀ∫‡ Ú≈√Â∂ AI ¡’±Ï B@AE 鱧 ¡≈Ó
⁄؉ª ‘Ø ‘∆¡ª ‘ÈÕ «¬È∑ª «Ú⁄ ’Ω‰ «’Ê∂ ˛ ¡Â∂ ⁄؉ª Á∂ ÓπæÁ∂ ’∆ ‘È ˜≈
«¬√ ”Â∂ fi≈ Ó≈Á∂ ‘ªÕ
’ÀÈ∂‚≈ Á∆ DAÚ∆∫ ⁄؉ ‹Ø B@AA ÎÚ∆ «Ú⁄ ‘ج∆ ¿π√ «Ú⁄ :
’ÀÈ∂‚≈ Á∆ ’πæÒ Ú√Ø∫ C,AF,AB,HIA
’πæÒ Ú؇ : B,DB,EG,EIB
ͬ∆ Ú؇ : A,DH,BC,D@H=FA.A% √∆Õ
«¬√ «Ú⁄Ø∫ Úæ‚∆¡ª Í≈‡∆¡ª Á∆ ‹Ø √«ÊÂ∆ √∆ ¿π‘ ‘∂· ¡Èπ√≈ ˛Õ
ÒÛ∆ Í≈‡∆
÷Û∑∂ ’∆Â∂
«‹æÂ∂
‘≈√Ò Ú؇ Íz  ∆ÙÂ
Èß.
¿π Ó ∆ÁÚ≈
A. ’ß‹Ú∂«‡Ú
C@G
AFF
EH,CE,BG@ CI.F%
(√æ  ≈Ë≈∆)
B. ¡ÀÈ.‚∆.Í∆.
C@H
A@C
DE,AB,DAA CI.F%
C. «ÒÏÒ
C@H
CD
BG,HC,@GF AH.I%
D. ÏÒ≈’ «’¿±Ï’Ø GE
D
H,IA,DBE F.A%
E. ◊∆È
C@D
A
E,GB,@IE CI%
F. Á±‹∂,‘Ø √≈∂
BHE
A,BI,G@C A%
Á±‹∂ ‘Ø √≈«¡ª «Ú⁄ B ’«Ó¿±«È√‡ Í≈‡∆¡ª Ú∆ ‘ÈÕ Ó≈’«Ò√‡
ÒÀÈ«È√‡ ¡Â∂ ’«Ó¿±«È√‡ Í≈‡∆ ’ÀÈ∂‚≈ «‹È∑ª ÁØÚª 鱧 ¡ßÁ≈‹È E@@@
Ú؇ ͬ∂ ¡Â∂ ÏÒ≈’ «’¿±Ï’Ø Á≈ ¡≈Ë≈ «√¯ «’¿±ÔÀÈ «Ú⁄ ˛Õ ¿πÍØ’Â
Í≈‡∆ ÂØ∫ «ÏȪ Á±«‹¡ª «Ú⁄ «¥√⁄∆¡È ˛∆‡∂‹, «ÒÏ‡∂∆¡È ÍzΩ◊À«√Ú
’ÀÈ∂‚∆¡È, «‘ÈØ√∆Ø√, Í≈¬∆∂‡, ’ÀÈ∂‚∆¡È ¡À’ÙÈ, ÓΩ¡≈Â≈, ¡ÀÈ∆ÓÒ
¡Ò≈«¬ß√, ÚÀ√‡È ÏÒ≈’, Ô±È≈¬∆«‡‚ ¡Â∂ Î√‡ Í∆ÍÒ ÈÀÙÈÒ Í≈‡∆ ˛Õ
«¬√ Â∑ª ’πÒ «ÓÒ≈ ’∂ B@ Í≈‡∆¡ª ⁄؉ ÓÀÁ≈È «Ú⁄ ‘ÈÕ
’ÀÈ∂‚≈ Á≈ ≈‹È∆Â’ „ª⁄≈ : ’ÀÈ∂‚≈ «¬’ «ÚÙ≈Ò Á∂Ù ˛Õ «¬Ê∂ √πßÁ
Ú≈Á∆¡ª, Í‘≈Û, ÓÀ Á ≈È, fiÈ∂ ¡Â∂ fi∆Òª ‘ÈÕ ÒØ ’ Ú∆ ÚË∆¡≈ √π ‘ ‰∂ ,
¡ÓÈÍ√ßÁ, «¬Ó≈ÈÁ≈, √«‘‰Ù∆Ò, «ÓæÂÂ≈ «ÈÌ≈¿π‰ Ú≈Ò∂ ¡Â∂ «Ó‘ÈÂ∆
‘È Í ≈‹È∆Â’ª Ï≈∂ «¬™ È‘∆∫ «’‘≈ ‹≈ √’Á≈Õ Í±πÏ ÂØ∫ «È¿±‡≈¿π∫‚ÒÀ∫‚
¡Â∂ ÒÀÏª‚, «È¿±ÏÈ’˜«Ú’, ÈØÚ≈ √’Ø√∆¡≈ ¡Â∂ «Ízß√ ¡À‚Ú‚ ¡≈¬∆ÒÀ∫‚,
«’¿±ÏÀ’, ˙∫‡≈∆˙, ÓÀÈ∆‡ØÏ≈, √√’À⁄ÚÈ ¡ÒÏ‡≈ ¡Â∂ Ï∆√∆ Á√ √±Ï∂ ‘ÈÕ
Ô±ÈØÈ, ȱÈ≈Ú ¡Â∂ ¿πÂ Íæ¤Ó∆ ÷∂Â «ÂßÈ ’∂∫Á∆ Ù≈√ ÍzÁ∂Ù ‘ÈÕ «¬È∑ª
√≈«¡ª 鱧 ÎÀ‚Ò Í≈Ò∆ÓÀ∫‡ Á∆¡ª C@H √∆‡ª «Ú⁄ Úß«‚¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ˛Õ
«¬È∑ ª ȱ ß ⁄Ø ‰ ÷∂   ‹ª ‘≈¬∆«‚ß ◊ Ú∆ ¡≈«÷¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ √∆‡ª Á∆ Úß ‚
¡≈Ï≈Á∆ Á∂ «‘√≈Ï È≈Ò ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ˛ Í ÷∂Â ‹ª «¬Ò≈’∂ 鱧 Ú∆ «Ë¡≈È
«Ú⁄ æ«÷¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ Í«‘Òª Í«‘Òª ˙∫‡≈∆˙ ¡Â∂ «’¿±ÏÀ’ ‘∆ ÍzÓπæ÷ √È
Í ¡‹Ø’∆ √∆‡ Úß‚ √ªÚ∆ ˛ «‹√ «Ú⁄ Ï∆ √∆ ¡Â∂ ¡ÒÏ‡≈ È∂ ’≈¯∆ √∆‡ª
(Ï≈’∆ √¯≈ BF ”Â∂)
Registration No. BA@HCFC@@
H
’ÀÈ‚
∂ ≈ Á∂ ‘√ÍÂ≈Ò ’≈«Ó¡ª
«Ú∞Ë
º «‘≥√≈ Á≈ Ú≈Ë≈,
˙ȇ≈∆˙ √’≈ ‘’ ”⁄
AE
Óπ¡≈¯∆ Á∆ Ë≈È≈ È≈Ò
‹∞«Û¡≈ Í≥Ê’ √≥’‡
BD
◊πÒ≈Ó∆ 鱧 √æÁ≈ «ÁßÁ∆
√Ó≈‡ «√‡∆ ÍzØ‹À’‡
CB
√≈Ó≈‹ Á∆ ¿∞Í‹
Á«‘ÙÂ◊Á∆, Á«‘ÙÂ◊Á∆
Á∆ ¿∞Í‹ «Î¿±‹∆ √≥’‡
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
¡’±Ï B@AE
2
’ÀÈ‚
∂ ≈ Á≈ ÎÀ‚Ò ⁄؉ Á≥◊Ò-¡≈ÍØ-¡≈͉∆ ‚ÎÒ∆, ¡≈ÍØ-¡≈͉≈ ≈◊
Ú؇Ø ¡≈͉≈ ‘º’ ͤ≈‰Ø, ÚÂØ ¡≈͉≈ ⁄؉ ¡«Ë’≈
‚≈ ÏÒ«‹≥Á «√≥ÿ √∂÷Ø∫
’∞fi ‘ÎÂ∂ Í«‘Òª ’ÀÈ‚
∂ ≈ Á∆¡≈ ¡≈
‘∆¡ª ⁄؉ª Á∂ ÓºÁ∂ Ș «¬ÊØ∫ Á∆¡ª Óπ÷
º
Í≈‡∆¡ª ¡Â∂ ¿∞Ȫ∑ Á∂ «¬«Â‘≈√ ¡Â∂
ÚÂÓ≈È Ï≈∂ «Ú⁄≈ «ÁºÂ∂ ◊¬∂ √ÈÕ ¿∞√
ÂØ∫ Ï≈¡Á ⁄؉ Óπ«‘≥Ó «Ú⁄ ÍzÓ÷
ºπ «Â≥È
Í≈‡∆¡ª ’≥È√Ú«‡Ú, «ÒÏÒ ¡Â∂ ¡ÀÈ
‚∆ Í∆ Á∂ Ò∆‚ª ÚÒØ∫ ÒØ’ª ˘ ÁÍ∂Ù
√Óº«√¡≈Úª ¡Â∂ «ÚÁ∂Ù È∆Â∆ Ï≈∂ ¡≈ÍØ
¡≈͉∂ «Ï¡≈È «ÁºÂ∂ ‹ªÁ∂ ‘∂ ‘ÈÕ «¬È∑ª
«ÁȪ «Ú⁄ ¡≈¬∂ Úº÷ Úº÷ √Ú∂ Á√Á∂ ‘∂
«’ ’ÀÈ‚
∂ ≈ Á∂ ÒØ’ Í≈‡∆ Ò∆‚ª Á∆ ‘
◊ºÒ ÚºÒ «Ë¡≈È Á∂ ‘∂ ‘È ¡Â∂ È≈Ò
È≈Ò ‘∆, Í≈‡∆¡ª Á≈ √ÓºÊÈ ÚºËÁ≈
ÿ‡Á≈ «‘≈ ‘ÀÕ Ú∆Ú≈ AG √Â≥Ï ˘
’ÀÈ‚
∂ ≈ Á∂ ÈÀÙÈÒ ¡÷Ï≈ ◊ÒØÏ ¡À∫‚ Ó∂Ò
ÚÒØ∫ ’Ú≈¬∆ Ï«‘√ Ï≈¡Á «Â≥ÈØ Í≈‡∆¡ª
Á∆¡ª È∆Â∆¡ª ‘Ø √≈Î ‘Ø ◊¬∆¡ªÕ «‹√
Â∑ª Í«‘Ò∂ Ò∂÷ª «Ú⁄ Ú∆ «¬È∑ª Í≈‡∆¡ª
Ï≈∂ «È⁄ØÛ «Ú⁄ «¬‘ «’‘≈ «◊¡≈ √∆ «’
’≥√Ú∂«‡Ú Í≈‡∆ Á∆ «Ú⁄≈Ë≈≈, √’≈∆
Â≥Â ÿ‡≈ ’∂ Ϻ⁄ ’È Â∂ Úº‚∆¡ª
’≥ÍÈ∆¡ª ˘ √‘»Òª ¡Â∂ ‡À’√ª «Ú⁄ ¤Ø‡
Á∂ ’∂ ’ÀÈ‚
∂ ≈ Á∂ ¡Ê⁄≈∂ «Ú⁄ Íz≈¬∆Ú∂‡
¡Á≈«¡ª ÚÒØ∫ ÚºË ÒØ’ª ˘ ∞˜◊≈
Óπ‘¬
º ∆¡≈ ’Ú≈¿∞‰ ˘ Í«‘Ò «Á≥Á∆ ‘À,
Á»√∆¡ª ÁØÈ∫Ø Í≈‡∆¡ª «¬È∑ª Úº‚∂ ÿ≈«‰¡ª
¡Â∂ ’≥ÍÈ∆¡ª Â∂ ÚºË ‡À’√ Ò≈ ’∂ √’≈
Á∂ ’«Ò¡≈‰’≈∆ ’≈‹ª «Ú⁄ Ú≈Ë≈ ’È
Â∂ ÓºË Ú◊ Á∂ ‡À’√ ÿ‡≈¿∞‰ ¡Â∂ ◊∆Ϫ
˘ ‘Ø √‘»Òª Á∂‰ Á∆ ◊ºÒ ’Á∆¡ª ‘ÈÕ
Úº÷ Úº÷ Ó㮧 Á¡ª Â∂ Í≈‡∆¡ª Á∆ √«ÊÂ∆
«¬√ ÒßÏ∂ ⁄ºÒ ‘∂ ⁄؉ Íz⁄≈ «Ú⁄ ‘∞‰ º’
Â’∆ÏÈ √ͺه ‘Ø ◊¬∆ ‘ÀÕ
¡≈«Ê’ È∆Â∆¡ª : Á∂Ùª Á∆ ¡‹Ø’∆
¡≈«Ê’Â≈, √≈Ó≈‹Ú≈Á∆ Á∂Ùª ÚÒØ∫ Úº‚∂
ͺË Â∂ Ë’∆¡ª ‹≈ ‘∆¡ª ÈÚ¿∞Á≈Ú≈Á∆
È∆Â∆¡ª ’≈È, ÁπÈ∆¡ª Ì Á∆ Ó≥‚∆ È≈Ò
«¬√ Â∑ª ‹∞Û ◊¬∆ ‘À, «’ «’Â∂ «’√∂ Á∂Ù
«Ú⁄ «¤º’ Ú∆ Ú‹Á∆ ‘À ª √≈≈ Â≈‰≈
Ï≈‰≈ «‘ºÒ ‹ªÁ≈ ‘À, ¡Â∂ Ó≥ÁÚ≈Û≈ ¡≈
«◊¡≈, Ó≥ÁÚ≈Û≈ ¡≈ «◊¡≈ Á≈ ΩÒ≈ ÍÀ
‹ªÁ≈ ‘ÀÕ ¡≈Ó «Ú¡’Â∆ ˘ √Ì ’∞fi
¿∞Ò‡≈ ÍπÒ‡≈ Ò◊Á≈ ‘À, Íπ≈‰∂ Î≈Ó»Ò∂
ÈÚ∆ ÁπÈ∆¡ª «Ú⁄ Î∂Ò∑ ‘∞Á
≥ ∂ Ș ¡≈¿∞∫Á∂
‘ÈÕ «’√∂ Ú∂Ò∂ «’‘≈ ‹ªÁ≈ √∆, ¤Ø‡∆¡ª
Ϻ⁄ª ’Ø, ÍÀ√∂ ÏÀ∫’ª «Ú⁄ ‹Ó∑ª ’Ú≈˙,
Í ÁπÈ∆¡ª Á∂ ’¬∆ ÓπÒ’ ¡º‹ ’Ò∑ ¡«‹‘∂
‘Ø ◊¬∂ ‘È, «‹Ê∂ ÏÀ∫’ª È∂ «Ú¡≈‹ Á Ï‘∞Â
ÿ‡≈ «ÁºÂ∆ ‘ÀÕ ’¬∆ ʪ¬∆ ÍÀ√∂ ‹Óª º÷‰ Â∂
«Ú¡≈‹ «ÓÒÁ≈ È‘∆∫ √◊Ø∫, ’Ó ˘ √ªÌ‰
Á∂ ÍÀ√∂ Á∂‰∂ ÍÀ∫Á∂ ‘È, «¬È∑ª «Ú⁄ Ô»Í Á∂
’¬∆ Á∂Ù Â∂ ‹Í≈È Ú∆ Ù≈«ÓÒ ‘ÈÕ ¡Ó∆’≈
«Ú⁄ ÒØ’ ¡≈ÓÁÈ ÂØ∫ ÚºË ÷⁄ ’Á∂ ‘È,
’˜∂ ⁄π’
º ’∂ Úº‚∂ ÿ, ’≈ª ÷∆ÁÁ∂ ‘È,
B@@I Á∂ Ó≥ÁÚ≈Û∂ Ï≈¡Á ¿∞µÊ,∂ «¬È∑ª ÷⁄
’È Ú≈«Ò¡ª ’≈È «¬‘ Íz⁄≈ ’∆ºÂ≈ ‹≈
«‘≈ ‘À «’ ¡≈«Ê’ ‘≈Ò √πË∂ ‘ÈÕ Í
√Ï ’∞fi «¬√ Â∑ª È‘∆∫ ‘À, «Óz◊-«ÂzÙÈ≈
’Á∂ Ó≈»ÊÒ «Úº⁄ Í≈‰∆ ÍÀÁ≈ È‘∆∫ ’
√’Á∆? ¡Ó∆’∆ È∆Â∆¡ª Á∆ ¡ß ÈÚ
∂∑ ≈‘
È’Ò ’ÀÈ∂‚≈ Á∆ ¡≈«Ê’Â≈ Ò¬∆
«√‘ÂÓ≥Á È‘∆∫ ‘Ø √’Á∆ Õ
’ÀÈ∂‚≈ Á∆ ¡≈«Ê’Â≈ «¬ÊØ∫ Á∂
’∞ÁÂ∆ ÷˜≈È∂ Â∂ «‹¡≈Á≈ «ÈÌ ‘ÀÕ ’º⁄≈
Â∂Ò, Íπ‡≈Ù, Ô∞È
∂ ∆¡Ó, Òº’Û ¡≈«Á «¬ÊØ∫
Á∆¡ª ÍzÓ÷
ºπ Ú√ª ‘È, «‹È∑ª Á∂ Ï≈ÓÁ
ÂØ∫ Úº‚∆ ¡≈ÓÁÈ ‘∞Á
≥ ∆ ‘ÀÕ ’ÀÈ‚
∂ ≈ «Ú⁄Ò≈
’º⁄≈ Â∂Ò Ï‘∞ ں‚∆ Ó≈Â≈ «Ú⁄ ¡ÀÒÏ‡≈
Â∂ ’∞fi ’∞ Á»√∂ ÍzªÂª «Ú⁄ «ÓÒÁ≈ ‘ÀÕ «¬‘
Â∂Ò Á∂ Ì≥‚≈ Â∂Ò ∂ Á∆ Ù’Ò «Ú⁄
‘È, «¬‘ ÂÒ È‘∆∫ √◊Ø∫ ·Ø√ ‘À, «‹√
«Ú⁄Ø∫ Â∂Ò √≈Î ’È Â∂ ÚºË ÷⁄ ¡≈¿∞∫Á≈
‘À, Í Ï∆Â∂ √Ó∂∫ «Ú⁄ ÚºË∆¡ª Â∂Ò Á∆¡ª
’∆Óª È∂ «¬√ ˘ ’º„‰ Â∂ √≈Î ’È
ÔØ◊ ω≈ «ÁºÂ≈, Í Ó≥ÁÚ≈Û∂ ÂØ∫ Ï≈¡Á
«‚◊∆¡ª Â∂Ò Á∆¡ª ’∆Óª È∂, ‹Ø «’√∂
Ú∂Ò∂ ADG ‚≈Ò ÍzÂ∆ „ØÒ Â∂ Í‘∞⁄
≥ ◊¬∆¡ª
√È, Ó≈⁄ B@AE «Ú⁄ DC ‚≈Ò ÂØ∫ Ú∆
‘∂·ª «‚º◊ ͬ∆¡ª, ¡ÒÏ‡≈ Á∂ Â∂Ò √À’‡
Â∂ «ÚÂ∆ ÁÏ≈¡ ÚºË≈ «ÁºÂ≈ ‘ÀÕ ’∞fi ÒØ’
ÒßÓ∂ √Ó∂∫ ÂØ∫ «‚◊∆¡ª «¬È∑ª ’∆Óª ˘
¡Ó∆’≈ ¡Â∂ √≈¿±Á∆ ¡Ï Á∆ «¬≈È ¡Â∂
»√ Á∆¡ª √’≈ª ˘ ‚∂◊‰ Ò¬∆ ’∆Â∆
‹≈ ‘∆ «¬º’ √≈«˜√ Áº√ ‘∂ ‘ÈÕ ¿∞Ȫ∑
ÓπÂ≈«Ï’ ‹Á »√ «Ú⁄ ◊ΩÏ≈⁄ØÚ Â∂
√Ó≈‹Ú≈Á È≈ÒØ∫ È≈Â≈ ÂΩÛÈ Á≈ ÁÏ≈¡
√∆ ºÁ Ú∆, Â∂Ò Á∆¡ª ’∆Óª «‚◊∆¡ª
‹ª ‚∂◊∆¡ª ◊¬∆¡ªÕ ¡º‹ »√ Á∆ G@%
Ï≈ÓÁ ÂØ∫ ¡≈ÓÁÈ, Â∂Ò Â∂ ◊À√ Á∆ ‘À,
¡Â∂ ’º⁄∂ Â∂Ò Á∆ ’∆Ó «¬º’ ‚≈Ò «‚◊‰
È≈Ò »√ ˘ √Ò≈È≈ B ¡Ï ‚≈Ò Á≈
ÿ≈‡≈ ÍÀ∫Á≈ ‘À, ‹Ø ¿∞‘ «Í¤Ò∂ ÁØ «Â≥È √≈Ò
ÂØ∫ fiºÒ «‘≈ ‘ÀÕ Ó≈«‘ª ÓπÂ≈«Ï’ «¬‘ √Ì
’∞fi »√ Á∂ ÍzË≈È ÚÒ≈Á∆Ó∆ Íπ«ÂÈ ˘
√Ï’ «√÷≈¿∞‰ Ò¬∆ ’∆Â≈ ‹≈ «‘≈ ‘ÀÕ
«¬√ Â≥◊∆ È≈Ò «È͇‰ Ò¬∆, «‹Ê∂ ¡√∆∫
‹Í≈È «Ú⁄ «Ú¡≈‹ Á «√Î Á∆ ◊ºÒ
’∆Â∆ ‘À, »√ «Ú⁄ ¿∞Ê∫Ø Á∂ √À∫‡Ò ÏÀ∫’ Á∆¡ª
«Ú¡≈‹ Áª Á√≥Ï «Ú⁄ AG% √È Â∂
‘∞‰ AA% ‘ÈÕ «¬√∂ Â∑ª ÿº‡ ’∆Óª È≈Ò
«¬≈È ˘ Ú∆ Â≥◊∆ ‘Ø ‘∆ ‘ÀÕ
¡ÀÒÏ‡≈ Á∂ Â∂Ò √À’‡ ÍzÂ∆
Í≈‡∆¡ª Á≈ ¡≈ÍØ ¡≈͉≈ Ș∆¡≈ ‘ÀÕ
‘≈Í √’≈ «¬√ «÷Â∂ ˘ ÒØ’ª Á∂
Ú≈Â≈ÚÈ ÍzÂ∆ «¬Â≈˜ª ˘ Í∂ ’«Á¡ª,
¿∞ÂÙ≈«‘ ’Á∆ ¡≈¬∆ ‘À ¡Â∂ ¡º◊∂ ÂØ∫
¡’±Ï B@AE
Ú∆ «¬√∂ È∆Â∆ Â∂ ⁄ºÒ‰ Ò¬∆ Ú⁄ÈÏºË ‘ÀÕ
’∞fi «ÁÈ Í«‘Òª ¡ÀÈ ‚∆ Í∆ Á∆ ‡Øª‡Ø
«Ú⁄ ¿∞Ó∆ÁÚ≈ «Òß‚≈ ÓÀµ’«’¿±◊ È∂
«Ï¡≈È Á∂ «ÁºÂ≈ «’ ‹∂’ ’ÀÈ∂‚≈È∂
Ú≈Â≈ÚÈ Á∂ ÏÁÒ≈¡ ˘ Ø’‰ Á∂ ‡∆⁄∂
Íz≈Í ’È∂ ‘È, ª Ï‘∞ √≈∂ ¡ÒÏ‡≈
Á∂ Â∂Ò ˘ ËÂ∆ ‘∂· ‘∆ º÷‰≈ ÍÚ∂◊≈Õ
«¬√ «Ï¡≈È Á∂ ¡≈¿∞‰ Á∆ Á∂ √∆ «’,
ÍzË≈È Ó≥Â∆ ‘≈Í È∂ ˙‡Ú≈ «Ú⁄ «’‘≈
«’ «¬√ «Ï¡≈È È≈Ò ¡ÀÈ ‚∆ Í∆ Á∂
’ÀÈ‚
∂ ≈Á∂ ’∞ÁÂ∆ √ت Á∂ «Ú’≈√ ˘ Ø’‰
Á∂ ÓÈ√»Ï∂ √≈‘Ó‰∂ ¡≈ ◊¬∂ ‘ÈÕ ÊØÓ√
ÓπÒ’Ò∂¡ Á≈ ‹Ú≈Ï √∆ «’ ¡√∆∫ «¬È∑ª
˘ ¿∞ÂÙ≈«‘ ’ª◊∂, Í È≈Ò ‘∆
Ú≈Â≈ÚÈ Á≈ «÷¡≈Ò º÷ª◊∂, ª ‹Ø «¬‘
ÒßÏ∂ √Ó∂∫ º’ √≈‚∂ ’≥Ó ¡≈ √’‰Õ ¿∞Ȫ∑
«’‘≈ «’ «Òß‚≈ Á≈ «¬‘ «Ï¡≈È Í≈‡∆
Á∆ Ë≈È≈ È‘∆∫, «¬‘ ª «¬’ ¡≥Â
≈Ù‡∆ «ÍØ‡ «Ú⁄ ‘À, «‹√ ÓπÂ≈«Ï’,
‹∂’ ’ÀÈ‚
∂ ≈È∂ ◊∆È ‘≈¿±√ ◊À√ª («‹È∑ª
’≈È ËÂ∆ Â∂ ◊Ó∆ ÚºË ‘∆ ‘À) Á∂ ÿº‡
’È Á∂ ‡∆⁄∂ ‘≈√Ò ’È∂ ‘È Âª ¿√ ˘
Â∂Ò ¿∞ÂÍ≈ÁÈ «Ú⁄ ’‡ΩÂ∆ ’È∆ ÍÚ∂◊∆Õ
«¬√∂ «Ï¡≈È ˘ ÒÀ ’∂ ‹√‡È ‡»‚Ø Á≈
’«‘‰≈ √∆ «’ ÁØÈØ Í≈‡∆¡ª Á∆ √Ø⁄
«ÏÒ’∞Ò «√∂ Ú≈Ò∆ ‘ÀÕ ¿∞Ȫ∑ «’‘≈ «’
«Ó√‡ ‘≈Í Á∂ Ï∆Â∂ A@ √≈Òª «Ú⁄
«¬√ ÓπºÁ∂ Â∂ ’ج∆ «È‰≈ È≈ ÒÀ‰ Â∂,
Ú≈Â≈ÚÈ ˘ ·∆’ º÷‰ Á∆ Í«‘Ò Á∂Ù
Á∂ ⁄≈ Úº‚∂ √»«Ï¡ª Á∂ Íz∆Ó∆¡ª (Óπ÷
º
Ó≥Â∆¡ª) ˘ ’È∆ ͬ∆ «‹È∑ª ’≈ÏÈ
¤º‚‰ Â∂ ‡À’√ Ò≈¿∞‰ Á≈ ÎÀ√Ò≈ «Ò¡≈Õ
’ΩÓ∆ Ϻ⁄≈ √≥Ì≈Ò Íz◊
Ø ≈Ó : ’ÀÈ‚
∂ ≈ «Ú⁄
Ï‘∞ √≈∂ Íz∆Ú≈ ¡«‹‘∂ ‘È, «‹È∑ª «Ú⁄
«√Î ÍÂ∆ ÍÂÈ∆ Â∂ Ϻ⁄∂ ‘∞Á
≥ ∂ ‘È, «¬È∑ª
Íz∆Ú≈ª «Ú⁄ Ϙπ◊, Á≈Á≈-Á≈Á∆,
È≈È≈-È≈È∆ È≈ ‘؉ ’≈È, Ϻ«⁄¡ª Á∆
√≥Ì≈Ò Ò¬∆, Óª-Ï≈Í «Ú⁄Ø∫ «¬º’ ‹∆ ˘ Ϻ⁄∂
√≥Ì≈Ò‰ Ò¬∆ ÿ «‘‰≈ ÍÀ∫Á≈ ‘ÀÕ ‹∂’
¿∞‘ ’≥Ó Â∂ ‹≈‰ Ò¬∆ Ϻ«⁄¡ª ˘ «’Â∂
¤‚Á∂ ‘È Âª ÷⁄ «‹¡≈Á≈ ¡≈¿∞∫Á≈ ‘ÀÕ
Ï∆Â∂ C@ √≈Òª ÂØ∫ √’≈ª ’«‘≥Á∆¡ª ¡≈
‘∆¡ª ‘È, «’ Ϻ«⁄¡ª ˘ ÿº‡ ÷⁄∂ Â∂
√≥Ì≈Ò‰ Á≈ ÍzÏ≥Ë ’È Ò¬∆ √’≈
√‘≈«¬Â≈ Á∂Ú∂◊∆Õ ¡ÀÈ ‚∆ Í∆ È∂Â≈
ÓπÒ’Ò∂¡ Á≈ ’«‘‰≈ ‘À «’ ¿∞‘ √»«Ï¡ª
Á∆¡ª √’≈ª È≈Ò «ÓÒ ’∂ ÍzÚ≈ Ò¬∆
«¬√ ÷⁄ ˘ G ‚≈Ò ÍzÂ∆ «ÁÈ Â∂ ÒÀ
¡≈¿∞‰◊∂Õ Ï≈’∆ ’Ó ’∂∫Á √’≈ Â∂
D@% ÷⁄ √»Ï≈ √’≈ª ’È◊∆¡ªÕ
’≥√Ú∂«‡Ú Í≈‡∆ Á≈ √‡À∫‚ ‘À «’ ÿº‡
÷⁄ Â∂ Ϻ⁄∂ √≥Ì≈Ò‰ Á∆¡ª √‘»Òª
ω≈¿∞‰ Á∆ ʪ, √≈‚∆ √’≈ ÚÒØ∫ ‹Ø
‘ Íz∆Ú≈ ˘ F √≈Ò Á∆ ¿∞Ó Á∂ Ϻ«⁄¡ª
Ò¬∆ AF@ ‚≈Ò ÍzÂ∆ Ó‘∆È≈ ¡Â∂ G ÂØ∫
AG º’ «Á¡ª Ò¬∆ F@ ‚≈Ò ÍzÂ∆ Ó‘∆È≈
√‘∆ ‘ÀÕ «¬‘ ◊∆Ï ¡Ó∆ √Ì ˘ «ÁÂ≈
‹≈ «‘≈ ‘À ¡Â∂ «¬√ È≈Ò, Íz∆Ú≈ ÷πÁ
º
ÎÀ√Ò≈ ’ √’Á∂ ‘È «’ ¿∞È∑ª ¡Í‰∂
Ϻ«⁄¡ª ˘ «’√ Â∑ª √≥Ì≈Ò‰≈ ‘ÀÕ
«ÒÏÒ Í≈‡∆ Á≈ ’«‘‰≈ ‘À «’ «¬‘ AB
√≈Ò Í«‘Òª ‘Ø √’Á≈ √∆, ‹Á ÿº‡
«◊‰Â∆ Á∆ Í≈Ò Ó≈«‡È √’≈ È∂
B@@E «Ú⁄ ¡◊Ò∂ Í≥‹ √≈Òª «Ú⁄ «¬√
ÓπÁ
º ∂ Â∂ E ¡Ï ‚≈Ò ÷⁄‰ Á∆ ÔØ‹È≈
ω≈¬∆ √∆, Í «¬√ ˘ È’≈«Á¡ª ¡ÀÈ
‚∆ Í∆ È∂ √ÓÊÈ È‘∆∫ «ÁºÂ≈ ¡Â∂ ¡◊∂
’≥√Ú∂«‡Ú Í≈‡∆ Á∆¡ª √’≈ª
ωÁ∆¡ª ‘∆¡ªÕ ‹√«‡È ‡»‚Ø È∂ ¡Í‰∂
⁄؉ ÓÈØÊ ÍºÂ «Ú⁄ «’‘≈ ‘À «’ ¿∞‘
¡Ó∆ª ˘ È‘∆∫, Í ÓºË Â∂ ◊∆Ï Ú◊
Á∂ Íz∆Ú≈ª ˘ ÍzÂ∆ Ϻ⁄≈ ECC ‚≈Ò ÍzÂ∆
Ó‘∆È≈ Á∂‰ Á≈ Ú≈«¬Á≈ ’Á∂ ‘ÈÕ
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
3
ÿº‡Ø ÿº‡ «Á‘≈Û∆ : ¡ÀÈ ‚∆ Í∆ ’ÀÈ‚
∂ ≈
ͺË Â∂ ÿº‡Ø ÿº‡ «Á‘≈Û∆ AE ‚≈Ò ÍzÂ∆
ÿ≥‡≈ ’È Á∆ ◊ºÒ ’Á∆ ‘À, ‹Á «¬√
Á∆ Á»√∆¡ª Í≈‡∆¡ª È∂ ⁄∆ Î≈Û ’∆Â∆
ª, ¿∞Ȫ∑ «’‘≈ «’ «¬‘ ª «√Î ’∂∫Á
√’≈ Á∂ ’≈«Ó¡ª Ò¬∆ ‘∆ ‘À, «‹È∑ª Á∆
«◊‰Â∆ «È◊»‰∆ ‘ÀÕ
Ïπ«È¡≈Á∆ „ª⁄≈ : Ï‘∞ √≈∂ Ó≈«‘ª
Á≈ ’«‘‰≈ ‘À «’, ’ÀÈ‚
∂ ≈ «Ú⁄ AIE@ ÂØ∫
Ï≈¡Á ¡≈¿∞∫Á∂ √Ó∂∫ Ï≈∂ √Ø⁄ ’∂ ª ’∆
÷⁄ ’È∂ √È, ‹Ø Í«‘Òª ÂØ∫ Ï«‰¡≈
‘Ø«¬¡≈ √∆, ¿∞√ ˘ √≥ÌÒ‰ Â∂ Ú∆ ÿº‡
÷⁄ ’∆Â≈ «◊¡≈ ¡Â∂ √Û’ª, √∆Ú,
ÍÏ«Ò’ «¬Ó≈ª, Í≈‰∆ √ÍÒ≈¬∆ ¡≈«Á
Ò¬∆ ÿº‡Ø ÿº‡ ABC ¡Ï ‚≈Ò ÷⁄ ’È∂
ωÁ∂ √È, ‹Ø È‘∆∫ ’∆Â∂ ◊¬∂Õ «Â≥ÈØ
Í≈‡∆¡ª «¬√ ÷∂Â «Ú⁄ ÷⁄ ’È Á∆
◊ºÒ ’Á∆¡ª ‘ÈÕ ‡»‚Ø Á≈ ’«‘‰≈ ‘À
«’ ¡◊Ò∂ «Â≥È √≈Òª «Ú⁄ ¿∞‘ ÿ≈‡∂ Ú≈Ò≈
Ï‹‡ «Ò¡≈Ú∂◊≈, ª ‹Ø «¬√ ’≥Ó Ò¬∆
«‹È∂ ‚≈Ò ’≥√Ú∂«‡Ú √’≈ È∂ º÷∂
√È, ¿∞√ ÂØ∫ Áπ◊‰∂ ÷⁄ ’∆Â∂ ‹≈ √’‰Õ
«¬√ «Ï¡≈È ÓπÂ≈«Ï’, ¡◊Ò∂ A@ √≈Òª
Ò¬∆ ‘Ø ‘∞‰ ’≥È√Ú«‡Ú √’≈ ÚÒØ∫
FE ¡Ï ‚≈Ò ÷⁄ ’∆Â∂ ‹≈‰∂ ‘È, ˘
ÚË≈ ’∂ ABE ¡Ï ‚≈Ò ’È Á≈
Ú≈«¬Á≈‘ÀÕ «¬√ ÷⁄ ˘ fiÒ‰ Ò¬∆ ‹∂
«ÒÏÒ √’≈ ωÁ∆ ‘À ª ¡◊Ò∂ ÁØ
√≈Ò A@ ¡Ï ÿ≈‡∂ Á≈ Ϻ‹‡ «Ò¡≈¿∞‰≈
ÍÚ∂◊≈, «‹√ ÂØ∫ Ï≈¡Á B@AI º’ «Î
ÂØ∫ Ú≈Ë∂ Ú≈Ò∂ Ï‹‡ Ï‰È Á∆ ¿∞Ó∆Á ‘ÀÕ
¡ÀÈ ‚∆ Í∆ Á≈ ’«‘‰≈ ‘À «’ ¿∞‘ Ô’∆È∆
ω≈¿∞‰◊∂ «’ «¬√ ’≥Ó Ò¬∆ ◊À√ ‡À’√
«Ú⁄Ø∫ A% ‘Ø «¬È∑ª ’≥Óª Â∂ Ò≈«¬¡≈ ‹≈Ú∂Õ
AIE@«Ú¡ª «Ú⁄ ’ÀÈ‚
∂ ≈«Ú⁄ ’∞Ò ÿ∂Ò»
¿∞ÂÍ≈Á Á≈ Â’∆ÏÈ C Î∆ √Á∆ «¬È∑ª
’≥Óª Â∂ ÷⁄ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ √∆, ‹Ø AIGI
º’ @.D% «‘ «◊¡≈Õ ¡Ê⁄≈∂ ˘ ⁄π’
º ‰
Ò¬∆ ’≥√Ú∂«‡Ú √’≈ È∂ B@@H ÂØ∫ «¬√
Â∂ ÷⁄ ’È≈ Ù∞» ’∆Â≈ ‘ÀÕ ¡≈«Ê’
Ó≈«‘ª Á≈ ’«‘‰≈ ‘À «’ Ïπ«È¡≈Á∆ „ª⁄∂
Â∂ ‹∂’ A ¡Ï ÷⁄ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ‘À ª
AF,G@@ ÒØ’ª ˘ ∞‹◊≈ «ÓÒÁ≈ ‘À ¡Â∂
ÿ∂Ò» ¿∞ÂÍ≈Á «Ú⁄ «¬º’ ¡Ï AD ’ØÛ
‚≈Ò Á≈ Ú≈Ë≈ ‘∞Á
≥ ≈ ‘ÀÕ ‡À’√ Ú≈Ë» «¬’º·∂
‘∞Á
≥ ∂ ‘È ¡Â∂ √’≈ ’ØÒ C@-CE% ’Ó
Ú≈«Í√ ¡≈ ‹ªÁ∆ ‘ÀÕ
«¬Ó∆◊∂ÙÈ (ÍzÚ≈√) : ’≥√Ú∂«‡Ú
√’≈ È∂ ¡≈¿∞∫Á∂ ‘∆ («¬Ó∆◊∂ÙÈ) ÍzÚ≈√∆
’≈˘È «Ú⁄ Úº‚∆¡ª ÂÏÁ∆Ò∆¡ª ’∆Â∆¡ª,
«‹√ È≈Ò ¬∂Ù∆¡≈ Â∫ ¡≈¿∞‰ Ú≈«Ò¡ª Ò¬∆
¡≥’ «√√‡Ó «‘ ¡≈¿∞‰≈ ¡Ω÷≈ ‘Ø «◊¡≈
‘ÀÕ «ÏÒ √∆ E@ È≈Ò ÍzÚ≈√ Ó≥Â∆ ˘ √≈Ò
«Ú⁄ «’È∂ ÍzÚ≈√∆ ¡≈ √’Á∂ ‘È, Á∆
«◊‰Â∆ Á≈ ÎÀ√Ò≈ ’È Á∆¡ª Â≈’ª
«ÁÂ∆¡ªÕ Ó≈«Í¡ª È≈Ò ¡≈¿∞‰ Ú≈Ò∂
Ϻ«⁄¡ª Á∆ ¿∞Ó BA ÂØ∫ ÿ‡≈ ’∂ AH ’
«ÁºÂ∆ ◊¬∆ ¡Â∂ ‹Á Í«‘Òª ‹∂’ ¿∞‘
ÍÛ∑Á∂ «‘≥Á∂ √È, ª ¿∞Ó ÚºË ‘؉ Â∂ Ú∆
«ÈÌ ‘∆ Ó≥È∂ ‹ªÁ∂ √È ¡Â∂ Ó≈«Í¡ª È≈Ò
’ÀÈ‚
∂ ≈¡≈ √’Á∂ √È, ¿∞√ È∞’Â∂ ˘ Ú∆ ’º„
«ÁºÂ≈ «◊¡≈Õ Íz∆Ú≈ª ˘ «¬’º«·¡ª ’È
Ò¬∆, ‹Á Í«‘Òª Óª Ï≈Í ¡Â∂ ¿∞Ȫ∑ Â∂
«ÈÌ Ϻ⁄∂ ¡≈ √’Á∂ √È, «Ú⁄ Ø’ª Ò≈
’∂ «Î √πÍ Ú∆˜≈ Ù∞» ’’∂ «ÏÒ’∞Ò
ÂÏÁ∆Ò ’ «ÁºÂ≈ «◊¡≈Õ Í«‘Òª
«Ú«Á¡≈Ê∆ ˘ √Ω÷∂ ͺ’∂ ’ «ÁºÂ≈ ‹ªÁ≈
√∆, ¿∞√ ˘ Ú∆ ¡Ω÷≈ ω≈ «ÁºÂ≈ «◊¡≈Õ
’≥√Ú∂«‡Ú Í≈‡∆ È∂ «¬√ ÓπÁ
º ∂ Â∂ ’ج∆ ÈÚª
«Ï¡≈È È‘∆∫ «ÁºÂ≈, «‹√ Á≈ ÓÂÒÏ ‘À «’
¡◊∂ ÂØ∫ Ú∆ «¬√∂ È∆Â∆ Â∂ ⁄Ò‰◊∂Õ «ÒÏÒ
Í≈‡∆ È∂ «’‘≈ ‘À «’ ‹∂’ ¿∞Ȫ∑ Á∆ Í≈‡∆
Á∆ √’≈ ωÁ∆ ‘À ª «ÏÒ √∆ E@ ˘
÷ÂÓ ’ «ÁºÂ≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ ÍzÚ≈√∆ «√√‡Ó
˘ ⁄≥◊∂ ≈ ω≈¿∞‰ Ò¬∆ D@ ’ØÛ ‚≈Ò
÷⁄∂ ‹≈‰◊∂, «‹√ «Ú⁄ B@ ’ØÛ ÏØÒ∆
«√÷‰ Ò¬∆ ¡Â∂ B@ ’ØÛ Ï≈‘Ø∫ ¡≈¬∂
Ó≈«‘ª ˘ ¿∞Ȫ∑ Á∂ ’≥Óª «Ú⁄ «’√∂ Á∆
«È◊≈È∆ ‘∂· ’≥Ó ’È («¬È‡È«ÙÍ) Â∂
’≥Ó Â∂ Òº◊‰ Á∂ ÓΩ’∂ ÍÀÁ≈ ’È Ò¬∆ ÷⁄∂
‹≈‰◊∂Õ ’ÀÈ‚
∂ ≈ «Ú⁄ «‘ ‘∂ ¡√Ê≈¬∆
’≈«Ó¡ª, ¡≥Â≈Ù‡∆ «Ú«Á¡≈Ê∆¡ª ¡Â∂
ÈÀÈ∆ Á∂ ÂΩ Â∂ ¡≈¬∂ «Ú¡’Â∆¡ª ˘ ‹ÒÁ∆
ͺ’∂ ’È Á≈ Íz◊
Ø ≈Ó Ï‰≈«¬¡≈ ‹≈Ú∂◊≈
Â∂ ’ÀÈ‚
∂ ≈ Á∂ ͺ’∂ «¬Ó∆◊ª‡ª ‹ª Ù«‘∆¡ª
ÚÒØ∫ √ÍΩ∫√ ’∆Â∂ «Ú¡’Â∆¡ª Ò¬∆ E √≈Ò
Á≈ Ï‘∞ ¡À∫‡∆ Ú∆˜≈, ’ÀÈ‚
∂ ≈ √π¡≈◊ Í≈√
Ù∞» ’∆Â≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ ¡ÀÈ ‚∆ Í∆ ÚÒØ∫
¡˜∆¡ª Á∆¡ª Î∆√ª ÷ÂÓ ’È, ‹ÒÁ∆
Íz∆Ú≈ «¬’º·∂ ’È, Ï≈‘Ò∆¡ª «‚◊∆¡ª
˘ Ó≈ÈÂ≈ Á∂‰, ÓÈ∞÷
º ∆ √ÁÌ≈ÚÈ≈ Á∂ ¡Ë≈
Ú≈Ò∆ ’È∂‚∆¡È ‘Ú≈¬∆ √ÀÈ≈, ¡‹’Ò
√∆∆¡≈ ¡Â∂ «¬≈’ «Ú⁄ ¡≈¬∆ ¡À√ Á∂
«÷Ò≈¯ Ï≥Ï Ú√≈ ‘∆ ‘ÀÕ «¬‘ √Ì ’∞fi
‘≈Í √’≈ ÚÒØ∫ ’ÀÈ‚
∂ ≈˘ ¡ÂÚ≈Á∆¡ª
ÂØ∫ √º«÷¡Â ’È Á∂ Ȫ Â∂ ’∆Â≈ ‹≈ «‘≈
‘ÀÕ ’≥√Ú∂«‡Ú Í≈‡∆ «¬√ È∆Â∆ ˘ ·∆’
Ó≥ÈÁ∆ ‘À ¡Â∂ «¬√∂ ˘ ¡◊∂ Ú∆ «¬√∂ Â∑ª
⁄Ò≈¿∞‰ Á∆ ◊ºÒ ’Á∆ ‘ÀÕ «ÚÁ∂Ù È∆Â∆¡ª
Â∂ Ò∆‚ª Á∆ Ï«‘√ Óπ’
≥ √≥√Ê≈ ÚÒØ∫ ‡Øª‡Ø
«Ú⁄ BH √Â≥Ï ˘ ’Ú≈¬∆ ‹≈‰∆ ‘À, Í
«¬‘ «ÍØ‡ «Ò÷‰ Ú∂Ò∂ º’, «ÒÏÒ ¡Â∂
¡ÀÈ ‚∆ Í∆ ÚÒØ∫ «¬√ Ï«‘√ Ú∂Ò∂ Îª√∆√∆
¡Â∂ ¡≥◊∂‹∆ Ì≈ÙÚª Á≈ √Óª ¡ºËØ ¡ºË È≈
‘؉ ’≈È, «‘º√≈ ÒÀ‰ Á∆ √«‘ÓÂ∆ È‘∆∫
«ÁÂ∆ ◊¬∆Õ «Ó√‡ ÓπÒ’Ò∂¡ Á≈ ’«‘‰≈
‘À «’ ‘≈Í √’≈ Á∆ «ÚÁ∂Ù È∆Â∆ È∂
’ÀÈ‚
∂ ≈Á≈ ÁπÈ∆¡ª «Ú⁄ ‹Ø «⁄‘≈ √≈‘Ó‰∂
«Ò¡ªÁ≈ ‘À, ¿∞‘ √≈˘ ÷πÁ
º ˘ Ú∆ «√¡≈‰
√Ú∂ ÓπÂ≈«Ï’, «‹√ Á∂ ¡≥’Û∂ √≈È∆ «Ú⁄
«ÁºÂ∂ ◊¬∂ ‘È, ’ÀÈ∂‚≈ ͺË Â∂ «Â≥ÈØ
Í≈‡∆¡ª ˘ ÒØ’ª Á≈ Â’∆ÏÈ Ï≈Ï
√ÓºÊÈ «ÓÒ «‘≈ ‘ÀÕ ˙ȇ≈∆˙ «Ú⁄
Î≈Ó «√⁄ ’≥√Ú∂«‡Ú Í≈‡∆ ˘ ¡Â∂
«¬Í√Ω√ «ÒÏÒ Í≈‡∆ ˘ ¡º◊∂ Áº√ «‘≈
‘ÀÕ Í∆Ò ÷∂Â (ÏÀ∫Í‡È Â∂ «Ó√∆√≈◊≈) Á∂
«‹¡≈Á≈ ‘Ò«’¡ª «Ú⁄ Óπ’≈ÏÒ≈
’≥√Ú∂«‡Ú ¡Â∂ «ÒÏÒ ¿∞Ó∆ÁÚ≈ª «Ú⁄
‘ÀÕ ÏÀ∫Í‡È Íº¤Ó∆, ¿∞Â∆, √À∫‡ ¡Â∂
Áº÷‰∆ «Ú⁄ ’ÓÚ≈, ’ÓÒ ÷«‘≈ Â∂
«ÈßÁ «Ê≥Á, »Ï∆ √‘ØÂ≈ Â∂ ÍÓ «◊ºÒ,
≈Ó∂ÙÚ √≥ÿ≈ Â∂ ÏºÒ ◊Ø√Ò ¡Â∂ √ØÈ∆¡ª
«√ºË» Â∂ ’≈¬∆Ò √∆ÏÀµ’ «Ú⁄’≈ ‘ÀÕ
«Ó√∆√≈◊≈ √‡∆‡«Ú⁄, ¡À«È «ÓÒ˜,
Ó≈Ò‡È, √À∫‡ Â∂ Í»Ï∆ ’Ω’√«ÚÒ «Ú⁄
’ÓÚ≈, ◊◊È «√’≥Á Â∂ ÏÀ‚ Ϻ‡,
«¬’≈ ÷≈«ÒÁ Â∂ ÏΩÏ ‚∆⁄‡, ÈÚÁ∆Í
Â∂ «¬Ó∆◊ª‡ª Â∂ «Î¿±˜∆¡ª ˘ ¡≈¿∞‰
Á∂‰ Á∆¡ª ◊ºÒª ’∆Â∆¡ª ‹≈ ‘∆¡ª ‘ÈÕ
Â∞’∆ Á∂ √ÓπÁ
≥  «’È≈∂ «Â≥È √≈Ò≈
¬∂Ò≈È ’∞Á∆ Á∆ Ò≈Ù Á∆ ÎØ‡Ø È∂ ÁπÈ∆¡ª
Ì ˘ «‘Ò≈ «ÁºÂ≈ ¡Â∂ ‹≈Ȫ ˘ ÷Â≈
‘؉ Â∂ ÓºË Í»Ï, ÷≈√ ’ √∆∆¡≈ Á∂ ÒÛ≈¬∆
«Ú⁄Ø∫ ̺‹ ‘∂ Íz∆Ú≈ª Á≈ Ó√Ò≈ ’¬∆ «ÁÈ
Ì÷Á∆ ÷Ï Ï«‰¡≈ «‘≈Õ «¬√ È∂ ⁄؉
Íz⁄≈ «Ú⁄ ∞fi∆¡ª Í≈‡∆¡ª ˘ «¬√ Ó√Ò∂
Â∂ ¡Í‰∆ È∆Â∆ ÒØ’ª √≈‘Ó‰∂ º÷‰ Ò¬∆
Әϻ ’ «ÁºÂ≈Õ «ÒÏÒ ¡Â∂ ¡ÀÈ ‚∆
Í∆ Á≈ ÍÀ∫Â≈, ‹Ø ÚºË ÂØ∫ ÚºË ÙÈ≈Ê∆¡ª
˘ «¬Ê∂ «Ò¡≈¿∞‰ Á∆ Ó≥◊ ’Á≈ √∆, Á∂
¿∞Ò‡ ÍzË≈È Ó≥Â∆ √‡∆ÎÈ ‘≈Í È∂ «¬√
Ó√Ò∂ ˘ Ì≈Ú’Â≈ ÂØ∫ Í∂ ‘º‡ ’∂ √πÒfi≈¿∞‰
Á∆ ◊ºÒ ’‘∆ ¡Â∂ «’√∂ Ú∆ ÙÈ≈Ê∆ ˘
«ÏÈ≈ «’√∂ Íπ¤
º ÍÛÂ≈Ò Á∂ ’ÀÈ‚
∂ ≈ «Ò¡≈¿∞‰
Á≈ «ÚØË ’∆Â≈Õ ¡≈Ó ÒØ’ª ˘ Ï∂Ù’
º «¬‘
◊ºÒ ’∞fi ÷‡’Á∆ √∆, Í √Ú∂ Á√Á∂ ‘È
«’’ÀÈ‚
∂ ≈ͺË Â∂ «¬√ ÍÀ∫ÂÛ∂ È∂ ’≥√Ú∂«‡Ú
Í≈‡∆ ÚºÒ ÒØ’ª ˘ «÷«⁄¡≈ ‘ÀÕ
«ÚÁ∂Ù È∆Â∆ : ’≥√Ú∂«‡Ú √’≈
Á∆¡ª È∆Â∆¡ª Ù∞» ÂØ∫ ‘∆ ¡Ó∆’≈ È≈Ò
Ó∂Ò ÷≈‰ Ú≈Ò∆¡ª ‘È, √◊Ø∫ ÍzË≈È ‹≈˜
Ïπ√ ÂØ∫ Ï≈¡Á ˙Ï≈Ó≈ Á≈ ∞÷
º ’¬∆ Ó√«Ò¡ª
Â∂ √‡∆ÎÈ ‘≈Í √≈«‘Ï È≈ÒØ∫ ÚºË ÈÓ∆
Ú≈Ò≈ ‘∞Á
≥ ≈ «‘≈ ‘ÀÕ ¿∞Ȫ∑ ’ÀÈ‚
∂ ≈ Á≈ ¡’√
‹Ø ¡Ω÷ «Ú⁄ Î√∂ ÒØ’ª Á≈ ÓÁÁ◊≈, Ù≈Â∆
√Ê≈Í’ ‘∞Á
≥ ≈ √∆ ˘ ÏÁÒ ’∂ fi◊«Û¡ª «Ú⁄
«¬º’ «Ë Á∆ ÓÁÁ ’È Ú≈Ò≈ ω≈ «ÁºÂ≈
‘ÀÕ Á∂Ùª «Ú⁄ √‘≈«¬Â≈ Á∂ ÍÀ’‡ ‚∂◊‰
«Ú⁄ È‘∆∫ ¡≈¿∞∫Á≈Õ ¿∞Ȫ∑ Á≈ ’«‘‰≈ ‘À
«’ √≈‚∆ √’≈ ‹∂’ ωÁ∆ ‘À ª √≥Ô’
∞ Â
≈Ù‡ ¡Â∂ ‘Ø ¡≥Â≈Ù‡∆ √≥√ʪڪ ˘
ωÁ∆ ¡«‘Ó∆¡Â Á∂Ú◊
∂ ∆ ¡Â∂ Ú≈Â≈ÚÈ
Á∂ Ó√Ò∂ Â∂ Ú∆ √«‘ÔØ◊ «Á≥Á∂ ‘ج∂ ’ÀÈ‚
∂ ≈
ÓØ‘∆ ØÒ ¡Á≈ ’∂◊≈Õ «ÒÏÒ Í≈‡∆
ÒØ’Ò ¡Â∂ √»«Ï¡ª Á∆¡ª √’≈ª ˘ È≈Ò
ÒÀ ’∂ Ú≈Â≈ÚÈ Á∂ Ó√Ò∂ ‘ºÒ ’È Á∆
◊ºÒ ’Á∆ ‘ÀÕ «Ó√‡ ‡»‚Ø È∂ «’‘≈ «’
√≈‚∆ √’≈ ‘Ú≈¬∆ √ÀÈ≈ Ò¬∆ ÷∆Á∂ ‹≈
‘∂ Ó«‘≥◊∂ ¡ÀÎ CE ‘Ú≈¬∆ ‹‘≈‹≈ Á∆ Ê≈
√ÓπÁ
≥ ∆ ÎΩ‹ Ò¬∆ ¿∞Â∆ Ë∞Ú Á∂ ‹≥Ó∫∂
√≈◊ª «Ú⁄ ◊Ù Ò≈ √’‰ Ú≈Ò∂
‹‘≈‹ª ˘ ω≈¿∞‰ ˘ Â˜∆‘ Á∂Ú◊
∂ ∆ ¡Â∂
ÿº‡Ø ÿº‡ F Ï¯ ÂØÛ √ÓπÁ
≥ ∆ ‹‘≈˜
ωÚ≈Ú∂◊∆Õ «¬‘ ‹‘≈˜ ’∞fi √≈Òª ÂØ∫
‘ÀÒ∆ÎÀ’√ «Ú⁄ ω≈¬∂ ‹≈ ‘∂ ‘È, Í«‘Òª
H ‹‘≈˜ ω≈¿∞‰ Á∆ ˜Ú∆‹ √∆, Í
÷⁄ ‹Ø C.A ¡Ï º«÷¡≈ √∆, Á∂ C.E ¡Ï
’È Â∂ Ú∆ ’≥√Ú‡«Ú √’≈ Á≈ ’«‘‰≈
‘À «’ «¬‘ ÷⁄≈ «√Î Í≥‹ ‹‘≈˜
ω≈¿∞‰ Ò¬∆ ‘∆ ’≈Î∆ ‘ÀÕ «¬√ «Ï¡≈È
Á∆ √‡∆¯È ‘≈Í √≈«‘Ï È∂ È∞’Â≈⁄∆È∆
’∆Â∆ ‘À ¡Â∂ «’‘≈ ‘À «’ ¡√∆∫ ¡≈¬∆ ¡À√
«÷Ò≈¯ ¡Í‰∂ √≈Ê∆¡ª Á≈ √≈Ê «ÈÌ≈¿∞∫Á∂
‘ج∂ ÒÛ≈¬∆ ‘ª◊∂ ¡Â∂ «¬√ ’≥Ó Ò¬∆ ¡À¯
CE ÷∆Á‰∂ ¡Â∆ ‹»∆ ‘ÈÕ «ÒÏÒ
Í≈‡∆ ¡Â∂ ¡ÀÈ ‚∆ Í∆, ¡≈¬∆ ¡À√ «÷Ò≈¯
«¬√ ÒÛ≈¬∆ «Ú⁄Ø∫ ’ÀÈ‚
∂ ≈˘ Ï≈‘ ’„‰
Ò¬∆ Ú⁄ÈÏºË ‘ÈÕ
Í≈‡∆¡ª Á∆ √«ÊÂ∆ : ¡≈«÷∆ Íz≈ÍÂ
ÏÀ∫√ Â∂ ‹◊Á∆Ù ◊∂Ú≈Ò, ˙Ó≈
¡Òÿ≈Ï≈ Â∂ ‹∞Ò∆¡√ ‡∆¡À∫◊√È «Ú⁄’≈
‘ÀÕ Í ÏÀ∫Í‡È Í»Ï∆ «Ú⁄ «¬‘ «ÒÏÒ
Á∂ ≈‹ ◊∂Ú≈Ò Â∂ ¡ÀÈ ‚∆ Í∆ Á∂
‘ÏÒ‹∆ ’≈‘ÒØ∫ «Ú⁄’≈ ‘ÀÕ √’≈ÏØ
«Ú⁄ ’≥√Ú∂«‡Ú Í≈‡∆ ¿∞Ó∆ÁÚ≈ Â∆‹∂
ÈßÏ Â∂ ‘È «¬Ê∂ «ÒÏÒ Â∂ ¡ÀÈ ‚∆ Í∆
¡º◊∂ ‘ÈÕ √’≈ÏØ ¿∞Â∆ ¡Â∂ Ø◊ Í≈’
ÂØ∫ √ΩÈ ⁄ÀµÈ Â∂ ≈Ê∆’≈ «√‡√≈Ï∂¬∆√È, ◊À∆
¡≈ÈßÁ√◊∆ Â∂ ’ªÊ≈ÂÈÓ Ù≈Â∆’∞Ó≈
«Ú⁄’≈ ¡Â∂ Ô∞È∆Ú«√‡∆ ؘ‚∂Ò «Ú⁄
’∆√‡∆¡≈ Î∆ÒÀ∫‚ Â∂ ‹ÀÈ∆Î ‘ØÒµÀ ‡ ¡º◊∂
‘ÈÕ √≈È∆ «Ú⁄Ø∫ ’Ω‰ «’È≈ ÚºË √ÓÊÈ
Íz≈Í ’ «‘≈ ‘À Ú∆ Ú∂«÷¡≈ ‹≈ √’Á≈
‘ÀÕ Í «¬‘ √≈∂ ¡≥’Û∂ √À∫ÍÒ √≈¬∆˜ ¤Ø‡≈
‘؉ ’≈È ¡≥Á≈‹∂ ‘∆ ’‘∂ ‹≈ √’Á∂ ‘ÈÕ
⁄؉ª «Ú⁄ ¡‹∂ ’≈Î∆ Ú’Â ‘À, ¿∞√ Ú∂Ò∂
º’ «¬‘ √ÓºÊÈ ‘∂· ¿∞µÂ∂ ‘∞Á
≥ ∂ «‘‰◊∂Õ
√≈È∆: Úº÷ Úº÷ ‘Ò«’¡ª, ˙ȇ≈∆˙
¡Â∂ ’ÀÈ‚
∂ ≈ ͺË Â∂ ÍzÓ÷
ºπ Í≈‡∆¡ª Á∂
¿∞Ó∆ÁÚ≈ª ˘ Ú؇ª Á≈ √ÓÊÈ ‘Ò«’¡ª
Á∂ ¿∞ÍØ’Â ¡≥’Û∂ Ê∆ ‘≥‚‚ ¡À∫‚ ¬∂‡
‚≈‡
’≈Ó
(ThreeHundredEight.com) ÂØ∫ Ò¬∂
◊¬∂ ‘ÈÕ «¬‘ AH √Â≥Ï B@AE Á∂
‘ÈÕ «’¿∞ ∫ «’ ‘Ò«’¡ª «Ú⁄Ø ∫ ÿº ‡
«◊‰Â∆ «Ú⁄ ‘∆ ÒØ’ª ÂØ∫ Íπ¤
º ’∂ «¬‘
«√º‡∂ ’º„∂ ‹ªÁ∂ ‘È, «¬‘ ÚºË ÂØ∫ ÚºË
¡≥ Á ≈˜∂ ‘∆ ’‘∂ ‹≈ √’Á∂ ‘ÈÕ
’ÀÈ∂‚≈¡Â∂ ˙ȇ≈∆˙ Á∂ ¡≥’Û∂ ÎØÓ
«√⁄, «¬’Ø√ ¡Â∂ «¬Í√Ø√ Á∂ ‘ÈÕ
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
4
’ÀÈ‚
∂ ≈ Á∆ ¿∞µ⁄ «Ú«Á¡≈ È∆Â∆
«Ú«Á¡≈Ê∆¡ª ”Â∂ ÚË «‘≈ Î∆√ª Á≈ ÏØfi
‚≈. ‘Á∆Í «√≥ÿ
◊∞¡Ò
À ¯ (˙∫‡≈∆˙)
√≥√≈ Á∂ Á»√∂ Á∂Ù≈ Á∆ Â∑ª,
’ÀÈ∂‚≈ √’≈ Á∆ ¡≈«Ê’ È∆Â∆ «Úº⁄,
’«Ò¡≈‰’≈∆ ≈‹ ÂØ∫ «Ú¿∞Í≈∆’‰
ÚºÒ ˘ √ÍÙ‡ ÏÁÒ≈Ú «Í¤Ò∂ ÒßÏ∂ √Ó∂∫
ÂØ∫ Ú∂÷∂ ‹≈ ‘∂ ‘È ‘À «‹√ ’≈‰ ¡≈Ó
Ú√Ø∫ Á∂ √Ó≈«‹’ √πº«÷¡≈ √’∆Óª «Úº⁄
’‡ΩÂ∆, ‹∆ÚÈ Ú√∆Ò∂ Ó«‘≥◊∂ ¡Â∂ ‡À’√
Ì≈ Ò◊≈Â≈ ÚË ‘∂ ‘ÈÕ «¬√ »fi≈È
Á∂ ÍzÌ≈Ú ÂØ∫ «√º«÷¡≈ Á∂ ÷∂Â Ú∆ ¡¤»Â≈
È‘∆∫ «‘≈ ¡Â∂ ÍØ√‡-√À’ß‚∆ ¿∞µ⁄-
«√º « ÷¡≈ Á∂ ÷∂   «Úº ⁄ Î∆√ª Á≈
Ò◊≈Â≈ Ú≈Ë≈ «Ú«Á¡≈Ê∆ Ú◊ Ò¬∆
«⁄≥Â≈ Á≈ ’≈È ‘ÀÕ ÎÀ‚Ò ’∂ ∫ Á∆
√’≈ ÚÒØ ∫ «Ú«Á¡’ √≥ √ Ê≈Úª ˘
«ÁºÂ∂ ‹≈ ‘∂ Ï‹‡ «Úº⁄ Ò◊≈Â≈ ’‡ΩÂ∆
’∆Â∆ ‹≈ ‘∆ ‘À ¡Â∂ «¬‘ ¡√
«Ú«Á¡≈Ê∆ Ú◊ Â∂ Î∆√ª Á∂ Ú≈Ë∂ Á∂
»Í «Úº⁄ «√ºË∂ ¡≈«Ê’ ÏØfi Á∂ »Í «Úº⁄
Ò◊≈Â≈ »ÍÓ≈È ‘Ø «‘≈ ‘ÀÕ ⁄≈‘∂ «¬√
Ú∂ Ò ∂ , ÓΩ ‹ ∞ Á ≈ ÎÀ ‚ Ò ⁄Ø ‰ ª «Úº ⁄
«Èº « Â¡ª √≈∆¡ª Í≈‡∆¡ª,
Ï‘∞«◊‰Â∆ ÓºËÚ◊ ÒØ’ª Ò¬∆ ‡À’√
¤Ø‡ª, ’¬∆ ’«Ò¡≈‰’≈∆ «√‘ ¡Â∂
«√º«÷¡≈ √’∆Óª, Ïπ„≈Í≈ ÍÀÈÙȪ ¡Â∂
‘Ø Í«Ú≈’ √‘»Òª Á∂ Ò∞Ì≈Ú‰∂
Ú≈¡Á∂ ÒÀ’∂ ÁÚ≈˜∂ ÷Û∑’≈ ‘∆¡ª ‘È
Í √Ϻ Ï ∆ «¬‘∆ Ú∂ Ò ≈ ‘À , ‹ÁØ ∫
Ô»È∆Ú«√‡∆ «Ú«Á¡≈Ê∆ ‘ √≈Ò Á∆
Â∑ª «¬√ √≈Ò Á∆ ͺÂfiÛ √ÀÙÈ Ù∞»
‘؉ ÂØ∫ Í«‘Òª ¡≈«Ê’ Ú√∆Ò∂ ÍzÏ≥Ë
’È «Úº⁄ «Ú¡º√Ê ‘È Õ Ô»È∆Ú«√‡∆
Î∆√ª Á∂ Ò◊≈Â≈ Ú≈Ë∂ Á∂ ¡√ ’≈È
Î∆√ª Ò¬∆, ÓºË Ú◊∆ Í«Ú≈ «⁄≥Â≈Â∞º
‘È ¡Â∂ «¬’ «◊‰ÈÔØ ◊ Íz  ∆ÙÂ
«Ú«Á¡≈Ê∆ Ú◊ Ò¬∆ ¿∞⁄ «Ú«Á¡≈
Ú√ ÂØ∫ Ï≈‘ Á∆ ◊ºÒ ‘Ø ‘∆ ‘ÀÕ ¿∞µ⁄«Ú«Á¡≈ Î∆√ª Á∂ Ú≈Ë∂ ’≈È ÓºËÚ◊
Í«Ú≈ª Á∂ «Ú«Á¡≈Ê∆¡ª Á∆ «◊‰Â∆
«Ú⁄ ¿∞ √ ∂ ¯Â≈ È≈Ò Íz  ∆ÙÂ
«◊≈Ú‡ ¡≈ ‘∆ ‘ÀÕ Î∆√ª Á∂ Ú≈Ë∂
’≈‰ ÍÀÁ≈ ‘ج∆ √«ÊÂ∆ ’≈‰, ’ÀÈ∂‚≈
Á∂ Ï‘∞Â∂ √≈∂ √»«Ï¡ª È∂ ¡≈͉∂ ͺË Â∂
«¬√ ˘ ‘Ò’≈ ’È Ò¬∆ ’ÁÓ ¿∞·≈¿∞‰∂
Ù∞» ’ «ÁºÂ∂ ‘ÈÕ ’∞fi √»«Ï¡ª È∂ ª
¡≈͉∂ ͺË ”Â∂ ¡≈͉∆¡ª È∆Â∆¡ª
È≈Ò Î∆√ª ˘ ںˉ ÂØ∫ ’∞fi √≈Òª º’
Ø’ Ò◊≈¿∞‰ ¡Â∂ ’∞fi ÚÒØ∫ ’¬∆ ‘Ø
¡≈«Ê’
Ú√∆«Ò¡ª
È≈Ò
«Ú«Á¡≈Ê∆¡ª Á∆ ÓÁÁ ’È Á≈
ÎÀ√Ò≈ «Ò¡≈ ‘À-«‹√ «Ú⁄ ’¬∆ Â∑ª
Á∂ ’˜∂ ¡Â∂ ≈‘ª Ù≈ÓÒ ‘ÈÕ «¬√
√≈Ò «È¿± Î ≈¿∞ ∫ ‚ÒÀ ∫ ‚ Â∂ ÒÀ Ï ≈‚Ø 
√»«Ï¡ª È∂ Úº÷∆ Í‘∞≥⁄∆ ¡Í‰≈¿∞ªÁ∂ ‘ج∂
«Ú«Á¡≈Ê∆¡ª Á∂ ÍØ«ÚÈÙ∆¡Ò ’˜∂
˘ ◊ª‡ È≈Ò Óπ ¡ ≈¯ ’È ¡Â∂
«¬È√À∫«‡Ú ÍzØ◊≈Ó Á≈ ÎÀ√Ò≈ «Ò¡≈
‘ÀÕ ‘≈Òª«’ «¬È∑ª √»«Ï¡ª Á∆¡ª Î∆√ª
Í«‘Òª ‘∆ Á»√∂ √»«Ï¡ª Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂
Ï‘∞ ÿº‡ ‘È, «Ú«Á¡≈Ê∆ Ú◊ Ò¬∆
«¬√ Â∑ª Á≈ ÎÀ√Ò≈ ÒÀ‰ Ú≈Ò∂ «¬‘
Í«‘Ò∂ √»Ï∂ ‘ÈÕ
’À È ∂ ‚ ≈ Á∆ «¬º ’ √≥ √ Ê≈
““’À È ∂ « ‚¡È √À ∫ ‡ Î≈º  Í≈«Ò√∆
¡Ò‡È∂«‡ÚU Áπ¡≈≈ ‹≈∆ ’∆Â∆ «¬º’
√‡º‚∆ ÓπÂ≈«Ï’ AIIC-ID ÂØ∫ ÒÀ ’∂
B@AE-AF º ’ ’À È ∂ ‚ ≈ Á∆¡ª
Ô»È∆Ú«√‡∆¡ª Á∆¡ª ¡Ω√ÂÈ Î∆√ª
«Ú⁄ Â’∆ÏÈ «Â≥ È ◊∞ ‰ ≈ Ú≈Ë≈
Á∂«÷¡≈ «◊¡≈ ‘ÀÕ «È¿±Î≈¿±∫‚ÒÀ∫‚ ¡Â∂
ÒÀÏ≈‚Ø «Ú⁄ CE% Ú≈Ë∂ ÂØ∫ ÒÀ ’∂
˙∫‡≈∆˙ √»Ï∂ «Ú⁄ «¬‘ Ú≈Ë≈ DH%
Ú∂«÷¡≈ «◊¡≈ ‘ÀÕ Â’∆ÏÈ «¬√∂ √Ó∂∫
(AIIB-B@AB) ÁΩ  ≈È ‘∆ ÎÀ ‚ Ò
√’≈ ÚÒØ ∫ «Ú«Á¡’ √≥ √ Ê≈Úª ˘
‹≈∆ ’∆Â∂ ◊¬∂ Ï‹‡ Î≥‚ª «Ú⁄ GG%
ÂØ∫ EE% Á∆ «Ú⁄ «◊≈Ú‡ È≈Ò ‘ºÊ
«÷º«⁄¡≈ ‘À ¡Â∂ «¬È∑ª √≈Òª «Ú⁄ ‘∆
Ô»È∆Ú«√‡∆¡ª È∂ ¡≈͉∆ ¡≈ÓÁÈ Á∂
Ú√∆Ò∂ ˘ ¡≈͉∂ ͺË ”Â∂ B@% ÂØ∫ ÒÀ
’∂ CG% Á≈ ÍzÏ≥Ë ’È≈ «Í¡≈ ‘À ‹Ø «’
«Ú«Á¡≈Ê∆¡ª ÂØ∫ Î∆√ª Á∂ ÏØfi ≈‘∆∫
‘∆ ’∆Â≈ «◊¡≈Õ «¬√∂ ∞fi≈È ˘ Á∂÷Á∂
‘ج∂ ¡≥Á≈˜≈ Ò◊≈«¬¡≈ ‹≈ √’Á≈ ‘À
«’ ÈÚ∂∫ Á≈÷Ò≈ ÒÀ‰ Ú≈Ò∂ «Ú«Á¡≈Ê∆
«‹Ê∂ Í«‘Ò∂ √≈Ò FIGA ‚≈Ò √Ò≈È≈
ÂØ∫ Ù∞» ’’∂ ⁄ΩÊ∂ √≈Ò Á∆ ¡≈͉∆
ÍÛ∑≈¬∆ Ò¬∆ GEI@ ‚≈Ò √Ò≈È≈ º’
Á∆ Î∆√ Ì≈¿∞‰ Ò¬∆ Ó‹Ï» ‘ØÚ∂◊≈Õ
˙∫‡∆˙ √»Ï∂ Á∆ ¿∞µ⁄-«Ú«Á¡≈ Î∆√
’ÀÈ‚
∂ ≈ «Ú⁄ √≈«¡ª √»«Ï¡ª ÂØ∫ «˜¡≈Á≈
‘ÀÕ Ó«‘≥◊∂ √»Ï∂ Á≈ «¬‘ Á‹≈ Ò◊≈Â≈
B@@H-@I ÂØ∫ Ò◊≈Â≈ ’≈«¬Ó ‘À, ‹ÁØ∫
«¬√ Ó«‘≥◊≈¬∆ Ò¬∆ ÈØÚ≈√’ث١≈ √»Ï∂
˘ ͤ≈Û’∂ «√º«÷¡≈ ÷∂Â Á≈ √Ì ÂØ∫
Ó«‘≥◊≈ √»Ï≈ √≈Ï ‘Ø«¬¡≈Õ ‘Òª«’ Á»√∂
√»«Ï¡ª Á∆ Â∑ª «Ú«Á¡≈Ê∆ ¯∆√ ≈‘Â
Ò¬∆ B@AC «Ú⁄ ˙∫‡≈∆˙ √»Ï∂ È∂ Î∆√ª
Á∂ Ú≈Ë∂ ˘ C% º’ Á∆ Ø’ Ò◊≈¬∆ √∆
‹Á«’ Ï‘∞ √≈∂ «√º«÷¡≈ Íz◊
Ø ≈Ó «¬√
Ø’ Á∆ ¿∞Òÿ
ß ‰≈ ¡‹∂ Ú∆ ’ ‘∂ ‘ÈÕ
‘≈Òª«’ «¬√ ÚºÒ∫Ø C@% «‡¿±ÙÈ ◊ª‡
Á∆ «Ú«Á¡≈Ê∆ ≈‘Â, B@AE-AF Ò¬∆
AHC@ ‚≈Ò Á∂ «‘√≈Ï È≈Ò «ÁºÂ∆ ‹≈
‘∆ ‘À, «‹‘Û∆ «’ ˙∫‡≈∆˙ Á∆¡ª
√≥√Ê≈Úª «Ú⁄ «Ú«Á¡≈ Íz≈Í ’È
Ú≈Ò∂ «Ú«Á¡≈Ê∆¡ª ˘ «ÁºÂ∆ ‹≈Ú∂◊∆Õ
«¬√Á∆ Ù ¡È∞√≈ ‘≈¬∆ √’»Ò Á∆
«√º«÷¡≈ ÂØ∫ Í≥‹ √≈Òª ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ Ï≈‘
«‘‰ Ú≈Ò∂ ¡Â∂ √’»Ò «Ú⁄ Í≈‡ ‡≈«¬Ó
ÍÛ∑≈¬∆ Ú≈Ò∂ «Ú«Á¡≈Ê∆ «¬√ Á∂ ‘º’Á≈
È‘∆∫ ‘؉◊∂Õ ‘∞‰ √Â≥Ï B@AE ÂØ∫
«Ú«Á¡≈Ê∆ ’˜∂ «Ú⁄ «Ó¡≈Á
«ÈË≈« ’ «ÁºÂ∆ ‘À «‹√ GD@@
‚≈Ò º’ ÂØ∫ ¿∞Í Á∂ «Ú«Á¡≈Ê∆ ’˜∂
˘ Óπ¡≈¯ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ
ÎÀ ‚ Ò ’∂ ∫ Á∆ √’≈ ÚÒØ ∫
«Úº«Á¡’ √≥√Ê≈Úª ˘ «ÁºÂ∂ ‹≈‰ Ú≈Ò∂
Î≥‚ Ï‹‡ ˘ Ò◊≈Â≈ ÿ‡≈¬∂ ‹≈‰
’≈È, «Úº « Á¡’ √≥ √ Ê≈Úª ÚÒØ ∫
«Ú«Á¡≈Ê∆¡ª ÂØ∫ «‡¿±ÙÈ Î∆√ª ÂØ∫
«¬Ò≈Ú≈ ‘Ø Ú∆ ’¬∆ «’√Ó Á∆¡ª Î∆√ª
Á∂ ¡≈«Ê’ ÏØfi È∂ «Úº«Á¡≈ ˘ ‘Ø
Ó«‘≥◊∆ ’È Á∆ √Óº«√¡≈ ÷Û∑∆ ’∆Â∆
‘ÀÕ √’≈ ÚÒØ∫ Ô»È∆Ú«√‡∆¡ª ˘ «ÁºÂ∂
‹≈‰ Ú≈Ò∂ ¡≈«Ê’ ÓÁÁ «‹‘Û∆
AIIB «Ú⁄ GG% √∆, √≈Ò B@@B «Ú⁄
F@% ÂØ∫ ÿ‡Á∆ ÿ‡Á∆ √≈Ò B@AB º’
EE% ‘∆ «‘ ◊¬∆ ‘ÀÕ ˙ÍØ’Â √’≈∆
ÓÁÁ ÂØ∫ Ï◊À, «Úº«Á¡’ √≥√Ê≈Úª ˘
«√º«÷¡≈ Á∂ «Ú¿∞Í≈∆’È Á∆ È∆Â∆
«‘ «Ú«Á¡Ê∆¡ª ÂØ∫ Î∆√ª «¬º’«·¡ª
’È Á∆ ÷πÒ∆∑ ¤∞‡
º ∆ Á∂∂ «ÁºÂ∆ ◊¬∆ ‘ÀÕ
√’≈ ÚÒØ∫ Ô»È∆Ú«√‡∆¡ª Á∆ ÓÁÁ
ÂØ ∫ Ò◊≈Â≈ ‘º Ê «÷⁄∂ ‹≈‰ ¡Â∂
«Ú«Á¡≈Ê∆¡ª ÚÒØ∫ Î∆√ª ¿∞◊≈‘∂ ‹≈‰
Á∆ ÷πºÒ∑∆ ¤∞º‡∆ ’≈È, ÍzÏ≥Ë’ª ÚÒØ∫
«‡¿±ÙÈ Î∆√ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ ‘Ø Î∆√ª «‹Ú∂∫
«’ Â’È∆’∆ Î∆√, Ò≈«¬Ïz∂ ∆ Î∆√, Îπ‡’Ò
Î∆√ Ú∆ ¿∞◊≈‘∆¡ª ‹≈ ‘∆¡ª ‘ÈÕ
«¬È∑ª Ú≈Ë» √‘»Òª Ò¬∆ ¿∞◊≈‘∆¡ª
‹≈‰ Ú≈Ò∆¡ª Î∆√ª Á≈ Ï‘∞Â∂ ’Ø√ª
È≈Ò Á» Á≈ Ú∆ Ú≈√Â≈ È‘∆∫ ‘∞Á
≥ ≈Õ
«¬√∂
√Ó∂ ∫
ÁΩ  ≈È
‘∆
Ô»È∆Ú«√‡∆¡ª ÚÒØ∫ ¡≈«Ê’ ¡≈ÂÓ
«ÈÌÂ≈ Á∂ È≈Ó ‘∂· ÍÀÁ≈ ’∆Â∂ ’∞Ò
Ú√∆«Ò¡ª «Úº⁄ «Ú«Á¡≈Ê∆¡ª Á∆¡ª
«‡¿±ÙÈ Î∆√ª Á≈ ÍzÂ∆Ù ¡≈«Ê’
ÏØfi AIIB «Ú⁄ B@% ÂØ∫, B@@B «Ú⁄
CC% ¡Â∂ B@AB º’ ¡≈¿∞∫Á∂-¡≈¿∞∫Á∂
CG% º’ ÚË ’∂ Í‘∞≥⁄ «◊¡≈ ‘ÀÕ AIIC
ÂØ∫ AIID ÂØ∫ ÒÀ ’∂ «‡¿±ÙÈ ¡Â∂ ‘Ø
Î∆√ª Á≈ Ú≈Ë≈ «Â≥È ◊∞‰≈ ’ «ÁºÂ≈
«◊¡≈ ‘ÀÕ ‘≈Òª«’ Úº÷Ø-Úº÷∂ √»«Ï¡ª
Á∂ Úº÷Ø-Úº÷∂ ÍzÏ≥˪ ’≈È Úº÷Ø-Úº÷∂
Î∆√ Áª ¡Â∂ Î≥‚ª ’≈È «¬‘ ¡Ω√ÂÈ
’ΩÓ∆ Ú≈Ë≈ ÿº‡ ‘∆ «Ó«Ê¡≈ «◊¡≈ ‘ÀÕ
¿∞ Á ≈‘È Á∂ ÂΩ  ”Â∂ B@AB «Ú⁄
«È¿±Î≈¿±∫‚ÒÀ∫‚ ¡Â∂ ÒÀÏ≈‚Ø Á∂ ’∞Ò
Ô»È∆Ú«√‡∆ Ú√∆«Ò¡ª «Ú⁄ «‡¿±ÙÈ
Î∆√ Á≈ «‘º√≈ AC% √∆, «¬√ Á∂ ¿∞Ò‡
˙∫‡≈∆˙ √»Ï∂ Á∆¡ª Ô»È∆Ú«√‡∆¡ª Á≈
DH% ¡Â∂ «Ïz«‡Ù ’ØÒßÏ∆¡≈ Á≈ DB%
«‘º √ ≈ √∆Õ ˙∫‡≈∆˙ √» Ï ∂ Á∆¡ª
Ô»È∆Ú«√‡∆¡ª ˘ √’≈ ÚÒØ∫ DE%
Á∆¡ª ¡≈«Ê’ ÓÁÁ «ÓÒ∆ ¡Â∂ «¬√
Á∂ Óπ ’ ≈ÏÒ∂ «È¿± Î ≈¿± ∫ ‚ÒÀ ∫ ‚ ¡Â∂
ÒÀÏ≈‚Ø ˘ H@% √‘≈«¬Â≈ Íz≈Í ‘ج∆Õ
’ÀÈ∂‚≈ √’≈ Á∆ ’«Ò¡≈‰’≈∆
«√º«÷¡≈ È∆Â∆ ÂØ∫ Ò◊≈Â≈ «√º«÷¡≈ Á∂
«Ú¿∞ Í ≈∆’È Á∆ È∆Â∆ Úº Ò «¬’
«◊‰ÈÔØ◊ ÏÁÒ≈¡ Ș ¡≈ «‘≈ ‘ÀÕ
«¬√ Â∑ª √’≈ ÚÒØ∫ Ò◊≈Â≈ ¿∞⁄
«Ú«Á¡≈ √≥√Ê≈Úª ÂØ∫ ‹ÈÂ’ Î≥‚ª «Ú⁄Ø∫
Ò◊≈Â≈ ÿ‡≈¬∂ ‹≈ ‘∂ Ï‹‡ ¡Â∂ «¬È∑ª
√≥√Ê≈Úª ˘ «Ú«Á¡≈Ê∆ Î∆√ª «¬’º·∆
’È Á∆ ¤∞º‡∆ ’≈È, ¡≈Ó ÓºË Ú◊
È≈Ò √Ï≥Ë «Ú«Á¡≈Ê∆¡ª Â∂ «¬√
◊ºÒ Á≈ Ï‘∞ Ó≈Û≈ ÍzÌ≈Ú ÍÀ «‘≈ ‘ÀÕ
«¬√ ÔØ‹È≈ÏºË ÂÏÁ∆Ò∆ ’’∂ ¡≈Ó ÓºË
Ú◊ Á∂ «Ú«Á¡≈Ê∆¡ª Á∆ ÷∆Á
Ù’Â∆ ÂØ∫ Ï≈‘ ‘Ø ‘∆ ¿∞⁄ «Ú«Á¡≈
’≈È Á∂Ù Á∆ Ì«Úº÷ Â∂ Á» ¡≥Á∂Ù∆
Ó≈Û∂ ÍzÌ≈Ú ÍÀ‰ Á≈ ÷ÁÙ≈ ‘ÀÕ ’∆ «¬√
◊ºÒ Ò¬∆ ‹∞≥Ó∂Ú≈ √ºÂ≈Ë≈∆ Í≈‡∆¡ª
ÓΩ‹»Á≈ ⁄؉ª ÁΩ≈È «¬√ ÒØ’ Ó≈» È∆Â∆
Ò¬∆ ‹Ú≈ÏÁ∂‘ ‘È?
¡’±Ï B@AE
Â≈√Á∆ Ò¬∆ ’ÀÈ‚
∂ ≈ ÓÁÁ◊≈
‘π‰ ÙÈ≈Ê∆¡ª 鱧 ‹∆ ¡≈«¬¡≈ ’Ø
Ó≈√»Ó ¬∂Ò≈È ’∞Á∆, ¿∞√Á∂ Ì≈ ¡Â∂ Óª Á∆ «Ì¡≈È’ ÓΩ ÂØ∫ Ï≈¡Á,
ÙÈ≈Ê∆ Ó√Ò≈ ’ÀÈ‚
∂ ≈ Á∂ ÓΩ‹Á
» ≈ ⁄؉ Á≥◊Ò Ò¬∆ Úº‚≈ ÓπÁ
º ≈ ω ⁄π’
º ≈ ‘À Í
«¬‘ ¡÷ΩÂ∆ ÙÈ≈Ê∆ Ó√Ò≈, ÓºË-Í»Ï, ’∂∫Á∆ ¬∂Ù∆¡≈ ¡Â∂ ¿∞Â∆ ¡Î∆’≈
«Ú⁄ ͺ¤Ó∆ √≈Ó≈‹∆ ÓπÒ’ª Á∆¡ª ¡≥Á»È∆ ÁıÒ-¡≥Á≈˜∆ ¡Â∂ ‹≥◊ª Á≈ ¡≥ÁÙ
∂ ∆
ÈÂ∆‹≈ ‘ÀÕ «¬≈’ ÂØ∫ ¡¯◊≈«È√Â≈È ÂØ∫ Ò∆Ï∆¡≈ ¡Â∂ ‘∞‰ √∆∆¡≈ «Ú⁄ «¬È∑ª
ÎΩ‹∆ È∆Â∆¡ª ’’∂ Òº÷ª ÒØ’ ÓΩ Á≈ «Ù’≈ ‘ج∂ ‘ÈÕ Ï‘∞ ں‚∂ ÷∂Â «Ú⁄ ÿ,
Ù«‘ ¡Â∂ ¡≈«Ê’ ¡≈Ë≈ „ª⁄≈ „«‘-„∂∆ ‘Ø«¬¡≈ ‘À ¡Â∂ ‘∞‰ Í≥‹ ’ØÛ ÂØ∫
«˜¡≈Á≈ ÒØ’ ÿØ∫ Ï∂ÿ ‘ج∂ ‘ÈÕ
«Í¤Ò∂ ÁØ Á‘≈«’¡ª ÂØ∫ «¬È∑ª ¡Ó∆’È ÎΩ‹∆ Óπ«‘≥Óª «Ú⁄ ’ÀÈÀ‚≈ «¬’
Ó‘ºÂÚÍ»È «‘º√Á
∂ ≈ «‘≈ ‘∂ ¡Â∂ «¬√∂ ’’∂ √≈‚≈ Á∂Ù ¬∂Ò≈È ’∞Á∆ ¡Â∂ ‘Ø
’¬∆ ÒØ’ª Á∆ ÓΩ ÍzÂ∆ «˜≥ÓÚ
∂ ≈∆ ÂØ∫ ̺‹ È‘∆∫ √’Á≈Õ ’∞fi Â≈˜≈ «ÍØ‡ª ÓπÂ≈Ï’
’ÀÈ∂‚≈ ÚÒØ∫ G@ ’ØÛ ‚≈Ò ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ Á∂ ‘«Ê¡≈ª È≈Ò √∆∆¡≈ Á∆¡ª
√’≈ «ÚØË∆ ÎΩ‹ª ˘ √≥È B@AA º’ ÓÁÁ ’∆Â∆ ‘ÀÕ ’«Ó¿±«È√‡ Í≈‡∆ ¡≈¯
’ÀÈ‚
∂ ≈ «¬È∑ª √≈Ó≈‹∆ È∆Â∆¡ª Á≈ «ÚØË ’Á∆ ‘À ¡Â∂ ¡√∆∫ Ó≥◊ ’Á∂ ‘ª «’
‹≥◊ª Ò≈¿∞‰ ¡Â∂ ÎΩ‹∆ Óπ«‘≥Óª Á∆ ÿ≈Â’ È∆Â∆ ˘ Ï≥Á ’∆Â≈ ‹≈Ú∂Õ ’ÀÈ‚
∂ ≈, È≈‡Ø
√Ó»‘ Á∂Ùª «Ú⁄Ø∫ Ï≈‘ ¡≈Ú∂ ¡Â∂ ““ÓÈ∞÷
º Â≈Ú≈Á∆ ÎΩ‹∆ ÁıÒ-¡≥Á≈˜∆”” Á∆¡ª
¡÷ΩÂ∆ Óπ«‘≥Óª Á∂ È≈Ó ‘∂· √≈∆¡ª «ÚÁ∂Ù∆ ‹≥◊ª «Ú⁄ ÙÓ»Ò∆¡Â Ï≥Á ’∂Õ ‘∞‰
«¬È∑ª ÓπÒ’ª «Ú⁄ ÓΩ ¡Â∂ ÂÏ≈‘∆ Á∂ ª‚ÚÈ≈⁄ ’’∂ ’ØÛª ÒØ’ Ï∂ÿ∂, Ï∂˜
∞ ◊≈
¡Â∂ ÙÈ≈Ê∆ ‘Ø ⁄π’
º ∂ ‘ÈÕ √Ø ’ÀÈ‚
∂ ≈ ˘ «¬È∑ª √∆∆¡≈¬∆, «¬≈’∆, ¡Î◊≈«È√Â≈È∆,
Ò∆Ï∆¡≈¬∆ ¡Â∂ ‘Ø Á∂Ùª Á∂ ÙÈ≈Ê∆¡ª ˘ ÙÈ Ò¬∆ ÍzÚ≈È ’È≈ ⁄≈‘∆Á≈ ‘ÀÕ
«¬√ ’∂√ ˘ «√∂ ⁄≈Û∑‰ Ò¬∆ ’ÀÈ‚
∂ ≈ ¡≈͉∂ Ú∆‘ «ÓÒ∆¡È ‚≈Ò ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ Á∂
√Ò≈È≈ º«÷¡≈ Ï‹‡ «Ú⁄ GE& ’‡ΩÂ∆ ’’∂, «¬√ ˘ ÙÈ≈Ê∆¡ª Á∆ ÓÁÁ
¡Â∂ ‹≥◊ Á≈ «Ù’≈ ‘ج∂ ÒØ’ª Á∆ ÓÈ∞÷
º Ú≈Á∆ ˜» Â∂ Ò≈Ú∂Õ
«¬√∂ ‘¯Â∂, ˙∫‡≈∆˙ Á∂ ’≥‹Ú∂«‡Ú √ºÂ≈Ë≈∆ Í≈‡∆ Á∂ ¡ÀÓ. Í∆. «º’
«Á’√Â≈ Á∂ ’ÀÓÍÀÈ Á¯Â Á∂ √≈‘Ó‰∂ «¬’ ÀÒ∆ ˘ √≥ÏË
Ø È ’Á∂, ’«Ó¿±«È√‡
Í≈‡∆ Á∂ ¿∞Ó∆ÁÚ≈ √≈Ò∂‘ Ú‹∆»Á∆È È∂ «’‘≈ «’ ““’∞Á∆ Í«Ú≈ Á∆ Áπ÷Á≈¬∆
ÓΩ È∂ ÙÈ≈Ê∆¡ª ¡Â∂ ÍÚ≈√∆¡ª Ï≈∂ ’≥‹Ú∂«‡Ú Í≈‡∆ Á∂ fi»· Á≈ ÍÁ≈Î≈Ù
’ «ÁºÂ≈ ‘ÀÕ ’≥‹Ú∂«‡Ú «¬√ ÿ‡È≈ «Ú⁄Ø∫ «¬‘ ’«‘ ’∂ «˜≥ÓÚ
∂ ≈∆ ÂØ∫ ̺‹ ‘∂ ‘È
«’ ¿∞Ȫ∑ ˘ «√¯ ¡≥’Ò ÂØ∫ ‘∆ «ÏÈÀ ͺÂ Íz≈Í ‘Ø«¬¡≈ ‘À, Í Ϻ«⁄¡ª Á∆ Ì∞¡≈
È∂ «¬√ √≈∂ Í«Ú≈ Á∂ Ò¬∆ «ÏÈÀ ͺÂ «ÁºÂ≈ √∆ Í ¿∞黧 ˘ ’ج∆ Ú∆ ¿∞Â
Íz≈Í ȑ∆∫ √∆ ‘Ø«¬¡≈Õ ‘≈Í √’≈ ÚÒØ∫ ÙÈ≈Ê∆¡ª ˘ √ͪ√ ’È ”Â∂
Ò◊≈¬∆ ◊¬∆ Í≈Ï≥Á∆ ’≈È Í«Ú≈ Á∆ Ì∞¡≈ Áπ÷∆ Í«Ú≈ ˘ ÏπÒ≈¿∞‰ ÂØ∫ ¡√ÓÊ
‘∆Õ ¡√Ò∆¡Â «¬‘ ‘À «’ ‘≈Í √’≈ ÙÈ≈Ê∆¡ª ¡Â∂ ÍÚ≈√∆¡ª Á∆
ÓÁÁ Á∆ Ï‹≈¬∂, ¿∞Ȫ∑ Á∆ ÓπÙ«’Ò ÚË≈ ‘∆ ‘ÀÕ””
““’ÀÈ‚
∂ ∆¡È ÒØ’ ª ÙÈ≈Ê∆¡ª Á∆ ÓÁÁ Ò¬∆ ¡º◊∂ ¡≈ ‘∂ ‘È, Í
√‡∆¯È ‘≈Í Áπ¡≈≈ ω≈¬∆¡ª È∆Â∆¡ª ≈‘ «Ú⁄ ∞’≈Ú‡ ω ‘∆¡ª ‘È””
Ú‹∆»Á∆È È∂ ¡º◊∂ «’‘≈““√ºÂ≈Ë≈∆ ’≥‹Ú∂«‡Ú Í≈‡∆ È∂ «√¯ Ï‹‡ Ï⁄≈¿∞‰
Ò¬∆ ‘∆, ÙÈ≈Ê∆¡ª Á∆ «√‘ √≥Ì≈Ò Â∂ ’‡ΩÂ∆ È‘∆∫ ’∆Â∆, √◊Ø∫ ’∞fi ’∞
È√ÒÚ≈Á∆ √Ø⁄ Ú≈Ò∂ Ú؇ª ˘ ÌÓ≈¿∞‰ Ò¬∆ ’∆Â≈ ‘ÀÕ ’ÀÈ‚
∂ ≈ Á∂Ù ÙÈ≈Ê∆¡ª
Á∆ ÓÁÁ Ò¬∆, ¡≥Â≈Ù‡∆ ‡∆‡∆ ¡Ë∆È «˜≥ÓÚ
∂ ≈ ‘À ¡Â∂ √≈˘ √’≈ ˘ «¬√
«˜≥ÓÚ
∂ ≈∆ ˘ ÂÈÁ∂‘∆ È≈Ò «ÈÌ≈¿∞‰ Ò¬∆ «Â¡≈ ’È≈ ÍÚ∂◊≈Õ””
«¬√ Á∂ ¿∞Ò‡, Óπ÷
º Ó≥Â∆ √‡∆¯È ‘≈Í «¬‘ fi»· ÎÀÒ≈ «‘≈ ‘À «’ ÙÈ≈Ê∆
’ÀÈ∂‚≈ Á∂ Ò¬∆ ¡ªÂ’Ú≈Á∆ ıÂ≈ ‘È ¡Â∂ ’ÀÈ∂‚≈ ÎΩ‹∆ ÁıÒ-¡≥Á≈˜∆ ˘
ÚË≈¿∞‰≈ ⁄≈‘∞Á
≥ ≈ ‘À ¡Â∂ √∆∆¡≈ ¡Â∂ «¬≈’ «Ú⁄ Ï≥Ï≈∆ ¡Â∂ «‘≥√≈ Á∆ √Óº«√¡≈
«Ú⁄ ‘Ø Ú≈Ë≈ ’ «‘≈ ‘ÀÕ ’ÀÈ‚
À ≈ ˘ «¬È∑ª ‹≥◊ª ¡Â∂ ‘ÓÒ≈Ú Á≈Ï Á∆ È∆Â∆
«Ú⁄ Ù≈ÓÒ È‘∆∫ ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈ ¡Â∂ «√¯ Ó≈ÈÚÂ≈Ú≈Á∆ Í‘∞⁄
≥ È≈Ò, ‹≥◊ª ¡Â∂
Ú≈Â≈Ú‰ Á∆¡ª BAÚ∆∫ √Á∆ Á∆¡ª Â≈√Á∆¡ª Á≈ «Ù’≈ ÙÈ≈Ê∆¡ª Ò¬∆
ÁÚ≈˜∂ ÷ØÒ∑ Á∂‰∂ ⁄≈‘∆Á∂ ‘ÈÕ «¬È∑ª ‹≥◊ª ¡Â∂ ‘ÓÒ≈Ú≈ Á≈Ï∂ Á∆¡ª Óπ«‘≥Óª
«‹È∑ª ’’∂ «¬‘ √Óº«√¡≈ ÷Û∑∆ ‘ج∆ ‘À, «Ú⁄ ÙÓ»Ò∆¡Â Ï≥Á ’ Á∂‰∆ ⁄≈‘∆Á∆ ‘ÀÕ
«¬√ Óπ«‘≥Ó «Ú⁄ ’«Ó¿±«È√‡ Í≈‡∆ ¡≈¯ ’ÀÈ‚
∂ ≈, ‹Ó‘»∆ ÍÚ≈√∆ È∆Â∆ Á∆
Ó≥◊ ’Á∆ ‘À ¡Â∂ ÙÈ≈Ê∆¡ª ˘ ¡Í≈Ë∆ Í∂Ù È≈ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂, √Ó≈¬∂Á≈∆
Í»‹
≥ ∆ «ÈÚ∂Ù’ª Á∆ Ï‹≈¬∂ ÙÈ≈Ê∆¡ª È∞≥ Í«‘Ò «ÁºÂ∆ ‹≈Ú∂, È√ÒÚ≈Á∆ ’؇≈
¡Â∂ ÁØ ÍÂ∆ È≈◊«’Â≈ È∆Â∆ ıÂÓ ’∆Â∆ ‹≈Ú∂, √≈∂ «ÚÁ∂Ù∆ ¡Â∂ ÍÚ≈√∆
’≈«Ó¡ª Ò¬∆ Í∆.¡≈. (ÍÓ≈ÈÀ∫‡ À˜∆‚À∫√∆) ¡Â∂ È≈◊«’Â≈ Á≈ √Ω÷≈ √Â≈
ͺË ’∆Â≈ ‹≈Ú∂Õ
’∂∫Á∆ ’≈‹’≈∆ ’Ó∂‡∆, ’«Ó¿±«È√‡ Í≈‡∆ ¡≈¯ ’ÀÈ‚
∂ ≈
¡’±Ï B@AE
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
5
’È∂‚≈ Á∆¡ª ÎÀ‚Ò ⁄؉ª ¡Â∂ Í≥‹≈Ï∆ ÏØÒ∆
(Ó∂≈ «¬‘ Ò∂÷ B@@D Á∆¡ª ÎÀ‚Ò ⁄؉ª √Ó∂∫ «Ò÷∂ Ò∂÷ Á≈ √Ø«Ë¡≈ ‘Ø«¬¡≈ »Í ‘ÀÕ «‹ºÊ∫Ø Âº’ ’È∂‚≈ «Ú⁄ ’∂∫Á∆ ͺË ”Â∂ Í≥‹≈Ï∆ ˘ Ó≈ÈÂ≈ Á≈
√Ú≈Ò ‘À ‘∞‰ º’ «’√∂ «’√Ó Á∆ ’ج∆ ÂÏÁ∆Ò∆ È‘∆∫ Ú≈Í∆Õ ¿∞Á∫Ø ÂØ∫ ÒÀ ’∂ ¡√∆∫ B@@F, B@@H ¡Â∂ B@AA Á∆¡ª ⁄؉ª ≈‘∆∫ Òßÿ ⁄π’
º ∂ ‘ªÕ ‘∞‰
¡’±Ï AI ˘ Î∂ ÎÀ‚Ò ⁄؉ª ‘Ø ‘∆¡ª ‘ÈÕ Ì≈¬∆⁄≈∂ «Ú⁄Ø∫ ’∞fi ÒØ’ª ¡Â∂ ÍÒ∆ (Í≥‹≈Ï∆ ÒÀ∫◊»¬‹∂ ¡À‹’
» Ù∂ È ¡√Ø√∆¬∂ÙÈ) Ú◊∆¡ª ‹Ê∂ÏÁ
≥ ∆¡ª
ÚÒØ∫ √Ó∂∫ √Ó∂∫ ¡Â∂ ÷≈√ ’ ⁄؉ª √Ó∂∫, «¬√ Ó√Ò∂ ˘ ¿∞·≈¿∞‰ Á∆ ’ØÙÙ ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ‘∆ ‘ÀÕ ¡√∆∫ Ó«‘√»√ ’Á∂ ‘ª «’ «¬È∑ª ’ØÙÙª ˘ ˜≈∆ º÷‰≈
⁄≈‘∆Á≈ ‘À «¬√ ¡≈√ «Ú⁄ «’ «¬√ Ó≈‰ÓºÂ∂ Ï‘∞√«Ì¡≈⁄≈’ ÓπÒ’ Á∆ ÎÀ‚Ò √’≈ «¬’ «ÁÈ Ì≈Ù≈ Á∆ Ó‘ºÂÂ≈ ÚºÒ ˜» «Ë¡≈È Á∂Ú◊
∂ ∆Õ)
√≈Ë» «Ï«Èß◊
¡’±Ï Ó‘∆È∂ Á∆ AI Â∆’ ˘
‘؉ Ú≈Ò∆¡ª ÎÀ‚Ò ⁄؉ª Ï≈∂ «Í¤Ò∂
’¬∆ ‘Ϋ¡ª ÂØ∫ «√¡≈√∆ Í≈‡∆¡ª Â∂
¿∞Ó∆ÁÚ≈ª ÚÒØ∫ ˜Ø ÙØ È≈Ò Í⁄≈
‘Ø «‘≈ ‘ÀÕ Í≥‹≈Ï∆ Ì≈¬∆⁄≈∂ Á∂ ÒØ’ Ú∆
‘Ó∂Ù≈ Úª◊ Í»∆ √◊Ó∆ È≈Ò «¬√
«Ú⁄ ‹∞º‡∂ ‘ج∂ ‘ÈÕ ÚÀÈ’»Ú «¬Ò≈’∂
«Ú⁄, ÷≈√ ’ √∆ «Ú⁄, Í≥ ‹ ≈Ï∆
«Í¤Ø’Û Á∂ Á‹È Á∂ ’∆Ï ¿∞Ó∆ÁÚ≈
Úº÷ Úº÷ Í≈‡∆¡ª ÚÒØ∫ ⁄؉ ÓÀÁ≈È «Ú⁄
«ÈºÂ∂ ‘ÈÕ ‡ª‡Ø ¡Â∂ Á»‹∂ Úº‚∂ Ù«‘ª
Á∆ √«ÊÂ∆ Ú∆ ÚÀÈ’»Ú È≈ÒØ∫ ¬∂È∆ Úº÷∆
È‘∆∫ ‘؉∆Õ «‹ºÊ∂ «‹ºÊ∂ Ú∆ Í≥‹≈Ï∆¡ª Á∆
«˜’ÔØ◊ «◊‰Â∆ ‘À ¿∞µÊ∂ ¿∞‘ ‹ª ª
«’√∂ Í≥‹≈Ï∆ ¿∞Ó∆ÁÚ≈ ˘ «‹Â≈¿∞‰
Á∂ ¡≈‘ «Ú⁄ ‘È ‹ª Í≥‹≈Ï∆ Ì≈¬∆⁄≈∂
È≈Ò È∂ Û Â≈ º ÷ ‰ Ú≈Ò∂ «’√∂ ‘Ø 
¿∞Ó∆ÁÚ≈ ˘Õ
Í≥ ‹ ≈Ï∆¡ª ÚÒØ ∫ Ï∂ Ù ∞ Ó ≈ ÍÀ √ ≈
«√¡≈√∆ Í≈‡∆¡ª ˘ Î≥‚ Ú‹Ø∫ «ÁºÂ≈
‹≈ «‘≈ ‘À ¡Â∂ ‘ «’√Ó Á∆ Ù’Â∆
¡Â∂ √ØÓ∂ «¬√ ⁄؉ «Ú⁄ Ò≈¬∂ ‹≈ ‘∂
‘ÈÕ ¿∞‘ Î≥‚ «¬’º·∂ ’ ‘∂ ‘È, √Û’ª
”Â∂ ¿∞Ó∆ÁÚ≈ª Á∂ ÏØ‚ Ò≈ ‘∂ ‘È,
ÒØ’ª Á∂ ÿ∆∫ ‹≈ ’∂ ¿∞È∑ª ˘ Ú؇ Í≈¿∞‰
Ò¬∆ ’«‘ ‘∂ ‘È, ÎØÈ ’ ‘∂ ‘È,
«Ò√‡ª ω≈ ‘∂ ‘È, «¬’ Á»‹∂ È≈Ò
Ï«‘√ª ’ ‘∂ ‘È, Úº÷∆¡ª Úº÷∆¡ª
Í≈‡∆¡ª Á≈ Ș∆¡≈ «¬º’ Á»‹∂ ˘
Áº√ ‘∂ ‘È, ¡÷Ï≈ª «Ú⁄ Úº‚∂ Úº‚∂
«¬Ù«Â‘≈ ¤≈Í ‘∂ ‘È, ∂‚∆˙, ‡∆ Ú∆
⁄؉ √≥Ï≥Ë∆ ÍzØ◊≈Ó Í∂Ù ’ ‘∂ ‘ÈÕ
«¬‘ √Ì ’∞fi ’È Ò¬∆ ¿∞‘ Í≥‹≈Ï∆
ÏØÒ∆ Á∆ Ú∆ ÚÂØ∫ ’ ‘∂ ‘ÈÕ ’¬∆
Ê≈Úª ”Â∂ , «‹Ú∂ ∫ √∆ Á∂ ’¬∆ ⁄Ø ‰
‘Ò«’¡ª «Ú⁄, «‹ºÊ∂ ‘ Í≈√∂ Í≥‹≈Ï∆
¿∞Ó∆ÁÚ≈ ÷Û∑∂ ‘È, ¿∞µÊ∂ Í≥‹≈Ï∆ ÏØÒ∆
Á∆ ÚÂØ∫ Ù≈«¬Á ¡≥◊˜
∂z ∆ ÏØÒ∆ Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂
«’Â∂ ÚºË ‘Ø ‘∆ ‘ØÚ∂Õ ÏØÒ∆ Á∆ «¬‘
ÚÂØ∫ Úº÷ Úº÷ Ê≈Úª ”Â∂ ÿº‡ ÚºË ‘Ø
√’Á∆ ‘À Í «¬º’ ◊ºÒ √≈Î ‘À «’ ’È∂‚≈
Á∆¡ª ÎÀ‚Ò ⁄؉ª «Ú⁄ Í≥‹≈Ï∆ ÏØÒ∆
Á∆ ÚÂØ∫ ‘Ø ‘∆ ‘ÀÕ
Í ¡√Ò∆¡Â «¬‘ ‘À «’ Í≥‹≈Ï∆
ÏØÒ∆ ’È∂‚≈ «Ú⁄ «¬’ «ÚÁ∂Ù∆ ÏØÒ∆ ‘ÀÕ
«‹È∑ª «√Ϊ ’ ’∂ ’È∂‚≈ Á∆
ÁπÈ∆¡ª Ì «Ú⁄ «¬º˜Â ‘À ¿∞È∑ª «Ú⁄
√º Ì ÂØ ∫ Úº ‚ ∆ «√Π«¬Ê∂ √≈∂
√«Ì¡≈⁄≈ª ˘ «ÓÒÁ≈ √«Â’≈ ‘ÀÕ
«¬‘ √º⁄Óπº⁄ Ï‘∞ ÚË∆¡≈ ◊ºÒ ‘À ¡Â∂
√≈∂ ’È∂‚∆¡È «¬√ ◊ºÒ ”Â∂ Ó≈‰ ’Á∂
‘ÈÕ ’È∂‚≈ Á≈ Ï‘∞√«Ì¡≈⁄≈’ „ª⁄≈
Áπ È ∆¡ª Ì «Ú⁄ «¬’ Ó≈‚Ò Ú‹Ø ∫
Á∂«÷¡≈ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ Í ¡√Ò∆¡Â «¬‘
‘À «’ ’È∂‚≈ Á≈ Ï‘∞√«Ì¡≈⁄≈Ú≈Á
«Í¤Ò∂ Í≥Â≈Ò∆¡ª √≈Òª ÁΩ≈È «¬’
«ÚÙ∂Ù ‘ºÁ ÂØ∫ ¡º◊∂ ÚºÒ È‘∆∫ √«’¡≈Õ
«¬√ º Ê Á∂ Ï≈Ú‹» Á «’ ’Ø ¬ ∆ Ú∆
√«Ì¡≈⁄≈ ¿∞√ Á∆ Ì≈Ù≈ ÂØ∫ «ÏȪ
«˜≥Á≈ È‘∆∫ «‘ √’Á≈, ’È∂‚≈ Á≈
Ï‘∞√«Ì¡≈⁄≈’ „ª⁄≈ ¡≥◊z∂˜∆ ¡Â∂
Îª√∆√∆ ÂØ∫ «ÏȪ «’√∂ Ú∆ ‘Ø Ì≈Ù≈ ˘
√’≈∆ ÂΩ ”Â∂ ’È∂‚∆¡È Ì≈Ù≈ Ó≥ȉ
ÂØ∫ «¬È’≈∆ ‘ÀÕ
Í≥‹≈Ï∆ B@@D Á∆¡ª ⁄؉ª √Ó∂∫
’È∂‚≈ «Ú⁄ ÏØÒ∆¡ª ‹≈‰ Ú≈Ò∆¡ª
√À∫’Û∂ ÏØÒ∆¡ª «Ú⁄Ø∫ ¤∂Ú∂∫ ÈßÏ ”Â∂ √∆Õ
√≈Ò B@AA Á∆ ÓÁÓÙ∞Ó≈∆ ¡È∞√≈
‘∞‰ Í≥‹≈Ï∆ ÏØÒ∆ ’È∂‚≈ «Ú⁄ Â∆‹∂ ÈßÏ
”Â∂ ¡≈¿∞∫Á∆ ‘ÀÕ ¬∂Ê∂ ÏØÒ∆¡ª ‹ªÁ∆¡ª ÁØ
√Ω ÂØ∫ ÚºË ÏØÒ∆¡ª «Ú⁄Ø∫ Â∆‹∂ ÈßÏ ”Â∂
¡≈¿∞‰≈ ’ج∆ «Èº’∆ «‹‘∆ ‹ª ¡≈Ó ◊ºÒ
È‘∆∫ ‘ÀÕ («¬‘ Ú∆ ͺ’∆ ◊ºÒ ‘À Â∂ ⁄∂Â∂
º÷‰∆ ⁄≈‘∆Á∆ ‘À «’ «¬√ Á≈ «¬‘ √Ê≈È
√Á≈ È‘∆∫ ‘∂◊≈)Õ «Í¤Ò∂ «¬’ √Ω Ú∆‘
√≈Ò ÂØ∫ «¬√ Á∆ ¬∂Ê∂ ‘Ø∫Á ‘À ¡Â∂ «¬√ È∂
’È∂‚≈ ¡Â∂ ÷≈√ ’ Ï∆ √∆ Á∂ «Ú’≈√
«Ú⁄ Ò◊≈Â≈ ¡≈͉≈ «‘º√≈ Í≈«¬¡≈
‘ÀÕ Í≥‹≈Ï∆ ÏØÒ∆ Á∂ ÔØ◊Á≈È ˘ ¡º÷Ø∫
¿∞ ‘ Ò∂ ’È≈ ¡Â∂ «¬√ ˘ «¬’
’È∂‚∆¡È ÏØÒ∆ È≈ Ó≥ȉ≈ Ì≈Ù≈¬∆
(«Òß◊»«√˜Ó) «ÚÂ’≈ ‘ÀÕ «¬‘ Ú∆ √º⁄
‘À «’ «¬‘ «ÚÂ’∂ Ú≈Ò≈ ÚÂ≈¡ «√Î
Í≥‹≈Ï∆ È≈Ò ‘∆ È‘∆∫ ‘Ø «‘≈, ÁØ √’≈∆
ÏØÒ∆¡ª ÂØ∫ «ÏȪ Ï≈’∆ √Ì ÏØÒ∆¡ª ˘
«ÚÁ∂Ù∆ ‘∆ √Ó«fi¡≈ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ «’¿∞∫«’
Á»‹∆¡ª ÏØÒ∆¡ª È≈Ò Ú∆ «¬‘ «ÚÂ’≈
‘∞≥Á≈ ‘À «¬√ ’’∂ «¬√ Ï≈∂ ◊ºÒ È≈
’∆Â∆ ‹≈Ú∂? «¬‘ «¬’ Ï∂‘ºÁ Í∂⁄∆Á≈
√Ú≈Ò ‘À ¡Â∂ «¬√ ˘ ¿∞·≈¿∞‰ ÂØ∫ ‘
’ج∆ ‚Á≈ ‘À, ÷≈√ ’ «√¡≈√∆ ÒØ’Õ
Á» ‹ ∆¡ª ÏØ Ò ∆¡ª Á∂ Óπ ’ ≈ÏÒ∂
Í≥‹≈Ï∆ Á∆ √«ÊÂ∆ Úº÷∆ ‘À ¡Â∂ «¬√
Á∆¡ª Úº÷∆¡ª ÒØÛª ‘ÈÕ ¡≈͉∂ Óπº„Ò∂
ÓπÒ’ª «Ú⁄ √’≈∆ ÏØÒ∆¡ª ‘؉ ’≈È
Á»‹∆¡ª Ï‘∞Â∆¡ª ÏØÒ∆¡ª ˘ ‘ «’√Ó
Á∆ ÒØÛ∆∫Á∆ «¬ÓÁ≈Á ‘≈√Ò ‘ÀÕ ¿∞È∑ª
ÏØÒ∆¡ª ˘ ÏØÒ‰ Ú≈Ò∂ ÒØ’ ’È∂‚≈ «Ú⁄
Ú∆ ¡≈͉∆¡ª ÏØÒ∆¡ª Á∂ «Ú’≈√ Ú≈√Â∂
Ï∂Ù∞Ó≈ Ú√∆Ò∂ Ò≈¿∞∫Á∂ ‘ÈÕ ¿∞È∑ª Ú≈√Â∂
Óπ’≈ÏÒÂÈ «¬‘ ◊ºÒ «¬È∆ ¡«‘Ó∆¡Â
È‘∆∫ º÷Á∆ «’ ¿∞È∑ª Á∆ ÏØÒ∆ ˘ ’È∂‚≈
«Ú⁄ Ó≈ÈÂ≈ «ÓÒÁ∆ ‘À «’ È‘∆∫Õ ¿∞‘
÷πÁ ¡≈͉∆ ÏØÒ∆ ˘ √’≈∆ Ó≈ÈÂ≈
È≈ÒØ∫ «’Â∂ «˜¡≈Á≈ Ó≈‰ √«Â’≈ «Á≥Á∂
‘È ¡Â∂ ¿∞√ Á∂ «Ú’≈√ Ò¬∆ ÒØÛ∆∫Á≈
‘ Ú√∆Ò≈ ÷πÁ Óπ‘º¬∆¡≈ ’Á∂
‘ÈÕ Í Í≥‹≈Ï∆ Á∆ √«ÊÂ∆
Úº ÷ ∆ ‘À Õ «¬‘ ÏØ Ò ∆
ÁπÈ∆¡ª «Ú⁄ ÏØÒ∆¡ª
‹≈‰
Ú≈Ò∆¡ª
ÏØÒ∆¡ª «Ú⁄ Ú∆
«◊¡≈Úª ‹ª
Ï≈Ú∑ ª √Ê≈È
º ÷ Á∆ ‘À ¡Â∂
ÁπÈ∆¡ª Á∂ ABE
ÂØ ∫ Úº Ë Óπ Ò ’ª
«Ú⁄ ÏØÒ∆ ÚÂ∆
‹ªÁ∆ «¬√ ÏØÒ∆ ˘
ÏØÒ‰ Ú≈Ò∂ ÒØ’ª Á∆
«◊‰Â∆ AE@ «ÓÒ∆¡≈È
ÂØ∫ Ú∆ ÚºË ‘ÀÕ Í «¬È∑ª ºʪ Á∂ Ï≈Ú‹»Á
«¬√ ÏØÒ∆ «Íº¤∂ √‘∆ ¡ʪ «Ú⁄ «’√∂
√‡∂‡ Á∆ Â≈’ ȑ∆∫ ‘À ‹Ø «¬√ Á∂
«Ú’≈√ Á≈ «Î’ ’∂Õ «¬√ ˘ ÏØÒ‰
Ú≈Ò∂ ÒØ’ «¬√ ˘ «Í¡≈ ª ’Á∂ ‘È
Í √«Ì¡≈⁄≈ Ú≈√Â∂ ¿∞‘ «¬√ Á∆
˙È∆ Ó‘ºÂÂ≈ È‘∆∫ √ÓfiÁ∂ «‹≥È∆ ¿∞‘
ËÓ Á∆ √ÓfiÁ∂ ‘ÈÕ «¬’ Ì≈¬∆⁄≈∂
Ú‹Ø∫ ¡√∆∫ ¡‹∂ Ú∆ «ÁÓ≈◊∆ ÂΩ ”Â∂
Ï√Â∆Ú≈Á∆ √Ø⁄ ÂØ∫ «Íº¤≈ È‘∆∫ ¤∞‚≈
√’∂ ¡Â∂ √«Ì¡≈⁄≈ Ò¬∆ ÏØÒ∆ Ú◊∆
Ó‘ºÂÚÍ»È ⁄∆˜ ˘ Ï∂ÒØÛ≈ √Ófi ‘∂
‘ªÕ ÈÂ∆‹∂ Ú‹Ø∫ «’‘≈ ‹≈ √’Á≈ ‘À «’
Í≥‹≈Ï∆ ˘ ’È∂‚≈ «Ú⁄ «Ú’≈√ ’È
Ò¬∆ Ï≈‘∆ ÓÁÁ Á∆ ÒØÛ ‘ÀÕ «¬√ Ò¬∆
˜»∆ ‘À «’ «¬√ ˘ ¬∂Ê∂ √’≈∆ ÂΩ ”Â∂
Ó≈ÈÂ≈ «ÓÒ∂ Õ «¬√ Â∑ ª ‘Ø ‰ È≈Ò
Í≥‹≈Ï∆¡ª Á∂ ÓȪ ¡≥Á Ú∆ «¬√ Á≈
√«Â’≈ ÚË∂◊≈ ¡Â∂ ¿∞‘ «¬√ Ú≈√Â∂
‘Ø ÔÂÈÙ∆Ò ‘؉◊∂Õ È≈Ò ‘∆ ’È∂‚≈
Á∆ √’≈ Ú∆ «¬√ Á∂ «Ú’≈√ Ú≈√Â∂
’∞fi ‘ºÁ º’ «˜≥Ó∂Ú≈ ‘ØÚ∂◊∆Õ ¡√∆∫
Á∂÷ √’Á∂ ‘ª «’ «‹√ Â∑ª Ï∆ √∆ «Ú⁄
AIID ÂØ∫ Í≥‹≈Ï∆ ÏØÒ∆ ˘ Ó≈ÈÂ≈ «ÓÒ‰
’≈È «¬√ Á∂ √’»Òª «Ú⁄ ÍÛ∑≈¬∂ ‹≈‰
Á∂ È≈Ò È≈Ò «¬√ Á∂ «Ú’≈√ Ò¬∆ ‘Ø
’¬∆ ≈‘ ω∂ ‘ÈÕ «¬√∂ Â∑ª ‹∂ «¬√ ˘
’ΩÓ∆ ͺË ”Â∂ Ó≈ÈÂ≈ «ÓÒ∂ ª «¬√ Á∂
«Ú’≈√ Ò¬∆ ¡È∂ ’ ª √≥ Ì ≈ÚÈ≈Úª
ωÈ◊∆¡ªÕ
Í≥ ‹ ≈Ï∆ ÏØ Ò ∆ ˘ ’È∂ ‚ ≈ «Ú⁄
Ó≈ÈÂ≈ Áπ¡≈¿∞‰ Á∂ Ó√Ò∂ ˘ ¿∞·≈¿∞‰
Á≈ ÓΩ’≈ ‘∞‰ È≈ÒØ∫ ÚË∆¡≈ ’Á∂ È‘∆∫
‘ØÚ∂◊≈Õ √≈˘ ÎÀ‚Ò ⁄؉ª «Ú⁄ ÷Û∑∂
Í≥‹≈Ï∆ «Í¤Ø’Û Ú≈Ò∂ ¿∞Ó∆ÁÚ≈ª ¡º◊∂
ª ‘ ‘≈Ò «Ú⁄ «¬‘ √Ú≈Ò Í≈¿∞‰≈
⁄≈‘∆Á≈ ‘À «’ ¿∞‘ Í≥‹≈Ï∆ ˘ Ó≈ÈÂ≈
«ÁÚ≈¿∞‰ Ò¬∆ ’∆ ’È◊∂? ¬∂Ê∂
Ú√Á∂ Á»‹∂ ÒØ’ª Úª◊ ‘∆
«¬È∑ª √≈∂ ¿∞Ó∆ÁÚ≈ª
- «‹≥ È ∆ «√≥ Ó ˜,
‹√Ï∆
√≥ Ë » ,
¡ÓÈÁ∆Í «Èº fi 
¡Â∂ «Ï≥ Ò √≥ Ë »
(¡ÀÈ ‚∆ Í∆); √πº÷
Ë≈Ò∆Ú≈Ò,
‰Á∆Í √≈¬∂ ,
‘‹∆ «√≥ ÿ
√º ‹ ‰ ¡Â∂ ‹Â∆
«√º Ë » («ÒÏÒ);
È∆È≈
◊∂ Ú ≈Ò,
‘Íz∆ «√≥ÿ, √π⁄
º ≈ «Ê≥Á
¡Â∂ «ÒÚ ◊∂Ú≈Ò (’≥‹zÚ∂«‡Ú) - Á∆
Ú∆ Í≥‹≈Ï∆ ÏØÒ∆ ÚÒ «˜Ó∂Ú≈∆ ωÁ∆
‘ÀÕ «¬‘ «√Î Ï∆ √∆ Á∂ ‘∆ ’∞fi È≈Ó
‘ÈÕ «¬√∂ Â∑ª ‘∆ ’È∂‚≈ Á∂ Á»‹∂ «‘º«√¡ª
«Ú⁄ Á‹‰ª Í≥‹≈Ï∆ ¿∞Ó∆ÁÚ≈ ⁄؉
ÓÀÁ≈È «Ú⁄ ¿∞µÂ∂ ‘ÈÕ «¬È∑ª «Ú⁄Ø∫ Ï‘∞Â∂
ÒØ ’ ¡≈͉∆¡ª ⁄Ø ‰ Óπ « ‘≥ Ó ª ÁΩ  ≈È
Í≥‹≈Ï∆ ÏØÒ∆ Á∆ ÚÂØ∫ ’ ‘∂ ‘ÈÕ
«¬√ ’’∂ ¿∞È∑ª Á∆ Ú∆ «¬√ Á∂ ÏØÒ∆ Á∂
«Ú’≈√ ÚÒª «˜≥Ó∂Ú≈∆ ‘ÀÕ «¬‘ Ú∆
¡√Ò∆¡Â ‘À «’ «√¡≈√∆ ÒØ’ ¿∞√∂ ◊ºÒ
Á∆ «˜≥Ó∂Ú≈∆ √ÓfiÁ∂ ‘È «‹√ Ï≈∂ ¿∞È∑ª
Á∆ ÓÁÁ ’È Ú≈Ò∂ ÒØ’ ¿∞È∑ª ˘ Ó‹Ï»
’ÈÕ √Ø ¡√Ò∆ «˜≥Ó∂Ú≈∆ Í≥‹≈Ï∆¡ª
Á∆ ‘À «’ «√¡≈√∆ ÒØ’ª ˘ ÏØÒ∆ Á∂ Ó√Ò∂
Ï≈∂ Áº√‰Õ «¬‘ ’≥Ó «¬√ √Ó∂∫ ’∆Â≈
‹≈ √’Á≈ ‘À ‹ÁØ ∫ «¬‘ «√¡≈√∆
¿∞ Ó ∆Á≈Ú≈ ÚØ ‡ Ó≥ ◊ ‰ Â∞ ‘ ≈‚∂ ’Ø Ò
¡≈¿∞‰ ª «¬È∑ª ¡º◊∂ ÏØÒ∆ Á≈ Ó√Ò≈
º«÷¡≈ ‹≈ √’Á≈ ‘À «’ ⁄π‰∂ ‹≈‰
Ï≈¡Á ¿∞ ‘ ’È∂ ‚ ≈ «Ú⁄ Í≥ ‹ ≈Ï∆ ˘
Ó≈ÈÂ≈ «ÁÚ≈¿∞‰ Ò¬∆ ’∆ ¿∞Í≈Ò∂
’È◊∂Õ «¬‘ ˜»∆ ‘À «’ «¬È∑ª ’ØÒØ∫
«¬‘ ◊ºÒ Í≥‹≈Ï∆ «Ú⁄ Íπº¤∆ ‹≈Ú∂ ¡Â∂
«¬È∑ª ÚÒØ∫ «ÁºÂ∂ ‹Ú≈Ϫ ˘ Ú؇ Í≈¿∞‰
Ú∂Ò∂ ⁄∂Â∂ º«÷¡≈ ‹≈Ú∂Õ
«¬√ ◊ºÒ ÂØ∫ ’ج∆ «¬È’≈ È‘∆∫
’Á≈ «’ «¬‘ ’ج∆ ¬∂È∆ √π÷≈Ò∆ ◊ºÒ
È‘∆∫ Â∂ Ù≈«¬Á «¬√ ˘ ‘≈√Ò ’È
«Ú⁄ √Óª Òº◊∂Õ Í ÿº‡Ø ÿº‡ «¬√ √Ó∂∫
«¬√ Ó√Ò∂ ˘ «’√∂ Á∂ «¬‹≥‚∂ ”Â∂ ª
«Ò¡ªÁ≈ ‹≈Ú∂Õ «¬‘ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈
‘À ¡Â∂ ‘∞‰ ‘∆ «¬√ Ò¬∆ ÚË∆¡≈ ÓΩ’≈
‘ÀÕ √≈˘ «¬’ ◊ºÒ √Ófi ÒÀ‰∆ ⁄≈‘∆Á∆
‘À «’ ¡√∆∫ È≈ ª ¡≥◊z∂˜∆ ‹ª Îª√∆√∆
Á∂ Ï≈Ï Á∂ ‘º’ Á∆ Ó≥◊ ’ ‘∂ ‘ª
¡Â∂ È≈ ‘∆ «¬‘ ’«‘ ‘∂ ‘ª «’ «¬‘
ÏØÒ∆¡ª √≈˘ «’√∂ Â∑ª Ó≥Ș∞ È‘∆∫Õ
¡√∆∫ «¬È∑ª ÁØÚª ‘∆ √’≈∆ ÏØÒ∆¡ª
Á≈ √«Â’≈ ’Á∂ ‘ªÕ ¡≥◊z∂˜∆ «ÏȪ
«’√∂ Ú∆ «Ú¡’Â∆ Á≈ «¬’ ÍºÒ Ò¬∆
Ú∆ ◊∞˜≈≈ È‘∆∫ ‘Ø √’Á≈Õ ¡√∆∫ «√Î
«¬‘ ’«‘ ‘∂ ‘ª «’ Í≥‹≈Ï∆ ÏØÒ∆ ˘ Ú∆
«’√∂ È≈ «’√∂ ͺË ”Â∂ ’È∂‚≈ Á∆ ’∞fi
Òº ◊ Á∆ Ó≥ « È¡≈ ‹≈Ú∂ ¡Â∂ «¬√ Á∆
«√‘ Ú≈√Â∂ Ú∆ √≈‚∂ ‡À’√ Á∂ ÍÀ«√¡ª
«Ú⁄Ø∫ ’∞fi ÷«⁄¡≈ ‹≈Ú∂Õ «¬‘ ’ج∆ ¬∂È∆
◊Ò Ó≥◊ È‘∆∫ ‘ÀÕ √≈˘ «¬‘ Ó≥◊ ’Á∂
√Ó∂∫ ‚È≈ È‘∆∫ ⁄≈‘∆Á≈Õ «‹√ √Ó≈‹
«Ú⁄ ¡Â∂ «‹√ ¡≈«Ê’ „ª⁄∂ «Ú⁄
¡√∆∫ ‹∆¡ ‘∂ ‘ª ¿∞√ «Ú⁄ ‘ ⁄∆˜
Á∆ ÚÂØ∫ Ò¬∆ ’ج∆ È≈ ’ج∆ ÷⁄ ’È≈
ÍÀ∫Á≈ ‘ÀÕ ¬∂Ê∂ ’∞fi Ú∆ ÓπΠȑ∆∫ «ÓÒÁ≈Õ
Í Í≥‹≈Ï∆ ÏØÒ∆ Á∆ ÚÂØ∫ ’È Ò¬∆
’ج∆ «’√∂ «’√Ó Á≈ ÷⁄≈ Á∂‰ Ò¬∆
«Â¡≈ È‘∆∫ ‘ÀÕ «¬√ Á≈ ¡Ê «¬‘ ‘∆
‘Ø«¬¡≈ «’ «¬‘ ÏØÒ∆ «’√∂ Á∆ ’∞fi Ò◊Á∆
‘∆ È‘∆∫Õ «¬√ ˘ «‹‘Û≈ Ó‹∆ «‹Ú∂∫
Ó‹∆ ÓπΠ«Ú⁄ ÚÂ∂Õ ‹Ø ÒØ’ Í≥‹≈Ï∆
ÏØÒ∆ ˘ ¡≈͉∆ Óª (ÏØÒ∆) Ó≥ÈÁ∂ ‘È
¿∞È∑ª ˘ «¬√ Ï≈∂ √Ø⁄‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ‘ÀÕ
√≈˘ «¬√ ÓπÒ’ «Ú⁄ Ú√«Á¡ª ˘ «¬’
√Ω Ú∆‘ √≈Ò Á≈ √Óª ‘Ø «◊¡≈ ‘ÀÕ ¡√∆∫
’≈Ó≈◊≈‡≈ Ó≈» Á∂ √Ó∂∫ ÂØ∫ ÒÀ ’∂ ÏÛ≈
ÒßÓ≈ √Î ’∆Â≈ ‘ÀÕ «¬√ Ú∂Ò∂ Í≥‹≈Ï∆
Ì≈¬∆⁄≈≈ ’È∂ ‚ ∆¡È Ì≈¬∆⁄≈∂ Á≈
¡‡∞º‡ ¡≥◊ ‘ÀÕ ¬∂Ê∂ «‘≥«Á¡ª ¡√∆∫
¡≈͉≈ ¡º◊≈ «Íº¤≈ ’≈Î∆ √Ø‘‰≈ ω≈
«Ò¡≈ ‘À ¡Â∂ ¿∞Ó∆Á ‘À «’ ¡≈¿∞‰
Ú≈Ò≈ √Óª √≈‚∂ Ì≈¬∆⁄≈∂ Ò¬∆ Í«‘Òª
È≈ÒØ∫ Ú∆ ’≈ÓÔ≈Ï∆ Ú≈Ò≈ ‘ØÚ∂◊≈Õ Í
√≈‚∆ Óª ÏØÒ∆ ˘ ’È∂‚≈ Á∂ √Ó≈‹ «Ú⁄
’ج∆ √Ê≈È Íz≈Í ȑ∆∫ ‘ÀÕ ¡√∆∫ ¡≈͉∂
ÁØ √ ª, «Óº  ª, «ÙÂ∂ Á ≈ª ˘ ¬∂ Ê ∂
¡≈¿∞‰ «Ú⁄ Â∂ ͺ’∂ ‘؉ «Ú⁄ Í»∆
ÓÁÁ ’Á∂ ‘ªÕ ’∆ ‘∞‰ √Óª È‘∆∫ ¡≈
«◊¡≈ «’ ¡√∆∫ ¡≈͉∆ Óª (ÏØÒ∆) ˘
Ú∆ «¬√ ÓπÒ’ «Ú⁄ ͺ’∆ ’Ú≈ Ò¬∆¬∂?
Vice President, PLEA
[email protected]
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
¡’±Ï B@AE
6
√∆∆¡≈ Á∂ ÙÈ≈Ê∆ √ß’‡ Ò¬∆ «˜ßÓ∂Ú≈ ’Ω‰?
Ï»‡≈ «√ßÿ
Âπ  ’∆ Á∂ √Óπ ß Á ∆ ’ß „ ∂ ”Â∂
ÂÀÁ∆¡ª √∆∆¡≈ Á∂ ÁØ Ó≈√»Ó Ïæ«⁄¡ª
Á∆¡ª Ò≈Ùª Á∂ Óߘ È∂ ÁπÈ∆¡≈ ˘
¿π√ √ß’‡ ˘ ◊ßÌ∆Â≈ È≈Ò ÒÀ‰ Ò¬∆
Ó‹Ï»  ’ «Áæ  ≈ «‹√ Á≈ √ß Â ≈Í
«Í¤Ò∂ √≈Òª ÂØ∫ √∆∆¡≈ Á∂ ÒØ’ fiæÒ
‘∂ √ÈÕ ⁄ß◊∆ ◊æÒ «¬‘ ‘ج∆ «’ «‹‘Û∂
Íæ¤Ó∆ ÒØ’ª Á∂ «ÁÒ ÔÓÈ, √ØÓ≈Ò∆¡≈
¡Â∂ Í≈«’√Â≈È «Ú⁄ ¡Ω  ª ¡Â∂
Ïæ«⁄¡ª √Ó∂ ‘˜≈ª Ï∂’√» ÒØ’ª Á∂
¡Ó∆’∆ ‚ØÈ ‘Ó«Ò¡ª «Ú⁄ Ó≈∂ ‹≈‰
¡Â∂ «¬≈’ Â∂ ¡¯◊≈«È√Â≈È ¿πÍ
ÊØÍ∆ ‹ß◊ «Ú⁄ Òæ÷ª Ïæ«⁄¡ª Á∂ Ó≈∂
‹≈‰ È≈Ò È‘∆∫ Í√∆‹∂ √È ¿π‘ «¬È∑ª
ÙÈ≈Ê∆¡ª Á∆ ‘≈Ò È≈Ò fiß‹ØÛ∂
◊¬∂Õ B@AD ”⁄ ÓÀ‚∆‡∂∆¡È √≈◊
˘ Í≈ ’’∂ Ô»Í ¡Â∂ ’ÀÈ∂‚≈ ‹≈‰
Á∂ ÔÂȪ ”⁄ C@@@ ÒØ’ Ó≈∂ ◊¬∂ ¡Â∂
B@AE Á∂ Í«‘Ò∂ ¤∂ Ó‘∆«È¡ª «Ú⁄ ‘∆
‘Ø BE@@ ÒØ’ «¬ßfl Ó≈∂ ‹≈ ¸æ’∂ ‘ÈÕ
√∆∆¡≈ Á∆ ı≈È≈‹ß◊∆ Á∂ «√æ‡∂ Ú‹Ø∫
BE@@@ ÂØ∫ ÚæË √∆∆¡≈¬∆ ÒØ’ ‹≈Ȫ
◊Ú≈ ¸æ’∂ ‘È, GF Òæ÷ ¡ßÁ»È∆ ÂΩ
”Â∂ ÿØ∫ Ï∂ÿ ‘Ø ¸æ’∂ ‘È ¡Â∂ D@ Òæ÷
‹≈È Ï⁄≈’∂ ‹≈‚È, Ò∂ Ï È≈È Â∂
Âπ’∆ ⁄Ò∂ ◊¬∂ ‘ÈÕ «√¯ «¬√ √≈Ò
‘∆ ¡ßÁ≈˜È ÁØ Òæ÷ ÙÈ≈Ê∆ (Óπæ÷ ÂΩ
”Â∂
√∆∆¡≈,
«¬≈’
¡Â∂
¡¯◊≈«È√Â≈È ÂØ ∫ ) ◊∆√ Á∂ ’Ø √
Ú◊∂ √ÓπßÁ∆ ’ß«„¡ª ”Â∂ Í‘πß⁄∂ ‘ÈÕ
ÍÈ≈‘ ÒÀ‰ Ú≈Ò∂ «¬’æÒ∂ √∆∆¡≈ Á∂ ‘∆
È‘∆∫ √◊Ø∫ «ÒÏ∆¡≈, ¡¯◊≈«È√Â≈È,
«¬≈’ ¡≈«Á ÓπÒ’ª Á∂ ÒØ’ Ú∆ Úæ‚∆
Â≈Á≈Á ”⁄ ‘ÈÕ √∆∆¡≈ Á∂
ÙÈ≈Ê∆¡ª Á∂ ◊π¡ª„∆ ÓπÒ’ª «Ú⁄
ÍzÚ≈√ Á∆ Â≈Á≈Á ÂØ∫ √ß’‡ Á≈ √«‘‹∂
‘∆ ¡ßÁ≈˜≈ Ò◊≈«¬¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ
Ò∂ÏÈ≈È «‹√Á∆ ¡≈͉∆ Ú√Ø∫ «√¯
E@ Òæ÷ ˛, ¿πÊ∂ AH Òæ÷ √∆∆¡≈¬∆
ÙÈ≈Ê∆ ‘ÈÕ ‹≈‚È «Ú⁄ Íø‹ Òæ÷
ÂØ∫ ÚæË ¡Â∂ «¬≈’ «Ú⁄ „≈¬∆ Òæ÷ Á∂
’∆Ï √∆∆¡≈¬∆ ÙÈ≈Ê∆ ‘ÈÕ
◊∆√, «¬‡Ò∆, Âπ’∆ ¡≈«Á ÓπÒ’ª
«Ú⁄ ÙÈ≈Ê∆ «¬È∑ª ÂØ∫ Úæ÷∂ ‘ÈÕ
«¬‘ Ï∂Úæ√ ÒØ’ ÍzÂ∆ ‹∆¡ ‘˜≈ª
Ô»Ø Á∂ «‘√≈Ï ¡≈‹∆ «’ÙÂ∆¡ª Á≈
«’≈«¬¡≈ Ì’∂ ¡Â∂ ¡≈͉∆¡ª ‹≈Ȫ
˜ØıÓ ”⁄ Í≈ ’∂ √ÓπßÁ Í≈ ’ ‘∂
‘ÈÕ Á»‹∂ Í≈√∂, Ô»Í∆ ÓπÒ’ª Á∆ Íπ«Ò√
Í»∆ Â∑ª Ï∂«‘Ó ‘Ø ’∂ ÙÈ≈Ê∆¡ª
Á∆ ¡≈ÓÁ ˘ Ø’‰ Ò¬∆ √ıÂ∆ È≈Ò
Í∂Ù ¡≈ ‘∆ ˛Õ ◊∆√ Á∂ ’Ø√ ‡≈Í»
¡Â∂ ‘Ø Ê≈¬∆∫ ÙÈ≈Ê∆¡ª Á∆ «˜ßÁ◊∆
Á∆¡ª Óπæ„Ò∆¡ª ÒØÛª ÂØ∫ Úªfi∆ ÓßÁ∆
‘≈Ò Á∂ Ú∂Ú∂ «ÁÒ Á«‘Ò≈¿π‰ Ú≈Ò∂
‘ÈÕ
Íæ¤Ó∆ ÓπÒ’ª Á∂ ¡≈Ó ÒØ’ ‘π‰
«¬√ √ß’‡ Á∆ ÿÛ∆ ÙÈ≈Ê∆¡ª Á∆
ÚæË ÂØ∫ ÚæË √‘≈«¬Â≈ ’È Ò¬∆ È≈
«√¯ ¡æ◊∂ ¡≈ ‘∂ ‘È √◊Ø∫ ¡≈͉∆¡ª
‘’» Ó Âª ¿π Í  ÙÈ≈Ê∆¡ª Ò¬∆
¡≈͉∂ ÓπÒ’ª Á∂ ÁÚ≈˜∂ ÷Ø‘Ò Á∂‰
Ò¬∆ Ú∆ ÁÏ≈˙ Í≈ ‘∂ ‘ÈÕ «‹Ê∂ ¡Ú≈Ó
Á≈ Ì≈Úπ’ ÍzÂ∆’Ó Â«‘-«ÁÒØ∫ ˛ ¿πÊ∂
¡Ó∆’≈ ¡Â∂ ¿π√Á∂ ‹Ø‡∆Á≈ Íæ¤Ó∆
‘π’Ó≈È ÙÈ≈Ê∆¡ª È≈Ò Ò◊≈˙
Á≈ «Ú÷≈Ú≈ ’ ‘∂ ‘ÈÕ «¬‘ Ô≈Á
æ÷‰≈ ‘ØÚ∂◊≈ «’ «¬‘ Ë≈ÛÚ∆ ‘’»Óª
‘∆ ¿π√ √ß’‡ Á∆¡ª Óπæ÷ «˜ßÓ∂Ú≈ ‘È
‹Ø «¬’æÒ≈ √∆∆¡≈ «Ú⁄ ‘∆ È‘∆∫ √◊Ø∫
¡¯◊≈«È√Â≈È, «¬≈’, «ÒÏ∆¡≈,
√ØÓ≈Ò∆¡≈ √Ó∂ ϑπ √≈∂ ÓπÒ’ª Á∆
Âz≈√«Á’ Â’Á∆ ω ¸æ’≈ ˛Õ
Ô»Í, ’ÀÈ∂‚≈ ¡Â∂ ¡Ó∆’≈ Á∆¡ª
‘’»Óª ¡Â∂ «˜¡≈Á≈Â Ó∆‚∆¡≈ ÚÒØ∫
«¬‘ ‘¿» ¡ ≈ ÷Û∑ ≈ ’∆Â≈ «◊¡≈ «’
√∆∆¡≈ ¡Â∂ ‘Ø ÓπÒ’ª Á∂ Óπ√«ÒÓ
ÙÈ≈Ê∆¡ª Á∂ Ú‘∆ ¿πÈ∑ª Ò¬∆ Ï‘πÂ
Úæ‚≈ ıÂ≈ ω ◊¬∂ ‘ÈÕ «¬√ Úæ¬∆¬∂
«Ú⁄ Óπ √ «ÒÓ «ÚØ Ë ∆ ȯ ¡Â∂
È√ÒÚ≈Á Ú∆ √≈¯ Ș ¡≈™Á≈ ˛Õ
’ÀÈ∂‚≈ Á∂ ¡ıÏ≈ ◊ÒØÏ ¡À∫‚ Ó∂Ò È∂
«Íæ¤∂ ‹‘∂ ıπÒ≈√≈ ’∆Â≈ «’ «¬‘ Íz⁄≈
«’ßÈ≈ ˆÒ ¡Â∂ ◊πßÓ≈‘’πÈ ˛Õ B@AE
Á∂ Í«‘Ò∂ ¤∂ Ó‘∆«È¡ª «Ú⁄ Ô»Í «Ú⁄
«ÂßÈ Òæ÷ ÂØ∫ ÊØÛ∑≈ ÚæË ÍzÚ≈√∆ ¡≈¬∂ ‹Ø
Ô»Í Á∆ Ú√Ø∫ Á≈ Ó«‘˜ @.A ¯∆√Á∆
‘ÈÕ ’ÀÈ∂‚≈ √’≈ ‘ √≈Ò ¡≈͉∆
Ú√Ø∫ Á∂ A¯∆√Á∆ Á∂ Ï≈Ï ÍzÚ≈√∆¡ª
¡Â∂ ÙÈ≈Ê∆¡ª ˘ ÒÀ∫Á∆ ˛Õ «¬ßfl Ô»Í
‹ª ’ÀÈ∂‚≈ Ò¬∆ √ß’‡ Ú≈Ò∆ ’ج∆ ◊æÒ
È‘∆∫Õ
«¬È∑ª ÓπÒ’ª Á∂ ÒØ’ Ú∆ «¬ßfl ‘∆
√Ø⁄Á∂ √È «’ ÙÈ≈Ê∆¡ª Á∂ «¬‘
““Úæ◊”” ¿πÈ∑ª Á∆ Íπ¡ÓÈ «˜ßÁ◊∆ «Ú⁄
ıÒÒ Í≈’∂ ¿πÈ∑ª Á∂ ÓπÒ’ª Ò¬∆ √ß’‡
÷Û∑≈ ’ ‘∂ ‘ÈÕ ‘≈Ò∆¡≈ ÿ‡È≈Úª
È∂ ¿πÈ∑ª ˘ Ì≈Úπ’ ÂΩ ”Â∂ fiß‹Ø«Û¡≈
¡Â∂ ¿πÈ∑ª Á∆ √Ø⁄ «Ú⁄ Úæ‚≈ ÏÁÒ≈˙
¡≈«¬¡≈ ˛Õ ¡Ú≈Ó∆-≈«¬ Ï‘π Â∂˜∆
È≈Ò ÏÁÒ∆ ˛ ¡Â∂ ¡≈Ó ÒØ’ ‘π‰ Úæ‚∆
Â≈Á≈Á ”⁄ ¡æ◊∂ ¡≈ ’∂ ÙÈ≈Ê∆¡ª
Á≈ √Ú≈◊ ’ ‘∂ ‘ÈÕ
Í«‘Ò∆ Ș∂ Á∂«÷¡ª «¬ßfl ‹≈ÍÁ≈
˛ «’ ¡Ó∆’≈ ¡Â∂ Ô»  Í Á∆¡ª
‘’»Óª ˘ √∆∆¡≈ Á∂ √ß’‡ Á≈ ¡ßÁ≈˜≈
È‘∆∫ √∆Õ ‘π‰ ‹ÁØ∫ ¿πÈ∑ª ˘ ‘≈Ò≈ Á∆
Ș≈’ Ó≈¨Ó ‘Ø ¬ ∆ ª ¿π ‘
ÙÈ≈Ê∆¡ª Á∆ ÚË∂  ∂ Â≈Á≈Á ˘
√Ú∆’≈ ’È Ò¬∆ √«‘ÓÂ∆ Á∂ ‘∂
‘ÈÕ ‘’∆’ «¬√ ÂØ∫ ¡ÀÈ ¿πÒ‡ ˛Õ
‹ÓÈ∆ √≈Ò «Ú⁄ «√¯ Íø‹ ÂØ∫ ÒÀ’∂
¡æ · Òæ ÷ Íz Ú ≈√∆¡ª ˘ ¡≈¿π ‰ Á∆
«¬‹≈˜Â Á∂‰≈ Óß«È¡≈ ˛ («ÁÒ⁄√Í
◊æ Ò «¬‘ ˛ «’ «¬‘ «◊‰Â∆ ¿π √
«◊‰Â∆ Á∂ Ï≈Ï ˛ «‹ßÈ∂ ’≈Ó∂ ‹ÓÈ∆
˘ ¡≈͉∆ √πß◊Û ‘∆ ’≈Ó≈-Ù’Â∆ ˘
Í»∆ ’È Ò¬∆ ™fl ‘∆ ÒØÛ∆∫Á∂ ‘ÈÕ)
¡Ó∆’≈ Á∂ ‹Ø‡∆Á≈ ÏÂ≈È∆¡≈ È∂
B@AD ÂØ∫ ÒÀ’∂ Ó«‘˜ C@@ √∆∆¡≈¬∆
‡æÏª ˘ ÍÈ≈‘ «ÁæÂ∆ ¡Â∂ ‘π‰ ¡◊Ò∂
⁄≈ √≈Òª «Ú⁄ Ó«‘˜ Ú∆‘ ‘˜≈
ÙÈ≈Ê∆¡ª ˘ ÒÀ‰≈ Óß«È¡≈ ˛Õ Îª√
È∂ ¡ÀÒ≈È ’∆Â≈ ˛ «’ «¬‘ BD@@@
ÈÚ∂∫ ÍzÚ≈√∆¡ª ˘ ÒÚ∂◊≈Õ
¡≈͉∂ √Ω Û ∂ √Ú≈ʪ Ò¬∆
√∆∆¡≈ «Ú⁄ ı≈È≈‹ß◊∆ ÌÛ’≈’∂ ¿π√
Á∆ ÂÏ≈‘∆ ¡Â∂ ÏÏ≈Á∆ Á≈ Óπæ„ ÏßÈ∑‰
Ú≈Ò∆¡ª Ú∆ «¬‘∆ ‘’ӻª ‘ÈÕ «‹‘Û≈
Ú∆ ‘π ’ Ó≈È ¡Ó∆’≈ ¡Â∂ «¬√Á∂
Íæ¤Ó∆ ‹Ø‡∆Á≈ Á«‘ÙÂ◊Á ≈‹ª ˘
È≈Í√ßÁ ‘πßÁ≈ ˛ ¿π√ ˘ √æÂ≈ ÂØ∫ Ò≈‘π‰
Ò¬∆ «¬‘ È∆⁄ ÂØ∫ È∆⁄ ⁄≈Ò ⁄æÒ‰
ÂØ ∫ Ú∆ ◊π  ∂ ˜ È‘∆∫ ’Á∂ Õ Í«‘Òª
‘«Ê¡≈ ¡Â∂ ËÈ Á∂ ’∂ «¬√ Â∑ª Á∂
◊πæÍ ÷Û∑∂ ’∆Â∂ ‹ªÁ∂ ‘È «Î ¿πÈ∑ª
È≈Ò ÒÛÈ Á∂ Ï‘≈È∂ «‘懫Ò√‡ «Ú⁄
Ù≈ÓÒ ÓπÒ’ª ¿πÍ ‘ÓÒ≈ «Úæ„ «ÁæÂ≈
‹ªÁ≈ ˛Õ √∆∆¡≈ Á∂ ≈Ù‡ÍÂ∆ ÏÙ¡Ò-¡√≈Á Á≈ Âı ÍÒ‡≈¿π‰ Ò¬∆
“Ï≈ˆ∆” Ë«Û¡ª ˘ ËÈ ¡Â∂ ‘«Ê¡≈ª
«’√ È∂ «ÁæÂ∂? ¡√≈Á «È˜≈Ó «ÚπæË
B@AA Á∆ «‘∆’ «Ú⁄ Ù≈ÓÒ Úæ÷ØÚæ ÷ ∂ ¡√≈Á «ÚØ Ë ∆ Ë«Û¡ª «Ú⁄
ÿπ √ ÍÀ · ’’∂ ¡Ó∆’≈ ¡Â∂
ÏÂ≈È∆¡≈ È∂ «¬È∑ ª ˘ Îß ‚ ¡Â∂
‘«Ê¡≈ «Áæ  ∂ ‹Ø ıπ Á ˘ “Ó≈‚∂ ‡ ”
’«‘ßÁ∂ √ÈÕ Ó»Ò »Í ”⁄ ıπÁ ¡Ó∆’≈
Á≈ ÍÀÁ≈ ’∆Â≈ ¡≈¬∆.¡Àµ√.¡≈¬∆.¡Àµ√.
ÁÀ∫ ‘π‰ √∆∆¡≈ ¡Â∂ «¬≈’ Á∂ ÒØ’ª
Á∆ Ú√∆‘ ÍÀÓ≈È∂ ”Â∂ È√Ò’πÙ∆ ’
«‘≈ ˛ ¡Â∂ ÂÏ≈‘∆ Ó⁄≈ «‘≈ ˛Õ
√∆∆¡≈ Á∂ ≈Ù‡ÍÂ∆ ¡√≈Á
È∂ B@@I ”⁄ ’Â È≈Ò «¬’
‹Ú∆˜Â √ÓfiΩÂ∂ ¿πÍ Á√ı ’ÈØ∫
Ȫ‘ ’ «ÁæÂ∆ √∆ «‹√ «‘ ’Â
Á∂ ¿π  ∆ Â∂ Ò ÷∂   ÂØ ∫ «¬’
Í≈¬∆ÍÒ≈¬∆È √≈¿»πÁ∆ ¡Ï, ‹≈‚È,
√∆∆¡≈ «Úæ⁄Ø∫ Á∆ ‘πßÁ∆ ‘ج∆ Âπ’∆ Â’
«Ú¤≈¬∆ ‹≈‰∆ √∆ «‹√ ˜∆¬∂ »√ È≈Ò
«√æË∂ Óπ’≈ÏÒ∂ «Ú⁄ Ô»Í∆ ÓπÒ’ª ˘
Â∂ Ò ¡Â∂ ◊À √ √ÍÒ≈¬∆ ’∆Â∂ ‹≈‰∂
√ÈÕ »√ Á∂ ‹Ø‡∆Á≈ ¡√≈Á È∂ «¬√
√ÓfiΩ  ∂ ”Â∂ √‘∆ Í≈¿π ‰ Á∆ Ï‹≈¬∂
«¬≈È È≈Ò A@ ¡Ï ‚≈Ò Á∆
ÓπÂÏ≈ÁÒ Í≈¬∆ÍÒ≈¬∆È ÔØ‹È≈ Á∆
◊æÒÏ≈ ‹≈∆ æ÷∆ ‹Ø «¬≈’ «Úæ⁄Ø∫
Á∆ ¶ÿ’∂ √∆∆¡≈ «Ú⁄ ‹≈‰∆ √∆ «‹√
È≈Ò «¬≈È Ú∆ Ô»Í ˘ ◊À√ √ÍÒ≈¬∆
’ √’Á≈ √∆Õ «¬‘ ÔØ‹È≈ ¡Ó∆’≈
¡Â∂ «¬√Á∂ Ô»Í∆ ‹Ø‡∆Á≈ª Á∂ √ΩÛ∂
«‘æª Á∂ «ÚØË «Ú⁄ √∆Õ ÁπÈ∆¡≈ Á∂
√Ì ÂØ∫ Úæ‚∂ Á«‘ÙÂ◊Á ≈‹ª Á≈
«ÚØË ’’∂ ¡√≈Á «’Ú∂∫ Ï⁄ √’Á≈
√∆!
‹ÁØ∫ √∆∆¡≈¬∆ Ïæ«⁄¡ª Á∆ ÓΩÂ
Á∂ Íz√ß◊ ”⁄ ÏÂ≈ÈÚ∆ ÍzË≈È ÓßÂ∆
‚∂ « Ú‚ ’À Ó Ø È ÚÒØ ∫ ““«¬ıÒ≈’∆
«˜ß Ó ∂ Ú ≈∆¡ª”” «ÈÌ≈¿π ‰ Á∂ ¡À Ò ≈È
’∆Â∂ ‹≈ ‘∂ √È «¬√∂ Á«Ó¡≈È ‘∆
Îª√ Á∂ √≈Ï’≈ ÏÁ∂Ù ÓßÂ∆ ØÈ≈Ò‚
‚πÓ≈ È∂ «¬’ ¡«‘Ó ıπÒ≈√≈ ’∆Â≈ «’
B@@I ”⁄ ‘∆ √∆∆¡≈ «Ú⁄ ’∆Â∆ ‹≈‰
Ú≈Ò∆ ◊π Í Â ’≈Ú≈¬∆ Á∆ ÔØ ‹ È≈
ω≈¬∆ ‹≈ ¸æ’∆ √∆: ““√∆∆¡≈ «Ú⁄
«‘ß√≈ Ùπ» ‘؉ ÂØ∫ ÁØ Ú∂∑ Í«‘Òª ÓÀ∫
«’√∂ ’ßÓ Á∂ √ÏßË ”⁄ «¬ß◊ÒÀ∫‚ «Ú⁄
√∆Õ ÓÀ ∫ «‹È∑ ª ¡≈‘Ò≈ ÏÂ≈ÈÚ∆
¡«Ë’≈∆¡ª ˘ «Ó«Ò¡≈, ¿πÈ∑ª È∂ Ó∂∂
’ØÒ Óß«È¡≈ «’ ¿π‘ √∆∆¡≈ «Ú⁄ ’πfi
ı≈√ ’È Á∆ «Â¡≈∆ ’ ‘∂ ‘ÈÕ
«¬‘ ¡Ó∆’≈ «Ú⁄ È‘∆∫ ÏÂ≈È∆¡≈
«Ú⁄ ’∆Â≈ ‹≈ «‘≈ √∆Õ ÏÂ≈È∆¡≈
√∆∆¡≈ ¿π Í  Ë≈Ú≈ ÏØ Ò ‰ Ò¬∆
ÏßÁ»’Ë≈∆ «Â¡≈ ’ «‘≈ √∆Õ””
«¬√∂ Â∑ ª , B@AC ”⁄ Á
◊≈‚∆¡È Á∂ «¬’ Ò∂÷ ¤≈«Í¡≈Õ «¬√
«Ú⁄ ÍÀ∫‡≈◊≈È ¡«Ë’≈∆¡ª È≈Ò «¬’
Ó∆«‡ß ◊ Á∆ ’≈Ú≈¬∆ Á∂ «Ò÷Â∆
Ú∂  «Ú¡ª ¡Â∂ «¬’ Íz ≈ ¬∆Ú∂ ‡
«¬ß‡ÀÒ∆‹À∫√ ÎÓ Stratfor Á∆¡ª Ò∆’
‘Ø ¬ ∆¡ª ¬∆-Ó∂ Ò Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂
Á√≈«¬¡≈ «◊¡≈ √∆ «’ B@AA ÂØ∫
‘∆ √∆∆¡≈ Á∂ √’≈ «ÚØØ Ø Ë∆ ◊πæͪ
˘ ¡Ó∆’≈-ÏÂ≈È∆¡≈ ÚÒØ ∫
«√÷Ò≈¬∆ Á∂‰ Á≈ «√Ò«√Ò≈ ⁄æÒ «‘≈
√∆ «‹√Á≈ ÓÈØÊ ¡√≈Á Á∆ ‘’»ÓÂ
˘ ““¡ßÁØ∫ „«‘„∂∆ ’È≈”” √∆Õ È≈‡Ø
Á∂ √≈Ï’≈ ‹ÈÒ √’æ   ÚÀ √ Ò∂
’Ò≈’ ¡Èπ√≈, ¡Ó∆’≈ Á∂ æ«÷¡≈
ÓßÂ∆ Á∂ Á¯Â Á∂ «¬’ ÓÀÓØ «Ú⁄ I/
AA ’ª‚ Á∂ ’π¤ ‘¯Â∂ Ï≈Á ‘∆ ““Íø‹
√≈Òª «Ú⁄ √æ ÓπÒ’ª ¿πÍ ‘ÓÒ∂
’È ¡Â∂ √’≈ª ˘ ıÂÓ ’È””
Á∆¡ª ÔØ‹È≈Úª Á≈ Ú∂Ú≈ √∆Õ «‹È∑ª
«Ú⁄ «¬≈’ ÂØ∫ Ùπ» ’’∂ √∆∆¡≈,
Ò∂ÏÈ≈È, «ÒÏ∆¡≈, √ØÓ≈Ò∆¡≈, √»‚≈È
¡Â∂ «¬≈È ˘ «ÈÙ≈È≈ ω≈«¬¡≈
‹≈‰≈ √∆Õ ’Ò≈’ ¡Èπ √ ≈ «¬‘
ÔπæËÈ∆Â∆ Ó»Ò »Í ”⁄ «¬√ «÷æÂ∂ Á∂
Â∂Ò ¡Â∂ ◊À√ Á∂ Ú√∆‘ Ú√∆«Ò¡ª ˘
¡≈͉∂ ’Ϙ∂ «Ú⁄ ÒÀ‰ Á∆ √∆Õ
¡¯◊≈«È√Â≈È,
«¬≈’,
«ÒÏ∆¡≈ ‹ª √∆∆¡≈ «¬‘ √≈∂ ÓπÒ’
¡Ó∆’≈ ¡Â∂ «¬√ Á∂ ‹Ø‡∆Á≈ª Á∂
«√æ Ë ∂ ‘Ó«Ò¡ª ¡Â∂ ◊π Í Â √≈«˜Ùª
È≈Ò ¡‹Ø ’ ∆ ÈΩ Ï Â Â’ Í‘π ß ⁄ ∂ Õ
¡Ó∆’≈ ¡Â∂ Íæ¤Ó Á∆ ÍÀÁ≈ ’∆Â∆
«¬√ «Ú¡≈Í’ «√¡≈√∆ ¡√«ÊÂ≈
¡Â∂ ı≈È≈‹ß◊∆ Á∂ ¡≈ÒÓ «Ú⁄ Úæ÷ØÚæ ÷ ∂ Óπ ’ ≈Ó∆ ‘«Ê¡≈Ïß Á ËÛ∂
Á«‘ÙÂ◊Á Â≈’ ˜∆¬∂ «¬’ Á»‹∂
˘ ÁÏ≈’∂ ‘≈Ú∆ ‘؉≈ ⁄≈‘πßÁ∂ ‘ÈÕ «¬‘
ÓπÒ’ «¬√ ’Á ÂÏ≈‘ ‘Ø ◊¬∂ ‘È
«’ È≈◊«’ ¡≈͉∆¡ª ‹≈Ȫ
Ï⁄≈¿π ‰ ¡Â∂ Ó«‘λ ˜ Ì«Úæ ÷ Ò¬∆
¡≈͉∂ ÿÏ≈ ¤æ ‚ ’∂ Ò◊≈Â≈
Ú‘∆ª Á∆ Ù’Ò ”⁄ ‘Ø ÓπÒ’ª «Ú⁄
ÍÈ≈‘ ÒÀ ‘∂ ‘ÈÕ
«¬È∑ ª «ÏÍÂ≈ Ó≈∂ ÒØ ’ ª ˘
ÍÈ≈‘ Á∂ ‰ ≈ «¬’ ⁄∆˜ ˛, «¬√ ÂØ ∫
¡«‘Ó ˛ ¿πÈ∑ª «ÿ‰≈¿π‰∆¡ª Â≈’ª
Á∆ ÙÈ≈ı ’È≈ ‹Ø «¬‘ √ß’‡ ÍÀÁ≈
’È Ò¬∆ «˜ß Ó ∂ Ú ≈ ‘ÈÕ «¬‘ ˛
¡Ó∆’≈ ¡Â∂ «¬√ Á∂ Ô»Í∆ ‹Ø‡∆Á≈Õ
ÓæË Í±Ï∆ ÓπÒ’ª Á∆ ÙÈ≈Ê∆
√Óæ«√¡≈ Á∆ «Ì¡≈È’Â≈ (√¯≈ A Á∆ Ï≈’∆)
«¬‘ √πÈ∂‘≈ ÒÀ ’∂ ‡∆Ó≈ ’πÁ∆, Ïπ√Ò «Ú÷∂, Ô±ØÍ∆È √ßÿ Á∂ Á∂Ùª Á∆
‘؉ Ú≈Ò∆ Ó∆«‡ß◊ ÂØ∫ Í«‘Òª «¬‘ ¡≈Ú≈˜ ¿π·≈¿π‰ Ò¬∆ ‹≈ ¸æ’∆ ‘ÀÕ
Ô±ØÍ∆¡È √ßÿ Á∂ ÓπÒ’ª Á∂ ÓßÂ∆, ÙÈ≈Ê∆ √Óæ«√¡≈ Ò¬∆ ÓÁÁ Á≈ ÍzÏßË
’È Ò¬∆ «¬’æ·∂ ‘Ø ‘∂ ‘ÈÕ √ßÿ Á∂ «√˪’ ÂΩ ”Â∂ A.F Òæ÷ ÙÈ≈Ê∆¡ª
Á∂ ÓπÛ Ú√∂Ï∂ Ò¬∆ ‘ª ’ «ÁæÂ∆ ˛ ¡Â∂ «¬√ Á≈ ÎÀ√Ò≈ ¡’±Ï Ó‘∆È∂ «Ú⁄
«Ò¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ ⁄≈‘∂ “‘ß◊∆” Á∂Ù Á∆ √’≈ È∂ ÙÈ≈Ê∆¡ª 鱧 Ø’‰
Ò¬∆ ¡≈͉∂ Á∂Ù Á∆ AGE «’ÒØÓ∆‡ Á∆ √Ï∆¡≈ È≈Ò Ò◊Á∆ ‘æÁ 鱧 ’ß‚∂Á≈
Â≈ È≈Ò √∆Ò ’ «ÁæÂ≈ ˛ ¡Â∂ ÙÈ≈Ê∆¡ª ÚÒØ∫ «¬√ Á∂ ÂØÛ∂ ‹≈‰ Ò¬∆
√ı √˜≈ Á∆ Â≈Û‰≈ ’∆Â∆ ˛Õ
Ô±ØÍ∆¡È √ßÿ Á∂ ÓπÒ’ª È∂ Ô±È≈«¬’ ««Î¿±˜∆ ¬∂‹ß√∆, 鱧 ‘Ø Îß‚ Á∂‰
Á≈ ÎÀ√Ò≈ «Ò¡≈ ˛ «‹√ Á∂ ÓæË Í±Ï «Ú÷∂ √Ê≈Í ÙÈ≈Ê∆ ’À∫Í, Íæ’≈Óπæ’∆ Ú≈Ò∆ ‘≈Ò ’’∂ Óπ√∆Ï «Ú⁄ ‘ÈÕ «¬‡Ò∆ ¡Â∂ ◊∆√ «Ú⁄ ÈÚ∂∫ ’À∫Í
Ò◊≈¬∂ ‹≈‰ Á≈ ÎÀ√Ò≈ «Ò¡≈ «◊¡≈ ˛ ª «’ √≈∂ ÙÈ≈Ê∆¡ª Ï≈∂ ÎÀ√Ò≈
«Ò¡≈ ‹≈ √’∂Õ Ô±Í∆¡È √ßÿ Á∂Ùª ÚÒØ∫ ÙÈ≈Ê∆ √Óæ«√¡≈ Ò¬∆ √ªfi∆
‰È∆Â∆ ω≈¬∂ ‹≈‰ Á∆ √ßÌ≈ÚÈ≈ ˛ ⁄≈‘∂ Á±‹∆ √ß√≈ ‹ß◊ ÂØ∫ Ï≈¡Á Á∆
«¬‘ √Ì ÂØ∫ Úæ‚∆ ÙÈ≈Ê∆ √Óæ«√¡≈ ˛Õ
- ‘Ïß√ «√ßÿ
¡’±Ï B@AE
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
7
’ÀÈ∂‚≈ ÓÀ∫Ï-Í≈Ò∆ÓÀ∫‡ ÍÀÈÙȪ «’ «Ïz«‡Ù ≈‹ ÿ∑≈‰∂ Á≈ Ú˜∆Î≈
«Íz√
≥ ∆ÍÒ ÏÒ’≈ «√≥ÿ Ï≈‹Ú≈
(◊∞√
»  √πË≈), ÏÀ∫Í‡È (’ÀÈ‚
∂ ≈)
¯À‚Ò ⁄؉ª ’ÀÈ∂‚∆¡È ‹ÈÂ≈
Á∂ Ï»‘∂ „∞’∆¡ª ‘ج∆¡ª ‘ÈÕ Ï≈ „∞’
º ‰
Ú∂Ò∂ Á≈ Ó≈‘ΩÒ √Ì Í≈√∂ Ș∆∫ ÍÀ∫Á≈ ‘ÀÕ
Óπ÷
º «Â≥È∫Ø Í≈‡∆¡ª √º‹∂ Ù∆’ª Úª◊
«¬º’ Á»‹∆ ”Â∂ ‘≈Ú∆ ‘؉ Ò¬∆ ‘ÓÒ∂ ”Â∂
‘ÓÒ≈ ’ ‘∆¡ª ‘ÈÕ ÒØ’ª Á∂ Ó√«Ò¡ª
Â∂ √π÷
º √‘»Òª Á∂ Á≈¡Ú∂ Â∂ Ú≈¡Á∂ ’
‘∆¡ª ‘ÈÕ ‘ ≈¬∆«‚≥◊ «Ú⁄Ò∆¡ª
√Û’ª, ◊Ò∆¡ª Á∂ Í≈«√¡ª ”Â∂
Óπ√’≈¿∞∫Á∂ ¿∞Ó∆ÁÚ≈ª Á∆¡ª Î؇ءª
Ú≈Ò∂ √≈¬∆È ÏØ‚ Ș ¡≈ ‘∂ ‘È,
Ï»‘∂ ÷Û∑’≈¬∂ ‹≈ ‘∂ ‘È, Í⁄∂ Ú≥‚∂ ‹≈
‘∂ ‘È, ◊ºÒ ’∆ Ú؇ª ˘ ¡≈͉∂ ‘º’
”⁄ ’È Ò¬∆ ‘ ‘∆Ò≈ Ú«Â¡≈ ‹≈
«‘≈ ‘ÀÕÕ ¿∞Ó∆ÁÚ≈ ÷πÁ √∆È∆¡˜ ’ÒºÏ
√À∫‡ª «Úº⁄ ‘≈˜∆¡ª Ì Ϙ∞◊ Ú؇ª
Á∆ ÍÀÈÙÈ, Í«Ú≈ª ˘ «¬’º·≈ ’È,
‡À ’ √ ≈‘ª, √√Â∂ ˙Ò‚ ‘Ø Ó ˜,
‚≈’‡∆ √‘»Òª, ÈΩ’∆¡ª Ú◊∂ ÌıÁ∂
Ó√«Ò¡ª È≈Ò ¿∞Ȫ∑ ˘ ÌÓ≈¿∞‰ «Úº⁄
Òæ◊∂ ‘ÈÕ «¬‘ «ÁzÙ ’ÀÈ‚
∂ ≈ Ì Á∂ Ù«‘ª,
’√«Ï¡ª «Úº⁄ ¡≈Ó Á∂«÷¡≈ ‹≈ √’Á≈
‘ÀÕ
Í ÚØ ‡  Í≈ÂÙ≈‘Ø ! ˜≈ √Ø ⁄ Ø
«Ú⁄≈Ø, «Í¤Ò∂ √≈Òª ÂØ∫ «¬È∑ª √ºÂ≈Ë≈∆
¡ÀµÓ. Í∆˜ È∂ Â∞‘≈‚∂ Ú≈¡Á∂ Í»∂ ’È
Á∆ Ï‹≈¬∂, ı˜≈È∂ Á∂ ÿ≈‡∂ Á≈ Ì∞Ò∂÷≈
÷Û∑≈ ’’∂ Â∞‘≈‚∂ ”Â∂ ‡À’√ Í≥‚ª Á≈
Ì≈ Òº«Á¡≈Õ ¡Â∂ «¬√∂ ı˜≈È∂ ÂØ∫ ı∞Á
Ò¬∆ ‹∆ÚÈ Ì Á∆¡ª √πº÷-√‘»Òª
√π«º ÷¡Â Â∂ √π«ÈÙ⁄ ’ Ò¬∆¡ª ‘ÈÕ
‘∞‰ Î∂ ÈÚ∂∫ Íπ≈‰∂ ¡Ë»∂ Ú≈¡Á∂ ÒÀ’∂
Â∞‘≈‚∂ Á ¡≈ Í‘∞⁄
≥ ∂ ‘ÈÕ ¡≈͉∂ Áª
Â∂ ¡≈«¬¡ª ˘ Íπ¤
º ‰ Á≈ «¬‘∆ ÓΩ’≈ ‘ÀÕ
’∆ Â∞‘≈˘ √≈‚∂ ÂØ∫ «ÏȪ ‘Ø ËÈ≈„ Â∂
’≈ÍØ  ∂ ‡ ’≥ Í È∆¡ª ‡À ’ √ª Á≈ Ì≈
Í≈¿∞‰ Ò¬∆ «Ú÷≈¬∆ È‘∆∫ «Á≥Á∆¡ª? «¬√
Á∂ ¿∞ Ò ‡ Â∞ √ ∆∫ ËÈ≈„ Ú◊ª Â∂
’≈ÍØ  ∂ ‡ √ ˘ ‡À ’ √ ≈‘ª È≈Ò
«ÈÚ≈«‹¡≈Õ √≈‚∂ È∞Ó≈«¬ßÁ∂ Ï‰È Á≈
ÁÓ ÌÈ Ú≈«Ò˙, ¡≈͉∆¡ª (¡ÀµÓÍ∆˜)
ÍÀÈÙȪ Â∂ ¡Ò«‘Á◊∆ ¡Ò≈¿∞∫√ª Á∆
¡≥’Û≈ «ÍØ‡ Ú∂÷ÕØ «¬¿∞∫ ‹≈ÍÁÀ «’ Â∞√∆∫
ª Í≥‹≈Ï∆ Óπ‘≈Ú∂ “¡≥Ȫ∑ Ú≥‚∂ «¿∞Û∆¡ª,
ÓπÛ ÓπÛ ¡≈Í«‰¡ª ˘ ÏÁÒ’∂ “¡≥È∑ª
Ú≥‚∂ «¿∞Û∆¡ª, ÓπÛ ÓπÛ ¡≈͉∆ fiØÒ∆”
«¬º’ ÈÚª ‘∆ Óπ‘≈Ú≈ ÿÛ∑ «Ò¡≈Õ
«¬º ’ ¡≈Ó ’À È ∂ ‚ ∆¡È ˘ Ϻ ⁄ ∂
Í≈Ò‰ Ú≈√Â∂ ÿ Á≈ ¡≈Ò∑‰≈ ω≈¿∞‰
¡Â∂ √ß Ú ≈È, ÍÀ È ÙÈ ¡Á≈«¬◊∆
√Ê≈Í ’È Ò¬∆ Ï⁄ ’«Á¡ª
Â’∆ÏÈ C@ √≈Ò Òº◊Á∂ ‘È, ‹ÁØ∫ «’
«¬º’ Ï≈Ï Á∆ ˙È∆ ÒØÛ∆∫Á∆ ÍÀÈÙÈ
’Ó≈¿∞‰ Ò¬∆ ¡ÀµÓÍ∆˜ √»⁄∆ ”⁄ ‘∂·Ò∂
ͺË Á≈ «¬º’ «Íº¤∂ ÏÀ·≈ ÈÚª ¡ÀµÓÍ∆ ¤∂
√≈Òª Á∆ √«Ú√ «Úº⁄ ÒÀ‰ Á∂ ÔØ◊ ‘Ø
‹ªÁ≈ ‘ÀÕ “’ÀÈ‚
∂ ∆¡È ’Á≈Â≈ ÎÀ‚∂ÙÈ”
(√∆ ‡∆ ¡Àµ¯) Á∆ «ÍØ‡ ¡ÀµÓ Í∆˜ Á∆
ÍÀÈÙȪ Á∂ ÂºÊ √≈ª ˘ «ÈÂ≈Á∆,
÷ØÒÁ
∑ ∆ Â∂ √ÍÙ‡ ’Á∆ ‘À Õ
Á»‹∂ Í≈√∂ ¡ÀµÓÍ∆ ˘ «¬º’ ÿº‡ ÂØ∫
ÿº‡ ÏÀ’ÏÀ∫⁄ ÍÀÈÙÈ ‘≈√Ò ’È Ò¬∆
F √≈Òª Ò¬∆ A@,I@@ √≈Ò≈È≈ ÔØ◊Á≈È
’È≈ ÍÀ∫Á≈ ‘À, ‹ÁØ∫ «’ «¬º’ ¡≈Ó
’ÀÈ‚
∂ ∆¡È ˘ ˙Áª Á∆ √∂Ú≈ Óπ’Â∆ Ú≈Ò∆
¡Á≈«¬◊∆ ÒÀ‰ Ò¬∆ F √≈Òª ÁΩ≈È
ABI,@@@ √≈Ò≈È≈ Ï⁄ ’È Á∆
˜»   ÍÀ ∫ Á∆ ‘À Õ «¬√ ÔØ ◊ Á≈È Á∆
¡È∞Í≈ ’∆ÏÈ AA:AC@ Á∆ ωÁ∆
‘ÀÕ Ì≈Ú ‹∂ ¡ÀµÓÍ∆ AA ‚≈Ò ÔØ◊Á≈È
Í≈¿∞∫Á≈ ‘À ª ¡≈Ó ’ÀÈ‚
∂ ∆¡È ˘ AC@
‚≈Ò Í≈¿∞‰∂ ÍÀ∫Á∂ ‘ÈÕ
«¬º’ ‘Ø ÂºÊ : ’Á≈«Â¡ª ˘
B@@I-@ «Úº⁄ ‡À’√ Á∂ ÂΩ ”Â∂ ‘ «¬º’
¡ÀµÓÍ∆ Â∂ √ÀÈ∂‡ Ú≈√Â∂ BDH,FFH
√≈Ò≈È≈ ’ ÔØ◊Á≈È Í≈«¬¡≈ √∆Õ «¬º’
‘Ø ¡È∞Í≈ Ú∂÷Ø ÎÀ‚Ò √’≈ ÚºÒ∫Ø
√’≈∆ ÂΩ ”Â∂ E.H@ Â∂ A.@@ ˘
’Á≈Â≈ Â∂ ¡ÀµÓ Í∆ Á∂ ’ÓÚ≈ ÔØ◊Á≈È
Á∆ ¡È∞Í≈ √»«⁄ ’∆Â∆ ◊¬∆ ‘ÀÕ «√ºË∂
ÙÏÁª «Úº⁄ ¡ÀµÓ Í∆ Á∂ A ‚≈Ò Á∂
Óπ’≈ÏÒ∂ ’Á≈Â≈ ˘ Ò◊Í◊ F ‚≈Ò,
Ì≈Ú ¤∂ ◊∞‰≈ ÔØ◊Á≈È ’∆Â≈Õ Í «¬‘
¡È∞Í≈ Ú∆ Ï‘∞ ‘∆ «˜¡≈Á≈ «◊‰Â∆
«Úº ⁄ ¡√Ò ÔØ ◊ Á≈È Â∂ ¡Á≈«¬◊∆
¡È∞Í≈ª ˘ ÿº‡ Á ”Â∂ Á√≈¿∞∫Á∆ ‘ÀÕ
«¬√ «ÍØ‡ Á∂ «Ú√Ê≈ Á√Á∂ ‘È
«’ «’Ú∂∫ ’«Ê “ÍÀÈÙÈ Î≥‚” Ú≈√Â∂
‘ «¬º’ ¡ÀµÓ Í∆ Â∂ √Àȇ
∂  ÚºÒ∫Ø ÔØ◊Á≈È
’∆Â∂ A.@@ Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂ ’Á≈Â≈ BC.C@
Á≈ ÔØ◊Á≈È ’Á∂ ‘ÈÕ Ì≈Ú A:BC.C@
Á∆ ¡È∞Í≈ÂÕ Ò˙ Ú∂÷ Ò˙ «¬‘Ø «‹‘∂
√º⁄ ˘ «¬º’ ‘Ø ’؉ ÂØ∫ ÔØ◊Á≈È Á∆
«Ó‰Â∆ Á∂ √º⁄ ˘Õ ⁄؉ Á∂ ÿÓ√≈È ÁΩ≈È
Â∞√∆∫ «¬È∑ª ºʪ ”Â∂ ¡Ë≈ √Ú≈Ò
ÚÂÓ≈È Â∂ ¿∞Ó∆ÁÚ≈ ¡ÀµÓÍ∆˜ ”Â∂ Á≈◊
√’Á∂ ‘ØÕ
ÚÂÓ≈È ÂΩ Â∂ √∂Ú≈ ’ ‘∂ ÔØ◊
¡ÀµÓÍ∆˜ B@AE «Úº⁄ ¡Ω√ ÍÀÈÙÈ
ED,FIC ÍzÂ∆ √≈Ò ÒÀ‰ Á∂ ‘º’Á≈ ‘Ø
‹≈‰◊∂Õ «¬√ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ «‹‘Û∂ ÔØ◊
È‘∆∫ ‹ª ¬∂‚∂ Ïπº„∂ È‘∆∫ ‘ج∂ ÒÀ √’‰
Ú≈√Â∂ «¬º ’ Ø Ú≈ Á∆ ¡Ò«‘Á◊∆
(√Ú∆¡À∫√) ¡Á≈«¬◊∆ ÿº‡ ÂØ∫ ÿº‡
GH,@@@ ÒÀ‰ Á∂ ‘º’Á≈ ‘؉◊∂Õ
‹∂ ¿∞Ȫ∑ ”⁄Ø∫ ‘ «¬º’ B@AE «Úº⁄
ÓπÛ-⁄π‰ «Ò¡≈ ‹ªÁ≈ ‘À, ÚÂÓ≈È
Í≈Ò∆ÓÀ∫‡ Á∂ ¡ÀµÓÍ∆˜ B@AI «Úº⁄ «¬º’Ø
Ú≈ Á∆ GH@@@ Á∆ ¡Ò«‘Á◊∆
¡Á≈«¬◊∆ √Ó∂ «¬º’ ¡Ω√ ÍÀÈÙÈ
FE,@@@ ÍzÂ∆ √≈Ò ÒÀ‰ Á∂ ‘º’Á≈ ‘Ø
‹≈‰◊∂Õ ˙È∆ ‘∆ ¡Ò«‘Á◊∆ ¡Á≈«¬◊∆
«‹≥È∆ ¿∞È∑ª ˘ «ÓÒ‰∆ ‘À «‹‘Û∂ ÔØ◊
È‘∆∫ ‘∞Á
≥ ∂ ‹ª Ï‘∞Â∂ Ïπ„
º ∂ ‘Ø ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ
‘∞‰ ˜≈ Úº‚∂ ’∞ºÒ ‹ØÛª: BFB
«ÓÒ∆¡È, DCF «ÓÒ∆¡È ¡Â∂ BBG
«ÓÒ∆¡È ˘ Ú∆ ÿØ÷ Ò¬∆¬∂Õ
‹∂ ÚÂÓ≈È √∂Ú≈ ’ ‘∂ ¡ÀµÓÍ∆˜
B@AE «Úº⁄ Í≈Ò∆ÓÀ∫‡ ”⁄Ø∫ Ï≈‘ ‘Ø ‹ªÁ∂
‘È, ¿∞Ȫ∑ Á≈ ’Á≈Â≈Á∂ «√ ”Â∂ ’
Á≈ ÏØfi ‘ √≈Ò AA.B «ÓÒ∆¡È ÍÚ∂◊≈
«‹‘Û≈ ¿∞Ȫ∑ ˘ ‘ «¬º’ Á∂ H@ √≈Ò Á∆
¿∞Ó º’ Í‘∞⁄
≥ ‰ º’ BFB «ÓÒ∆¡È
ÍzÂ∆ √≈Ò Âº’ ÚºË ‹≈Ú∂◊≈Õ Í ‹∂ ¿∞‘
B@AI «Úº⁄ Í≈Ò∆ÓÀ∫‡ ¤º‚Á∂ ‘È Âª
«¬‘ B@ «ÓÒ∆¡È ÍzÂ∆ √≈Ò Â∂ H@ √≈Ò
º’ DCF «ÓÒ∆¡È ‘Ø ‹≈Ú∂◊≈Õ
ÍÀÈÙÈ ÔØ‹È≈Úª Â∂ ’-«ÈÚ∂Ùª
Á≈ Á√ √≈Ò≈ ÚËÁ≈ «ÈÓÈ ¡≥«’ ∂÷≈«⁄ºÂ ’Á≈Â≈ª È≈Ò ‘Ø ‘∆ ÚË∆’∆ ˘
«¬º’Ø È˜∂ ‘Ø Ú∆ ÚË∂∂ √ÍÙ‡ ’ «Á≥Á≈
‘ÀÕ Ò≈Ò ≥◊∆ ∂÷≈ ¡ÀµÓ Í∆ ÍÀÈÙÈ ÍÒÀÈ
Â∂ Í∆Ò∆ ∂÷≈ ’ÀÈ‚
∂ ≈ ÍÀÈÙÈ ÍÒÀÈ ∂÷≈
Á∆ Â∞ÒÈ≈ ’ØÕ Ò≈Ò ∂÷≈ Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂
Í∆Ò∆ ÒßÿÛ≈¿∞∫Á∆ ÚËÁ∆ Ș ¡≈¿∞∫Á∆
‘ÀÕÒ≈Ò «¬º’ ’≈Ò∂ È≈◊ (÷ÛºÍ∂) Úª◊
«√∆ ⁄π’
º ∆ Ù»’Á∆ ¿∞µÍ ÚºÒ ‹≈ ‘∆ ‘À
Í Í∆Ò∆ √Û’ ”Â∂ ∆∫◊Á∂, ¿∞√Ò-Úº‡∂
ÒÀ∫Á∂, ÂÛ¯Á∂, ÂÒ∂ ÒÀ∫Á∂ ◊≥‚ج∂ Úª◊
ÚËÁ∆ «Áº√Á∆ ‘ÀÕ «¬‘ ‹∂ ’Á≈«Â˙!
Â∞‘≈‚∂ «‘± ω∂ «ÎÁ∂ Â∞‘≈‚∂ ¡ÀµÓÍ∆˜,
¿∞Ȫ∑ Á∆¡ª Í≈‡∆¡ª Á∂ ω≈¬∂ ’≈˘Èª
Á∂ «√º‡Õ∂ Á∂√∆ Í∂∫‚± Ì≈Ù≈ ”⁄ «¬‘ ‹∂ «¬È∑ª
Á≈ Í∆⁄-Â∞ ‘ ≈‚∂ ¡≈«Ê’ Â≥ ◊ ∆¡ª,
Â∞Ù∆¡ª Ó≈∂ √πº’∂ «’¡≈«¡ª ˘ Òº◊∂
Í≈‰∆ Á≈ √∂∫‹≈Õ «¬È∑ª È∂ ª “Ó≈Ò∂ ÓπÎÂ,
«ÁÒ∂ Ï∂«‘Ó” - ÓπΠÁ≈ Ó≈Ò, «ÁÒ
Ï∂«‘Ó - ‘∆ ¡≈͉≈ ¡√»Ò Ê≈Í «Ò¡≈
‘Ø«¬¡≈ Òº◊ÁÀÕ ÒØ’ª Ò¬∆ √ı ¡≈͉∂
Ò¬∆ √ı∆! Ú≈‘ Ϭ∆ Ú≈‘! ¡º‹ Á∂
ÒØ’≈‹∆ ≈«‹˙!
«¬‘ «ÍØ‡ ª ‘Ø ’¬∆ Úº÷ Úº÷
’Ø È ª-¤∂ - ¡≥ ’ Û≈ ’Òº Ï , «ÓÒ∆¡È‚≈Ò ’ÒºÏ, ...- ¡Â∂ ‘Ø Ï‘∞ √≈∂
¡«‘Ó ÂºÊª Á∆ Ú∆ ÏÛ∆ ÷πÒ
º ’
∑ ∂ ◊ºÒ ’Á∆
‘À Õ ¬∂ È ∆¡ª ‘∆ ¡≥ ’ Û≈ ¡Ë≈Â
¡√Ò∆¡Âª Ó∂∂ Ò∂÷ ˘ Â∞‘≈‚∆ √Ófi
◊Ø⁄≈ ’È Â∂ Â∞‘≈‚∆ ’⁄«‘∆ ”⁄
¡≈¿∞∫Á∂ Â∞‘≈‚∂ √≈Ï’≈ Â∂ ¿∞Ó∆ÁÚ≈
¡ÀµÓÍ∆˜ ˘ √Ú≈Ò ’È Ò¬∆ ’≈Î∆ ‘ÈÕ
«¬√ ‹≈‰’≈∆ ˘ ⁄≥ ◊ ∆ Â∑ ª ÍÛ∑ Ø ,
«Â¡≈∆ ’’∂, «Ò÷’∂ √Ú≈Ò Ï‰≈˙ ¡Â∂
¡≈͉∂ √Ø’≈ª ˘ ˜≈ Í≈‡∆ «√¡≈√Â
ÂØ∫ ¿∞ª‘ ¿∞µ·’∂ ËÛºÒ∂Á≈ Â∂ Ï∂Ï≈’
Â∆’∂ È≈Ò ¿∞Ȫ∑ ¡º◊∂ Í∂Ù ’ØÕ Âª ‹Ø
¿∞È∑ª ÚºÒØ∫ ¡≈͉∂ «ÚÙ∂Ù «‘ª Ú≈√Â∂
ÒØ’ª Â∂ Í≈¬∂ ÏØfi Á≈ ̪‚≈ ⁄Ω≈‘∂ «Úº⁄
Ì≥ « È¡≈ ‹≈ √’∂ Õ √≈Ï’≈ ¡À µ ÓÍ∆˜
ÍÀµ√‡È ÓÀ«Èß◊, ÚÈ Ù«ÓÁ Â∂ Ò∆
ÓØ  ∆√È Á∆¡ª «Ó√≈Òª «Á˙Õ √≈‚∂
Í«Ú≈ ª ‡À’√ª Â∂ ÓΩ◊∂‹ª ¡Á≈ ’Á∂
’≈«Ò¿∞∫ Ϻ◊∂ ‘Ø ‹ªÁ∂ ‘È, ‹Ú≈È∆¡ª
Ú≈ Á∂Á∂ ‘È, «¬‘ Ϻ√ «¬º’ Ú≈ ¡ÀµÓÍ∆
Á∆ ÓØ‘ Òº◊‰ √≈ ‘∆ ‹∆ÚÈ Ì Á∂
¡ÈßÁ ’Ó≈ «Ò¡ª¿∞∫Á
∂ ∂ ‘ÈÕ ¡ÀµÓÍ∆ ωÈ≈
‘∆«¬º’ ͺ’≈ √Ú◊ Á≈ ◊≥‡∆Ù∞Á≈ Í≈√!
BAÚ∆∫√Á∆ Á≈ Ô∞◊
º √»⁄È≈ Â’È∆’
Á≈ Ô∞◊
º ‘ÀÕ √»⁄È≈ Á∂ ¡«Ë’≈ «‘Â
√’≈ª Á∆¡ª ’≈Ú≈¬∆¡ª, ’≈‹ª Â∂
ı˜≈È∂ ”⁄Ø∫ ’Ω‰, «’≥Ȫ Â∂ ’∆ ÒÀ «‘≈ ‘À
Á∆¡ª ‹≈‰’≈∆¡ª ‹ÈÂ’ ‘Ø ‘∆¡ª
‘ÈÕ ’Á≈Â≈Úª ˘ ‹≈◊»’ ’È Ò¬∆
ÒØ’ «‘± √≥◊·È «¬√ Á∆ ÌÍ» ÚÂØ∫
’ ‘∂ ‘ÈÕ ¿∞ È ∑ ª «Úº ⁄ «¬º ’ «¬‘
“’À È ∂ ‚ ∆¡È ’Á≈Â≈ ÎÀ ‚ ∂ Ù È”
(√∆‡∆¡Àµ¯) ‘ÀÕ «Íº¤∂ «‹‘∂ Â∞‘≈‚∂ Ò∂÷’
˘√∆‡∆¡À µ ¯ È≈Ò ‹∞ Û È Á≈ ÓΩ ’ ≈
«Ó«Ò¡≈Õ ¡«Ë¡ÀÈ ’∆Â≈Õ «¬√ Á∂ Í«‘Ò∂
Í≥È∂ ”Â∂ ¡≥«’ √ÓÍÈ “√≈Ï’≈ ¡ÀµÓÍ∆˜
ÍÀµ√‡È ÓÀ«Èß◊, ÚÈ Ù«ÓÁ Â∂ Ò∆
ÓØ∆√È «‹È∑ª È∂ ¡≈͉∆¡ª ¡ÀµÓÍ∆
‘º’Á≈∆¡ª ˘ ÍzÚ≈È ’È ÂØ∫ «¬È’≈
’ «ÁºÂ≈ √∆” È∂ Ó∂∆ ’ÒÓ∆ √Ø⁄ ˘
√Í≈Ë∂ Á∆ Ï∆È Úª◊ ’∆Ò’∂ º÷ «ÁºÂ≈Õ
√Ì ’À È ∂ ‚ ∆¡È˜ «’Â∆ ‡À ’ √ª Â∂
ÓΩ◊∂‹ª Á∆¡ª Á≈Ï», Ì≈» Í≥‹≈Ò∆¡ª ‘∂·
C@, C@ √≈Òª Ò¬∆ «ÁÈ ≈ «Ó‘ÈÂ
ÓπÙ’
º  Ҭ∆ Ó‹Ï» ‘ÈÕ Í»≈ Í«Ú≈
’≥Óª ’≈ª Á∂ ÏØfi ‘∂· Áº«Ï¡ª «‘≥ÁÀÕ
¡≈͉∆ «√‘ Â∂ Ϻ⁄∂ Ì∞Ò
º ∂ «‘≥Á∂ ‘ÈÕ
¡≈͉∂ Ì≈¬∆⁄≈∂ Á∆ ÏØÒ∆ Â∂ Óπ‘≈Ú∂ ”⁄
«Òº÷‰ Ú≈√Â∂ «¬º’ÁÓ ’ÒÓ Á∂ ÍÀª ‘∂·
¡º◊ Ó⁄‰ Òº◊ ͬ∆Õ
«¬‘ √∆‡∆¡ÀµÎ √≥◊·È ◊À-ÓπÈ≈¯≈
Â∂ ◊À-Í≈‡∆ ¡√»Òª ”Â∂ ¡Ë≈ ‘ÀÕ
«¬‘ √’≈ª ˘ ÿº‡ ‡À’√, ÿº‡ ı⁄
¡Â∂ ‹Ú≈ÏÁ∂‘ ‘؉ Ò¬∆ ÷Ø‹ ÌÍ»
√◊Ó Ì±«Ó’≈ «ÈÌ≈¿∞‰ ˘ √ÓÍÂ
‘ÀÕ √Ì ÂØ∫ Í«‘Òª «¬‘ AII@ «Úº⁄ ’ÀÈ‚
∂ ≈
Á∂ √√’À⁄¡
» È √»Ï∂ «Úº⁄ √Ê≈Í ‘Ø«¬¡≈
¡Â∂ ‘ΩÒ∆ ‘ΩÒ∆ «¬√ È≈Ò Á»√∂ √»«Ï¡ª
Á∆¡ª «¬‘Ø «‹‘∆¡ª Ù’Â∆¡ª ‹∞ÛÁ∆¡ª
◊¬∆¡ªÕ ¡º‹ √∆‡∆¡Àµ¯ Á∂ GA@@@ ÂØ∫
ÚË∂∂ √ÓÊ’ ω ⁄π’
º ∂ ‘ج∂ ‘ÈÕ «¬√
Á≈ ÎÀ‚Ò ¡≈«Î√ ¡Ω‡Ú≈ ”⁄ ‘À ¡Â∂
’ÀÈ‚
∂ ≈ Ì «Úº⁄ √»Ï≈¬∆ Â∂ ÷∂Â∆ ÁÎÂ
’≥Ó ’ ‘∂ ‘ÈÕ ¿∞‘ ’ΩÓ∆ ͺË Á∂
¿∞ÁÓªÁ∂ È≈Ò √»Ï≈¬∆ Â∂ ÷∂Â∆ Ó√«Ò¡ª
¡Â∂ √»«Ï¡ª Â∂ ÷∂Âª È≈Ò √Ï≥Ë «ÚÙ∂Ù
Ó㮧 Á¡ª ”Â∂ ÷Ø‹ª Â∂ Ú’≈ÒÂ∆ «’«¡≈Úª
√≥⁄≈Ò ’Á∂ ‘ÈÕ ’Á≈«Â¡ª Á∂ √ªfi∂
«‘ª Ú≈√Â∂ √∆‡∆¡Àµ¯ ‘ Ó‘∆È∂ √À∫’Û∂
Ó∆‚∆¡≈ «¬≥‡«Ú¿±˜, ÍzÀµ√ ’≈ÈÎ≥√ª
¡Â∂ À◊Ò
»  ıÏª, ÂÍ√«¡ª Á∂ ÍÀ∫Ϋ҇
‹≈∆ ’Á∆ ‘ÀÕ
¡‹Ø’∂ √ºÂ≈Ë≈∆ ÒØ’ È∞Ó≈«¬≥Á∂,
ÒØ’ª È≈Ò ’∆Â∂ Ú≈¡Á∂ Í» ⁄≈Û∑‰ Á∆
Ï‹≈¬∂, ¡≈͉∂ ‘∆ Ú˜∆«¯¡ª Ú◊∂ Ò≈Ì
¡≈͉∂ Ò¬∆ ≈÷Ú∂∫ ’∆ Â∞∂ ‹≈ ‘∂ ‘ÈÕ
«¬È∑ª ’ØÒ∫Ø √Ó≈«‹’ «¬È√≈¯ «‹‘Á∆ «¬√
Ô∞◊
º «Úº⁄ «¬º’ Úº‚∆ ÒØÛ ‘À È‘∆∫ ‘؉Õ∂
¡≈͉∂ Ú؇ Á∆ ÚÂØ∫ √Ø⁄ √Ófi È≈Ò
’ØÕ „∂∆ „≈«‘¡ª √È≈ È‘∆∫Õ ÎÀ‚Ò
⁄؉ª ÓΩ’∂ Ú؇ª ˘ ÏØÒ‰≈ ÍÀ‰≈ ‘ÀÕ ÒØ’
ÁÏ≈¡ ¿∞√È≈⁄≈‘∆ÁÀÕ ⁄؉ª ÒÛ ‘∆¡ª
Í≈‡∆¡ª Á∂ «Í¤Ò∂ √≈Òª Á∂ Ù≈√È
’≈Òª Á∆ √Ó∆«÷¡≈ ’È∆ ÏÛ∆ ˜»∆
‘ÀÕ ’«‘≥Á∆ ª ‘ Í≈‡∆ ‘À «’ ¿∞‘ ‘∆
ÒØ’ª Á∂ ¡≈«Ê’ ÏØfi ‘ΩÒ∂ ’È◊∂, Ï∆Ó∂
ÿ‡≈¿∞‰◊∂, «√º«÷¡≈ Â∂ «√‘ √‘»Òª
«Úº ⁄ Ú≈Ë≈ ’È◊∂ Õ Í«Ú≈ª ˘
«¬’º«·¡ª ’È Ò¬∆ Ú∆˜≈ Íz‰≈Ò∆ ˘
√π÷≈Ò≈ Â∂ ⁄π√ ω≈¿∞‰◊∂Õ ’Á≈Â≈
Ú؇Ø! ‹≈◊Ø Â∂ ‘ØȪ ˘ ‹◊≈˙ ¡Â∂
Ú؇ª Ó≥◊‰ ¡≈¬∂ ¿∞Ó∆ÁÚ≈ª ˘ Ú≥◊≈Ø
«’ ¡√∆∫ Â∞‘≈˘ Á∂ÙÒ¬∆ ¡Â∂ Ï‘∞«◊‰Â∆
√Ó≈‹ ’«Ò¡≈‰ Ò¬∆ ⁄π‰Á∂ ‘ªÕ
(√πË≈’ √≈Ï’≈ ¡ÀµÓ Í∆ÍzÀµ√‡È
ÓÀ«Èß◊, ÚÈ Ù«ÓÁ Â∂ Ò∆ ÓØ∆√È
˘ √Ó«Í «‹È∑ª È∂ ¡≈͉∆ ¡ÀµÓÍ∆
ÍÀÈÙÈ ÒÀ‰ ÂØ∫ «¬È’≈ ’ «ÁºÂ≈Õ)
ÎØÈ: FDG-D@B-BAG@
’º‡ÛÍ≥Ê∆¡ª ‘ºÊØ∫ ¡◊ª‘ÚË» ’≥ÈÛ Ò∂÷’ ’ÒÏπ◊∆
Á∆ ’∆Â∆ ◊¬∆ ‘ºº«Â¡≈ Á∆ Íπ‹Ø «È÷∂Ë∆
«¬È’Ò≈Ï∆ ’∂∫Á Í≥‹≈Ï Â∂ «¬È’Ò≈Ï∆ ÈΩ‹Ú≈È «ÚÏ«Á¡≈Ê∆ Ó≥⁄ ÚºÒ∫Ø ’≥ÈÛ
Ò∂÷’, Â’Ù∆Ò ¡≈◊», √≈Ï’≈ ’«Ó¿±«È√‡ Â∂ ‹Ó‘»∆ ¡«Ë’≈ª Ò¬∆ ÒÛÈ Ú≈Ò∂
Íz.Ø ÓÒ∂¡Í
º ≈ Ó≈«Á¡≈ÚÒºÍ≈ ’ÒÏπ◊∆ Á∆ ’º‡ÛÍ≥ʪ ÚºÒ∫Ø ’∆Â∆ ◊¬∆ ‘º«º ¡≈ Á∆
√÷ ÙÏÁª «Ú⁄ «È÷∂Ë∆ ’∆Â∆ ◊¬∆Õ «¬√ √Ó∂∫ ÁØ‘ª ‹ºÊÏ
∂ Á
≥ ∆¡ª Á∂ √πÏ≈¬∆ ¡≈◊»¡ª
’≥ÚÒ‹∆ ÷≥È≈, È≈«¬‰ ÁºÂ, ÓÈÁ∆Í Â∂ ◊∞Á∆Í Ï≈√∆ È∂ ¡≈͉∂ √ªfi∂ «Ï¡≈È
«Ú⁄ «’‘≈ «’ ÓØÁ∆ Á∆ ¡◊Ú≈¬∆ Ú≈Ò∆ «‘≥ÁÂ
» Ú∆ Î≈Ù∆Ú≈Á∆ ‘’»Ó Á∂ Ì≈Â∆
≈‹≈ºÂ≈ Â∂ ’≈Ï‹ ‘؉ ÂØ∫ Ï≈¡Á Á∂Ù Á∂ ¡◊ª‘ÚË» Ò∂÷’ª, ͺÂ’≈ª, ‹Ó‘»∆
’≈’∞È
≥ ª Â∂ ’«Ó¿±«È√‡ ’≈’∞È
≥ ª Â∂ ¡≈◊»¡ª ¿∞Í «¬’ ÂØ∫ Ï≈¡Á «¬’ ’≈ÂÒ≈È≈
‘ÓÒ∂ ’∆Â∂ ‹≈ ‘∂ ‘ÈÕ «Î’≈Íz√ Â≈’ª ÚºÒ∫Ø Á∂Ù Á∆¡ª ’ΩÓ∆ ÿº‡«◊‰Â∆¡ª
ÍzÂ∆ ÷≈√’ Óπ√ÒÓ≈Ȫ ÍzÂ∆ ‹«‘ ¿∞◊«Ò¡≈ ‹≈ «‘≈ ‘ÀÕ «¬‘∆ È‘∆∫ «¬’ Í≈√∂
«¬È∑ª ÿº‡«◊‰Â∆¡ª ˘ ¡ºÂÚ≈Á∆ ω≈ ’∂ Í∂Ù ’∆Â≈ ‹≈ «‘≈ ‘À Â∂ Á»‹∂ Í≈√∂
¡≈¡À√¡À√ Ú◊∆¡ª «Î’» ‹ºÊÏ
∂ Á
≥ ∆¡ª ÚºÒ∫Ø Ù∂¡≈Ó ‘«Ê¡≈Ï≥Á Óπ‹≈‘∂ ’È ÂØ∫
ÒÀ ’∂ «ÈÁØÙ ÒØ’ª Á∂ Ù∂¡≈Ó ’ÂÒ ’È ˘ ÷πÒ
º ∑ «ÁºÂ
º ∆ ‹≈ ‘∆ ‘ÀÕ ¡≈¡À√¡À√ Á∂
’∞ÒÚ’Â∆ È∞Ó≈«¬≥Á∂ ÓØÁ∆ Á∂ √ºÂ≈ Á∆ ’∞√∆ Â∂ ÏÀ·‰ Ï≈¡Á Á∂Ù ¡≥Á ¡ÀÓ‹À∫√∆
Ú◊∆¡ª ‘≈Òª ÍÀÁ≈ ’∆Â∆¡ª ‹≈ ‘∆¡ª ‘ÈÕ ‘ ‘º’∆ Â∂ ‹Ó‘»∆ ¡Ú≈‹ ˘
’∞⁄«Ò¡≈ ‹≈ «‘≈ ‘ÀÕ ¿∞‘Ȫ «’‘≈ «’ Á∂Ù∆ ÏÁ∂Ù∆ ’≈ÍØ‡
∂ ª Á≈ ⁄‘∂Â≈ È∂∫Á ÓØÁ∆
Á∂Ù Á∂ ÒØ’ª ˘ Á«‘ÙÂÔÁ≈ º÷’∂ ’≈ÍØ‡
∂ ÿ≈«‰¡ª Á∂ «‘ºÂ
º ª Á∂ √∂Ú≈ ’È Ò¬∆
ͺϪ Ì≈ ‘Ø «‘≈ ‘ÀÕ ¿∞‘Ȫ «’‘≈ «’ ÒØ’ª Á∂ ‹≈È Ó≈Ò Á∆ º«º ÷¡≈ ’È Á≈
Á≈¡Ú≈ ’È Ú≈Ò∂ ‘≈’Ó ‘∆ ÒØ’ª Á∆ ‹≈È Â∂ Ó≈Ò Á∂ «Ù’≈∆ ω ⁄π’
º ∂ ‘ÈÕ
ÓΩ‹Á
» ≈ ËÓ «Èͺ÷ ’‘≈¿∞∫Á∆ Ì≈Â∆ ≈‹√ºÂ≈ «Î’» ’º‡ÛÍ≥Ê∆ Â≈’ª Â∂ ËÓ ˘
‘«Ê¡≈ ω≈’∂ «‹ºÊ
º ∂ ÒØ’ª Á∆ Ì≈¬∆⁄≈’ √ªfi ˘ Ҫϻ Ò≈ ‘∆ ‘À ¿∞µÊ∂ ¿∞‘ ‹Ï∆
ÒØ’ª Á∆ ‘º’ √º⁄ Â∂ ‹Ó‘»∆¡Â Á∆ ¡Ú≈‹ ˘ Ï≥Á ’È ”⁄ Òº◊∆ ‘ج∆ ‘ÀÕ ¿∞Ȫ∑
«’‘≈ «’ Í«‘Òª ‚≈. Á≈ÌØÒ’, ◊Ø«Ï≥Á Í≈È√≈∂, ¡«Ú‹∆ ≈¬∂ Á≈ ’ÂÒ ’È
Ú≈Ò∂ ’º‡ÛÍ≥Ê∆¡ª ¿∞Í ’ج∆ ’≈Ú≈¬∆ È‘∆∫ ’∆Â∆ ◊¬∆ Â∂ ‘∞‰ ’ÒÏπ◊∆ Á∂ ’≈ÂÒª
˘ Һ̉ Ò¬∆ Ú∆ ‡≈Ò Ó‡ØÒ ’∆Â∆ ‹≈ ‘∆ ‘ÀÕ ‹Á«’ Á»‹∂ Í≈√∂ Á∂Ù Á∂ ÒØ’ª Ò¬∆
ÒÛÈ Ú≈Ò∂ ’≈’∞È
≥ ª ¿∞Í ‹»·∂ ’∂√ Í≈ ’∂ ¿∞Ȫ∑ ˘ ‹∂Òª∑ Á∆¡ª ÙÒ≈÷ª «Íº¤∂ Ï≥Á
’∆Â≈ ‹≈ «‘≈ ‘ÀÕ ¿∞Ȫ∑ «¬√ Î≈Ù∆Ú≈Á∆ Â≈È≈Ù≈‘∆ Á≈ √ÌȪ «¬È’Ò≈Ï∆, ‹ÈÂ’,
‹Ó‘»∆, Â’Ù∆Ò Â∂ ¡◊ª‘ÚË» ‹ºÊÏ
∂ Á
≥ ∆¡ª Â∂ Ò∂÷’ª, ÏπË
º ∆‹∆Ú∆¡ª, Òؒͺ÷∆ ’Ò≈’≈ª
˘ «¬’º·∂ ‘Ø ’∂ ‹Ó∆È∆ ͺË Â∂ ‡≈’≈ ’È Á≈ √ºÁ≈ «ÁºÂ≈Õ
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
¡’±Ï B@AE
8
’ÀÈ∂‚≈ Á∂ ‘√ÍÂ≈Ò ’≈«Ó¡ª «Ú∞ºË «‘≥√≈ Á≈ Ú≈Ë≈, ˙ȇ≈∆˙ √’≈ ‘’ ”⁄ Ï«·ß‚∂ Á∆ ËÂ∆ Â∂ «’√≈È Ø‘ Á∆¡ª Â≥◊≈
’ÀÈ∂‚≈ Á∂ ˙ȇ≈∆˙ √»Ï∂ Á∂
‘√ÍÂ≈Òª Á∂ ’≈«Ó¡ª ¿∞Í ÚºË ‘∆ «‘≥√≈
ÂØ∫ √’≈ È∂ «⁄≥Â≈ Á≈ ‹≈«‘ ’«Á¡ª,
«¬√ ˘ ·ºÒ∑ Í≈¿∞‰ Ò¬∆ ◊ØÒÓ∂˜ ◊∞Í
º
Á≈ ◊·È ’∆Â≈ ‘À Õ «¬√ ◊ØÒÓ∂˜ ◊∞Í
º
Ú‹Ø∫ Ó≈È«√’ «‘≥√≈ Á∆ «ÍØ‡ Á‹
’Ú≈¬∆ ◊¬∆Õ Ó≈È«√’ Ø◊ª Á∆¡ª «√‘Â
√≥√Ê≈Úª «Ú⁄ «¬‘ Ú≈Á≈ª Á∆¡ª
«Ù’≈ G@ ÍzÂ∆Ù È√ª ‘ج∆¡ªÕ
˙ȇ≈∆˙ √»Ï∂ «Ú⁄ Ó∆˜ª ¡Â∂
¿∞Ȫ∑ Á∂ «ÙÂ∂Á≈ª ÚÒØ∫ ‘√ÍÂ≈Òª Á∂
’≈«Ó¡ª «Ú∞Ë
º Ò◊≈Â≈ ÚË ‘∆ «‘≥√≈
ÍzÂ∆ √’≈ È∂ ÈØ«‡√ «Ò¡≈ ‘ÀÕ ˙ȇ≈∆˙
Á∂ Ò∂Ï Ó≥Â≈Ò≈ ÷πÁ Ó≥ÈÁ≈ ‘À «’ √»Ï∂ Á∂
‘√ÍÂ≈Òª ¡≥Á ’≥Ó-√Ê≈È «‘≥√≈ ’’∂
√’≈ ˘ BC.H «ÓÒ∆¡È ‚≈Ò √Ò≈È≈
Á≈ ÷⁄≈ fiºÒ‰≈ ÍÀ∫Á≈ ‘ÀÕ ‘√ÍÂ≈Òª Á∆
«‘≥√≈ Á∆¡ª √º‡ª ’’∂ ’∞Ò ’≥Ó-√Ó∂∫ Á≈
A@ ÍzÂ∆Ù È∞’√≈È ‘Ø «‘≈ ‘ÀÕ «¬È∑ª √º‡ª
’’∂ ¡Â∂ È√ª ÚÒØ∫ √º‡ª ’≈È «‚¿±‡∆
Á∆ ◊À-‘≈‹∆ ¿∞Í Òº◊∂ «ÚºÂ∆ Ú√∆Ò∂
Ó∆˜ª Á∆ ÌÒ≈¬∆ ¿∞Í Ò◊≈¬∂ ‹≈ √’Á∂
√ÈÕ
‹∞Ò≈¬∆ B@AD «Ú⁄ ˙ȇ≈∆˙
Ó≥Â≈Ò∂ ÚºÒØ∫ «√‘ √À’‡ Ò¬∆
«Ú⁄ «√‘ ¡Â∂ Ò∂Ï
∂  Ó≥Â≈Ò∂ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈
‘√ÍÂ≈Òª Á∂ Óπ÷
º ÍzÏË
≥ ’ ¡Â∂ “˙ȇ≈∆˙
È«√˜ ¡À√√
Ø ∆¬∂ÙÈ” Á∂ Óπ÷∆ Ù≈ÓÒ ‘È,
«‹‘Û∂ «¬√ √Â≥Ï «Ú⁄ Í«‘Ò∆ Ó∆«‡≥◊
’’∂ ‘√ÍÂ≈Òª ¡≥Á È√ª ¿∞Í «‘≥√≈
˘ Ø’‰ Ï≈∂ ¡√Á≈ Í≈Ò∆√∆ ÏÈ≈¿∞‰
Ò¬∆ «Ú⁄≈ ⁄⁄≈ ’‰◊∂Õ
√≥√≈ ͺË Á≈ «√‘ ÷∂Â ¡≥Á,
‘√ÍÂ≈Ò ’≈«Ó¡ª «Ú∞Ë
º Ó∆‹ª ¡Â∂ ¿∞Ȫ∑
Á∂ «√Â∂Á≈ª ÚÒØ∫ «‘≥√≈ Á∆ √Óº«√¡≈ ÂØ∫
’ÀÈ‚
∂ ≈ Ú∆ ¡¤»Â≈ È‘∆∫ «‘≈Õ ’ÈÀ‚≈ Á∂
Ô»È∆Ú«√‡∆ «√‘ ÈÀ‡Ú’ (Ô».¡À⁄.¡ÀÈ.)
Á∂ Áº√‰ ÓπÂ≈«Ï’, ˙ȇ≈∆˙ √»Ï∂ ¡≥Á
«Í¤Ò∂ «Â≥È √≈Òª ÁΩ≈È Ó∆‹ª ¡Â∂
«√Â∂Á≈ª ÚÒØ∫ «‘≥√’ «ÍØ‡ª Á∆ «◊‰Â∆
«Ú⁄ Ò◊≈Â≈ Ú≈Ë≈ Á‹ ‘Ø«¬¡≈ ‘ÀÕ «¬È∑ª
«‘≥√≈ Á∆¡ª Ú≈Á≈ª Á∆ «◊‰Â∆ «Í¤Ò∂
ÁØ √≈Òª «Ú⁄ ‘∆ Áπ◊‰∆ Á‹ ‘ج∆ ‘ÀÕ
«‹‘Û∆ «’ √≥È B@AB «Ú⁄ AFF ÂØ∫ ÚºË
’∂ B@AD «Ú⁄ CCA Á‹ ‘ج∆ ‘ÀÕ Ï‘∞Â
Ú≈Á≈ª ˘ ª ‘√ÍÂ≈Ò ’≈«Ó¡ª ÚÒØ∫
Á‹ ‘∆ È≈ ’Ú≈¬∂ ‹≈‰ ’’∂
¡‰◊ΩÒ∆¡ª «‘ ‹ªÁ∆¡ª ‘ÈÕ
Ô»È∆Ú«√‡∆ «√‘ ÈÀ‡Ú’ «¬’ «¬Ò≈‹∆
«√‘ √≥Ì≈Ò ¡Â∂ ÓÀ‚∆’Ò ÷Ø‹ È≈Ò
√Ï≥Ë ‡Øª‡Ø Á∆ √≥√Ê≈ ‘À, «‹‘Û∆ ‡Øª‡Ø
‹ÈÒ ‘√ÍÂ≈Ò, ‡Øª‡Ø ͺ¤Ó∆ ‘√ÍÂ≈Ò,
«Íz√√À√ Ó≈◊∂‡ ’À∫√ ’∂∫Á ¡Â∂ ‡Øª‡Ø
∆‘ÀÏÒ∆‡∂ÙÈ «¬≥√‡∆«⁄¿±‡ Á∆ ÍzÏË
≥ ’ ‘ÀÕ
Ó∆‹ª ¡Â∂ ¿∞Ȫ∑ Á∂ «√Â∂Á≈ª ÚÒØ∫ «‘≥√’
Ú≈Á≈ª Á∆ √Óº«√¡≈, ˙ȇ≈∆˙ √»Ï∂ ÂØ∫
«¬Ò≈Ú≈ ’ÀÈ‚
∂ ≈ Á∂ Á»√∂ √»«Ï¡ª ¡≥Á Ú∆
Á‹ ‘ج∆ ‘ÀÕ ’ÀÈ‚
∂ ≈ Á∂ B@@E Á∂ ¡≥’«Û¡ª
Á∆ ’ΩÓ∆ √‡º‚∆ ÓπÂ≈«Ï’ CD ÍzÂ∆Ù È√ª
¿∞Í √∆’ ‘ÓÒ∂ ¡Â∂ DG ÍzÂ∆Ù È√ª
““¡ÀÈÎØ√ÓÀ∫‡ √’∆Ó”” Ò≈◊» ’∆Â∆ ◊¬∆ ‘À,
«‹√ «Ú⁄ √≈∂ ÎΩ∆ «¬Ò≈‹ Ú≈Ò∂ ‘√ÍÂ≈Ò
¡Â∂ ÒßÏ∂ «¬Ò≈‹ Ú≈Ò∂ ‘√ÍÂ≈Òª Á∆ «Â≥È
√≈Òª º’ «¬≥√ÍÀ’ÙÈ ’∆Â∆ ‹≈Ú∂◊∆Õ
’≈˘È Á∆ Ó≥◊ ¡È∞√≈ ‘∂’ ‘√ÍÂ≈Ò
ÍzÏË
≥ È ˘ ’≥Ó √Ê≈È Â∂ «‘≥√≈ Á∂ ıÂ∂ Á≈
‹≈«¬˜≈, «‘≥√≈ ¡Â∂ ÍzÙ
∂ ≈È∆ Ø’» È∆Â∆¡ª
ω≈¿∞‰≈ Á∂ È≈Ò È≈Ò «¬È∑ª È∆Â∆¡ª ˘
Ò≈◊» ’È Ò¬∆ Íz◊
Ø ≈Ó ÂÀ¡ ’È≈ ‘∞Á
≥ ≈
‘ÀÕ «‹√ «Úº⁄ ’≈«Ó¡ª «÷Ò≈¯ «¬√ «‘≥√≈
˘ Ø’‰ Ò¬∆ √π«º ÷¡≈ Á∂ ÍzÏË
≥ ’È≈
Ù≈ÓÒ ‘ÀÕ ‘√ÍÂ≈Ò ÍzÏË
≥ ’ Ú≈Á≈ª ¡Â∂
◊≥Ì∆ ÿ‡È≈Úª Á∆ «ÍØ‡ ‘∆ Ó≥Â≈Ò∂ ’ØÒ
Á‹ ’Ú≈¿∞‰∆ ‘∞Á
≥ ∆ ‘ÀÕ «‹√ «Ú⁄ ‘∂’
Ó∆˜ Á∂ «√’ Á≈ ‹≈«¬˜≈, √π«º ÷¡≈ ¡Â∂
«√‘ ’≈«Ó¡ª Á∆ «◊‰Â∆ Á‹
’Ú≈¿∞‰≈ Ú∆ Ù≈ÓÒ ‘ÀÕ
““˙ȇ≈∆˙ È«√≥◊ ¡À√√
Ø ∆¬∂ÙÈ (˙.
¡ÀÈ. ¬∂.) ‘√ÍÂ≈Ò ¡≥Á «‘≥√≈ Ø’» È∆Â∆
«Ú⁄ ‘∂’ Ú≈Á≈ Ҭ∆ «ÍØ‡ Á‹
’Ú≈¿∞‰ Á∆ Ó≥◊ ’∆Â∆ ‘ÀÕ ˙.¡ÀÈ.¬∂.
È∂ ÁØÙ Ò◊≈«¬¡≈ ‘À «’ ’∞fi ‘√ÍÂ≈Ò
ÍzÏË
≥ ’ «√‘ ’≈«Ó¡ª È∞≥ «¬È∑ª Ú≈Á≈ª
˘ «¬√ «’ºÂ∂ Á≈ «‘º√≈ Áº√Á∂ ‘ج,∂ «ÍØ‡
Á‹ ’Ú≈¿∞‰ Ò¬∆ «È-¿∞Â√≈«‘Â
’Á∂ ‘ÈÕ ¡À√√
Ø ∆¬∂ÙÈ È∂ «¬È∑ª Ú≈Á≈ª
Ò¬∆ ¿∞√ ‘√ÍÂ≈Ò Á∂ Óπ÷
º ÍzÏË
≥ ’ «÷Ò≈Î,
¡≈͉∂ ’Ó⁄≈∆¡ª ˘ Ï⁄≈¿∞‰ «Ú⁄
¡√¯Ò «‘‰ ÍzÂ∆ ¡‰-◊«‘Ò∆ Á∂ ÁØ√
‘∂· ’≈Ú≈¬∆ Á∆ Ó≥◊ ’∆Â∆ ‘ÀÕ «Í¤Ò∂
Á√≥Ï Ó‘∆È∂ «‘≥√≈ Á∆ «¬’ ÿ‡È≈ ‘ج∆,
«‹√ «Ú⁄ ““√À∫‡ Î≈ ¡À‚∆’ÙÈ ¡Â∂
Ó≈È«√’ «√‘ (√∆.¬∂.¡ÀÓ.¡À⁄.) Á∂ «¬’
Ó∆˜ ÚºÒØ, ∫«¬’ È√ ’Ó⁄≈∆ Á∆
’«Ê ◊≥Ì∆ ’∞‡
º Ó≈ ÚÒØ∫ ’∆Â∆ ◊¬∆Õ
‚≈. ‘Á∆Í «√≥ÿ, ◊∞¡Ò
À Î (˙ȇ≈∆˙)
Ò∂Ï Ó≥Â≈Ò∂ ÚÒØ∫ «¬√ Ú≈Á≈ Ҭ∆
˙’∞ÍÀÙÈÒ (’≥Ó √Ê≈È) «√‘ ¡Â∂
√πº«÷¡≈ ¡À’‡ ¡Ë∆È ‘√ÍÂ≈Ò Á∂
ÍzÏ≥Ë’ª «÷Ò≈¯ «‘≥√≈ ˘ Ø’‰ «Ú⁄
¡√¯Ò «‘‰ Á∂ ÁØÙ Á≈«¬ ’∆Â∂ ◊¬∂Õ
«¬√ «‘≥√’ √Óº«√¡≈ Ò¬∆ ¡ÀÈ. ‚∆.
Í∆. Í≈‡∆ ÚÒØ∫ Ú∆ Ò∂Ï Ó≥Â≈Ò∂ Á∆
«¬’ ÷πÒ
º ∆∑ «⁄º·∆ «Ò÷ ’∂ «ÈßÁ≈ ’∆Â∆ ◊¬∆
‘À, «‹√ «Ú⁄ «¬È∑ª «‘≥√’ Ú≈Á≈ª Á∆
Ë∆Ó∆ ’≈Ú≈¬∆ Á∂ ÁØ√ √’≈ ¿∞µÍ
Ò◊≈¬∂ ‘È ¡Â∂ √ºÂ≈Ë≈∆ «ÒÏÒ Í≈‡∆
Á∆¡ª Ï‹‡ ’‡ΩÂ∆¡ª ¡Â∂ ‘√ÍÂ≈Ò
√‡≈¯ Á∆ ’Ó∆ ˘ ‘√ÍÂ≈Òª Á∆ √π«º ÷¡≈
«Ú◊Û‰ Á≈ ’≈È Áº«√¡≈ ‘ÀÕ
˙ȇ≈∆˙ È«√≥◊ ¡À√√
Ø ∆¬∂ÙÈ È∂
Ú∆ ‘√ÍÂ≈Òª ¡≥Á ’Ó⁄≈∆¡ª Á∆
«◊‰Â∆ «Ú⁄ Ú≈Ë≈ ’È ¡Â∂ «˜¡≈Á≈
Ó≈«‘ √π«º ÷¡≈ ◊≈‚ª Á∆ ÂÀÈ≈Â∆ Á∆
Ó≥◊ ’∆Â∆ ‘ÀÕ «¬È∑ª «‘≥√’ ÿ‡È≈Úª Ò¬∆
Óπ º ÷ Íz Ï ≥ Ë ’ª ˘ «˜¡≈Á≈ «˜≥ Ó ∂ Ú ≈
ω≈¿∞‰≈ ¡Â∂ «˜¡≈Á≈ ◊≥Ì∆ Ú≈Á≈ª
«Ú⁄ ÍzÏ≥Ë’ª «÷Ò≈¯ ¡Í≈«Ë’ ÁØÙ
Á‹ ’È Á∆ Ó≥◊ ’∆Â∆ ‘ÀÕ ¡À√√
Ø ∆¬∂ÙÈ
Á∆ «‘≥√≈ Ø’» È∆Â∆ Á∆ Ó≥◊ ˘ Á∂÷Á∂ ‘ج∂
√»Ï∂ Á∂ «√‘ Ó≥Â≈Ò∂ È∂ ÌØ√≈ «ÁÚ≈«¬¡≈
‘À «’ È√ª ¡Â∂ Á»√∂ «√‘ ’≈«Ó¡ª
Ò¬∆ «√‘ÂÓ≥ Á ¡Â∂ √π  º « ÷¡≈ ’≥ Ó
Ú≈Â≈Ú‰ Á≈ ÍzÏË
≥ ’È≈ √’≈ Á∆
Í«‘Ò ¡≈Ë≈ Á≈ ’≥Ó ‘ÀÕ ‘√ÍÂ≈Òª
«Úº⁄ ¿∞⁄ Á‹∂ Á∆ Ó∆˜ √≥Ì≈Ò Ò¬∆
«√‘ ’≈«Ó¡ª Ò¬∆ «¬º’ √πº «÷ ’≥Ó
Ú≈Â≈Ú‰ ˜»∆ ‘ÀÕ”” ÏπÒ≈∂ ¡È∞√≈
““‘√ÍÂ≈Ò √À’‡ ’ØÒ Ï‘∞ √≈∆¡ª
ÓΩ‹Á
» ≈ È∆Â∆¡ª ¡Â∂ Íz◊
Ø ≈Ó ’≥Ó’≈‹∆
«‘≥√≈ ˘ Ø’‰ Ò¬∆ ÓΩ‹»Á ‘È ¡Â∂
√’≈, ‘Ø «√‘ √≥√Ê≈Úª È≈Ò «ÓÒ
’∂ «¬È∑ª ÓΩ‹Á
» ≈ È∆Â∆ Ò¬∆ ‘Ø ¡√Á≈
¡À ’ ÙÈ ÍÒ≈È «Â¡≈ ’È «Ú⁄
ÔÂÈÙ∆Ò ‘ÀÕ””
‘∞‰, ˙ȇ≈∆˙ √’≈ ÚÒØ∫ «¬√
√Óº«√¡≈ Á∂ √Ó≈Ë≈È Ò¬∆ ““ ◊ØÒÓ∂˜
◊∞Í
º ” Á≈ ◊·È ’∆Â≈ «◊¡≈ ‘À, «‹√
«Ú⁄ √»Ï∂ Á∂ «√‘ √≥Ì≈Ò ÷∂Â Á∂ ’∞fi
¿∞µ⁄ ÍzÏË
≥ ’ Ù≈ÓÒ ‘؉◊∂ Õ «¬È∑ª ¿∞µ⁄
ÍzÏË
≥ ’ª ’ØÒ ’∞fi ÈÚ∂∫ ÎÀ√Ò∂ Ò≈◊» ’È
Á∆ Â≈’ Ú∆ ‘ØÚ◊
∂ ∆Õ «¬√ «Ú⁄ «√‘Â
¡Â∂ Ò∂Ï «‚͇∆ Ó≥Â∆¡ª ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈,
‘√ÍÂ≈Òª Á∂ Óπ º ÷ Íz Ï ≥ Ë ’, È«√≥ ◊
¡À√√
Ø ∆¬∂ÙÈ ¡Â∂ ‘√ÍÂ≈Ò ¡À√√
Ø ∆¬∂ÙÈ Á∂
È∞Ó≈«¬≥Á∂ ‘؉◊∂Õ «¬‘ ◊ØÒÓ∂˜ ◊∞Í
º , «¬√
√Â≥Ï Ó‘∆È∂ «Ú⁄ ¡≈͉∆ Í«‘Ò∆ Ó∆«‡≥◊
’∂◊∆ Õ «Â≥È √≈Òª Á∂ √Óª-ÏºË Â∆’∂
È≈Ò, «¬‘ ◊∞Í
º ÍÒÀ«È◊ ’∂◊≈ «’ «’√
Â∑ª ‘√ÍÂ≈Òª ¡≥Á È√ª ¿∞Í «‘≥√≈
˘ Ø«’¡≈ ‹≈ √’Á≈ ‘À ¡Â∂ «¬√ ÂØ∫
Ï≈¡Á «√‘ √≥Ì≈Ò √À’‡ Á∂ Á»√∂
’≈«Ó¡ª Ï≈∂ Ú∆ «Ú⁄≈ ’∂◊≈Õ Ò∂Ï
Ó≥Â≈Ò∂ Á∆ «¬‘ Ú∆ «¬º¤≈ ‘À «’ «¬√ ◊∞Í
º
Á∆ ¡≥«ÂÓ «ÍØ‡ «Ú⁄ ‘√ÍÂ≈Òª ¡≥Á
‘Ø «˜¡≈Á≈ √π«º ÷¡≈ ¡Â∂ ‘∂’ √≥√Ê≈
«Ú⁄ «√‘ ’≈«Ó¡ª Á∆ ÒØÛ ¡È∞√≈
«◊‰Â∆ Ï≈∂ Ú∆ «Ú⁄≈ Ù≈ÓÒ ‘؉Õ
‘√ÍÂ≈Ò ’≈Ó∂ √’≈ Á∆¡ª «¬È∑ª
’Ø«ÙÙª ÍzÂ∆ ’≈¯∆ ¡≈√Ú≥Á ‘È ¡Â∂ «¬‘
ÈÚ∆¡ª È∆Â∆¡ª ’ÀÈ‚
∂ ≈ Á∂ Á»√∂ √»«Ï¡ª
Á∆¡ª √’≈ª Ò¬∆ Ú∆ ‘√ÍÂ≈Ò
’≈«Ó¡ª ÍzÂ∆ «‘≥√≈ ˘ Ø’‰ Ò¬∆ ≈‘
Á√≈Ú≈ ω √’Á∆¡ª ‘È ‘≈Òª«’ «¬‘
√Óº«√¡≈ √≥√≈ ͺË Á≈ «√‘ ÷∂Â Á∆
Ú∆ ‘À Õ
Î∂√Ïπ’ Á∂ «’√≈È ÓØ⁄≈ ◊æÍ∞ ⁄؉ ÓÈÍz∆ ‹√ Á∆ ÍØ√‡ - Ë≥ÈÚ≈Á √«‘Â
‹Ø ¡º‹ Ú≈Í «‘≈ ‘À ¿∞‘ A@@
√≈Ò Í«‘Òª Ú∆ Ú≈Í«¡≈ √∆Õ Ú∆‘Ú∆∫
√Á∆ Á∂ Í«‘Ò≈ Á‘≈’∂,√≈Ò AI@G,
¡≥◊∂‹ ‘’»Ó Á∆¡ª «’√≈È «ÚØË∆
È∆Â∆¡ª Â∂ ¡’≈Òª Á∂ Ì≥È∂ «’√≈Ȫ È∂
‹ÁØ∫ ÷πÁ’∞Ù∆¡ª Á≈ ≈‘ ΫÛ∑¡≈ ª
Í≥‹≈Ï Á∆ ‚∞ºÏÁ∆ «’√≈È∆ ˘ Ï⁄≈¿∞‰
Ò¬∆ ⁄≈⁄∂ ¡‹∆ «√≥ ÿ ‘∞  ª Ï∆Û≈
⁄㮧 ’¡≈, “ͺ◊Û∆ √≥Ì≈Ò ‹º‡≈ Á∆ ¡Ú≈‹
◊»≥‹∆Õ √Ó∂∫ Á∂ ‘≈’Ó «¬√ ¡Ú≈‹ ˘
‚ª◊ª, ◊ØÒ∆¡≈, Á∂√ «È’≈«Ò¡ª Â∂
’≈Ò∂ Í≈‰∆¡ª È≈Ò Óπ÷≈ÂÏ ‘جÕ∂ ¡º‹
√Ø √≈Ò ÂØ∫ ¿∞µÍ ◊∞‹ ◊¬∂ ‘È, ¡≥◊∂‹
‘’»Ó Á≈ ’Á∂ È≈ ‚∞Ï
º ‰ Ú≈Ò≈ √»‹
’ÁØ∫ Á≈ ¡√ ‘Ø «◊¡≈ ‘À, ÒØ’ª È∂
Úº÷-Úº÷ ≥◊ª Á∆¡ª ‘’»Óª Á∂ ≥◊ Á∂÷∂
È∂,Í A@@ √≈Ò Ó◊Ø∫ Ú∆ ‘≈’Óª Á≈
«⁄‘≈ ÏÁ«Ò¡≈ ‘À «’Á≈ È‘∆∫Õ
‘≈’Óª Á∂ Á Â∂ Óπ¡≈Ú‹∂ Á∆ Ó≥◊
ÒÀ’∂ ◊¬∂ «’√≈È≈ Á≈ √Ú≈◊ ÍπÒ√∆
Ë≈Ûª È∂ ’∆Â≈ ‘À,≈‘ª,√Û∑’ª Â∂ Òº◊∂
È≈«’¡ª È∂ ’∆Â≈ ‘À,ÏØÒ‰ Á∂ ‘º’ª Â∂
Í≈Ï≥Á∆¡ª È∂ ’∆Â≈ ‘ÀÕ‘≈’Ó È∂ «’√≈È∆
Á∂ ÁÁ ˘ ’∞ÁÂ∆ ¡≈ΠÂ∂ Ó≈Ó»Ò∆
Ò≈ÍzÚ≈‘∆ ’«‘ ’∂ ͺÒ≈ fi≈Û∑ «ÁºÂ≈
‘ÀÕÒØ’ ÷∂Â∆ ÓÙ∆È∆ ÂØ∫ ÒÀ’∂ Í≈Ò±
‚≥◊ª º’ Ú∂⁄ ‘∂ ‘È Â∂ ‘’»ÓÂ
AG-AG ∞ͬ∂ Á∂ ⁄Àµ’ Ú≥‚ ‘∆ ‘ÀÕÒØ’ª
Á∂ ÿª ”⁄ √ºÊ «Ú¤∂ ‘È Â∂ ¿∞µÍ Óπ÷
º Ó≥Â∆ ’Ϻ‚∆ ’ºÍª Á≈ ¡ÀÒ≈È ’ «‘≈
‘À, «ÎÒÓ∆∫ ‘∆Ø«¬È≈ Á∂ È≈⁄ Â∂ ’ØÛª
÷⁄‰ ‹≈ «‘≈ ‘ÀÕ«¬‘ ÒØ’ª Á∂ Áπ÷
º ªÁÁª ˘ «‡º⁄ ’’∂ ‹≈ȉ Á∆ √Á∆¡ª
ÂØ∫ Â∞∆ ¡≈¿∞∫Á∆ ‘≈’Óª Á∆ ∆ Á≈
«¬‹‘≈ ‘À, «’√≈È «‘ÂÀÙ∆ Í≥Ê’ ‘≈’Óª
Á≈ ¡√Ò∆ «’Á≈ ‘À ‹Ø √Ω √≈Ò Í«‘Òª
Á∂ «ÁȪ Á∆ Ô≈Á Â≈‹≈ ’Ú≈ «‘≈
‘ÀÕ
«¬‘ È‘∆∫ «’ Í≥‹≈Ï «Úº⁄ ¡º‹ ÂØ∫
Í«‘Òª ’Á∂ ¬∂‚∂ «¬º’· È‘∆∫ ‘ج∂, Ø√
ÍzÁÙÈ È‘∆∫ ‘ج∂ ,‹ª Í≥‹≈Ï Á∂ ÒØ’ª
È∂ ‘’»ÓÂ∆ ‹Ï È‘∆∫ Á∂÷∂ Í ¡º‹
Í≥‹≈Ï, ÷≈√’ Ï«·ß‚∂ Á∆ ËÂ∆ Â∂ ‹Ø
Ú≈Í «‘≈ ‘À «¬‘ ’Ø ¬ ∆ √Ë≈È
ÚÂ≈≈ È‘∆∫ ‘ÀÕ«¬√ ÚÂ≈∂ ⁄Ø∫ ¿∞µ·∂
√Ú≈Ò Úº‚∂ ‘È «‹≥Ȫ È∂ Ï‘∞ ’∞fi
º ∑ ˘
’«‡‘∂ ”⁄ ÷Û∑≈ «ÁºÂ≈ ‘ÀÕ
«’√≈È∆ ÷πÁ’∞Ù∆¡ª Á≈ ÚÂ≈≈
Í≥‹≈Ï Á∆¡ª ‘ºÁª º’ Ó«‘Á»Á È‘∆∫
‘À , Ì≈ Á∂ ’Ø È ∂ - ’Ø È ∂ ”⁄ «’√≈È
÷πÁ’∞Ù∆¡ª ’ ‘∂ ‘ÈÕ«¬‘ ÷πÁ’∞Ù∆¡ª
AIDG ÂØ∫ Ó◊Ø∫ Á∂ G@ √≈Òª Â∂ √Ú≈Ò
‘È «‹È∑ ª √≈Òª ”⁄ Ï≈‘Ø ∫ ¡È≈‹
Ó≥◊Ú≈¿∞‰ Ú≈Ò≈ ÓπÒ’ ¡º‹ «ÚÁ∂√ª ˘
¡È≈‹ Ì∂‹‰ Òº◊ «Í¡≈ Í ÓπÒ’ Á≈
¡≥ÈÁ≈Â≈ ¡º‹ Ú∆ ¡≈͉≈ «„º‚ ÌÈ
ÂØ∫ ¡√ÓºÊ ‘ÀÕ«¬‘ ÷πÁ’∞Ù∆¡ª √Ú≈Ò
‘È ‘∂ «¬È’Ò≈Ï Á∂ Ò≈«¡ª Â∂ «‹È∑ª
ÓπÒ’ Á∆ «’√≈È∆ ˘ ◊∆Ï∆,’‹≈ Â∂
÷πÁ’∞Ù∆¡ª ‘∆ È‘∆∫ «ÁºÂ∆¡ª ÏÒ«’
’À∫√ Ú◊∆¡ª «ÏÓ≈∆¡ª ˘ Ú∆ ‘
ÿ Á∆ ‘؉∆ ω≈ «ÁºÂ≈ ‘ÀÕ«¬‘ È∆Â∆¡ª
¡≈Ê’Â≈ Á∂ ¿∞√ Ó≈‚Ò Â∂ Ú∆ ÍzÙÈ
«⁄≥È ‘È «‹√˘ Ò≈◊» ’È Ò¬∆ √≈‚∂
ÓπÒ’ ÁÀ ‘≈’Ó «Í¤Ò∂ Â∆‘ √≈Òª ÂØ∫
Òº◊∂ ‘ج∂ ‘È,«‹√ Ó≈‚Ò ˘ Ò≈◊» ’È
Ò¬∆ ÓπÒ’ Á≈ ÍzË≈È Ó≥Â∆ ¡º‹ Ú∆
«ÚÁ∂Ù∆ ÓπÒ’ª Â∂ Ï‘∞-’ΩÓ∆ ’≥ÍÈ∆¡ª Á∆
Á∂‘Ò∆ Â∂ ¡º‚∆¡ª ÿ√≈¿∞∫Á≈ «ÎÁ≈ ‘ÀÕ
≈‹-◊ºÁ∆ Â∂ ’≈Ï‹ ‘؉ Ò¬∆ ‘
‘Ï≈ Ú‰ Â∂ ‘» «‘≥Á∆¡ª «√¡≈√∆
Í≈‡∆¡ª È∂ ‘Ó∂Ù≈ Úª◊ «√Ú≈¬∂ «√¡≈√∆
؇∆¡ª √∂’‰ ÂØ∫, «¬√ Ó√Ò∂ Â∂ ’∞fi
º Ú∆
’È ÂØ∫ ◊∞∂‹ ’∆Â≈ ‘ÀÕ«’√∂ «ÎÒÓ∆
¡Á≈’≈≈ Á∂ «⁄‘∂ Â∂ Òº◊∆ fi∆‡ «‹√
Ó∆‚∆¬∂ Ò¬∆ ≈Ù‡∆ Ó√Ò≈ ω ‹ªÁ∆
‘À ¿∞‘È∂ «¬√ Ó√Ò∂ Â∂ «¬º’ ÙÏÁ Ú∆
ÏØÒ‰≈ ‹»∆ È‘∆∫ √Ó«fi∑¡≈Õ«¬‘ «¬‘Ȫ
Á∂ ÒØ’ ÁØ÷∆ «’Á≈ Á∆ ◊Ú≈‘∆ ‘ÀÕ
¡Ó∆’≈ ÂØ∫ ¡≈«¬¡≈ ÷∂Â∆ Ó≈‘
÷∂Â∆ Ó∂Ò∂ ”⁄ ÓπΠ«Ï‹Ò∆ Í≈‰∆ Á∆¡ª
√‘»Òª Â∂ √Ï«√‚∆¡ª ˘ ‘≈√Ø-‘∆‰≈
’≈ «Á≥Á≈ ‘À Â∂ «¬‘Ȫ ˘ Ï≥Á ’È
¡Â∂ ÷πÁ’∞Ù∆¡ª Ø’‰ Ò¬∆ «’√≈È≈ Á∆
Ó≈È«√’ ‘≈Ò ·∆’ ’È Ò¬∆ ÓÈØ«Ú«◊¡≈È’ª Á∆ «ÙÎ≈Ù ’ ’∂ ‹ªÁ≈
‘ÀÕ¿∞√ Á∂ ÏØÒª ”⁄Ø∫ ¡≈¿∞‰ Ú≈Ò∂ √Ó∂∫
”⁄ «Ó‘ÈÂ’Ù ÒØ’ª Á∂ Ó√«Ò¡ª ÍzÂ∆
‘≈’Óª Á∂ ¡◊Ò∂ ’ÁÓª ’È√Ø¡ «ÓÒÁ∆
‘ÀÕ
Ù’≈ È∂ «’√≈Ȫ Á∆ Ó≥◊ ˘ ’ج∆
‘∞≥◊≈≈ È‘∆∫ Ì«¡≈,ÒØ’ª Á∂ √Ï Â∂
«√Á’ Á∆ ¡‹∂ ‘Ø Í÷ ‘؉∆ ‘À, Í
«¬√Á∂ √Ì Á∂ Ï≈Ú‹»Á Ï«·ß‚∂ Á∂ «’√≈È
ÓØ⁄∂ Á∆ È∂ ’¬∆ Íz≈ÍÂ∆¡ª ’∆Â∆¡ª
‘ÈÕ√Ì ÂØ∫ ӑºÚÍ»È «¬‘ ‘À «’ «¬√
«’√≈È∆ ¡Â∂ ÷∂Â∆ √≥’‡ Á∆ ◊≥Ì∆Â≈
¡Â∂ «Âº÷ ˘ ¿∞Ì≈ «ÁºÂ≈ ‘ÀÕ«’√≈È∆
’«‹¡ª Â∂ ÷πÁ’∞Ù∆¡ª ˘ «’√≈È∆ Á∂
Ï∂ÒØÛ∂ ÷«⁄¡ª Â∂ ¡«◊¡≈ÈÂ≈ Á≈
«√º‡≈ ◊Á≈ȉ Ú≈Ò≈ ’∞ÎÓ¬∆ Íz⁄≈
‘∞‰ ◊≈«¬Ï ‘Ø «◊¡≈ ‘ÀÕÒß◊ Ò¬∆
≈ÙÈ ÒÀ‰ ◊¬∂ «’√≈È≈ ÂØ∫ Áπ’≈ÈÁ≈
√Ó≈È Á∂ ÍÀ√∂ ÒÀ‰ ÂØ∫ «¬È’≈ ’ «Á≥Á≈
‘ÀÕÓ≥Á ”⁄ Òß◊ Á∂‰ ‹≈ «‘≈ Í«Ú≈
«’√≈È ÓØ⁄≈ Á∂÷ ’∂ Òß◊ «’√≈Ȫ ˘
¤’≈ «Á≥Á≈ ‘ÀÕ«¬‘ «’√≈È √≥ÿÙ È≈Ò
√Ó∆ ‘ÓÁÁ∆ È‘∆∫ ‘À «¬‘ «’√≈È∆
Á∆ ÷πÙ‘≈Ò∆ È≈Ò ‘ØȪ «‘º«√¡ª Á∆
‹∞ÛÁ∆ ‘؉∆ Á∆ Óπ‘ºÂ≈ Á≈ ¡«‘√≈√
Á≈ fiÒ’≈≈ ‘ÀÕ‘’»ÓÂ∆ È∆Â∆¡ª ÍzÂ∆
ÒØ’ª ”⁄ «Âº÷∂ ‘Ø ‘∂ Ø√ Á≈ Íz◊‡≈Ú≈
‘ÀÕ«’√≈È ËÈ∂ ”⁄ «√¡≈√∆ ؇∆¡ª
√∂’‰ ¡≈¬∂ «√¡≈√∆ Ò∆‚ª ˘ «’√≈È≈
È∂ «Î‡’≈ «ÁºÂ≈ ‘ÀÕ÷∂Â∆ Ó∂Ò∂ ”⁄ ’∞Î
ÂØÒÁ≈ ¡’≈Ò∆ Ó≥Â∆ ÒØ’ª Á∂ «¬’º·
”⁄Ø∫ Ò≈‹Ú≈Ï ‘Ø’∂ ̺«‹¡≈ ‘ÀÕG@ √≈Ò≈
Ï‹∞◊ Ï≈Í» Á∂ ÏØÒª ““√Í∂¡ È∆ ’È∆
¡≈¬∆ √≈˘,¿∞¬∂ Â∞√∆∫ √Í∂¡ ’È∆
«√÷≈◊∂ √≈˘,’≈Ò‹∂ Óº⁄∂ ͬ∂ ¡≈ ¿∞¬∂
√≈‚∂““ ”⁄Ø∫ «’√≈È∆ Á≈ ÁÁ ‘∆ È‘∆∫
Ø‘ Ú∆ fi∑Ò’Á≈ ‘ÀÕ
«’√≈È ËÈ∂ ”⁄ ◊»‹
≥ Á∂ È≈¡«¡ª
”⁄Ø∫ «¬º’ È≈¡≈ ‘À «’ “√’≈ª ÂØ∫ È≈
fi≈’ ’Ø, ¡≈͉∆ ≈÷∆ ¡≈Í ’Ø ” Õ
«’√≈È∆ Á∂ «¬√ È≈¡∂ ”⁄Ø∫ ÒØ’ª Á∂
¡≈͉∆ ‘؉∆ ¡≈Í ÿÛ‰ Á∂ ≈‘ Â∂
¡º◊∂ ’ÁÓ ÚË≈¿∞‰ Á∂ √≥’∂ «ÓÒÁ∂
‘ÈÕ
«’√≈È ËÈ∂ ”⁄ ÷πÁ’∞Ù∆ ’ ◊¬∂
’∞ Ò Á∆Í «√≥ ÿ Á≈ ¡‹∂ «√Ú≈ È‘∆∫
Ï«Ò¡≈Õ ¿∞ ‘ Á≈ Í«Ú≈ ’‹∂ Á∆
ÓÈ√»÷∆ Â∂ Óπ¡≈Ú‹∂ Á∆ Ó≥◊ ’ «‘≈
‘À, √’≈ È∂ ¿∞‘Á∂ Í«Ú≈ ˘ AG ∞ͬ∂
Á≈ ⁄Àµ’ Ì∂«‹¡≈ ‘ÀÕ Ó∂∂ ’ØÒ «¬‘Á∂ Ï≈∂
(Ï≈’∆ √¯≈ B@ ”Â∂)
¡’±Ï B@AE
Ì≈Â∆ È’√Ò∆ Ò«‘ ¡Â∂
¡≈«ÁÚ≈√∆ ‹∆ÚÈ, ’∞fi ‘’∆’ª
ÍÓ‹∆ Ø‚∂, Ô±.¡À√.¬∂.
¡º‹ ’ºÒ∑ Ó≈˙Ú≈Á∆¡ª È’√Ò∆¡ª
Á∂ ÍzÌ≈Ú Ú≈Ò∂ fi≈÷≥‚ Á∂ «Â√’ØÍ∆
«¬Ò≈’∂ ”⁄ “‘∆‹È ¡≈Á∆Ú≈√∆ ‘≈¬∆
√’»Ò”, ÒØ’ª ¡Â∂ √«’˙«‡∆ ÏÒª ”⁄
‰≈¡ ¡Â∂ √≥ ÿ Ù Á≈ ¡÷≈Û≈
Ï«‰¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ‘ÀÕ √≥’‡ Á∆ Ù∞»¡≈Â
¿∞ÁØ∫ ‘ج∆ ‹ÁØ∫ √’»Ò ‡∆⁄ª Á∂ «ÚØË
Á∂ Ï≈Ú‹»Á BG ‹∞Ò≈¬∆ ˘ √∆. ¡≈.
Í∆. ¡Â∂ Íπ«Ò√ È∂ ¡⁄≈È’ √’»Ò ”Â∂
’Ϙ≈ ’’∂ «¬√ ˘ Íπ«Ò√ ⁄Ω’∆ ”⁄
ÂÏÁ∆Ò ’ «Ò¡≈Õ ‡∆⁄ª Á∂ Íπº¤‰
”Â∂ ‹Ú≈Ï «Ó«Ò¡≈ «’ “Ó≈˙Ú≈Á∆¡ª
˘ ÁÏØ⁄È ¡Â∂ ÷ÂÓ ’È” Ò¬∆ «¬≥fi
’È≈ Ï∂‘ºÁ ˜»∆ ‘ÀÕ «Î ’∆ √∆? ‘À‚
Ó≈√‡ È∂ ¡‰«ÓÊ∂ √Ó∂ ∫ Ò¬∫
«Ú«Á¡≈Ê∆¡ª ˘ ÿØ-ÿ Ì∂‹ «ÁºÂ≈Õ
«¬’ Ú≈ ª √’»Ò Ï≥Á ‘Ø «◊¡≈
Í ÒØ’ ‡∆⁄ ¡Â∂ «Ú«Á¡≈Ê∆¡ª ˘
ÓπÛ ÷πÒÚ≈¿∞‰ Ò¬∆ Ï«˜ºÁ ‘ÈÕ ¿∞È∑ª
È∂ √ªfi∂ ÂΩ ”Â∂ ◊ÚÈ Â≈¿∞ÍÂ∆
ÓÓ», ⁄∆¯ Ó«È√‡ ÿ»Ï Á≈√ ¡Â∂
Íπ«Ò√ ¡«Ë’≈∆¡ª ˘ «Ò÷Â∆ ¡Í∆Òª
’∆Â∆¡ª «’ √’»Ò ”⁄Ø∫ ‘«Ê¡≈Ï≥Á
√πº«÷¡≈ ÏÒª ˘ ‚≥‚≈ Â∂≈ ⁄π’≈«¬¡≈
‹≈Ú∂ ª «’ «Ú«Á¡≈Ê∆ Áπ Ï ≈≈
ÍÛ∑≈¬∆ Ù∞» ’ √’‰ Í «’√∂ Á∂ ’≥È
”Â∂ ‹»≥¡ È‘∆∫ √’∆Õ Â∆‘ «Í≥‚ª Á∂ ÿ∂∂
”⁄ ÍÀ∫Á≈ «¬‘ «¬’Ø «¬’ Íz≈¬∆Ú∂‡ ‘≈¬∆
√’»Ò ‘À, «‹Ê∂ C@ «Í≥‚ª Á∂ Óπ≥‚∂ ’∞Û∆¡ª
ÍÛ∑Á∂ ‘ÈÕ G@@ «Ú«Á¡≈Ê∆¡ª ¡Â∂
AE ‡∆⁄ª Ú≈Ò≈ «¬‘ ¿∞‘ √’»Ò ‘À
«‹√ Á∆ «ÏÒ«‚≥◊ ÒØ’ª È∂ ¡≈Ò∂ Áπ¡≈Ò∂
Á∂ «Í≥‚ª ”⁄Ø∫ Î≥‚ «¬’º·≈ ’’∂ ÷πÁ
ωÚ≈¬∆ √∆Õ ¤∂ √≈Ò Í«‘Òª B@@I
”⁄ Ú∆ Íπ«Ò√ È∂ «¬√∂ √’»Ò ”Â∂ «¬√∂
Â∑ª ’Ϙ≈ ’ «Ò¡≈ √∆Õ ‹ÁØ∫ Íπ«Ò√
È∂ ’Ϙ≈ ¤º«‚¡≈ ª Ó≈˙Ú≈Á∆¡ª È∂
G Úº‚∂ ËÓ≈’∂ ’’∂ «ÏÒ«‚≥◊ ¬∆ ¿∞‚≈
«ÁºÂ∆ √∆ ª «’ Íπ«Ò√ «¬√ Á∆ ÁπÏ≈≈
ÚÂØ∫ È≈ ’ √’∂Õ ÒØ’ª È∂ «‹Ú∂∫ «’Ú∂∫
ÁπÏ≈≈ Î≥‚ «¬’º·≈ ’’∂ «¬‘ «ÏÒ«‚≥◊
ÁπÏ≈≈ ÷Û∑∆ ’ Ò¬∆ Í √’»Ò Á∆
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
9
ÓπÛ ¿∞√≈∆ Ò¬∆ √’≈ È∂ «¬’ Í≈¬∆
Ú∆ È‘∆∫ √∆ «ÁºÂ∆Õ ¡≈Á∆ Ú≈√∆ ÒØ’
’¿∞∫«’ ¡≈͉∂ Ϻ«⁄¡ª Á≈ Ì«Úº÷ «¬√
√’»Ò ≈‘∆∫ ‘∆ «⁄ÂÚÁ∂ ‘È «¬√ Ò¬∆
√’»Ò ¿∞È∑ª ˘ ‹≈È ÂØ∫ Ú∆ ÚºË «Í¡≈≈
‘ÀÕ
‘À‚ Ó≈√‡ √≥‹∂ ’∞Ó≈ Ó≈‘ÂØ∫ È∂
Áº«√¡≈ «’ ¿∞‘ Ï‘∞ ¡Ω÷∆¡ª ÿÛ∆¡ª
”⁄Ø∫ Òßÿ ‘∂ ‘ÈÕ Ïº«⁄¡ª Á∆ ÍÛ∑≈¬∆
Á≈ È∞ ’ √≈È Âª ‘Ø ‘∆ «‘À ¿∞ Ë Ø ∫
Ó≈˙Ú≈Á∆¡ª ÚÒØ∫ ËÓ’∆¡ª Ú∆ ¡≈
‘∆¡ª ‘È «’ ‹ª ª «¬È∑ª ÷≈’∆
ÚÁ∆ Ú≈«Ò¡ª ˘ √’»Ò ÂØ∫ Ï≈‘ ’º„Ø,
È‘∆∫ «Î «√º‡∂ Ì∞◊ÂÈ Ò¬∆ «Â¡≈ ‘ØÕ
ÒØ’ª Á∆ Ï∂⁄ÀÈ∆ ¡Â∂ ◊∞º√∂ ”⁄ ‘Ø Ú≈Ë≈
¿∞ÁØ∫ ‘Ø«¬¡≈ ‹ÁØ∫ ‚∆. ¡≈¬∆. ‹∆. √≥̱
·≈’ È∂ Ï∂Ú’»¯∆ Ì«¡≈ «Ï¡≈È Á≈◊
«ÁºÂ≈ «’ ¿∞‘ “ÙªÂ∆ √Ê≈Í ’È
¡≈¬∂ ‘È ¤∂  ∆ ‘∆ Ó≈˙Ú≈Á∆¡ª ˘
÷ÂÓ ’ Á∂‰◊∂ ‹∂ Ó≈˙Ú≈Á∆ ‘∆ È≈
‘∂ ª ÷Â≈ «’√ ÂØ∫? Í ˜Ó∆È∆
‘’∆’ª ’∆ ‘È? ‚∆ ¡≈¬∆ ‹∆ Á∂
«Ï¡≈È ”⁄ «’≥È≈ ’∞ ÁÓ ‘À? «¬√ ˘
√Ê≈È’ ÒØ’ª ÂØ∫ ÚºË ‘Ø ’Ω‰ ‹≈‰
√’ÁÀ? ÚÀ√∂ Ú∆ «Ú«Á¡≈Ê∆¡ª Ò¬∆
ª Í«‘Òª Ú∆ ÙªÂ∆ ‘∆ √∆, ¿∞‘ ª
«Í¤Ò∂ ¤∂ √≈Ò ÂØ∫ «È«ÚÿÈ ÍÛ∑≈¬∆
’ ‘∂ √È, ‹∂ ‘∞‰ «ÚÿÈ Í≈«¬¡≈
‘À ª «√¯ Íπ«Ò√ È∂Õ
¡√Ò ”⁄ ¡‹Ø ’ ∆ Ó≈˙Ú≈Á∆
(È’√Ò∆) Ò«‘ È∂ Á∂Ù Á∂ A@ √»«Ï¡ª
(¡ªË≈ Íz Á ∂ Ù «ÂÒß ◊ ≈È≈, «Ï‘≈,
√Â∆Ù◊Û∑, fi≈÷≥‚ ÓºË ÍzÁ∂Ù, ¿∞Û∆√≈,
Ô». Í∆., Ï≥◊≈Ò ¡Â∂ Ó‘ª≈Ù‡) ”⁄
ÍÀ Í√≈ Ò¬∂ ‘ÈÕ «¬È∑ª √»«Ï¡ª Á∂
«¬’ Á»√∂ È≈Ò Ò◊Á∂ Ï≈‚ ¬∂∆¬∂
ª Í»∆ Â∑ª Ò«‘ Á∂ ’Ò≈Ú∂ ”⁄ ¡≈
⁄πº’∂ ‘ÈÕ È’√Ò∆¡ª ˘ ıÂÓ ’È
Ò¬∆ ’ª◊√ √’≈ È∂ ’¬∆ ‹≥◊∆
Óπ«‘≥Óª ⁄Ò≈¬∆¡ª √È Í ◊ºÒ È‘∆∫
√∆ ω∆Õ ‘∞‰ ÓØÁ∆ √’≈ «¬‘ Ò«‘
˘ ÷ÂÓ ’È Á∂ Úº‚∂ Á≈¡Ú∂ ’ ‘∆
‘ÀÕ «¬‘ ¡≈͉∂ «¬√ Ó’√Á ”⁄ «’√
‘º’ º’ √¯Ò ‘∞≥Á∆ ‘À «¬‘ ª ¡≈¿∞‰
Ú≈Ò≈ √Óª ‘∆ Áº√∂◊≈ Í «¬‘ √ÍÙ‡
‘À «’ √’≈ È∂ Ó≈˙Ú≈Á∆¡ª «÷Ò≈¯
«‹√ ͺ Ë  ”Â∂ ‘«Ê¡≈Ï≥ Á Â≈’ª
fiØ’∆¡ª ‘È ¡Â∂ «‹º‚∆ Úº‚∆ ÿ∂≈Ï≥Á∆
’∆Â∆ ‘À «¬‘ AHDH Á∆ ‘«Ê¡≈Ï≥Á
«ÂÒß◊≈È≈ Ò«‘ ÂØ∫ Ï≈¡Á Ì≈ Á∂
«¬«Â‘≈√ ”⁄ Í«‘Ò∆ Ú≈ ‘Ø «‘≈ ‘ÀÕ
Â≈‘∆˙∫ ª ¡ıÏ≈ Á∆ «¬’È≈«Ó’
‡≈¬∆Ó˜ È∂ «¬√ ˘ “¬≥‚∆¡≈ Á≈ ÓØ√‡
«ÓÒ‡≈¬∆‹‚ ˜ØÈ” «’‘≈ ‘ÀÕ
‹ÁØ∫ ÂØ∫ È’√Ò∆ Ò«‘ È∂ «¬√
‹≥◊Ò∆ Í‘≈Û∆ «¬Ò≈’∂ ”⁄ ÍÀ ‹Ó≈¬∂
‘È ¿∞Ê∂ Ï‘∞ ’∞fi Ú≈Í ⁄πº’≈ ‘ÀÕ
¡≈Á∆Ú≈√∆ ÒØ’ª Á∆ √Ø⁄ ¡Â∂ ‹∆ÚÈ
„≥◊ Ï‘∞ ÏÁÒ ⁄π’
º ≈ ‘ÀÕ Ì≈Â∆ √Ó≈‹
Á∂ √Ì ÂØ∫ ͤÛ∂ ‘ج∂ «‘º√∂ Á∂ ◊Ì ”⁄
«¬’ ÈÚª ¡Â∂ «ÏÒ’∞ Ò ‘∆ Úº ÷ ≈
√Ó≈‹ ÍÒ «‘≈ ‘ÀÕ √º⁄ «¬‘ ‘À «’
Ó≈˙Ú≈Á∆¡ª È∂ ¡≈Á∆Ú≈√∆ ÒØ’ª Á∂
ÓȪ ”⁄ «¬√ ÈÚ∂∫ √Ó≈‹ Á≈ ¡«‹‘≈
Ì«Úº÷ È’Ù≈ «⁄ÂÚ «ÁºÂ≈ ‘À, «‹√
˘ ¿∞‘ ÈÚ ‹Ó‘»∆ √Ó≈‹ Á≈ È≈Ó
«Á≥ Á ∂ ‘ÈÕ Ó≈˙Ú≈Á∆¡ª È∂ ¡≈͉∂
Íz Ì ≈Ú Ú≈Ò∂ ÷∂  ª ”⁄ ·∂ ’ ∂ Á ≈ª
√’≈∆ ¡«Ë’≈∆¡ª ¡Â∂ Íπ«Ò√ Á∂
È≈Í≈«’ ◊·‹Ø Û Á∆ Â≈’ ˘
⁄’È≈⁄» ’«Á¡ª ÒØ’ Ù’Â∆ Á∂ ÈÚ∂∫
’∂∫Á ¿∞Ì≈∂ ‘ÈÕ ¿∞È∑ª È∂ «√¡≈√∆¡≈«Ê’-√Ó≈«‹’ ÷∂   ”⁄ ÒØ ’
‹Ó‘»∆¡Â Á∂ √≥’ÒÍ ˘ ¡ÓÒ∆ »Í
«ÁºÂ≈ ‘ÀÕ ¿∞È∑ª È∂ Ì≈Â∆ √’≈ Á∂
√Ó≈È¡≥Â ¡≈͉∆ √’≈ √Ê≈ÍÂ
’∆Â∆ ‘À «‹√ ˘ ¿∞‘ ‹ÈÂ’ √’≈
’«‘≥Á∂ ‘È «‹√ Á∂ È∞Ó≈«¬≥Á∂, ÒØ’ «√ºË∂
»Í ”⁄ ⁄π‰Á∂ ‘È ¡Â∂ ‹ÁØ∫ ⁄≈‘∞‰
¿∞È∑ª ˘ Ú≈Í√ ÏπÒ≈’∂ ÈÚ∂∫ ⁄π‰ √’Á∂
‘ÈÕ ¿∞È∑ª È∂ ‹È ¡Á≈Òª Á∆ ÈÚ∆∫
«Í Í≈¬∆ ‘À «‹È∑ª ”⁄ ÎÀ√Ò∂ ÒÀ‰
Á∂ Ó≈ÓÒ∂ ”⁄ ÒØ’ª Á∆ «√ºË∆ ÙÓ»Ò∆¡Â
’≈¬∆ ‘ÀÕ «’√∂ Ú∆ «Ú¡’Â∆ ”Â∂ Òº◊∂
ÁØÙª Á∂ ͺË ¡È∞√≈ Úº÷-Úº÷ ͺË
Á∆¡ª ÒØ’ ¡Á≈Òª ÎÀ√Ò∂ ÒÀ∫Á∆¡ª
Â∂ Ò≈◊» ’Á∆¡ª ‘ÈÕ ◊Á≈ª ¡Â∂
Íπ « Ò√ Óπ ÷ Ïª «‹È∑ ª Á∂ ¿∞ ‘ ÿ
¡Í≈Ë «ÓºÊÁ∂ ‘È ÓΩ º’ Á∆¡ª
√˜≈Úª Ú∆ «Áº  ∆¡ª ‹ªÁ∆¡ª ‘ÈÕ
«È¿±˜ ¬∂‹≥√∆ Í∆.‡∆.¡≈¬∆. ÓπÂ≈Ï’
«¬√ √≈Ò ‹∞Ò≈¬∆ º’ G Ó‘∆«È¡ª
”⁄ AC ¡Á≈Òª Òº◊∆¡ª «‹È∑ª ”⁄
BE «Ú¡’Â∆¡ª ˘ √ı √˜≈Úª
«ÁºÂ∆¡ª, «‹È∑ª ”⁄Ø∫ Ï‘∞«Â¡ª ˘ ÓΩÂ
Á∆ √˜≈ «ÁºÂ∆ ◊¬∆ ¿∞‘ Ú∆ Ì∂ «¬’º·
Á∂ √≈‘Ó‰∂Õ «¬È∑ª ¡Á≈Òª ˘ ¿∞‘
’≥◊» ¡Á≈Òª Ú∆ ’«‘≥Á∂ ‘ÈÕ
Ó≈˙Ú≈Á∆ “‹ÈÂ’ √’≈” È∂
̱ Ó ∆ √π Ë ≈ Ú∆ ’∆Â∂ ‘ÈÕ «¬È∑ ª
«¬Ò≈«’¡ª ”⁄ ͬ∆ √’≈∆ ¡Â∂
Ï∂¡Ï≈Á ˜Ó∆È Á∂ ¤Ø‡∂-Úº‚∂ ‡∞’«Û¡ª
˘ ¡≈Ï≈Á ’’∂ ¿∞È∑ª È∂ ¡≈Í√ ”⁄
Ú≥‚ «Ò¡≈ ‘À «‹Ê∂ ¿∞‘ «ÓÒ ‹∞Ò’∂
÷∂Â∆ ’Á∂ ‘ÈÕ Ó∆‘ª ¡Â∂ fi«È¡ª
Á∂ ¡≈Ú≈≈ Í≈‰∆ ˘ ’≥‡ØÒ ‘∂· «Ò¡≈
’∂ «√≥⁄≈¬∆ Ò¬∆ Ú‰≈ Ù∞» ’ «ÁºÂ≈
‘ÀÕ Á≈Ò ¡Â∂ ⁄ΩÒª Á∆ Óπº· Â∂ ◊∞˜≈≈
’È Ú≈Ò∂ ¡≈Á∆Ú≈√∆¡ª È∂ ÈÚ∆¡ª
Î√Òª ¡Â∂ √Ϙ∆¡ª ¿∞◊≈¿∞‰∆¡ª Ù∞»
’ «ÁºÂ∆¡ª ‘ÈÕ È’√Ò∆ Ò«‘ Á∂
Íz Ì ≈Ú Ú≈Ò∂ «¬Ò≈«’¡ª ”⁄ ÓÁ¡Ω  ª Á∂ ¡≈Í√∆ «ÙÂ∂ ”⁄ Úº ‚ ∆
ÂÏÁ∆Ò∆ ¡≈¬∆ ‘À, ¿∞Ê∂ ¡Ω «’√∂ Ú∆
√Ó∂ ∫ È≈ÒØ ∫ Úº Ë ¡≈˜≈Á ‘À Õ
¡≈Á∆Ú≈√∆¡ª Á∆ √≈Á∆ «‹‘∆ «˜≥Á◊∆
Á∂ Úº÷ ÷∂Âª ”⁄ ¡Ω ÓÁ Á∂ Ï≈Ï
¡≈‰ ÷Û∑ ∆ ‘Ø ¬ ∆ ‘À Õ È’√Ò∆¡ª Á∆
◊∞∆Ò≈ ÎΩ‹ Á∆¡ª BG ‚Ú∆˜Èª ”⁄Ø∫
B@ ‚Ú∆˜Èª Á∆¡ª ’Óª‚ ¡Ωª
‘ÈÕ ÒÛ≈’» ’∂ ‚  ”⁄ ¡Ω  ª Á≈
¡È∞Í≈ DE% ÂØ∫ ÚºË ’∂ F@% ‘Ø «◊¡≈
‘ÀÕ Ó≈˙Ú≈Á∆ Í≈‡∆ Á∆ ⁄∂ÂÈ ’Ø«ÙÙ
¡Â∂ «˜≥Á◊∆ Á∆¡ª ÂÒı ‘’∆’ª È∂
«¬‘ «’z√Óª Ï‘∞ ‘∆ ÊØÛ∑∂ √Ó∂∫ ”⁄ ’
«Á÷≈«¬¡≈ ‘ÀÕ
Ó≈˙Ú≈Á∆ «¬Ò≈«’¡ª ”⁄
‹≈ÂÍ≈Â∆ ȯ Á∆ Ïπ  ≈¬∆ Ï‘∞ Â
«Í¤∂ «‘ ◊¬∆ ‘ÀÕ √πº«÷¡≈ ÏÒª ¡Â∂
√’≈ «Úº ⁄ ÒÛ∆ ‹≈ ‘∆ «¬√
ÒÛ≈¬∆ ”⁄ ‹≈ÂÍ≈Â∆ ¡Â∂ ’Ï∆«Ò¡ª
Á∆ ¡≈Í√∆ √ªfi Ú≈Ò≈ Í«‘Ò» Ó‹Ï»Â
‘Ø«¬¡≈ ‘ÀÕ ÈΩ‹Ú≈Ȫ ”⁄ ¡≥Â ‹≈Â∆
«Ú¡≈‘ª Á∂ ∞fi≈È È∂ ˜Ø Ϋۡ≈ ‘ÀÕ
¿∞⁄ È∆⁄ Á∆¡ª √Ó≈«‹’ ’≥˪ „«‘
„∂  ∆ ‘Ø ‘∆¡ª ‘ÈÕ Ï∂ Ù º ’ «¬‘
Ù∞»¡≈Â∆ ÁΩ ‘À, Í «¬‘ Ò«‘ Á∆
Ï≈‘ Óπ÷∆ ¡Â∂ ¡‰√Á∆ ÒØÛ Ï‰
◊¬∆ ‘À Õ √Ø ¿∞ Í Ø ’  «√¡≈√∆¡≈«Ê’-√Ó≈«‹’ ÂÏÁ∆Ò∆¡ª Á∆
ÏÁΩ Ò Â ÒØ ’ ª Á∆ ÏÁÒ∆ √Ø ⁄ ¡Â∂
‹∆ÚÈ „≥◊ «¬’ ¡«‹‘≈ ÚÂ≈≈ ‘À
«‹√ ˘ ¡◊ª‘ Úˉ Á∆ ⁄∂‡’ Òº◊
⁄πº’∆ ‘ÀÕ ¡‰÷ È≈Ò «‹¿∞‰ Á≈ ◊»
¡Â∂ «Ï‘Â «˜≥Á◊∆ Ò¬∆ ÒÛÈ Á≈
√»  ÁØ ¡«‹‘∂ Í«‘Ò» ‘È «‹È∑ ª
√Á’≈ ¿∞È∑ª Á≈ ÓÈØÏÒ Ï‘∞ ¿∞⁄≈
‘ÀÕ
√«ÊÂ∆ Á≈ «¬’ ‘Ø 
Ó‘ºÂÚÍ»È Í«‘Ò» ‘À «’ Ó≈˙Ú≈Á∆
◊∞∆Ò≈ ÎΩ‹ ¡Â∂ ÓÒ∆√∆¡≈ Á∂ ÓÀ∫Ï
√Ê≈È’ ‘ÈÕ √Ê≈È’ ‘؉ ’’∂ ¿∞‘
‹≥◊Òª ¡Â∂ Í‘≈Ûª Á∂ ⁄ºÍ∂ ⁄ºÍ∂ ÂØ∫
‹≈‰» ‘È ¿∞ÂØ∫ Ú≈Ë∂ Á∆ ◊ºÒ «¬‘ «’
√Ê≈È’ ÒØ ’ ª Á∆ Ï‘∞ « ◊‰Â∆ Á∆
‘ÓÁÁ∆ Ú∆ ‘≈«√Ò ‘ÀÕ «¬‘∆ ’≈È
‘À «’ ’≈Ú≈¬∆ ˘ ¡≥ ‹ ≈Ó Á∂ ‰ ÂØ ∫
Ï≈¡Á Ó≈˙Ú≈Á∆ ◊∞∆Ò∂ ÓΩ‹ È≈Ò ‘∆
¤∞ºÍ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ ‹∂ ·∆’ ’«‘‰≈ ‘ØÚ∂
ª «¬√ ͺ÷Ø∫ √πº«÷¡≈ ÁÒ Ï‘∞ ‘∆
ÿ≈‡∂ Ú ≥ Á ∂ ‘≈Ò ”⁄ ‘ÈÕ √’≈∆
√πº«÷¡≈ ÏÒª Á∆ √«ÊÂ∆ √’≈ Ò¬∆
«⁄≥  ≈ Á≈ ’≈‰ ‘À Õ ‘ √Ó∂ ∫ Á≈
Ó≈È«√’ ‰≈˙ ¡Â∂ ¡√π  º « ÷¡Â
‘≈Òª ’¬∆ Ó≈È«√’ Ø◊ª Á≈ ’≈È
ω «‘≈ ‘ÀÕ ÷πÁ’Ù∆¡ª Á∆ Á ¿∞⁄∆
‘ÀÕ «Í¤Ò∂ ⁄≈ - Í≥‹ √≈Òª ”⁄ FE@
ÂØ∫ ÚºË «√Í≈‘∆ ÷πÁ’Ù∆¡ª, «ÁÒ Á∂
ÁΩ∂ ’≈È «˜≥Á◊∆ ÂØ∫ ‘ºÊ ËØ ÏÀ·∂ ‘ÈÕ
‡∆.‚∆. ‡∆Ú∆ Á∂ ͺ  ’≈ «√Ë≈Ê
≥‹È Á≈√ ‹ÁØ∫ «’√∂ Â∑ª Ó≈˙Ú≈Á∆
«¬Ò≈«’¡ª ”⁄ ÁΩ∂ ”Â∂ «◊¡≈ ª ¿∞√
˘ √∆. ¡≈. Í∆. Á∂ «√Í≈‘∆¡ª È∂
Áº « √¡≈ «’ «¬√ Á∆ Ï‹≈¬∂ , ¿∞ ‘
Ï≈‚ ”Â∂ «‚¿±‡∆ √Ó∂∫ Ï‘∞ ÷πÙ ¡Â∂
√Ω÷∂ √ÈÕ
˜≈«‘ ‘À «’ √’≈ ’∆ ’Ø«ÙÙ
‘À «’ È’√Ò ˘ ‹≥◊Òª ÂØ∫ Ï≈‘ È≈
ÎÀÒ‰ «ÁºÂ≈ ‹≈Ú∂ Â∂ Ò«‘ ˘ ÚºË ÂØ∫
ÚºË ’Ó˜Ø ’«Á¡ª «¬Ê∂ ‘∆ ‹≈Ó ’
«ÁºÂ≈ ‹≈Ú∂Õ È’√Ò∆¡ª Á∆ ’Ø«ÙÙ ‘À
«’ “‹ÈÂ’ √’≈” Á∂ ‹Ï∂ ¡Â∂
Íz≈ÍÂ∆¡ª ˘ Á∂Ù Á∂ Ï≈’∆ «‘º«√¡ª
”⁄ ÷»Ï Íz⁄≈«¡≈ ‹≈Ú∂ Í √’≈
Á∆ ’Ø « ÙÙ ‘À «’ «¬√ ¡÷Ω  ∆ ‹È
√’≈ Á∆ ‹∂ ’ج∆ ◊ºÒ Ï≈‘ ‹ªÁ∆
Ú∆ ‘À ª «¬√ Á≈ «Ú◊«Û¡≈ ‘Ø«¬¡≈
Óπ‘ªÁ≈ ‘∆ ‹≈Ú∂Õ ‘≈Ò≈ «’√ ’Ú‡
ÓØÛ≈ ÒÀ∫Á∂ ‘È «¬‘ ª ¡≈¿∞‰ Ú≈Ò≈
√Óª ‘∆ Áº√∂◊≈ Í ¡≈¿∞‰ Ú≈Ò∂ √Ó∂∫
”⁄ “√Ì ¡º ¤ ≈” È‘∆∫ ‘À Õ Ì≈Â∆
«√¡≈√∆ ¡≈«Ê’ ÍzÏ≥Ë Ïπ≈¬∆¡ª ¡Â∂
ÏÁÎÀ Ò ∆¡ª ¡Â∂ ’∂ ∫ Á∆ Â∂ √» Ï ≈
√’≈ª Á∂ È∂Â≈Úª Á∂ «Ìz√‡≈⁄≈ Á≈
’≈‰, «¬È∑ ª «¬Ò≈«’¡ª ¡≥ Á 
È’√Ò∆ Á∂ ÚË≈∂ Ò¬∆ ‹÷∂˜ ˜Ó∆È
«Â¡≈ ’ «‘≈ ‘À Õ Ó≈˙Ú≈Á∆ ‹∂
√º⁄Óπº⁄ ‘∆ ¡≈͉≈ ÍzØ◊≈Ó Á∂√ Á∂
Ï≈’∆ ÒØ’ª ˘ √Ófi≈¿∞‰ ”⁄ ’≈ÓÔ≈Ï
‘Ø ‹ªÁ∂ ‘È Âª «¬√ fi≈÷≥ ‚ Á∂
«Â√’ØÍ∆ ¡≈«ÁÚ≈√∆ «¬Ò≈’∂ Á∆ «‘≥√≈
˘ Ø’ Í≈¿∞‰≈ Á» Á∆ ◊ºÒ ‹≈ÍÁ∆
‘ÀÕ
EA@-E@A-DAIA
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
¡’±Ï B@AE
10
An analysis on the Canadian Express entry Comprehensive ranking system- Jan 2015
1. How the express entry
works?
2. What can one do to
increase the number of points?
3. Is this system effective
to immigrate to Canada?
The express entry system
for permanent residency of
Canada was first introduced in
January 2015.It accepts profiles
from candidates all over the
world which are then entered
into a pool, from which a draw
is held every two weeks and
candidates are invited to apply
for permanent residency. They
are given a period of 60 days
after this invitation to apply
online with all documents. Then
CIC will process complete
applications within 6 months.
Now, an individual wants to
enter this pool, in order to
ensure that you get maximum
points possible, needs to:
- Obtain a good score in
the language test
- Find out if they qualify for
any provincial nominee program
- Create a profile in the job
bank and obtain a valid offer
letter with a positive LMIA
Any candidate between the
ages of 20 - 29 gets the
maximum points for age factor.
After the age of 30, one loses
points for every year. The
minimum being 6/ 110 at the
age of 44.
Next factor being official
languages of Canada, for the
first language one can score up
to a maximum of 136 points
without spouse and 128 with a
spouse. Whereas, the second
language will get you another 24
or 22 points respectively.
For work experience of
Canada one gets points ranging
from 40 to 80 starting from one
years'
experience.
The
maximum which is considered
for points system is five years.
If you are married, your
spouse's education, language
skills and Canadian work
experience will also be awarded
to a maximum of 40 points
towards your profile.
This is a summary of 500
points.
The next 100 points are
allotted towards a mixture
foreign experience and good
proficiency in first official
language and a post-secondary
degree along with it.
Those with a CLB of 7 or
more, and under CLB 9 get a
maximum of 25 points whereas
those with a CLB 9 or more on
all four abilities of first language
can get 50 points with two or
more post-secondary programs
out of which one should be three
years or more.
On top of this, one can
obtain another 50 points max for
the points of education + 2 years
Canadian experience or 25
points for points of education+ 1
year experience. Let's say you
have foreign experience, but you
have anything less than CLB 7
in the language ability, you still
get no points for this foreign
experience. When you a CLB 7
or more and one or more under
9 you can get only 25 points with
one or two years of experience.
Whereas, if you have a CLB 9
or more on all four abilities you
can get up to 50 points for three
years or more experience. In
addition to all this if you have a
certificate of qualification for any
trade occupation you can obtain
another 50 points too. If you
want additional 600 points, that
is possible through obtaining a
job offer letter with a positive
LMIA (Labour market impact
assessment) or provincial
nominee.
Let us do a case analysis
for someone who has a
university master's (125 points)
or Ph.D(150 points) and
hasexcellent language skills
(CLB 9 or more in one or more
abilities). In this case, if a given
candidate is married or has a
common-law partner, the
spouse's
Canadian
experience(max
10
points),language skills (20
points) and level of education
(10 points with master degree or
PhD) is included.So, a total of
40 points are allotted towards
the spouse. Despite having a
good education and language
skills, it is hard to get noticed in
the pool without a positive LMIA
if your age is anything above 40
as the maximum points one can
get is around 389 only. However,
if the person is aged around 3033 years, everything else being
the same, one gets additional 95
points for age which comes
around 464-479 points. That's
why it is more important and
necessary to be able to apply for
immigration in your younger age
or to apply with an LMIA. To get
a job offer letter with a positive
LMIA could be a bitchallenging
as not all employers would be
able to provide it easily.
Another scenario could be
of Mr.X, 30 years, who is in
Canada with one year of
Canadian experience and has
anything above 6.5 bands in
each competency of IELTS, who
also has two or more postsecondary
degrees
or
certificates (one should be at
least 3 years or more). Let us
see what is the likelihood of this
guy to be successful in express
entry? This guy here has around
three years of foreign
experience (outside of Canada).
But he has no LMIA. So he can
score up to 423 points which is
still good score if he wants to
apply for the Ontario Provincial
nominee program. However, if
Mr.X wants to enter into the
category of 450-499 points, I
would recommend him to write
his language test again and try
his best to score above 7.5 in
each competency with at least 9
or above in two of them. This is
going to shoot up his score to
494 which is an excellent score
as per the current scenario.
I would like to highlight here
the Ontario nominee program for
International students who have
studied in Canada for 2 years
and have a job offer for a
permanent full-time position in
NOC 0 A or B. or international
graduates with masters or PhD
back home. They can qualify for
the provincial nominee program
here in Canada especially if they
intend to stay in Canada and / or
have blood relatives in Ontariolike parents, uncle, aunt, sister or
brothers.
One with a business
background and with a good net
worth as well as annual income
can also be eligible for the British
Columbia Investor category. So
get your business vision in action
and start working on this mission
of setting up a business in the
province of British Columbia. The
points can vary from various
factors such as area / region of
proposed business, number of
employees required for your
business and so on. One can
read between the lines, it looks
like Canadian immigration is
working smartly for immigrating
only smart people to their country
rather than having a pile of
ineligible individuals who do not
portray a good picture of the
country as whole.
So try your best and
analyse yourself how well you
can score in this system and
always try to improve your score
as much as you can as the
maximum number of files
submitted according to the
midyear report fell in the
category of 350-399 points and
the maximum number of files
above a 1000 points was only
51. Let's say, your file gets picked
and they invite you to apply for
permanent residency. Then all
you have to do is submit the
online application and pay the
processing fees. Canadian
immigration will then have to
process your application within a
time frame of six months.
Now is this system
effective? Looking at the grading
system and the weightage given
to education back home as well
in Canada and the level of
proficiency in the official
languages, we can see that
Canada immigration no longer
wants people with poor
communication skills. They want
professionals who can work in
corporate environment and bring
good business to the Canadian
economy by their talents and
skills whether it is through new
business ideas or through jobs
under Canadian employers.
They want their country to be
represented by smart, talented
and job-ready professionals.
By Manasi S
Metro Immigration
Sahajvir Singh NDP Campaign Dinner a Success
Calgary : On Sunday night, the
Sahajvir Singh NDP campaign for Calgary
Skyview held a very well-attended
community dinner.
"It was wonderful to see so many
friends and community members come
out to support my campaign," said Singh.
"There was a lot of enthusiasm in the hall
and a real feeling of change in the air."
After dinner was served, guests
listened to speeches from long-time New
Democrats who are excited about the
opportunity to form the first NDP federal
government. Special guest Harry Lali, a
former Transportation Minister and four
time MLA from British Columbia, travelled
to Calgary to lend Singh and hand and also
provided a speech to the full room showing
his support for Singh.
"People are telling me that Stephen
Harper's plan just isn't working and voters
in Calgary Skyview feel like they can't get
ahead. They think it is time for a
government that shares their values and
that will work to build a stronger middle class," are that change."
said Singh. "This election, there is a clear
For more information: Campaign
choice for change. Tom Mulcair and the NDP
Office 403-479-2222
¡’±Ï B@AE
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
11
The Conservative 1.3 million jobs promise would keep employment at recession levels
David Macdonald
As a CCPA economist, I
sometimes feel like I’m
constantly providing context to
the big numbers governments
throw out to impress or frighten
us. Is $10 billion a big deficit?
Well, if you’re an individual, yes,
but if you’re a government with a
$2 trillion economy (like
Canada’s), then no. So what to
make of the Conservative
promise to create 1.3 million new
jobs by 2020?
First of all, no government
gets to claim it “created” every
single job that emerged in the
economy over its mandate. The
best it can do is suggest it
“created” those jobs associated
with its unique expenditures plus
any multiplier effect, say for hiring
people on an infrastructure
construction site or in an EI office
helping people who’ve lost their
jobs.
But the provinces spend as
much as the federal government
does in the economy (depending
on how you count transfer
payments), and households
spend considerably more than
both (going into considerable
debt to do so). So who gets
credit for new jobs? If anything,
Conservative claims of having
created 1.3 million jobs since
coming to power, and promises
to do the same again if reelected, are mostly observations
about what happened in the
Canadian economy during this
time.
A second, more important
thing to consider is that although
1.3 million jobs sounds like a lot,
it’s much less impressive once
you realize there will be between
1.8 and 2.6 million more
Canadians aged 15 years and
over potentially looking for work in
2020. Statscan numbers help us
explain the problem (see Table
1).
Table 1: Population and job
projections from July 1, 2015 to
July 1, 2020 (mil)
jobs-table
The employment rate is the
proportion of Canadians aged 15
years or older that have a job.
Canada’s employment rate was
around 63% for much of the
2000s leading into the 2008-09
recession. It is currently at
61.3%, about the same as it was
in 2009 at the worst of the
five: M1 through M5) produce an
employment rate of 61.1%—
worse than today and worse
deliver.
Note: I’m using July 1st as
the start date of all this because
recession. That drop implies the
decline in the unemployment
rate since the recession is not
from people finding work, but in
giving up their job searches or
not looking in the first place.
In the lowest population
growth estimate from Statscan
for 2020, those 1.3 million jobs
only increase the employment
rate to 62%. That’s better than it
is today, but not by much. The
middle population growth
estimates (of which there are
than what we saw from the
2008-09 recession.
But if population growth is at
the high end of the spectrum,
based on Statscan estimates,
producing only 1.3 million jobs by
2020 would result in an
employment rate of only 60.4%,
much worse than the 2008-09
recession. I doubt most
Canadians would go for the
slogan “Five more years of a
weak jobs market!” Unfortunately,
that’s all this promise would
the Statscan population
estimates are for July 1, 2020,
even though at the time of posting
there were two more months of
labour force survey data.
Population estimates are
admittedly a bit of a mugs game
considering all that can change in
five years, but then again so are
specific jobs creation estimates
five years from now.
David Macdonald is a Senior
Economist with the CCPA. Follow
David on Twitter @DavidMacCdn.
Liberals & Immigration–a Torrent
of Talk, an Absence of Action
BRAMPTON – From
shaping a multicultural Canadian
identity to participating in cultural
and economic spheres,
immigrants have always played
an integral role in Canadian life.
Over the years, our immigration
policy has suffered at the hands
of the Liberal’s empty promises
and the Conservative’s politics of
fear.
“The Liberal’s immigration
plan doesn’t adequately address
the needs of our community or
make any attempt at fixing the
damage done by consecutive
Liberal and Conservative
governments,” said Harbaljit
Singh Kahlon, the NDP
candidate for Brampton East.
“Our immigration system is
broken-- the Liberals created
application backlogs, imposed a
$975 head tax and the
Conservatives have made it
worse, slowly eroding Canada's
immigration system. Families
are waiting up to 10 years to be
reunited – that’s wrong” Kahlon
explained.
The Liberals claim that
family reunification is the
centrepiece of their plan on
immigration – but their plan is
simply built off of the
Conservative’s plan, a plan that
is simply not working. The
Conservatives annual quota of
5,000 was fulfilled within two
weeks; the Liberal quota would
be filled within one month.
Tom Mulcair and the NDP
are the only party that have
identified ways to undo the
damage done over the past
decade. The NDP’s plan will:
* Speed up processing
times and reduce backlogs.
*
Prioritize
family
reunification for children and
parents.
* Create an Immigration
Ombudsperson to resolve
complaints.
* Restore $30 million to the
Foreign Credential Recognition
Program.
* Repeal Bill C-24 which
gives the government the power
to revoke the Canadian
citizenship of a dual nationals.
“The Liberals enjoy making
empty promises for the sake of
winning votes during an election,”
said Kahlon. “It is important that
we remember that the backlog
for
family
reunification
skyrocketed to over 100,000
applications after the Liberals
claimed it was an election
priority. These contradictions and
inconsistencies prove that the
Liberals lack leadership” Kahlon
continued.
“The NDP will work towards
reducing wait times, prioritizing
family reunification for children
and parents and making our
immigration system more
transparent and accountable.”
Media Contact: Harblajit Singh
Kahlon’s office, 905-913-9100
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
¡’±Ï B@AE
12
Canada :Oil production economy and income inequality
Canada is a major producer
and exporter of oil and gas. It is
the world's sixth largest oil
producer (3.4 million barrels per
day) and the world's ninth largest
oil exporter (1.9 million barrels
per day). However, Canada is
also a major importer of oil (1.1
million barrels per day), making
its net export position much
smaller. Canada is the fourthlargest gas producer (152 billion
cubic metres per year) and the
world's fourth largest exporter
(92 billion cubic metres per year).
Oil and gas accounts for about
3.5% of Canada's GDP and
18.5% of its merchandise
exports, double its share in 2002.
It accounts for almost 30% of
Alberta's GDP and 70% of its
exports. Canada, uniquely, is also
a major importer of oil, with
Quebec and the Atlantic
Provinces dependent on foreign
oil for more than 80% of their
needs.
Alberta with a population of
3.7 million, it is by far Canada's
largest petroleum province. It
accounts for over 70% of
Canada's oil and gas production,
a share that will grow close to
80% by 2020 as bitumen
production ramps up. Alberta's
prominence as a petroleum
producer-with its vast bitumen
reserves (the third largest in the
world after Venezuela and Saudi
Arabia) and rapidly expanding
production-will only grow in the
future. Alberta currently produces
2.2 million barrels of oil per day.
Oil sands production, most of
which is exported to the U.S.,
accounts for more than threequarters of the total. Production
has doubled over the last eight
years to 1.6 million barrels per
day (bpd) in 2011. It is projected
to double again to 3.2 million bpd
by 2020, and to reach 5 million
bpd by 2030. While Canada falls
well below the standard petrostate threshold, oil and gas
accounts for 29% of Alberta's
GDP, 70% of its exports, and
28% of government own-source
revenues. Thus, how petroleum
wealth is managed is a major
national issue with potentially
huge political, economic, social,
and
environmental
consequences.
Distribution of Petroleum
Wealth Petroleum revenues
flowing into Alberta are recycled
throughout the Canadian
economy via the following
mechanisms: fiscal redistribution
(federal-provincial tax and
transfers); personal wealth
increases through income and
stock ownership; and interprovincial trade. However, these
mechanisms, as they are
currently constructed, are
recycling petro-dollars in a highly
unequal manner. As such, they
have increased interpersonal and
interprovincial
income
inequality and will
continue
to
heighten social,
economic, and
political tensions
within the Canadian
f e d e r a t i o n .
Interprovincial Inequality as
noted, the petro-boom has
created
very
uneven
development trends, with Alberta
distancing itself from other
provinces in its revenue-raising
capacity, and its income per
capita. Financial transfers from
the federal government to the
provinces and territories,
especially the equalization
program, are important vehicles
for reducing disparities within the
Canadian federation, principles
which are entrenched in the
Canadian Constitution. They
seek to ensure that all provinces
can provide comparable levels of
essential services under their
jurisdictions to Canadians,
regardless of where they live. As
the petro-boom was gaining
momentum, Robin Boadway,
one of Canada's leading
authorities on fiscal federalism,
expressed concern in a 2006
paper that the federal system
was not well suited to dealing
with a resources boom of such
unprecedented magnitude,
concentrated largely in one
province. Petroleum revenues
were greatly increasing Alberta's
ability to raise revenues
compared to other provinces. He
worried that the equalization
system, whose ability to mitigate
fiscal disparities between the
provinces was already strained,
would become even more so as
a result of the Alberta petroboom. And he was concerned
that the federal government had
chosen not to fully use its taxing
power to appropriate oil revenues
to mitigate inter-provincial
inequalities. Concerned about the
degree of national consensus
needed to fully implement the
equity provisions of the
Constitution at a time of growing
fiscal disparity, Boadway posed
the question: "How far does
national social citizenship as
opposed to provincial social
citizenship extend? Do we define
our sharing community primarily
at the national level or at the
provincial level?" There are three
major federal transfer programs
to the provinces, which currently
total some $60 billion, or 25% of
all federal program spending.
The Canada Health
Transfer accounts
for 47.5% of the
transfer
budge;t
t h e
Canada Social
Transfer (CST)-targeted at social
assistance and post-secondary
education, early childhood
development and child careaccounts for 20%; and the $15.5
billion equalization program
accounts for one quarter of
federal transfers. In December
2011, the federal government
announced major reductions in
the rate of growth of transfers
which will add to the fiscal
pressures
facing
most
provinces, and have major
consequences for inter-provincial
equity. It changed the formula for
increasing health transfers from
6% per year to nominal GDP
growth (estimated to be about
4% annually). This will reduce
what the provinces would have
received based on the previous
funding formula by an estimated
$36 billion for the ten-year
renewal period starting in 201718, compared to what the
government had committed to
four years earlier. It also formally
changed the formula to a per
capita cash transfer. This will
disadvantage provinces with a
higher proportion of older
citizens, since health spending
for people over 65 is six times
higher than that of the general
population. The Canada Social
Transfer will grow at 3% annually,
at least until 2018- 19, a slower
rate than the Canada Health
Transfer, which means that its
share of overall transfers will
continue to shrink. The federal
equalization program, in
operation
since
1957,
supplements
provincial
expenditures for all social
services, on the clear recognition
that Canadian citizens rightfully
expect a certain level of service
and support, irrespective of
where they live. When the
program was set up, Alberta
was a net beneficiary of the
program, though swelling oil
wealth soon moved it out of that
category. The Canadian
Constitution (section 36-2)
enshrines
equalization,
committing
the
federal
government "to the principle of
making equalization payments to
ensure
that
provincial
governments have sufficient
revenues to provide
reasonably comparable
levels of public services
at
reasonably
comparable levels of
taxation." The goal of
the
program is to mitigate
the fiscal disparities among
provinces by bringing the
revenue-raising capacities of the
"have-not" provinces up to a
national average standard.
Critical in the calculation of fiscal
disparities is the treatment of
provincial revenues from natural
resources, which has varied
from 100% inclusion to 0%
inclusion in the equalization
formula over time. Currently,
50% of oil and gas revenues are
included in the calculation. Since
only one half of Alberta's oil
revenues are included in the
equalization formula, the gap
between its fiscal capacity and
that of the other provinces is
further skewed. In 2012, Alberta's
fiscal capacity was 166% of the
national average, double
Quebec's (83%), and almost
double Ontario's (93%) fiscal
capacity. The equalization
system was changed in 2009,
with total payments being set as
a percentage of a GDP ceiling
(3-year moving average) instead
of a national standard, thus
making a pool of funds available
to eligible provinces. Relative
fiscal capacity determines
eligible provinces' share of the
pool. This has altered the original
purpose of equalization from
needing to bring all provinces up
to a standard to getting a share
of available funds, and as such
is inconsistent with the equity
provisions of the Constitution.
The
December
2011
announcement extended these
changes to at least 2018/19. This
is estimated to reduce
equalization transfers by over $3
billion per year compared to the
previous formula. With the ability
of the program to bring all
provinces up to an average
standard no longer possible,
growing inequality of fiscal
capacity among the provinces will
increasingly reflect the uneven
distribution of petroleum riches
within Canada. Former Bank of
Canada governor David Dodge
estimates Alberta's fiscal
capacity could reach 180% of the
national average by 2020, and by
an even greater amount if oil
sands growth continues at its
current pace. The Council of the
Federation working group
estimates that the total loss of
revenue from the combined cuts
to all major transfers to the
provinces and territories over the
five years from 2014/15 to 2018/
19 will be $23.3 billion. The
funding formulae ensure that
reduced rates of growth will
continue
beyond
2019.
Interprovincial trade restructuring
in the wake of the petro-boom is
also affecting both inter-provincial
and inter-personal distribution of
oil wealth. The Bank of Canada
data demonstrates that goods
exports from central Canada to
Alberta during 2002-08 declined
in absolute terms despite the
rapid rise in Alberta's demand.
This shortfall was offset by
increased exports of servicesmainly transportation, mining,
financial, and related legal and
engineering services from central
Canada to Alberta. Nevertheless,
the increase in total exports to
Alberta did not make up for the
reduction in Central Canada's
international exports during this
period. Morover, the benefits of
these internal trade shifts are
being unevenly distributed
among the other provinces.
Manufacturing workers who lost
their jobs did not move into these
high-income services jobs, but
rather moved to low-income,
often temporary services jobs, or
simply were not able find new
jobs. In all likelihood, this
adjustment has worsened interpersonal income inequality.
Interpersonal Inequality Taxes are
an important mechanism for
redistributing income (including
petro-wealth) in Canada. Tax
rates on personal incomes and
¡’±Ï B@AE
investments of the richest
Canadians have declined
dramatically over the last 20
years,
reducing
their
redistributive capacity. Policy
changes-from trade and
investment
liberalization
agreements to tax reductions; to
loopholes and shelters favouring
the richest income groups and
large corporations; to cuts to
health care, education, and
social transfers to provinces and
federal programs such as
unemployment insurance-have
resulted in inequality growth in
Canada which has been among
the fastest in the OECD.
Growing inequality is being led by
the extraordinary income gains of
the richest 1%, who took home
almost one-third of all gains from
growth in national income from
1997 to 2007. Its share of the
national income pie was the third
highest in the OECD, behind the
U.S. and the U.K. It's growth has
been mirrored by the rapid
growth
of
corporate
concentration.
Earnings
inequality is high in Canada.
According to the OECD, the top
10% of full-time workers earn 3.7
times as much as the bottom
10%. The incidence of low-wage
workers in Canada (defined as
those earning less than two-thirds
the median wage) stands at
22%, which is amongs the
highest in the OECD. Real
median incomes of the richest
10% of households have been
growing almost twice as fast
(1.6% per year) as those of the
poorest 10% (0.9% per year)
since the mid-1980s. In Alberta,
the median household income,
the highest in Canada, rose by
16% from 2002 to 2009, while
Canada's median income
remained flat-at the same level it
was in 1976. Most income
groups appear to be benefiting to
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
13
some extent from the petroboom, but inequality in Alberta,
among the highest in Canada,
has risen during the boom. Its
GINI coefficient index, the
standard international measure
of inequality, rose from 0.30 to
0.34 between 2002 and 2009
suggesting that the gains are
going disproportionately to upper
income groups. The Canadian
GINI index stands at 0.32 and
Norway's is substantially lower
at 0.22. (The lower the index
level, the lower the level of a
country's inequality.) Due to the
combination of the petro-boom
and the low flat tax on personal
income and other tax breaks,
the very wealthiest Albertans are
reaping the biggest income
gains. The richest 1% had a
much higher share of the
provincial income pie than the
average top Canadian 1%'s
share in 2009-14.4% compared
to 10.9% The average income
of Alberta's richest 1% in 2009
was $672,100, compared to an
average of $422,400 for the
richest 1% Canada-wide.127
Alberta's share of super-rich
Canadians (income greater
than $500,000) grew from 20%
to 25% from 2002 to 2008,
despite Alberta's having only
10% of the population.
Petroleum wealth, due to
equitable labour relations,
progressive taxes, and a
generous social welfare system,
is equitably distributed amongst
the population and regions of the
country. Has among the lowest
income inequality in the world.
Since the mid-1990s there has
been a rapid growth of income
inequality driven by the 1% in
Canada-now amongst the
highest in the OECD. This has
been accompanied by the
reduction in social program
spending. There has been
growing interprovincial disparity in
income and fiscal capacity with
Alberta pulling away from the rest.
Government
redistribution
mechanisms have been greatly
weakened, exacerbating these
trends. Inequality in Alberta has
grown during the boom, and it is
home to a rapidly growing share
of Canada's super-richly much
larger than in other provinces, and
this does not include a growing
number of illegal migrants who
have stayed on after their work
permits have expired. In 2011,
Alberta accounted for one-third of
temporary foreign workers in
Canada, more than any other
province. Both the Alberta
government and employers
expect a major expansion of the
temporary foreign workers
program over the next five years.
Unlike past oil booms, the foreign
worker influx has eclipsed inmigration from provinces
experiencing
high
unemployment. It has now
surpassed the influx of
permanent resident workers
through traditional immigration
channels. Furthermore, this
wave of temporary foreign
workers, unlike its predecessors,
is largely unskilled. Although
temporary foreign workers legally
possess the same rights as all
Alberta workers, in practice
enforcement of Alberta's laws is
complaintsdriven. And temporary
foreign workers don't complain
since they are beholden to
employers for their wages as well
as their right to remain in the
country. There is widespread
evidence of violations of the
Alberta labour code against
temporary foreign workers.
During the recession, employers
were allowed to retain temporary
foreign workers while laying off
domestic workers. According to
Athabaska
University
researchers Beretson and
Foster, it appears that employers
are using temporary foreign
workers, not as a temporary
solution to labour shortages in a
booming economy, but as a
means of long-term wage
suppression. This "solution" is
creating a growing underclass of
vulnerable workers that serves to
reduce the bargaining power of
unions and constrain the wages
of workers more broadly.
65th birthday celebration of Indian Pablo
Neruda-Pash celebrated in Brampton
People's Voice Forum Brampton celebrated 65th
birthday of highly revered poet of
Punjab, Avtar Singh Pash who
was gunned down by Punjabi
extremist on March 23rd, 1988.
He was only 37 when he took his
last breath but his glory continue
to grow leap and bound each
passing years. Most of his poetry
work has been translated in all
major languages of India including
English. At least three person
presided over the informal
meeting in the memory of Pash
who has been directly associated
with the legend poet.
Kulwinder
Khera;
representing 'Kalamo Da Kafila'
shared his memories with Pash
and gave details inch by inch of
the time spent with the poet. He
recited his poem which he wrote
after hearing the news of brutal
murder of Pash. He connected
March 23rd, the day of Bhagat
Singh's martyrdom to the
mindless murder Pash, narrating
details that nothing has changed
since 1931. Mr Khera underlined
the relevance of thoughts
propagated by Pash that they will
continue to gain attraction as long
as the economic divide remains
in the society.
Long associate of Pash,
Comrade Lal Singh Bains shared
his political experiences with the
poet and said, we hardly see such
level of political commitment as
the Pash used to have, he had
immaculate understanding to
Marxism and his analysis of local
and international political situation
was tremendous. That was the
real key to understand his poetry.
He fought fearlessly for the
landless peasants and workers
and faced indiscriminate torture
of the state head on.
Navkiran Sidhu from North
American Rationalist Society also
shared his meeting with Pash at
Deshbhakt Yadgaar Hal,
Jalandhar in a function and met
him. He was astonished to see
his simplicity and said, 'Are you
Pash? And Pash replied in his
own funny way, 'Why, Pash
would have a tail on his back'?
Navkiran Sidhu said, that he
consider Pash sitting next to
Bhagat Singh when the question
arise about study, commitment
and dedication for Indian socialist
revolution.
Poet, Onkan Singh Preet,
defined Pash's poem on dreams
and explained why dreams are
important for any living society. A
dreamless society or dreamless
youths are nothing but dead.
Harparminder Gadri, shared
his college hostel time memories
when Pash along with his friend
would arrive his room in the
middle of night and start reciting
poems, using kitchen utensils as
his musical instruments. He said,
Pash name and his work will
always be a source of inspiration
for working class and their
struggle against capitalism and
fight against imperialism.
Surprisingly, People's Voice
Forum found out that it was first
birthday celebration ever
conducted in GTA in the memory
of Pash and later resolved to
carry on this event every year on
September 12. Shamshad
Elahee Shams conducted the
event while CPC Brampton
North candidate Harinder Pal
Hundal, Prof Chanan Cheema,
Sukhchain Dhillon, Mr Thind,
Sumeet Bains were amongst
those who were present in the
event. Famous singer; Baljit
Bains, sang Pash poem to
enlighten the audience. Later, all
participants enjoyed food and
beverages which they brought
along at the house of
Harparminder Singh Gadri in
Brampton.
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
¡’±Ï B@AE
14
Canada Federal Election 2015: a responsibility
Ask loudly before polling your
vote, get real promise and
choosedeserving candidate to
manage your country.
Into the longest election
Canadians now have a critical
decision to make about the
direction of our country-and lots of
time to make it.Both the NDP and
the Liberals have vowed to launch
an inquiry into Canada's missing
and murdered indigenous
women.However, some party
promises, such as the NDP,
Conservative and Green pledges
to lower taxes for small
businesses, run counter to the
centre's platform, which calls for
them to be increased to 15 per
cent from 11 per cent.It's a means
by which voters can compare the
different platforms to see what is
out there and what progressive
measures might be missing. This
is up to voters to decide which
party best reflects that. Demand
for better life for all- job security,
good social security and good tax
collection and its pro-people
investment.
Good Jobs
J Retrain down-sized workers.
J Ensure the federal minimum
wage is within 60 per cent of
average industrial wage.
J Reserve 20 per cent of federally
funded infrastructure jobs for
youth.
J Invest $500 million annually for
First Nations training and
employment.
J Support collective bargaining.
J Create incentives for employers
to hire, train and promote
workers from marginalized
groups.
J Create a national affordable
tuition plan.
Good Safety Net
J Fix Employment Insurance.
J Increase Canada Pension plan
by 200 per cent.
J Cancel income-splitting for
seniors and boost the
Guaranteed
Income
Supplement for low-income
seniors.
J Restore eligibility for Old Age
Security to age 65 instead of 67.
J Launch a national plan to help
people with disabilities.
J Double the National Child
Benefit Supplement to reduce
child poverty by 26 per cent and
lift 236,000 kids out of poverty.
J Work with provinces to create
a national anti-poverty strategy.
Good Public Programs
J Create a national affordable
housing strategy.
J Implement $10-a-day child care.
J Launch national pharmacare
program.
J Introduce national dental care for
children under age 15.
J Enact a national plan to address
violence against women and
launch inquiry on missing and
murdered Indigenous women
and girls.
J Create a Green Infrastructure
Fund.
Progressive Taxation
J Restore corporate tax rate to 22
per cent, just below the 2006
rate.
J Increase small business taxes
to 15 per cent from 11 per cent.
J Introduce a new tax bracket of
35 per cent on incomes above
$250,000.
J Tax income from capital gains
the same as employment
income.
J Implement
a
financial
transaction tax.
J Eliminate the tax exemption for
corporate
meals
and
entertainment expenses such
as private boxes at sports
events.
J Introduce an inheritance tax of
45 per cent on inheritances
worth $5 million or more.
The correct selection of real
leaders is great responsibility.
Choose the deserving one, who
can keep your promises. What
questions do you hope will be
asked and answered? What you
expect from your leaders?
-There are at least 135,000
fewer young Canadians working
today than in 2008. Youth
underemployment is an even
bigger problem, with a large
number of youth with postsecondary education employed in
low-skilled jobs in retail or food
services. What is your plan for
dealing with youth unemployment
and underemployment?
-We'll likely be in a recession
by the time the election is
underway, although we've been
having weak growth ever since the
Great Recession. What is your
plan to get us out of this recession
and the slow growth that preceded
it?
-Investor-state dispute
settlement (ISDS) allows foreign
corporations to sue states for
compensation whenever they feel
a policy or regulation interferes with
their investment or profit
expectations. Because of NAFTA,
Canada is now the most-sued
developed country in the world.
Will your party oppose the
inclusion of ISDS in the CanadaEU Comprehensive Economic
and Trade Agreement (CETA),
especially given that ISDS is so
unpopular in Europe that it
threatens to block CETA's
ratification?
-During
this
year's
parliamentary and senate hearings
into recent anti-terrorism legislation
(bills C-51 and C-44), virtually
every witness urged the
government to improve on
Canada's accountability regime for
national security, yet the
government ignored them. Public
and parliamentary oversight of
Canada's security activities will be
all the more important in light of the
controversial new powers given to
CSIS in the Anti-Terrorism Act
2015 to detain people and disrupt
potential threats to Canada. How
will you and your party make sure
these new powers are not abused,
and that Canada's security
agencies are held to account for
their actions? Will you promise to
have Canada finally adopt the
recommendations of the Arar
Commission with respect to
oversight of Canada's too-oftenunaccountable national security
agencies?
-A national child care
program is long overdue. It would
greatly benefit Canadian families,
create good, green jobs, and would
have significant benefits for the
economy. If your party is in
government, will you implement a
national child care program?
-What do you plan to do for
the middle class besides offering
more tax cuts, given that tax cuts
deprive us of needed revenue to
invest in public programs that
benefit everyone?
-Supply management is a
$27 billion industry that supports
thousands of family farms and
rural communities in all regions of
the country. Producers receive
prices that cover their cost of
production and provide a fair
return, while consumers benefit
from having a fresh, local supply
of milk, eggs and poultry at
reasonable prices. Supply
management is under attack in the
proposed
Trans-Pacific
Partnership (TPP) agreement. Will
your party fully protect supply
management from any erosion by
the TPP?
Many Canadians recognize
that the current economic strategynarrowly focused on resource
extraction industries like oil, gas
and mining-is both economically
and environmentally risky. How do
you plan to do to create
meaningful, sustainable, familysupporting jobs across Canada?
-Given the crucial role that
unions played in forming the
Canadian middle class, and the
fact that declining unionism is now
contributing to the shrinking of the
middle class, what is your position
on unions in Canada? How do
you see government's role in
promoting unionism?
-Canadians trust their
government to protect their health,
safety and environment. The LacMégantic rail disaster broke that
trust and exposed multiple
regulatory failures behind the
accident. The government
assures us that it is taking all
necessary measures to ensure
transportation of oil by rail is safe.
It cites the 2014 Transportation
Safety Board report as the last
word. However, there remain too
many unanswered questions
about the fundamental causes. As
with other major industrial
accidents, would you call a public
inquiry into Lac-Megantic to get to
the bottom of what went wrong to
make sure it never happens
again?
-Canada recently was the
target of pointed criticism from the
UN Human Rights Commission
regarding our treatment of First
Nations, missing and murdered
Indigenous women, and refugees.
What tangible steps will be taken
to meet our international human
rights obligations in these and
other key areas identified by the
UNHRC? What mechanisms will
be put in place to ensure that the
public funding required to honour
these commitments is adequate,
sustained and guaranteed-and
meets the needs that have been
identified by the communities most
affected?
-How will your party
implement the recommendations
of the Truth and Reconciliation
Commission? How will you work
with First Nations peoples to
improve living conditions on
reserves and social and economic
opportunities? Will you remove the
cap on federal funding to Aboriginal
communities and reinstate the $20
million annual funding for Aboriginal
organizations that was cut in
2012?
-Violence against women
directly affects millions of women
and girls in Canada at a cost to
the economy of over $12 billion
annually. Rates of violence
against women have changed
little over the past decade. If
elected, what would you do to end
violence against women?
-In Canada, the lack of
access to safe abortion services
is an ongoing obstacle and barrier
for those who choose to terminate
their pregnancies, particularly for
individuals living in rural or remote
areas. Despite having the
necessary power, responsibility
and authority to ensure that
abortion services are provided
without financial or other barriers,
the current federal government
has not taken any action to
address the discriminatory
abortion policies of provinces that
contravene the Canada Health
Act.
-If elected, how will your
party address access to abortion
across Canada? Would your
Government withhold cash
contributions to provinces that fail
to ensure the availability and
accessibility of abortion services,
as outlined in the Act?
-Scientists tell us that some
two-thirds to 80% of the world's
proven fossil fuel reserves need
to stay undeveloped due to
climate change, and this
percentage could be much higher
for Canada. How should Canada
respond to this challenge and
what kind of leadership should the
federal government play?
¡’±Ï B@AE
√∞¡≈Ò√≥Ú≈Á
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
15
Óπ¡≈¯∆ Á∆ Ë≈È≈ È≈Ò ‹∞«Û¡≈ Í≥Ê’ √≥’‡
ÁÒ‹∆ ¡Ó∆
‚∂≈ √º⁄≈ √ΩÁ≈ Á∂ Óπ÷∆ ˘ Óπ¡≈¯
’È Á≈ Í≥‹ «√≥ÿ √≈«‘Ï≈È Á∂ ¯À√Ò∂
Á≈ «ÚÚ≈Á «Úº⁄ ÍÀ‰≈ Â’∆ÏÈ ÂÀ¡
√∆Õ «√≥ÿ √≈«‘Ï≈È ¡Â∂ ‚∂≈ √º⁄≈ √ΩÁ≈
«Ú⁄’≈ ‘؉ Ú≈Ò∆ «’√∂ Ú∆ ◊ºÒÏ≈Â
Á≈ «‹¿∞∫ Á≈ «Â¿∞∫ ÍzÚ≈È ’∆Â∂ ‹≈‰
Á∆ √≥Ì≈ÚÈ≈ ÿº‡ ‹≈ÍÁ∆ √∆Õ ‹ÁØ∫ ‚∂≈
√º⁄≈ √ΩÁ≈ Á∂ ¡√ Ú≈Ò∂ «¬Ò≈’∂ «Úº⁄
«’√≈È ‹Ê∂ÏÁ
≥ ∆¡ª ËÈ≈ Á∂ ‘∆¡ª ‘È
¡Â∂ ‚∂≈ Óπ÷∆ ◊∞Ó∆ ≈Ó ‘∆Ó «√≥ÿ
«¬≥√ª Á∆ Á»‹∆ «¯ÒÓ “ÓÀ√‹
≥  ¡≈¯ ◊Ω‚ÁØ ” ÍÁ≈Í∂ Ù ‘Ø ¬ ∆ ‘À ª Í≥ ‹ «√≥ ÿ
√≈«‘Ï≈È Á≈ ¯À√Ò≈ ¡≈«¬¡≈ ‘ÀÕ «¬º’
Í≈√∂ «’√≈È ‹Ê∂ Ï ≥ Á ∆¡ª «√¡≈√∆
Í≈‡∆¡ª Á∂ “‘ÓÁÁ∆ ‹Â≈¿∞‰” ¡≈¬∂
¡≈◊»¡ª ˘ ÁπÂ’≈ ‘∆¡ª ‘È ¡Â∂ Á»‹∂
Í≈√∂ “«√º÷ ‹Ê∂ÏÁ
≥ ∆¡ª” È∂ «√≥ÿ √≈«‘Ï≈È
Á∂ ¯À√Ò∂ ˘ ºÁ ’ «ÁºÂ≈ ‘ÀÕ ÁØÚª «Úº⁄
«¬º’ Â≥Á √ªfi∆ ‹≈ÍÁ∆ ‘À «’ «’√≈È
‹Ê∂Ï≥Á∆¡ª È∂ «√¡≈√∆ ¡≈◊»¡ª Á∆
‘ÓÁÁ∆ ˘ ’≈◊∞˜≈∆ È≈ÒØ∫ «È÷Û∆ “Ó»‘
≥
«Á÷≈¬∆” ¡Â∂ “«√º÷ ‹Ê∂Ï≥Á∆¡ª” «√≥ÿ
√≈«‘Ï≈È Á∂ ¯À √ Ò∂ ˘ “Í≥ Ê Á∆¡ª
Ì≈ÚÈ≈Úª” È≈Ò «÷ÒÚ≈Û ’≈ «ÁºÂ≈
‘ÀÕ «¬‘ ÁØÚ∫∂ Ó√Ò∂ «¬º’Ø Ú∂Ò∂ Í∂Ù ‘ج∂ ‘È
¡Â∂ «¬È∑ª Á≈ ‹Óª‹ØÛ∑ √Ó≈‹ Á∆¡ª
װfi
º ∆¡ª Íª Á∆ ÙÈ≈ı ’È «Úº⁄
√‘≈¬∆ ‘Ø √’Á∂ ‘ÈÕ
Óπ ¡ ≈¯∆ Á≈ √π ¡ ≈Ò ’¬∆¡ª
‘Ú≈«Ò¡ª È≈Ò Ò◊≈Â≈ ’¬∆ √≈Òª ÂØ∫
⁄⁄≈ Á≈ «ÚÙ≈ Ï«‰¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ‘ÀÕ ‹∂
’Ω Ó ªÂ∆ ͺ Ë  ¿∞ µ Â∂ ’À È ∂ ‚ ≈ ¡Â∂
¡≈√‡∂Ò∆¡≈ «Úº⁄ Ó»Ò Ú≈√∆¡ª È≈Ò
È√Ò∆ ÚÂ∆∂ Ò¬∆ Óπ¡≈¯∆ Ó≥◊‰ Á≈
¡ÓÒ Ù∞» ‘Ø«¬¡≈ ‘À ª Á»‹∆ ¡≈ÒÓ∆
‹≥◊ ÁΩ≈È ’Ø∆¡≈ ¡Â∂ ⁄∆È Á∆¡ª
¡Ωª (’≥Î‡ Ú»ÓÈ
À ) È≈Ò ‹≈Í≈È∆ ¯Ω‹
Á∆¡ª ÚË∆’∆¡ª ‘∞ ‰ º ’ √’≈∆
Óπ¡≈¯∆ Á∆ Ó≥◊ ωÁ∆¡ª ‘ÈÕ «¬‘
√π¡≈Ò Áº÷‰∆ ¬∂Ù∆¡≈ «Úº⁄ «Î’» Î√≈Á
Á∂ ‘Ú≈Ò∂ È≈Ò ¡≈¿∞∫Á≈ «‘≥Á≈ ‘ÀÕ «¬È∑ª
√π¡≈Òª Á≈ √Ó’≈Ò∆ «√≈ «¬«Â‘≈√
«Úº⁄ Á‹ ‘ج∆¡ª «Ëª Á∆ È∞Ó≈«¬≥Á◊∆
È≈Ò ‹∞ÛÁ≈ ‘ÀÕ ¡≈ı ’Ω‰ Óπ¡≈¯∆ Ó≥◊
√’Á≈ ‘À ¡Â∂ «’√ ÂØ∫ Óπ¡≈¯∆ Ó≥◊∆ ‹≈
√’Á∆ ‘À? Óπ¡≈¯∆ Ó≥◊‰ ¡Â∂ Óπ¡≈¯
’È Á∆ ÔØ◊Â≈ ’∆ ‘À? Óπ¡≈¯∆ ÁØ «Ëª
Á∂ «٫¡ª «Úº⁄ ¡«‘Ó ’Û∆ ωÁ∆ ‘À
‹Ø ̱’≈Ò ¡Â∂ Ì«Úº÷ ˘ Ó∆Ò ÍºÊ Ú‹Ø∫
Ú≥‚Á∆ ‘ÀÕ «¬‘ ’Ò∂Ù ˘ ¡º◊∂ È≈ ÂØÈ
Á≈ √ÓfiΩÂ≈ ‘Ø √’Á∆ ‘ÀÕ «¬‘ «Ï‘Â
«٫¡ª Á∆ Ïπ«È¡≈Á ‘Ø √’Á∆ ‘ÀÕ «¬‘
«’√∂ Ó’√Á º’ Í‘∞⁄
≥ ‰ Á∆ ‹∞◊ ‘Ø
√’Á∆ ‘ÀÕ «¬‘ Ó√«Ò¡ª Á≈ «⁄’≈Ò∆
‘ºÒ ‘Ø √’Á∆ ‘À Í ÎΩ∆ Ò≈‘∂ Á≈ √ϺÏ
Ú∆ ‘Ø √’Á∆ ‘ÀÕ
Í≥‹≈Ï Á∂ ÓΩ‹Á
» ≈ √π¡≈Ò ÂØ∫ Í«‘Òª
«¬‘ ‹≈‰È≈ ˜»∆ ‘À «’ Óπ¡≈¯∆ Ó≥«È¡≈
«’√ ˘ ‹≈ √’Á≈ ‘À Õ ’∆ «¬º ’
ÓπÒ≈’≈Â, «¬º’ «⁄º·∆ ‹ª ÿ‡È≈ Óπ¡≈¯∆
‘Ø √’Á∆ ‘À? ‹∂ «¬‘ «’√∂ ÍÛ⁄ØÒ Á≈
ÈÂ∆‹≈ ‘À ª ‘Ø √’Á∆ ‘ÀÕ Óπ¡≈¯∆ Á≈
¡«‘√≈√ ÁØ «Ëª ˘ ¡«‹‘∆ √ªfi∆ √Ø⁄
È≈Ò ‹ØÛÁ≈ ‘À «’ Ï∆Â∂ √Ó∂∫ Á∆ ‘؉∆
Úº‚∆ ˆÒÂ∆ √∆Õ ‘ÓÒ≈Ú «Ë Óπ¡≈¯∆
Á∆ √Ø⁄ º’ Í‘∞⁄
≥ ‰ Ò¬∆ ¡≈͉∆ ‘¿±Ó∫À
ÂØ∫ ¤∞‡’≈≈ Í≈¿∞∫Á∆ ‘À ¡Â∂ ¡≈͉∆
ˆÒÂ∆ ˘ Á∞√ ’È Á∆ ’∆Ó Á∂‰
˘ «Â¡≈ ‘∞Á
≥ ∆ ‘ج∆ ˆÒÂ∆ Á∂ Áπ‘≈¡
«ıÒ≈¯ Í∂ÙÏ≥Á∆¡ª ’Á∆ ‘ÀÕ «¬√ È≈Ò
ͤÂ≈Ú∂, Óπ¡≈Ú˜∂, √˜≈ ¡Â∂ Í∂ÙÏ≥Á∆¡ª
Á≈ ∞fi≈È Ò◊≈Â≈ ⁄ºÒÁ≈ ‘ÀÕ Óπ¡≈¯∆
«¬√ ∞fi≈È Á∂ «’√∂ ¯À√Ò≈’∞È ÍÛ≈¡
¿∞µÂ∂ √«‘‹ »Í «Úº⁄ Á‹ ‘∞Á
≥ ∆ ‘ÀÕ Á»‹∂
ÙÏÁª «Úº⁄ Óπ¡≈¯∆ ¡ÓÒ Á≈ √Ó∆
¡ÀÒ≈È ‘∞Á
≥ ∆ ‘ÀÕ «¬√ ¡«‘√≈√ ¡Â∂ ¡ÓÒ
ÂØ∫ «ÏȪ Óπ¡≈¯∆ «√¯ Ï⁄≈¡ Á≈ Â∆’≈
‘∞Á
≥ ∆ ‘À ‹ª ¡Ë∆È◊∆ ÍzÚ≈È ’È Á∆
√Ó Ï‰ ‹ªÁ∆ ‘ÀÕ «¬‘ Ú’Â∆ ÍÀ∫ÂÛ≈
Ú∆ ‘Ø √’Á∆ ‘À ¡Â∂ ÏÁÒ∂ ‘≈Ò≈ «Úº⁄
÷πÁ◊˜∆ Á≈ ÈÓ»È≈ Ú∆ ‘Ø √’Á∆ ‘ÀÕ
ÓΩ‹Á
» ≈ Ó√Ò∂ ¿∞µÂ∂ «Ò÷∆¡ª ◊¬∆¡ª
ÁØÚ∂∫ «⁄º·∆¡ª «Úº⁄Ø∫ ’∞fi È∞’Â∂ «¬È∑ª
«Í¤Ò∆ Ì≈ÚÈ≈ ˘ ¿∞‹≈◊ ’Á∂ ‘ÈÕ
√≈Ë≈ ’≈ˆ˜ ¿∞µÂ∂ «Ò÷∆ ‚∂≈ Óπ÷∆ Á∆
«⁄º·∆ Á≈ «ÚÙ≈ “ˆÒÂΫ‘Ó∆¡ª” ’≈È
ÍÀÁ≈ ‘ج∂ «ÚÚ≈Á Á≈ “√ÍÙ‡∆’È” ‘ÀÕ
Á»‹∂ Í≈√∂ «√≥ÿ √≈«‘Ï≈È È∂ ¡≈͉∂
◊∞ÓÂ∂ «Úº⁄ «¬√ «⁄º·∆ ˘ “«÷Óª Ô≈⁄È≈
ͺÂ” ’≈ «ÁºÂ≈ ‘ÀÕ ‚∂≈ Óπ÷∆ Á∆ «⁄º·∆
¿∞µÂ∂ Á√Âı ’È ÂØ∫ Í«‘Òª “«÷Ó≈
Á≈ ‹≈⁄’” «Ò«÷¡≈ ‘ÀÕ «¬È∑ª «⁄º·∆¡ª
ÂØ∫ √≈¯ ‘À «’ «’‘Û∆ «Ë «’√ ÙÏÁ
Á∆ ÚÂØ∫ ’È≈ ⁄≈‘∞Á
≥ ∆ ‘ÀÕ
¡ıÏ≈ª «Úº⁄ ıÏª ¤Í∆¡ª ‘È
«’ ‚∂≈ Óπ÷∆ ¡Â∂ ÙzÓ
Ø ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ Á∂
ÍzË≈È Á∆ ÓπÏ
≥ ¬∆ «Úº⁄ ‘ج∆ ÏÀ·’ È∂ «¬È∑ª
«⁄º·∆¡ª Ò¬∆ ≈‘ ͺË≈ ’∆Â≈ √∆Õ ÓπÏ
≥ ¬∆
«Úº⁄ «Â¡≈ ‘Ø ’∂ “ÓÀ√‹
≥  ¡≈¯ ◊Ω‚ÁØ” Ï≈’∆ ÓπÒ’ Úª◊ Í≥‹≈Ï Á∂ «√È«Ó¡ª
«Úº⁄ ÍÁ≈Í∂Ù ‘ج∆ ‘ÀÕ «¬√ «¯ÒÓ Á∆
"Hiring Full and Part Time
mechanics"
Open 7 days a week and,
make it nice
ÓΩ‹Á
» ≈ ’∂∫Á √’≈ È≈Ò «Ú⁄≈Ë≈’
√ªfi ¡Â∂ ¡«Ë¡≈ÂÓ’Â≈ ≈‘∆∫ ÒØ’
Ó√«Ò¡ª ˘ ºÁ ’È Á∆ ‹∞◊ Ï≈∂
Úº÷≈ Ò∂÷ Á’≈ ‘ÀÕ «¬√ Â∑ª «Ò÷∆¡ª
◊¬∆¡ª «⁄º·∆¡ª «Íº¤∂ «¬º’ ÒßÓ≈ ¡ÓÒ
‘ÀÕ «¬√ «ÚÚ≈Á Á∂ Ù∞» ‘؉ ÂØ∫ Ï≈¡Á
‚∂≈ Íz∂Ó∆¡ª ¿∞µÂ∂ ’¬∆ Â∑ª Á∆¡ª
Í≈Ï≥Á∆¡ª Ò◊≈¬∆¡ª ◊¬∆¡ª √ÈÕ ¿∞√
Ú∂Ò∂ «¬º’ Í≈√∂ ◊∞Áπ¡≈«¡ª «Úº⁄ ‚∂≈
ÍzÓ
∂ ∆¡ª ˘ “ÓπÛ ’∂ Í≥Ê «Úº⁄ Ù≈«ÓÒ ’È”
Á≈ ∞fi≈È ⁄º«Ò¡≈ √∆ ¡Â∂ Á»‹∂ Í≈√∂ ¿∞Ȫ∑
Á∂ Ó«È¡ª-Í«È¡ª «Úº⁄ ◊∞» ◊z≥Ê
√≈«‘Ï Á∆ ÙÓ»Ò∆¡Â ˘ ‹Ï∆ Ø«’¡≈
«◊¡≈ √∆Õ ’∞fi √Ó∂∫ Ò¬∆ ‚∂∂ Á∂ ÍÀ’
Ø ≈ª
˘ Ó«È¡ª-Í«È¡ª Á∆¡ª √Óª
Í»∆¡ª ’È Ò¬∆ √≥ÿÙ ’È≈ «Í¡≈
√∆Õ ¿∞√ Ú∂Ò∂ «¬‘ ÁÒ∆Ò «ÁºÂ∆ ‹ªÁ∆
√∆ «’ ‘∞ ’ Ó≈È «√¡≈√∆ «Ë ‚∂  ∂
Ú≈«Ò¡ª ˘ ’ª◊√ ˘ Ú؇ª Í≈¿∞‰ Á≈
√Ï’ «√÷≈ ‘∆ ‘ÀÕ
«Í≥‚ª «Úº⁄ ÒØ’ª È∂ ‘ΩÒ∆-‘ΩÒ∆
¡«‘√≈√ ’ «Ò¡≈ «’ ‚∂≈ ÍzÓ
∂ ∆¡ª ¡Â∂
«√º÷ ͤ≈‰ «Úº⁄ «˜¡≈Á≈ ‡’≈¡ È‘∆∫
‘ÀÕ «˜¡≈Á≈Â ÒØ’ √«‘‹ √πÌ≈¡ ‘∆
‚∂∂ ¿∞µÂ∂ ‹ªÁ∂ ‘È ¡Â∂ ¡≈ʉ-√Ú∂
◊∞Áπ¡≈∂ ‘≈˜∆ ÌÁ∂ ‘ÈÕ ’∞fi √Ó∂∫ Á∆
ÌÛ’≈‘‡ ÂØ ∫ Ï≈¡Á «˜¡≈Á≈Â
«¬Ò≈«’¡ª «Úº⁄ √Ó≈«‹’ ͺË ¿∞µÂ∂ «¬‘
Ó√Ò≈ √πÒfi «◊¡≈ Í ‚∂≈ ÍzÓ
∂ ∆¡ª Á∆
È≈Ó ⁄⁄≈ Á∂ Ó≈ÓÒ∂ «Úº⁄ ’≈«¬Ó «‘≈Õ
«√¡≈√∆ ͺ÷∫Ø ‚∂∂ È∂ ÙzÓ
Ø ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ
È≈Ò ‡’≈¡ Á≈ ≈‘ ¡ı«Â¡≈ È‘∆∫
’∆Â≈Õ ‚∂∂ È∂ Òßÿ∆¡ª ÒØ’ √Ì≈ ⁄؉ª
«Úº⁄ Ì≈‹Í≈ Á∆ ‘Ó≈«¬Â Á≈ ¡ÀÒ≈È
’∆Â≈ ¡Â∂ Ï≈¡Á «Úº⁄ ÓØÁ∆ √’≈
Á∆¡ª √¯≈¬∆ ÔØ‹È≈Úª Á≈ ¡ÒßÏÁ≈
Ú∆ Ï«‰¡≈Õ ¡ÓÒ «Úº⁄ ÙzÓ
Ø ‰∆ ¡’≈Ò∆
ÁÒ ¡Â∂ ‚∂≈ √º⁄≈ √ΩÁ≈ «Úº⁄ ‘∞‰ ’ج∆
‡’≈¡ È‘∆∫ ‘ÀÕ ‚∂∂ ¡Â∂ ÙzÓ
Ø ‰∆ ¡’≈Ò∆
(Ï≈’∆ √¯≈ BH ”Â∂)
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
¡’±Ï B@AE
16
““⁄≈ȉ Á∂ Ï∆‹ Ï∆‹Á≈ È≈‡’ √Ó≈◊Ó ‘Ø «ÈÏ«Û¡≈””
Ù‘∆Á ’Â≈ «√ßÿ √≈Ì≈ ¡Â∂
ˆÁ∆ Ù‘∆Áª Á∆ ÙÂ≈ÏÁ∆ Ù‘∆Á∆
Ú∑◊
∂ „
ß È±ß √Ó«Í Íz◊
Ω À«√Ú ’Ò⁄Ò
¡À√√
Ø ∆¬∂ÙÈ ’ÀÒ◊∆ ÚÒØ∫ ¡≈͉≈ ¤∂Úª
È≈‡’ √Ó≈◊Ó ’Ú≈«¬¡≈ «◊¡≈Õ
Ù‘∆Áª Á∂ ÏØÒ ◊π‹
ß ≈™Á≈ «’ “√∂Ú≈ Á∂Ù
Á∆ «‹ßÁÛ∆¬∂ ÏÛ∆ ¡Ω÷∆” ¡Â∂ √≈‚≈ ÂÈ
◊Á, √≈‚≈ ÓÈ ◊Á, √≈‚≈ ËßÈ ◊Á”
«¬√ È≈‡’ √Ó≈◊Ó Á∆ ’∂∫Á∆ ⁄±Ò √ÈÕ
«¬‘ √Ó≈◊Ó Ù‘∆Áª Á∆ Ô≈Á «Ú⁄
ÈÂÓ√Â’ ‘؉ ¿πÍß Ùπ± ‘Ø«¬¡≈Õ √‡∂‹
√À’‡∆ ¡À√√
Ø ∆¬∂ÙÈ Á∂ √’æÂ Ó≈. Ì‹È
«√ßÿ È∂ Áæ«√¡≈ «’ Íz◊
Ø ≈Ó ’Ú≈¿π‰
Á≈ √≈‚≈ Ó’√Á Á∂Ù Á∂ Ù‘∆Áª Á∂
√πÍ«È¡ª 鱧 √≈’≈ ’È Á∂ ÔÂȪ
«Ú⁄ ÔØ◊Á≈È Í≈™Á≈ ˛Õ Òæ⁄ Â∂
¡ÙÒ∆Ò √«Ì¡≈⁄≈ Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂ ÒØ’
√«Ì¡≈⁄≈ √Ó≈«‹’ ÈÀ « Â’ ’Áª
’∆Óª Ú≈Ò≈ √«Ì¡≈⁄≈ «√‹‰≈ ˛Õ
«¬√ Á∂ È≈Ò ‘∆ ÓÈπ÷
æ «‹√ ËÂ∆ ”Â∂
Ú∆ «‘ßÁ≈ ˛ ¿π√ 鱧 ÷±Ï√± ω≈¿π‰
Á∂ ÔÂȪ «Ú⁄ Òæ◊‰≈ ˛Õ «¬√ ¿πÍßÂ
¿πȪ∑ ¡À√√
Ø ∆¬∂ÙÈ Á∂ ÍzË≈È √z. √Ø‘‰ Ó≈È
‹∆ 鱧 Óß⁄ ”Â∂ √æÁ≈ «ÁæÂ≈Õ √Ø‘‰ Ó≈È
‹∆ È∂ ¡≈¬∂ ‘ج∂ ÁÙ’ª 鱧 ‹∆ ¡≈«¬¡ª
鱧 ¡≈«÷¡≈Õ ÁÙ’ª È≈Ò ÷⁄≈÷⁄ Ì∂
√∂∫‡ ’≈Ò‹ Á∂ ¡Ω∆¡√ Ê∆¬∂‡ ‘≈Ò
«Ú⁄ «ÂæÒ √π‡
æ ‰ 鱧 Ú∆ ʪ È‘∆∫ √∆Õ ‹ÁØ∫
Í«‘Ò≈ È≈‡’ “⁄≈ȉ Ï◊≈Ú ’
«‘≈” Í∂Ù ’∆Â≈ «◊¡≈ ª ÁÙ’ª Á∂
Ò± ’ß‚∂ ÷Û∑∂ ‘Ø ◊¬∂, Íø‹≈Ï Á∆ ËÂ∆ Á∂
«‹‘Û∂ ◊æÌ± ÈΩ‹Ú≈Ȫ È∂ Á∂Ù Ì◊ª Á∂
≈‘ª ”Â∂ ⁄Ò ’∂ ¿π‘Ȫ
Á∂ √πÍ«È¡ª 鱧 √≈’≈
’È Á∂ ≈‘ ÍÀ‰≈ √∆
¿π ‘ Ȫ ‘æ Ê ª Á∆¡ª
ÂÒ∆¡ª ”Â∂ √ÓÀ’ «’√
È∂ Ë «ÁæÂ∆ ˛Õ Íø‹ª
Í≈‰∆¡ª Á∂ ¡ß « Óz Â
Ú◊∂ Í≈‰∆¡ª «Ú⁄
¡ÙÒ∆Ò ¡Â∂ Òæ⁄Â≈
Á∂ √«Ì¡≈⁄≈ Á∆¡ª
˜«‘ª «’√È∂ ÿØ Ò
«ÁæÂ∆¡ª ‘ÈÕ È≈‡’ ȱß
ÁÙ’ª È∂ Ìͱ 
‘π ß ◊ ≈≈ «Áæ  ≈Õ «¬√
È≈‡’ Á≈ «ÈÁ∂ÙÈ
Íø‹≈Ï ÂØ∫ ÒØ’ ’Ò≈
Óß ⁄ («‹.) Óß ‚ Ò
ÓπæÒªÍπ Á∂ «ÈÁ∂Ù’
‘’∂Ù ⁄ΩË∆ È∂ ’∆Â≈
√∆Õ «¬√ È≈‡’ «Ú⁄ ’ÀÒ◊∆ ’Ò≈ Óß⁄
Á∂ ’Ò≈’≈ª È∂ ¡≈͉∆ Ù≈ÈÁ≈ ’Ò≈
Á≈ ÍzÁÙÈ ’∆Â≈Õ «¬√ È≈‡’ ”⁄
ÈÚ«’È „æπ‚∆’∂, ’ÓÒÍz∆ ÍøË∂,
‹√«ÚßÁ ‹æ√, ‹ÙÈÍz∆ «◊æÒ, ◊π«ßÁ
Ï≈Û ‡∆ȱ,ß ’ÓÒ «√æË,± ‹ÈÀÒ Âæ◊Û,
‹√’È Óπß‹≈Ò, ◊π«Í¡≈ «◊æÒ È∂
¡«ÌÈÀ ’∆Â≈Õ «¬√ È≈‡’ Á≈ √ß◊∆Â
√ß⁄≈ÒÈ π«ÍøÁÍ≈Ò ÍøË∂ È∂ ’∆Â≈Õ «¬√
¿πÍß ’πÒ ÁπÈ∆¡≈ Á≈ ¡æË ¡Ωª Á∆
ÁÙ≈ «Ï¡≈È ’Á∆ ’Ø∆˙◊z≈¯∆ “Ë∆¡ª”
’À Ò ◊∆ Á∆¡ª «Èæ ’ ∆¡ª-«Èæ ’ ∆‘¡ª
Ïæ ⁄ ∆¡ª È∂ Í∂ Ù ’∆Â≈Õ Ó≈Á≈ Ì± ‰
‘æ«Â¡≈ Á∂ «ÚÙ∂ ”Â∂ «Èæ’∆¡ª Ë∆¡ª È∂
‹ÁØ∫ «¬‘ ‘±’ «ÁæÂ∆ «’ È≈ Ó≈∆ È≈,
Ó≈∆ È∆ Óª ª ‘ ÁÙ’ Á∆ ¡æ÷ ÈÍ
‘Ø‰Ø È≈ «‘ √’∆Õ «¬√ ’Ø∆˙◊z≈¯∆ «Ú⁄
√«‘‹ ÍøË∂, ¡Ó∆ «◊æÒ, ⁄ßÈÍz∆Â
Óπ‹
ß ≈Ò ¡≈«Á Á∆ ¡Á≈’≈∆ Ï≈-’Ó≈Ò
√∆Õ «¬√ √Ó≈◊Ó «Ú⁄ Ôß◊ Ìß◊Û≈
’ÒæÏ ’ÀÒ◊∆ Á∂ ’Ò≈’≈ª È∂ Íø‹≈Ï
Á≈ ÒØ’ È≈⁄ Ìß◊Û≈ Í∂Ù ’∆Â≈ ‹Ø «¬’
√Ò≈‘π ‰ ÔØ ◊ Í∂ Ù ’≈∆ √∆ «‹√ Á∆
«Â¡≈∆ ¡ÓÈÁ∆Í «√ßÿ «√æ˱ È∂ ’Ú≈¬∆
√∆Õ √Óπæ⁄≈ ‘≈Ò ÏÀÈª ÍØ√‡ª È≈Ò
√æ«‹¡≈ ‘Ø«¬¡≈ √∆ ‹Ø «’ «¬’ «¬È’Ò≈Ï∆
ß◊ ÏßÈ∑ «‘≈ √∆Õ ¿π√≈± √≈«‘ Á∆¡ª
«¬È’Ò≈Ï∆ ¡Â∂ Â’Ù∆Ò «Ú⁄≈ª Á∆¡ª
¡’±Ï B@AE
«’Â≈Ϫ Á∆ Ú∆ ÍzÁÙÈ∆ √π«ßÁ ’Ω
«◊æÒ ÚÒØ∫ Ò◊≈¬∆ ◊¬∆ ‹Ø «’ Ú∂÷‰ÔØ◊
√∆Õ ’Ø∆˙◊z≈¯∆ ¡Â∂ Ìß◊Û∂ Á∂ ¡Á≈’≈
Ïæ«⁄¡ª 鱧 Íz◊
Ω À «√Ú ’Ò⁄Ò ¡À√√
Ø ∆¬∂ÙÈ
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
17
Á∂ ÷˜≈È⁄∆ ‹∆«¬ßÁÍ≈Ò, ◊ØÍ≈Ò
«√ßÿ, ◊πÏ⁄È Ï≈Û, ’ÓÒÍz∆ ÍøË∂ ,
◊π«ßÁÍ≈Ò Ï≈Û ÍzË≈È √Ø‘‰ Ó≈È
È∂ ÓÀ‚Ò ¡Â∂ «’Â≈Ϫ Á∂ √À‡ Á∂ ’∂
√ÈÓ≈«È ’∆Â≈Õ «¬√ √Ó≈◊Ó Á≈
Á±√≈ ‡ª‡Ø Á∂ ¿πµÿ∂ ’Ú∆ Â∂ È≈‡’’≈
’πÒ«ÚßÁ ÷«‘≈ Á≈ «Ò«÷¡≈ È≈‡’
“√πÍÈ∂ ω∂ Íz∂” ÷∂«‚¡≈ «◊¡≈Õ «¬√
È≈‡’ È∂ ÁÙ’ª 鱧 «‹Ê∂ ÷±Ï ‘√≈«¬¡≈
Ú∆ ¿πÊ∂ ¡≈͉∆ √Ø⁄ 鱧 Ó≈ÈÚÂ≈Ú≈Á∆
ω≈¿π‰ Á∆ Íz∂‰≈ Ú∆ «ÁæÂ∆Õ È≈‡’
Á∂ «ÈÁ∂ Ù ’ √z ∆
‘’∂Ù ⁄ΩË∆ È∂
¡≈͉∂ Ì≈Úπ ’
¡ß Á ≈˜
«Ú⁄
Íø ‹ ≈Ï
Á∂
‘≈Ò≈ª
”Â∂
◊π  ÙÈ ’Ò≈
ÌÚÈ ¡Â∂ ÒØ ’
’Ò≈ Óß⁄ ÓπæÒªÍπ
Á∂ ÔÂȪ Á≈
«˜’ ’∆Â≈Õ
√Óπæ⁄∂ √Ó≈◊Ó Á∆
√‡∂‹ √’æÂ Á∆
¡«‘Ó «˜ßÓ∂Ú≈∆
Ó≈. Ì‹È «√ßÿ È∂
Ï≈÷± Ï ∆ «ÈÌ≈¬∆Õ
¡À √ Ø √ ∆¬∂ Ù È Á∂
ÍzË≈È √Ø‘‰ Ó≈È
È∂ «√æ÷ «Ú√≈ Á∂ ‘⁄È Í‘≈,
¡Á≈≈ Àµ‚ ¡ÀÎ.¡ÀÓ. Á∂ «Ù∆È≈◊
ÓÀÍÒ Ó∆‚∆¡≈ Á∂ ÏÒ«‹ßÁ √ßÿ≈, ‹æ◊
Íø‹≈Ï∆ Á∂ √«ÚßÁ «√ßÿ ¡Â∂ √π÷Ú∆
◊∂Ú≈Ò Á≈ ¡Â∂ √Í≈«¬√ ∂‚∆˙˜ Á∂
√π‹∆ ‚Ø‚ ¡Â∂ ¡‹∆ √Óπæ⁄∂ Ó∆‚∆¬∂
Â∂ ’À Ò ◊∆ Ú≈√∆¡ª Á≈ Ëß È Ú≈Á
’∆Â≈Õ «‹È∑ª ÍzØ◊≈Ó Á∆ √¯ÒÂ≈ Ò¬∆
√«‘ÔØ ◊ ’∆Â≈ √∆Õ “√Ø ’ ≈ª Á∆
¡≈Ú≈˜” ‡ª‡Ø Á≈ «ÚÙ∂ Ù Ëß È Ú≈Á
’∆Â≈Õ ÏÒ«‹ßÁ √ßÿ≈, √π«ßÁ◊∆Â,
‘È∂’ ÏæËÈ∆ ¡Â∂ «√ÓÈ «√æ˱ È∂
¿π √ ≈± ◊∆ ’«ÚÂ≈Úª È≈Ò «‘æ √ ≈
Í≈«¬¡≈Õ
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
¡’±Ï B@AE
18
«’¿∞∫ ’ ‘∂ ‘È Í≥‹≈Ï
Á∂ «’√≈È ÷πÁ’∞Ù∆¡ª ?
- ‚≈: √π÷Í≈Ò «√≥ÿ,
ÍzÎØ √
À , Í∆.¬∂.Ô»., Ò∞«Ë¡≈‰≈
÷π Á ’∞ Ù ∆ Ï‘∞  ‘Ω Ò È≈’ ¡Â∂
Áπ÷Á≈¬∆ ÿ‡È≈ ‘∞≥Á∆ ‘ÀÕ ’ج∆ «Ú¡’Â∆
¡≈͉∆ ‹∆ÚÈ-Ò∆Ò≈ ˘ ÷ÂÓ ’È
Ï≈∂ ¿∞ÁØ∫ ‘∆ √Ø⁄Á≈ ‘À ‹ÁØ∫ ¿∞‘ ¡≈͉∂
¡≈Í ˘ ⁄≈Ø∫ Â¯ «ÿ«¡≈ ‘Ø«¬¡≈
Ó«‘√»√ ’Á≈ ‘À ¡Â∂ ¿∞√ ˘ ¡≈͉∆
«‹≥Á◊∆ «¬º’ ’≈Ò∆-ÏØÒ∆ ≈ «Úº⁄
◊∞¡≈⁄ ◊¬∆ ÍzÂ∆ ‘∞≥Á∆ ‘À «‹√ ˘
«’√∂ Í≈«√˙∫ Ú∆ ØÙÈ∆ Á∆ ’ج∆ Ú∆
«’È «Á÷≈¬∆ È‘∆∫ «Á≥Á∆Õ ÷πÁ’∞Ù∆ Á∂
ÚÂ≈∂ Ï≈∂ √Ó≈‹-Ù≈√Â «Ú⁄ ÁØ
Óπº÷ Ë≈È≈Úª Íz⁄ºÒ ‘È «‹‘Û∆¡ª
«√◊Ó≥‚ Î≈«¬‚ ¡Â∂ ¬∆. Áπ÷≈«¬Ó
ÚÒØ ∫ «Áº  ∆¡ª ◊¬∆¡ª ‘ÈÕ «‹Ê∂
Î≈«¬‚ ÷πÁ’∞Ù∆ ˘ ÓÈØ-«Ú«◊¡≈È’
’≈Ȫ ’’∂ Ú≈Í«¡≈ ÚÂ≈≈
Áº√Á≈ ‘À, ¿∞Ê∂ Áπ÷≈«¬Ó «¬√ ÿ‡È≈
˘ √Ó≈«‹’ ºª È≈Ò ‹ØÛ’∂ Ú∂÷Á≈
‘ÀÕ Ì≈Ú∂∫ ÷πÁ’∞Ù∆ ’È≈ «¬º’ ◊∞≥fiÒÁ≈
ÚÂ≈≈ ‘À Íz≥± Ì≈ Á∂ «Á‘≈Â∆ ÷∂Âª
«Ú⁄ ‘ج∆¡ª ÷πÁ’∞Ù∆¡ª √Ï≥Ë∆ «Â¡≈
’∆Â∆¡≈ ÷ؘ «ÍØ‡ª «¬√ ◊ºÒ Á∆ ‘≈Ó∆
ÌÁ∆¡ª ‘È «’ «¬ÈȪ ÷πÁ’∞Ù∆¡ª
«Íº¤∂ Óπº÷ »Í «Úº⁄ ¡≈«Ê’ º ‘∆
‘≈Ú∆ ‘ÈÕ «¬‘ ¡≈«Ê’ ’≈È ‘∆
‘È
«‹‘Û∂
÷π Á ’∞ Ù ∆¡ª
Á∂
ÓÈØ«Ú«◊¡≈È’ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ ºª
˘ ¿∞ÂÙ≈‘ ’Á∂ ‘ÈÕ
√Ó≈‹ «Úº ⁄ «¬º ’ ≈-Áπ º ’ ≈
÷π Á ’∞ Ù ∆¡ª ’È Á≈ «¬«Â‘≈√ ª
’≈¯∆ Íπ≈‰≈ ‘ÀÕ Ò∂«’È Ì≈ «Úº⁄
Úº‚∂ ͺË Â∂ ÷πÁ’∞Ù∆¡ª Á≈ ∞fi≈È
ÈÚ∆¡ª ¡≈«Ê’ È∆Â∆¡ª Á∂ Ò≈◊» ‘؉
ÂØ∫ Ï≈¡Á AII@«Ú¡ª Á∂ ÓºË ”⁄ ‘∆
Ú∂ ÷ ‰ ˘ «ÓÒÁ≈ ‘À Õ ’Ω Ó ∆ ¡Í≈Ë
«’≈‚ «Ï˙Ø ¡È∞√≈ Ì≈ «Úº⁄
AIIG «Úº ⁄ IEHBI ÒØ ’ ª È∂
÷π Á ’∞ Ù ∆¡ª ’∆Â∆¡ª «‹ÈȪ «Ú⁄Ø
ACFBB (AD.B ÍzÂ∆ÙÂ) «’√≈È √ÈÕ
«¬√∂ ÂȪ AIIH «Úº ⁄ A@DGAC
«Ú¡’Â∆¡ª È∂, AIII «Úº⁄ AA@EHG,
B@@@ «Úº⁄ A@HEIC ¡Â∂ B@@A «Úº⁄
¡’±Ï B@AE
A@HE@F «Ú¡’Â∆¡ª È∂ ÷πÁ’∞Ù∆¡ª
’∆Â∆¡ª «‹È∑ª «Úº⁄Ø∫ «’√≈Ȫ Áπ¡≈≈
’∆Â∆¡ª ÷π Á ’∞ Ù ∆¡ª Ò◊Í◊ AE
ÍzÂ∆Ù √ÈÕ «¬√ ÂØ∫ «Íº¤Ø∫ B@@B «Úº⁄
AA@DAG «Ú¡’Â∆¡ª È∂, B@@C «Ú⁄
AA@HEA, B@@D «Úº ⁄ AACIFG,
B@@E «Ú⁄ AACIAD ¡Â∂ B@@F «Ú⁄
AAHAAB «Ú¡’Â∆¡ª È∂ ÷πÁ’∞Ù∆¡ª
’∆Â∆¡≈ «‹ÈȪ «Úº⁄Ø∫ Ò◊Í◊ AF
ÍzÂ∆Ù ÷πÁ’∞Ù∆¡ª «’√≈Ȫ Áπ¡≈ª
’∆Â∆¡ª ◊¬∆¡ª √ÈÕ «¬√∂ ÂȪ
«’√≈È ÷πÁ’Ù∆¡ª Á∆ «◊‰Â∆ «Úº⁄
Ú≈Ë≈ ‘∞ ≥ Á ≈ «◊¡≈Õ ÷π Á ’∞ Ù ∆¡ª Á∆
¡Ω√ÂÈ «◊‰Â∆ AIIE ÂØ∫ B@@@ º’
ADDFB √≈Ò≈È≈ ÂØ∫ ÚË ’∂ B@@A ÂØ∫
B@AA º’ AFGDC √≈Ò≈È≈ ‘Ø ◊¬∆Õ
«Í¤Ò∂ AH √≈Òª ÁΩ  ≈È Ì≈ ”⁄
B,HD,FID «’√≈Ȫ È∂ ÷π Á ’∞ Ù ∆¡ª
’∆Â∆¡ª ‘ÈÕ «¬√∂ ÂȪ B@@A ÂØ∫
Ï≈¡Á ؘ≈È≈ DF «’√≈È Ì≈Ú ‘
¡ºË∂ ÿ≥‡∂ Ï≈¡Á «¬º’ «’√≈È ÷πÁ’∞Ù∆
’ ÒÀ∫Á≈ ‘ÀÕ «’√≈Ȫ «Ú⁄ ÷πÁ’∞Ù∆¡ª
Á∆ Á Ï≈’∆ Ú√Ø∫ È≈ÒØ∫ «’Â∂ ÚºË ‘À
«‹ºÊ∂ ¡≈Ó Ú√Ø∫ «¬º’ Òº÷ «Íº¤∂ [email protected]
«Ú¡’Â∆ ÷π Á ’∞ Ù ∆ ’Á∂ ‘È ¿∞ Ê ∂
«’√≈Ȫ «Úº⁄ «¬‘ ÚÂ≈≈ «¬º’ Òº÷
«Íº¤∂ AE.H ÷πÁ’∞Ù∆¡ª Á≈ ‘ÀÕ
Ì≈ Á∂ Úº÷ -Úº÷ ≈‹ª «Úº⁄
‘ج∆¡ª ÷πÁ’∞Ù∆¡ª ÂØ∫ ÍÂ≈ Ò◊Á≈ ‘À
«’ «¬‘ ÚÂ≈≈ Ò◊Í◊ √≈∂ ‘∆
√»«Ï¡≈ «Ú⁄ Í≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ √≈Ò
B@AB ÁΩ  ≈È ‘Ø ¬ ∆¡ª «’√≈È
÷πÁ’∞Ù∆¡ª Á∂ «‘√≈Ï È≈Ò ¡√∆∫ «¬Èª
≈‹ª ˘ «Â≥È «‘º«√¡ª «Ú⁄ Ú≥‚Á∂ ‘ÈÕ
Í«‘Ò∂ ◊∞ºÍ «Ú⁄ Ó‘≈≈Ù‡, ¡≈Ëª
ÍzÁ∂Ù, ’È≈‡’, ÓºË ÍzÁ∂Ù ¡Â∂ ’∂Ò≈
≈‹ ¡≈¿∞ ∫ Á∂ ‘ÈÕ √≈∆¡ª «’√≈È
÷πÁ’∞Ù∆¡ª Á≈ Ò◊Í◊ GF ÍzÂ∆ÙÂ
«¬Èª Í≥‹ ≈‹ª «Úº⁄ Ú≈Í«¡≈ ‘ÀÕ
Á» √ ∂ ◊∞ º Í «Úº ⁄ ¿∞   Íz Á ∂ Ù ,
◊∞ ‹ ≈Â, Â≈«ÓÒÈ≈‚± , ¡≈√≈Ó,
‘«¡≈‰≈, ≈‹√Ê≈È, ¿∞Û∆√≈ ¡Â∂
fi≈÷≥‚ ¡≈¿∞∫Á∂ ‘È, «‹ÈȪ «Ú⁄ ’∞ºÒ
«’√≈È ÷πÁ’∞Ù∆¡ª Á≈ BB ÍzÂ∆ÙÂ
Ú≈Í«¡≈ ‘À, «¬√∂ ÂȪ Â∆√∂ ◊∞ºÍ
«Ú⁄ Í≥‹≈Ï √Ó∂ Ï≈’∆ ≈‹ª ”⁄ B
ÍzÂ∆Ù «’√≈È ÷πÁ’∞Ù∆¡ª ‘ج∆¡ª
‘ÈÕ
¿∞ÍØ’Â «ÚÙÒ∂Ù‰ ’ΩÓ∆ ¡Í≈Ë
«’≈‚ «Ï¿±  Ø Á∂ ¡≥ ’ «Û¡ª ”Â∂
¡Ë≈ ’∆Â≈ «◊¡≈ ‘À Õ Í
Ô»È∆Ú«√‡∆¡ª ¡Â∂ ‘Ø ÷Ø‹ √≥√Ê≈Úª
Áπ ¡ ≈≈ «Â¡≈ ’∆Â∆¡ª «ÍØ  ‡ª
Á√≈¿∞∫Á∆¡ª ‘È «’ Úº÷-Úº÷ ≈‹ª
”⁄ ÷πÁ’∞Ù∆¡ª Á∆ «◊‰Â∆ «¬√ È≈ÒØ∫
«’Â∂ ÚºË ‘À «‹Ú∂∫ «’ Í≥‹≈Ï ˘ √Ì ÂØ∫
ÿº ‡ ÷π Á ’∞ Ù ∆¡ª Ú≈Ò∂ ◊∞ º Í «Úº ⁄
Ó≥«È¡≈ «◊¡≈ ‘ÀÕ Íz≥± Í≥‹≈Ï Á∆¡ª
«Â≥È Ô»È∆Ú√‡∆¡ª Á∂ √Ú∂ ÂØ∫ √≈¯
‘À «’ «¬Ê∂ B@@@-B@AA ÁΩ≈È FIBF
«Ú¡’Â∆¡ª È∂ ¡≈͉∆ «˜≥Á◊∆ ÂØ∫ ‘ºÊ
ËØ Ò¬∂ ‘È «‹ÈȪ «Úº⁄Ø∫ CIED «’√≈È
¡Â∂ BIGB Ó˜Á»  √ÈÕ «¬È∑ ª
÷πÁ’∞Ù∆¡ª Á∂ «Ù’≈ «˜¡≈Á≈Â ¿∞‘
«’√≈È √È «‹È∑ª ’ØÒ E ¬∂’Û ÂØ∫
ÿº‡ ˜Ó∆È √∆Õ ’˜∂ Á∆ Ì≈∆ Í≥‚
GD.D ÍzÂ∆Ù «’√≈Ȫ Á∆ ¡Â∂ EH.F
ÍzÂ∆Ù ӘÁ»ª Á∆ ÷πÁ’∞Ù∆ Á≈ ’≈È
ω∆ ‘ÀÕ
«’√≈Ȫ Á∂ ÷πÁ’∞Ù∆¡≈ Á∂ √Â∂
ÍÀ‰ Á∂ ’¬∆ ’≈È ‘ÈÕ √Ì ÂØ∫ Í«‘Òª
’≈È ‘À, ÷∂Â∆ Á∆¡ª Ò≈◊ª «Úº⁄
«Úº⁄ Ú≈Ë≈ ‘؉≈ ¡Â∂ «¬√ Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂
¯√Òª Á∆¡ª ’∆Óª «Úº⁄ ÷ÛØ ¡≈
‹≈‰∆Õ ’∂∫Á √’≈ ÚºÒØ∫ ÿº‡Ø ÿº‡
√‘≈«¬’ ÓπºÒ È≈ Ó≈Â ÚË≈¿∞‰ ¡Â∂
¡≥Â-≈√‡∆ Ó≥‚∆ «Úº⁄ Î√Òª Á∆¡ª
’∆Óª Á∂ ÿ‡‰ ’’∂ B@@A ÂØ∫ B@@E
º’ ’‰’ ¡Â∂ fiØÈ∂ Á∆¡ª ÿº‡Ø-ÿº‡
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
19
√‘≈«¬’ ’∆Óª «Ú⁄ ÷ÛØ ‘∆ ‘À
«‹√ È≈Ò ’‰’ Á∆¡ª ’∆Óª «Úº⁄
Ú≈Ë≈ «√¯ A.E ÍzÂ∆Ù √Ò≈È≈ ¡Â∂
fiØÈ∂ Á∆¡ª ’∆Óª «Úº⁄ Ú≈Ë≈ B.E
ÍzÂ∆Ù √Ò≈È≈ ‘Ø«¬¡≈ ‹ÁØ∫ «’ «¬√∂
√Ó∂∫ ÁΩ≈È «¬È∑ª ¯√Òª Á∆¡ª Ò≈◊ª
«Úº⁄ Ú≈Ë≈ Ò◊Í◊ G ÂØ∫ I ÍzÂ∆ÙÂ
√Ò≈È≈ ‘Ø«¬¡≈Õ ¡√Ò «Úº⁄ Á∂√∆«ÚÁ∂ Ù ∆ ’≥ Í È∆¡ª Á∆ ÷∂  ∆ Ò≈◊ª
¿∞Í «¬‹≈∂Á≈∆ ‘ÀÕ «¬‘ ’≥ÍÈ∆¡ª
‡À’‡, ’≥Ï≈¬∆Ȫ, ‘Ø ÷∂Â∆ √≥Áª ¡Â∂
÷∂  ∆ √≈«¬‰ª Á∆¡ª ’∆Óª ¡≈Í
«ÓÊÁ∆¡ª ‘È ¡Â∂ «¬È∑ª ¿∞µÍ √’≈
Á≈ ’ج∆ ’≥‡ØÒ È‘∆∫ ‘ÀÕ «¬√∂ ’’∂
÷∂Â∆ ÷⁄∂ «’√≈È∆ Á∂ Úº√Ø∫ Ï≈‘ ‘Ø
‘∂ ‘È ¡Â∂ ÓπÈ≈¯≈ Ò◊≈Â≈ ÿº‡Á≈
‹≈ «‘≈ ‘ÀÕ «¬√ ÂØ∫ Ú∆ ¡º◊∂ ¯√Ò Á∂
Î∂Ò ‘Ø ‹≈‰ ‹ª «’√∂ ’∞ÁÂ∆ ’≈È
‹ª «ÏÓ≈∆ ’≈È fi≈Û ÿ‡ ‹≈‰
’≈È «’√≈Ȫ Á≈ √≥’‡ ‘Ø ‚±≥ÿ≈ ‘Ø
‹ªÁ≈ ‘ÀÕ «‹Ú∂∫ ¡Ó∆’È √π≥‚∆ ¡Â∂
Ï∆Ó≈∆¡ª Á∂ ‘ÓÒ∂ È≈Ò AIIG ÂØ∫
B@@C ÁΩ≈È ÈÓ∂ Á∆ ¯√Ò Ò◊≈Â≈
ÂÏ≈‘ ‘∞≥Á∆ ‘∆Õ Íz≈¬∆Ú∂‡ ‚∆Òª ÚºÒØ∫
«Áº  ∆¡ª È’Ò∆ ÁÚ≈¬∆¡ª ¡Â∂
ÿ‡∆¡ª Ï∆‹ª È∂ «’√≈Ȫ Á∆
¡≈«Ê’Â≈ ÷∂Â∆ ÷⁄∂ ÚË≈ ’∂ «’√≈Ȫ
Á∆ ¡≈«Ê’ ÁÙ≈ ˘ ‘Ø Ú∆ «Ú◊≈Û
«ÁºÂ≈Õ
Í≥‹≈Ï ”⁄ ÷πÁ’∞Ù∆¡ª Á≈ Á»‹≈
’≈È «¬‘ ‘À «’ «¬ÊØ∫ Á∆ «’√≈È∆
Ï∫À∫’ª ¡Â∂ ¡≈ÛÂ∆¡ª Á∂ ’˜∂ Á∆ ‹’Û
«Ú⁄ Î√∆ ‘ج∆ ‘ÀÕ Í≥‹≈Ï Á∆ «’√≈È∆
«√ ’‹≈ AIIG «Úº⁄ EG@@ ’ØÛ
∞ͬ∂ ÂØ∫ ÚºË ’∂ B@@C «Úº⁄ IHHF
’ØÛ ∞ͬ∂, B@@F «Úº⁄ BA@FD ’ØÛ
∞ͬ∂∂ ¡Â∂ ‘∞‰ BC@@@ ’ØÛ ∞ͬ∂ ‘Ø
«◊¡≈ ‘ÀÕ «¬√ ’‹∂ «Úº⁄ √≈‘»’≈ª
Á≈ ’˜≈ Ú∆ Ò◊≈Â≈ ÚËÁ≈ «◊¡≈
‘À «‹‘Û≈ AIIG «Úº⁄ BFDA ’ØÛ
∞ͬ∂, B@@C «Úº⁄ DIIG ’ØÛ ∞ͬ∂,
B@@F «Úº⁄ FGCF ’ØÛ ∞ͬ∂ ¡Â∂
‘∞‰ ÚºË ’∂ I@@@ ’ØÛ ∞ͬ∂ ‘Ø «◊¡≈
‘ÀÕ «’√≈Ȫ Á≈ HI ÍzÂ∆Ù «‘º√≈ ¡Â∂
÷∂ ӋÁ»ª Á≈ GB ÍzÂ∆Ù «‘º√≈
’‹∂ Á∆ Ó≈ ʺ Ò ∂ ‘À Õ «‹‘Û∂ AA
ÍzÂ∆Ù «’√≈È Í«Ú≈ ’‹∂ Á∆ Ó≈
ÂØ∫ Ï⁄∂ ‘ج∂ ‘È, ¿∞ÈȪ ’ØÒ ÷∂Â∆ ÂØ∫
«¬Ò≈Ú≈ ‘Ø ¡≈ÓÁÈ Á∂ √≈ËÈ Ú∆ ‘ÈÕ
‹∂’ ’˜∂ ¡Â∂ ¡≈ÓÁÈ Á∂ √Ï≥Ë ˘
Ú∂«÷¡≈ ‹≈Ú∂ ª √ÍÙ‡ ‘∞≥Á≈ ‘À «’
«’√≈È∆ Á∆¡ª ¤Ø ‡ ∆¡ª Íª Á∆
¡≈ÓÁÈ «¬≥È∆ ÿº‡ ‘À «’ ¿∞‘ ¡≈͉∂
’˜∂ Á∂ «Ú¡≈‹ ˘ ÓØ Û È ÂØ ∫ Ú∆
¡√ÓÊ ‘ÈÕ √» Ï ∂ Á∂ AI Íz  ∆ÙÂ
«’√≈Ȫ «√ ’˜∂ Á≈ ÏØfi ¿∞ÈȪ Á∆
«¬’ √≈Ò Á∆ ¡≈ÓÁÈ ÂØ∫ ÚºË ‘ÀÕ «¬√
ÂØ∫ ¡◊Ò∂ G ÍzÂ∆Ù «’√≈Ȫ Á≈ ’˜≈
¿∞È∑ª Á∆ ÁØ √≈Ò Á∆ ¡≈ÓÁÈ ÂØ∫ Ú∆
Úº Ë ‘À Õ «¬√ «‘º √ ∂ «Úº ⁄ √∆Ӫ’
«’√≈Ȫ Á≈ BE Íz  ∆Ù ¡Â∂ ¤Ø ‡ ∂
«’√≈Ȫ Á≈ Ò◊Í◊ AB ÍzÂ∆Ù «‘º√≈
¡≈¿∞∫Á≈ ‘ÀÕ ¡≈Ê’ ÂΩ Â∂ ‡∞º‡∆ ¡Â∂
’˜∂ Á∆ Ì≥È∆ ¤Ø‡∆ «’√≈È∆ ÷∂Â∆ «Ú⁄Ø∫
«’È≈≈ ’ ‘∆ ‘ÀÕ ’˜∂ Á∆ Í≥‚ Á≈
ÏØfi È≈ √‘≈Á∆ ‘ج∆ «’√≈È∆ ¡º‹
◊«‘‰∂, ÷∂Â∆ Á∂ √≥Á, ÍÙ» ¡Â∂ ‘Ø √Ó≈È
‘∆ È‘∆∫ Ú∂⁄ ‘∆ √◊Ø∫ ¡≈͉∆ ˜Ó∆È
Ú∆ Ú∂⁄‰ Ò¬∆ Ó‹Ï» ‘Ø ‘∆ ‘ÀÕ ÷∂Â∆
¤º‚‰ Ú≈Ò∂ «’√≈Ȫ «Ú⁄Ø CF ÍzÂ∆ÙÂ
«’√≈È ¡≈͉∆ √≈∆ ‹Ó∆È Ú∂⁄ ⁄πº’∂
‘È, AB ÍzÂ∆Ù «’√≈È È∂ ¡≈͉∆
‹Ó∆È Á≈ ’∞fi «‘º√≈ Ú∂⁄ «ÁºÂ≈ ‘À ¡Â∂
Ï≈’∆ «’√≈È ¡≈͉∆ ‹Ó∆È ˘ ·∂’∂
Â∂ Á∂ ’∂ ’∞fi ‘Ø Ë≥Á∂ ’È Ò¬∆ ‘ºÊ
ͺÒ∂ Ó≈ ‘∆ ‘ÀÕ «¬≥È≈ ’∞ºfi ’È ÂØ∫
Ï≈¡Á Ú∆ ‹ÁØ∫ ’˜∂ Á≈ ÏØfi ‘Ò’≈
È‘∆∫ ‘∞≥Á≈ ª ¿∞‘ Ó‹Ï»È ¡≈ÂÓ
‘º«Â¡≈ ’È Á≈ √Â≈ ¡≈͉≈¿∞∫Á∂
‘ÈÕ «’√≈Ȫ Á∆¡ª ÷πÁ’∞Ù∆¡ª Á≈
¡◊Ò≈ ’≈È ÷∂Â∆ √À’‡ Á∂ «Ú’≈√
Á∆ Á Á≈ ÿ‡‰≈ ‘À «‹√ «Úº⁄ «Í¤Ò∂
«Â≥È Á‘≈«’¡ª ÁΩ≈È ’≈¯∆ ’Ó∆ ¡≈¬∆
‘ÀÕ AIH@«Ú¡ª ÁΩ≈È Í≥‹≈Ï Á∂ ÷∂Â∆
√À’‡ Á∆ «Ú’≈√ Á B.BH ÍzÂ∆ÙÂ
√∆ ‹Ø AII@«Ú¡ª ”⁄ ÿº‡’∂ «√¯
A.HI ÍzÂ∆Ù ‘∆ «‘ ◊¬∆ ‘ÀÕ √≈¯ ‘À
«’ ÷∂Â∆Ï≈Û∆ Á∂ «Ú’≈√ Á ÿ‡‰
’≈È ÷∂Â∆ ”Â∂ «ÈÌ Ú√Ø∫ Á∆ Ù∞ºË
¡≈ÓÁÈ ÿ‡ ◊¬∆ ‘À «‹√ È≈Ò ¿∞√
Á∂ ı⁄ Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂ ¡≈ÓÁÈ ÿº‡ ◊¬∆
‘À Õ ÈÀ Ù ÈÒ √À ∫ ÍÒ √Ú∂ √≥ ◊ ·È
(B@@E) Á∂ ¡≥ ’ «Û¡ª ¡È∞ √ ≈
√∆Ӫ’ «’√≈È (B.E ¬∂’Û ÂØ∫ ÿº‡)
Á∆ ¡≈ÓÁÈ AFAG ∞ͬ∂∂ Ó‘∆È≈ ‘À ‹ÁØ∫
«’ «¬ÈȪ Á≈ ÷⁄≈ BDEC ∞ Í ¬∂
Ó‘∆È≈ ‘À Õ «¬√∂ ÂȪ ¤Ø‡∂ «’√≈Ȫ
(B.E ÂØ∫ E ¬∂’Û) Á∆ ¡≈ÓÁÈ BDIC
∞ͬ∂ Ó‘∆È≈ ‘À ‹ÁØ∫ «’ «¬È∑ª Á≈ ı⁄
CADH ∞ͬ∂ Ó‘∆È≈ ‘ÀÕ «¬ÊØ∫ º’ «’
ÓfiÒ∂ «’√≈È Á∆ ¡≈ÓÁÈ Á≈ ͺË
¿∞ÈȪ Á∂ ı⁄ È≈ÒØ∫ ’∞fi ÿº‡ ‘ÀÕ «¬√
Á∂ ¿∞Ò‡ Úº‚∂ «’√≈Ȫ Á∆ ¡≈ÓÁÈ
Á≈ ͺË ¿∞‘Ȫ Á∂ ı⁄ È≈ÒØ∫ Ò◊Í◊
‚∂„≈ ‘ÀÕ «‹Ê∂ BE ¬∂’Û ÂØ∫ ÚºË ˜Ó∆È
Ú≈Ò∂ «’√≈Ȫ Á∆ ¡≈ÓÁÈ IFFG ∞ͬ∂
Ó‘∆È≈ ‘À, ¿∞Ê∂ «¬ÈȪ Á≈ ı⁄ «√¯
FDAH ∞ͬ∂ Ó‘∆È≈ ‘ÀÕ √ͺه ‘À «’
√Óπ º ⁄ ∆ «’√≈È∆ ÿº ‡ ¡≈ÓÁÈ ’’∂
√≥’‡ «Úº⁄ ¯√∆ ‘ج∆ ‘ÀÕ
«¬√∂ Â∑ ª «√‘ √∂ Ú ≈Úª ¡Â∂
«Úº«Á¡≈ Á∂ «Èº‹∆’È È∂ «’√≈Ȫ Á∂
ı⁄∂ ÚË≈ «ÁºÂ∂ ‘È ¡Â∂ ؘÓ≈ ÒØÛª
Á∆ Ó«‘≥◊≈¬∆ È∂ «’√≈Ȫ Á∆ ‘≈ÒÂ
‘Ø Ú∆ Â√ÔØ◊ ω≈ «ÁºÂ∆ ‘ÀÕ Ó«‘≥◊∆
«Úº«Á¡≈ ¿∞È∑ª Á∆ Í‘∞≥⁄ ÂØ∫ Ï≈‘ ‘؉
’’∂ «’√≈È ¡Â∂ ‘Ø  Í∂ ∫ ‚± ÂÏ’∂
¡≈͉∂ Ϻ«⁄¡ª ˘ ⁄≥◊∆ «Úº«Á¡≈ È‘∆∫
«ÁÚ≈ √’Á∂ «‹√ ’≈È ¿∞È∑ª Á∂ Ϻ⁄∂
∞˜◊≈ Á∂ ÓΩ«’¡ª ÂØ∫ Ϫfi∂ ‘Ø ‘∂ ‘ÈÕ
’À∫√ Ú◊∆¡ª «Ì¡≈È’ «ÏÓ≈∆¡ª
Á∂ Ó«‘≥◊∂ ı⁄∂ ’≈È «’√≈È∆ ÷π≥ÿÒ
‘Ø ◊¬∆ ‘À Õ ÷∂  ∆ ¡≈«Ê’Â≈ ”⁄
Í»≥‹∆Ú≈Á∆ ’Áª ’∆Óª Á∂ Ì≈» ‘؉
È≈Ò Í∂∫‚± Ì≈¬∆⁄≈∂ Á∆¡ª Â≥Áª ’Ó˜Ø
‘Ø ◊¬∆¡ª «‹√ ’’∂ Ì≈¬∆⁄≈’
‘ÓÁÁ∆ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ ÓÁÁ Ú≈Ò≈
„ª⁄≈ ÷∂»≥-÷∂»≥ ‘Ø «◊¡≈ ‘ÀÕ «‹√ È≈Ò
«’√≈È √Ó≈‹ ÂØ ∫ ‡∞ º « ‡¡≈ ‘Ø « ¬¡≈
Ó«‘√»√ ’È Òº◊ «Í¡≈Õ «¬√ √Úͺ÷∆
¡≈«Ê’-√Ó≈«‹’ √≥’‡ È∂ √Óπº⁄∂ Á∂Ù
¡≥Á «’√≈Ȫ ˘ ÷πÁ’∞Ù∆¡ª Á∂ ≈‘
ÚºÒ Ëº’ «ÁºÂ≈Õ
«’√≈È ÷πÁ’∞Ù∆¡ª Á≈ ‘ºÒ ’È
Ò¬∆ √Ì ÂØ∫ Í«‘Òª «’√≈Ȫ «√ ’‹∂
Á≈ ÏØ fi ÿ‡≈¿∞ ‰ Ò¬∆ √’≈ ˘
⁄≈‘∆Á≈ ‘À «’ ¿∞‘ √’≈∆ ’˜∂ Á∆
Ú≈Í√∆ Ò¬∆ «¬√ ’˜∂ ˘ ÒßÏ∂ √Ó∂∫ Á∂
’˜∂ «Ú⁄ ÂÏÁ∆Ò ’ Á∂Ú∂ ¡Â∂ «¬√
’˜∂ ˘ «ÏȪ «’√∂ «Ú¡≈‹ ÂØ∫ ¡≈√≈È
«’Ùª «Úº⁄ Ú≈Í√ «Ò¡≈ ‹≈Ú∂Õ «¬√∂
ÂȪ ¡≈ÛÂ∆¡ª Á∂ ’˜∂ Á∂ ‘ºÒ Ò¬∆
√’≈ ˘ ⁄≈‘∆Á≈ ‘À «’ «¬‘
¡≈ÛÂ∆¡ª ÂØ∫ «’√≈Ȫ Á∂ ’˜∂ Á≈
«‘√≈Ï-«’Â≈Ï Ó≥◊∂Õ «’√≈Ȫ ˘ ÒßÏ∂
√Ó∂∫ Á≈ √’≈∆ ’˜≈ Óπ‘º¬∆¡≈ ’∆Â≈
‹≈Ú∂ ¡Â∂ «¬√ ÍÀ√∂ È≈ˇ ¡≈ÛÂ∆¡ª
Á∂ ’˜∂ Ú≈Í√ ’∆Â∂ ‹≈‰ ¡Â∂
«’√≈Ȫ ÂØ∫ ÒßÏ∂ √Ó∂∫ «Úº⁄ «ÏȪ «Ú¡≈‹
¡≈√≈È «’Ùª ”Â∂ ’˜ Ú≈Í√ «Ò¡≈
‹≈Ú∂Õ «¬√ √Ï≥Ë «Úº⁄ ÏÀ∫’ª Á∆ “’˜≈
ÂÏ≈ÁÒ≈” √’∆Ó ˘ ’∞ÙÒ Ï‰≈«¬¡≈
‹≈Ú∂Õ ¡º◊∂ Ú≈√Â∂ ¡≈ÛÂ∆ ÍzÏ≥Ë ˘
ıÂÓ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂ ¡Â∂ «ÚºÂ∆ ÒÀ‰-Á∂‰
Á≈ ’≥ Ó ÏÀ ∫ ’ª, Ó≈’ÎÀ µ ‚ ¡Â∂ ‘Ø 
√«‘’≈∆ ¡Á≈«¡ª ≈‘∆∫ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂Õ
«’√≈Ȫ Á∂ ¿∞‘ Í«Ú≈ «‹È∑ª «√
’˜∂ Á∆ Í≥‚ Á≈ Ì≈ ¿∞È∑ª Á∆ ÁØ
√≈Òª Á∆ ¡≈ÓÁÈ ÂØ∫ Ú∆ ÚºË ‘ØÚ∂,
¿∞È∑ª ˘ ’˜≈ Ó≈¯∆ Á≈ «ÚÙ∂Ù ÍÀ’∂˜
«ÁºÂ≈ ‹≈Ú∂Õ «¬√∂ Â∑ª E ¬∂’Û ÂØ∫ ÿº‡
˜Ó∆È Ú≈Ò∂ «’√≈Ȫ ˘ «ÚÙ∂ Ù
√Ï«√‚∆¡ª «Áº  ∆¡ª ‹≈‰Õ Úº ‚ ∂
«’√≈Ȫ ’ØÒ «˜¡≈Á≈ ˜Ó∆È ‘؉ ’’∂
√’≈ Úº Ò Ø ∫ «Áº  ∆¡ª ‹ªÁ∆¡ª
√Ï«√‚∆¡ª ‹ª √‘»Òª Á≈ «˜¡≈Á≈
Î≈«¬Á≈ Úº‚∂ «’√≈Ȫ ˘ Í‘∞≥⁄Á≈ ‘ÀÕ
«Ï‹Ò∆, «√≥⁄≈¬∆, ÷≈Áª Á∆ √Ï«√‚∆
Á≈ ¤Ø‡∆ «’√≈È∆ ‹Ø «’ ’∞ºÒ «’√≈È∆
Á≈ CD Íz  ∆Ù ‘À , ˘ Ó«‘˜ F.E
ÍzÂ∆Ù «‘º√≈ ‘∆ «ÓÒÁ≈ ‘ÀÕ «¬√ Ò¬∆
¤Ø‡∆ «’√≈È∆ ˘ «¬È∑ª Á∂ Í«Ú≈ª Á∆
ÍzÂ∆ÙÂÂ≈ ÓπÂ≈«Ï’ √Ï«√‚∆¡ª Á≈
CD ÍzÂ∆Ù «‘º√≈ ‹» «ÓÒ‰≈ ⁄≈‘∆Á≈
‘ÀÕ
¡≈ÂÓ ‘º « ¡≈Úª ’È Ú≈Ò∂
Í«Ú≈ª ˘ ‘ ‘∆Ò∂ Ú≈‹Ï ¡≈«Ê’
√‘≈«¬Â≈ «ÁºÂ∆ ‹≈Ú∂ ª «’ «¬‘ ¿∞‹Û∂
‘Ø ¬ ∂ Í«Ú≈ ¡≈͉∂ Ó≈È«√’,
√Ó≈«‹’ ¡Â∂ ¡≈«Ê’ √≥’‡ «Úº⁄Ø∫
«È’Ò ’∂ ¡≈͉∆ «˜≥Á◊∆ Ú√ ’
√’‰Õ Í≥‹≈Ï Á∂ ÷∂Â∆ ¤º‚ ⁄πº’∂ «’√≈Ȫ
«‹‘Û∂ Ó˜Á»ª Á∆ ’Â≈ «Úº⁄ Ù≈ÓÒ
‘Ø ◊¬∂ ‘È ‹ª ¡≈͉∂ ÈÚ∂∫ Ë≥Á∂ ÂØ∫
¡√≥Â∞Ù‡ ‘È, Á∂ √‘≈∂ Ò¬∆ Ú∆ ∞˜◊≈
Á∂ ÓΩ’∂ ÂÒ≈Ù ’∆Â∂ ‹≈‰Õ ¡À√.¡À√.
‹Ω‘ˇ ’Ó∂‡∆ Á∆ «√Î≈Ù ˘ Ò≈◊» ’’∂
«’√≈Ȫ Á∂ ∞‹◊≈ ¡Â∂ ¿∞Í‹∆Ú’≈
Ò¬∆ «Í≥‚ª «Úº⁄ ÷∂Â∆ ¡Ë≈« ¡Â∂
‘Ø  ¿∞ Á ÔØ ◊ Ò◊≈¬∂ ‹≈‰Õ ÷∂  ∆ ˘
’∞ÁÂ∆ ’ØÍ∆¡ª ÂØ∫ «È˜≈ «ÁÚ≈¿∞‰
Ò¬∆ “¯√Ò∆ Ï∆Ó≈” ’∞ÙÒ „≥◊ È≈ˇ
Ù∞» ’∆Â≈ ‹≈Ú∂Õ √‘≈«¬’ Ë≥Á∂, «‹Ú∂∫
‚∂¡∆ ¡≈«Á Ò¬∆ „∞’Ú∆∫ È∆Â∆ ω≈¬∆
‹≈Ú∂ «‹√ «Úº⁄ ¿∞ÂÍ≈ÁÈ, Íz≈√À«√≥◊
¡Â∂ Ó≈’∆«‡≥◊ ˘ ’∞ÙÒ Ï‰≈«¬¡≈
‹≈Ú∂Õ
÷πÁ’∞Ù∆¡ª ˘ ·ºÒ Í≈¿∞‰ Ò¬∆
˜»∆ ‘À «’ ÷∂Â∆Ï≈Û∆ ˘ Ò≈‘∂Ú≥Á Ë≥Á≈
ω≈«¬¡≈ ‹≈Ú∂ Õ «¬√ ’≈‹ Ò¬∆
Î√Òª Á∆ ÿº‡Ø-ÿº‡ √‘≈«¬’ ’∆ÓÂ
«¬√ «‘√≈Ï È≈Ò «ÈË≈ ’∆Â∆
‹≈Ú∂ «’ «¬√ «Úº⁄ ˜Ó∆È Á≈ ¡√Ò∆
·∂ ’ ≈ ¡Â∂ «’√≈Ȫ ˘ «Áº  ∆¡ª
‹ªÁ∆¡ª √Ï«√‚∆¡ª ˘ «Úº⁄ Ù≈«ÓÒ
’∆Â≈ ‹≈Ú∂Õ «¬√∂ ’Û∆ Ú‹Ø∫ ¡ÀÓ. ¡À√.
√Ú≈Ó∆È≈ÊÈ ’Ó∂‡∆ Á∆¡ª Î√Òª Á∂
Ò≈◊ ÓπºÒ ”Â∂ E@ ÍzÂ∆Ù ÓπÈ≈¯≈
Á∂‰ Ú≈Ò∆¡ª «√Î≈Ùª Ò≈◊» ’∆Â∆¡ª
‹≈‰Õ «’√≈È ¡≈ÓÁÈ ’«ÓÙÈ ◊«·Â
’’∂ «’√≈Ȫ Á∆ ÿº‡Ø-ÿº‡ ¡≈ÓÁÈ
˘ ‘ ‘∆Ò∂ Ô’∆È∆ ω≈«¬¡≈ ‹≈Ú∂Õ
÷∂  ∆ ÷Ø ‹ ¡Â∂ Íz √ ≈ Ò¬∆ ÍÏ«Ò’
√À’‡ Á∆¡ª ÷∂Â∆ ÷Ø‹ √≥√Ê≈Úª ¡Â∂
÷∂Â∆ «ÚÌ≈◊ ˘ Úº‚∆ ͺË ”Â∂ «ÚÂ
Óπ ‘ º ¬ ∆¡≈ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂ ª «’ «Èº ‹ ∆
’≥ÍÈ∆¡ª Á∆ «¬˜≈∂Á≈∆ È≈ ωÈ
«Áº  ∆ ‹≈Ú∂ ¡Â∂ «’√≈Ȫ ˘ √√Â∆
¡Â∂ Í≈¬∂Á≈ ÷Ø‹ ÍzÁ≈È ’∆Â∆ ‹≈Ú∂Õ
«’√≈Ȫ ˘ √√Â∆¡ª «√‘ ¡Â∂
«√º«÷¡≈ √∂Ú≈Úª Óπ‘º¬∆¡≈ ’≈¿∞‰ Ò¬∆
«¬ÈȪ √∂ Ú ≈Úª Á≈ «Èº ‹ ∆’È Ï≥ Á
’∆Â≈ ‹≈Ú∂Õ Á∂Ù Á≈ ¡≥È Á≈Â≈ ‘؉
’’∂ «’√≈Ȫ ˘ Ïπ„≈Í≈ ÍÀÈÙÈ Ù∞»
’∆Â∆ ‹≈Ú∂Õ
÷πÁ’∞Ù∆¡ª ¡Â∂ ÷∂Â∆ √≥’‡ Á∂
‘ºÒ Ò¬∆ √«‘’≈∆ ÷∂Â∆ Íz‰≈Ò∆ ˘
«Ú’√ ’È≈ ⁄≈‘∆Á≈ ‘À Õ Í«‘Ò∆
ͺË ¿∞µÂ∂ √∆Ӫ ¡Â∂ ¤Ø‡∆ «’√≈È∆
˘ “√«‘’≈∆ ÷∂Â∆ Íz‰≈Ò∆” ”⁄ ‹Ê∂Ï≥Á
’’∂ ‘ΩÒ∆-‘ΩÒ∆ «¬√ ˘ “≈‹’∆ ÷∂Â∆
Íz‰≈Ò∆” «Úº⁄ ÂÏÁ∆Ò ’’∂ √’≈∆
÷∂Â ¡Ë∆È «Ò¡≈¿∞‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ‘ÀÕ
Á«Ó¡≈È∆ «’√≈È∆ ˘ “√Ó»«‘’ ÷∂Â∆
Íz‰≈Ò∆” Ò¬∆ ¿∞Â√≈«‘ ’∆Â≈ ‹≈‰≈
⁄≈‘∆Á≈ ‘ÀÕ «¬√ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ ÒÀ∫‚ √∆«Òß◊
’≈˘È ˘ ¡ÓÒ∆ »Í ”⁄ Ò≈◊» ’’∂
Ú≈Ë» ˜Ó∆È ”Â∂ Ú∆ “≈‹’∆ ÷∂  ∆
Íz‰≈Ò∆” Ò≈◊» ’∆Â∆ ‹≈‰∆ ⁄≈‘∆Á∆ ‘ÀÕ
¡≥  √Óπ º ⁄ ∆ ˜º ¬ ∆ ¡≈«Ê’Â≈ ˘
“≈‹’∆ ÷∂Â∆ Íz‰≈Ò∆” ”⁄ ÂÏÁ∆Ò ’’∂
Úº‚∂ ÍÀÓ≈È∂ Á∆ ÷∂Â∆ ‹Ê∂Ï≥Á ’È∆
⁄≈‘∆Á∆ ‘ÀÕ ¡«‹‘≈ ’’∂ ‘∆ ‹º¬∆
¿∞  Í≈ÁÈ ˘ «ÈÔÓ ’’∂ ÷∂  ∆
«Ú«Ì≥ È Â≈ ˘ ¡ÓÒ∆ » Í «Áº  ≈ ‹≈
√’Á≈ ‘ÀÕ ¡«‹‘∂ ’ÁÓ ⁄π’
º ‘∆ ÷∂Â∆Ï≈Û∆
Á∂ √≥’‡ ˘ ‘ºÒ ’È ÚºÒ Ú«Ë¡≈ ‹≈
√’Á≈ ‘À ¡Â∂ ÷πÁ’∞Ù∆¡ª Ú◊∂ ÚÂ≈∂
˘ Ø«’¡≈ ‹≈ √’Á≈ ‘ÀÕ
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
√≈Ó≈‹ Á∆ ¿∞Í‹ Á«‘ÙÂ◊Á∆,
Á«‘ÙÂ◊Á∆ Á∆ ¿∞Í‹ «Î¿±‹∆ √≥’‡
(√¯≈ CB Á∆ Ï≈’∆)
’˘È Á∆ ≈÷∆ Ò¬∆ ’ج∆ ◊≥Ì∆ ÂÁÁ
È≈ ’∆Â∂Õ ◊∞≥‚∂ Â∂ ‹˘È∆ «Î’≈Íz√Â
Í≈◊Òª Úª◊ ÒØ’ª Á∂ ÷»È Á∆ ‘ØÒ∆ ÷∂‚Á∂
‘∂, ¡Ωª Á∂ ÏÒ≈Â’≈ ’Á∂ ‘∂Õ ¿∞√∂
‘∆ ⁄≈Ò Á≈ «√º‡≈ ¡º‹ Ì≈Â∆ ˙ÍÓ‘ªÁ∆Í «Úº⁄ «‘≥Á,» «√º÷ Â∂ Óπ√«ÒÓ ’ΩÓª
Ì∞◊ ‘∆¡ª ‘ÈÕ «¬‘ ÒÛÁ∆¡ª «‘‰
Â∂ ¡√∆∫ ÁØ ‘ ª ÒÛÁ∆¡ª «Ïº Ò ∆¡ª
Á«Ó¡≈È ÏªÁ ⁄≈Òª ⁄ºÒÁ∂ ‘∆¬∂Õ
«√º‡≈ «¬‘ ‘À «’ Ì≈Â∆ ˙Í-Ó‘ªÁ∆Í
¡º‹ º’ «Â≥È Úº‚∆¡ª ‹≥◊ª Ú∂÷ ⁄㮧 ’¡À
¡Â∂ ⁄ΩÊ∆ «È¿∞’Ò∆¡ Á∂ Á‘≈È∂ ”Â∂ ÏÀ·≈
‘ÀÕ ¬∂Áª ‘∆ ¡Ó∆’∆ √≈Ó≈‹ È∂ »√ ˘
¡Î◊≈«È√Â≈È ”⁄Ø∫ ’º„‰ Ò¬∆ Óπ‹≈‘Á∆È
˘ Ù√ÂÏË ’∆Â≈, «√÷Ò≈¬∆ «ÁºÂ∆Õ Í
‘∞‰ ¿∞‘ ¡Ó∆’È ’≥‡ØÒ ÂØ∫ Ï≈‘ ‘Ø
⁄πº’∂ ‘ÈÕ ¿∞‘Ø ‘∆ ‘∞‰ ¡Ò’≈«¬Á≈ Â∂
Â≈«ÒÏ≈È ¡≈«Á Á∂ ¡È∂’ª ◊∞‡
º ª, √Ó»‘ª
Á∂ »Í «Úº⁄ ¬∂‚∆ Úº‚∆ Á«‘ÙÂ◊Á∆ ÎÀÒ≈
‘∂ ‘È «’ ¿∞‘ ÒØ’ª Ò¬∆ «¬º’ Úº‚∆
√Óº«√¡≈ ω ÷ÒØÂ∂ ‘ÈÕ ¿∞‘ ÎΩ‹∆
¤≈¿∞‰∆¡ª, √ÓπÁ
≥ ∆ Â∂ ‘Ú≈¬∆ ¡º«‚¡ª,
√’»Òª ¡Â∂ Ó√«‹Áª ”Â∂ ¡≈ÂÓÿ≈Â∆
‘ÓÒ∂ ’È ÂØ∫ Ú∆ Á∂◊ È‘∆∫ ’Á∂Õ «‹√
’’∂ Í≈«’√Â≈È Â∂ «‘≥Áπ√Â≈È «Úº⁄
¡ÓÈ ’≈˘È Á∆ ¡Ú√Ê≈ Ï‘≈Ò È‘∆∫ ‘Ø
‘∆Õ
√≥ È AIEA Á∂ ‹È∂ Ú ≈ √ÓfiΩ  ∂
¡È∞√≈ ¬∂Áª Á∆ ÷≈È≈‹≥◊∆ ’≈È Ï∂ÿ∂
ÒØ’ ÙÈ≈Ê∆ ‘∞Á
≥ ∂ ‘ÈÕ Ï≈¬∂ «Ó‘Ï≈È∆
√≈Ó≈‹∆ ‹≥◊Ï≈˜ª Á∂Õ √≈Ï ‘Ø «◊¡≈
‘À «’ «ÚÁØ‘∆¡ª ÚºÒ∫Ø ÚÂ∂ ‹ªÁ∂ ‘«Ê¡≈
¡Ó∆’È Ó≈’≈ ‘ÈÕ ¡Ó∆’≈ √∆∆¡≈
˘ «È∆ ‘«Ê¡≈ª Á∆ Ó≥‚∆ Úº‹∫Ø ‘∆ È‘∆∫
Ú «‘≈, √◊Ø∫ ¿∞√ Á∂ Â∂Ò ÷»‘ª ”Â∂
¡≈͉∆ √≈Ó≈‹∆ Ò؇» ¡º÷ Ú∆ º÷ÁÀÕ ¡º‹
Á∂ Ó≈‘ΩÒ «Úº⁄ ‹Ø Ú≈Í «‘≈ ‘À ¿∞√ Á∆
«ÈÙ≈ÈÁ‘∆ Á∆¡ª ÍÀÛª √ÍÙ‡ ÂΩ Â∂
¡Ó∆’È √≈Ó≈‹ Â∂ ¿∞√ Á∂ √«‘ÔØ◊∆¡ª
Á∂ Áª º’ Í‘∞⁄
≥ ‘∆¡ª ‘ÈÕ √∆∆¡È
≈Ù‡ÍÂ∆, ÏÙ-¡Ò-¡√Á, Ù∑¡
∂ ≈Ó
«¬√ √≥Â≈Í Á∆ «˜≥ÓÚ
∂ ≈∆ ͺ¤Ó∆ √≈Ó≈‹∆
Ù’Â∆¡ª Á∂ «√ ÓÛÁ≈ ‘ÀÕ ‹ÓÈ Á∂
⁄ª√Ò È∂ Ú∆ ÷πÒ
º ’
∑ ∂ «’‘≈ ‘À «’ ͺ¤Ó∆
Á∂Ùª È∂ ‘∆ «¬‘ √≥’‡ ÍÀÁ≈ ’∆Â≈ ‘ÀÕ ‘∞‰
«Î¿±‹∆ Ó√Ò∂ ˘ √≥Ì≈Ò‰≈ Ú∆ «¬È∑ª Á≈
Î˜ ωÁÀÕ «¬√ «¬º’ ’ØÛ ÙÈ≈Ê∆¡ª
˘ ’ºÒ≈ «¬º’ Á∂Ù √≥Ì≈Ò È‘∆∫ √’Á≈Õ
«¬√ ˺’∂Ù≈‘∆ Á∂ ÷Ω¯È≈’ Â∂ ‘ΩÒÈ≈’
«√º«‡¡ª ˘ È«‹º·‰≈ Ú∆ ͺ¤Ó∆ Á∂Ùª Á∆
‘∆ √ªfi∆ «˜≥ÓÚ
∂ ≈∆ ‘ÀÕ ¬∂Áª Á∂ ’≈«¡ª
Á≈ √»ÂË≈ √≈Ó≈‹∆ ◊º·‹ØÛ Á≈ ¡≈◊»
«ÈÙ⁄∂ ‘∆ ¡Ó∆’≈ ˘ ‘∆ √Ó«fi¡≈ ‹ªÁÀÕ
Ô» ¡ÀµÈ ˙ ÓπÂ≈Ï’ ‘∞‰ º’ D@ Òº÷
ÙÈ≈Ê∆ ¡≈√∂ Á∆ ¿∞‚∆’ «Úº⁄ ̇’
‘∂ ‘ÈÕ ¡√Ò «Úº⁄ «¬‘ «◊‰Â∆ A
’ØÛ ÂØ∫ ÚºË ‘ÀÕ √∆∆¡≈ Á∂ «¬√ È√≥ÿ≈
Á≈ «‹≥’Ú
∂ Ò Â∂ ’∂ÚÒ ¡Ó∆’≈ Â∂ ¿∞√
Á∂ √«‘ÔØ◊∆ ͺ¤Ó∆ √≈Ó≈‹∆ √’≈ª
‘ÈÕ
√ÍÙ‡ ‘Ø ⁄π’
º ≈ ‘À «’ ¡Ó∆’≈ È∂
«ÒÏ≈È, «¬≈’, √∆∆¡≈, «Ó√,
Ò∆Ï∆¡≈ Á∂ Â∂Ò ÷»‘ª ”Â∂ ’Ϙ∂ ’È Á∆
È∆ È≈Ò ÒØ’ª ˘ √’≈ª «÷Ò≈Î
ÌÛ’≈¿∞‰ Á∂ ≈‘∂ Í≈«¬¡≈Õ Í Ó˜‘Ï∆
Á«‘ÙÂ◊Á∆ Ï∂Ò◊≈Ó »Í Ë≈ ⁄π’
º ∆ ‘ÀÕ
¡’±Ï B@AE
20
¡Ó∆’≈ Á≈ «÷¡≈Ò √∆ «’ ¿∞‘ √∆ÓÂ
«‹‘∆ Á«‘ÙÂ◊Á∆ ’≈«¬Ó º÷’∂, «¬√
«÷ºÂ∂ Á∂ ÒØ’ª ˘ ¡≈͉∆ Óπ·
º ∆ ”⁄ ’’∂
¡≈͉∆ Ó˜∆ ’∂◊≈, Í Á«‘ÙÂ◊Á∆
Á≈ ÍzÂ
∂ ¿∞Ȫ∑ Ò¬∆ Óπ√∆Ϫ Â∂ Óπ√∆Ϫ
ÍÀÁ≈ ’ «‘ÀÕ √≥√≈ Á∆ ¿∞‘ «’‘Û∆
÷≈È≈‹≥◊∆ ‘À «‹ºÊ∂ ¡Ó∆’È ÎΩ‹ª È∂ √π÷∆
Úº √ Á∂ Á∂ Ù ª «Úº ⁄ ‹≈’∂ ¡≈͉∆
ÁıÒ¡≥ Á ≈˜∆ È≈ ’∆Â∆ ‘Ø Ú ∂ Õ
¡Î◊≈«È√Â≈È, Í≈«’√Â≈È, √∆∆¡≈,
«¬≈’, ¡≈«Á «Úº⁄ ¡Ó∆’È √≈Ó≈‹
«¬º’ Í≈√∂ Á«‘ÙÂ◊Á∆ ˘ ‘Ò≈Ù∂∆
«Á≥Á≈ ‘À, Á»‹∂ Í≈√∂ √’≈ ˘ «¬√ Á≈
Óπ’≈ÏÒ≈ ’È Ò¬∆ √‘≈«¬Â≈ Ú∆ Ú≥‚∆
‹ªÁÀÕ ¿∞µÂ∆ Ú∆ÂÈ≈Ó «Íº¤∫Ø , «¬√ Á≈
¡ÏÁ∂Ùª Á∂ Â∂Ò √ت ”Â∂ ’≈Ϙ ‘؉
Á∆¡ª ⁄≈Òª Á≈ ¤ÛÔ≥Â «¬º’ ÒÛ∆Ú≈
«¬Â‘≈√ ‘ÀÕ ‹≥◊ª ‘ج∆¡ªÕ «¬√ Á≈ ‘∆
Ê≈ÍÛ≈ Íz≈Í ˙√≈Ó≈ «ÏÈ Ò≈ÁÀÈ Á∂
Á«‘ÙÂ◊Áª È∂ ‹ÁØ∫ ÚÒ‚ ‡∂‚ √À∫‡
”Â∂ «√ºË∂ ‘∆ ‹‘≈˜ ¡≈ ·Ø’∂ ª ¿∞µÂ∆
¡Ó∆’≈ Á∂ ÒØ’ Â‘≈ Â‘≈ ’ ¿∞µ·∂Õ
Í «¬‘Á∂ Ó»‘
≥ ˘ Ò‘» Òº◊≈ ‘Ø«¬¡ÀÕ «¬√
√≈Ó≈‹∆ Ù’Â∆ ‘≈Ò∆ Ú∆ «’‘Û∆ Ï≈‹
¡≈¿∞∫Á∆ ‘ÀÕ ‘≈Ò∆ Ú∆ ¡≈ÒÓ∆ Íπ«Ò√ÓÀÈ
ω «¬º’ È≈ «¬º’ Á∂Ù «Úº⁄ Ò»Â∆ Ò≈¬∆
º÷ÁÀÕ «¬≈’ Á≈ Ù≈√’ √Á≈Ó ‘∞√ÀÈ
«‹Ú∂∫ «’Ú∂∫ ¡≈͉∂ Á∂Ù ˘ √≥Ì≈Ò∆ ÏÀ·≈
√∆Õ ≈Ù‡ÍÂ∆ ÏπÙ “«¬√ ’ØÒ ‹ÀÈ√
Ø ≈¬∆‚
‘«Ê¡≈ ‘È” Á∆ Óπ‘≈È∆ ¿∞⁄≈«Á¡ª
‘ÓÒ≈ ’ÈØ Ï≈‹ È≈ ¡≈«¬¡≈Õ Ô» ¡ÀÈ
˙ È∂ Ú∆ «¬√ ˘ ÏÛ≈ Ø « ’¡≈Õ
√«’¿∞«‡∆ ’Ω∫√Ò Á∆¡ª ‹ª⁄ ‡∆Ó È∂
Ú∆ «’‘≈ «’ «¬√ Á∂ Ì≥‚≈ª «Úº⁄ ¬∂Áª
Á∂ ’ج∆ ‘«Ê¡≈ È‘∆∫ ‘ÈÕ ‘ÓÒ≈ ’
«ÁºÂ≈Õ ÂÏ≈‘∆ ‘ج∆Õ Í ¿∞µÊØ∫ ¡≈Í Âª
«È’Ò ¡≈«¬¡≈ ‘À Í Á«‘ÙÂ◊Á∆
‘≈Ò∆ Ú∆ Ï∂’≈Ï» ‘ÀÕ «‹√ Á≈ √≥Â≈Í
«¬≈’∆ ÌØ◊ ‘∂ ‘ÈÕ ¿∞µÊ∂ ‘∆ «¬È∑ª Á∆
√∆∆¡≈ «Úº⁄ ω≈¬∆ ¡≈¬∆ ¡Àµ√ ¡≈¬∆
¡Àµ√ ÁÈÁÈ≈¿∞∫Á∆ «ÎÁ∆ ‘ÀÕ ‘ ؘ
ÓÈ∞º÷∆ ÿ≈‰ Á∆¡ª Ò»≥’≥‚∂ ÷Û∑∂ ’È
Ú≈Ò∆¡ª ıÏª ¡≈ ‘∆¡ª ‘ÈÕ ‘˜Ó
«¬È∑ª ˘ «¬≈È Ú∆ È‘∆∫ √∆ ‘∞Á
≥ ≈Õ Í
¿∞È∂∑ «’√∂ È≈ «’√∂ Â∆’∂ ¡≈͉∆ ÍzÓ≈‰»
Ù’Â∆ Â∂ ’»‡È∆Â’ √»fi È≈Ò «¬√ ˘
¡≈͉∂ √‘∆ ʪ «‘‰ Ò¬∆ ˜» Ó‹Ï»
’ «ÁºÂ∂Õ
‹ÁØ∫ ÓÈ∞÷
º ∆ ¡«Ë’≈ª Á∆¡ª ‡≈∑ª
Ó≈È Ú≈Ò∂ ˘ ÒØ’ª È∂ ÙÓ√≈ ’∆Â≈
ª ’؇∂ Ò≈’∂ √Óº«√¡≈ È«‹º·‰ Á≈ ÌÓ
Í≈«Ò¡≈ ‹≈ «‘≈ ‘ÀÕ Í «¬È∑≈ Ó√«Ò¡ª
Á≈ ͺ’≈ Â∂ Í≈¬∂Á≈ ‘ºÒ ¬∂Áª Á∆ È∆Â∆
¤«‚¡ª Һ̉≈ ‘ÀÕ «¬‘ ‘∆ ¡’Ò Á∆
◊ºÒ ‘ÀÕ «¬‘Ø «‹‘∆¡ª ’≈Ú≈¬∆¡ª ÂØ∫
ÂØÏ≈ ’Ø ¡À √≈Ó≈‹Ø! Í «¬‘ «’ºÊ∂
¤º‚‰ Ú≈Ò∂ ‘ÈÕ «‹Ú∂∫ Ï«ÿ¡≈Û ’Á∆
ÿ≈‘ È‘∆∫ ÷ªÁ∂, ˙Ú∂∫ ‘∆ «¬‘ √≈Ó≈‹∆
Ù’Â∆ ‘ Á∂Ù Á∂ ’∞ÁÂ∆ √ت ˘
Ò∞º‡‰, Ó≥‚∆ ω≈ Ó≈Ò Ú∂⁄‰ ˘ ¤º‚
È‘∆∫ √’Á∆Õ «¬È∑ª √≈Ó≈‹∆ Á∂Ù ¡≈͉∂
Ò؇» ’≈ÍØ‡
∂ ∆ Ó≈Ò’ª ÂØ∫ Ï≈‘ ‹≈ ‘∆
È‘∆∫ √’Á∂Õ ’≈ÍØ∂‡√ ª ͡Á∂ ‘∆
¡≈͉∂ Ó≈Ò Ú≈√Â∂ Ó≥‚∆¡ª Á∂ ¡≈√∂
‘∆ ‘ÈÕ Á»‹∂ Á∂Ùª Á∂ √ت ˘ Ò∞‡
º ‰ Â∂
ÒØ’ª ˘ ÷ΩΘÁ≈ ’’∂ ¡≈͉∆ ¬∆È
Ó‰≈¿∞‰ Ò¬∆ ËÓ, «Î«’¡ª «Úº⁄
Ú≥‚∆¡ª Í≈ «Á≥Á∂ ‘ÈÕ «¬√ ’≥Ó Ò¬∆
«¬È∑ª È∂ ˜ı∆Á ¬∂‹‡
≥ ¤º‚∂ ‘∞Á
≥ ∂ ‘ÈÕ
«¬‘ ‘∆ Á«‘ÙÂ◊∆ ÎÀÒ≈’∂ ÒØ’ «‘±
Ò«‘ª ˘ ’∞⁄Ò’∂ ÒØ’ ≈‹ª ˘ Ò∞‡
º ≈‹
«Úº⁄ ÂÏÁ∆Ò ’È ÂØ∫ Ú∆ Á∂◊ È‘∆∫
’Á∂Õ ’Á∆ ¡Ó∆’≈ Á∆ Ê≈ÍÛ∆ È≈Ò
«Â¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ¡Ò’≈«¬Á≈ ˙Ì≈«¡≈
«◊¡≈ √∆ ‘∞‰ «¬º’ ÈÚ∂∫ »Í «Úº⁄ ¡≈¬∆
¡Àµ√ ¡≈¬∆ ¡Àµ√ «Úº⁄ ¿∞‘Ø ’≈‹ ’
«‘≈ ‘À «‹‘Û≈ Â≈«ÒÏ≈È∆ ¡Ò’≈«¬Á≈
‘≈Ò∆ º’ ’ «‘≈ ‘ÀÕ
’≈ÍØ‡
∂ √ Á≈ ÁπÓ
º ¤ºÒ∆ √’≈ª
’∆ ‹≈‰È «¬√ √≥Â≈Í ˘! ¿∞‘ ª ’∂ÚÒ
¬∂Ȫ ‘∆ √Ø⁄Á∆¡ª ‘È «’ ÁπÈ∆¡ª Á∂
’∞ÁÂ∆ √ت ”Â∂ ’≈Ϙ «’Ú∂∫ ’È≈
‘À ¡Â∂ ¡≈ÒÓ∆ Ó≥‚∆ ”⁄ Ó≈Ò «’Ú∂∫
÷Í≈¿∞‰À Â∂ ÓπÈ≈¯∂ «’Ú∂∫ ’Ó≈¿∞‰∂ È∂Õ
Ó≈ÈÚÂ≈ ÍÚ∂ „º·÷
∂ ‘
» , Ó∂ ‹ª ÷Í∂! ¿∞‘
’∆ ‹≈‰È ÓÈ∞÷
º ∆ ’Áª ˘! «Ï¡≈Ȫ ”⁄
ÓÈ∞÷
º ∆ º«÷¡≈, √π«º ÷¡≈ Á∂ √Ø‘Ò∂ ˜»
◊≈¬∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ «È∆ “Ó»‘
≥ ”⁄ ≈Ó ≈Ó,
Ï◊ˇ «Úº⁄ ¤∞∆” Ú≈Ò∆ ◊ºÒÕ
¡’Ò Á∆ ◊ºÒ ¬∂Ê∂ ‘∆ Óπ’Á∆ ‘À «’
‘ Á∂Ù Á∆ √’≈ ¡≈͉∂ Á∂Ùª Á∂ ÒØ’
Ó√«Ò¡ª ÚºÒ ¡≈͉∂ √ت, √≈ËȪ ˘
‹∞‡≈¬∂Õ ÒØ’ª ≈‹ª «Úº⁄ ÒØ’ Ò≈‹ Á∆
Í≈Ò‰≈ ‘ØÚÕ∂ ÒØ’ª Ò¬∆ ¡≈√≈È, ⁄≥◊∆
Â∂ ⁄π√Â-Îπ Óπ„Ò∆ ÂØ∫ ¿∞⁄∂ ∆ «√‘Â
√‘»Ò Á≈ ÍzÏË
≥ ‘ØÚÕ∂ Ï∂˜
∞ ◊≈∆ ıÂÓ
’∆Â∆ ‹≈Ú∂Õ ÒØ’ ÚË∆¡≈ «√º«÷¡≈, «√‘Â,
√π«º ÷¡≈ √‘»Òª «Úº⁄ √π÷∆ Úº√‰Õ Úº‚∂
ÓÈ∞÷∆ «‘ª «‹È∑ª Á∂ ¿∞ÍÁ∂Ù ‘ ËÓ Â∂
ÒØ’ «⁄≥ÂÈ «Á≥Á≈ ‘À Á∆ Í≈Ò‰≈ ’∆Â∆
‹≈Ú∂Õ Í ’Ω‰ Íπ¤
º ÁÀ, √π‰ÁÀ «¬È∑ª ¡’Ò
Á∆¡ª ◊ºÒª ˘ «¬√ ’≈ÍØ‡
∂ ∆ √≈Ó≈‹∆
˺’ÛÙ≈‘∆ Á∂ Ï≥Ϫ Â∂ ‹≥◊∆ «Ó˜≈¬∆Òª
Á∆¡ª ◊»fi
≥ ª «Úº⁄ Ì≈ÚØ! Í «Î Ú∆ ’Á∆
ª ’Á∆ ÒØ’ ¡≈͉∆¡ª √’≈ª ˘ ÒØ’
È∆Â∆¡ª ¡Í‰≈¿∞‰ Ò¬∆ Ó‹Ï» ˜»
’È◊∂Õ “’»«Û «È÷π‡∂ È≈È’≈, ˙Û’ √º⁄
‘∆” ˜» ‘ØÚ◊
∂ ≈Õ «¬‘ Ò؇» ̱ ÒØ’ ÎÂÚ∂
«ÏȪ Ï≈‹ È‘∆∫ ¡≈¿∞‰Õ∂ ‹∂ «¬È∑ª ’ØÒ
Á∂Ù Á∆ Ú≈◊‚Ø È≈ ‘ØÚ,∂ ª «¬‘ ¬∂Áª
È‘∆∫ ’ √’‰◊∂Õ Ú؇ª È≈Ò «‹ºÁ‰ ÒØ’
¡≈͉∂ √Ó≈«‹’ «‘ª Á∂ «⁄≥Â’ Â∂
fi≥‚≈ÏÁ≈ È∞Ó≈«¬≥Á≈ Í≈‡∆¡ª Á∆ ⁄؉
’È Òº◊ ͬ∂, ˙ÁØ∫ Ú∂«÷˙ ¡≈ÒÓ Ì
«Úº⁄ ÙªÂ∆, ÷πÙ‘≈Ò∆ Á∂ Á ÷πÒ
º ∑ ‹≈‰◊∂Õ
‘∞‰∂ ‘∞‰∂ ¡≈’√ÎØ‚ Ï∞’
º √ Ô»È∆Ú√‡∆,
¡≈’√ÎØ‚ (Ô».’∂.) Á∂ «¬º’ ¡Ê Ù≈√Â
Á∂ ÍzØÎÀ√ È∂ ¡≈͉∂ Ò∂÷ “ͺ¤Ó «Úº⁄
√Ó≈‹Ú≈Á∆ «√¡≈√ Á∆ ˜ØÁ≈ Ú≈Í√∆”
«Úº⁄ ÏÛ≈ ·Ø√ ˙Ò∂÷ ’∆ÂÀÕ Òº◊ÁÀ ¡º‹
√Ó≈‹Ú≈Á∆ √Ø⁄ Óπ÷
º √≈Ó≈‹∆ Á∂Ùª Á∆¡ª
Ï»‘ª ”Â∂ Á√Â’ Á∂ ‘∆ ‘ÀÕ ◊∆√,
√Í∂È, «’¿±Ï≈, ÏÒØÚ∆¡≈, ÚÀȘ»¬Ò
∂ ≈ ª
«¬√ «ÁÙ≈ ”⁄ Â∞∂ ͬ∂ ‘ÈÕ Ï≈’∆¡ª Á∂
Á ÷ØÒ‰
∑ Á≈ ÎÀ√Ò≈ ÒØ’ª Á∂ ‘ºÊ «Úº⁄ ‘ÀÕ
ÒØ’ ‘∆ ¡≈͉∆ ‘؉∆ Á∂ «√‹‰‘≈ ‘∞Á
≥ ∂
‘È, ¡Â∂ ω Ú∆ √’Á∂ ‘ÈÕ «¬√ Ò¬∆
ÒØ’!Ø ¡≈͉∆¡ª √’≈ª √Ø⁄ √Ófi’∂ ⁄π‰
º ÕØ
¡ÀÚ∫∂ Ó»‘
≥ ÓπÒ≈‘«˜¡ª Á∂ ÁÏ≈¡ ‘∂· Ú؇ª
È≈ Í≈˙! ¡Ó∆È!
ÎØÈ: FDG-D@B-BAG@
Ï«·ß‚∂ Á∆ ËÂ∆ Â∂ «’√≈È Ø‘ Á∆¡ª Â≥◊≈
(√¯≈ I Á∆ Ï≈’∆)
’∞fi
º Ú∆ ’«‘‰ Ò¬∆ ÙÏÁ È‘∆∫ ‘ÈÕ
‹Ø ¡º‹ Ú≈Í «‘≈ ‘À ¿∞‘ A@@
√≈Ò Í«‘Òª Ú∆ Ú≈Í«¡≈ √∆Õ Ú∆‘Ú∆∫
√Á∆ Á∂ Í«‘Ò≈ Á‘≈’∂ , √≈Ò
AI@G,¡≥◊∂‹ ‘’»Ó Á∆¡ª «’√≈È
«ÚØË∆ È∆Â∆¡ª Â∂ ¡’≈Òª Á∂ Ì≥È∂
«’√≈Ȫ È∂ ‹ÁØ∫ ÷πÁ’∞Ù∆¡ª Á≈ ≈‘
ΫÛ∑¡≈ ª Í≥‹≈Ï Á∆ ‚∞ºÏÁ∆ «’√≈È∆
˘ Ï⁄≈¿∞‰ Ò¬∆ ⁄≈⁄∂ ¡‹∆ «√≥ÿ ‘∞ª
Ï∆Û≈ ⁄㮧 ’¡≈, “ͺ◊Û∆ √≥Ì≈Ò ‹º‡≈ Á∆
¡Ú≈‹ ◊»‹
≥ ∆Õ √Ó∂∫ Á∂ ‘≈’Ó «¬√ ¡Ú≈‹
˘ ‚ª◊ª,◊ØÒ∆¡≈, Á∂√ «È’≈«Ò¡ª Â∂
’≈Ò∂ Í≈‰∆¡ª È≈Ò Óπ÷≈ÂÏ ‘ج∂Õ¡º‹
√Ø √≈Ò ÂØ∫ ¿∞µÍ ◊∞‹ ◊¬∂ ‘È,¡≥◊∂‹
‘’»Ó Á≈ ’Á∂ È≈ ‚∞Ï
º ‰ Ú≈Ò≈ √»‹
’ÁØ∫ Á≈ ¡√ ‘Ø «◊¡≈ ‘À,ÒØ’ª È∂ Úº÷Úº÷ ≥◊ª Á∆¡ª ‘’»Óª Á∂ ≥◊ Á∂÷∂
È∂,Í A@@ √≈Ò Ó◊Ø∫ Ú∆ ‘≈’Óª Á≈
«⁄‘≈ ÏÁ«Ò¡≈ ‘À «’Á≈ È‘∆∫Õ
‘≈’Óª Á∂ Á Â∂ Óπ¡≈Ú‹∂ Á∆ Ó≥◊
ÒÀ’∂ ◊¬∂ «’√≈È≈ Á≈ √Ú≈◊ ÍπÒ√∆
Ë≈Ûª È∂ ’∆Â≈ ‘À, ≈‘ª, √Û’ª Â∂ Òº◊∂
È≈«’¡ª È∂ ’∆Â≈ ‘À, ÏØÒ‰ Á∂ ‘º’ª Â∂
Í≈Ï≥ Á ∆¡ª È∂ ’∆Â≈ ‘À Õ ‘≈’Ó È∂
«’√≈È∆ Á∂ ÁÁ ˘ ’∞ÁÂ∆ ¡≈ΠÂ∂
Ó≈Ó»Ò∆ Ò≈ÍzÚ≈‘∆ ’«‘ ’∂ ͺÒ≈ fi≈Û∑
«ÁºÂ≈ ‘ÀÕÒØ’ ÷∂Â∆ ÓÙ∆È∆ ÂØ∫ ÒÀ’∂
Í≈Ò± ‚≥◊ª º’ Ú∂⁄ ‘∂ ‘È Â∂
‘’»Ó AG-AG ∞ͬ∂ Á∂ ⁄Àµ’ Ú≥‚ ‘∆
‘ÀÕÒØ’ª Á∂ ÿª ”⁄ √ºÊ «Ú¤∂ ‘È Â∂
¿∞µÍ Óπ÷
º -Ó≥Â∆ ’Ϻ‚∆ ’ºÍª Á≈ ¡ÀÒ≈È
’ «‘≈ ‘À, «ÎÒÓ∆ ‘∆Ø«¬Èª Á∂ È≈⁄
Â∂ ’ØÛª ÷⁄‰ ‹≈ «‘≈ ‘ÀÕ «¬‘ ÒØ’ª
Á∂ Áπº÷ª-ÁÁª ˘ «‡º⁄ ’’∂ ‹≈ȉ
Á∆ √Á∆¡ª ÂØ∫ Â∞∆ ¡≈¿∞∫Á∆ ‘≈’Óª Á∆
∆ Á≈ «¬‹‘≈ ‘À, «’√≈È «‘ÂÀÙ∆
Í≥Ê’ ‘≈’Óª Á≈ ¡√Ò∆ «’Á≈ ‘À ‹Ø
√Ω √≈Ò Í«‘Òª Á∂ «ÁȪ Á∆ Ô≈Á Â≈‹≈
’Ú≈ «‘≈ ‘ÀÕ
«¬‘ È‘∆∫ «’ Í≥‹≈Ï «Úº⁄ ¡º‹ ÂØ∫
Í«‘Òª ’Á∂ ¬∂‚∂ «¬º’· È‘∆∫ ‘ج∂, Ø√
ÍzÁÙÈ È‘∆∫ ‘ج,∂ ‹ª Í≥‹≈Ï Á∂ ÒØ’ª
È∂ ‘’»ÓÂ∆ ‹Ï È‘∆∫ Á∂÷∂ Í ¡º‹
Í≥‹≈Ï, ÷≈√’ Ï«·ß‚∂ Á∆ ËÂ∆ Â∂ ‹Ø
Ú≈Í «‘≈ ‘À «¬‘ ’Ø ¬ ∆ √Ë≈È
ÚÂ≈≈ È‘∆∫ ‘ÀÕ «¬√ ÚÂ≈∂ ”⁄Ø∫ ¿∞µ·∂
√Ú≈Ò Úº‚∂ ‘È «‹≥Ȫ È∂ Ï‘∞ ’∞fi
º ˘
’«‡‘∂ ”⁄ ÷Û∑≈ «ÁºÂ≈ ‘ÀÕ
«’√≈È∆ ÷πÁ’∞Ù∆¡ª Á≈ ÚÂ≈≈
Í≥‹≈Ï Á∆¡ª ‘ºÁª º’ Ó«‘Á»Á È‘∆∫
‘À , Ì≈ Á∂ ’Ø È ∂ - ’Ø È ∂ ”⁄ «’√≈È
÷πÁ’∞Ù∆¡ª ’ ‘∂ ‘ÈÕ «¬‘ ÷πÁ’∞Ù∆¡ª
AIDG ÂØ∫ Ó◊Ø∫ Á∂ G@ √≈Òª Â∂ √Ú≈Ò
‘È «‹È∑ ª √≈Òª ”⁄ Ï≈‘Ø ∫ ¡È≈‹
Ó≥◊Ú≈¿∞‰ Ú≈Ò≈ ÓπÒ’ ¡º‹ «ÚÁ∂√ª ˘
¡È≈‹ Ì∂‹‰ Òº◊ «Í¡≈ Í ÓπÒ’ Á≈
¡≥ÈÁ≈Â≈ ¡º‹ Ú∆ ¡≈͉≈ «„º‚ ÌÈ
ÂØ∫ ¡√ÓºÊ ‘ÀÕ «¬‘ ÷πÁ’∞Ù∆¡ª √Ú≈Ò
‘È ‘∂ «¬È’Ò≈Ï Á∂ Ò≈«¡ª Â∂ «‹È∑ª
ÓπÒ’ Á∆ «’√≈È∆ ˘ ◊∆Ï∆, ’˜≈ Â∂
÷πÁ’∞Ù∆¡ª ‘∆ È‘∆∫ «ÁºÂ∆¡ª ÏÒ«’
’À∫√ Ú◊∆¡ª «ÏÓ≈∆¡ª ˘ Ú∆ ‘
ÿ Á∆ ‘Ø ‰ ∆ ω≈ «Áº  ≈ ‘À Õ «¬‘
È∆Â∆¡ª ¡≈Ê’Â≈ Á∂ ¿∞√ Ó≈‚Ò Â∂
Ú∆ ÍzÙÈ «⁄≥È ‘È «‹√˘ Ò≈◊» ’È
Ò¬∆ √≈‚∂ ÓπÒ’ Á∂ ‘≈’Ó «Í¤Ò∂ Â∆‘
√≈Òª ÂØ∫ Òº◊∂ ‘ج∂ ‘È, «‹√ Ó≈‚Ò ˘
Ò≈◊» ’È Ò¬∆ ÓπÒ’ Á≈ ÍzË≈È Ó≥Â∆
¡º‹ Ú∆ «ÚÁ∂Ù∆ ÓπÒ’ª Â∂ Ï‘∞-’ΩÓ∆
’≥ Í È∆¡ª Á∆ Á∂ ‘ Ò∆ Â∂ ¡º ‚ ∆¡ª
ÿ√≈¿∞∫Á≈ «ÎÁ≈ ‘ÀÕ
≈‹-◊ºÁ∆ Â∂ ’≈Ï‹ ‘؉ Ò¬∆ ‘
‘Ï≈ Ú‰ Â∂ ‘» «‘≥Á∆¡ª «√¡≈√∆
Í≈‡∆¡ª È∂ ‘Ó∂Ù≈ Úª◊ «√Ú≈¬∂ «√¡≈√∆
؇∆¡ª √∂’‰ ÂØ∫, «¬√ Ó√Ò∂ Â∂ ’∞fi
º Ú∆
’È ÂØ∫ ◊∞‹
∂ ’∆Â≈ ‘ÀÕ «’√∂ «ÎÒÓ∆
¡Á≈’≈≈ Á∂ «⁄‘∂ Â∂ Òº◊∆ fi∆‡ «‹√
Ó∆‚∆¬∂ Ò¬∆ ≈Ù‡∆ Ó√Ò≈ ω ‹ªÁ∆
‘À ¿∞‘È∂ «¬√ Ó√Ò∂ Â∂ «¬º’ ÙÏÁ Ú∆
ÏØÒ‰≈ ˜»∆ È‘∆∫ √Ó«fi¡≈Õ «¬‘ «¬È∑ª
Á∂ ÒØ’ ÁØ÷∆ «’Á≈ Á∆ ◊Ú≈‘∆ ‘ÀÕ
¡Ó∆’≈ ÂØ∫ ¡≈«¬¡≈ ÷∂Â∆ Ó≈‘
÷∂Â∆ Ó∂Ò∂ ”⁄ ÓπΠ«Ï‹Ò∆ Í≈‰∆ Á∆¡ª
√‘»Òª Â∂ √Ï«√‚∆¡ª ˘ ‘≈√Ø-‘∆‰≈
’≈ «Á≥Á≈ ‘À Â∂ «¬‘Ȫ ˘ Ï≥Á ’È
¡Â∂ ÷πÁ’∞Ù∆¡ª Ø’‰ Ò¬∆ «’√≈Ȫ Á∆
Ó≈È«√’ ‘≈Ò ·∆’ ’È Ò¬∆ ÓÈØ«Ú«◊¡≈È’ª Á∆ «ÙÎ≈Ù ’ ’∂ ‹ªÁ≈
‘ÀÕ ¿∞√ Á∂ ÏØÒª ”⁄Ø∫ ¡≈¿∞‰ Ú≈Ò∂ √Ó∂∫
”⁄ «Ó‘ÈÂ’Ù ÒØ’ª Á∂ Ó√«Ò¡ª ÍzÂ∆
‘≈’Óª Á∂ ¡◊Ò∂ ’ÁÓª ’È√Ø¡ «ÓÒÁ∆
‘ÀÕ
Ù’≈ È∂ «’√≈Ȫ Á∆ Ó≥◊ ˘ ’ج∆
‘∞◊
≥ ≈≈ È‘∆∫ Ì«¡≈, ÒØ’ª Á∂ √Ï Â∂
«√Á’ Á∆ ¡‹∂ ‘Ø Í÷ ‘؉∆ ‘À, Í
«¬√Á∂ √Ì Á∂ Ï≈Ú‹»Á Ï«·ß‚∂ Á∂ «’√≈È
ÓØ⁄∂ Á∆ È∂ ’¬∆ Íz≈ÍÂ∆¡ª ’∆Â∆¡ª
‘ÈÕ √Ì ÂØ∫ Ó‘æÂÚÍ»È «¬‘ ‘À «’ «¬√
«’√≈È∆ ¡Â∂ ÷∂Â∆ √≥’‡ Á∆ ◊≥Ì∆Â≈
¡Â∂ «Âº÷ ˘ ¿∞Ì≈ «ÁºÂ≈ ‘ÀÕ «’√≈È∆
’«‹¡ª Â∂ ÷πÁ’∞Ù∆¡ª ˘ «’√≈È∆ Á∂
Ï∂ÒØÛ∂ ÷«⁄¡ª Â∂ ¡«◊¡≈ÈÂ≈ Á≈
«√º‡≈ ◊Á≈ȉ Ú≈Ò≈ ’∞ÎÓ¬∆ Íz⁄≈
‘∞‰ ◊≈«¬Ï ‘Ø «◊¡≈ ‘ÀÕ Òß◊ Ò¬∆
≈ÙÈ ÒÀ‰ ◊¬∂ «’√≈È≈ ÂØ∫ Áπ’≈ÈÁ≈
√Ó≈È Á∂ ÍÀ√∂ ÒÀ‰ ÂØ∫ «¬È’≈ ’ «Á≥Á≈
‘ÀÕÓ≥Á ”⁄ Òß◊ Á∂‰ ‹≈ «‘≈ Í«Ú≈
«’√≈È ÓØ⁄≈ Á∂÷ ’∂ Òß◊ «’√≈Ȫ ˘
¤’≈ «Á≥Á≈ ‘ÀÕ «¬‘ «’√≈È √≥ÿÙ
È≈Ò √Ó∆ ‘ÓÁÁ∆ È‘∆∫ ‘À «¬‘
«’√≈È∆ Á∆ ÷π Ù ‘≈Ò∆ È≈Ò ‘Ø  Ȫ
«‘º«√¡ª Á∆ ‹∞ÛÁ∆ ‘؉∆ Á∆ Ó‘æÂÂ≈ Á≈
¡«‘√≈√ Á≈ fiÒ’≈≈ ‘À Õ ‘’» Ó Â∆
È∆Â∆¡ª ÍzÂ∆ ÒØ’ª ”⁄ «Âº÷∂ ‘Ø ‘∂ Ø√
Á≈ Íz ◊ ‡≈Ú≈ ‘À Õ «’√≈È ËÈ∂ ”⁄
«√¡≈√∆ ؇∆¡ª √∂’‰ ¡≈¬∂ «√¡≈√∆
Ò∆‚ª ˘ «’√≈È≈ È∂ «Î‡’≈ «ÁºÂ≈
‘ÀÕ ÷∂Â∆ Ó∂Ò∂ ”⁄ ’∞Î ÂØÒÁ≈ ¡’≈Ò∆
Ó≥Â∆ ÒØ’ª Á∂ «¬’º· ”⁄Ø∫ Ò≈‹Ú≈Ï ‘Ø’∂
̺«‹¡≈ ‘ÀÕG@ √≈Ò≈ Ï‹∞◊ Ï≈Í» Á∂
ÏØÒª ““√Í∂¡ È∆ ’È∆ ¡≈¬∆ √≈˘,
¿∞ ¬ ∂ Â∞ √ ∆∫ √Í∂ ¡ ’È∆ «√÷≈◊∂
√≈˘,’≈Ò‹∂ Óº⁄∂ ͬ∂ ¡≈ ¿∞¬∂ √≈‚∂”” ”⁄Ø∫
«’√≈È∆ Á≈ ÁÁ ‘∆ È‘∆∫ Ø ‘ Ú∆
fiÒ’Á≈ ‘ÀÕ
«’√≈È ËÈ∂ ”⁄ ◊»‹
≥ Á∂ È≈¡«¡ª
”⁄Ø∫ «¬º’ È≈¡≈ ‘À «’ “√’≈ª ÂØ∫ È≈
fi≈’ ’Ø, ¡≈͉∆ ≈÷∆ ¡≈Í ’Ø ” Õ
«’√≈È∆ Á∂ «¬√ È≈¡∂ ”⁄Ø∫ ÒØ’ª Á∂
¡≈͉∆ ‘؉∆ ¡≈Í ÿÛ‰ Á∂ ≈‘ Â∂ ¡º◊∂
’ÁÓ ÚË≈¿∞‰ Á∂ √≥’Â
∂ «ÓÒÁ∂ ‘ÈÕ
«’√≈È ËÈ∂ ”⁄ ÷πÁ’∞Ù∆ ’ ◊¬∂
’∞ Ò Á∆Í «√≥ ÿ Á≈ ¡‹∂ «√Ú≈ È‘∆∫
Ï«Ò¡≈Õ ¿∞ ‘ Á≈ Í«Ú≈ ’‹∂ Á∆
ÓÈ√»÷∆ Â∂ Óπ¡≈Ú‹∂ Á∆ Ó≥◊ ’ «‘≈
‘À, √’≈ È∂ ¿∞‘Á∂ Í«Ú≈ ˘ AG ∞ͬ∂
Á≈ ⁄Àµ’ Ì∂«‹¡≈ ‘ÀÕ Ó∂∂ ’ØÒ «¬‘Á∂ Ï≈∂
’∞fi
º Ú∆ ’«‘‰ Ò¬∆ ÙÏÁ È‘∆∫ ‘ÈÕ
¡’±Ï B@AE
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
21
«Ú’∆Í∆‚∆¡≈ : «◊¡≈È «¬È’Ò≈Ï ¡Â∂ Í≥‹≈Ï∆
√π÷Ú≥ ‘∞≥ÁÒ
«¬≥‡ÈÀµ‡ Á∆ ¡≈ÓÁ È∂ ‹≈‰’≈∆
Á∂ √≥⁄≈ ¡Â∂ √≥Ì≈Ò Á∂ ÷∂Â «Úº⁄ «¬’
«¬È’Ò≈Ï∆ ÂÏÁ∆Ò∆ «Ò¡ªÁ∆ ‘ÀÕ «¬√
ÂÏÁ∆Ò∆ «Úº ⁄ «‘º √ ≈ Í≈¿∞ ‰ Ò¬∆
«¬≥‡ÈÀµ‡ ”Â∂ ’¬∆ Â∑ª Á∂ Â’È∆’∆
√≈ËÈ/ÍÒ∂‡Î≈Ó/ÚÂ≈∂ ‘Ø∫Á «Úº⁄
¡≈¬∂ ‘È «‹‘Ȫ «Úº⁄Ø∫ ’∞ºfi «¬√ Íz’≈
‘È: ÚÒ‚ Ú≈¬∆‚ ÚÀµÏ ‹ª ÚÀµÏ √≈¬∆‡,
◊»◊Ò, Ô≈‘», ¡Â∂ ¿∞‘Ȫ Ú◊∂ ‘Ø
√⁄ «¬≥‹È, Ô» «‡¿±Ï, Î∂√Ïπº’ ¡Â∂
√ØÙÒ Ó∆‚∆¬∂ È≈Ò √≥Ï≥Ë ‘Ø √≈ËÈ,
ÏÒ≈◊, «Ú’∆Í∆‚∆¡≈ ¡≈«ÁÕ «¬‘Ȫ
√≈ËȪ/ÚÂ≈«¡ª «Úº⁄Ø∫ «‹ºÊ∂ Ï‘∞Â∂
ÚÍ≈ ¡Â∂ ÓπÈ≈Î≈ ’Ó≈¿∞‰ Ò¬∆ ’≥Ó
’ ‘∂ ‘È ¡Â∂ Úº‚∆¡ª ’≈ÍØ∂ÙȪ
ÚÒØ ∫ ⁄Ò≈¬∂ ‹≈ ‘∂ ‘È, ¿∞ µ Ê∂
«Ú’∆Í∆‚∆¡≈ ÓπÈ≈Î∂ Á∂ Ó’√Á ÂØ∫ «ÏȪ
ÚºË ÂØ∫ ÚºË ÒØ’ª º’ «◊¡≈È Í‘∞≥⁄≈¿∞‰
Á∂ Ó’√Á Ò¬∆ ’≥Ó ’ «‘≈ ‘À ¡Â∂
«¬’ ◊À-ÓπÈ≈Î∂Á≈ (È≈È-Í≈«Î‡)
Î≈¿±∫‚∂ÙÈ ÚÒØ∫ ⁄Ò≈«¬¡≈ ‹≈ «‘≈ ‘ÀÕ
«Ú’∆Í∆‚∆¬∂ ¿∞ µ Í ‹≈‰’≈∆ ¡Â∂
«◊¡≈È Á∆ √≥Ì≈Ò Á≈ ’≥Ó ÁπÈ∆¡ª Ì
«Úº⁄ ÎÀÒ∂ ¡‰«◊‰Â ÚÒ߇∆¡ ÒØ’ª
ÚÒØ∫ ’∆Â≈ ‹≈ «‘≈ ‘ÀÕ F ‹»È B@AE
Á∆ «◊‰Â∆ ¡È∞ √ ≈ ¡≥ ◊ ∂ ˜ ∆
«Ú’∆Í∆‚∆¬∂ ¿∞µÍ DH Òº÷ HF ‘˜≈
DI Ò∂÷ ‘ÈÕ ¡≥◊∂˜∆ «Ú’∆Í∆‚∆¬∂ Á≈
√≈¬∆‡ √Ì ÂØ∫ ÚºË Á∂÷∂ ‹≈‰ Ú≈Ò∂ «√÷
Á∂ A@ ÚÀµÏ√≈¬∆‡ª «Úº⁄∫Ø «¬’ ‘ÀÕ ¡≥◊∂˜∆
√Ó∂ «Ú’∆Í∆‚∆¡≈ ÁπÈ∆¡≈ Á∆¡ª BHH
ÏØÒ∆¡ª «Úº⁄ ¤ÍÁ≈ ‘ÀÕ «¬‘Ȫ «Úº⁄Ø∫
AB ÏØÒ∆¡ª ¡«‹‘∆¡ª ‘È «‹‘Ȫ «Úº⁄
«Ú’∆Í∆‚∆¬∂ ”Â∂ ¤Í‰ Ú≈Ò∂ Ò∂÷ª Á∆
«◊‰Â∆ A@-A@ Òº÷ ÂØ∫ ÚºË ‘ÀÕ D@
ÏØÒ∆¡ª ¡«‹‘∆¡ª ‘È «‹‘Ȫ «Úº⁄
«Ú’∆Í∆‚∆¬∂ ”Â∂ ¤Í‰ Ú≈Ò∂ Ò∂÷ª Á∆
«◊‰Â∆ A-A Òº÷ ÂØ∫ ÚºË ‘ÀÕ ¤∂ ‹»È
B@AE Á∆ «◊‰Â∆ ¡È∞√≈ √≈∆¡ª
BHH ÏØÒ∆¡ª «Úº⁄ «Ú’∆Í∆‚∆¬∂ ”Â∂ ¤Í‰
Ú≈Ò∂ Ò∂÷ª Á∆ «◊‰Â∆ C ’ØÛ EB Òº÷
EF ‘˜≈ D √Ω II ‘À Õ «¬√ Â∑ ª
«Ú’∆Í∆‚∆¡≈ ÁπÈ∆¡≈ «Úº⁄ «◊¡≈È Á≈
«¬’ Úº‚≈ √zØ ω «◊¡≈ ‘ÀÕ «¬≥‡ÈÀµ‡
Á∆ ÚÂØ∫ ’È Ú≈Ò∂ Ï‘∞«◊‰Â∆ ÒØ’
◊≈‘∂ Ï◊≈‘∂ «¬√ Á∆ ÚÂØ∫ ’Á∂ «‘≥Á∂
‘ÈÕ «¬√ Ò¬∆ «¬√ √≈ËÈ/ÚÂ≈∂/
ÍÒ∂‡Î≈Ó Á≈ ÈØ«‡√ ÒÀ‰≈, «¬√ ˘
√Ófi‰≈ ¡Â∂ «¬√ «Úº⁄ Ù≈ÓÒ ‘؉≈ ¡º‹
Á∂ √Ó∂∫ Á∆ ÒØÛ ‘ÀÕ «¬√ Ó’√Á ˘ «Ë¡≈È
«Úº⁄ º÷Á∂ ‘ج∂ ¡√∆∫ «¬√ Ò∂÷ «Úº⁄
«Ú’∆Í∆‚∆¬∂ Á∂ √≥’ÒÍ, «¬√ Á∂ ¡≥◊∂˜∆
«Úº⁄ ‘ج∂ «Ú’≈√, ¡≥◊∂˜∆ ÂØ∫ Ï≈¡Á
Á»‹∆¡ª Ì≈Ù≈Úª «Úº⁄ ‘Ø ‘∂ ’≥Ó ¡Â∂
«Î Í≥‹≈Ï∆ «Úº⁄ ‘Ø ‘∂ ÔÂȪ Ï≈∂
◊ºÒ ’ª◊∂Õ ¡≥ «Úº⁄ Í≥‹≈Ï∆ «Úº⁄ ‘Ø
‘∂ ÔÂȪ Á≈ ¡≥◊∂˜∆ ¡Â∂ Á»‹∆¡ª
Ì≈ÙªÚª «Úº⁄ ‘Ø ‘∂ ’≥Ó È≈Ò Óπ’≈ÏÒ≈
’ ’∂ «¬‘ Á∂÷‰ Á∆ ’Ø«ÙÙ ’ª◊∂ «’
’∆ Í≥‹≈Ï∆ «Ú’∆Í∆‚∆¬∂ Á∂ «Ú’≈√ Á∆
Á Â√ºÒ∆Ï÷Ù ‘À? ’∆ «¬√ ˘ ‘Ø Â∂˜
’È Á∆ ÒØÛ ‘À? ‹∂ ¡«‹‘≈ ‘À ª «¬√
˘ Â∂˜ «’Ú∂∫ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ‘À?
«Ú’∆Í∆‚∆¡≈ ’∆ ‘À?
«Ú’∆Í∆‚∆¬∂ Á∂ ¡≈͉∂ √≈¬∆‡ ”Â∂
«Ò÷∂ ÙÏÁª ¡È∞√≈ «¬‘ «¬’ ““¡≈˜≈Á
«ÚÙÚ«◊¡≈È’ØÙU ‘À, «‹√ «Úº⁄ Úº÷
Úº÷ «Ú«Ù¡ª Ï≈∂ √≈„∂ «Â≥È ’ØÛ Á∂
Ò◊Ì◊ Ò∂÷ ‘È ¡Â∂ «¬‘ «◊‰Â∆ ‘
ؘ ÚºË ‘∆ ‘ÀÕ ’≥«Í¿±‡ ¡Â∂ «¬≥‡ÈÀµ‡
º ÷ ‰ Ú≈Ò≈ Áπ È ∆¡≈ Á≈ ‘ «¬’
«Ú¡’Â∆ «¬‘Ȫ Ò∂÷ª º’ ÓπΠ͑∞≥⁄
’ √’Á≈ ‘ÀÕ «Ú’∆Í∆‚∆¬∂ Ï≈∂ ◊ºÒ
’«Á¡ª, «¬√ Á≈ Ï≈È∆ «‹≥Ó∆ Ú∂Ò˜
’«‘≥Á≈ ‘À, ““«¬’ ¡«‹‘∂ √≥√≈ Á∆
’ÒÍÈ≈ ’Ø , «‹√ «Úº ⁄ ‘ «¬’
«¬È√≈È Á∆ √≈∆ ÓÈ∞º÷Â≈ Á∂ «◊¡≈È
º’ ÓπΠ͑∞≥⁄ ‘ØÚ∂Õ ¡√∆∫ «¬‘ ’ ‘∂
‘ªÕU Ï∂Ùº’ «¬√ √Ó∂∫ ÁπÈ∆¡≈ «Úº⁄ ’≈Î∆
«◊‰Â∆ «Úº ⁄ ÒØ ’ ’≥ « Í¿± ‡  ¡Â∂
«¬≥‡ÈÀµ‡ º’ Í‘∞≥⁄ Á∆ ¡‰‘Ø∫Á ’≈È
«Ú’∆Í∆‚∆¬∂ º’ Í‘∞≥⁄ È‘∆∫ ’ √’Á∂,
Í «‹‘Ȫ ÒØ’ª ’ØÒ ’≥«Í¿±‡ ¡Â∂
«¬≥‡ÈÀµ‡ º’ Í‘∞≥⁄ ‘À, ¿∞‘ «¬√ √≈¬∆‡
”Â∂ ÓΩ‹»Á ‹≈‰’≈∆ ¡Â∂ «◊¡≈È Á∂
Ì≥‚≈ Á∆ ÓπΠÚÂØ∫ ’ √’Á∂ ‘ÈÕ
«Ú’∆Í∆‚∆¬∂ Á∂ √≥Ï≥Ë «Úº⁄ √Ófi‰ Ú≈Ò∆
¡◊Ò∆ ◊ºÒ «¬‘ ‘À «’ «¬√ √≈¬∆‡ ˘
‘ ’ج∆, «ÏȪ «’√∂ ∞’≈Ú‡ Á∂, Ï‘∞Â
‘∆ √π÷≈Ò∂ „≥◊ È≈Ò ¡À«‚‡ ’ √’Á≈
‘ÀÕ Ì≈Ú «¬√ ‹≈‰’≈∆ ¡Â∂ «◊¡≈È
Á∂ Ì≥‚≈ ˘ Ú‰ Á∂ È≈Ò È≈Ò «¬√
˘ √ØË √’Á≈ ‘À ¡Â∂ «¬√ «Úº⁄ ‘Ø
Ú≈Ë≈ ’ √’Á≈ ‘ÀÕ «¬√ Ò¬∆ ÁπÈ∆¡≈
Ì Á∂ ÒØ’ «¬√ ˘ «Â¡≈ ’È Ò¬∆
«ÓÒ ’∂ ’≥Ó ’ √’Á∂ ‘È ¡Â∂ ’ ‘∂
‘ÈÕ «¬‘Ȫ ◊ºÒª Á∂ ¡≈Ë≈ ”Â∂ ¡√∆∫
«¬√ √≈ËÈ/ÚÂ≈∂ ˘ «¬’ Â’È∆’∆
¡Â∂ √Ó≈‹’ ÚÂ≈∂ Ú‹Ø∫ Á∂÷ √’Á∂
‘ªÕ
Â’È∆’∆ ͺ÷ ÂØ∫ «Ú’∆Í∆‚∆¬∂ Á∆
‘Ø∫Á Ò¬∆ ÒØÛ∆∫Á∆¡ª ÒØÛª Ï‘∞ √≈Ë≈‰
‘ÈÕ «¬√ Á∆ ‘Ø∫Á Ò¬∆ «¬’ ‚À‡≈Ï∂√,
ÚÀµÏ √Ú, ÚÀµÏ Ï≈¿∞˜ ¡Â∂ «Úº’∆
√Ω·Ú∂¡ ÍzØ◊≈Ó Á∆ ÒØÛ ‘ÀÕ Á»√∂
Í≈√∂ √Ó≈‹’ ͺË ”Â∂ «Ú’∆Í∆‚∆¬∂ Ò¬∆
√Óº ◊ ∆ «Â¡≈ ’È Ò¬∆ Òº ÷ ª
ÚÒ߇∆¡ª Á∆ ÒØÛ ‘À, ‹Ø «¬√ ’≥Ó Ò¬∆
¡≈͉≈ √Óª, «◊¡≈È ¡Â∂ ‘∞È Á≈È
’È Ò¬∆ «Â¡≈ ‘Ø‰Õ «¬‘Ȫ Òº÷ª
ÚÒ߇∆¡ª Á∂ Ì≈¬∆⁄≈∂ ÚÒØ∫ «ÓÒ ’∂
’≥Ó ’È Ò¬∆ «ÈÔÓª ¡Â∂ ÍzÏ≥Ë’∆
„ª⁄∂ Á∆ ÒØÛ ‘ÀÕ «Ú’∆Í∆‚∆¬∂ Á∂ ‹Ï∂
«Úº⁄ «¬‘ «ÈÔÓ ¡Â∂ ÍzÏ≥Ë’∆ „ª⁄≈
ω≈¿∞ ‰ Á≈ ’≥ Ó Ú∆ «¬‘ Òº ÷ ª
Ú≈Ò߇∆¡ ¡≈Í ‘∆ ’Á∂ ‘ÈÕ
¡≥◊∂˜∆ «Ú’∆Í∆‚∆¬∂ Á∆ Ù∞»¡≈Â
¡Â∂ «Ú’≈√
¡≥ ◊ ∂ ˜ ∆ «Ú’∆Í∆‚∆¡≈ AE
‹ÈÚ∆ B@@A ˘ «Ú’∆Í∆‚∆¡≈ ‚≈‡
’≈Ó √≈¬∆‡ Ú‹Ø∫ Ù∞» ‘Ø«¬¡≈Õ «¬√ Á≈
Ó’√Á ÁπÈ∆¡ª Á∂ √≈∂ «◊¡≈È ˘ «¬’
ʪ ”Â∂ «¬’ºÂ ’È≈ √∆ ª «’ ÒØ’
«¬√ º ’ Óπ Î Â Í‘∞ ≥ ⁄ ’ √’‰Õ
¡≈ÈÒ≈¬∆È
«◊¡≈È’Ø Ù
(«¬È√≈¬∆’ÒØÍ∆‚∆¡≈) ω≈¿∞‰ Á≈
«¬‘ √≥’ÒÍ ¿∞√ √Ó∂∫ ¡≈ÈÒ≈¬∆È ”Â∂
¿∞ Í ÒÏË Á» √ ∂ «◊¡≈È ’Ø Ù ª«¬È√≈¬∆’ÒØÍ∆‚∆¡≈ «Ïz‡À«È’≈ ¡Â∂
Ó≈¬∆’Ø√Ω· Á∂ «¬È’≈Â≈-ÂØ∫ Úº÷≈
√∆Õ «¬‘ ÁØÚ∂∫ ¡≈ÈÒ≈¬∆È «◊¡≈È’ØÙª
Á≈ Ó’√Á ÓπÈ≈Î≈ ’Ó≈¿∞‰≈ √∆Õ «¬‘Ȫ
º’ Í‘∞≥⁄ ’È Ò¬∆ ÚÂØ∫’≈ ˘ ÍÀ√∂
Á∂‰∂ ÍÀ∫Á∂ √È ¡Â∂ ¿∞‘Ȫ √≈¬∆‡ª ”Â∂
¿∞ÍÒÏË ‹≈‰’≈∆ ÍÛ∑È Ò¬∆ Ò≈◊«¬È ’È Ò¬∆ Í≈√Ú‚ Á∆ ˜»Â
√∆Õ «¬√ Ò¬∆ ¿∞‘Ȫ Á∆ ‹≈‰’≈∆
«√Î ¿∞È∑ª ÒØ’ª ˘ «ÓÒ √’Á∆ √∆ ‹Ø
¿∞‘Ȫ Á∆ Î∆√ Â≈È Á∆ √ÓºÊ≈ º÷Á∂
‘Ø‰Õ Í «Ú’∆Í∆‚∆¬∂ Á∂ Ï≈È∆¡ª Á∆
√Ø⁄ ¡È∞√≈ «Ú’∆Í∆‚∆¬∂ ”Â∂ ¡«‹‘∆
’ج∆ Ï≥ÁÙ È‘∆∫ √∆Õ ’≥«Í¿±‡ ¡Â∂
«¬≥‡ÈÀµ‡ º’ Í‘∞≥⁄ º÷‰ Ú≈Ò≈ ’ج∆
Ú∆ «Ú¡’Â∆ «ÏȪ «’√∂ Í≈√Ú‚ ¡Â∂
Ò≈◊ «¬È ÷≈Â∂ Á∂ «¬‘ ‹≈‰’≈∆ ÍÛ∑
√’Á≈ √∆Õ
«Ú’∆Í∆‚∆¬∂ È≈Ò √≥Ï≥Ë Á»√∆
Úº÷∆ ◊ºÒ «¬‘ √∆/‘À «’ «¬√ ˘ ÍÛ∑È
Á∂ È≈Ò È≈Ò ’ج∆ Ú∆ «Ú¡’Â∆ «¬√
«Úº⁄ ‹≈‰’≈∆ ‹ØÛ √’Á≈ √∆/‘À ¡Â∂
«¬√ Á∂ √«Î¡ª ˘ √ØË (¡À«‚‡ ’)
√’Á≈ √∆/‘ÀÕ «¬√ ”Â∂ ’∆Â∆ ‹≈‰ Ú≈Ò∆
‘ «¬’ ÂÏÁ∆Ò∆ Á≈ «’≈‚ º«÷¡≈
‹≈‰≈ √∆/‹ªÁ≈ ‘ÀÕ «¬√ ”Â∂ ‹≈‰’≈∆
‹Ø Û È ¡Â∂ √«Î¡ª ˘ √Ø Ë ‰ Ò¬∆
«Ú¡’Â∆ ˘ ’ج∆ ÷≈Â≈ ÷πÒ∑≈¿∞‰ ¡Â∂
Í≈√Ú‚ ω≈¿∞‰ Á∆ ÒØÛ È‘∆∫ √∆/
‘ÀÕ Í ‹∂ «Ú¡’Â∆ ⁄≈‘∂ ª ¡≈͉≈
÷≈Â≈ Ú∆ ÷ØÒ∑ √’Á≈ √∆/‘ÀÕ ÷≈Â∂ ÷ØÒ∑∂
ÂØ∫ «ÏȪ ÂÏÁ∆Ò∆ ’È ÷≈Â≈ ÷ØÒ∑ ’∂
¡≈͉∂ ÚÂØ∫’≈ Ȫ ‘∂· ÂÏÁ∆Ò∆
’È «Úº⁄ «√Î ¬∂È≈ Î’ ‘À «’ ‹∂
Â∞√∆∫ ÷≈Â∂ ÷ØÒ∑∂ ÂØ∫ «ÏȪ ’ج∆ ‹≈‰’≈∆
Í≈¿∞∫Á∂ ‘Ø ‹ª «’√∂ ‹≈‰’≈∆ ˘ √ØËÁ∂
‘Ø Âª «’≈‚ «Úº⁄ Â∞‘≈‚∂ ’≥«Í¿±‡
Á≈ ¡≈¬∆ Í∆ ÈßÏ ¡≈¿∞∫Á≈ ‘À ¡Â∂ ‹∂
Â∞√∆∫ ÷≈Â≈ ÷πÒ∑Ú≈ ’∂ «¬√ ”Â∂ ‹≈‰’≈∆
Í≈¿∞∫Á∂ ‘Ø ‹ª «¬√ Á∆ ‹≈‰’≈∆ √ØËÁ∂
‘Ø Âª «√Î Â∞‘≈‚≈ ÚÂØ∫’≈ Ú‹Ø∫
º«÷¡≈ Ȫ ‘∆ «’≈‚ «Úº⁄ ¡≈¿∞∫Á≈
‘ÀÕ ÚÂØ∫ ’≈ Ú‹Ø∫ º÷∂ Ȫ Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂
Â∞‘≈‚≈ ¡≈¬∆ Í∆ ÈßÏ ¡≈Ó Í≈·’ª
√≈‘Ó‰∂ Â∞‘≈‚∂ Ï≈∂ «˜¡≈Á≈ ‹≈‰’≈∆
«Á÷≈¿∞∫Á≈ ‘À, «¬√ Ò¬∆ Ï‘∞Â∂ ÒØ’ ÷≈Â≈
÷ØÒ∑ ’∂ «¬√ «Úº⁄ ‹≈‰’≈∆ Í≈¿∞∫Á∂ ‘ÈÕ
«Ú’∆Í∆‚∆¬∂ ”Â∂ «’√∂ Ú∆ «Ú¡’Â∆ ÚÒØ∫
‹≈‰’≈∆ Í≈¿∞‰ ‹ª √ØË ’ √’‰
Á∆ √π«ÚË≈ Á≈ ‘؉≈ Ú≈‚ ’«ÈßÿÓ
ÚÒØ∫ «Â¡≈ ’∆Â∂ «Úº’∆ √≈·Ú∂¡ Á∂
’≈È √≥ÌÚ ‘Ø √«’¡≈ ‘ÀÕ
«Ú’∆Í∆‚∆¬∂ ”Â∂ «’√∂ Ú∆ «Ú¡’Â∆
ÚÒØ∫ ‹≈‰’≈∆ Í≈ √’‰ ¡Â∂ √ØË √’‰
Á∆ √π « ÚË≈ Á≈ ÓÂÒÏ «¬‘ √∆ «’
«Ú’∆Í∆‚∆¬∂ ˘ ÁπÈ∆¡≈ Ì Á∂ Òº÷ª
Ú≈Ò߇∆¡ª ÚÒØ∫ «Ò«÷¡≈ ‹≈‰≈ √∆Õ
Ú≈Ò߇∆¡ª ÚÒØ∫ «Ò÷∂ ‹≈‰ Á≈ ÈÂ∆‹≈
«¬‘ ‘Ø«¬¡≈ «’ Ù∞» ÂØ∫ ‘∆ «Ú’∆Í∆‚∆¬∂
”Â∂ «Ò÷∂ ‹≈‰ Ú≈Ò∂ ¡≈‡∆’Òª Á∆
«◊‰Â∆ «Úº⁄ Ï‘∞ Â∂˜∆ È≈Ò Ú≈Ë≈
‘؉≈ Ù∞» ‘Ø «◊¡≈Õ «¬√ Á∂ «Ú’≈√ Ï≈∂
¡À∫‚«¿± Ò∆‘ Á∆ «’Â≈Ï «Ú’∆Í∆‚∆¡≈
ÀÚ»Ò»ÙÈ «Úº⁄Ø∫ ’∞ºfi ¡≥’Û∂ Í∂Ù ‘ÈÕ
‹ÈÚ∆ B@@A Á∂ ¡÷∆ ”Â∂ «Ú’∆Í∆‚∆¬∂
¿∞µÂ∂ F@@ Á∂ ’∆Ï ¡≈‡∆’Ò ‘Ø ◊¬∂
¡Â∂ AB ÎÚ∆ B@@A ”⁄ «¬‘ «◊‰Â∆
A@@@ º’ Í‘∞⁄
≥ ◊¬∆Õ «¬’ √≈Ò Ï≈¡Á
‹ÈÚ∆ B@@B «Úº⁄ «¬√ ¿∞µÂ∂ ÓΩ‹»Á
¡≈‡∆’Òª Á∆ «◊‰Â∆ B@,@@@ ‘Ø
◊¬∆Õ Íz ≥ Ï Ë’ª ¡È∞ √ ≈ «¬√ √Ó∂ ∫
«Ú’∆Í∆‚∆¬∂ ¿∞µÂ∂ ‘ ؘ B@@ ÒØ’ ’≥Ó
’Á∂ √È, ¡Â∂ √Óπº⁄∂ »Í «Úº⁄ «¬√
«Úº⁄ ÔØ◊Á≈È Í≈¿∞‰ Ú≈Ò∂ A@@@ Á∂
’∆Ï √ÈÕ Ó≈⁄ B@@C «Úº ⁄
«Ú’∆Í∆‚∆¬∂ ”Â∂ ÓΩ‹»Á ¡≈‡∆’Òª Á∆
«◊‰Â∆ A Òº÷ ÂØ∫ ÚºË ‘Ø ◊¬∆ ¡Â∂
«Ú’∆Í∆‚∆¡≈ ÚÍ≈’ ¡≈ÈÒ≈¬∆È
«◊¡≈È’ØÙª Á∂ Ï≈Ï ¡≈ ÷Û∑≈ ‘Ø«¬¡≈Õ
Ó≈⁄ B@@E «Úº⁄ «Ú’∆Í∆‚∆¬∂ ”Â∂ E
Òº÷ ¡≈‡∆’Ò ‘Ø ◊¬∂ ¡Â∂ B@@G «Úº⁄
B@ Òº÷ ÂØ∫ ÚºËÕ ¡º‹ «¬‘Ȫ ¡≈‡∆’Òª
Á∆ «◊‰Â∆ DH Òº÷ ÂØ∫ ÚºË ‘ÀÕ
DH Òº÷ ÂØ∫ ÚºË ¡≈‡∆’Òª Á≈
«¬‘ «◊¡≈È Ì≥‚≈ «’≥È≈ ’∞ Úº‚≈ ‘À,
«¬√ ◊ºÒ Á≈ Â√ºÚ ’È Ò¬∆ ¡√∆∫
«¬‘ √Ú≈Ò Íπº¤ √’Á∂ ‘ª «’ ‹∂ «¬≥È∆
√Óº◊∆ ˘ «’Â≈Ï∆ »Í «Úº⁄ ¤≈͉≈
‘ØÚ∂ ª «¬√ Á∆¡ª «’≥È∆¡ª «’Â≈Ϫ
ωÈ◊∆¡ª? ÎÚ∆ B@AD «Úº⁄ Ò≈¬∂
«¬’ ¡≥Á≈˜∂ ÓπÂ≈Ï’ ¿∞√ √Ó∂∫ º’
«Ú’∆Í∆‚∆¬∂ ”Â∂ ¤Í∆ √Óº◊∆ ˘ «’Â≈Ï∆
»Í «Úº⁄ ¤≈͉ Ò¬∆ Ï≈∑ª Ï≈∑ª √Ω √Î∂
Á∆¡ª A@@@ «’Â≈Ϫ ¤≈͉ Á∆ ÒØÛ
ÍÀ‰∆ √∆Õ «¬√ ÂºÊ ÂØ∫ ¡√∆∫ √Ófi √’Á∂
‘ª «’ «Ú’∆Í∆‚∆¬∂ ”Â∂ «¬’ºÂ ’∆Â≈
«◊¡≈ «◊¡≈È Ì≥‚≈ «’≥È≈ «Ú¡≈Í’
‘ÀÕ
«¬‘Ȫ ¡≈‡∆’Òª ˘ «Ò÷‰
Ú≈Ò∂ Ú≈Ò߇∆¡ª Á∆ «◊‰Â∆ «Úº⁄ Ú∆
Ù∞»¡≈ ÂØ∫ ÒÀ ’∂ ‘∞‰ º’ Úº‚≈ Ú≈Ë≈
‘Ø « ¬¡≈ ‘À Õ «¬‘Ȫ Ú≈Òß ‡ ∆¡ª Á∆
«◊‰Â∆ Á≈ «’≈‚ º÷‰ Ò¬∆ «¬‘Ȫ
˘ Úº÷ Úº÷ √z≥∂‰∆¡ª «Úº⁄ Ú≥«‚¡≈ «◊¡≈
‘ÀÕ «¬√ Ò¬∆ «Ú’∆Í∆‚∆¬∂ ”Â∂ ¡≈‡∆’Ò
«Ò÷‰ Ú≈Ò∂ Ú≈Ò߇∆¡ª Á∂ ÔØ◊Á≈È
˘ √Ófi‰ Ò¬∆ ¿∞‘Ȫ Á∆¡ª Úº÷ Úº÷
√z‰
∂ ∆¡ª Ï≈∂ √Ófi‰≈ ˜»∆ ‘ÀÕ ¿∞Á≈‘È
Ò¬∆ «‹‘Û≈ «Ú¡’Â∆ «Ú’∆Í∆‚∆¬∂ ”Â∂
¡≈͉≈ ÷≈Â≈ ÷πÒ∑Ú≈¿∞‰ ÂØ∫ Ï≈¡Á
«Ú’∆Í∆‚∆¬∂ ”Â∂ A@ √Ø˪ ’ «Á≥Á≈ ‘À
¿∞√ ˘ ’≥‡∆«Ï¿±‡ (ÔØ◊Á≈È Í≈¿∞‰
Ú≈Ò∂) Á∆ Ùz∂‰∆ «Úº⁄ º«÷¡≈ ‹ªÁ≈ ‘À
¡Â∂ ¿∞‘˘ √Á≈ «¬’ ’≥‡∆«Ï¿±‡ Ú‹Ø∫
«◊«‰¡≈ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ «‹‘Û≈ «Ú¡’Â∆
«’√∂ Ú∆ «¬’ Ó‘∆È∂ «Úº⁄ «Ú’∆Í∆‚∆¬∂
”Â∂ ÿº‡Ø-ÿº‡ E √Ø˪ ’Á≈ ‘À, ¿∞√ ˘
¿∞√ Ó‘∆È∂ ÁΩ≈È ¡À’«‡Ú ¡À‚∆‡ ‹ª
Ô»˜ (√◊Ó ÚÂØ∫’≈) Á∆ √z‰
∂ ∆ «Úº⁄
º«÷¡≈ ‹ªÁ≈ ‘À ¡Â∂ «‹‘Û≈ «Ú¡’Â∆
«¬’ Ó‘∆È∂ «Úº⁄ ÿº‡Ø-ÿº‡ A@@ √Ø˪
’Á≈ ‘À, ¿∞√ ˘ ÚÀ∆ ¡À’«‡Ú ¡À‚∆‡
‹ª Ô»˜ (Ï‘∞ √◊Ó ÚÂØ∫’≈) Á∆
Ùz∂‰∆ «Úº⁄ º«÷¡≈ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ «¬‘Ȫ
√z ∂ ‰ ∆¡ª Á∂ ¡≈Ë≈ ”Â∂ ¡≥ ◊ ∂ ˜ ∆
«Ú’∆Í∆‚∆¬∂ Á∆ Ù∞»¡≈ ÂØ∫ ÒÀ ’∂ ‘∞‰
º’ «¬√ Ò¬∆ ¡≈‡∆’Ò «Ò÷‰ Ú≈Ò∂
Ú≈Ò߇∆¡ª Á∂ ’≈ÎÒ∂ «Úº⁄ ÒØ’ Úº‚∆
«◊‰Â∆ «Úº⁄ Ù≈ÓÒ ‘∞≥Á∂ ¡≈ ‘∂ ‘ÈÕ
¿∞Á≈‘È Ò¬∆, Ù∞»¡≈ ÂØ∫ «¬’ √≈Ò
Ï≈¡Á ‹ÈÚ∆ B@@B ˘ «Ú’∆Í∆‚∆¬∂
”Â∂ ¡≈‡∆’Ò «Ò÷‰ Ú≈«Ò¡ª Á∆
«◊‰Â∆ «¬√ Íz ’ ≈ √∆: CCH
’≥‡∆«Ï¿±‡, AEA ¡À’«‡Ú ¡À‚∆‡
¡Â∂ BB Ï‘∞ ¡À’«‡Ú ¡À‚∆‡Õ ‹ÈÚ∆
B@@C «Úº⁄ «¬‘ «◊‰Â∆ ‘Ø ◊¬∆: AAFH
’≥‡∆«Ï¿±‡, DHF ¡À’«‡Ú ¡À‚∆‡
¡Â∂ AAC Ï‘∞ √◊Ó ¡À‚∆‡Õ √Óª
ÍÀ‰ È≈Ò «¬√ «◊‰Â∆ «Úº⁄ Ú≈Ë≈ ‘∞≥Á≈
«‘≈Õ Ù∞  » ¡ ≈ ÂØ ∫ E √≈Ò Ï≈¡Á
‹ÈÚ∆ B@@F «Úº⁄ «Ú’∆Í∆‚∆¬∂ Ò¬∆
«Ò÷‰ Ú≈«Ò¡ª «Úº⁄ √È: EH@AA
’≥ ‡ ∆«Ï¿± ‡ , BCGHF ¡À ’ «‡Ú
¡À‚∆‡, ¡Â∂ C@DG Ï‘∞ ¡À’«‡Ú
¡À‚∆‡Õ «¬√ √Ó∂∫ (Ó≈⁄ B@AE) «Úº⁄
«¬‘ «◊‰Â∆ ‘À: IFGB@@ ’≥‡∆«Ï¿±‡,
CDBDC ¡À’«‡Ú ¡À‚∆‡, ¡Â∂ CCA@
Ï‘∞ ¡À’«‡Ú ¡À‚∆‡Õ
«Ú’∆Í∆‚∆¬∂ ”Â∂ ’≥Ó ’È Ú≈«Ò¡ª
¡Â∂ ÓΩ‹»Á ¡≈‡∆’Òª Á∆ «◊‰Â∆ Á∂
Ú≈Ë∂ Á∂ È≈Ò È≈Ò «¬√ √≈¬∆‡ ˘ Á∂÷‰
ÍÛ∑È Ú≈Ò∂ ÒØ’ª Á∆ «◊‰Â∆ «Úº⁄ Ú∆
Ò◊≈Â≈ Ú≈Ë≈ ‘∞≥Á≈ «‘≈ ‘ÀÕ ÈÂ∆‹∂
Ú‹Ø∫ ¡≈͉∆ Ù∞»¡≈ Á∂ √≈„∂ ⁄≈ √≈Òª
Ï≈¡Á ¡◊√ B@@E «Úº ⁄
«Ú’∆Í∆‚∆¡≈ ÁπÈ∆¡≈ Ì «Úº⁄ √Ì ÂØ∫
Úº Ë ÍÛ∑ ∂ ‹≈‰ Ú≈Ò∂ «√÷ Á∂ E@
ÚÀµÏ√≈¬∆‡ª Á∆ «Ò√‡ «Úº⁄ Ù≈ÓÒ ‘Ø
«◊¡≈ ¡Â∂ B@@E Á∂ ¡÷∆ «Úº⁄ «¬√
Á≈ Ȫ ÁπÈ∆¡≈ Á∂ «√÷ Á∂ C@ √≈¬∆‡ª
«Úº⁄ ¡≈ «◊¡≈Õ √≥È B@@F «Úº⁄ √Ì
ÂØ∫ ÚºË ÍÛ∑∂ ‹≈‰ Ú≈Ò∂ ÚÀµÏ√≈¬∆‡ª Á∆
Á‹≈Ï≥ Á ∆ «Úº ⁄ «Ú’∆Í∆‚∆¡≈ Á≈
√Ê≈È «√÷ Á∂ A@ ÚÀµÏ√≈¬∆‡ª «Úº⁄ ‘Ø
«◊¡≈ ¡Â∂ Ó≈⁄ B@AE Á∂ ¡≥’«Û¡ª
¡È∞√≈ «¬‘ ÁπÈ∆¡≈ ”⁄ √Ì ÂØ∫ ÚºË
ÍÛ∑∂ ‹≈‰ Ú≈Ò∂ √≈¬∆‡ª «Úº⁄Ø∫ ¤∂Ú∂∫ ÈßÏ
”Â∂ ¡≈¿∞∫Á≈ ‘ÀÕ «¬ºÊ∂ «¬‘ ◊ºÒ Ú∆ È؇
’È Ú≈Ò∆ ‘À «¬√ ÂØ∫ ¿∞µÍ ¡≈¿∞‰
Ú≈Ò∂ ÚÀµÏ√≈¬∆‡ª «Úº⁄ ◊»◊Ò, Î∂√Ïπº’,
Ô» «‡¿± Ï , Ô≈‘» , Ï≈«¬Á» ¡Â∂
¡ÀÓ≈˜ØÈ.’≈Ó ‘È «‹‘Ȫ Á≈ √≈Ò≈È≈
Ϻ‹‡ ’¬∆ ’¬∆ ¡Ï ‚≈Ò ‘À ¡Â∂
¿∞ ‘ Ȫ Á∂ ‘˜≈ª Á∆ «◊‰Â∆ «Úº ⁄
’Ó⁄≈∆ ‘ÈÕ ¿∞ ‘ Ȫ Á∂ Óπ ’ ≈ÏÒ∂
«Ú’∆Í∆‚∆¡≈ Á≈ √≈Ò≈È≈ Ϻ‹‡ ’¬∆
◊∞‰ª ÿº‡ ‘ÀÕ «Úº’∆Ó∆‚∆¡≈ Î≈¿±∫‚∂ÙÈ
ÂØ∫ Ó¬∆ B@AE «Úº⁄ Íz≈Í ¡≥’«Û¡ª
¡È∞ √ ≈ «Ú’∆Í∆‚∆¬∂ Á∆ √≈Ò≈È≈
¡≈ÓÁÈ E ’zØÛ ¡Ó∆’È ‚≈Ò ‘À ¡Â∂
«¬√ Á∂ È≈Ò ’≥Ó ’Á∂ ’Ó⁄≈∆¡ª
Á∆ «◊‰Â∆ BE@ Á∂ ’∆Ï ‘ÀÕ
«Ú’∆Í∆‚∆¬∂ ˘ Á∂ ÷ ‰/ÍÛ∑ È
Ú≈«Ò¡ª Á∆ «◊‰Â∆ «Úº⁄ ‘ج∂ «¬√ Â∑ª
Á∂ Úº‚∂ Ú≈Ë∂ ˘ Á∂÷Á∂ ‘ج∂ ¡√∆∫ «¬‘
’«‘ √’Á∂ ‘ª «’ ¡º‹ «Ú’∆Í∆‚∆¡≈
ÒØ’ª ÚÒØ∫ ‹≈‰’≈∆ Íz≈Í ’È Á≈
«¬’ Ï‘∞ ‘∆ Ó‘ºÂÚÍ»È √zØ ω ⁄πº’≈
‘ÀÕ ‹ÁØ∫ Ú∆ «¬≥‡ÈÀµ‡ º’ Í‘∞≥⁄ º÷‰
Ú≈Ò∂ «’√∂ «Ú¡’Â∆ È∂ «’√∂ «ÚÙ∂ ‹ª
◊ºÒ Ï≈∂ ‹≈‰’≈∆ ÒÀ‰∆ ‘∞≥Á∆ ‘À ª
¿∞‘ «¬√ Ò¬∆ √Ì ÂØ∫ Í«‘Òª «Ú’∆Í∆‚∆¬∂
˘ Á∂÷Á≈ ‘ÀÕ ‹∂ Â∞√∆∫ «¬≥‡ÈÀµ‡ ”Â∂ «’√∂
Ú∆ «ÚÙ∂ Ï≈∂ ÷Ø‹ ’Ø Âª Ï‘∞Â∂ ’∂√ª
«Úº⁄ «¬‘ √≥ÌÚ È‘∆∫ ‘À «’ ¿∞√ ÷Ø‹
Ï≈∂ ¡≈¿∞‰ Ú≈Ò∂ Í«‘Ò∂ Í≥‹ ÈÂ∆«‹¡ª
«Úº ⁄ «¬’ ÈÂ∆‹≈ «Ú’∆Í∆‚∆¬∂ ”Â∂
¤«Í¡≈ ¡≈‡∆’Ò È≈ ‘ØÚ∂Õ «¬’ ¡≥Á≈˜∂
ÓπÂ≈Ï’ ÁπÈ∆¡≈ Ì «Úº⁄ ‘ Ó‘∆È∂
E@ ’zØÛ (E@@ «ÓÒ∆¡È) ÂØ∫ ÚºË ÒØ’
«Ú’∆Í∆‚∆¬∂ Á∆ ÚÂØ∫ ’Á∂ ‘ÈÕ ¡º◊∂
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
«ÁºÂ∂ ¡≥’Û∂ «Ú’∆Í∆‚∆¬∂ Á∆ ÚÂØ∫ ¡Â∂
Í‘∞≥⁄ Á∆ «Ú¡≈Í’Â≈ ˘ ¿∞‹≈◊ ’È
Ò¬∆ ‘Ø √‘≈¬∆ ‘Ø √’Á∂ ‘ÈÕ ¡Ó∆’≈
Á∆¡ª G Ô» È ∆Ú«√‡∆¡ª Á∂
«Ú«Á¡≈Ê∆¡ª Ï≈∂ ’∆Â∂ «¬’ ¡«Ë¡È
¡È∞ √ ≈ GE Î∆√Á∆ «Ú«Á¡≈Ê∆
¡≈͉∆¡ª ¡√≈«¬ÈÓÀ∫‡ª Í»∆¡ª ’È
Ò¬∆ «Ú’∆Í∆‚∆¬∂ Á∆ ÚÂØ∫ ’Á∂ ‘ÈÕ
¡Ó∆’≈ «Úº⁄ ‚≈’‡∆ Á∂ ÷∂Â «Úº⁄
’∆Â∂ ¡«Ë¡Èª È∂ Á√≈«¬¡≈ ‘À «’
«Ú’∆Í∆‚∆¡≈ «¬√ ÷∂Â «Úº⁄ ’≥Ó ’Á∂
ÒØ’ª Ò¬∆ ‹≈‰’≈∆ Á≈ ÍzÓπº÷ √zØ ω
⁄πº’≈ ‘ÀÕ ¡Ó∆’≈ «Úº⁄ ¡≈ÈÒ≈¬∆È ‹≈
’∂ ‹≈‰’≈∆ Һ̉ Ú≈Ò∂ ‚≈’‡ª «Úº⁄Ø∫
E@ Î∆√Á∆ ‚≈’‡ ‹≈‰’≈∆ Һ̉
Ò¬∆ «Ú’∆Í∆‚∆¬∂ Á∆ ÚÂØ∫ ’Á∂ ‘ÈÕ
«¬≥◊ÒÀ∫‚ «Úº⁄ ‚≈’‡∆ ÷∂Â «Úº⁄ ’∆Â∂
◊¬∂ ¡«Ë¡ÀȪ ÂØ∫ ÍÂ≈ Òº◊≈ ‘À «’ DG
Î∆√Á∆ ¡Â∂ G@ Î∆√Á∆ «Ú⁄’≈
‚≈’‡ ¡Â∂ ‚≈’‡∆ Á∂ «Ú«Á¡≈Ê∆
‹≈‰’≈∆ ÒÀ‰ Ò¬∆ «Ú’∆Í∆‚∆¬∂ ˘
Á∂÷Á∂ ‘ÈÕ ◊»◊Ò Ú◊∂ √⁄ «¬≥‹È
ÚÂØ∫’≈ª ÚÒØ∫ Íπº¤∂ ◊¬∂ √Ú≈Òª Á∂
‹∞¡≈Ï Á∂‰ Ò¬∆ «Ú’∆Í∆‚∆¬∂ ¿∞µÂ∂
Íz ’ ≈Ù √Óº ◊ ∆ ˘ ÚÂÁ∂ ‘ÈÕ
«Ú’∆Í∆‚∆¬∂ Á∆ «¬√ Â∑ª Á∆ «Ú¡≈Í’
Í‘∞≥⁄ ˘ Á∂÷Á∂ ‘ج∂ ‘∆ Ù≈«¬Á ’¬∆ ÒØ’,
÷≈√ ’’∂ ÈΩ‹Ú≈È Í∆Û∑∆ Á∂ ÒØ’, «¬‘
Ó«‘√»√ ’È Òº◊ ͬ∂ ‘È «’ ‹∂ ’ج∆
‹≈‰’≈∆ «Ú’∆Í∆‚∆¬∂ ”Â∂ È‘∆∫ ‘À ª
¿∞‘ ‹≈‰’≈∆ ‘À ‘∆ È‘∆∫Õ
«Í¤Ò∂ ‚∂„ Á‘≈’∂ ÁΩ≈È ‘ج∂ «¬√
Â∂˜ «Ú’≈√ ÁΩ≈È «Ú’∆Í∆‚∆¬∂ ˘ ’¬∆
Â∑ª Á∂ √Ú≈Òª/⁄‰ΩÂ∆¡ª Á≈ √≈‘Ó‰≈
Ú∆ ’È≈ «Í¡≈ ‘ÀÕ Ï∂Ùº’ «¬√ Ò∂÷ «Úº⁄
«¬‘Ȫ √≈∂ √Ú≈Òª/⁄π‰ΩÂ∆¡ª Ï≈∂
«Ú√Ê≈ È≈Ò ◊ºÒ ’ √’‰≈ √≥ÌÚ
È‘∆∫ ‘À, «Î Ú∆ ¡√∆∫ «¬ºÊ∂ ¿∞‘Ȫ «Â≥È
ÍzÓ÷
ºπ √Ú≈Òª Ï≈∂ ◊ºÒÏ≈ ’ª◊∂ «‹‘Û∂
√Ú≈Ò «Ú’∆Í∆‚∆¬∂ Á∆ ÍzÓ≈«‰’Â≈ Ï≈∂
Ùº’ ÍÀÁ≈ ’Á∂ ‘ÈÕ √Ì ÂØ∫ Í«‘Ò≈
√Ú≈Ò Âª «¬‘ ¿∞ µ ·Á≈ ‘À «’ ’∆
«Ú’∆Í∆‚∆¬∂ «Úº⁄ «ÁºÂ∆ ‹≈‰’≈∆ ”Â∂
ÌØ√≈ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ‘À? «Ú’∆Í∆‚∆¬∂
Á∂ ‹ÈÓ ÂØ∫ Ï≈¡Á «¬‘ √Ú≈Ò Ú≈
Ú≈ ¿∞µ·Á≈ ¡≈ «‘≈ ‘ÀÕ «¬‘ √Ú≈Ò
¿∞µ·‰ Á≈ Óπº÷ ’≈È «Ú’∆Í∆‚∆¬∂ Ò¬∆
‹≈‰’≈∆ «¬’ºÂ ’È Ò¬∆ ÚÂ∆
‹ªÁ∆ Í‘∞≥⁄ ‘À ‹Ø «¬√ ÂØ∫ Í«‘Òª Á∂
«◊¡≈È’Ø Ù ª ˘ «Â¡≈ ’È Ò¬∆
ÚÂ∆ ‹ªÁ∆ Í‘∞≥⁄ ÂØ∫ Úº÷∆ ‹≈ÍÁ∆ ‘ÀÕ
«¬√ ÂØ ∫ Í«‘Òª «Â¡≈ ’∆Â∂ ‹ªÁ∂
«◊¡≈È’ØÙª «Úº⁄ ¤Í‰ Ú≈Ò≈ «¬’ Ò∂÷
¤Í‰ ÂØ∫ Í«‘Òª «¬’ Ï‘∞ ‘∆ «Ú√«ÂzÂ
¡Â∂ √÷ ¡ÓÒ «Úº⁄ Á∆ ÒßÿÁ≈ √∆Õ
¿∞ Á ≈‘È
Ò¬∆
«Ïz ‡ À « È’≈
«¬È√≈¬∆’ÒØÍ∆‚∆¬∂ ¡È∞√≈ «¬√ «Úº⁄
¤Í‰ Ú≈Ò∂ ¡≈‡∆’Òª ˘ ¡º◊∂ «ÁºÂ∂
’∞fi «¬√ Â∑ª Á∂ ¡ÓÒ «Úº⁄Ø∫ Á∆ Òßÿ‰≈
ÍÀ∫Á≈ ‘ÀÕ √Ì ÂØ∫ Í«‘Òª «Ò÷‰ Ú≈Ò≈
«’√∂ «ÚÙ∂ ”Â∂ ¡≈‡∆’Ò «Ò÷Á≈ ‹ª
√Ø Ë Á≈ ‘À , ¡Â∂ ¿∞ ‘ Ȫ «Ò÷ª ˘
«’≈‚ ’Á≈ ‘À «‹‘Ȫ Á∂ ¡≈Ë≈
”Â∂ ¿∞‘ ¡≈‡∆’Ò «Ò«÷¡≈ «◊¡≈ ‘ØÚ∂Õ
«Î ºʪ Á∆ ‹ª⁄ ’È Ú≈Ò∂ ¿∞√
¡≈‡∆’Ò «Úº⁄ ¤Í∂ ºʪ Á≈ «È∆÷‰
¡’±Ï B@AE
22
’Á∂ ‘È ¡Â∂ √Ï‹À ’ ‡ ¡À ‚ ∆‡
(«‹‘Ȫ «Úº⁄Ø∫ ’¬∆¡ª ’ØÒ Í∆ ¡Àµ⁄ ‚∆
Á∆ «‚◊∆ ‘∞≥Á∆ ‘À) «¬‘ Á∂÷Á∂ ‘È «’
’∆ ¡≈‡∆’Ò «Ïz‡ÀÈ∆’≈ ÚÒØ∫ √ÍÙ‡Â≈,
Á∞º√Â∆, ÔÊ≈Ê’Â≈ ¡Â∂ «Èͺ÷Â≈
Ï≈∂ «ÈÙ«⁄ ’∆Â∂ «Ó¡≈ª ”Â∂ ¿∞µÂÁ≈
‘ÀÕ «Î «È◊≈È ¡À‚∆‡ ¡≈‡∆’Ò
”Â∂ «È◊∑≈ Ó≈Á≈ ‘À ¡Â∂ ’≈Í∆ ¡À‚∆‡
«¬√ ¡≈‡∆’Ò ˘ «Ú¡≈’È, ÙÀÒ∆
(√‡≈«¬Ò)
¡Â∂
«¬’√π  Â≈
(’È«√√‡À ∫ √∆) Ò¬∆ Á∂ ÷ Á≈ ‘À Õ «Î
¡≈‡∆’Ò «Ò÷‰ Ú≈Ò∂ ˘ Ú≈Í√
Ì∂«‹¡≈ ‹ªÁ≈ ‘À ¡Â∂ «Ò÷‰ Ú≈Ò≈
Í«‘Òª Áº√∂ «Ú¡’Â∆¡ª ÚÒØ∫ ¿∞·≈¬∂
√Ú≈Òª/√Ø’≈ª Á≈ ÍzÂ∆’Ó Ì∂‹Á≈
‘À Õ «Î √Ï‹À ’ ‡ ¡À ‚ ∆‡ («ÚÙ≈
√≥ Í ≈Á’) «Ò÷‰ Ú≈Ò∂ ÚÒØ ∫ ¡≈¬∂
ÍzÂ∆’Ó ˘ ¡≈‡∆’Ò «Úº⁄ Ù≈ÓÒ
’Á≈ ‘ÀÕ ¿∞√ ÂØ∫ Ï≈¡Á ’ΩÍ∆ ¡À‚∆‡
«¬’ Î≈¬∆ÈÒ ∆«‚≥◊ ’Á≈ ‘À ¡Â∂
«Î ¡≈‡∆’Ò ˘ «¬ÈÎΩÓ∂ÙÈ ÓÀÈ‹
∂ ÓÀ∫‡
‡∆Ó ’ØÒ ¡≈÷∆ ÍzÚ≈È◊∆ Ò¬∆ Ì∂‹Á≈
‘ÀÕ «¬√ Á∂ ¿∞Ò‡ «Ú’∆Í∆‚∆¬∂ ”Â∂ «¬√
«Ú⁄Ò∆ ‹≈‰’≈∆ ˘ ‘ ‹‰≈-÷‰≈,
‹ÁØ∫ ⁄≈‘∂ ¿∞ÁØ∫ √ØË √’Á≈ ‘ÀÕ «¬√ Ò¬∆
«¬‘ √Ú≈Ò ¿∞µ·‰≈ ‹≈«¬˜ ‘À «’ ’∆
«Ú’∆Í∆‚∆¬∂ ”Â∂ ÓΩ‹»Á ‹≈‰’≈∆ ˘ √‘∆
Ó≥«È¡≈ ‹≈ √’Á≈ ‘À ‹ª È‘∆∫ ”Â∂ ¡Â∂
¿∞√ ¿∞µÍÒ∆ ‹≈‰’≈∆ Á∆ ÍzÓ≈«‰’Â≈
”Â∂ ÌØ√≈ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ‘À ‹ª È‘∆∫?
√√∆ ͺË ”Â∂ √Ø⁄«Á¡ª Ù≈«¬Á «¬√
√Ú≈Ò Á≈ ‹∞¡≈Ï «¬‘ ‘∆ ‘ØÚ∂ «’ È‘∆∫
«Ú’∆Í∆‚∆¬∂ Á∆ ‹≈‰’≈∆ ˘ √‘∆ ¡Â∂
ÍzÓ≈«‰’ È‘∆∫ Ó≥«È¡≈ ‹≈ √’Á≈Õ Í
‹∂ «Ú’∆Í∆‚∆¬∂ Á∂ ‹Ï∂ ¿∞µÍ ◊Ω
’’∂ «¬√ √π¡≈Ò Á≈ ‹∞¡≈Ï Á∂‰≈ ‘ØÚ∂
ª «¬√ Á≈ ‹∞¡≈Ï ‘ØÚ∂◊≈ ‘ª, «¬√
¿∞ µ ÍÒ∆ ‹≈‰’≈∆ ˘ √‘∆ ¡Â∂
ÌØ√∂ÔØ◊ Ó≥«È¡≈ ‹≈ √’Á≈ ‘ÀÕ
«¬√ √Ú≈Ò Á≈ √‘∆ ‹Ú≈Ï ÒºÌ‰
Ò¬∆ √Ì ÂØ∫ Í«‘Òª ¡≈ͪ «Ú’∆Í∆‚∆¬∂
”Â∂ ¤Í‰ Ú≈Ò∆ √Óº◊∆ Ò¬∆ ω≈¬∂
«ÈÔÓª ˘ Á∂÷Á∂ ‘ªÕ «Ú’∆Í∆‚∆¬∂ ”Â∂
¤Í‰ Ú≈Ò∆ √Óº◊∆ Ò¬∆ «Â≥È Ùª
‘ÈÕ Í«‘Ò∆ ◊ºÒ «Ú’∆Í∆‚∆¬∂ Ò¬∆
«Ò÷∆ ◊¬∆ √Óº◊∆ Á≈ Ș∆¡≈ «Èͺ÷
‘ØÚ∂, ÈßÏ ÁØ «Ò÷ ÍπÙ‡∆ ’È ÔØ◊
√zت Á∂ ¡≈Ë≈ ”Â∂ «Ò÷∆ ◊¬∆ ‘ØÚ∂ ¡Â∂
«¬‘Ȫ √z Ø Â ª Ï≈∂ √ÍÙ‡ » Í «Úº ⁄
Áº«√¡≈ «◊¡≈ ‘ØÚ∂ ¡Â∂ ÈßÏ «Â≥È
«Ò÷ ÓΩ«Ò’ ÷Ø‹ È≈ ‘ØÚ∂Õ Ï∂Ùº’ «’√∂
Ú∆ «Ò÷ Á≈ Ș∆¡≈ «Èͺ÷ ‘؉≈
Ï‘∞ ÓπÙ«’Ò ‘À, «Î Ú∆ «Ú’∆Í∆‚∆¬∂
Ò¬∆ «Ò÷‰ Ú≈Ò∂/Ú≈«Ò¡ª Á∆ ’Ø«ÙÙ
‘؉∆ ⁄≈‘∆Á∆ ‘À «’ «Ò÷Â ÚºË ÂØ∫ ÚºË
«Èͺ÷ ‘ØÚ∂Õ ‹∂ «’√∂ «ÚÚ≈Á∆ «ÚÙ∂ Ï≈∂
«¬’ ÂØ∫ ÚºË È˜∆¬∂ ‘؉ ª «Ò÷Â
«Úº⁄ «¬‘ «˜’ ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈ ‘À «’
¿∞√ «ÚÙ∂ Ï≈∂ Úº÷ Úº÷ Ș∆¬∂ ÓΩ‹»Á
‘ÈÕ ÍπÙ‡∆ ’È ÔØ◊ √zت ÂØ∫ Ì≈Ú ‘À
«’ «Ò÷ ͫ‘Òª ‘∆ ¤Í ⁄πº’∂ ¡Â∂
ÌØ√∂ÔØ◊ √zت ”Â∂ ¡≈Ë≈ ‘ØÚ∂ ª «’
Í≈·’ Á∂÷ √’‰ «’ «Ò÷ «Ú⁄Ò∆
‹≈‰’≈∆ Á≈ ¡≈Ë≈ ’∆ ‘ÀÕ «Ò÷ Á∂
ÓΩ«Ò’ È≈ ‘؉ Á≈ «ÈÔÓ «¬‘ ͺ’≈
’È Ò¬∆ ω≈«¬¡≈ «◊¡≈ ‘À «’ «Ò÷Â
ACCOUNTANT
Corporate & Personal Business
Attends: CRA Audits and Appeals
SUKHDEV SINGH CPA, CGA
TEL: (905) 793-0909 FAX: (905)-450-2165
10-2084 STEELES AVE EAST, BRAMPTON, L6T 5A6
EMAIL: [email protected]
Í«‘Òª Íz Ó ≈«‰’ ‘Ø ⁄π º ’ ∆ ÷Ø ‹ ¡Â∂
«◊¡≈È ”Â∂ ¡≈Ë≈ ¿∞µÂ∂ ‘؉∆ ⁄≈‘∆Á∆
‘À ¡Â∂ «¬√ «Úº⁄ ’ج∆ ÈÚ∆∫ ≈«¬ ‹ª
«ÚÙÒ∂Ù‰ È‘∆∫ ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈Õ «¬‘ «Â≥È∂
«ÈÔÓ Ú≈«¬Â∆ «◊¡≈È’ØÙª Á∂ «ÈÔÓª
È≈Ò Ó∂Ò ÷ªÁ∂ ‘È ¡Â∂ «Ò÷ Á∆
ÌØ√∂ÔØ◊Â≈ «Úº⁄ Ú≈Ë≈ ’Á∂ ‘ÈÕ
«¬√ Á∂ È≈Ò ‘∆ «¬‘ ◊ºÒ Ú∆ È؇
’È Ú≈Ò∆ ‘À «’ ‹ÁØ∫ ‘∆ ’ج∆ «Ò÷Â
«Ú’∆Í∆‚∆¬∂ ”Â∂ ¤ÍÁ∆ ‘À ª ¿∞ÁØ∫ ‘∆
¿∞‘ «¬’ºÒ∂ «Ò÷‰ Ú≈Ò∂ Á∆ È‘∆∫ «‘≥Á∆
√◊Ø∫ √≈∂ ÒØ’ª Á∆ √ªfi∆ ω ‹ªÁ∆ ‘ÀÕ
‹∂ «Ò÷ «Úº⁄ ’ج∆ ◊ÒÂ∆ ‘ØÚ∂ ‹ª
’Ó∆ ‘ØÚ∂ ª «Ú’∆Í∆‚∆¬∂ Ò¬∆ «Ò÷‰
Ú≈Ò∂ ‘˜≈ª ¡À‚∆‡ª ’ØÒ ¿∞√ «Ò÷Â
˘ √Øˉ ¡Â∂ Óπ’≥ÓÒ ’È Á≈ ÓΩ’≈
‘∞≥Á≈ ‘À ¡Â∂ ¿∞‘ «¬√ ÓΩ’∂ Á≈ Î≈«¬Á∂
¿∞·≈¿∞∫Á∂ ‘È ¡Â∂ «Ò÷ ˘ Á∞º√Â
¡Â∂ Óπ’≥ÓÒ Ï‰≈¿∞∫Á∂ ‘ÈÕ «¬√ Â∑ª
«Ú’∆Í∆‚∆¬∂ ”Â∂ «Ò÷ ¤Í‰ ¡Â∂ ¿∞√
«Úº ⁄ √Ø Ë ’È Á≈ ¡ÓÒ Ú∆
«Ú’∆Í∆‚∆¬∂ Á∆¡ª «Ò÷ª Á∆
ÌØ√∂ÔØ◊Â≈ «Úº⁄ Ú≈Ë≈ ’Á≈ ‘ÀÕ
«Ú’∆Í∆‚∆¬∂ Á∆ √Óº ◊ ∆ Á∆
Á∞º√Â∆ Ï≈∂ ’∆Â∂ ¡«Ë¡È Ú∆ «¬√
◊ºÒ Á∆ ÍπÙ‡∆ ’Á∂ ‘ÈÕ ¿∞Á≈‘È
Ò¬∆ ¡≥Â≈Ù‡∆ ͺË ”Â∂ ‹≈‰∂ ‹ªÁ∂
√≈«¬≥√ Á∂ ‹ÈÒ È∂⁄ È∂ Á√≥Ï B@@E
«Úº ⁄
«Ú’∆Í∆‚∆¬∂
¡Â∂
«¬È√≈«¬’ÒØÍ∆‚∆¡≈ «Ïz‡ÀÈ’≈ «Úº⁄
¤Í∆ √Óº◊∆ Á∆ Â∞ÒÈ≈ ’È Ò¬∆ ’∆Â∂
«¬’ ¡«Ë¡À È Á∂ ¡≈Ë≈ ”Â∂ «¬‘
ÈÂ∆‹≈ ’º«„¡≈ √∆ «’ «Ú’∆Í∆‚∆¬∂
«Úº⁄Ò∆ ‹≈‰’≈∆ ¿∞È∆ ‘∆ Á∞º√ ‘À
«‹≥È∆ «¬È√≈¬∆’ÒØÍ∆‚∆¡≈ «Ïz‡À«È’≈
«Úº⁄ ¤Í∆ √Óº◊∆Õ √Óπº⁄∂ »Í «Úº⁄ ÁØ‘ª
«◊¡≈È’ØÙª «Úº⁄ ¤Í∆ √Óº◊∆ Á∞º√Â
√∆ Ï∂Ùº’ ÁØÚ∂∫ «◊¡≈È’ØÙª «Úº⁄ ’∞ºfi
◊ÒÂ∆¡ª Ú∆ √ÈÕ «Ïz‡À«È’≈ «Úº⁄ «¬’
¡≈‡∆’Ò Ó◊ ◊ÒÂ∆¡ª Á∆ Á
B.IB √∆ ‹ÁØ∫ «’ «Ú’∆Í∆‚∆¡≈ «Úº⁄
«¬‘ Á C.HF √∆Õ
«Ú’∆Í∆‚∆¡≈ Î≈¿± ∫ ‚∂ Ù È ÚÒØ ∫
«Ú’∆Í∆‚∆¬∂ ¿∞ÂÒ∆ √Óº◊∆ ˘ ‘Ø
Á∞º√ ¡Â∂ ÌØ√∂ÔØ◊ ω≈¿∞‰ Ò¬∆
’¬∆ Â∑ª Á∂ ÔÂÈ ’∆Â∂ ‹≈ ‘∂ ‘ÈÕ
«¬‘Ȫ ÔÂȪ «Úº⁄Ø∫ «¬’ ‘À «ÚÁÚ≈Ȫ,
ÏπºË∆‹∆Ú∆¡ª, Ó≈‘ª, «Ú«◊¡≈È∆¡ª
¡≈«Á ˘ «Ú’∆Í∆‚∆¬∂ Ò¬∆ «Ò÷‰ Ò¬∆
Íz ∂ «  ’È≈Õ ¡«‹‘≈ ’È Ò¬∆
«Ú’∆Í∆‚∆¡≈ Î≈¿± ∫ ‚∂ Ù È ÚÒØ ∫
«Ú’∆Í∆‚∆¬∂ Ò¬∆ ÈÚ∂∫ ¡≈‡∆’Ò «Ò÷‰
‹ª Í«‘Òª «Ò÷∂ ¡≈‡∆’Òª «Úº⁄ √ØË
’È Ò¬∆ «‘º√≈ Í≈¿∞‰ Ò¬∆ Úº÷ Úº÷
÷∂Âª ¡Â∂ √≥√ʪڪ «Úº⁄ ’≥Ó ’Á∂
Ó≈‘ª º’ Í‘∞≥⁄ ’È Á∂ ÔÂÈ ’∆Â∂
‹≈ ‘∂ ‘ÈÕ «¬‘Ȫ ÔÂȪ ¡Â∂
«Ú’∆Í∆‚∆¬∂ Á∆ ¡≈Ó ÒØ’«Íz¡Â≈ ˘
Á∂÷«Á¡ª ’∞ºfi ‘ºÁ º’ Úº÷ Úº÷ «Ú«Ù¡ª
Á∂ Ó≈‘ «Ú’∆Í∆‚∆¬∂ Ò¬∆ «Ò÷‰ ‹ª
Í«‘Ò∂ «Ò÷∂ ¡≈‡∆’Òª ˘ √Øˉ «Úº⁄
«ÁÒ⁄√Í∆ ÒÀ‰ Òº◊∂ ‘ÈÕ «Í¤Ò∂ √≈Òª
ÁΩ  ≈È ’¬∆ ¡‹≈«¬Ï ÿª, ’Ò≈
√≥√ʪڪ, Ò≈«¬Ïz∂∆¡ª, ÏπºË∆‹∆Ú∆¡ª
Á∆¡ª √≥ √ ʪڪ, Ô» È ∆Ú«√‡∆¡ª,
’≈Ò‹ª ¡≈«Á ÚÒØ∫ «Ú’∆Í∆‚∆¬∂ Ò¬∆
¡≈‡∆’Ò «Ò÷‰ Ò¬∆ √Ó≈◊Ó
(¡À«‚‡-¬∂- ÊØȘ) ’Ú≈¬∂ ‹≈ ‘∂ ‘ÈÕ
’¬∆ «Ú«Á¡’ √≥ √ Ê≈Úª ÚÒØ ∫
«Ú’∆Í∆‚∆¬∂ Ò¬∆ ¡≈‡∆’Ò «Ò÷‰ Á∂
’≈‹ ˘ Í≈·’zÓ Á≈ «‘º√≈ ω≈«¬¡≈
‹≈ «‘≈ ‘ÀÕ ¿∞Á≈‘È Ò¬∆, ¡Ó∆’È
Ô»È∆Ú«√‡∆ «Ú÷∂ ““«Ú’∆Í∆‚∆¡≈ ¡Â∂
ÍÏ«Ò’ È≈Ò‹U Ȫ Á≈ ͺ  ’≈∆
È≈Ò √≥Ï≥Ë ’Ø√ Ù∞» ’∆Â≈ «◊¡≈ √∆Õ
Ô»È∆Ú«√‡∆ ÚÒØ∫ «¬‘ ’Ø√ ÈÀÙÈÒ
¡≈’≈¬∆Ú˜ ¡Â∂ ÈÀÙÈÒ «Ó¿±«˜¡Ó
¡≈Î ¡Ó∆’È «¬≥ ‚ ∆¡È Ú◊∆¡ª
√≥√Ê≈Úª È≈Ò «ÓÒ ’∂ ⁄Ò≈«¬¡≈ «◊¡≈
√∆Õ «¬√ ’Ø√ «Úº⁄ «‘º√≈ ÒÀ‰ Ú≈Ò∂
«Ú«Á¡≈Ê∆¡ª Á≈ ’≥Ó ¡≈͉∂ ÍzØÎÀ√
Á∆ «È◊≈È∆ ‘∂· ÈÀÙÈÒ ¡≈’≈¬∆Ú˜,
ÈÀ Ù ÈÒ «Ó¿± « ˜¡Ó ¡≈Î ¡Ó∆’È
«¬≥‚∆¡È Ú◊∆¡ª √≥√Ê≈Úª «Úº⁄ ÓΩ‹»Á
‹≈‰’≈∆ Á∂ ¡≈Ë≈ ”Â∂ «Ú’∆Í∆‚∆¬∂
Ò¬∆ ÈÚ∂∫ ¡≈‡∆’Ò «Ò÷‰≈ ‹ª Í«‘Òª
«Ò÷∂ ◊¬∂ ¡≈‡∆’Òª «Úº⁄ √ØË ’È≈
¡Â∂ Á√Â≈Ú∂˜ª ‹ª Â√Ú∆ª ˘ √’ÀÈ
’’∂ «Ú’∆Í∆‚∆¬∂ ”Â∂ Í≈¿∞‰≈ ¡Â∂
¿∞‘Ȫ Ï≈∂ Ú∂Ú≈ «Ò÷‰≈ √∆Õ «¬√ ‘∆
Â∑ª √≥È B@AC «Úº⁄ √≈ÈÎª«√√’Ø
Á∆ Ô»È∆Ú√‡∆ ¡≈Î ’ÀÒ∂ÎØÈ∆¡≈ Á∂
ÓÀ‚∆’Ò √’»Ò È∂ «¬’ ’Ò≈√ Ù∞» ’∆Â∆
√∆ «‹√ «Úº⁄ ÓÀ‚∆’Ò √’»Ò Á∂ ⁄ΩÊ∂
√≈Ò Á∂ «Ú«Á¡≈Ê∆ «Ú’∆Í∆‚∆¬∂ Ò¬∆
«Ò÷ ’∂ ¡≈͉∆ ÍÛ∑≈¬∆ Ò¬∆ ’À«‚‡
ÒÀ √’Á∂ √∆Õ «¬√ ’Ø√ «Úº⁄ Ù≈ÓÒ
«Ú«Á¡≈Ê∆¡ª Á≈ ’≥Ó, ¡≈‡∆’Ò
«Ò÷‰≈, ¡≈‡∆’Òª ˘ √Ø Ë ‰≈,
Â√Ú∆ª Í≈¿∞‰≈, ÈÚ∆∫¡ª ’∆Â∆¡ª
√Ø˪ ”Â∂ Ș√≈È∆ ’È≈, «Ò÷∂ ◊¬∂
¿∞ ‘ Ȫ «Ï¡≈Ȫ Ò¬∆ ‘Ú≈Ò∂ Á∂ ‰ ≈
«‹‘Ȫ «Ï¡≈Ȫ Ò¬∆ ‘Ú≈Ò∂ È‘∆∫ «ÁºÂ∂
◊¬∂ √È Í Á∂ ‰ Á∆ ÒØ Û √∆ ¡Â∂
«Ò÷∆¡ª «Ò÷ª Ò¬∆ Í∆¡ «Ú∆¿±
ÍzÁ≈È ’È≈ √∆Õ «¬√ ’Ò≈√ Á∂ ÍzØÎÀ√
¡Ó∆È ¡˜≈Ó Á≈ ’«‘‰≈ √∆,
““«Ú’∆Í∆‚∆¬∂ ”Â∂ ‘ Ó‘∆È∂ E ’zØÛ C@
Òº÷ (EC «ÓÒ∆¡È) Ú≈ ÓÀ‚∆’Ò È≈Ò
√≥Ï≥Ë ¡≈‡∆’Ò Á∂÷∂ ‹ªÁ∂ ‘È ¡Â∂
‹»È∆¡ ‚≈’‡ª ÚÒØ∫ ÚÂ∂ ‹≈‰ Ú≈Ò∂
‹≈‰’≈∆ Á∂ √z Ø Â Á∂ ÂΩ  ”Â∂
(«Ú’∆Í∆‚∆¡≈) ◊»◊Ò ÂØ∫ Ï≈¡Á Á»‹∂
ÈßÏ ”Â∂ ¡≈¿∞∫Á≈ ‘ÀÕ ¡√∆∫ √≥√≈ Ì
«Úº⁄ Ó∆˜ª ¡Â∂ «√‘ √≥Ì≈Ò Á∂‰
Ú≈«Ò¡ª ˘ «√º « ÷¡Â ’È Ò¬∆
«Ú’∆Í∆‚∆¬∂ Á∂ ÍzÌ≈Ú ˘ Ó≥ÈÁ∂ ‘ª ¡Â∂
⁄≈‘∞≥Á∂ ‘ª «’ («Ú’∆Í∆‚∆¡≈) Ú‰
Ú≈«Ò¡ª ˘ ‹ÈÂ’ ͺË ”Â∂ ¿∞ÍÒÏË
ÚºË ÂØ∫ ÚºË √‘∆ ‹≈‰’≈∆ Íz≈Í ‘ØÚ∂ÕU
«’¿∞ ∫ «’ «Ú’∆Í∆‚∆¬∂ Á∆
‹≈‰’≈∆ «Úº⁄ ’ج∆ Ú∆ «Ú¡’Â∆ Ï‘∞Â
‘∆ ¡√≈È∆ È≈Ò ÂÏÁ∆Ò∆ ’ √’Á≈
‘À, «¬√ Ò¬∆ «Ú’∆Í∆‚∆¬∂ ˘ «‹√ «¬’
‘Ø Úº‚∂ √Ú≈Ò ‹ª ⁄π‰ΩÂ∆ Á≈ √≈‘Ó‰≈
’È≈ «Í¡≈, ¿∞ ‘ ‘À «¬√ ¿∞ µ ÍÒ∆
√Óº◊∆ «Úº⁄ «’√∂ ÚÒØ∫ ‹≈‰Ïπºfi ’∂
◊Ò ‹≈‰’≈∆ Í≈¿∞ ‰ ≈ ‹ª «¬√
¿∞µÍÒ∆ ‹≈‰’≈∆ ˘ ‹≈‰Ïπºfi ’∂ ◊ÒÂ
„≥◊ È≈Ò ÂØÛÈ≈ ÓØÛÈ≈Õ «¬√ ’≈‹
«Úº⁄ ’ج∆ ¤Ø‡∆-Ó؇∆ ◊Ò «Ï¡≈È∆ Ú∆
‘Ø √’Á∆ ‘À ‹ª ºʪ È≈Ò ¤∂Û÷≈È∆
’≈È ’ج∆ Ó‘ª-◊ÒÂ∆ Ú∆ ‘Ø √’Á∆
‘ÀÕ ¿∞Á≈‘È Ò¬∆ ’ج∆ Ú∆ «Ú¡’Â∆
«Ú’∆Í∆‚∆¬∂ «Úº⁄Ò∆ ‹≈‰’≈∆ «Úº⁄
’Ø ¬ ∆ ¡ÙÒ∆Ò ‹ª ◊Ò ÙÏÁ Í≈
√’Á≈ ‘À, «Ú’∆Í∆‚∆¬∂ «Úº⁄ ¤Í∆ «’√∂
Â∆’ «Úº⁄ ÂÏÁ∆Ò∆ ’ √’Á≈ ‘À ‹ª
«’√∂ ÓÙ‘» ‘√Â∆ Á∂ ‹∆ÚÈ Ú∂Ú∂ «Úº⁄
¡«‹‘∆ ‹≈‰’≈∆ Á‹ ’ √’Á≈ ‘À
‹Ø «Ò÷ ˘ Ó≈‰-‘≈È∆ Á∂ ÿ∂∂ «Úº⁄ ÒÀ
¡≈Ú∂Õ √≥È B@@E «Úº⁄ «Ú’∆Í∆‚∆¬∂
«Ú⁄Ò∆ ‹≈‰’≈∆ Á∆ Á∞º√Â∆ Ï≈∂ ¿∞√
√Ó∂∫ Úº‚≈ ‘≥◊≈Ó≈ ÷Û∑≈ ‘Ø «◊¡≈ √∆
‹ÁØ∫ ¡Ó∆’≈ Á∂ ÓÙ‘» ͺÂ’≈ ‹Ω‘È
√∂ ‹ È‘≈Ò È∂ BI ÈÚ≥ Ï  ˘ «¬’
¡≈‡∆’Ò «Úº⁄ «¬‘ Íz◊‡≈Ú≈ ’∆Â≈
√∆ «’ «Ú’∆Í∆‚∆¬∂ «Úº⁄ ¤Í∂ ¿∞√ Á∂
‹∆ÚÈ «Ï¿∞∂ «Úº⁄ «¬‘ Á≈¡Ú≈ ’∆Â≈
«◊¡≈ ‘À «’ ’∞fi √Ó∂∫ Ò¬∆ ¿∞√ ¿∞µÂ∂
ÍzÀ˜∆‚À∫‡ ‹Ω‘È ¡ÀÎ ’ÀÈ∂‚∆ ¡Â∂ Ï≈Ï
’ÀÈ∂‚∆ Á∂ ’ÂÒ «Úº⁄ Ù≈ÓÒ ‘؉ Á≈
√º’∆Â≈ ‹ªÁ≈ «‘≈ √∆Õ √∂‹È‘≈Ò Ï≈∂
«¬‘ ‹≈‰’≈∆ «Ú’∆Í∆‚∆¬∂ ¿∞µÍ ACB
«ÁÈ ‘∆Õ ¡√Ò∆¡Â «Úº⁄ «¬‘ ◊ºÒ
√⁄≈¬∆ ÂØ∫ ’Ø‘ª Á» √∆Õ «¬‘ ◊ºÒ
√≈‘Ó‰∂ ¡≈¿∞‰ È≈Ò «Ú’∆Í∆‚∆¬∂ Á∆
Ù≈÷ ˘ ’≈Î∆ ˺’≈ Òº◊≈ √∆Õ
«Ú’∆Í∆‚∆¬∂ ”Â∂ ¡«‹‘∆¡ª
ÿ‡È≈Úª ‘ج∆¡ª ‘È ¡Â∂ ¡«‹‘∆¡ª
ÿ‡È≈Úª ‘؉ Á∆ √≥Ì≈ÚÈ≈ √Á≈ ω∆
‘∂◊∆Õ Í «Ú’∆Í∆‚∆¬∂ ”Â∂ ‹≈‰’≈∆
Í≈¿∞‰ Á≈ ¡ÓÒ, «¬√ Á∆ Â’È∆’,
«Ú’∆Í∆‚∆¬∂ ÚÒØ∫ ‹≈‰’≈∆ Á∆ ¡«‹‘∆
ÂØÛ-ÓØÛ ˘ Ø’‰ Ò¬∆ ⁄πº’∂ ◊¬∂ ’ÁÓ
«¬√ Â∑≈ Á∆¡ª ÿ‡È≈Úª ˘ Ø’‰ Ò¬∆
√ÎÒÂ≈ È≈Ò ’≥Ó ’ ‘∂ ‘ÈÕ «¬ºÊ∂
¡√∆∫ «¬È∑ª «Úº⁄Ø∫ ’∞fi «¬’ Á≈ «˜’
’ª◊∂Õ √Ì ÂØ∫ Í«‘Ò∆ ◊ºÒ ª «¬‘ ‘À
«’ ‹ÁØ∫ ’ج∆ ‹≈‰’≈∆ ‹ª ¡≈‡∆’Ò
«Ú’∆Í∆‚∆¬∂ ”Â∂ ÍÀ∫Á∆ ‘À ª «¬‘ ¿∞√
‘∆ Ú’Â √≈∂ ÒØ’ª Á∆ √ªfi∆ «Ò÷Â
ω ‹ªÁ∆ ‘ÀÕ «‹ºÊ∂ «¬‘ ◊ºÒ √º⁄ ‘À «’
«Ú’∆Í∆‚∆¬∂ Á∆ ‹≈‰’≈∆ «Úº⁄ Ù≈Â
È≈Ò ÂØÛ ÓØÛ ’È Ú≈Ò∂ ’∞fi ’∞ ÒØ’
ÓΩ‹»Á ‘È, ¿∞µÊ∂ «¬‘ Ú∆ √º⁄ ‘À «’
«Ú’∆Í∆‚∆¬∂ ”Â∂ ¤Í∆ ‹≈‰’≈∆ Á∆
√π  º « ÷¡≈ ’È Ú≈Ò∂ Ú∆ ‘˜≈ª
Ú≈Ò߇∆¡ ÓΩ‹»Á ‘ÈÕ ¿∞‘ «Ú’∆Í∆‚∆¬∂
”Â∂ ¤Í∆ ‹≈‰’≈∆ ”Â∂ Ò◊≈Â≈ «È◊∑≈
º÷Á∂ ‘È ¡Â∂ ‹≈‰’≈∆ «Úº⁄ ’∆Â∆
◊¬∆ ÂØÛ-ÓØÛ ˘ Á∞º√ ’Á∂ «‘≥Á∂
‘ÈÕ «Ú’∆Í∆‚∆¬∂ ”Â∂ «’√∂ Ú∆ ‹≈‰’≈∆
˘ Ó∂‡‰ Ú≈Ò≈ ““¡È-‚±U È≈Ó∆ χÈ,
¿∞‘Ȫ Á∆ ¡«‹‘≈ ’È «Úº⁄ ÓÁÁ
’Á≈ ‘ÀÕ ’≥«Í¿±‡ Á∂ Ó≈¿±√ È≈Ò «¬√
Ï‡È ”Â∂ Ó≈«¡≈ «◊¡≈ «¬’ ’«Òº’,
¿∞√ ‹≈‰’≈∆ ˘ Ó∂‡ ’∂ ¿∞‘Á∆ ʪ
¿∞√ ÂØ∫ Í«‘Òª Ú≈Ò∆ ‹≈‰’≈∆ Ï‘≈Ò
’ «Á≥Á≈ ‘ÀÕ «¬√ √≥Ï≥Ë «Úº⁄ ¡À∫‚«¿±
Ò∆‘ Á∆ «’Â≈Ï, ““«Ú’∆Í∆‚∆¡≈
ÀÚ»Ò»ÙÈU «Úº⁄Ø∫ «¬’ ¿∞Á≈‘È Í∂Ù
‘ÀÕ CA ‹∞Ò≈¬∆ B@@F ˘ ¡Ó∆’≈ Á∂
«¬’ ’≈Ó∂ ‚ ∆ ÙØ ¡ Á∂ ‘Ø √ ‡ √‡∆ÎÈ
’ØÒÏ‡ È∂ ¡≈͉∂ ÙØ¡ «Úº⁄ ¡≈͉∂
ÁÙ’ª ˘ √πfi≈¡ «ÁºÂ≈ √∆ «’ ¿∞‘
«Ú’∆Í∆‚∆¬∂ ”Â∂ ‘≈Ê∆¡ª Ï≈∂ ‹≈‰’≈∆
«Á≥Á∂ √Î∂ ““¡ÀÒ∆ÎÀ∫‡U ”Â∂ ‹≈‰ ¡Â∂ ¿∞√
«Úº⁄ «¬‘ ◊Ò ‹≈‰’≈∆ Í≈¿∞‰ «’
«Í¤Ò∂ F Ó‘∆«È¡ª «Úº⁄ ‘≈Ê∆¡ª Á∆
¡Ï≈Á∆ «Úº⁄ «Â≥È ◊∞‰ª Ú≈Ë≈ ‘Ø«¬¡≈
‘À Õ ’Ø Ò Ï‡ Á≈ ÙØ ¡ ≈ Á∂ √≈„∂
«◊¡≈ª Ú‹∂ Ïz ≈ ‚’≈√‡ ‘∞ ≥ Á ≈ ‘À Õ
«◊¡≈ª Úº‹ ’∂ ¿∞ÈÂ≈Ò∆ «Ó≥‡ ”Â∂ «¬’
«Ú¡’Â∆ «Ú’∆Í∆‚∆¬∂ ”Â∂ «¬‘
‹≈‰’≈∆ Í≈¿∞‰ «Úº⁄ ’≈ÓÔ≈Ï ‘Ø
«◊¡≈Õ «◊¡≈ª Úº‹ ’∂ ⁄≈Ò∆ «Óȇ
”Â∂ «¬’ ‘Ø «Ú¡’Â∆ È∂ «¬‘ ‹≈‰’≈∆
Á∞º√ ’ «ÁºÂ∆ ¡Â∂ «Ú’∆Í∆‚∆¬∂ Á∂
«’√∂ ¡À‚«ÓÈ√‡z∂‡ È∂ √Î∂ ˘ Ò≈’
’ «ÁºÂ≈ ª «’ ¿∞√ «Úº⁄ ‘Ø ÂÏÁ∆Ò∆
È≈ ’∆Â∆ ‹≈ √’∂Õ
(Ï≈’∆ ¡◊Ò∂ ¡ß’ ”⁄)
Balkar Bajwa
Certified Translator
(English into Punjabi and Punjabi into English)
33 Eaglesprings Cresent
Brampton ON L6P 2V8
647-402-2170
20 Kohinoor Park, Gunna House, Ferozepur Road
Barewal Awana, Ludhiana, Punjab, India, Pin 141012
Mobile - 011-91-95305-17132
¡’±Ï B@AE
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
23
109th Birthday of Shaheed Bhagat Singh ◊∞ÙÈ Ì≈¡ ‹∆ Ú◊∆ «¬È’Ò≈Ï∆ ÍzÂ∆ϺËÂ≈ Á∆ ÒØÛ
big bronze statue of Shaheed-E-Azam
√πÓ∆ «√≥ÿ
109th Birthday of Shaheed
Bhagat Singh big bronze statue
of Shaheed-E-Azam unveiled at
Shaheed Bhagat Singh Disha
Sansthan Kurukshetra under
auspices of Shaheed Bhagat
Singh Disha Trust. It is the
biggest bust in India, total height
is of 50 feet. 20 feet bronze
statue is situated on 30 feet
platform. Amid slogans of
‘Inqulab Zindabad’, ‘Long Live
Bhagat Singh’ and rumbling of
clappings the statue was
unveiled by renowned fighting
personality, leader of toiling
masses Phool Singh Gautam,
state president Jan Sangharsh
Manch Haryana. To pay
revolutionary tributes to Bhagat
Singh immense enthusiasm of
toiling masses was beyond
imagination. People from
different corners of India
participated at this historic event.
After unveiling of statute a public
meeting held.
With revolutionary greetings
and congratulating the toiling
masses, Trust President Shyam
Sunder said that it is a historical
event at the land of Kurukshetra.
He said that it is memorial
symbol which toiling masses
has established as a symbol of
revolution. To those who say that
it is idol-worshiping, he
emphatically made clear that we
are not supporters of idolworshipping. Statues represent
symbols and symbols speak.
Capitalist class establishes their
symbols and wants to use these
symbols for their benefit. The
symbols represent class
struggle. It is the class struggle
that capitalist class demolished
statutes of Lenin, Stalin in Berlin.
It is responsibility upon the
shoulders of true followers of
Bhagat Singh to bring forth the
revolutionary ideas of Bhagat
Singh and to save these
symbols from turning into idols.
It is a big challenge and
responsibility. Only respecting
Bhagat Singh or saluting him is
not sufficient, the real thing is to
raise his banner of ‘Inqulab’, to
move ahead in that direction. For
which we will have to fight hard
and spread the thoughts of
Bhagat Singh in every corner.
The young people will have to
read and evaluate Bhagat Singh
again. Bhagat Singh is symbol of
socialist revolution and need of
the hour is to unite on his
thoughts and move ahead in the
direction of forming a
communist party which Bhagat
Singh had dreamed in his
programme put forth on 2
Feb,1931. To carry forward the
mission of Bhagat Singh is the
real tribute to him.
Chief guest Phool Singh
Gautam, President JSMH
emphasized that working class
will have to rise above castes,
religion, color etc. to fight against
fascists forces and will have to
unite themselves on Bhagat
Singh ideology. It is the only way
of freedom of working class.
Presiding over the public
meeting Dr. C.D.Sharma, Senior
Member Trust welcomed all
guests and revolutionary
gathering at the historical event
and said that thougths of Bhagat
Singh are big weapon in the
hands of working class to fight
against capitalism. Capitalist
class and their managing
committees i.e. governments in
this system are leaving no stone
unturned to suppress the
thoughts of Bhagat Singh, we will
have to fail their conspiracy and
unite ourselves to establish
socialist society. On the teachings
of Bhagat Singh the young people
will have to come forward and
took the message of revolution to
oppressed working class.
Krantikari Naujwan Sabha
leader Amit Chakerborty,
Communist Gadar Party of India
(CGPI) cc member Parkash
Rao, Inqulabi Mazdoor Kendra
vice president Nagender, POP
leader Battini Sriniwasan Rao,
DU Professor Nrender Rawat,
Ram Niwas from Mazdoor
Sahyog Kendra, Shrmjivi
Sangharsh Morcha president Pal
Singh, Nirman Karya MazdoorMistri Union general secretary
Bhagwat Swaroop Sharma,
Samtamulak Mahila Sangthan
convenor Dr. Sunita Tyagi,
Students Organisation for
Socialist Democracy (SOSD)
convenor Kavita Vidrohi,
NACDOR leader Suresh Tank
and Jan Sangharsh Manch VicePresident and trust committee
member Advocate Sudesh
Kumari also addressed the
meeting and paid their
revolutionary tribute to ShaheedE-Azam. Trust also released a
four page appeal to people and all
revolutionary forces to get united
on the thoughts of Bhagat Singh.
“Hwa Me Rhegi mere Khyal ki
bijli,
Ye Musht-E-Khak h fani rhe, rhe
n rhe!!”
“E Bhagat Singh Tu Zinda H
◊∞ÙÈ Ì≈¡ ‹∆ Á≈ ≥◊Ó≥⁄ È≈Ò
‹∞ÛÈ Á≈ «¬’Ø «¬’ Ó’√Á «¬‘ √∆ «’
¡≈Ó ÒØ’ª Á∆ Ó≈È«√’Â≈ ˘ «Ú«◊¡≈È’
¡Â∂ √≥ÿÙÙ∆Ò Ï‰≈«¬¡≈ ‹≈Ú∂ ª «’
¿∞‘ Ú≈«¬Â∆ Ò≈¬∆Òº◊ √Ø⁄ ÂØ∫ ¿∞Í ¿∞µ·
’∂ ‘≈’Ó ‹Ó≈ª Á∆¡ª ÒØ’ «ÚØË∆
È∆Â∆¡ª, ‘’»ÓÂ∆ Â∂ «Î’» ‹Ï ¡Â∂
√Ó≈«‹’ Ïπ≈¬∆¡ª «ıÒ≈¯ ‹Ê∂Ï≥Á’
√≥ÿÙ ’È Á∂ √ÓºÊ ‘Ø √’‰Õ ¿∞Ȫ∑
Á∂ «ÁÒØ-«ÁÓ≈◊ «Ú⁄ Òؒͺ÷∆ √Ó≈«‹’
Â∂ «√¡≈√∆ ÂÏÁ∆Ò∆ Ò¬∆ «¬’
«¬È’Ò≈Ï∆ ÂÛÍ ¡Â∂ «√Û∆ √Ø⁄ Ì≈»
√∆, «‹√ ˘ ¿∞‘ ‘’∆’ «Ú⁄ ÏÁ«Ò¡≈
Ú∂÷‰≈ ⁄≈‘∞Á
≥ ∂ √ÈÕ «¬‘∆ Ú‹∑≈ √∆ «’ ¿∞Ȫ∑
È∂ ¡≈͉∂ ≥◊Ó≥⁄ ˘ Â’È∆’∆ ͺ÷ ÂØ∫
«Ú’√ ’È Á∆ Ï‹≈¬∂ «¬√ ˘
«Ú«◊¡≈È’ «Ú⁄≈Ë≈’ ÂÏÁ∆Ò∆ Á∂
Ó≈«Ë¡Ó Ú‹Ø∫ Ú‰ ˘ Â‹∆‘ «ÁºÂ∆Õ
¿∞Ȫ∑ È∂ È≈‡’ Á∆ ’Ò≈ ˘ «√Î ’Ò≈
Ò¬∆ ‘∆ È‘∆∫ ¡Í‰≈«¬¡≈ ÏÒ«’ È≈‡’
Á∂ Ó≈«Ë¡Ó ≈‘∆∫ ÒØ’ª ˘ √Ó≈«‹’ Â∂
√º«Ì¡≈⁄≈’ ÂÏÁ∆Ò∆ «Ò¡≈¿∞‰ Ò¬∆
Íz«∂  ’∆Â≈Õ
¿∞‘ ÷ºÏ∂ͺ÷∆ «Ú⁄≈Ë≈≈ Á∂ ͺ’∂
Ë≈È∆ ‘؉ ’’∂ «¬√ ‘’∆’ ˘ ÌÒ∆̪ √ÓfiÁ∂ √È «’ ‹ÁØ∫ Â’ ÓΩ‹»Á≈
«ÌzÙ‡ ¡Â∂ Ò؇» ≈‹ ÍzÏË
≥ ˘ Òؒͺ÷∆
√Ó≈‹Ú≈Á∆ «È˜≈Ó «Ú⁄ ÂÏÁ∆Ò È‘∆∫
’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ¿∞Á∫Ø Âº’ ÒØ’ª Á∆¡ª ‹∆ÚÈ
‘≈Òª ¡Â∂ Ì«Úº÷ ˘ «Ï‘Â È‘∆∫
ω≈«¬¡≈ ‹≈ √’Á≈Õ
ÒØ’ ≥◊Ó≥⁄ Á∂ «¬√ Ó‘ªÈ≈«¬’ È∂
√Óπ⁄
º ∆ «Ó‘ÈÂ’Ù ‹Ó≈ ¡Â∂ «ÚÙ∂Ù ’’∂
¡Ωª, ÈΩ‹Ú≈Ȫ, ◊∆Ϫ ¡Â∂ Á«Òª
˘ ¡≈͉∂ ‹Ó‘»∆ ‘º’ª Ò¬∆ ‹≈◊»’ ¡Â∂
‹Ê∂Ï≥Á’ ’È Ò¬∆ Ò◊≈Â≈ ÔÂÈ
’∆Â∂Õ «Í≥‚ª «Ú⁄ È≈‡’ Ù∞» ’È ÂØ∫
Í«‘Òª ÁÙ’ª «Ú⁄ ‹∂’ ¡Ωª ÓΩ‹Á
»
È‘∆∫ √È ‘∞Á
≥ ∆¡ª ª ¿∞‘ ¡Ωª ˘ ÿª
«Ú⁄Ø ∫ Ïπ Ò ≈¿∞ ‰ Ò¬∆ ÷π Á √‡∂ ‹ ÂØ ∫
¡È≈¿±∫√ÓÀ∫‡ ’Á∂ ¡Â∂ ¿∞Á∫Ø Â’ È≈‡’
Ù∞» È‘∆∫ √∆ ’Á∂ ‹ÁØ∫ Â’ ¡Ωª Í≥‚≈Ò
«Ú⁄ ¡≈ ’∂ ÏÀ· È‘∆∫ √∆ ‹ªÁ∆¡ªÕ √Ó≈‹
«Ú⁄ ¡Ω  ª ¿∞ µ Â∂ ‘∞ ≥ Á ∂ ˜∞ Ò Óª ¡Â∂
È≈Ï≈Ï∆ Á∂ ÚÂ≈∂ ÂØ∫ ¿∞‘ Ï‘∞Â
«Î’Ó≥Á √ÈÕ ¡Ωª Á∂ ‘º’ª Ò¬∆ «Ò÷∂
È≈‡’ “√Ó≈‹” «Ú⁄ ¿∞Ȫ∑ È∂ «¬‘ ¡«‘Ó
√Ú≈Ò ¿∞Ì≈«¡≈ «’ √’»Ò «Ú⁄ Á≈÷Ò∂
√Ó∂∫ Ϻ⁄∂ Á∂ Ï≈Í Á≈ ‘∆ È≈Ó «’¿∞∫ «Ò«÷¡≈
‹ªÁ≈ ‘À Óª Á≈ «’¿∞∫ È‘∆∫, ‹ÁØ∫«’ Óª ‘∆
¿∞√ Á∆ ‹≥Ó‰‘≈ Â∂ Í≈Ò‰‘≈ ‘∞Á
≥ ∆ ‘ÀÕ
«¬√ Â’Í»È √Ú≈Ò ¿∞µÂ∂ ◊≥Ì∆Â≈ È≈Ò
«Ú⁄≈ ’Á∂ ‘ج∂ ¿∞√ √Ó∂∫ Á∂ Í≥‹≈Ï √’»Ò
«√º«÷¡≈ ÏØ‚ Á∂ ⁄∂¡ÓÀÈ È∂ ¡ÀÒ≈È ’∆Â≈
«’ ¡º‹ ÂØ∫ Ï≈¡Á ‹≈∆ ‘؉ Ú≈Ò∂ ‘
√‡∆«Î’∂‡ ¿∞Â∂ Ï≈Í Á∂ È≈Ò-È≈Ò Óª
Á≈ È≈Ó Ú∆ «Ò«÷¡≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ «¬√ ¡«‘Ó
Íz≈ÍÂ∆ Á≈ «√‘≈ «√Î Â∂ «√Î ◊∞ÙÈ
Ì≈¡ ‹∆ ˘ ‘∆ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ «¬√ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈
¿∞Ȫ∑ √’≈ ÂØ∫ «¬‘ Ó≥◊ Ú∆ ’∆Â∆ «’
«¬’ Á»‹∂ ˘ Óª ÌÀ‰ Á∆¡ª ◊≈Ò∑ª ’º„‰
Ú≈«Ò¡ª ˘ √ı √˜≈ «ÁºÂ∆ ‹≈Ú∂ ¡Â∂
Ó≈Á≈ Ì»‰ ‘º«Â¡≈ ’È Ú≈«Ò¡ª ¡Â∂
«¬√ ˘ ¿∞’√≈¿∞‰ Ò¬∆ «˜≥ÓÚ
∂ ≈ ÁØÙ∆¡ª
«ıÒ≈¯ Ë≈≈ C@B «‘ ’ÂÒ Á≈ ’∂√
Á‹ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂Õ
¿∞Ȫ∑ È∂ ¡≈͉∂ Íz«√ºË È≈‡’ª «‹Ú∂∫
«’ ÁπÒ
º ≈ ̺‡∆, Âı Ò≈‘Ω, ËÓ’ È◊≈∂
Á∆, ‹ÈÂ≈ Ó≈¬∆, ’∞  √∆ Ú≈Ò≈
Ó≥‹∆Ú≈Ò≈, ’∞√∆ ÓØ⁄≈ Â∂ ‘Ú≈ «Ú⁄
Ò‡’Á∂ ÒØ’, Á≈√Â≈È∂ Í≥‹≈Ï, «‘º‡
«Ò√‡, Ï≈Ï≈ ÏØÒÁ≈ ‘À, «¬È’Ò≈Ï
«˜≥Á≈Ï≈Á, ÏπÂ
º ÏØÒ «Í¡≈, Ì≥‚ Í≥‹≈Ï
Á∂ ¡Â∂ ’¬∆ ‘Ø È≈‡’ª «Ú⁄ √ÍÙ‡
«¬È’Ò≈Ï∆ Â∂ Ï≈◊∆ √π «Ú⁄ √’≈ª
Á∆¡ª ÒØ’ «ÚØË∆ È∆Â∆¡ª, ËÓ Â∂
‹≈Â-Í≈ ¡≈Ë≈« «Î’» «√¡≈√Â,
ÈÙ∂, «ÌzÙ‡≈⁄≈, È≈- Ï≈Ï∆ ¡Â∂ ¡≥Ë
«ÚÙÚ≈√ ¡≈«Á «‹‘∂ Ó‘ºÂÚÍ»È Ó㮧 Á¡ª
˘ Ï∂÷Î
Ω ‘Ø ’∂ ‹ÈÂ≈ √≈‘Ó‰∂ Í∂Ù ’∆Â≈Õ
◊∞ÙÈ Ì≈¡ ‹∆ È∂ ¡≈͉∂ E@
√≈Ò≈ ≥◊Ó≥⁄ Á∂ ‹∆ÚÈ «Ú⁄ Ò◊Í◊
AHE È≈‡’ «Ò÷∂ ¡Â∂ ’ج∆ AB@@@ ÂØ∫
ÚºË Í∂Ù’≈∆¡ª ’∆Â∆¡ªÕ ¿∞Ȫ∑ ¡≈͉∆
ÚËÁ∆ ¿∞Ó ¡Â∂ «√‘ Á∆ ÍzÚ≈‘ ’∆Â∂
Ï◊À «¬’ √≈Ò «Ú⁄ ≥◊Ó≥⁄ Á∆¡ª BE@
Í∂Ù’≈∆¡ª ’’∂ «¬’ «’≈‚ √Ê≈ÍÂ
’∆Â≈Õ Í≥‹≈Ï Á≈ ’ج∆ Ú∆ ¡«‹‘≈ «Í≥‚,
’√Ï≈ Â∂ Ù«‘ ¡À√≈ È‘∆∫, «‹Ê∂ ◊∞ÙÈ
Ì≈¡ ‹∆ È∂ ¡≈͉∂ «¬È’Ò≈Ï∆ ≥◊Ó≥⁄
Á∆ ÓÙ≈Ò È≈ ‹◊≈¬∆ ‘ØÚÕ∂ Á»ÁÙÈ
ÂØ∫ Íz√≈« ‘ج∂ ¿∞Ȫ∑ Á∂ Íz«√ºË È≈‡’
Ì≈¬∆ Ó≥È≈ «√≥ÿ È∂ ÒØ’ Ó≈È«√’Â≈ ˘
fi≥‹Û
Ø È «Ú⁄ «¬’ ¡«‘Ó Ì±«Ó’≈ «ÈÌ≈¬∆,
«‹√ ’’∂ ¡≈Ó ÒØ’ª ÚºÒ∫Ø ¿∞Ȫ∑ ˘ Ì≈¬∆
Ó≥È≈ «√≥ÿ Ú∆ «’‘≈ ‹≈‰ Òº◊ «Í¡≈Õ
¡º‹ ‹ÁØ∫«’ Á∂Ù Á∆¡ª √≈Ó≈‹Íº÷∆
‘≈’Ó ‹Ó≈ª Á∂Ù Á∆ ‹ÈÂ≈ ˘ Ò∞‡
º ‰,
’∞‡
º ‰, «Î’≈Íz√Â∆ ÎÀÒ≈¿∞‰ ¡Â∂ ¿∞Ȫ∑
Á∂ ‹Ó‘»∆ ‘º’ª ˘ Î≈Ù∆Ú≈Á∆ ’≈Ò∂
’≈˘Èª ‘∂· ÷ÂÓ ’È Á∆ È∆Â∆ ¿∞µÂ∂
⁄ºÒ ‘∆¡ª ‘È ¡Â∂ «¬È∑ª ÒØ’ Ó≈»
È∆Â∆¡ª Á≈ «ÚØË ’È Ú≈Ò∆¡ª
‹Ó‘»∆ Â∂ ‹ÈÂ’ «Ëª ˘ ‹Ï-˜∞ÒÓ
≈‘∆∫ ÁÏ≈«¬¡≈ ‹≈ «‘≈ ‘À ª ¡«‹‘∂
◊À ÓÈ∞÷
º ∆ ‘≈Ò≈ ˘ ÏÁÒ‰ Ò¬∆ Ù‘∆Á
Ì◊ «√≥ÿ Á∆ «¬È’Ò≈Ï∆ «Ú⁄≈Ë≈≈
¡Â∂ ◊∞ÙÈ Ì≈¡ ‹∆ Ú◊∆ ÍzÂ∆ϺËÂ≈
Â∂ ’≈‹ «Ú¿∞∫ÂÏ≥Á∆ ˘ ¡ÓÒ∆‹≈Ó≈
Í«‘È≈¿∞‰ Á∆ ÒØÛ ‘ÀÕ
«¬√ Ò¬∆ ◊∞ÙÈ Ì≈¡ ‹∆ Á∆ √Ø⁄
Á∂ ¡√Ò Ú≈√ª Á≈ ÈÀ«Â’ Â∂ ÓÈ∞÷
º ∆
Î˜ ‘À «’ ¿∞‘ Òؒͺ÷∆ ≥◊Ó≥⁄ ˘ Úº‚∂
Úº ‚ ∂ Ê∆¬∂ ‡ ª, ≥ ◊ Ó≥ ⁄ ÌÚȪ,
¡≈‚∆‡Ø  ∆¡Ó ¡Â∂ È≈‡ ÿª Á∆
⁄≈Á∆Ú≈∆ «Ú⁄Ø∫ Ï≈‘ ’º„ ’∂ ¿∞Ȫ∑ Á∆
«¬È’Ò≈Ï∆ È∞’
º Û È≈‡ ÙÀÒ∆ «Ú⁄ √Ó≈‹
Á∂ «Í¤Û∂ Ú◊ª ¡Â∂ ÷∂Âª º’ ÒÀ ’∂
‹≈‰ Á∂ Ò◊≈Â≈ ¿∞Í≈Ò∂ ’È Âª «’
◊∞ÙÈ Ì≈¡ ‹∆ Á∂ √Ó≈«‹’ Ï≈Ï∆,
«¬È√≈Î ¡Â∂ Í»È ¡≈˜≈Á∆ Á∂ Ú‚ÓπÒ
º ∂
√πÍ«È¡ª ˘ √≈’≈ ’∆Â≈ ‹≈ √’∂Õ
◊∞ÙÈ Ì≈¡ ‹∆ BG √Â≥Ï, B@AA ˘
√≈˘ √∆’ ÂΩ ”Â∂ √Á∆Ú∆ «Ú¤ØÛ≈ Á∂
◊¬∂ √È Í ¿∞Ȫ∑ ÚºÒ∫Ø Òؒͺ÷∆ ≥◊Ó≥⁄
Á∂ ÷∂Â «Ú⁄ ¡«◊¡≈ÈÂ≈, ¡ÈÍÛ∑Â≈,
¡«È¡ª, ¡√Ó≈ÈÂ≈, ¡≥Ë «ÚÙÚ≈√,
¡«ÂÚ≈Á ¡Â∂ «Î’≈Íz√Â∆ Á∂ «ıÒ≈¯
«ÈÌ≈¬∆ Ú‚ÓπÒ
º ∆ ¡Â∂ «¬È’Ò≈Ï∆ ̱«Ó’≈
Ò¬∆ ¿∞Ȫ∑ ˘ √Á∆¡ª º’ Ô≈Á ’∆Â≈
‹ªÁ≈ ‘∂◊≈Õ ÓØÏ≈¬∆Ò: IGGIB-C@AGC
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
¡’±Ï B@AE
24
◊πÒ≈Ó∆ 鱧 √æÁ≈ «ÁßÁ∆ √Ó≈‡ «√‡∆ Íz‹Ø ’À ‡
Ó±Ò Ò∂÷’ : ÓπÙ¯ ¡Ò∆
¡Èπ. : ‚≈. ¡‹∆ÂÍ≈Ò «√ßÿ ¡ÀÓ. ‚∆.
«Áº Ò ∆ Á≈ Â≈Ò’‡Ø  ≈ «¬≥ ‚ Ø 
√‡∂‚∆¡Ó ÷⁄≈÷⁄ Ì«¡≈ ‘Ø«¬¡≈ √∆Õ
Ó≥⁄ ”Â∂ «‹√ Ȫ Á≈ ¡ÀÒ≈È ‘Ø «‘≈
√∆, ¿∞ ‘ √÷Ù ⁄ÒÁ≈ ‘Ø « ¬¡≈ ¿∞ Ê ∂
Í‘∞≥⁄Á≈ ‘ÀÕ Ó≥⁄ √≥⁄≈Ò’ È∂ ¿∞√ Á≈
√π¡≈◊ ’«Á¡ª «’‘≈, ““«¬È∑ª È∂
’Û∆ «Ó‘ÈÂ, Ò◊È Â∂ «ÈÙ·≈ È≈Ò
’≥Ó ’’∂ «¬≥È∂ ÓÀ∫Ïª ˘ «¬√ ÈÀ‡Ú’
È≈Ò ‹Ø«Û¡≈ ‘À «’ «¬È∑ª ˘ ‚≈«¬Ó≥‚
Á∂ «÷Â≈Ï È≈Ò «ÈÚ≈«‹¡≈ ‹≈ «‘≈
‘ÀÕ”” «¬√ ÁΩ≈È «¬’ ¡Ω ӫ‘Ó≈È ˘
Ó≥⁄ ”Â∂ ÏπÒ≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ‘À ‹Ø ¿∞√ √ÍÙ
Á∆ ‡≈¬∆ ”⁄ «¬’ Î≈¬∆«Í≥È Ò≈ «Á≥Á∆
‘À ¡Â∂ «¬√ «Í¤Ø∫ ‘≈Ò Â≈Û∆¡ª È≈Ò
◊»‹
≥ ¿∞·Á≈ ‘ÀÕ ¿∞‘ √÷Ù Ú≈Í√ ¡≈͉∆
√∆‡ ”Â∂ ⁄Ò≈ ‹ªÁ≈ ‘À Â∂ Ó≥⁄ √≥⁄≈Ò’
Á»‹∂ ÒØ’ª Á≈ Ȫ ÏØÒ‰ Ò◊Á≈ ‘À, ÒØ’
«¬’ «¬’ ’’∂ Ó≥⁄ ”Â∂ ¡≈¿∞ªÁ∂‘È ¡Â∂
«’√∂ È∂ ‚≈«¬Ó≥‚ ◊ØÒ‚ Â∂ «’√∂ ˘
«√ÒÚ «÷Â≈Ï «ÁºÂ∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ Ù≈«¬Á
«¬√ ◊ºÒ ˘ Á√ √≈Ò Òßÿ ⁄π’
º ∂ ‘؉◊∂
‹Á Ì≈ Á≈ ÓºË Ú◊ ¡Ó∆’≈ Á∆
’≥ÍÈ∆ ¡ÀÓ.Ú∂ Á∂ ‹≈Ò ”⁄ Î√ ’∂ ¿∞√
Á≈ Á∆Ú≈È≈ ‘Ø «‘≈ √∆Õ √’»Ò Á≈
Ó≈√‡ Á¯Â Á≈ Ï≈Ï», ¡«Ë’≈∆,
‚≈’‡, Ú’∆Ò, ¡¯√ √≈∂ ÒØ ’ ,
ÓÀ∫Ïª Á∆ ÒÛ∆ ω≈¿∞‰ ”⁄ Òº◊ ◊¬∂
√ÈÕ ¿∞‘ ÒØ’ª Á∆ Ï’≈«¬Á≈ ’Ò≈√ Ò≈
’∂ ¡≈͉∂ ‘∆ Ú◊∂ ‘Ø ÒØ’ª ˘ √Ófi≈
‘∂ √È «’ ¿∞ ‘ «√¯ «Â≥ È ÓÀ ∫ Ï
ω≈¿∞‰ ª ¿∞Ȫ∑ Á∆ Ú∆ ÓÀ∫Ï«ÙÍ Á≈
«¬’ «‘º√≈ Â∞‘≈‚∂ ÷≈Â∂ ”⁄ ⁄Ò≈ ‹≈Ú∂◊≈
¡Â∂ «¬√ Â∑ª «ÏÈ≈ «˜¡≈Á≈ «Ó‘ÈÂ
’∆Â∂ ‘ Ó‘∆È∂ ¡≈Í Á∂ ÷≈Â∂ ”⁄ ’Ó
‹Ó∑ª ‘∞Á
≥ ∆ ‹≈Ú∂◊∆ ¡Â∂ ÊØÛ∂∑ «ÁȪ «Í¤Ø∫
¡≈Í Á∆ ¡≈ÓÁÈ ¬∂È∆ ‘Ø ‹≈Ú∂◊∆ «’
Â∞√∆∫ ¿∞√ ˘ ÷⁄ È‘∆∫ ’ √’Ø◊Õ∂ «¬√
’≥ÍÈ∆ È∂ ¡≈ÁÓ∆ Á∂ Ò≈Ò⁄ ˘ ¡≈͉∂
Íz⁄≈ Á≈ «‘º√≈ ω≈ ’∂ ¿∞√ ˘ «ÏȪ
«˜¡≈Á≈ «Ó‘È Á∂ ÊØÛ∂∑ «‹‘∂ «‹‘∂ ÷⁄∂
’’∂ ¡Ó∆ Ï‰È Á≈ √πÍÈ≈ «Ú÷≈«¬¡≈
√∆ Í ¿∞‘ √πÍÈ≈ ’∞fi ‘∆ «ÁȪ ”⁄
‡∞‡
º «◊¡≈Õ ÒØ’ ¡≈͉∂ ¡≈͉∂ ÍÀ√∂ ◊∞¡≈
’∂ ⁄πÍ
º ÏÀ· ◊¬∂Õ ¿∞‘ ’≥ÍÈ∆ «¬√ È≈Ò
Ó≈Ò≈Ó≈Ò ‘Ø ◊¬∆Õ ÒØ’ª ˘ fi»·∂ √πÍÈ∂
«Ú÷≈¿∞‰ Á≈ ’≥Ó ¤Ø‡∂ Ó؇∂ ·º◊ ª ’Á∂
‘∆ «‘≥Á∂ ‘È Í «¬‘∆ ’≥Ó √≥√≈ ÏÀ∫’
Â∂ ¡≈¬∆.¡À Ó .¡À Î . Áπ È ∆¡≈ Á∂ È∆Ó
«Ú’«√ Â∂ «Ú’≈√Ù∆Ò Á∂Ùª Á∂ È≈Ò
’Á∂ ‘ÈÕ Úº÷-Úº÷ ÒØ’ª Á∆ ·º◊∆ Á∂
«¬√ ’≥Ó «Ú⁄ ¡Ó∆’≈ ¡≈◊» ̱«Ó’≈
«ÈÌ≈¿∞ªÁ≈˛Õ Á∂Ù ˘ ¡≈͉∂ ‹≈Ò ”⁄
Î√≈¿∞‰ Á∂ Â∆«’¡ª Á∆ ’≈„ ’º„‰
Ú≈Ò∂ Ó≈«‘ª Á∆ «¬’ Í»∆ ‡∆Ó Á∂ Ò¬∆
’≥Ó ’Á∆ ‘ÀÕ ÓπÈÙ∆ ÍzÓ
∂ ⁄≥Á Á∆ ’‘≈‰∆
ÁØ «Úÿ≈ ˜Ó∆È Á≈ Ó‘≈‹È «‹√ Â∑ª
«’√≈È ˘ ’˜∂ Á∂ ‹≈Ò ”⁄ Î√≈ ’∂
¿∞√ Á∆ √≈∆ ˜Ó∆È ¡≈͉∂ Ȫ ’Ú≈
ÒÀ∫Á≈ ‘À ¡Â∂ Ï∂◊≈ Úº÷∆ ÒÀ∫Á≈ ‘ÀÕ
«ÏÒ’∞Ò «¬‘∆ Â∆’≈ «¬‘ ¡Ó∆’≈
«¬È∑ª ¡÷ΩÂ∆ «Ú’≈√ ¬∂‹≥√∆¡ª ≈‘∆∫
¡Í‰≈¿∞ªÁ≈˛Õ ¡≈͉∆ ωÂ Á∂ «Í¤Ø∫
ÂØ √≥√≈ ÏÀ∫’ Â∂ ’ΩÓªÂ∆ ÓπÁ≈’ØÙ Á∆
‹ØÛ∆, ¡È∂’ª Á∂Ùª ˘ ¡≈͉∂ ’˜∂ Á∂
‹≈Ò ”⁄ Î√≈ ’∂ ÏÏ≈Á ’ ⁄π’
º ∆ ‘ÀÕ
◊z∆È (Ô∞È≈È) √≥’‡ √Ì Á∂ √≈‘Ó‰∂ ‘À
«‹√ ”⁄ AF ‹»È ˘ ¿∞Ê∫Ø Á∂ ÍzË≈È Ó≥Â∆
«¬Ò∂’∂√√ √≈¬∆Íz√ È∂ √≥√Á ”⁄ «ÁºÂ∂
Ì≈Ù‰ ”⁄ «’‘≈ «’ “◊z∆’ Á∂ «¬√ √≥’‡
Ò¬∆ ¡≈¬∆.¡ÀÓ.¡ÀÎ. ¡Í≈Ë∆ ‘ÀÕ «¬‘
’‹Á≈Â≈ ¬∂ ‹ ≥ √ ∆¡ª” ◊z ∆ ’ ˘
¡ÍÓ≈«È ’È≈ ⁄≈‘∞≥Á∆¡ª ‘ÈÕ””
¡Ó∆’≈ Á∂ ¡Ë∆È Ú≈«Ù≥◊‡È ”⁄ √«ÊÂ
«¬‘ ’˜Á≈Â≈ ¬∂‹≥√∆¡ª «’√ Â∑ª
«’√∂ Á∂Ù ˘ ¡≈͉∆ ‹≈Ò ”⁄ Î√≈ ’∂
¿∞√ ˘ ÏÏ≈Á ’Á∆¡ª ‘È, «¬√ ˘
‹≈ȉ Ò¬∆ Â∞‘≈˘ ¬∂‚Ú‚ √ÈØ‚∂È
Úª◊»≥ Ú◊∂ ‘∆ «¬’ ‘Ø ¡Ó∆’∆ ‹≈È
Í≈«’È√ Á∆ ¡≈͉∆ «Ò÷∆ Íπ√Â’
“’ÈÎÀ Ù È ¡≈¯ ¡À È «¬’È≈«Ó’
«ÎÓÀÈ” «¬’ ¡≈«Ê’ ¡Í≈Ë∆ Á≈
«¬’ Ï≈Ò∆¡≈ «Ï¡≈È ”⁄ ÍÛ∑È ÍÀ∫Á∆
‘ÀÕ «¬‘ «’Â≈Ï ÓØÁ∆ √’≈ Á∆ ÌØ«¬≥
Íz≈ÍÂ∆ «ÏÒ Í≈√ ’È≈ Á∆ Ï∂⁄È
À ∆ Â∂
«¬Ô Á∂ √Ó≈‡ «√‡∆ ÍzØ‹À’‡ Á≈ ’∆
√Ï≥Ë ‘À, «¬√ ˘ √Ófi‰ ”⁄ ¡≈Í Á∆
ÓÁÁ ’∂◊∆Õ ‹≈È Í≈«’È√ «Ò÷Á∂
‘È, ““«¬’È≈«Ó’ «‘‡ÓÀÈ, ¡≈«Ê’
Ó≈Ó«Ò¡ª Á∂ «¬‘ Ó≈«‘ ‘∞≥Á∂ ‘È ‹Ø
«Ú’≈√Ù∆Ò Â∂ È∆Ó «Ú’√ Á∂Ùª ÚÒØ∫
Ò¬∂ ‹≈‰ Ú≈Ò∂ ’˜∂ ˘ ‹≈«¬˜
·«‘≈¿∞∫Á∂ ‘ÈÕ ¿∞‘ «Ú’≈√ Á∂ ¡«‹‘∂
¡≈͉∂ √πÍÈ∂ «Á÷≈¿∞‰ Ú≈Ò∂ ÍzØ‹À’‡
Í∂Ù ’Á∂ ‘È «‹È∑ª Ò¬∆ Úº‚∂ ’˜∂
Á∆ ÒØÛ ÍÀ∫Á∆ ‘ÀÕ ¿∞Ȫ∑ Á≈ ’≥Ó ‘∞Á
≥ ≈ ‘À
«’ ◊À ˜»∆ ’«˜¡ª ˘ «ÁÚ≈ ’∂ ¿∞√
Á∂Ù ˘ ÁÒ≈Ò Ï‰≈¿∞‰≈Õ «¬√ È≈Ò
’˜≈ ÒÀ ‰ Ú≈Ò≈ Á∂ Ù ’˜Á≈Â≈
¬∂‹≥√∆¡ª Á≈ ͺ’∂ ÂΩ ”Â∂ ◊∞Ò≈Ó ‘Ø
‹ªÁ≈ ‘ÀÕ «¬√ «Í¤Ø∫ ¡Ó∆’≈ ˘ ‹Á
√≥Ô∞’ ≈Ù‡ √≥ÿ ”⁄ «’√∂ Íz√Â≈Ú
˘ Í≈√ ’È Á∆ ÒØÛ ‘∞Á
≥ ∆ ‘À, Ú∞√ Á∂Ù
”⁄ ¡≈͉≈ ÎΩ‹∆ ¡º‚≈ ω≈¿∞‰≈ ‘∞≥Á≈
‘∂ ‹ª Â∂Ò ¡Â∂ «¬√ Â∑ª Á∂ ’∞ÁÂ∆
Ú√∆«Ò¡ª ”Â∂ ’Ϙ∂ Á∆ ÒØÛ ‘∞Á
≥ ∆ ‘À ª
¿∞‘ ’˜Á≈ Á∂Ùª ˘ «¬√ ÷≈Â Әϻ
’Á≈ ‘À Õ «¬’Ø È ≈«Ó’ «‘º ‡ ÓÀ È ,
Â≈Ê≈’«Ë «Ú’≈√ Á∆¡ª ¡«‹‘∆¡ª
ÔØ‹È≈Úª Í∂Ù ’Á∂ ‘È «‹√ ˘ ’È
Á∆ Óπ‘≈ ¡Ó∆’∆ ¬∂‹√
≥ ∆¡ª ’ØÒ ‘∞Á
≥ ∆
‘À Â∂ ¿∞È∑≈ ˘ Ú∆ «¬√ ’≥Ó Á≈ ·∂’≈
«ÓÒÁ≈ ‘ÀÕ ’˜Á≈Â≈ ¬∂‹√
≥ ∆¡ª, ’˜∂
Á∆ ≈Ù∆ Á≈ Ì∞◊Â≈È ¡≈͉∂ Á∂Ù ”⁄
‘∆ ¡≈͉∆¡ª ’≥ÍÈ∆¡ª ˘ ’ «Á≥Á∆¡ª
‘È ¡Â∂ «¬√ Â∑ª «ÁºÂ∂ ◊¬∂ ’˜∂ Á≈
ÍÀ√≈ ¿∞Ȫ∑ Á∂ ¡≈͉∂ ’ØÒ ‘∆ «‘ ‹ªÁ≈
‘∂Õ”” «ÓÂ∆ B@ ÂØ∫ BE Ó¬∆ B@AE º’
«ÁºÒ∆ Á∂ Íz◊Â∆ ÓÀÁ≈È ”⁄ √Ó≈‡ «√‡∆
Ï≈∂ Òº◊‰ Ú≈Ò∆ ÍzÁÙÈ∆ ”⁄ ’ª◊√
”⁄ A@@ √Ó≈‡ «√‡∆ ω≈¿∞‰ ”⁄
Ó≈ÓÒ∂ B@ √≈Òª «Ú⁄ «¬’ Òº÷ Ú∆‘
‘˜≈ ’ØÛ ¡Ó∆’∆ ‚≈Ò ÷⁄ ’È
Á≈ ¡≥Á≈˜≈ Ò≈«¬¡≈ «◊¡≈ ‘ÀÕ Ô≈È∆
¡√∆∫ GE Òº÷ F@ ‘˜≈ ’ØÛ ‹Ø √≈‚∆
√Ò≈È≈ ’∞ Ò ÿ∂ Ò » ÍÀ Á ≈Ú≈
(‹∆.‚∆.Í∆.) Á≈ ’∆Ï EE Î∆ √Á∆ ‘∞Á
≥ ≈
‘À ¿∞Ë≈ ÒÀ ’∂ ÷⁄ ’È ‹≈ ‘∂ ‘ÈÕ
«¬√ ÍzØ‹À’‡ Ò¬∆ √≈˘ «Â¡≈ ’È
”⁄ ¡Ó∆’∆ «‘º‡ÓÀÈ” Á∆ Úº‚∆ ̱«Ó’≈
Ș ¡≈¿∞ªÁ∆˛ ¡Â∂ «¬‘ ÔØ‹È≈ ÍzË≈È
Ó≥Â∆ Á∂ «ÁÓ≈◊ Á∆ ¿∞Í‹ È‘∆∫ ‘À
ÏÒ«’ «¬‘ ÓÈÓØ‘È «√≥ÿ Á∂ ’≈‹’≈Ò
”⁄ ‘∆ Ù∞» ‘Ø ⁄π’
º ∆ √∆Õ «ÓÂ∆ E ÎÚ∆
B@AD ˘ Ù«‘∆ «Ú’≈√ Ó≥Â≈Ò∂ Ì≈Â
√’≈ Á∂ ÍzØ‹À’‡ ‚≈«¬À’‡ ¡≈ÈßÁ
ÓØ‘È ÚÒØ∫ “√Ó≈‡ «√‡∆” Íz‹
Ø ’
À ‡ Ò¬∆
“’≥ √ Ò‡À ∫ ‡ √«Ú√ «‘º  «Áº  ∂ ◊¬∂
«¬Ù«Â‘ «Ú⁄ √≈¯ √≈¯ «Ò«÷¡≈ ‘À
«’ √≥√≈ ÏÀ∫’ È∂ ’≥√Ò‡À∫‡ «‘ºÂ ‹Ø
◊≈¬∆‚ Ò≈«¬È «ÈË≈ ’∆Â∆ ‘À, ¿∞√
¡È∞√≈ ‘∆ ’≥√Ò‡À∫√∆ ÎÓª ¡˜∆
Á∂‰Õ AG ÎÚ∆ B@AE ˘ “ÈÀÙÈÒ
«¬≥√‡∆«⁄¿±‡ ¡≈¯ ¡ÏÈ ¡Î∂¡” ‹Ø
√Ó≈‡ «√‡∆ ÍzØ‹À’‡ Ò¬∆ «˜≥Ó∂Ú≈
ω≈«¬¡≈ «◊¡≈ ‘À, «¬√ È∂ ’≥√Ò‡À∫√∆
ÎÓ Ò¬∆ ¡ıÏ≈ª ”⁄ ‡À∫‚ ’º«„¡≈
Í I Ó≈⁄ B@AE ˘ ‡À∫‚ Ï≥Á ‘؉
Á∆ Â∆’ ÂØ∫ DH ÿ≥‡∂ Í«‘Òª ‘∆ ¿∞√
‡À∫‚ ˘ ÓØÁ∆ √’≈ ˘ «È√ ’È≈
«Í¡≈ «’¿∞∫«’ ¿∞√ ‡À∫‚ Á∆ ¡Ó∆’∆
’≥√Ò‡À∫√∆ ÎÓ “ÓÀ«’È√∂ ¡À∫‚ ’≥ÍÈ∆”
Á∂ ¡«Ë’≈∆ ¡«Ó ◊∞ÍÂ≈ È∂ ‚≈·
’∆Â≈ √∆Õ «¬√ Á≈ ÓÂÒÏ ‘À «’
’≥√Ò‡À∫√∆ ÎÓ ˘ Í«‘Òª ÂØ∫ ‘∆ ⁄π‰
«Ò¡≈ «◊¡≈ √∆Õ ‡À∫‚ «√¯ ’≈Ú≈¬∆
Í≈¿∞‰ Ò¬∆ ¤≈«Í¡≈ «◊¡≈ √∆ «’¿∞∫«’
¡˜∆ Á∂‰ Ú≈Ò∆ ÎÓ Á≈ ¡«Ë’≈∆
‘∆ ¿∞√ ˘ «Ò÷ «‘≈ √∆Õ √≥√≈ ÏÀ∫’
ª ’≈¯∆ Í«‘Òª ÂØ∫ ‘∆ «¬√ Á∆ «Â¡≈∆
’ «‘≈ √∆Õ √Ó≈‡ «√‡∆ Ë≈È≈ Á≈
‹ÈÓ ¡Ó∆’≈ ”⁄ B@@H ”⁄ ¡≈¬∆
Ó‘ªÓ≥Á∆ ”⁄ ‘Ø«¬¡≈Õ ¡Ó∆’∆ ÏÀ∫’ Â∂
¿∞ Ê Ø ∫ Á∆¡ª Ï‘∞ ’ Ω Ó ∆ ’≥ Í È∆¡ª ‹Á
¡≈͉∆ ‘Ø∫Á ˘ Ï⁄≈¿∞‰ Ò¬∆ ‘ºÊ ÍÀ
Ó≈ ‘∆¡ª √È ÂÁ ¡Ó∆’∆ ’≥ÍÈ∆
«¬≥ ‡ ÈÀ Ù ÈÒ «Ï‹«È√ ÓÙ∆È√
(¡≈¬∆Ï∆¡À Ó ) È∂ √Ó≈‡ «√‡∆ Á≈
«Ú⁄≈ Í∂Ù ’∆Â≈Õ È∆Ó «Ú’«√ Â∂
«Ú’≈√Ù∆Ò Á∂ Ù ª ˘ ¡≈͉∂ «¬Ê∂
¡≈͉≈ «¬’ √Ó≈‡ «√‡∆ ω≈¿∞‰
Ò¬∆ “¡≈«Ê’ Íz ≈ ‘’ª” Á∂ ˜∆¬∂
«Â¡≈ ’È≈, «¬√ ÔØ‹È≈ Á≈ Ó’√Á
√∆ ª «’ Ó≥ Á ∆ È≈Ò ‹» fi ‘∆¡ª
¡≈͉∂ Á∂Ù Á∆¡ª Ï‘∞’Ó
Ω ∆ ’≥ÍÈ∆¡ª ˘
È≈ «√¯ ∞˜◊≈ «ÓÒ √’∂ ÏÒ«’
¡≈͉∂ Á∂Ù ˘ ¡≈«Ê’ √≥’‡ ˘ «¬È∑ª
Á∂Ùª ”⁄ ÂÏÁ∆Ò ’∆Â≈ ‹≈ √’∂Õ «¬Ê∂
«Ï¡≈È Á∂‰ Á∆ ◊ºÒ «¬‘ ‘À «’ Í«‘Òª
¡≥◊∂˜ Ì≈ ˘ “√«Ì¡’” ω≈¿∞‰
¡≈¬∂ √È ‘∞‰ ¡Ó∆’≈ Á∆ ¡◊Ú≈¬∆
”⁄ Ï‘∞ ’ Ω Ó ∆ «È◊Ó √≈˘ “√Ó≈‡”
ω≈¿∞‰ ¡≈ ‘∂ ‘ÈÕ Í«‘Ò∂ «¬‘ Ó≥ÈÁ∂
√È «’ ¡√∆∫ √«Ì¡’ È‘∆∫ ‘ª Â∂ ‘∞‰
«¬‘ Ó≥È ‘∂ ‘È «’ ¡√∆∫ √Ó≈‡ È‘∆∫
‘ªÕ ͺ¤Ó∆ Á∂ √Ó≈≈‹∆ Á∂Ùª È∂ «¬√
÷∂Â ”⁄ ’Ϙ≈ ’’∂ «¬ÊØ∫ Á∂ √≈ËÈ≈
Á∆ Ò∞‡
º ’’∂ ¡≈͉≈ «Ú’≈√ ’∆Â≈ Â∂
«¬È∑ª Á∂Ùª Á∂ ¡Ê⁄≈∂ Á≈ «ÚÈ≈Ù
’∆Â≈ ¡Â∂ ¿∞È∑ª Á∂ √πÌ≈«Ú’ «Ú’≈√
˘ Ø’ «ÁºÂ≈Õ «¬È∑ª Á∂Ùª Á∂ ÒØ’ª Á∂
‹∆ÚÈ ÍºË ”⁄ Î’ Á∂ Ó»Ò ’≈È ˘
ÍzÎ
Ø √
À  «Ó‚Ò È∂ ¤∞Í’≈ ¿∞√ Á≈ ÁØÙ
◊∞Ò≈Ó∆ Â∂ Ò∞‡ Á≈ «Ù’≈ ‘ج∂ ÒØ’ª ”Â∂
‘∆ ÓÛ «ÁºÂ≈ ‘ÀÕ ¡º‹ Ú∆ ¿∞‘ ¡≈͉∆
Ò∞‡
º Á∆ ÔØ‹È≈ ˘ ¤∞Í≈’∂ «¬‘ Á√ ‘∂
‘È «’ ¿∞‘ Ì≈ Á∂ ÒØ’ª, ˘ ¡≈«Ê’
ͺ÷∫Ø ◊∞Ò≈Ó Ï‰≈¿∞‰≈ È‘∆∫ ÏÒ«’ ¿∞Ȫ∑
Á∆ ‹∆ÚÈ ‹ª⁄ ˘ “√Ó≈‡” ω≈¿∞‰
‹≈ ‘∂ ‘ÈÕ «Ú‚≥ Ï È≈ «¬‘ ‘À «’
≈Ù‡Ú≈Á Á≈ «„≥‚Ø≈ «Íº‡‰ Ú≈Ò∆
¡≈. ¡À√. ¡À√. Â∂ ¿∞Á≈∆’‰ Á∂ ÁΩ
”⁄ ÍÀÁ≈ ‘Ø«¬¡≈ ÓºË Ú◊, ¡Ó∆’∆
√≈Ó≈‹ Á∆ «¬√ √≈«˜Ù ˘ √Ófi‰ ”⁄
È≈ «√¯ È≈’≈Ó ‘À ÏÒ«’ ¿∞√ ¿∞È∑ª
Á∆ ÓÁÁ Ú∆ ’ «‘≈ ‘ÀÕ
¡≈÷ √Ó≈‡ «√‡∆ ‘À ’∆? «¬√
˘ ‹≈ȉ Ò¬∆ √≈˘ “¡≈¬∆.Ï∆.¡À√.”
ÚÒØ∫ ’∆Â∆ Íz∆Ì≈Ù≈ ˘ ‹≈ȉ≈ ÍÚ∂◊≈Õ
√Ó≈‡ «√‡∆ “Ô≈«Âz’≈, ¡≈Í√∆ √Ï≥ËÂ
Â∂ ÏπË∆Ó≈È «√‡∆ ˘ ’«‘≥Á∂ ‘ÈÕ √Ó≈‡
«√‡∆ ¡≈͉∂ Ú√∆«Ò¡ª ”⁄ ÚºË ÂØ∫ ÚºË
√» ⁄ È≈ Â∂ √≥ ⁄ ≈ Â’È∆’∆ Á∆
ÏπË
º ∆ÓÂ≈Í»È Â∂ ’∞ÙÒÂ≈Í»Ú’ ÚÂØ∫
’Á≈ ‘À, «‹√ ”⁄ Ò≈◊ Â∂ ¿±‹≈
Á∆ Ï⁄ ‘∞Á
≥ ∆ ‘ÀÕ ¡Ó∆’≈ Á∆ Ó≈«’‡
«√⁄ Â∂ √Ò≈‘ ÓÙÚ≈ ’≥ÍÈ∆ “Î≈√‡
¬∂∫‚ √Ò∆Ó≈È” ÈÀ √Ó≈‡ «√‡∆ Á∆¡ª
¡º· «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª Áº√∆¡ª ‘ÈÕ
A. √Ó≈‡ ¬∂È‹∆ «‹√ Á≈ ÓÂÒÏ
¿±  ‹≈ Á∂ √Óπ º ⁄ ∂ √Ø Â ª Á≈
«‚‹∆‡Ò≈¬∆‹∂ÙÈ ’∆Â≈ ‹≈‰≈ ‘ÀÕ «¬√
Á∂ Ò¬∆ √Ó≈‡ «◊z‚ Â∂ √Ó≈‡ Ó∆‡
Ò≈¬∂ ‹≈‰◊∂ Â∂ ¿±‹≈ Á∆ «√¡≈͉
ÌÍ» ÚÂØ∫ ’∆Â∆ ‹≈Ú∂◊∆Õ √Û’ª,
◊Ò∆¡ª Á∆ «Ï‹Ò∆ ª ‘∆ «ÓÒ∂◊∆ ‹Á
¿∞√ ”Â∂ ¡≈Ú≈‹≈¬∆ ‘ØÚ◊
∂ ∆, È≈ ‘؉ Á∆
‘≈Ò ”⁄ ¡≈͉∂ ¡≈Í Ï≥Á ‘Ø ‹≈Ú∂◊∆Õ
B. √Ó≈‡ «¬Ó≈ª «‹È∑ª ”⁄ ⁄Û∑È
¿∞  È Á∆ √ÚÀ ⁄ ≈«Ò «ÚÚ√Ê≈
‘ØÚ∂◊∆Õ ‘ «¬Ó≈ Á∂ ⁄ºÍ∂ ⁄ºÍ ”Â∂
’ÒØ‹ √’‡ ’ÀÓ∂ Òº◊∂ ‘؉◊∂Õ C.
√Ó≈‡ ¡≈Ú≈‹≈¬∆ ‘ØÚ◊
∂ ∆ «¬√ «‘Â
¡‚Úª√ ‡zÀ«Î’ Â∂ Í≈«’≥◊ ÓÀÈ∂‹ÓÀ∫‡
«√√‡Ó Á∆ ÚÂØ ∫ ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ‘À Õ
◊ÒØÏÒ «¬≥‡Ò
À ∆‹À∫√ ‡zª√ÍØ‡∂ÙÈ «√√‡Ó
‹Ø √À∫√, √«ÚÒÀ∫√ ’ÀÓ∂ Â∂ ’≥«Í¿±‡
≈‘∆∫ ⁄Ò≈¬∂ ‹≈‰ Á∆ Â’È∆’ ‘ÀÕ ¿∞√
Á≈ Ó≈Ò „Ø¡≈-„∞¡≈¬∆ („∞Ò≈¬∆) ”⁄
Ú«Â¡≈ ‹ªÁ≈ ‘À Õ D. √Ó≈‡
Â’È≈ÒØ‹∆ Á∂ «‘ √Ó≈‡ «√‡∆ «Ú⁄
D-⁄∆ ’È∂’«Ú‡∆ ‘ØÚ◊
∂ ∆, √πÍ Ïzª‚ ÏÀ∫‚
‘ØÚ◊
∂ ≈Õ Óπ¯Â Ú≈¬∆ „≈¬∆ Á∂ È≈Ò ‘∆
«¬’ ‹∆Ï∆ ÍzÂ∆ √À«’≥‚ Á∆ «¬≥‡ÈÀ‡
√Í∆‚
‘Ø Ú ∂ ◊ ∆Õ
E.
√Ó≈‡
«¬ÈÎ≈√‡’⁄ ”⁄ Í»∂ Ù«‘ ”⁄ √≥√
ÈÀ‡Ú’Õ Í≈‰∆ Á∆ √ÍÒ≈¬∆ ”Â∂ ·Ø√
’⁄∂ Á≈ «‚√ÍØ‹Ò ÍzÏË
≥ Ù≈ÓÒ ‘ÀÕ G.
√Ó≈‡ ‘ÀÒÊ ’∂¡ «Ú⁄ ¡≈Ëπ«È’
«√‘ √∂Ú≈ ¿∞Í’‰ª Â∂ Á∂÷Ì≈Ò Á∆
¡≈Ëπ « È’ Â’È∆’ Á∆ ÚÂØ ∫ ’∆Â∆
‹≈‰∆ ‘À Õ H. √Ó≈‡ √π  º « ÷¡≈ ”⁄
¡≈Ëπ « È’ «È◊≈È∆ Â’È∆’,
Ï≈«¬˙ÓÀ«‡z’ «’≈‚ Á∆ ÚÂØ∫ ¡≈«Á
Ù≈ÓÒ ‘ÀÕ «¬√ √≈∆ ¡≈Ëπ«È’ Â’È∆’
Á∆ ÚÂØ∫ ’È Ò¬∆ √Ó≈‡ «√‡∆ ”⁄
√Ó≈‡ È≈◊«’ Á≈ ‘؉≈ Ò≈˜Ó∆ ÙÂ
‘ÀÕ «¬‘ Ò¬∆ «¬‘ ⁄π√ ٫‘ «√¯
¡«‹‘∂ È≈◊«’ª ˘ ¡≈͉∂ ¡≈Ó
Ú√≈¿∞‰≈ Í√≥Á ’∂◊≈ ‹Ø ¿∞√ Úª◊˘
‘∆ √Ó≈‡ ‘Ø‰Õ √Ó≈‡ «√‡∆ ÍzØ‹À’‡
ÓΩÂ ÚºÒ ÚË ‘∆¡ª «¬È∑ª ’≥ÍÈ∆¡ª
Ò¬∆ ‹∆ÚÈ Á∆ ¡≈’√∆‹È Á∂ Ï≈Ï
‘ÀÕ «¬√ Ò¬∆ ¿∞È∑ª È∂ «¬√ ˘ ¡ÓÒ∆
»Í ”⁄ Ò≈◊» ’È Ò¬∆ Í»∆ Â≈’Â
Ò≈ «ÁºÂ∆ ‘ÀÕ ¿∞‘ «¬√ ˘ ‹≥◊∆ ͺË
”Â∂ Ò≈◊» ’È≈ ⁄≈‘∞≥Á∆¡ª ‘ÈÕ ÈÚ∆∫
Ú√ ˘ «‹√ ‘ÓÒ≈Ú «¬Ù«Â‘≈ ÙÀÒ∆
≈‘∆∫ Ï≈˜≈ ”⁄ ¿∞Â≈«¡≈ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ
¿∞‘ Ú∆ «¬√ Á∂ Ò¬∆ ¿∞‘∆ Â∆’≈ ¡Í‰≈
‘∆¡ª ‘ÈÕ Í»  ∆ Áπ È ∆¡≈ ”⁄ «¬√
ÍzØ‹À’‡ ˘ Ò≈◊» ’È Ò¬∆ ¡Ó∆’≈
”⁄ «Ï‹Ò∆ ¿∞Í’‰ ω≈¿∞‰ Ú≈Ò∆
’≥ÍÈ∆ “¡À√. ¡À∫‚ √∆ «¬ÒÀ’«‡z’” È∂
“√Ó≈‡ «◊z‚ «È¿±˜ ‚≈‡ ’≈Ó” Á∂ Óπ÷
º
«ÚÙÒ∂Ù’ ‹∂√∆ Ï√‡ Á∆ ÍzË≈È◊∆ ”⁄
“√Ó≈‡ «√‡∆ ’≈¿±∫√Ò Ï‰≈¬∆ ◊¬∆ ‘À
«‹√ Á≈ ¿∞ÁÙ
∂ Í»∆ ÁπÈ∆¡≈ ”⁄ E@@@
√Ó≈‡ «√‡∆ ω≈¿∞‰ Á≈ «‘ ’∆Â≈
«◊¡≈ ‘ÀÕ «¬√ Á∂ √≥⁄≈ÒÈ Ó≥‚Ò «Ú⁄
¡Ó∆’≈ Á∆¡ª ¡È∂’ª ¿±‹≈ ‹≈Ò Â∂
Ó≈ÒÚ≈‘’ ’≥ÍÈ∆¡ª Ù≈ÓÒ ‘ÈÕ «¬‘
’≈¿±∫«√Ò ‘∞‰ º’ √Ó≈‡ «√‡∆ Ï≈∂
¡È∂’ª √≥ÓÒ
∂ È ’ ⁄π’
º ∆ ‘À ¡Â∂ «ÓÂ∆
AE ÂØ∫ AG √Â≥Ï B@AE º’ “√Ó≈‡
«√‡∆ ‘ÎÂ≈” Á≈ «ÚÙ≈Ò √Ó≈◊Ó
Ú≈«Ù≥◊‡È ‚∆.√∆. ”⁄ ’ ‘∆ ‘ÀÕ «¬√
È∂ B@AC ”⁄ Í«‘Ò∆ “√Ó≈‡ «√‡∆
«Â¡≈∆ ◊≈¬∆‚” ‹≈∆ ’∆Â∆Õ Ì≈ ”⁄
Ú∆ «¬√ Á≈ Ù≈÷≈ “√Ó≈‡ «√‡∆
’≈¿±∫«√Ò «¬≥‚∆¡≈” Á∂ Ȫ ‘∂· ÷Ø‘Ò
«ÁºÂ∆ ‘À ¡Â∂ «¬Ê∂ √Ó≈‡ «√‡∆ Íz‹
Ø ’
À ‡
«¬√Á∂ «ÁÙ≈-«ÈÁ∂Ùª ÓπÂ≈Ï’ ⁄Ò∂◊≈Õ
Ì≈ ”⁄ «¬√ Á≈ ÍzË≈È √È¡Â’≈
ÍzÂ≈Í Í‚Ø‚∂ ˘ ω≈«¬¡≈ «◊¡≈ ‘ÀÕ
÷‚Ø‚∂ “Íz∆Ó≈¬∆«√≥◊ «√‡∆˜ «ÍØ‡” ˘
«Â¡≈ ’È Ú≈Ò∂ ‘È «‹√ ”⁄
¡’±Ï B@AE
Áº«√¡≈ «◊¡≈ ‘À «’ Ì≈ ”⁄ ωÈ
Ú≈Ò∂ B@ √Ó≈‡ «√‡∆˜ «’Ú∂∫ «Ú’≈√
Á∂ ’∂∫Á Ï‰È Ú≈Ò∂ ‘ÈÕ «¬‘ «ÍØ‡
AG-AH ÎÚ∆ B@AE ˘ «ÁºÒ∆ Á∂
‘∂ ‹ ∆‡∂ ‡ √À ∫ ‡ «Ú⁄ ¡≈ÔØ « ‹Â Á» ‹ ∂
√Ó≈‡ «√‡∆˜ √≥Ó∂ÒÈ ”⁄ Í∂Ù ’∆Â∆
◊¬∆Õ «¬√ Á∂ Í«‘Ò∂ √ÀÙÈ «Ú⁄ ‘∆
“Ì≈ ”⁄ √Ó≈‡ «√‡∆˜ «Ú’«√Â
’È «Ú⁄ ¡Ó∆’∆ ’≥ÍÈ∆¡ª Ò¬∆ ÓΩ’≈
Ȫ Á∂ «ÚÙ∂ ¿∞Í ⁄⁄≈ ’∆Â∆ ◊¬∆Õ
Ì≈ ”⁄ √Ó≈‡ «√‡∆ Ï≈∂ Í«‘Ò≈
√≥ÓÒ
∂ È BB-BC ¡◊√ B@AD ˘ ÓπÏ
≥ ¬∆
”⁄ È∂ Í ∂ ⁄«Û∑ ¡ ≈Õ √Ó≈‡ «√‡∆
’≈¿±∫«√Ò «¬≥‚∆¡≈ F Â∂ H ¡’±Ï
B@AE ˘ «ÁºÒ∆ Â∂ Óπ≥Ϭ∆ ”⁄ √Ó≈‡
«√‡∆‹ «¬È‡À√‡ÓÀ∫‡ √≥ÓÒ
∂ È ’∂◊∆Õ BE
‹»È B@AE ˘ ÍzË≈È Ó≥Â∆ È∂∫Á ÓØÁ∆
È∂ A@@ √Ó≈‡ «√‡∆˜ «ÓÙÈ, E@@
Ù«‘ª Á∆ ’≈«¬¡≈’ÒÍ ’È Ò¬∆
“¡‡Ò ’≈«¬¡≈ ’ÒÍ «ÓÙÈ (¡ÓÂ)
¡Â∂ “‘≈¿±«√≥◊ Î≈ ¡≈Ò” Á∂ «‘Â
Ù«‘∆ ÷∂Â ”⁄ √≥È B@B@ º’ ÁØ ’ØÛ
Ó’≈È Ï‰≈¿∞ ‰ Á∆ ÔØ ‹ È≈ Á≈
¿∞Áÿ≈‡È «ÁºÒ∆ Á∂ «Ú«◊¡≈È ÌÚÈ
”⁄ ’∆Â≈ «◊¡≈Õ «¬√ √≈Ò √Ó≈‡
«√‡∆ ω≈¿∞ ‰ Ò¬∆ B@ Ù«‘ª ˘
⁄π«‰¡≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ ¡◊Ò∂ ÁØ √≈Òª ”⁄
D@ ‘Ø Ù«‘ ⁄π‰∂ ‹≈‰◊∂Õ Ù«‘ª Á∆
⁄؉ “«√‡∆ ⁄ÀÒ‹
ß ÍzÂ∆ÔØ◊Â≈” ’Ú≈ ’∂
’∆Â∆ ‹≈Ú∂◊∆Õ ‘≈Òª«’ GF Ù«‘ «‹Ê∂
√Ó≈‡ «√‡∆ ω≈¬∂ ‹≈‰◊∂ ¿∞È∑ª Á∆
√»⁄∆ Í«‘Òª ‘∆ ‹≈∆ ’∆Â∆ ‹≈ ⁄π’
º ∆ ‘À
Í «ÚØË ÷ÂÓ ’È Ò¬∆ ÒØ’ª ˘ «¬√
”⁄ Ù≈ÓÒ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ ÒØ’ «¬√ Á∂
¡Ê⁄≈∂ ”Â∂ ÍÀ‰ Ú≈Ò∂ ÿ≈Â’ ¡√
”Â∂ ⁄⁄≈ È≈ ’È, «’√ Â∑ª ¡√∆∫
«ÚÁ∂Ù∆ ’˜∂ Á∂ ‹≈Ò ”⁄ Î√ ‹≈Úª◊∂
«¬√ Ï≈∂ √Ø⁄‰ Á∆ Ï‹≈¬∂ ÒØ’ Ì∂‚⁄≈Ò
Á≈ «Ù’≈ ‘Ø ‹≈‰◊∂Õ «¬√ Ò¬∆ «¬√
Â∑ª Á≈ Ó≈‘ΩÒ Ó∆‚∆¡≈ ÚÒØ∫ ω≈«¬¡≈
‹≈Ú∂◊≈ «’ ÒØ’ «¬√ Á∆ Ó≥◊ ÷πÁ ‘∆
’È Òº◊‰◊∂Õ √Ó≈‡ «√‡∆ Á∂ ͺ÷ ”⁄
«Ò÷∂ ◊¬∂ Ò∂÷ª Á∆ ¡ıÏ≈ª, ÓÀ◊˜∆Ȫ
”⁄ ‘Û∑ «‹‘≈ ¡≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ ⁄ÀÈÒª ”Â∂
ÍÀÈÒ «‚√’ÙÈ «¬√ Â∑ª ’Ú≈¬∆¡ª
‹≈‰◊∆¡ª «’ √Ó≈‡ «√‡∆ Á∂
¡≈ÒØ ⁄ ’ª ˘ «Ú’≈√ «ÚØ Ë ∆ Â∂
÷ÒÈ≈«¬’ «√ºË ’∆Â≈ ‹≈ √’∂Õ «¬√
Â∑ª Á≈ Ó≈‘ΩÒ B@AA ”⁄ Ù∞» ’∆Â∆ ◊¬∆
«ÌzÙ‡≈⁄≈ «ÚØË∆ Óπ«‘≥Ó ”⁄ ω≈«¬¡≈
«◊¡≈ √∆Õ ¿∞ÁØ∫ ‘ÓÒ≈Ú Íz⁄≈ ÙÀÒ∆
È∂ ÒØ’ª Á∂ «ÁÓ≈◊ «Ú⁄ «¬‘ «Ï·≈ «ÁºÂ≈
√∆ «’ ¿∞Ȫ∑ Á∆¡ª √Ì √Óº«√¡≈Úª Á∆
‹Û∑ ÒØ’Í≈Ò Á≈ È≈ ω √’‰≈ ‘ÀÕ ‹∂
«¬‘ ω «◊¡≈ ª ¿∞Ȫ∑ Á∆¡ª √≈∆¡ª
√Óº«√¡≈Úª Á≈ ‘ºÒ ‘Ø ‹≈Ú∂◊≈ Í «‹√
Ó’√Á Ò¬∆ «¬‘ ¡≥ Á Ø Ò È Ù∞  »
’Ú≈«¬¡≈ «◊¡≈ √∆, ‹ÁØ∫ ¿∞‘ ‘≈√Ò
’ «Ò¡≈ «◊¡≈ (ÓØ Á ∆ √’≈ Á≈
◊·È) ª ‹È ÒØ ’ Í≈Ò Á≈ Íz ⁄ ≈
÷ÂÓ ‘Ø «◊¡≈Õ ¡≥ Á Ø Ò È Í»  ∆ Â∑ ª
«Ú¿∞∫ÂÏºË √∆ «‹√ Á≈ «√º‡≈ ¡º‹ √Ì
Á∂ √≈‘Ó‰∂ ‘ÀÕ «ÌzÙ‡≈⁄≈ Á∂ ¬∂È∂ ’∂√
√≈‘Ó‰∂ ¡≈¿∞‰ ”Â∂ Ú∆ ¡º‹ ¡≥È≈ Â∂
√π¡≈Ó∆ ≈ÓÁ∂Ú ÷≈ÓØÙ ‘ÈÕ ¡º‹ √≈∂
Á≈ √≈≈ ’≥Ó Á∂√∆ «ÚÁ∂Ù∆ ’≥ÍÈ∆¡ª Á∂
‘Ú≈Ò∂ ’∆Â≈ ‹≈ «‘≈ ‘À ª √π¡≈Ó∆
≈ÓÁ∂Ú Á∆ Ì≈ √ÚÀÓ≈È Óπ«‘≥Ó ’ΩÓ∆
Ó≥ ⁄ ÂØ ∫ ◊≈«¬Ï ‘À Õ «√‡∆ ⁄À Ò ß ‹
ÍzÂ∆ÔØ◊Â≈ Á∆ ÓÀÈ∂‹ÓÀ∫‡ Ú∆ ¡Ó∆’≈
Á∆ ¡÷Ω  ∆ ÒØ ’ Í¿∞ Í ’≈∆ √≥ √ Ê≈
ÏÒ»ÓÏ◊ ˘ √Ω∫«Í¡≈ «◊¡≈ ‘ÀÕ «¬‘
√≥ √ Ê≈, ¡Ó∆’≈ Á∂ Á» √ ∂ √Ì ÂØ ∫
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
25
¡Ó∆’ ¡≈ÁÓ∆, Ó∆‚∆¡≈ Óπ◊Ò Â∂
«È¿±Ô≈’ Á∂ √≈Ï’≈ Ó∂¡ Ó≈¬∆’Ò
ÏÒ» Ó Ï◊ È∂ √Ê≈Í ’∆Â∆ ‘À Õ
ÏÒ» Ó Ï◊ ‹≈«‘≈ ÂΩ  ”Â∂ √Û’
Áπÿ‡È≈Úª ˘ Ø’‰ Ò¬∆ ¡≈Ú≈‹≈¬∆
Á∂ «ÈÔÓ Â∂ ’≈˘È ÏÁÒ ’∂ ¿∞√ ˘
√ıÂ∆ È≈Ò Ò≈◊» ’È Ò¬∆ ‹≈‰∂ ‹ªÁ∂
‘ÈÕ «¬‘ ÏÛ∆ ‘À≈È∆ Á∆ ◊ºÒ ‘À «’
√Ó≈‡ «√‡∆ ˘ ⁄π È ‰ ÂØ ∫ ÒÀ ’∂
ω≈¿∞‰ Â∂ ¿∞√Á∂ Ò¬∆ ’˜≈ Á∂‰ Á≈
√≈≈ ’≥ Ó ¡Ó∆’∆ ’≥ Í È∆¡ª
’È◊∆¡ªÕ Ì≈ ’ØÒ ’ج∆ ¡≈͉∂
«ÚÚ√Ê≈ È‘∆∫ ‘À ‹Ø ¬∂È≈ «‹‘≈ Ó≈Ó»Ò∆
’≥Ó Ú∆ ÷πÁ ’ √’∂Õ √Ó≈‡ «√‡∆
⁄π‰È Á≈ Óπ’≈ÏÒ≈ Á∂ Í«‘Ò∂ ÍÛ≈¡
«Ú⁄ ⁄π‰∂ ‹≈‰ Ú≈Ò∂ Ù«‘ Á∆ È◊
Í≈«Ò’≈ ‹ª «È◊Ó ˘ «¬‘ «Ï¿±≈ Á∂‰≈
ÍÚ∂◊≈Õ
A. ¿∞√ Í≈√ ¬∆-◊ÚÈÀ∫√ Ô≈È∆
«¬≥‡ÈÀ‡ ≈‘∆∫ «Ù’≈«¬Â «ÈÚ≈È Â≥Â
‘À ‹ª È‘∆∫Õ B. ¬∆ «È¿±˜ Ò∂‡ ¤≈ÍÁ∆
‘À ‹ª È‘∆∫Õ C. √Óπº⁄≈ √’≈∆ ÷⁄
ÒØ’ª Ò¬∆ ¡≈ÈÒ≈¬∆È Óπ‘º¬∆¡≈ ‘À ‹ª
È‘∆∫Õ D. √Úº¤ Ì≈ Á∂ «‘ B@AA
Á∆ ÓÁÓÙ∞Ó≈∆ «Í¤Ø∫ «¬√ È∂ ÷∂Â ”⁄
ÿº‡Ø ÿº‡ Î∆√Á∆ Í÷≈«È¡ª Á∆ ¿∞√≈∆
’∆Â∆ ‘ÀÕ E. ÓπÒ≈˜Óª Á∆ ÂÈ÷≈‘
Ì∞◊Â≈È Á≈ «Í¤Ò≈ «’≈‚ «’‘Ø «‹‘≈
‘À Õ F. Ù«‘∆ √π Ë ≈ Â∂ È≈◊«’
«‘º√Á
∂ ≈∆ Á≈ «Í¤Ò≈ «’≈‚ «’‘Ø «‹‘≈
‘À? «¬√ Ú∂Ú∂ Á∂ ¡≈Ë≈ ”Â∂ √Ó≈‡
«√‡∆ Á∆ ⁄؉ ‘؉ «Í¤Ø∫ Á»‹∂ ÍÛ≈¡ ”⁄
¿∞È∑ª B@ Ù«‘ª ˘ ⁄π«‰¡≈ ‹≈Ú∂◊≈
«‹È∑ª ˘ √Ó≈‡ «√‡∆ ω≈¿∞‰ Ò¬∆
Î≥‚ «ÁºÂ≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ Î≥‚ Á∂‰ ÂØ∫ Í«‘Òª
¿∞√ Ù«‘ «Ú⁄ “√ÍÀÙÒ ÍzÍ‹ «Ú’ÒÍ”
‹ª «ÚÙ∂Ù Ó’√Á Ú≈‘È Ô≈È∆ «¬’
¡«‹‘∆ √≥√Ê≈ ω≈¬∆ ‹≈Ú∂◊∆ ‹Ø ’≥ÍÈ∆
¡À’‡ Á∂ «‘ «‹√‡‚ ‘ØÚ◊
∂ ∆Õ «¬√
Á≈ ‹≈«‘≈ ’≥Ó √Ó≈‡ «√‡∆ ÍzØ‹À’‡
Ò¬∆ ’ØÙ Á≈ «¬≥˜≈Ó ’È≈ Â∂ ¿∞√
Ù«‘ Á∂ Í»∂ Íz‹
Ø∞ ’
À ‡ Á∆ Á∂÷ ∂÷ ’È≈
‘Ø Ú ∂ ◊ ≈ Í Ò∞ ’ Úª ¬∂ ‹ ≥ ‚ ≈ Á» ‹ ≈ ‘∆
‘ØÚ◊
∂ ≈Õ «¬√ Á≈ Óπ÷∆ ’∂∫Á √’≈ ÚÒØ∫
È≈Ó˜’ √∆.¬∆.˙. ‘ØÚ◊
∂ ≈Õ «¬√ “√ÍÀÙÒ
Í͘ «Ú’ÒÍ” «Ú⁄ ≈‹ ‹ª ’∂∫Á
Ù≈«√ ÍzÁ∂Ù, Ù«‘∆ √Ê≈È’ «È’≈‘
Â∂ «Èº‹∆ ÷∂Â Á∆ ¡È∞Í≈«Â’ «‘º√Á
∂ ≈∆
‘ØÚ◊
∂ ∆Õ È◊ «È◊Ó ˘ ’˜≈ Á∂‰ Ò¬∆
«¬’ ‘Ø √≥√Ê≈ “Î≈«¬È‚∂‡” Ȫ ‘∂·
ω≈¬∆ ‹≈Ú∂◊∆ ‹Ø Ú≥÷ √zت ÂØ∫ ÍÀ√≈
‘≈√Ò ’∂◊∆ ¡Â∂ ¿∞‘ ÍÀ√≈ √Ê≈È’
ÚÍ≈’ ÏÀ∫’ ˘ Óπ‘¬
º ∆¡≈ ’Ú≈¬∂◊∆ Â∂
ÏÀ∫’ ¿∞√ ˘ È◊Ó «È◊Ó ˘ ÏÂΩ ’˜≈
Á∂Ú◊
∂ ≈Õ AF Ó¬∆ B@AD ˘ È∂∫Á ÓØÁ∆
È∂ ÍzË≈È Ó≥Â∆ ¡‘∞Á∂ Á∆ √‘∞≥ ⁄π’
º ‰ Á∂
«¬’ Ó‘∆È∂ Á∂ ¡≥Á ‘∆ ‹Ø Í«‘Òª
¡À Ò ≈È ’∆Â≈ ¿∞ ‘ Ì≈ ”⁄ A@@
√Ó≈‡ «√‡∆ ω≈¿∞‰ Á≈ √∆Õ «¬‘ ¿∞‘
ÁΩ √∆ ‹Á Á∂Ù Á∂ «’√≈Ȫ ˘ Ï≈«Ù
È≈Ò Ì≈∆ È∞’√≈È ‘Ø«¬¡≈ √∆ ¡Â∂ ¿∞‘
Úº‚∆ «◊‰Â∆ ”⁄ ¡≈ÂÓ ‘º«Â¡≈Úª Á≈
≈‘ ⁄π‰ ‘∂ √È Í √≈‚∂ ÍzË≈È Ó≥Â∆
¿∞Ȫ∑ Á∆ ÓÁÁ ’È Á∆ Ï‹≈¬∂ Á∂Ù Á∂
√≈‘Ó‰∂ «¬’ Ï∂‘Á
º ÷⁄∆Ò∆ Â∂ Ï∂ÒÛ
Ø ≈
Íz‹
Ø ’
À ‡ Í∂Ù ’ ‘∂ √ÈÕ ¡«‹‘≈ Ò◊Á≈
‘À «’ «¬‘ Íz‹
Ø ’
À ‡ Í«‘Òª ‘∆ ω≈ ’∂
«Â¡≈ º«÷¡≈ ‘Ø«¬¡≈ √∆Õ Ïº√ ¿∞√ ˘
Ò≈◊» ’ Ò¬∆ √ºÂ≈ ‘≈√Ò ’È Á∆
¿∞‚∆’ √∆Õ ÍzË≈È Ó≥Â∆ È∂∫Á ÓØÁ∆
È∂ ¡≈͉∆ ¡Ó∆’≈ Î∂∆ ”Â∂ C@ √Â≥Ï
B@AD ˘ ‹Ø √ªfi≈ «Ï¡≈È ‹≈∆ ’∆Â≈
√∆ ¿∞√ ”⁄ ¡Ó∆’∆ ≈Ù‡ÍÂ∆ Ï≈’
˙Ï≈Ó≈ È∂ ÓØ Á ∆ Á∆ «¬√ ◊º Ò Ò‘∆
Â≈∆¯ ’∆Â∆ «’ ¿∞ È ∑ ª È∂ ¿∞ √ ˘
¡‹Ó∂, «¬Ò≈‘≈Ï≈Á Â∂ «Ú√≈÷≈͇ÈÓ
”⁄ √Ó≈‡ «√‡∆ ω≈¿∞ ‰ Á≈ ’≥ Ó
√Ω∫«Í¡≈ ‘ÀÕ «¬√ «Í¤Ø∫ ª √Ó≈‡ «√‡∆
ω≈¿∞ ‰ Ò¬∆ “ÓÀ Ó Ø  ≥ ‚ Ó ¡≈¯
¡≥‚√‡À∫«‚≥◊ ”Â∂ Á√÷ ’È Ú≈Ò∂
Á∂Ùª Á∆ Ò≈¬∆È Òº◊ ◊¬∆ ‘ÀÕ ¡≈◊≈
Â∂ ÏÈ≈√ ‹Í≈È Á∆ ÓÁÁ È≈Ò
√Ó≈‡ «√‡∆ ωÈ◊∂ ª ‘ÀÁ≈Ï≈Á ˘
ÁπϬ∆ √Ó≈‡ «√‡∆ ω≈¿∞‰≈ ⁄≈‘∞≥Á≈
‘ÀÕ «√≥◊≈Íπ ¡ªË≈ Á∆ ≈‹Ë≈È∆ Â∂
«ÁºÒ∆ ˘ √Ó≈‡ «√‡∆ ω≈¿∞‰≈ ⁄≈‘∞Á
≥ ≈
‘ÀÕ «¬˜≈«¬Ò √Ó≈‡ «√‡∆ ω≈¿∞‰
”⁄ Ó‘ª≈Ù‡ Á∆ ÓÁÁ ’∂◊≈Õ Îª√
È≈◊Íπ ˘ √Ó≈‡ «√‡∆ ”⁄ ÏÁÒ‰≈
⁄≈‘∞≥Á≈ ‘ÀÕ ’Â Á≈ √πÒÂ≈È √Ó≈‡
«√‡∆ Íz‹
Ø ’
À ‡ ”⁄ «¬’ Òº÷ ’ØÛ ∞ͬ∂
«ÈÚ∂Ù ’È Á∆ «¬º¤≈ ‹Â≈ ⁄㮧 ’¡≈ ‘ÀÕ
’ÀÈ‚
∂ ≈, ⁄∆È Â∂ »√ Á∆ ’Ó≈¬∆ Á∂ «¬√
ÓΩ’∂ ˘ ‘ºÊ∫Ø È‘∆∫ ◊∞¡≈Ú∞‰≈ ⁄≈‘∞Á
≥ Õ∂ ’∞Ò
«ÓÒ≈ ’∂ Á∂ Ù Í»  ∆ Â∑ ª √≥ √ ≈ Á∂
’˜Á≈Â≈ Ó‘≈‹È≈ È≈Ò «ÿ ⁄㮧 ’¡≈
‘ÀÕ «¬√ Â∑ª Á∂ ◊À ˜»∆ Íz‹
Ø ’
À ‡ª Á≈
«√º‡≈ «È’Ò Á∂ √≈‘Ó‰∂ ¡≈¿∞ªÁ≈˛ «¬√
¡√∆∫ ¡Ó∆’∆ ËØ÷Ï
∂ ≈˜ «Ï‹Ò∆ ’≥ÍÈ∆
¬∂È≈È Á∂ »Í ”⁄ Ú∂÷ ⁄πº’∂ ‘ªÕ AC
«ÁÈ Á∆ √’≈ ”⁄ ¡‡Ò ‹∆ ÚÒØ∫ «¬√
¡Ó∆’∆ ’≥ÍÈ∆ ˘ «Î ÂØ∫ ÓȘ»∆ «ÁºÂ∂
‹≈‰ Á≈ ‘¯≈-ÂÎÛ∆ È∂ Á∂Ùª ˘ ¡Ϫ
Á≈ È∞’√≈È Í‘∞⁄
≥ ≈«¬¡≈ ‘ÀÕ ¡‹∂ «Í¤Ò∂
√≈Ò È∂ ∫ Á ÓØ Á ∆ È∂ ‹Ø Óπ ≥ Ï ¬∆
¡«‘ÓÁ≈Ï≈Á ÏπÒ∂‡ ‡z∂È Á∂ ÍzØ‹À’‡ ˘
‘∆ fi≥‚∆ «ÁºÂ∆ √∆ ¿∞√ Á∆ Ò≈◊ ‘∞‰
FB ‘˜≈ ’ØÛ ∞ͬ∂ ¡≥◊∆ ◊¬∆ √∆ ‹Ø
‘∞‰ ÚºË ’∂ «¬’ Òº÷ ’ØÛ ∞ͬ∂ ‘Ø ◊¬∆
‘ÀÕ ’∞fi ECD «’ÒØÓ∆‡ Á∆ Ô≈Â≈ ˘
Í≥‹ ÿ≥‡∂ ÿº‡ ’È Ò¬∆ Á∂Ù Á∂ ¬∂È∂
ÍÀ√∂ ˘ ÏÏ≈Á ’ «ÁºÂ≈ «◊¡≈ ‘ÀÕ ÚÀ√∂
Ú∆ √≥⁄≈ ’zªÂ∆ Á∂ «¬√ ÁΩ «Ú⁄ ÚÍ≈
Ú≈Â≈Úª Ò¬∆ ‹Á Ú∆‚∆˙ ’≈ÈÎ≥«√≥◊
Á∆ √‘» Ò Â ÓΩ ‹ » Á ‘À , ÂÁ ÚÍ≈
ÚË≈¿∞‰ Ò¬∆ Óπ≥Ϭ∆ÂØ∫ ¡«‘ÓÁ≈Ï≈Á
ؘ≈È≈ ⁄º’ Ò≈¿∞‰ Á∆ ◊ºÒ ¡’Ò
”⁄ ÏÀ·Á∆ È‘∆∫ ‘ÀÕ «ÚÁ∂Ù∆ ’˜∂ ”Â∂
¡≈Ë≈ «¬√ ÷⁄∆Ò∂ ÍzØ‹À’‡ È≈Ò
ÚÍ≈ ”⁄ ’ج∆ Úº‚≈ Ú≈Ë≈ È‘∆∫ ‘؉
Òº◊≈Õ «¬‘ Íz‹
Ø ’
À ‡ AIAG ÂØ∫ Ù∞» ‘Ø ’∂
B@BD ”⁄ Í»≈ ‘ØÚ∂◊≈ ¡Â∂ ÂÁ «¬√
Á≈ «¬’ ¡≈ÁÓ∆ Á≈ «¬’ Í≈√∂ Á≈
«’≈«¬¡≈ BH@@ ∞ Í ¬∂ ÏÀ · ‰ Á≈
¡≥Á≈˜≈ Ò≈«¬¡≈ «◊¡≈ ‘À, «’≥È∂ ÒØ’
«¬√ ‡zÈ
∂ ”⁄ ¬∂È∂ Ó«‘≥◊∂ «’≈¬∂ ”⁄ √¯
’È◊∂, «¬√ Á≈ ¡≥Á≈˜≈ ¡√≈È∆ È≈Ò
Ò≈«¬¡≈ ‹≈ √’Á≈ ‘À Õ «È√⁄À ‘∆
Íz∆Ó∆¡ ‡zÈ
∂ ª Á∂ ÿ≈‡∂ ”⁄ ¡≈¿∞‰ Úª◊»≥
‘∆ «¬‘ ÏπÒ‡
∂ ‡zÈ
∂ Ú∆ Ì≈ ”Â∂ ¡≈«Ê’
ÏØfi Ï‰È Ú≈Ò∆ ‘ÀÕ ‹Á «¬‘ ÿ≈‡∂ ”⁄
‹≈Ú∂◊∆ ª «¬√ ˘ ’Ω‚∆¡ª Á∂ Ì≈¡
«Èº‹∆ ÷∂Â ˘ Ú∂⁄ «ÁºÂ≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ «¬√
Â∑ª √ÚÀ⁄≈«Ò ÍΩÛ∆¡ª, «Ò·ª, ⁄ºÍ∂
⁄ºÍ∂ ”Â∂ Òº◊∂ √∆.√∆.‡∆. Ú∆ ’ÀÓ«¡ª,
√À∫√ª ”Â∂ «‚‡∆‡Ò Â’È∆’ È≈Ò ÒÀ√
«¬‘ Ó«‘≥◊∂ √Ó≈‡ Ù«‘, ⁄∆È Úª◊»≥
‘∆ “ÿØ√‡ «√‡∆” ‹ª √Ó≈‡ «Ú≈È
Ù«‘ª ”⁄ ÏÁÒ‰ Ú≈Ò∂ ‘ÈÕ √Ó≈‡
«√‡∆ Ú◊∂ Íz‹
Ø ’
À ‡ ˘ ⁄π‰ ’∂ ⁄∆È È∂
¡≈͉≈ Ì≈Â∆ È∞’√≈È ’Ú≈«¬¡≈ ‘À,
‘≈Òª«’ «¬È∑ª ˘ ω≈¿∞‰ ”⁄ ⁄∆È
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
Á∆¡ª ¡≈͉∆¡ª ’≥ÍÈ∆¡ª Á∆ ̱«Ó’≈
‘ÀÕ È≈Ò ‘∆ «¬√ Ò¬∆ ¿∞‘˘ Ï≈‘ ÂØ∫
’˜≈ ÒÀ‰ Á∆ ÒØÛ Ú∆ È‘∆∫ ͬ∆ ‘ÀÕ
¿∞Ê∂ F ’ØÛ D@ Òº÷ ¡Í≈‡ÓÀ∫‡ Ó«‘≥◊∂
‘؉ ’’∂ ¡º‹ √πÈ
≥ ∂ ͬ∂ ‘ÈÕ «¬‘∆ ‘≈Ò
¡≥◊Ò
Ø ≈ Á≈ ‘À «‹Ê∂ ⁄∆È È∂ √Ó≈‡ «√‡∆
Á∆ ¿∞√≈∆ ’∆Â∆ ‘À Í ¿∞‘ Ú∆ Ú∆≈È
«Í¡≈ ‘ÀÕ ¡≈Ó ÂΩ ”Â∂ √Ó≈‡ «√‡∆ Á∆
‹≈«¬Á≈Á Á∆¡ª ’∆Óª Ï≈˜≈ Ì≈¡
È≈ÒØ∫ E@ ÂØ∫ G@ Î∆√Á∆ ÚºË ‘∞≥Á∆¡ª
‘ÈÕ «¬√ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ ¿∞Ê∂ ÷ ÷≈¡
Ô≈È∆ ÓÀ ∫ ‡∆ÈÀ √ ”Â∂ Ì≈∆ ÷⁄≈
¡≈¿∞ªÁ≈˛Õ ¿∞√ ˘ ÌÈ≈ ‘ «’√∂ Á∂
Ú√ Á∆ ◊ºÒ È‘∆∫ ‘ÀÕ «‹√ Â∑ª ÿº‡Øÿº‡ √’≈ Á∂ «Ú⁄≈ ˘ ¡ÓÒ∆ »Í
Á∂ ’∂ √Û’ª «Èº‹∆ ÷∂Â ˘ Á∂ «ÁºÂ∆¡ª
◊¬∆¡ª ‘È ‹Ø ‡Ø Ò ÍÒ≈‹≈ ≈‘∆∫
¡≈͉∆ «˜≥Ó∆Á≈∆ ⁄Ò≈ «‘≈ ‘ÀÕ «¬√
Â∑ª «¬È∑ª “⁄π√ ٫‘ª” Á∆ Ó≈Ò’∆
Ú∆ «Èº‹∆ ÷∂Â ’ØÒ ‹≈‰ Ú≈Ò∆ ‘ÀÕ
¿∞ ‘ Ú∆ «¬Ê∂ «‘‰ Ú≈«Ò¡ª Á∆
Í≈ÂÂ≈ «‘ ’È◊∂Õ BIAA Á∆ ‹≈Â∆
‹È◊‰È≈ È∂ «¬‘ Áº√ ‘∆ «ÁºÂ≈ ‘À
«’ Ì≈ Á∂ GE Î∆√Á∆ Í«Ú≈ Í≥‹
‘˜≈ Ó≈«√’ Á∆ ¡≈ÓÁÈ ÂØ∫ ÿº‡ Á∂
ͺË ”Â∂ Í‘∞≥⁄ ◊¬∂ ‘È ¡Â∂ ¿∞‘ ª
¡«‹‘∂ √Ó≈‡ «√‡∆ ”⁄ Á≈÷Ò ‘؉ Á∆
«‘≥Ó ’ ‘∆ È‘∆∆ √’Á∂Õ ÚÀ√∂ Ú∆ ¿∞Ȫ∑
˘ «¬È∑ª √Ó≈‡ «√‡∆˜ ÂØ∫ Ï≈‘ ’È
Á≈ ≈‘ ’º„ ‘∆ «Ò¡≈ «◊¡≈ ‘ÀÕ BI
‹ÈÚ∆ B@AE ˘ ÓπÏ
≥ ¬∆ ”⁄ ÚÒ‚ ‡z‚
∂
√À∫‡, ¡≈Ò «¬≥‚∆¡≈ ¡À√Ø√∆¬∂ÙÈ ¡≈¯
«¬≥‚√‡z∆˜ Â∂ «¬≥‚Ø ÎÀ∫⁄ ⁄À∫Ï ¡≈¯
’≈Ó√ ¡À∫‚ «¬≥‚√‡∆˜ È∂ «ÓÒ ’∂
«¬’ √Ó»«‘’ Ï«‘√ ¡≈ÔØ«‹Â ’∆Â∆ √∆
«‹√ Á≈ «ÚÙ≈ √∆ “«¡Ò‡∆ ¬È Á≈
ÓÀ « ’≥ ◊ ” ¿∞ √ ”⁄ Óπ ’ Â Ï≈˜≈ Á∂
‘Ó≈«¬Â∆ ¡Ê Ù≈√Â∆ ÈÚ∆Ù Ì≥‚≈∆
È∂ ¡≈͉∂ ÏÛÏØÒ∂͉ ‹ª ¡Â∆ ¿∞ÂÙ≈‘
”⁄ √º⁄≈¬∆ ¿∞‹≈◊ ’ «ÁºÂ∆ «‹√ ˘
ÓØÁ∆ È∂ Ò’Ø º«÷¡≈ √∆Õ ¿∞Ê∂ ÍÛ∑∂ ◊¬∂
¡≈͉∂ Í∂Í ”⁄ ÒÚ∆Ù Ì≥‚≈∆ È∂ «’‘≈
«’ “«’√∂ ʪ ÂØ∫ ÒØ’ª ˘ Úº÷ ’È Á∂
ÁØ Â∆’∂ ‘∞≥Á∂ ‘È, «¬’ ª ¿∞√ ʪ
Á∆¡ª ¿∞ ⁄ ∆¡ª ’∆Óª ”Â∂ Á» √ ≈
È∆Â∆¡ª Óπ‘¬
º ∆¡≈ √‘»Òª ¡Â∂ Ó≥◊ ”Â∂
√ÍÒ≈¬∆ Á∂ «‘√≈Ï È≈Ò «¬È∑ª √Ó≈‡
«√‡∆˜ Á∆¡ª ’∆Óª ¡≈͉∂ ¡≈Í
«˜¡≈Á≈ ‘؉◊∆¡ªÕ «¬‘ ’«‘‰≈ Í»∆
Â∑ª fi»· ‘ØÚ◊
∂ ≈ «’ «¬È∑ª Á∆¡ª ’∆Óª
ÿº‡ º÷∆¡ª ‹≈‰◊∆¡ª ‘≈Òª«’ ¿∞⁄
’∆Óª Á∆ Ú‹∑≈ ’’∂ √≈‚≈ ÓΩ‹»Á≈
’≈˘È √≈˘ «¬√ ◊ºÒ Á∆ «¬‹≈˜Â
È‘∆∫ «Á≥Á≈ «’ ¡√∆∫ Á√ Òº÷ª ◊∆Ϫ
ÒØ’ª ˘ «¬Ô Ó‘≈È „ª⁄∂ Á≈ ¡≈ÈßÁ
ÒÀ‰ ÂØ∫ Úª«fi¡≈ ’∆Â≈ ‹≈ √’∂Õ ¡«‹‘∆
‘≈Ò ”⁄ √≈˘ Íπ«Ò√ Á∆ ÒØÛ ‘ØÚ∂◊∆
‹Ø ÎØ√ Ú ’∂ ◊∆Ï ‹ÈÂ≈ Ò»≥ «¬È∑ª
Ê≈Úª ÂØ ∫ Ï≈‘ ’ √’∂ Õ ‹Ø «¬È∑ ª
√Ó≈‡ «√‡∆ Á∆ «ÚÚ√Ê≈ ’È◊∂Õ
¿∞È∑ª ˘ «¬√ Á∂ Ò¬∆ √≈˘ ÈÚ∂∫ ’≈˘Èª
Á∆ «¬’ Í»∆ ÒÛ∆ Á∆ ÒØÛ ‘ØÚ∂◊∆Õ
ÒÂ∆È∆ ¡Ó∆’∆ Á∂ Ù ‘À ∫ ‚≈√ ”⁄
ω≈¬∆ ◊¬∆ «¬√ Â∑ª Á∆ “√Ó≈‡
«√‡∆” ˘ “⁄≈‡ «√‡∆” Ȫ «Áº  ≈
«◊¡≈ «‹√ Á≈ √≥⁄≈ÒÈ ¿∞È∑ª ’≈ÍØ∂‡
‘º Ê ª «Ú⁄ ‘À «‹È∑ ª È∂ ‘À ∫ ‚±  ≈√ Á∂
«’√≈Ȫ ÂØ∫ ˺’∂ È≈Ò ˜Ó∆È ‘≈√Ò
’∆Â∆ √∆Õ ¿∞Ê∂ Ú∆ √Ê≈È’ «ÈÚ≈√∆¡ª
Â∂ «’√≈Ȫ ˘ «¬È∑ª, Ù«‘ª ÂØ∫ Ï≈‘
º÷‰ Ò¬∆ «‘≥√≈ Á∆ ÚÂØ∫ ’∆Â∆ ‹≈
‘∆ ‘ÀÕ ÷≈√ ◊ºÒ ª «¬‘ ‘À «’ «¬‘
Ù«‘ ¿∞√ Á∂Ù Á∂ ’≈˘Èª ÂØ∫ Ï≈‘
¡’±Ï B@AE
26
«¬’ ¡Òº◊ Á∂٠ω ◊¬∂ ‘È «’¿∞∫«’
√∂‹ («ÚÙ∂Ù ¡≈«Ê’ ÷∂Â) √ÍÀÙÒ
«¬’È≈«Ó’ ˜ØÈ Úª◊»≥ «¬Ê∂ Ú∆ ¿∞√ Á∂Ù
Á∂ ’≈˘È Ò≈◊» È‘∆∫ ‘∞≥Á∂Õ ◊∞‹≈ ”⁄
Ú∆ B@AA ”⁄ HHF ¬∂ ’ Û ”⁄
¡«‘ÓÁ≈Ï≈Á Á∂ È∂ Û ∂ “◊∞ ‹ ≈Â
«¬≥ ‡ ÈÀ Ù ÈÒ Î≈«¬ÈÀ ∫ √ ‡À ’ «√‡∆
(«◊z¯‡) ¡Â∂ ÿÀØÒ≈ ”⁄ «√≥ÿ≈¬∆ ÂØ∫ Ú∆
¤∂ ◊∞‰ª Úº‚≈ I@C Ú◊ «’ÒØÓ∆‡
÷∂   «Ú⁄ ÎÀ « Ò¡≈ “√ÍÀ Ù Ò
«¬ÈÚÀ√‡ÓÀ∫‡ ˜ØÈ” «√≥⁄≈¬∆ÔØ◊ ˜Ó∆È
”⁄ ω≈«¬¡≈ «◊¡≈ ‘À «‹È∑ª «’√≈Ȫ
Á∆¡ª ˜Ó∆Ȫ ‹ÏÁ√Â∆ ‘≈√Ò ’’∂
«¬‘ √Ó≈‡ «√‡∆ ω≈¬∆ ◊¬∆ ¿∞‘
¡º‹ Ú∆ «¬√ Á≈ «ÚØË ’ ‘∂ ‘ÈÕ
«¬‘ Úº÷∆ ◊ºÒ ‘À «’ ’≈ÍØ‡
∂ Ó∆‚∆¡≈
¿∞√ «ÚØË ˘ Á∂Ù Á∂ ÒØ’ª ÂØ∫ ¤∞Í≈¬∆
ÏÀ·≈ ‘ÀÕ «Ïz‡∂È Á∆ √Ò≈‘Á≈Â≈ ÎÓ
“¡»Í” È∂ ¡È∞Ó≈È Ò≈«¬¡≈ ‘À «’ √≥È
B@B@ º’ √Ó≈‡ «√‡∆ ‡À’È≈ÒØ‹∆
Â∂ √∂ Ú ≈Úª Á≈ «ÚÙÚ Ï≈˜≈ D@H
«ÓÒ∆¡È ‚≈Ò Í‘∞≥⁄ ‹≈Ú∂◊≈Õ «¬√
ÂØ ∫ «¬Ò≈Ú≈ «¬√ Íz Ø ‹ À ’ ‡ Á≈ ‹Ø
÷ÂÈ≈’ Í«‘Ò» ‘À , ¿∞ √ ”Â∂ ª
«ÏÒ’∞Ò ⁄⁄≈ È‘∆∫ ‘؉ «ÁºÂ∆ ‹≈Ú∂◊∆
«’¿∞∫«’ √Ó≈‡ «√‡∆ «’¿∞∫«’ √Ó≈‡
«√‡∆ “«‚‹∆‡Ò«√‡∆” ‘ØÚ∂◊≈ «‹√ Á∂
Ò¬∆ Ò◊≈Â≈ «¬ÒÀ’‡z≈«È’ ¿∞Í’‰ª,
’∞Ò-Íπ«‹¡ª Á∆ ÒØÛ ‘ØÚ∂◊∆ «‹√ Á∆
√ÍÒ≈¬∆ Ò¬∆ ¡√∆∫ «√¯ «ÚÁ∂ Ù
’≥ÍÈ∆¡ª ”Â∂ «ÈÌ ‘ØÚª◊∂Õ ‹ÁØ∫ «¬‘
’≥ÍÈ∆¡ª «¬È∑ª ¿∞Í’‰ª Á∆ √ÍÒ≈¬∆
÷æ‡∆¡ª ‘ÈÕ
Í≈Ò∆ÓÀ∫‡ Á∆ ωÂ : ’ÀÈ∂‚≈
Á∆ Í≈Ò∆ÓÀ ∫ ‡ Á∂ «Âß È ¡ß ◊ ‘ÈÕ
Í«‘Ò≈ ˛ Ó‘≈≈‰∆ «¬ß◊ÒÀ∫‚ Á≈ Â≈‹Õ
«’™«’ ’ÀÈ‚≈ Á≈ √ß«ÚË≈È ≈‹Ù≈‘∆
Óπ ÷ ∆ ˛Õ Ó‘≈≈‰∆ ’À È ∂ ‚ ≈ Ú≈√Â∂
Ú≈«¬√ ≈¬∂ Á∆ «ÈÔπ’Â∆ ’Á∆ ˛Õ
¿π‘ Ó‘≈≈‰∆ Á≈ Â≈«Ï¡≈Á≈ ‘πßÁ≈
˛Õ «¬√ Ú∂Ò∂ ‚∂«Ú‚ Ò≈«¬‚ ‹Ω‘È√‡È
˛Õ ¿π‘ «¬’ ¡’±Ï B@A@ ÂØ∫ ˛Õ
Ó‘≈≈‰∆ «¬ß◊ÒÀ∫‚ ’ÀÈ∂‚≈ Á∆ È≈Ó
√∆’ Óπ ÷ ∆ ˛Õ Á± ‹ ≈ ¡ß ◊ ˛ √À È ∫∂ ‡
¿πÍÒ≈ √ÁÈÕ «¬√ Á∂ «¬√ Ú∂Ò∂ A@E
ÓÀ∫Ï ‘ÈÕ «¬‘ √≈∂ Á∂ √≈∂ ÍzË≈È
Óß Â ∆ Á∆ √Ò≈‘ È≈Ò ◊ÚÈ
‹ÈÒ-Ú≈«¬√≈¬∂ ÚÒØ∫ È≈Ó˜Á ’∆Â∂
‹ªÁ∂ ‘ÈÕ «¬√ «Ú⁄ Î√‡ È∂ÙȘ,
ÿæ ‡ «◊‰Â∆ Í∂ Ù ≈Ú ÒØ ’ «‹Ú∂ ∫
√≈«¬ß √ Á≈È, Ú’∆Ò, ¡«Ë¡≈Í’,
‚≈’‡, ¿π Á ÔØ ◊ ÍÂ∆ ÚÍ≈∆ ¡Â∂
«’√≈È ¡≈«Á Ò≈Ï∆¡ª ȱ ß È≈˜ÓÁ
’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬√ ’ØÒ ‘∂·Ò∂ √ÁÈ
Ì≈Ú ‘≈¿±√ ¡≈¯ ’≈ÓȘ-Í≈Ò∆ÓÀ∫‡
Á∆¡ª √≈∆¡ª Ù’Â∆¡ª ‘πßÁ∆¡ª ‘ÈÕ
Â∆‹≈ ¡ß◊ ˛ ‘≈¿±√ ¡≈¯ ’≈ÓȘ‘∂·Ò≈ √ÁÈÕ «¬√ Á∆¡ª «¬√ Ú∂Ò∂
C@H √∆‡ª ‘ÈÕ «¬√ Á∂ √≈∂ ÓÀ∫Ï
Ï≈Ò◊ ÚØ ‡ ¡«Ë’≈ ≈‘∆∫ ¸‰ ’∂
¡≈™Á∂ ‘ÈÕ ⁄Ø ‰ Í≈√‡ Á∆ ÍØ √ ‡
«√˪ Ì≈Ú ‹Ø ÚæË Ú؇ª ÒÀ «◊¡≈
¿π‘ ¸«‰¡≈ ‹ªÁ≈ ˛-√≈‚∂ Á∂Ù «Ú⁄
Ú∆ «¬™ ‘∆ ˛Õ ‹Ø «¬È∑ª «ÂßȪ ¡ß◊ª
ȱ ß «ÓÒ≈ ’∂ ’À È ∂ ‚ ≈ Á∆ Í≈Ò∆ÓÀ ∫ ‡
ωÁ∆ ˛Õ
‘≈¿±√ ¡≈¯ ’≈ÓȘ «Ú⁄ «‹√
Í≈‡∆ Á∆¡ª Ï‘π«◊‰Â∆ √∆‡ª ‘πßÁ∆¡ª
‘È, ¿π ‘ √’≈ ω≈™Á∆ ˛Õ
√‡∆¯È ‘≈Í ’ß‹Ú∂«‡Ú Í≈‡∆ Á≈
B@@F ÂØ∫ ÒÀ ’∂ ÁπÏ≈≈ B@AA «Ú⁄
Ï«‰¡≈ ÍzË≈È ÓßÂ∆ ˛Õ ÓßÂ∆ Óß‚Ò
Á∆ ¡≈Ó «◊‰Â∆ C@ ‘πßÁ∆ ˛ Í ÿæ‡
ÚæË Ú∆ ‘Ø √’Á∆ ˛Õ «¬‘ ‘≈¿±√ Íø‹
√≈Ò Ò¬∆ ¸«‰¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ÚÀ √ ∂
Ø’ Á∂‰◊∆¡ª ¿∞ÁØ∫ «¬‘ √≈‚∂ √Ó≈‡
«√‡∆ «¬’ÁÓ ·ºÍ ‘Ø ’∂ √ÎÀÁ ‘≈Ê∆
”⁄ ÏÁÒ ‹≈‰◊∂Õ «‹√ Â∑ª ¡Ó∆’≈
È∂ «¬≥Á≈ ◊ªË∆ È∂ AIGD ”⁄ ÍzÓ≈‰»
‹Ï≈ ’∆Â∂ ‹≈‰ «Í¤Ø∫ ¡≈͉∂ ÚÒØ∫
Ò≈¬∂ ◊¬∂ ÍzÓ≈‰» √≥ÔÂ
≥  Ò¬∆ Ô∞È
∂ ∆¡Ó
Á∆ √ÍÒ≈¬∆ Ø ’ «Áº  ∆ √∆Õ √≈‚≈
«ÚÁ∂ Ù ∆ Óπ Á ≈ Ì≥ ‚ ≈ ‹Ø ‘∞ ‰ º ’
ÍÀ‡ØÒ∆¡Ó ÍÁ≈Ê, √≈«¬‰’ ÷≈Á,
‘«Ê¡≈ª Â∂ ‘Ø ˜» Á∆¡ª Ú√ª
”⁄ ÷⁄ ‘∞≥Á≈ ‘ÀÕ ‘∞‰ ¿∞√ Á≈ Úº‚≈
«‘º√≈ √Ó≈‡ «√‡∆ Á∂ ¿∞Í’‰ª ”Â∂
÷⁄ ‘؉ Òº◊∂◊≈Õ ““Ô». ¡À√. «¬≥‚∆¡≈
«Ï‹È√ ’Ω∫√Ò È∂ √Â≥Ï B@AD ”⁄
‹≈∆” Î≈«¬È∂ « ÙÓ≈Ò √‡∂ ‡ ‹∆” Î≈
√Ó≈‡ «√‡∆˜” È≈Ó’ ¡≈͉∂ «√⁄
Í∂Í ”⁄ Áº«√¡≈ ‘À «’ √Ó≈‡ «√‡∆
«¬’ ÈÚ∆∫ Â∑ª Á∆ “«¬≥‡ÈÀ‡ ¡≈¯
«Ê≥◊√” (¡≈¬∆.˙.‡∆.) È≈Ó «¬≥‚√‡∆˜
”Â∂ «ÈÌ ‘Ø Ú ∂ ◊ ∆ «‹√ Á∂ «‘Â
¡Ϫ Á∆ ÂÀ Á ≈Á «Ú⁄ “«¬ÓÏ∂ « ‚‚
√À∫√” Á∆ ÒØÛ ‘ØÚ∂◊∆Õ «√⁄ Í∂Í
”⁄ Áº«√¡≈ «◊¡≈ ‘À «’ √≥È B@B@
º’ E@ ¡Ï ’ØÛ √À∫√ Á∆ ÒØÛ
‘ØÚ∂◊∆ «‹√ Á≈ ¡≥Á≈‹È ÚÍ≈ AD
Òº ÷ ’Ø Û ¡Ó∆’∆ ‚≈Ò Í‘∞ ≥ ⁄
‹≈Ú∂◊≈Õ «¬È∑ª ¿∞Í’‰ª Â∂ ¡Ó∆’≈
Â∂ ‘Ø «ÚÁ∂Ù∆ ’≥ÍÈ∆¡ª Á∆ ¡‹≈∂Á≈∆
‘Ø ‰ ’’∂ «¬‘ ¿∞ È ∑ ª Á∆ ÓÈÓ≈È∆
’∆Ó Ú√»Ò‰◊∆¡ª ¡Â∂ «¬√ Â∑ª
¡√∆∫ ͺ’∂ ÂΩ ”Â∂ ¿∞È∑ª Á∂ ◊∞Ò≈Ó Ï‰
‹≈‰◊∂Õ «¬‘ ¡Ê≈‘ ÓπÈ≈¯∂ ˘ ω≈¬∆
º÷‰ Ò¬∆ «¬‘ “«¬≥‡ÒÀ’⁄π¡Ò Íz≈Í‡∆
≈¬∆‡” ˘ √ıÂ∆ È≈Ò Ò≈◊» ’∂◊∆Õ
«¬‘ ¡Ê≈‘ ¡≈ÓÁÈ ÂØ∫ ‘ºÒ≈Ù∂∆ ÒÀ ’∂
‘∆ «ÚÙÚ Í»≥‹∆Ú≈Á È∂ ¡≈͉∂ Íz⁄≈
Á∂ √Óπº⁄∂ √≈ËÈ≈ ˘ “√Ó≈‡ «√‡∆” Ȫ
Á∆ «¬√ ÈÚ∆∫ Ú√ ˘ Ú∂⁄‰ Ò¬∆ fiΩ∫’
«ÁºÂ≈ ‘À Í Ï≈˜≈ «Ú⁄ ¿∞Â≈∂ ◊¬∂
«¬√ ¿∞  Í≈Á È∂ ÒØ ’ ͺ ÷ ∆ ÒØ ’ ª,
Í≈‡∆¡ª Â∂ √≥√Ê≈Úª ˘ «⁄≥ ’
«ÁºÂ≈ ‘ÀÕ «¬√ È≈Ò ¡È∂’ª √Ú≈Ò ÷Û∑∂
‘Ø ◊¬∂ ‘ÈÕ ÒØ’ ’«‘ ‘∂ ‘È «’ Óπ’Â
Ï≈˜≈ Á∆¡ª ¡≈«Ê’ È∆Â∆¡ª È∂
Í»≥‹∆ ˘ Ï‘∞ ÊØÛ∑∂ ‘º’ª ”⁄ ’∂∫Á ’
«ÁºÂ≈ ‘À, «¬√ Ò¬∆ «¬‘ ÊØÛ∑∂ «‹‘∂ ÒØ’
¡≈͉∂ ¡≈Í ˘ ¡≈Ó ÒØ ’ ª ÂØ ∫
√π  º « ÷¡Â º ÷ ‰ Ò¬∆ «¬√ Â∑ ª Á∂
Ï÷ÂÏ≥Á Ù«‘ª Á∆ ¿∞√≈∆ ’Ú≈ ‘∂
‘ÈÕ «¬‘ ⁄⁄≈ ‘؉ Òº◊∆ ‘À «’ «¬È∑ª
√Ó≈‡ «√‡∆˜ Á∂ Ó≈«Ë¡Ó È≈Ò √≥√≈
ÏÀ∫’ ˘ √ºÁ≈ Á∂‰ Ú≈Ò∆¡ª ’≈Ò∆¡ª
Â≈’ª “Ó≈√ √Ú∂ÒÀ∫√” ’ ‘∆¡ª
‘ÈÕ «¬√ Â∑ª Á∂ Ù«‘ “«¬ÒÀ’‡z≈«È’
Íπ«Ò√ √‡∂‡” ‹ª “«È◊≈È∆ ≈‹” ”⁄
ÏÁÒ ◊¬∂ ‘ÈÕ Íz≈¬∆Ú∂√∆ «¬≥‡ÈÀÙÈÒ
È∂ B@@G ”⁄ √Ú∂ ’Ú≈«¬¡≈ «‹√
”⁄ Í≈«¬¡≈ «’ ÁπÈ∆¡≈ Á∂ DG Á∂Ùª
”⁄ ÒØ’ «È◊≈È∆ ÚË∆ ‘À Â∂ ÒØ’ª Á∆
«È‹Â≈ Á∂ √πº«÷¡≈ ¿∞Í≈Úª ˘ ÷Ø≈
Òº«◊¡≈ ‘ÀÕ ¿∞√∂ √≈Ò ¡Ó∆’∆ «√ÚÒ
«ÒÏ‡∆ È∂ «Ï¡≈È «ÁºÂ≈ «’ ¡√∆∫
“«È◊≈È∆ ≈‹” Á∂ ÷Â∂ È≈Ò «ÿ ◊¬∂
‘ª ¡Â∂ √≈‚≈ Ì«Úº÷ ‘È∑∂∂ ”⁄ ‚∞ºÏ
’ÀÈ‚
À ≈ Á∆¡ª ÎÀ‚Ò ⁄؉ª
ÍzË≈È ÓßÂ∆ ‹ª ÓßÂ∆ √ÀÈ∂‡ «Ú⁄Ø∫
Ú∆ ‘Ø √’Á∂ ‘ÈÕ
’À È ∂ ‚ ≈ ¡Â∂ Ï≈’∆ Áπ È ∆¡≈ :
’ÀÈ∂‚≈ ÁπÈ∆¡≈ Á∂ Ù’Â∆ ÍæÒÛ «Ú⁄
’ج∆ Ï‘πÂ∆ ¡«‘Ó∆¡Â È‘∆∫ æ÷Á≈Õ
«¬√ Á∂ ’¬∆ ’≈È ‘ÈÕ ¡≈Ï≈Á∆ ÏÛ∆
ÿæ‡ ˛ «¬√ Ò¬∆ Úæ‚∆ ÚÍ≈’ Óß‚∆
È‘∆∫ ‘πßÁ∆Õ √«ÊÂ∆ ÁπÈ∆¡≈ Á≈ «¬’
«√≈ ˛Õ √È¡Â∆ ÂΩ  ”Â∂ Ú∆ ’Ø ¬ ∆
Úæ‚∆ ¡«‘Ó∆¡Â È‘∆∫Õ «¬√ Á∂ Í≈√’±
’ØÒ Á≈ √Ì ÂØ∫ Úæ‚≈ ’≈È «¬√ Á≈
¡Ó∆’≈ Ú◊∆ Ó‘ªÙ’Â∆ Á≈
«Í¤Òæ◊Íπ‰≈ ˛Õ √‡∆¯È ‘≈Í È∂
ª «¬√ 鱧 ¡Ó∆’≈ Á∆ «¬’ Ï√Â∆
Á≈ ‘∆ ±Í Á∂ æ«÷¡≈ ˛Õ Ì≈Ú∂∫ «ÚÙÚ
ÍæË ”Â∂ ’ÀÈ∂‚≈ Á∆ Ï‘πÂ∆ Úπ’ ȑ∆∫
«Î Ú∆ «¬‘ ¡ßÁ≈‹È F@ ’π «ÚÙÚ
√ß√Ê≈Úª Á≈ ÓÀ∫Ï ˛Õ Ô±. ¡ÀÈ. ˙.,
Ô±È∂√’Ø, ¡≈¬∆. ¡ÀÓ. ¡ÀÎ. √ß√≈ ÏÀ∫’,
ÈÀ ‡ Ø , È≈¯Â≈ ¡≈«ÁÕ «¬È∑ ª √≈«¡ª
«Ú⁄ «¬‘ ¡Ó∆’≈ Á∆ Ú؇ ˛Õ «¬√
Â∑ª «¬‘ ¡Ó∆’≈ Á≈ ≈‹È∆Â’ Áæϱ
˛Õ ¡Ó∆’≈ «¬√鱧 ¡≈’«‡’ ÷∂Â
Á∂ Ï¯∆Ò∂ «¬Ò≈’∂ «Ú⁄ ± √ È≈Ò
¿πÒfi≈¿π‰ Ò¬∆ ÔÂÈÙ∆Ò ˛Õ
«ÚË∆ «ÚË≈È : ’ÀÈ∂‚≈ Á≈ ‘
Ï≈Ò◊ Ù«‘∆ Ú؇ Á≈ ‘æ’ æ÷Á≈ ˛
¡Â∂ ¡≈Ó Ú∆ ⁄Ø ‰ ÒÛ √’Á≈ ˛Õ
«¬ÊØ∫ Á≈ ͱ≈ «ÚË∆ «ÚË≈È ¡≈Ó ’’∂
«¬ß◊ÒÀ∫‚ Á∆ Â˜ Á≈ ˛Õ ‘≈¿±√ ¡≈¯
’≈ÓȘ Á≈ Ï‘π  ≈ ’ß Ó ’≈‹ «¬√
Á∆¡ª ◊«·Â ’Ó∂‡∆¡ª ≈‘∆∫ ‘∆ ‘πßÁ≈
˛Õ ‘≈¿± √ Á≈ √Í∆’ ’π æ Ò ÓÀ ∫ Ïª
Áπ¡≈≈ ¸«‰¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ’Ó∂‡∆¡ª
«Ú⁄ Ú∆ Í≈‡∆¡ª ȱ ß ÚØ ‡ Á∆
¡ÈπÍ≈’ «ÚË∆ Áπ¡≈≈ ÈπÓ≈«¬ßÁ◊∆
«ÁæÂ∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ √æÂ≈Ë≈∆ Í≈‡∆ ÂØ∫
Á±‹∂ ÈßÏ ”Â∂ ‘∆ Í≈‡∆ 鱧 «ÚØË∆
«Ë Á≈ Á‹≈ «ÓÒÁ≈ ˛Õ
’À È ∂ ‚ ≈ Á≈ Í≈‡∆ «√√‡Ó :
’À È ∂ ‚ ≈ Á∆ ≈‹È∆Â∆ Ï‘π - Í≈‡∆
(√¯≈ A Á∆ Ï≈’∆)
¡≈Ë≈ ˛Õ Í«‘Òª Áæ √ ∂ ¡Èπ √ ≈
Ò◊Í◊ Ú∆‘ Í≈‡∆¡ª B@AE Á∂ ⁄؉
ÓÀÁ≈È «Ú⁄ ‘ÈÕ «√∂ Á∆¡ª √æ‹∆¡ª
Í≈‡∆¡ª ¡Â∂ «¬Ó∆◊∂ Ù È ¡Â∂
È√ÒÍz √  Í≈‡∆¡ª ÂØ ∫ ÒÀ ’∂
’«Ó¿± « È√‡ Í≈‡∆ Âæ ’ ’¬∆ ß ◊ ª
Á∆¡ª Í≈‡∆¡ª ‘ÈÕ B@AA Âæ ’
«ÒÏÒ Í≈‡∆ «ÚØË∆ «Ë √∆ Í
B@AA Á∆¡ª DAÚ∆¡ª ⁄؉ª «Ú⁄ «¬√
ÂØ∫ «¬‘ √æÂ≈ ¡ÀÈ.‚∆.Í∆. È∂ ÷Ø‘ Ò¬∆
˛Õ «¬√ Á≈ Úæ‚≈ ’≈È «ÒÏÒ≈ ÚÒØ∫
Ï‘π  √≈∂ «ÚÚ≈Á Óπ æ « Á¡ª ”Â∂
’ß‹Ú∂«‡Úª Á∆ ‘Ó≈«¬Â ’È Á≈ √∆Õ
⁄؉ª Á∂ ÓπæÁ∂ : «ÚÚ≈Á Óπæ«Á¡ª
«Ú⁄ ÍzÓπæ÷ ’≈È ˙∫‡≈∆˙ Á∂ √È¡Â∆
Ó˜Á±  ª Á∂ ‘æ ’ ∆ ÿØ Ò ª ȱ ß ’π ⁄ Ò‰≈
√∆Õ «¬√ ÂØ∫ «ÏȪ Úæ‚∂ √Ó≈¬∂Á≈ª
鱧 «‹È∑ª Á∆¡ª ¡√Ò ‹Û∑ª ¡Ó∆’≈
«Ú⁄ ‘È, 鱧 «ÁæÂ∆¡ª ‡À’√ ¤Ø‡ª ¬ÈÕ
¿πÈ∑ª 鱧 ¤Ø‡ª Á∂ ’∂ ¿π‘∆ ÏØfi ÓæË Ú◊
¡Â∂ ◊∆Ϫ ”Â∂ Í≈ «Áæ  ≈ «◊¡≈Õ
√’≈∆ ÷∂   Á∂ ¡Á≈«¡ª ¡Â∂
√∂ Ú ≈Úª «‹Ú∂ ∫ , «√æ « ÷¡≈, «√‘Â,
¡≈Ú≈‹≈¬∆, √∆È∆¡ √ß Ì ≈Ò ¡Â∂
«ÚÙ∂Ù ÒØÛª Á≈ Ú◊, Ï∆Ó≈ È∆Â∆¡ª
Ó«‘ß◊∆¡ª ’È∆¡ª Ù≈ÓÒ ‘ÈÕ
√Ì ÂØ∫ Úæ‚≈ ÓπæÁ≈ ’ÀÈ∂‚≈ Á≈ ÈÀ‡Ø
¡Â∂ ¡Ó∆’≈ Á∂ Á√≈ ’≈È «ÚÙÚ
ÍæË ”Â∂ √Ó≈¬∂Á≈∆ ‘Ó«Ò¡ª «Ú⁄
«‘æ√∂Á≈∆ ’È∆ «‹Ú∂∫ ¡¯◊≈È√Â≈È,
«¬≈’, Ò∆Ï∆¡≈, √∆∆¡≈ ¡≈«Á «Ú⁄Õ
«¬≈È «Ú⁄ Ú∆ ÍzÓ≈‰± ‘«Ê¡≈ª ¡Â∂
ÚÍ≈’ È≈’∂ Ï ß Á ∆ ¡Â∂ ÎÒ√Â∆È«¬˜≈¬∆Ò fi◊Û∂ «Ú⁄ √≈«˜Ù∆ ¸æÍ∆
Ú∆ ÓπæÁ∂ ‘ÈÕ «¬‘ ÓπæÁ∂ ’ÀÈ∂‚≈ Ú≈√Â∂
Ó«‘ß◊∂ √≈Ï ‘Ø ‘∂ ‘ÈÕ «¬È∑ª «Ú⁄Ø∫
’À È ∂ ‚ ≈ È∂ ÷æ « ‡¡≈ Ú∆ ’π fi È‘∆∫
◊π¡≈«¬¡≈ ‘∆ ˛Õ
«¬√ ’’∂ «‹‘Û∆ Ú∆ Í≈‡∆
¿π ’  Óπ æ « Á¡ª Ï≈∂ ¿π Ò ‡ «ÁÙ≈Ú∆
È∆Â∆¡ª, B@AE Á∆¡ª ¡≈ ‘∆¡ª
«◊¡≈ ‘À «’¿∞∫«’ √≈‚∆ ‘ √◊Ó∆,
√≈‚≈ ÒÀ ‰ -Á∂ ‰ , ‘ «¬’ ◊º Ò Ï≈Â
«’≈‚ Â∂ √πº«÷¡Â ’∆Â≈ ‹≈ «‘≈
‘À ª «’ Ì«Úº÷ ”⁄ ‘≈’Ó ¿∞√ ˘ √≈‚∂
«÷Ò≈¯ Ú √’‰Õ
Ì≈ ”⁄ √≈‡ «√‡∆˜ Á≈ ‹Ø
Òº÷ª ’ØÛª ∞ͬ∂ Á≈ ’≈ØÏ≈ Ï‘∞’ΩÓ∆
’≥ÍÈ∆¡ª ˘ «Á√ «‘≈ ‘À ¿∞√ Á∂ Ò¬∆
¿∞√ ˘ Úº‚∂ ÍÀÓ≈È∂ ”Â∂ ˜Ó∆È ⁄≈‘∆Á∆
‘ÀÕ ˜Ó∆È Íz≈ÍÂ∆ ˘ ÏÁÒ∂ ‹≈‰ Á∆
ÓØÁ∆ √’≈ Á∆ Ï∂⁄ÀÈ∆ «Í¤∂ Á∆ «¬√
‘’∆’ ˘ √≈˘ √Ófi‰≈ ÍÀ‰≈ ‘ÀÕ Á∂Ù
Ì ”⁄ «’√≈Ȫ Á∂ «ÚØ Ë ’≈È
√’≈ «ÎÒ‘≈Ò ’Ó˜Ø ÍÀ∫Á∆ Ș ¡≈
‘∆ ‘À Í √≈˘ «¬√ È≈Ò «’√∂
÷πÙΫ‘Ó∆ Á≈ «Ù’≈ È‘∆∫ ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈
‘À «’¿∞∫«’ √’≈ «Î «¬√ Á∂ Ò¬∆
ÈÚ∂ ∫ Â∆’∂ ¡Í‰≈ ’∂ Ò◊≈Â≈
¡≈͉∆¡ª ’Ø«ÙÙª ‹≈∆ º÷∂◊∆Õ «¬√
«Í¤∂ ‹Ø «È◊ÓÙ≈‘∆ Á≈ ÁÏ≈¡ ‘À ¿∞√
˘ Ú∆ √≈˘ √Ófi‰≈ ‘ØÚ∂◊≈Õ Ì∂Û∆¬∂ Á∂
«Ù≈’≈ ”Â∂ fi͇‰ ÂØ∫ Í«‘Òª ‹Ø ¿∞√
Á∆¡ª ¡º ÷ ª ”⁄ ⁄Ó’ ¡≈ ‹ªÁ∆ ‘À
«ÏÒ’∞Ò ÚÀ√∆ ‘∆ ⁄Ó’ ¡º‹ ‹Á √Ó≈‡
«√‡∆ Á∆ ⁄⁄≈ ‘∞≥Á∆ ‘À ª Ï‘∞’ΩÓ∆
’≥ Í È∆¡ª Á∂ Óπ º ÷ ’≈‹’≈∆
¡«Ë’≈∆¡ª Á∆ ¡º÷ª ”⁄ «Á√Á∆ ‘ÀÕ
‘∞‰ Ú∂÷‰≈ «¬‘ ‘À «’ ÒØ’ ¡≈Í√ ”⁄
ÒÛ ’∂ ¿∞√ ⁄Ó’ ˘ ÚË≈¿∞‰◊∂ ‹ª
¡≈͉∂ √≥ÿÙª ˜∆¬∂ ¿∞√ ⁄Ó’ ˘
Ó≥Á∆ ’ Á∂‰◊∂Õ
IHAEF-BIC@A
⁄؉ª «Ú⁄ ÒØ’ª √≈‘Ó‰∂ æ÷∂◊∆, ¿π‘
‘∆ «‹æ Á∆ ¡≈√ æ÷ √’Á∆ ˛Õ ÁØ ‘Ø
Óπ æ Á ∂ È√Ò∆ Ì∂ Á Ì≈Ú ¡Â∂ ¡≈Í≈ÁÙ∆ «¬Ó∆◊∂ Ù È È∆Â∆ ‹Ø
√’≈ ÚÒØ ∫ ÏÁÒ∆ ◊¬∆ ˛ «‹√
¡Èπ√≈ Í«‘Òª Ú≈Ò≈ «ÚË≈È ¿πÒ‡
’∂ ¡Ω÷≈ ¡Â∂ ÓÈÓ˜∆ Ú≈Ò≈ ’ «ÁæÂ≈
«◊¡≈ ˛, Ú∆ Úæ‚∂ ÓπæÁ∂ ‘ÈÕ «√ÂÓ
˜∆¯∆ «¬‘ ˛ «’ Íø‹≈Ï∆¡ª Á∂ ⁄؉ª
ÒÛ ‘∂ ÒØ’ «¬È∑ª Óπæ«Á¡ª Á∆ Ï‹≈¬∂,
¡≈ÍØ ¡≈͉∆¡ª Í≈‡∆¡ª Á∆ ‘∆ ÏØÒ∆
ÏØÒ ‘∂ ‘ÈÕ «√¯ Â∂ «√¯ ÷æÏ∂ Íæ÷∆
¿πÓ∆ÁÚ≈ ‘∆ «¬È∑ª ÁØÙª ”Â∂ ™◊Ò
æ÷ ‘∂ ‘ÈÕ
’È∂ ‚ ∆¡È ‹ß Ó ÍÒ ÈΩ ‹ Ú≈È
÷Á «’ßÈ∂ √≈Ò «ÏȪ Ú‹∑≈ ¡Ó∆’≈
Á∆¡ª ‹∂ Ò ∑ ª «Ú⁄ √ÛÁ≈ «‘≈, Í
¿π √ Á∆ √’≈ È∂ Ï≈ ȑ∆∫ Íπ æ ¤ ∆Õ
¡≈÷’≈ ’Ø  ‡ ’∂ √ ‘Ø ‰ ”Â∂ ‘∆
√’≈ ‘’ «Ú⁄ ¡≈¬∆Õ
’ÀÈ∂‚∆¡È Ù«‘∆ √ß√≈’ ÍæË
”Â∂ Ú≈Í ‘∆ Ú≈Â≈Ú‰’ ÂÏÁ∆Ò∆
ÂØ∫ Ú∆ «⁄ß ‘ÈÕ ’ÀÈ∂‚≈ Ëπ ¿πÂ
«Ú⁄ ‘؉ ’≈È ÚË∆ ÂÍÙ Á≈ ¡√
√Ì ÂØ∫ Í«‘Òª ËπÚ∆ ÷∂Âª «Ú⁄ ‘∆
ÍÀ «‘≈ ˛Õ «¬√ ’’∂ ’À È ∂ ‚ ≈ «¬√
«ÏÍÂ≈ «Ú⁄ Î√‰ ‘∆ Ú≈Ò≈ ˛Õ «¬√
Á∆ «⁄ßÂ≈ Ú∆ ÒØ’ª 鱧 ˛Õ «‹‘Û∆ ¿π‘
«¬È∑ª ⁄؉ª «Ú⁄ ˜≈«‘ ’È◊∂Õ
Óπ æ ’ Á∆ ◊æ Ò : «Í¤Ò∂ ’π fi √Ó∂ ∫
ÂØ ∫ ¡À È . ‚∆. Í∆. È«Ú¡ª ÷∂  ª «Ú⁄
¡≈͉∂ ÷≈Â∂ ÷Ø Ò ∑ ‘∆ ˛Õ Íæ ¤ Ó∆ ≈‹ª
«Ú⁄ ¿π√È∂ Úæ‚∆¡ª Íz≈ÍÂ∆¡ª
’∆Â∆¡ª ‘ÈÕ ÒØ ’ ª ȱ ß Ú∆ ¿π √ Â∂
Úæ ‚ ∆¡ª ¡≈√ª ‘ÈÕ Ù≈«¬Á B@AE
«Ú⁄ ¿π ‘ ’∂ ∫ Á∆ √æ  ≈ ”Â∂ ’≈Ϙ ‘Ø
‹≈Ú∂ Õ Í Úæ ‚ ≈ √Ú≈Ò «¬‘ ˛ «’
’∆ ¿π ‘ ˙∫‡≈∆˙ ¡Â∂ «’¿± Ï À ’ «Ú⁄
Ú∆ «ÏÒÒ≈ È±ß Í¤≈Û √’∂◊∆Õ
’ß ‹ Ú∂ « ‡Úª Á∆ ª «¬√ Ú≈Ò≈ ÷∂ ‚
Íπ æ ◊ ¸æ Ò ∆ Òæ ◊ Á∆ ˛Õ Ô±  Í «Ú⁄Ø ∫ ,
«¬ß ◊ ÒÀ ∫ ‚ «Ú⁄Ø ∫ «¬‘∆ √ß Á ∂Ù ¡≈ ‘∂
‘ÈÕ
¡’±Ï B@AE
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
27
Ì≈ Á∂ ¡‰√≈Ú∂∫ «Ú’≈√ Á≈ √≥’‡ Â∂ ≈÷Ú∂∫’È Á∆ √ΩÛ∆ ≈‹È∆Â∆
È«Ì≥Á
B@@B ÂØ∫ «Í¤Ø∫ ◊∞‹≈ «¬’ Ú≈
Î∂ Á≥«◊¡ª Á∆ ÒÍ∂‡ ”⁄ ¡≈«¬¡≈ ‘ÀÕ «¬√
Ú≈∆ Á≥◊∂ ÿº‡ «◊‰Â∆ √ÓπÁ≈¬∂ Á∂ «Ú∞Ë
º
È‘∆∫ √◊Ø∫ Ï‘∞«◊‰Â∆ √ÓπÁ≈¬∂ Á∂ ‘∆ «¬’
«‘º√,∂ «‹√Á∆ «¬‘ Ó≥◊ «’ ¿∞‘˘ ͤÛ∂
Ú◊ª ”⁄ Ù≈ÓÒ ’’∂ «˜Ú∂ÙÈ «ÁºÂ∆
‹≈Ú∂, Á∂ «ÚØË Ú‹Ø∫ √≈‘Ó‰∂ ¡≈¬∂Õ ‹∂
B@@B ”⁄ Ï‘∞«◊‰Â∆ ˘ «¬‘ √Ófi≈ «ÁºÂ≈
«◊¡≈ √∆ «’ «‘≥√≈, ÒØ’Â≥Â «Ú⁄ Ú∆
√º  ≈ ‘«Ê¡≈¿∞ ‰ Á≈ «¬’ ’≈◊
‘«Ê¡≈ ‘À ¡Â∂ √ºÂ≈Ë≈∆¡ª È∂ «¬‘ Ú∆
«Ú÷≈ «ÁºÂ≈ «’ «‘≥√≈ ˘ «¬º¤≈ ¡È∞√≈
ÒØÛ ÍÀ‰ ”Â∂ Ø’ Ú∆ √’Á∂ ‘ÈÕ ’∞Ò
º «ÓÒ≈
’∂ ‘≈’Ó ‹Ó≈ª ¡≥Á ‘∆ «‘≥√≈ Á∆
≈‹È∆Â∆ Ó»‘
≥ ⁄Û∑ ÏØÒ ‘∆ ‘ÀÕ
√ºÂ≈ Á∂ Í≈‡∆Á≈ª (͇∂Òª) Ì≈Ú
«‘º√Á
∂ ≈ª Á∂ ¡≥ÁÒ
Ø È ˘ Ø’‰ Ò¬∆ «‹Ú∂∫
√ºÂ≈ È∂ ÁÓÈ ’∆Â≈ ‘À, ¿∞√ Á∂ ¿∞Ò‡ «’
Í≈‡∆Á≈ (Ì≈¬∆Ú≈Òª) È∂ Ú∆ ¿∞È∑ª ‘∆
«‘≥√’ Â∆’∂ È≈Ò ‹Ú≈Ï «ÁºÂ≈Õ ¿∞‘ ≈‹
«‹‘Û≈ AC √≈Ò Í«‘Òª «Â≥È «ÁÈ Âº’
Á≥◊≈ Ú∂÷Á≈ «‘≈, ¿∞√∂ ≈‹ È∂ ¡º· ÿ≥‡∂
Á∂ ¡≥Á ¡≥Á ÎΩ‹ ÏπÒ≈ ’∂ ¡ºË∂ ≈‹ ˘
ÎΩ‹ ‘Ú≈Ò≈ ’ «ÁºÂ≈Õ
͇∂Ò √ÓπÁ≈¬∂ ◊∞‹≈ Á∆ ¡≈Ï≈Á∆
Á≈ AB Î∆√Á∆ ‘À ¡Â∂ «√ÂÓ Á∆ ◊ºÒ
«¬‘ ‘À «’ «¬‘ Ì≈‹Í≈ Á≈ Ï‘∞ «˜¡≈Á≈
ÍzÍ
≥ ≈◊ ‘Ó≈«¬Â∆ «‘≈ ‘ÀÕ ≈‹ Á∂ Óπ÷
º
Ó≥Â∆ Á∆ ’∞√∆ Ú∆ ͇∂Ò ’ØÒ ‘À ¡Â∂
¡ºË∆ Á‹È ÂØ∫ ÚºË Ó≥Â∆ Ó≥‚Ò «Ú⁄
Ú∆ ͇∂Ò ÏÀ·∂ È∂ «¬‘ √≈ËÈ √≥ÍÈ √ÓπÁ≈¬∂
‹≈«‰¡≈ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ «‹Ê∂ ͇∂Ò √ÓπÁ≈¬∂
¡≈͉∆ ‹≈Â∆ ÍzÂ∆ϺËÂ≈ Ò¬∆ ⁄«⁄Â
‘À, ¿∞Ê∂ B@@B Á∂ Óπ√«ÒÓ «ÚØË∆ Á≥«◊¡ª
Á∆ ¡◊Ú≈¬∆ Ú∆ ͇∂Òª Á∂ ‘ºÊ ‘؉ Á∆
⁄⁄≈ ‘∆ ‘ÀÕ «¬‘ ¿∞‘Ø Í‡∂Ò √ÓπÁ≈¬∂ ‘À
«‹‘Û≈ Ó≥‚Ò «ÚØË∆ «‘≈ ‘À ¡Â∂ «‹‘È∂
AIH@ Á∂ Á‘≈’∂ «Ú⁄ ͤÛ∂, Á«Òª
¡Â∂ √ÚȪ Á∆ Â≈’ È≈Ò √ºÂ≈ ”⁄
¡≈¬∂ Ó≈ÿÚ «√≥ÿ √ØÒ’
ß ∆ Ú◊∂ Óπ÷
º Ó≥Â∆
˘ ·∞√
º ’’∂ º÷ «ÁºÂ≈ √∆Õ √»Ï∂ ”⁄ √≥ÍÈ
˜Ó∆È∆ Ó≈Ò’∆ Ú≈Ò≈ «¬‘ Ú◊ ¡º‹
«˜Ú∂ÙÈ Á∂ ’؇∂ Á∆ Ó≥◊ ’ «‘≈ ‘ÀÕ
◊∞‹≈ Á∂ BB √≈Ò≈ ÈΩ‹Ú≈È ‘≈«Á’
͇∂Ò ˘ ͇∂Ò √ÓπÁ≈¬∂ È∂ «‹Ú∂∫ Ϻ√ª Â∂
‘Ø Ú≈‘È √≈Û √≈Û ’∂ ¡Â∂ ÀÒ∆¡ª ”⁄
Ì∆Û «¬’º·∆ ’’∂ ‘Ó≈«¬Â «ÁºÂ∆ ‘À ¡Â∂
¡≈͉∂ ¡≈Í ˘ ͤ«Û¡≈ Ú◊ ÍzÚ≈È
’≈¿∞ ‰ Ò¬∆ ‘’» Ó Â ¿∞  ∂ ÁÏ≈¡
ω≈«¬¡≈ ‘À Õ
«¬√ ¡≥ÁÒ
Ø È È∂ “√Ì Á≈ √≈Ê √Ì
Á≈ «Ú’≈√” Á∂ ıØıÒ∂ ÁÙÈ ˘ Ú∆ ¿∞‹≈◊
’ «ÁºÂ≈Õ ◊∞‹≈ «‹√˘ Ó≈‚Ò Ï‰≈
’∂ Í∂Ù ’∆Â≈ «◊¡≈, ¿∞Ê∫Ø ‘∆ ∞˜◊≈ «Ú‘»‰∂
«Ú’≈√ Á∂ «÷Ò≈¯ «¬’ ˜ØÁ≈ ¡≈Ú≈˜
√π‰≈¬∆ «ÁºÂ∆Õ Ï∂Ù’
º «¬‘ ¡≈Ú≈˜ √ºÂ≈ Á∂
Í≈‡∆Á≈ª (͇∂Òª) ÚÒØ∫ ‘Ø ͤÛ∆¡ª
‹≈Â∆¡ª ”⁄ ͇∂Òª ˘ Ù≈ÓÒ Á∆ Ó≥◊ ‹ª
«Î ‹≈Â∆ ¡≈Ë≈ ≈÷Úª’È ÷ÂÓ
’È Á∂ È≈¡∂ ‘∂· ¡≈¬∆ Õ Í BE
¡◊√ (Ó≥◊ÒÚ≈) ˘ ◊∞‹≈ Á∂ √Ì
’Ø«È¡ª ”⁄Ø∫ ¡≈¬∂ Í≥‹ Òº÷ ÂØ∫ ÚºË Í≈‡∆Á≈ª
È∂ “‹À √Á≈”, “‹À ͇∂Ò” ‹ª “‹À Í≈‡∆Á≈”
Ú◊∂ È≈¡«¡ª È≈Ò «¬’ Úº÷∆ «’√Ó
Á≈ ‹˘È ¿∞Ì≈ ’∂ √≈‘Ó‰∂ «Ò¡ªÁ≈ ‘ÀÕ
¡√∆∫ Í«‘Òª Ú∆ ’«‘ ⁄π’
º ∂ ‘ª «’ AIHA
”⁄ ≈÷ªÚ≈’È Á≈ «ÚØË ’È Ú≈Ò≈
͇∂Ò √ÓπÁ≈¬∂ ‘∆ Í«‘Òª √ÓπÁ≈¬∂ √∆ ¡Â∂
AIHE «Ú⁄ Ú∆ ‘Ø ͤÛ∂ Ú◊ª Á∂
«˜Ú∂ÙÈ Á∂ «ÚØË «Ú⁄ ‘∆ «¬‘ √ÓπÁ≈¬∂
√∆Õ Ï∂Ù’
º AIHE ÂØ∫ «Í¤Ø∫ ÏÛ∂ ÙªÂ≈È≈
„≥◊ È≈Ò ≈÷Úª’È «ÚØË∆ «¬√ ¡≥ÁÒ
Ø È
˘ ¡≈. ¡À√. ¡À√. «ÚÙÚ «‘≥Á» Íz∆ÙÁ Â∂
‘Ø ’º‡ÛÍ≥Ê∆ Â≈’ª È∂ ÏÛ∆ ⁄Ò≈’∆ Â∂
‘∞«Ù¡≈∆ È≈Ò Á»√≈ ÓØÛ Á∂ ’∂ Óπ√«ÒÓ
«ÚØË∆ ¡≥ÁÒ
Ø È ”⁄ ÂÏÁ∆Ò ’ «ÁºÂ≈ √∆Õ
¡‹Ø’∂ «¬√ √ΩÛ∂ «‘ºÂª Ú≈Ò∂ ͇∂Òª
(Í≈‡∆Á≈ª) Á∂ ¡≥ÁÒÈ ˘ ¡«ÁÚ≈√∆
◊∞‹≈Â∆¡ª È∂ ¿∞√∂ Â∑ª Á≈ ÈÀ«Â’ Â∂
ÌΩ«Â’ √ÓÊÈ «ÁºÂ≈ ‘À «‹‘Ø «‹‘≈ ¿∞Ȫ∑
√≥ÿ Í«Ú≈ Á∂ «‘≥ÁÂ
» Ú∆ Óπ«‘≥Ó ˘ «ÁºÂ≈
√∆Õ
¡‹Ø’∂ ͇∂Òª Á∂ ¡≥ÁÒ
Ø È ˘ ‘Ó≈«¬Â
Á∂‰ Ú≈Ò∂ ≈‹ Á∂ √≥ÍÈ ¡Â∂ ≈‹ ÁÏ≈
«Ú⁄ Í»∆ ÍÀ∫· º÷‰ Ú≈Ò∂ Ò∂¿Ú
± ≈ ¡Â∂
’≈‚Ú≈ Í≈‡∆Á≈ ‘∆ ‘È, «‹‘Û∂ ≈‹ Á∆
‹È √≥«÷¡≈ «Ú⁄ AB Î∆√Á∆ ‘È ¡Â∂
¡Ó∆ ¡Â∂ Á«Ó¡≈È∆ «’√≈È∆ «Ú⁄ «¬‘
√Ì ÂØ∫ Úº‚≈ √ÓπÁ≈¬∂ ‘ÀÕ «¬‘ ¿∞‘ Ú◊ ‘À
«‹‘Û≈ AIÚ∆∫ √Á∆ Á∆ ¡≈÷∆ ⁄ΩÊ≈¬∆ ÂØ∫
‘∆ √≥ÍÈ Í≈‡∆Á≈ Ú◊, ÷∂Â∆ ÂØ∫ ‘؉
Ú≈Ò∆ Ú≈Ë» ¡≈ÓÁÈ Á≈ «ÈÚ∂Ù ÚÍ≈
Ú‰‹ ¡Â∂ ¿∞ÁÔØ◊ª Ì≈Ú Á√Â’≈∆ Â∂
‘Ø ’≥Ó Ë≥«Á¡ª ”⁄ ’Á≈ «‘≈ ‘ÀÕ «¬√
√ÓπÁ≈¬∂ È∂ Í«‘Ò ¡Ó∆’≈ ¡Â∂ «Í¤Ø∫
«¬≥◊ÒÀ∫‚ ÚºÒ Ú∆ ÍzÚ≈√ ’∆Â≈ «‹√ È≈Ò
«¬È∑ª Á∆ ¡Ó∆∆ Á∆ Á ‘Øª È≈ÒØ∫ ÚË∂∂
ÚË∆Õ ’«‘‰ Á≈ ÓÂÒÏ «¬‘ «’ «¬‘ «¬’
¡≈ÁÙ √ÓπÁ≈¬∂ ‘À ¡Ó∆∆ ͺ÷∫Ø ¡≈«Ê’
¿∞ÁÙ
∂ ª Ò¬∆ ¡Ó∆’≈ ‹ª ‘Ø Á∂Ùª ”⁄ ‹≈‰
Ú≈Ò∂ «¬√ √ÓπÁ≈¬∂ ”⁄ √Ú«Ú¡≈Í’
Ò≈Ò√≈Úª Ú∂÷∆¡ª ‹≈ √’Á∆¡ª ‘ÈÕ
◊∞‹≈ Á∂ Ù«‘∆ «¬Ò≈«’¡ª «Ú⁄
√Ê≈Í Í∂Ù≈Ú≈È≈ ¡Â∂ ’≈ØÏ≈∆¡ª ˘
¤º‚ ’∂ Ï‘∞«◊‰Â∆ ÒØ’ Ó≈È«√’ ‹ª
√∆’ «’ ’È Ú≈Ò∂ ’Ó⁄≈∆ ‘È
‹ª «Î √ÚÀ-∞˜◊≈ ”⁄ Òº◊∂ ‹ª
‡À’√‡≈¬∆Ò ¿∞ÁÔØ◊ ¡Â∂ ‘∆≈ Â≈ÙÈ
Á∆ ’‡≈¬∆ ’È Ú≈Ò∂ ’≈÷≈«È¡ª ”⁄
’≥Ó ’È Ú≈Ò∂ √ÓÊ ’≈∆◊ ‘ÈÕ
ÁπÈ∆¡≈ Á∂ ‘ Á√ ‘∆«¡ª ”⁄Ø∫ ¡º· Á∆
’‡≈¬∆ Â∂ Â≈ÙÈ Á≈ ’≥Ó ◊∞‹≈ Á∂
√» Â∂ ‘∂· Ù«‘ª «Ú⁄ ‘∆ ‘∞Á
≥ ≈ ‘ÀÕ
‘≈Ò «¬‘ «’ ¿∞ÁÔØ◊ Ì≈Ú ‘∆≈
¿∞ÁÔØ◊ «Í¤Ò∂ ’¬∆ Ó‘∆«È¡ª ÂØ∫ ◊«‘∂
√≥’‡ «Ú⁄ ‘ÀÕ «¬‘Á∆¡ª «¬’≈¬∆¡ª Ï≥Á
‘Ø ‘∆¡ª ‘È ¡Â∂ Úº‚∆ ͺË ¿∞Â∂ ‘∆≈
Â≈Ù ’≈∆◊ª Á∆ ¤ª‡∆ ‘ج∆ ‘À «‹√ Á∂
«√º‡∂ Ú‹Ø∫ Í≈‡∆Á≈ (͇∂Ò) √ÓπÁ≈¬∂ √Ì ÂØ∫
ÚºË ÍzÌ≈«Ú ‘Ø«¬¡≈ ‘À ¡Â∂ «¬‘Ø ‘∆ Ï∂⁄È
À ∆
«’√∂ ‘Ø ’≈È ≈‘∆∫ Ï≈‘ ¡≈¬∆ ‘ÀÕ «¬‘∆
‘≈Ò ÷∂Â∆ Á≈ ‘ÀÕ Ï∂Ù’
º ◊∞‹≈ «Ú⁄ ÷∂Â∆
«Ú’≈√ Á H Î∆√Á∆ Á ”Â∂ ‘∆ ‘À ¡Â∂
«√≥⁄≈¬∆ √‘»Òª Ú∆ Á∂Ù Óπ’≈ÏÒ∂ ⁄≥◊∆¡ª
‘È, Í «¬‘ «Ú’≈√ Ú∆ √Ú«Ú¡≈Í’
√Ê≈¬∆ È‘∆∫ √∆Õ ¡‰√≈Ú∂∫ «Ú’≈√ «Ú⁄
Á«Ó¡≈È∂ Â∂ ¤Ø‡∂ «’√≈È «Í¤∂ «‘ ◊¬∂Õ
«¬‘Á≈ «√º‡≈ «¬‘ «È’«Ò¡≈ «’ √≥ÍÈ
͇∂Ò (Í≈¬∆Á≈) √ÓπÁ≈¬∂ «Ú⁄ ¡º‹ ‘
Â∆√≈ «Ú¡’Â∆ ¤Ø‡≈ ‹ª Á«Ó¡≈È≈
«’√≈È ‹ª «Î ̱Ó∆‘∆‰ Ó˜Á» «Ú⁄
ÂÏÁ∆Ò ‘Ø «◊¡≈ ‘ÀÕ ¿∞µ⁄∆¡ª ÷≈«‘Ùª ¡Â∂
¡≈«Ê’ ÿ‡√≈Ú∂∫ ÓÈ ’≈È ‘∂·Ò∆
¡≈«Ê’ Íπ‹∆ÙÈ «¬‘ ‰≈¡ Ì∆ «˜≥Á◊∆
Á∆ ‘’∆’ Ú∆ Ï∂⁄È
À ∆ Á≈ ’≈È Ï‰∆ ‘ÀÕ
Á∂Ù Á∂ ‘Øª «’√≈Ȫ Úª◊»≥ «¬‘ √ÓπÁ≈¬∂
«Ú⁄ Ú∆ ÷πÁ’Ù∆ Á≈ ∞fi≈È ÍzÏÒ ‘Ø«¬¡≈
‘ÀÕ ‘≈«Á’ ͇∂Ò (Ò«‘ Á≈ ¡≈◊») È∂
«¬√ ÷πÁ’Ù∆¡ª Á∂ Ó≈ÓÒ∂ «Ú⁄ Ú∆ ¡≈Ú≈˜
¿∞·≈¬∆ «‹√ ”⁄Ø∫ ¿∞‘˘ ͇∂Ò √ÓπÁ≈¬∂ Á∆
‘Ó≈«¬Â «ÓÒ∆Õ √Ø Í‡∂Ò ¡≥ÁÒ
Ø È Á∆ ‹ÈÓ
̱Ó∆ ¿∞‘ ¡‰√≈Úª ¡Â∂ ÷Ø‘«÷≥‚ Ú≈Ò≈
Í»‹
≥ ∆Ú≈Á∆ «Ú’≈√ ‘À «‹‘È∂ √ı «Ó‘ÈÂ
’È Ú≈Ò∂ ¤Ø‡∂ ¿∞ÁÓ∆¡ª ’≈ØÏ≈∆¡ª
«’√≈Ȫ Â∂ ‘Ø «’º«Â¡ª ˘ (‘ÛºÍ) «È◊Ò
«Ò¡≈ ‘ÀÕ Ì≈Ú ‘ ÷∂Â «Ú⁄ ¤Ø‡∆ Í»‹
≥ ∆
˘ Úº‚∆ ‘ÛÍ ‘∆ ‘ÀÕ «‹Ú∂∫ ¡√∆∫ «Í¤∂
Áº«√¡≈ √∆ «’ «‹‘Û≈ ͇∂Ò √ÓπÁ≈¬∂
ÈΩ’∆¡ª ”⁄ ≈÷Ú∂∫’È Á∆ Ó≥◊ ÒÀ ’∂
√Û’ª ¿∞Â∂ ‘À, ¿∞√∂ √ÓπÁ≈¬∂ Á≈ ◊∞‹≈Â
≈‹ Á≈ Óπ÷
º Ó≥Â∆ ‘À, Ì≈‹Í≈ Á≈ ÍzÁÙ
∂
ÍzË≈È Í‡∂Ò ‘À, √ºÂ Ó≥Â∆ ͇∂Ò ‘È, ¡ºË≈
Á‹È ÒØ’ √Ì≈ ÓÀ∫Ï ¡Â∂ «Â≥È Á‹È
«ÚË≈È √Ì≈ ÓÀ∫Ï ‘È «‹‘Û∂ «ÏȪ «’√∂
’≈˘È∆ ≈÷Úª’È Á∂ ω∂ ÏÀ·∂ ‘ÈÕ
Á¡√Ò Í»‹
≥ ∆ Á∂ «¬√ ¡‰√≈Ú∂∫ ¡Â∂ Á»‹∂
˘ ÒÂ≈Û ’∂ ¡º◊∂ Òßÿ‰ Ú≈Ò∂ Í»≥‹∆
«Ú’≈√ Ó≈‚Ò È∂ Ì≈ Á∂ ‘ ͤÛ∂
√ÓπÁ≈¬∂ ‘∆ È‘∆∫ √≥ÍÈ √ÓπÁ≈«¬¡ª «Ú⁄
Ú∆ «¬’ «ÚÙ∂Ù «’√Ó Á∆ Ì≈ÚÈ≈ ˘
¿∞«∂ ‹Â Â∂ Â∂˜ ’∆Â≈ ‘À Õ Òº· Ó≈ Ú≥È◊∆
«‹‘Û∆ ‹˘È Á∆ ͺË ¿∞Â∂ ‘À ¡Â∂ «‹‘˘
¿∞ÍÒ∆ ÓÒ≈¬∆Á≈ Í ÏÛ∆ ⁄Ò≈’
È≈Ò ≈‹È∆Â∆ ÍzÙ
À  ◊∞Í
º ¡Â∂ ¡≈͉∆
≈‹√∆ Íπ◊
º  Á∆ ÍÀ∫· ω≈ ’∂ º÷Á∆ ‘ÀÕ
͇∂Ò √ÓπÁ≈¬∂ Ï∂Ù’
º Ú‰ «ÚÚ√Ê≈ Á∂
«Ò‘≈˜ È≈Ò «¬‘ √»Áª Á∂ È∂Û∂ «’¿∞∫ È≈
‘ØÚ∂ Í √Ó≈«‹’ Â∂ ≈‹È∆Â’ Í‘∞⁄
≥ Á∂
«Ò‘≈‹ «¬‘ «¬’ ÁØ √Á∆¡ª ÂØ∫ √≥ÍÈ Â∂
ÁÏ≥◊ Ú◊ª Ú≈Ò≈ Úº¬∆¡≈ ¡Â∂ ∞ÂÏ≈
(√Ê≈È) º÷Á∂ ‘ÈÕ «‹Ú∂∫ ¡√∆∫ ’«‘ ‘∂
√∆ «’ ͇∂Ò Ú◊ Á∂ ¿∞‘ «‘º√∂ «‹‘Û∂
Í»‹
≥ ∆ Á∂ ¡≥È∂ «Ú’≈√ Á∆ ÒÂ≈Û «Ú⁄ ¡≈¬∂
¿∞Ȫ∑ ”⁄ Í∂∫‚± ÷∂Â Á∂ Ú◊ª È∂ ¡≈Ò∂
Áπ¡≈Ò∂ Á∂ Ù«‘∆ «¬Ò≈«’¡ª «Ú⁄ ÷∂Â∆
ÂØ∫ ¤∞‡
º ‘Ø Ë≥«Á¡ª ”⁄ ∞˜◊≈ ‘≈√Ò ’È
Á∆ ’Ø«ÙÙ ’∆Â∆ ª «’ ¿∞‘ Ù«‘∆ ÓºË
Ú◊ Á≈ «‘º√≈ ω √’‰Õ Í Ù«‘∆
«Ú’≈√ Á «‹Ê∂ ‘ ’≈ØÏ≈ ˘ Úº‚∆
’≈ÍØ‡
∂ ∆ Í»‹
≥ ∆ È∂ ÍzÌ≈«Ú ’∆Â≈, È∂ ¿∞Ȫ∑
Á∆¡ª ÷≈«‘Ùª Â∂ ¿∞Ó∆Áª ˘ Ï» Í≈¿∞‰
Á∆ ʪ Ó√Ò’∂ º÷ «ÁºÂ≈Õ «¬√ «Ú⁄ ’ج∆
Ùº’ È‘∆∫ «’ ◊∞‹≈ «Ú⁄ ¡≈«Ê’
«Ú’≈√ «ÚÙ∂Ù ’’∂ Óπ„Ò∂ «ÈÓ≈‰ Á∂
»Í «Ú⁄ Á»√∂ ≈‹ª Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂ ÚË∂∂ ‘À
Í «‹‘Û≈ ∞˜◊≈ «ÓÒ «‘≈ ‘À, ¿∞‘
◊∞‰Ú≥ÂÂ≈ ͺ÷∫Ø ÈΩ‹Ú≈Ȫ Á∆¡ª ¿∞Ó∆Áª
¿∞Â∂ ÷≈ È‘∆∫ ¿∞ÂÁ≈Õ Ì≈Ú «¬‘ «’
«‹Ú∂∫ ¡≥«ÓzÂ√, ◊∞Á≈√Íπ Á∂ ‹ª Í≥‹≈Ï
Á∂ ‘∆ ‹º‡ª Á∂ Óπ«≥ ‚¡ª ˘ «’√∂ ÎÀ’‡∆ ⁄
«Á‘≈Û∆ ‹≈‰≈ ÍÚ∂ ª ¿∞‘ ‘˜Ó È‘∆∫
‘∞Á
≥ ≈Õ «¬‘Ø ‘≈Ò Í‡∂Òª Á∂ ÈΩ‹Ú≈Ȫ Á∆
‘ÀÕ Ì≈Ú ◊∞‹≈ «Ú⁄ ∞˜◊≈ Á∂ ÓΩ’∂
◊À ‹Ê∂Ï≥Á’ ÷∂Âª «Ú⁄ ‘È, «‹Ê∂
√Ó≈«‹’ √π«º ÷¡≈ «ÏÒ’∞Ò È‘∆∫Õ ◊∞‹≈Â
«Ú⁄ Ó˜Á»∆ Á∆ Á Ú∆ Ï≈’∆ √»«Ï¡ª
È≈ÒØ∫ ÿº‡ ‘À «‹√ È≈Ò «¬’ «ÚÙ∂Ù
√Ó≈«‹’ ∞ÂÏ∂ Ú≈Ò∂ √ÓπÁ≈¬∂ Á≈ ‹∆ÚÈ
«ÈÏ≈‘ ¡√≥ÌÚ ‘ÀÕ √≥◊«·Â ÷∂Â «Ú⁄
∞˜◊≈ ÚË∂∂ ¡√Ê≈¬∆ ¡Â∂ ·∂’∂ ¿∞µÂ∂ ‘ÈÕ
√Ø «˜¡≈Á≈Â √≥ÍÈ √ÓπÁ≈¬∂ Á∂ ÈΩ‹Ú≈Ȫ
Ò¬∆ Ì«Úº÷ Á∆ «⁄≥Â≈ √Â≈¿∞∫Á∆ ‘ÀÕ √Ø
√≥ÍÈ √ÓπÁ≈¬∂ Á∂ «¬‘ ÈΩ‹Ú≈È «‹Ú∂∫
◊∞‹≈ Á∂ ͇∂Ò √’≈∆ ÈΩ’∆ ˘ ‘∆
«¬’Ø «¬’ √π«º ÷¡Â ¡Â∂ √ÈÓ≈È‹È’
∞˜◊≈ Ú‹Ø∫ Ú∂÷Á∂ ‘È «‹√ Á∂ ¿∞‘
’≈«ÏÒ Ú∆ ‘È ¡Â∂ ‹Ø ¿∞Ȫ∑ ˘ ¿∞ÍÒÏË
‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈ ‘À Í «Í¤Ò∂∂ Á‘≈«’¡ª
Á∂ ¿∞Á≈∆’È «Èº‹∆’È Á∂ ÁΩ È∂
√’≈∆ √Ê≈¬∆ ∞˜◊≈ Ï‘∞ √∆Ó ’
«ÁºÂ∂ ‘ÈÕ ‘ ≈‹ √’≈ ¿∞Ȫ∑ ÷≈Ò∆
¡√≈Ó∆¡ª ˘ Ú∆ È‘∆∫ Ì ‘∆, «‹Ê∂ «’
ÌÂ∆ ’∆Â∆ ‹≈ √’Á∆ ‘ÀÕ «¬‘ ÈΩ‹Ú≈È
«‹‘Û∂ «√ºË∂ «¬È∑ª ÈΩ’∆¡ª ˘ ‘≈√Ò
’È Á∆ ÒÒ’ ”⁄ ‘È, Ò¬∆ ‘’»ÓÂ
ÚÒØ∫ ÒÛ≈¬∆ √∂Ë ’È Á∆ ʪ ¿∞√
◊Ò «ÁÙ≈ ÚÒ √∂Ë ’ ‘∂ ‘È «‹Ê∂
Úº÷-Úº÷ √ÓπÁ≈«¬¡ª «Ú⁄ ‰≈¡ Â∂
ȯ ÚËÁ∆ ‘ÀÕ «¬È∑ª √≥ÍÈ √ÓπÁ≈«¬¡ª
Á∂ Ï∂˜
∞ ◊≈ ÈΩ‹Ú≈Ȫ ˘ «¬≥fi Ò◊Á≈ ‘À
«’ «‹Ú∂∫ ¿∞Ȫ∑ Á≈ «‘º√≈ ‘∂·Ò∂ Ú◊ª ÒØ’
«È◊Ò ‘∂ ‘È ‹ÁØ∫«’ ¿∞Ȫ∑ Ò¬∆ ∞˜◊≈
Á∂ ÓΩ’∂ Óπ‘¬
º ∆¡≈ ’≈¿∞‰ Á∆ «˜≥ÓÚ
∂ ≈∆
‘’»Ó ¡Â∂ ¿∞√ «ÚÚ√Ê≈ Á∆ ‘À «‹‘Û∆
∞˜◊≈ Á∂ «ÚÙ≈Ò (¡≈Ë≈) ÷∂Â È‘∆∫
ÂÒ≈Ù ‘∆Õ √◊Ø∫ Í«‘Ò∂ ∞˜◊≈ Á∆¡ª
¡√≈Ó∆¡ª ˘ Ú∆ √≥◊Û
Ø ‘∆ ‘ÀÕ
¿∞Ó∆Áª, ÷≈«‘Ùª ¡Â∂ Ò≈Ò√≈Úª
È≈Ò ¿∞ÂÍØ «¬‘ ÈΩ‹Ú≈È ÍzØÎÀÙÈÒ
’≈Ò‹ª, ÓÀ‚∆’Ò ‹ª √»⁄È≈, √≥⁄≈
¡≈«Á Â’È∆’ Á∂ ÷∂Â Á∆¡ª √≥√Ê≈Úª
‘≈√Ò ’ √’‰ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ Ó≈‰
Ó«¡≈Áª ¡Â∂ √≥ÍÂ∆ Á∆ Í»Â∆ ’
√’‰Õ ¿∞Ȫ∑ Á∆ «Ù’≈«¬Â ‘À «’ ¿∞Ȫ∑ ÂØ∫
ÿº‡ ÈßÏª Ú≈Ò∂ “ÒØ’” ¿∞Ȫ∑ Á∆¡ª √∆‡ª
ÒÀ ‹ªÁ∂ ‘È ¡Â∂ ¿∞Ȫ∑ ˘ ÚË Î∆√ª Á∂
’∂ Íz≈¬∆Ú∂‡ ’≈Ò‹ª «Ú⁄ Á≈÷Ò≈ ÒÀ‰≈
ÍÀ∫Á≈ ‘À «’¿∞∫«’ √’≈∆ ’≈Ò‹ª Á∂
ÁÚ≈˜∂ ¿∞Ȫ∑ Ò¬∆ Ï≥Á ‘ÈÕ ‘’∆’ «¬‘
‘À «’ «Í¤Ò∂∂ Ú∆‘ √≈Òª ÂØ∫ «ÚÙ∂Ù ’’∂
’∂∫Á∆ Â∂ ≈‹ ‘’»Óª È∂ √’≈∆ ÷∂Â
Á∂ ’≈Ò‹ª ˘ «ÁºÂ∆ √‘≈«¬Â≈/Î≥‚ Á∂‰
ÂØ∫ ‘∆ ‘ºÊ «÷º⁄ Ò¬∂ ‘ÈÕ ¿∞∫fi Í«‘Òª Ú∆
Á∂Ù Á∆¡ª ÒØÛª ˘ «Ë¡≈È ”⁄ º÷’∂
«Ú«Á¡’ ÍzÏË
≥ Á∆ √’≈∆ «È◊≈È∆ ‘∂·
¿∞√≈∆ ’∆Â∆ ‘∆ È‘∆∫ √∆ ◊¬∆Õ Í
¿∞Á≈∆’È Â∂ «Èº‹∆’È «Í¤Ø∫ ª Í»∆
¿∞µ⁄∆ Â∂ ÍzÎ
Ø Ù
À ÈÒ «ÚÙ∂Ù ’’∂ ÓÀ‚∆’Ò Á∆
«Ú«Á¡≈ È∞≥ «Èº‹ Í»‹
≥ ∆ Á∂ ‘Ú≈Ò∂ ’È Á∆
’Ú≈«¬Á Ù∞» ‘Ø ◊¬∆ √∆ «‹√ Á≈ «√º‡≈
¡º‹ √≈‘Ó‰∂ ¡≈ «‘≈ ‘ÀÕ «¬‘ «’√∂ ‘’»ÓÂ
Á∆ «˜≥ÓÚ
∂ ≈∆ ‘∞Á
≥ ∆ ‘À «’ ¿∞‘ Á∂Ù Á∆ ¡≈Ï≈Á∆
¡Â∂ «Ú’≈√ Á∆¡ª ÒØÛª ÓπÂ≈Ï’ ¿∞⁄∂ ∂
Â’È∆’∆ Â∂ ÓÀ‚∆’Ò «Ú«Á¡≈ Ò¬∆ ¡≈͉∂
ÈΩ‹Ú≈Ȫ Ò¬∆ Óπ¯Â ÓΩ’∂ Óπ‘¬
º ∆¡≈ ’≈¬∂
Í √’≈ È∂ ‹ÁØ∫ ωÁ∆ «˜≥ÓÚ
∂ ≈∆ È‘∆∫
«ÈÌ≈¬∆, ª ◊∞√
º ≈ ȯ Â∂ Ø‘ «¬√ ÍzÏË
≥
«Ú∞ºË ¿∞·‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ‘À È≈«’ ¿∞È∑ª
√ÓπÁ≈«¬¡ª ÍzÂ∆ «‹‘Û∂ Í«‘Òª ‘∆ √Á∆¡ª
ÂØ∫ ÒÂ≈Û∂ ‘ÈÕ √’≈∆ √‘≈«¬Â≈ Íz≈ÍÂ
√≥√Ê≈Úª ”⁄ ÷ÛØ Á≈ ¡≈¿∞‰≈ ¡Â∂ «Èº‹∆
Í»‹
≥ ∆ ÚÒØ∫ Íث٠√≥√Ê≈Úª Á≈ «◊‰Â∆ Ú∆
ÎÀÒ≈È≈ Í√È≈ «¬’ «⁄≥Â≈ Á≈ «ÚÙ≈ ‘ÀÕ
«Ó√≈Ò Ò¬∆ B@@A ÂØ∫ ÒÀ ’∂ B@AE º’ ‹∂
√’≈∆ √≥√Ê≈Úª Ì≈Ú ’≈Ò‹ª «Ú⁄ CA
Î∆√Á∆ Á∆ Á È≈Ò √∆‡ª Á≈ Ú≈Ë≈
‘Ø«¬¡≈ ‘À ª «Èº‹∆ ËÈ È≈Ò ÍÒ‰
Ú≈Ò∆¡ª √≥√Ê≈Úª ’≈Ò‹ª «Ú⁄ F@@
Î∆√Á∆ È≈Ò Ú≈Ë≈ ‘Ø«¬¡≈ ‘ÀÕ √’≈∆
’≈Ò‹ª Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂ «Èº‹∆ ’≈Ò‹ª Á∆ Î∆√
√ºÂ ¡º· ◊∞‰≈ ÚË∂∂ ‘ÀÕ Ì≈Ú ‹∂ √’≈
’≈Ò‹ ”⁄ F@@@@ ∞ͬ∂ ¡Ω√ÂÈ ‘À ª
«Èº‹∆ ’≈Ò‹ ”⁄ «¬‘Ø Î∆√ ¡Ω√ÂÈ D ÂØ∫
F Òº÷ ∞ͬ∂ ÂØ∫ ÒÀ ’∂ CE-D@ Òº÷ º’ ‘ÀÕ
«‹‘Û∆ ÚË∂∂ ÓºË Ú◊∆ Í«Ú≈ª Á∆ Í‘∞⁄
≥
ÂØ∫ Ï≈‘ ‘ÀÕ «¬‘ √Óº«√¡≈ Í»∂ ÍzÏË
≥ È≈Ò
‘À ¿∞√ ‘’»Ó È≈Ò √Ï≥Ë ‘À «‹‘Á∆ Í‘∞⁄
≥
Á∂Ù Á∂ ÈΩ‹Ú≈Ȫ ÍzÂ∆ ◊À √≥‹∆Á≈ ‘À, Á∂Ù
Á∂ «Ú’≈√ ÍzÂ∆ ◊À ◊≥Ì∆Â≈ Ú≈Ò∆ ‘À ¡Â∂
«‹√ ‘’»Ó È∂ ‘Ø ’≈ØÏ≈ª Úª◊»≥ «Ú«Á¡≈
˘ Ú∆ «¬’ ’≈ØÏ≈ ω≈ ’∂ «Èº‹∆ Í»‹
≥ ∆ Á∂
¡º◊∂ √π‡
º «ÁºÂ≈ ‘ÀÕ √≈ËÈ √≥ÍÈ √ÓπÁ≈«¬¡ª
Á∂ «¬È∑ª ◊∆Ï ÈΩ‹Ú≈Ȫ ˘ «¬√
≈÷Úª’È «ÚØË∆ ¡≥ÁÒ
Ø È ≈‘∆∫ Á»√∆¡ª
È∆Ú∆¡ª ‹≈Â∆¡ª ÍzÂ∆ Ì∂ÁÌ≈Ú È¯Â
ÎÀÒ≈¿∞‰ Á≈ ’≥Ó «¬È∑ª √ÓπÁ≈«¬¡ª Á∂ √≥ÍÈ
Â∂ Â≈’ÂÚ ÒØ’ ’ ‘∂ ‘ÈÕ Ì≈Ú ¿∞‘
«¬È∑ª ÈΩ‹Ú≈Ȫ Á∂ Ï∂⁄È
À ∆ Á∂ ◊∞√
º ∂ È∂ ‘’»ÓÂ
Â∂ ≈‹ Á∆¡ª È∆Â∆¡ª ÚºÒ √∂Ë ‘؉ ÂØ∫
Í«‘Òª ‘∆ ◊Ò «ÁÙ≈ ÚºÒ ÓØÛ Á∂‰Õ È‘∆∫
ª «¬‘ Ï∂⁄ÀÈ∆ Â∂ ◊º√≈ ‘’»Ó ÚÒ
¡≈Ú∂◊≈Õ Ô≈Á ‘∂ BE ¡◊√ Á∆ ÀÒ∆
Á≈ √≈≈ ÷⁄≈ √≥ÍÈ Â∂ Â≈’ÂÚ ͇∂Ò
√ÓπÁ≈¬∂ È∂ ‘∆ ¡≈«Ê’ ’’∂ «ÁºÂ≈ √∆Õ
«¬‘ Ó≈ÓÒ≈ «¬ÊØ∫ º’ È‘∆∫ «‹Ú∂∫ ¡√∆∫
«¬Ù≈≈ ’∆Â≈ √∆ «’ ∞˜◊≈ «Ú‘»‰≈
«Ú’≈√ Úº‚∆ ͺË∆ ¿∞Â∂ ¤Ø‡∂ ’≈ØÏ≈ª,
ÈΩ’∆ Á∂ Ú√∆«Ò¡ª «Ú«Á¡≈ Á∂ ÓΩ«’¡ª
˘ «‘Ù-È«‘Ù ’Á≈ ÚË «‘≈ ‘ÀÕ «¬√
ÓΩ’∂ ¿∞Ȫ∑ ‘≈’Óª Ò¬∆ ≈÷Úª’È Á≈ ÓπÁ
º ≈
ÍÛ∑∂ «Ò÷∂ Ï∂˜
∞ ◊≈ ÈΩ‹Ú≈Ȫ ˘ ¡≈Í√
«Ú⁄ ¿∞Òfi≈¿∞‰≈ √Ì ÂØ∫ Ú˺ ’≈◊
‘«Ê¡≈ ‘ÀÕ Á∂Ù ”⁄ Í»‹
≥ ∆Ú≈Á∆ «Ú’≈√ Á∆
¯Â≈ Úˉ È≈Ò «‹Ê∂ Ú◊ª Á≈
ËπÚ∆’È Â∂˜ ‘Ø «‘≈ ‘À, Ï∂˜
∞ ◊≈∆ Úº‚∆
ͺË ¿∞Â∂ ÚË ‘∆ ‘À, «√º«÷¡≈ Á∂ Í√≈
È≈Ò ÍÛ∑∂ «Ò÷∂ Ï∂˜
∞ ◊≈ª Á∆ ÎΩ‹ ”⁄ Ú≈Ë≈
‘Ø «‘≈ ‘ÀÕ «¬‘ ‘’»Ó Â∂ ‘≈’Óª Ò¬∆
ÓΩ Á∆ ÿ≥‡∆ Ú∆ ÍzÂ∆ ‘Ø ‘∆ ‘ÀÕ Á∂Ù ”⁄
Ï∂˜
∞ ◊≈∆ Á∂ È≈¡∂ ˘ ÒÀ ’∂ ‹ª √’≈∆
ÈΩ’∆¡ª ”⁄ Ú≈Ë∂ ˘ ÒÀ ’∂ ‘’»Ó «Ú∞Ë
º
ÈΩ‹Ú≈Ȫ Á∆ Ò«‘ Á∆ ¡‰‘Ø∫Á Á≈ «√º‡≈
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
‘À «’ ∞˜◊≈ «Ú‘»‰≈ ÈΩ‹Ú≈È Ú◊,
«‹‘Û≈ Ï∂⁄È
À , «ÌzÙ‡≈⁄≈ ¡Â∂ ≈‹’∆
¡≈‹’Â≈ Á≈ fi≥«Ï¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ‘À, ¡Â∂
«‹‘Û≈ ≈‹√∆ ¡≈◊»¡ª Á∂ ⁄π‰≈Ú∆∫
Ò¯≈˜∆ Á∂ È≈¡«¡ª Á∂ ÌÓ‹≈Ò ”⁄
Î√ ’∂ «ÁÙ≈‘∆‰ ‘Ø«¬¡≈ «ÎÁ≈ ‘À, ˘
‘≈’Ó Ú◊ª Á∂ ‘∆ «¬‘ ‹ª ¿∞‘ ÒØ’
«’√∂ È≈ »Í «Ú⁄ Ú ÒÀ∫Á∂ ‘ÈÕ ¡º‹
Ï∂˜
∞ ◊≈∆ «Ú∞Ë
º ÒÛÈ Ú≈Ò∂ ÈΩ‹Ú≈Ȫ
È≈ÒØ ∫ ≈÷Úª’È Á∂ fi◊«Û¡ª ”⁄
¿∞ÂÈ Ú≈Ò∂ ÈΩ‹Ú≈Ȫ Á∆ «◊‰Â∆
’¬∆ √À ∫ ’Û∂ ◊∞ ‰ ª «˜¡≈Á≈ ‘À Õ
√≥’‡◊z√ ͻ≥‹∆Ú≈Á∆ ÍzÏ≥Ë Ò¬∆ «¬‘∆
‹∆ÚÈÁ≈Â≈ «√≥◊∆ Á≈ ’≥Ó Á∂ ‘∆ ‘ÀÕ
√Ø Á«Ò ‹≈Â∆¡ª ¡Â∂ ‘’∆’∆ ͤÛ∂
Ú◊ª Ò¬∆ ≈÷Ú∂ ∫ ’È Ó≥ ◊ Á∆
‘Ó≈«¬Â ’«Á¡ª Á∂Ù Ì Á∂ √≥ÍÈ
√ÓπÁ≈¬∂ Á∂ ÈΩ‹Ú≈Ȫ ˘ «¬√ ͺ÷Ø∫ ⁄∂Â≥È
’È Á∆ ÒØÛ ‘À «’ ¿∞È∑ª Á∂ ∞˜◊≈
Á∆ √Óº « √¡≈ ‹ª ¿∞ ⁄ «Ú«Á¡≈,
ÍzØÎÀÙÈÒ ‹ª ‚≈’‡∆ «Ú«Á¡≈ «Ú⁄
√Ê≈È Á∆ √Óº « √¡≈ Á≈ ’≈È,
≈÷Úª’È È‘∆∫ È≈ ‘∆ ≈÷Úª’È
Á∂ ÷≈ÂÓ∂ È≈Ò «¬‘ ‘ºÒ ‘؉ Ú≈Ò∆ ‘ÀÕ
«¬√ Á≈ ‘ºÒ ÓΩ‹»Á≈ ∞˜◊≈ «Ú‘»‰∂
«ÚÚ√Ê≈ ÍÀÁ≈ ’È Ú≈Ò∂ √Ó≈«‹’
≈‹È∆Â’ Â∂ ¡≈«Ê’ „ª⁄∂ ˘ ÷ÂÓ
’’∂ ¡«‹‘∂ ÍzÏ≥Ë «Ú⁄ ‘À «‹Ê∂ ‘
«¬’ ˘ Ï≈Ï Á∂ ¡Â∂ Ò≈˜Ó∆
(◊ª«‡‚) ÓΩ’∂ «ÓÒ‰Õ Ì≈Ú ¡«‹‘∂
≈‹’∆ ¡≈«Ê’, √Ó≈«‹’ «ÚÚ√Ê≈
«‹Ê∂ Ï≈Ï Á∆ «Ú«Á¡≈ Ï≈Ï Á≈
∞˜◊≈ ¡Â∂ Úˉ Á∂ Ï≈Ï Á∂ ÓΩ’∂
‘Ø‰Õ √Ì Ò¬∆ √ÈÓ≈ÈÔØ◊ ∞˜◊≈ Á∆
Ó≥◊ ˘ ÒÀ ’∂ ¡º‹ Á∆ Á∂Ù Á∆ ‹Ú≈È∆
˘ «Ú√≈Ò ÍÀÓ≈È∂ ¿∞Â∂ ‹Ê∂Ï≥Á ’È
Á∆ ÒØÛ ‘ÀÕ Á∂Ù «Ú⁄ ‘ √ÓπÁ≈¬∂ «ÚÙ∂Ù
’’∂ √≥ Í È √Óπ Á ≈«¬¡ª ÚÒØ ∫
≈÷Úª’È Á∆ Ó≥◊ ˘ ÒÀ ’∂ ¿∞· ‘∂
¡≥ Á Ø Ò È ‹ª ω ‘∂ √≥ ◊ ·È «‹Ú∂ ∫
͇∂Òª ÂØ∫ «Í¤Ø∫ ‹≈‡ √ÓπÁ≈¬∂ Á∆ «¬‘
¡≈Ú≈˜ ÿ‡∂◊∆ ‹ª «’√∂ ‘Ø Ù’Ò ”⁄
«’√∂ ‘Ø  √» Ï ∂ ”⁄ «’√∂ ‘Ø  » Í ”⁄
√≈‘Ó‰∂ ¡≈¬∂ ◊ ∆ «¬’ «⁄≥  ≈‹È’
ÚÂ≈∂ ‘È «‹‘Û∂ √Ó≈«‹’ ¬∂’Â≈˘
÷∂»≥ ÷∂»≥ ’È, ÈΩ‹Ú≈È ˘ «ÁÙ≈‘∆‰
’È ¡Â∂ ȯ Á≈ Ï∆‹ Ï∆‹‰ Á≈
’≥Ó ’ ‘∂ ‘È Â∂ ’È◊∂Õ
‘≈«ÁÒ Í‡∂ Ò «‹√Á∂ «Ú⁄≈
Ì≈Ù‰ ‹ª ‡∆.Ú∆. ”⁄ ¡≈ ‘∂ ‘È,
÷≥«‚ ‘ÈÕ Í‡∂Òª Á≈ «¬‘ ¡≥ÁØÒÈ
«‹‘Û≈ «ÚÙ∂Ù ¿∞⁄ Ú◊ª ÚÒØ∫ ÍØ«ÙÂ
‘À, «’ √ÓfiΩÂ∂ ”⁄ ÷ÂÓ ‘Ø ‹≈Ú∂◊≈Õ
Í È≈ Ï∂∞˜◊≈∆ Á∆ √Óº«√¡≈ ÷ÂÓ
‘ØÚ∂◊∆ È≈ ‘∆ ÈΩ‹Ú≈Ȫ Ò¬∆ Óπ¯Â ”Â∂
Ò≈˜Ó∆ ¿∞µ⁄ÂÓ «Ú«Á¡≈ ¡Â∂ ∞˜◊≈
Á∆ ◊≥ ‡ ∆ Ú≈Ò∆ «ÚÚ√Ê≈ Á∆ ’Ø ¬ ∆
«ÈÙ≈ÈÁ∂‘∆ ‘ØÚ∂◊∆Õ «¬√ Á∆ Íz≈ÍÂ∆
Ò¬∆ Á∂Ù Á∂ ÈΩ‹Ú≈Ȫ ˘ «¬’ ÒßÏ≈
¡Â∂ ‘ «’√Ó Á∂ «Èº ‹ ∆’È,
¿∞Á≈∆’È Ú≈Ò∂ Í»≥‹∆Ú≈Á∆ ÂØ∫ Óπ’Â
ÍzÏ≥Ë Ò¬∆ ‘ √ÓπÁ≈¬∂ Á∆ ÈΩ‹Ú≈È
Ù’Â∆ ˘ È≈Ò ÒÀ ’∂ ⁄Ò‰≈ ÍÚ∂◊≈Õ
«¬’ ¡À √ ≈ «ÚÙ≈Ò ¡≥ Á Ø Ò È «‹‘Û≈
√ÓπÁ≈¬∂ Á∂ ÷∂Â∆ Ì≈Ù≈¬∆, ’Ï∆«Ò¡ª Â∂
‘ «’√Ó Á∂ √ΩÛ∂ Á≈«¬∂ ÂØ∫ Óπ’ ‘ØÚ∂
¡Â∂ «‹‘Û≈ ÍzÏ≥Ë Á∆ ’Ï Íπº‡‰ Á∂
√ÓºÊ ‘ØÚ∂Õ ¡«‹‘≈ ¡≥ÁØÒÈ ¿∞⁄∂∂
«Ú⁄≈Ë≈’ Ë≈ÂÒ ¿∞Â∂ ‘∆ ¿∞√≈«¡≈
‹≈ √’Á≈ ‘À, «‹√ «Ú⁄≈Ë≈≈ Í≈√
ÈÚ∂∫ √Ó≈‹ Á∂ «ÈÓ≈‰ Á≈ ’ج∆ ·Ø√
Â∂ ‘’∆’∆ ÷≈’≈ ‘ØÚ∂Õ
+IA ICEDD-C@BAA
¡’±Ï B@AE
28
Óπ¡≈¯∆ Á∆ Ë≈È≈ È≈Ò ‹∞«Û¡≈ Í≥Ê’ √≥’‡
ÁÒ Á∂ È∞Ó≈«¬≥Á∂ «¬’º·∂ «Ú⁄Á∂ ‘ÈÕ
ÙzÓ
Ø ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ Íº÷∫Ø «¬‘ Ó√Ò≈ «È͇
⁄㮧 ’¡≈ ‘À ¡Â∂ «¬È∑ª «⁄º·∆¡ª ≈‘∆∫ «¬√
∞fi≈È Á≈ √Ó∆ ¡ÀÒ≈È ‘Ø«¬¡≈ ‘ÀÕ
Á¡√Ò «¬‘ Ó√Ò≈ «¬√ ÂØ ∫
«˜¡≈Á≈ Í∂⁄∆Á≈ ‘ÀÕ ÙzÓ
Ø ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ
Á≈ «√¡≈√∆ Ó√«Ò¡ª ˘ Ë≈«Ó’ Ï≈‰∂
«Úº⁄ Í≈¿∞‰ Á≈ Íπ≈‰≈ «¬«Â‘≈√ ‘ÀÕ
«¬‘ ¡≈͉≈ «√¡≈√∆ Ò≈‘≈ ÷º‡‰ ÂØ∫
Ï≈¡Á ¡≈͉∂ ≈‘ ÍÀ ‹ªÁ≈ ‘À Í «¬√
Á∆¡ª Ϊ‡ª Ó√Ò∂ ˘ «È≈ Ë≈«Ó’
ω≈¬∆ º÷Á∆¡ª ‘ÈÕ ÙzØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆
ÁÒ «√¡≈√∆ Á≈¡Í∂⁄ Ò¬∆ ÈÚª Ó√Ò≈
⁄π’
º ÒÀ∫Á≈ ‘À Í √Ó≈‹ «Úº⁄ «Î’» Ú≥‚∆
Á∂ Ï∆‹ ’∂ ’∂ ͺÒ≈ fi≈Û ÒÀ∫Á≈ ‘ÀÕ «¬‘
Ó≈ÓÒ≈ «¬√ ͺ÷∫Ø ÙzÓ
Ø ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ Á∂
Á≈¡Í∂⁄ Á∆ È∞Ó≈«¬≥Á◊∆ Ú‹Ø∫ Ú∂«÷¡≈ ‹≈
√’Á≈ ‘ÀÕ ÙzÓ
Ø ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ ÂØ∫ ‚∂≈
√º⁄≈ √ΩÁ≈ È∂ ¡ÓÒ∆ »Í «Úº⁄ Ì∞Ò
º ª ÏıÙ≈
Ò¬∆¡ª ‘È Í ÓπÁ
º ≈ √πÒ◊Á≈ ‘À ‹Ø ’Á∂
Ú∆ Ì÷ √’Á≈ ‘ÀÕ «¬√∂ «Úº⁄Ø∫ ÙzØÓ‰∆
¡’≈Ò∆ ÁÒ Á∆ «√¡≈√ Á∆ ÓΩ’≈Íz√Â∆
ÍÛ∑∆ ‹≈ √’Á∆ ‘ÀÕ
‚∂≈ Íz∂Ó∆¡ª È≈Ò ’Ò∂Ù Á∆¡ª
√Ó≈«‹’ ¡Â∂ Ë≈«Ó’ Â≥Áª √πÒ◊Á∆¡ª
‘ÈÕ «¬‘ «’√∂ Ú∆ ÿ‡È≈ ‹ª «Ï¡≈È
È≈Ò ÌÛ’ √’Á∆¡ª ‘ÈÕ ¡≈͉∂ ¡≈Í
˘ ‘∞’Ó≈È «Ë È≈ÒØ∫ «È÷∂Û ’∂ Í≥Ê’
‘؉ Á≈ Á≈¡Ú≈ ’È Ú≈Ò∆¡ª «Ëª
¡≈͉∆ «√¡≈√ ˘ «ÈØÒ Ë≈«Ó’
⁄Ω÷‡∂ «Úº⁄∫Ø Ú∂÷Á∆¡ª ‘ÈÕ «¬È∑ª «Ëª
Ò¬∆ ÙzØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ Á∂ “¤º‚∂ ‘ج∂
Ë≈«Ó’ Ó√Ò∂ ” ¡«‘Ó ‘ÈÕ «¬È∑ ª
Ó√«Ò¡ª È≈Ò Ì≈Ú∂∫ «√¡≈√∆ Í»‹
≥ ∆ «¬’º·∆
’È∆ ¡Ω÷∆ ‘À Í √◊Ó∆ ’≈«¬Ó º÷∆
‹≈ √’Á∆ ‘ÀÕ «¬√ √◊Ó∆ Á∆ √Íz√Â∆
¡Â∂ ‘Ó≈«¬Â Úº‚∆¡ª «√¡≈√∆ Í≈‡∆¡ª
ÓΩ’∂ ÓπÂ≈Ï’ ’Á∆¡ª ‘ÈÕ ¿∞µÂ∆
¡Ó∆’≈ ¡Â∂ Ô»Í∆ ÓπÒ’ª «Úº⁄∫Ø «¬√
√◊Ó∆ ˘ «ÚÁ∂Ù∆ Í»‹
≥ ∆ ⁄Û∑Á∆ ‘À ¡Â∂
«ÚÁ∂Ù∆ Ó∆‚∆¡≈ «Úº⁄ «ÁÒ ÷πÒ
º Ú
∑ ∆∫ ʪ
«ÓÒÁ∆ ‘ÀÕ «¬‘ √Óπ⁄
º ∆ Ë≈≈ Òßÿ∂ √Ó∂∫
«Úº⁄ Á‹ Áπ÷ªÂ ¿∞µÂ∂ “Óπ¡≈¯ È≈ ’È”
Á∆ «√¡≈√ ’Á∆ ‘À Õ «¬‘ Ë≈≈
√Ó’≈Ò∆ ¡Â∂ «⁄’≈Ò∆ √π¡≈Òª ˘
Óπı≈ÂÏ È‘∆∫ ‘∞Á
≥ ∆Õ ¡≈¿∞‰ Ú≈Ò∂ «ÁȪ
«Úº⁄ «¬√ Ë≈≈ Á∆ √◊Ó∆ È≈Ò «√≥ÿ
√≈«‘Ï≈È Á∆ ’≈◊∞˜≈∆ ¡Â∂ Ë≈«Ó’
Ó√«Ò¡ª ¿∞µÂ∂ «√¡≈√∆ ˆÒÏ∂ Á∂ √π¡≈Ò
√≈‘Ó‰∂ ¡≈¿∞‰ Ú≈Ò∂ ‘ÈÕ «¬‘ √π¡≈Ò
¡≈͉∆ ʪ ¿∞µÂ∂ ‹≈«¬˜ ‘È Í “Í≥Ê’
Ë≈≈“ «¬È∑ª Á≈ ’ج∆ ‘ºÒ Í∂Ù ’È Á∆
‘≈Ò «Úº⁄ È‘∆∫ ‹≈ÍÁ∆Õ
“Í≥ Ê ’ Ë≈≈” Á≈ «√¡≈√∆¡Ê⁄≈≈ «¬√ Á∆ ¿∞Ò≈ «Ï¡≈È∆ ¡Â∂
‘ÓÒ≈Ú ∞ı È≈Ò ‹∞«Û¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ‘ÀÕ
«¬√ ˘ ‘Ó∂Ùª ÁπÙÓ‰ Á∆ Ì≈Ò «‘≥Á∆ ‘À
‹Ø Í≈«¬¡≈ ‘Ø √’Á≈ ‘À, √’≈∆ ÁÒ≈Ò
‘Ø √’Á≈ ‘À ‹ª ◊ºÁ≈ ‘Ø √’Á≈ ‘À ‹ª
√ØËÚ≈Á Á∂ ≈‘ «Í¡≈ Íπ≈‰≈ √≈Ê∆ ‘Ø
√’Á≈ ‘ÀÕ «¬√ «Ë Á∆ ¡≈͉∆ Ú≥È√Ú≥ÈÂ≈ ‘À Í «¬√ Á∂ ı≈√∂ «Úº⁄ Óπ¡≈¯∆
Ú◊∆ Ë≈È≈ È‘∆∫ ‘ÀÕ «¬‘ ¡≈͉∆
(√¯≈ AE Á∆ Ï≈’∆)
ÍÛ⁄ØÒ «Úº⁄ ¡≈Í ’∆Â∆¡ª ˆÒÂ∆¡ª
˘ √πË≈È Á∆ ◊ºÒ ’Á∆ ‘À Í ’Á∂
ˆÒÂ∆¡ª Á∆ ¯√∆Ò «Úº⁄ È‘∆∫ ÍÀ∫Á∆Õ
«‹È∑ª ˘ ˆÒÂ∆¡ª Ò¬∆ Óπ¡≈¯∆ Ó≥◊‰
Á∆ ÒØÛ È‘∆∫ ÍÀ∫Á∆ ¿∞‘ Á»‹∂ Á∆¡ª
ˆÒÂ∆¡ª ˘ Óπ¡≈¯ ’È Á∆ «’Ú∂∫ √Ø⁄
√’Á∂ ‘È? «¬‘ √π¡≈Ò «√¯ ‚∂≈ √º⁄≈
√ΩÁ≈ º’ Ó«‘Á»Á È‘∆∫ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈Õ
«¬√ ˘ È≈ ‘∆ “Í≥Ê’ Ë≈≈” º’ Ó«‘Á»Á
’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ‘ÀÕ «¬º’ Í≈√∂ «’√≈È
‹Ê∂Ï≥Á∆¡ª È∂ ÒØ’ ÁØ÷∆ «√¡≈√ Á∆
ÙÈ≈ı ’’∂ ÒØ’ª ˘ ‹≈◊»’ ’È≈
‘À ¡Â∂ Á»‹∂ Í≈√∂ «’√∂ È≈ «’√∂ ‘∆Ò∂
“Í≥Ê’ Ë≈≈” È∂ ¡≈͉∆ ‘Ø∫Á ’≈«¬Ó
º÷‰∆ ‘ÀÕ «¬√ Í»∂ «√¡≈√∆ ÍÈ∂ ÂØ∫ ÓΩ‹Á
» ≈
‘∞’Ó≈È ¡Â∂ «ÚØË∆ Í≈‡∆¡ª ’≥È∆
«÷√’≈ ◊¬∆¡ª ‘È Í Ú؇ª ÓΩ’∂ ◊∞‰≈
¿∞È∑ª «Úº⁄Ø∫ ‘∆ ÍÀ‰≈ ‘ÀÕ ’∆ «¬‘ Ú؇
«√¡≈√Â, “Í≥Ê’ Ë≈≈” ¡Â∂ √≥ÿÙ Á∂
«ÍÛ ÓºÒ∆ ÏÀ·∆¡ª «Ëª Á∆ «√¡≈√ Á∆
ÍÛ⁄ØÒ ’È Á≈ ÓΩ’≈ È‘∆∫ ‘À?
ÒØ’ ’Ò≈ ¡Â∂ ÒØ’ √ß◊≈Ó Á∆ ‹Ø‡∆ Í≈¿π‰ Á≈ ‘Ø’≈ Á∂ «◊¡≈ ◊πÙÈ «√ßÿ ˘ √Ó«Í ≈Â-Ì Á≈ È≈‡’ Ó∂Ò≈
ÏÈ≈Ò≈ : È≈ÓÚ È≈‡’’≈
◊πÙÈ «√ßÿ Á∂ «Ú¤ØÛ∂ ¡Â∂ Ù‘∆Á
Ì◊ «√ßÿ Á∂ ‹ÈÓ «Á‘≈Û∂ Ú≈Ò∆
≈Â, Íø‹≈Ï ÒØ’ √«Ì¡≈⁄≈’ Óß⁄
(ÍÒ√ Óß⁄) ÚæÒØ∫ È≈‡’ª ¡Â∂ ◊∆ª
Ì∆ ≈ Á∂ ÂΩ ”Â∂ ÓÈ≈¬∆ ◊¬∆Õ
√Ê≈È’ Á≈‰≈ Óß‚∆ Á∂ «ÚÙ≈Ò
Íø ‚ ≈Ò «Úæ ⁄ ÍÒ√ Óß ⁄ È∂ ÒØ ’ ‹Ê∂ Ï ß Á ∆¡ª Á∂ ÌÚ∂ ∫ √«‘ÔØ ◊ È≈Ò
«¬È’Ò≈Ï∆ ß◊ Óß⁄ «Á‘≈Û∂ Ú≈Ò∆ «¬‘
≈Â, Ù‘∆Á ’Â≈ «√ßÿ √≈Ì≈ ¿π√Á∂
√≈Ê∆¡ª, √≈’≈ Î∂» Ù«‘, «√ßÿ≈Íπ Á∆
ÎΩ‹∆ Ï◊≈ÚÂ, √≈’≈ ÚæÒ≈ ÍπÒ ¡Â∂
ˆÁ-Ò«‘ ¡ß Á  Ù‘≈Áª Á∆
ÙÂ≈ÏÁ∆ (AIAE-B@AE) ˘ √ÓÍÂ
’∆Â∆ ◊¬∆Õ
√Ó≈◊Ó Á≈ «ÚÒæ ÷ ‰ Ș≈≈
Ú∂«÷¡ª ‘∆ ωÁ≈ √∆ «’ ‹ÁØ∫ «¬æ’ ÏßÈ∂
Ï∆Â∂ Íø Á Ú≈Û∂ ÂØ ∫ Ï«·ß ‚ ≈ «Ú÷∂
«’√≈È≈-Ó˜Á»ª ÚæÒØ∫ ‘æ’∆ Óß◊ª Ò¬∆
Íæ’≈ ÓØ⁄≈ «ÁÈ-≈ ‹Ó≈ æ«÷¡≈ ˛,
‹ÁØ∫ Ï«·ß‚∂ ˘ ‹ªÁ∂ Óπæ÷ Ó≈◊ª ¿πµÍ
ʪ-ʪ Ò≈¬∆¡ª Ø’ª Ú≈Ò∆¡ª Ê≈Úª
”Â∂ Ú∆ «ÁÈ-≈ ËÈ∂ ⁄æÒ ‘∂ ‘È,
‹ÁØ∫ ÈÓ∂-’Í≈‘ Á∆ ÏÏ≈Á ¯√Ò Á≈
Óπ¡≈Ú˜≈ ÒÀ‰ ¡Â∂ ÷πÁ’πÙ∆¡ª ’ ‘∂
«’√≈Ȫ-Ó˜Á»ª Á∂ Í«Ú≈ª Á∆ Ϫ‘
ÎÛÈ, È’Ò∆ Ï∆‹ ¡Â∂ ’∆‡ È≈Ù’
ÁÚ≈¬∆¡ª Á∂ ‚∆Òª ‘≈’Óª Á∆ «ÓÒ∆
Ìπ◊ Èß◊∆ ’È Ò¬∆ ÒØ’ √ßÿÙ
Á≈ «Ï◊Ò Úæ«‹¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ˛ ¡‹∂‘∂
‰≈¡ Ì∂ Ó≈‘ΩÒ Á∂ Ï≈Ú‹»Á ÒØ’
’≈¯Ò∂ ÏßÈ∑’∂ È≈‡’ Ó∂Ò∂ ”⁄ Ù≈ÓÒ ‘ج∂Õ
«¬È∑ª ’≈¯«Ò¡ª «Úæ⁄ ¡Ωª Á∆ Úæ‚∆
«◊‰Â∆ «ÈÚ∂’Ò≈ ß◊ Ì ‘∆ √∆Õ
È≈‡’ Ó∂ Ò ∂ ”⁄ Óß È ∂ - Íz Ó ß È ∂
È≈‡’’≈ ÍzØ. ¡‹Ó∂ «√ßÿ ¡ΩÒ÷ È∂
ÙÓ∑ª ΩÙÈ ’∆Â∆Õ «¬√ ÓΩ’∂ ¿π‘Ȫ Á∂
È≈Ò ◊πÙÈ Ì≈¡ ‹∆ Á∆¡ª «Ò÷ª
‚≈. ÈÚÙÈ, ‚≈. ¡∆ ¡Â∂ ÍπæÂª
Ú◊∂ Á≈Ó≈Á ‚≈. ¡ÂπÒ È∂ ◊πÙÈ
«√ß ÿ , Ù‘∆Á Ì◊ «√ß ÿ , Ù‘∆Á
’Â≈ «√ßÿ √≈Ì≈ ¿π√Á∂ √≈Ê∆¡ª
˘ ÎπæÒ-Ó≈Ò≈Úª Ì∂∫‡ ’∆Â∆¡ªÕ
Íø‹≈Ï ÒØ’ √«Ì¡≈⁄≈’ Óß⁄ Á∂
ÍzË≈È ¡ÓØÒ’ «√ßÿ È∂ ◊πÙÈ Ì≈¡
‹∆ Á∆ ÍzÂ∆ÏæË ÒØ’ ’Ò≈ ˘ √Ò≈Ó
’«Á¡ª ¡«‘Á Í«Û∑¡≈ «‹√˘ Ì∂
Íø‚≈Ò È∂ ÷Û∑∂ ‘Ø ’∂ ‰∂ Óπæ«’¡ª È≈Ò
Ïπ¶Á ’∆Â≈Õ «¬√ ÓΩ’∂ ¿π‘Ȫ Á∂ È≈Ò
Óß⁄ ”Â∂ ÍÒ√ Óß⁄ ¿π√Á∂ √ß◊∆-√≈Ê∆
¡Â∂ √«‘ÔØ◊∆ ‹Ê∂ÏßÁ∆¡ª Á∆ Á‹‰≈
ÍzÂ∆«ÈË Óß⁄ ”Â∂ √πÙØÌ √ÈÕ
¡≈͉∂ √ßÏØËÈ ”⁄ ¡ÓØÒ’ «√ßÿ
È∂ «’‘≈ «’ ◊πÙÈ Ì≈¡ Á∂ «Ú¤ØÛ∂
¡Â∂ Ì◊ «√ßÿ Á∂ ‹ÈÓ «Á‘≈Û∂ Á∂
ÍÒ «¬‘ Á√≈™∂Á∂ ‘È «’ ¡«‹‘∆¡ª
Ó‘≈È Ù÷Ù∆¡Âª Á∆¡ª ¡Óπ æ Ò ∆¡ª
ÿ≈ÒÈ≈Úª √Á≈ ¡«Óæ‡ «‘ßÁ∆¡ª ‘ÈÕ
¿π ‘ Ȫ «’‘≈ «’ ¡«‹‘∂ ÒØ ’
È≈«¬’ª Á∆ Ô≈Á ”⁄ Ó∂Ò≈ Ò≈¿π‰ Á≈
«¬«Â‘≈√ ¡Â∂ √«Ì¡≈⁄≈’ Ó‘æÂÚ
«¬‘ ˛ «’ ÒØ’ ’Ò≈, ÒØ’ª ¡Â∂ ÒØ’
ÿØ Ò ª Á∆ «ÚÙ≈Ò ¡Â∂ Әϻ Â
◊ÒÚæ’Û∆ Í≈¬∆ ‹≈¬∂Õ
¡ÓØÒ’ «√ßÿ È∂ Úß◊≈Ó¬∆ ¡ßÁ≈˜
”⁄ √æÁ≈ «ÁæÂ≈ «’ ◊πÙÈ Ì≈¡ ‹∆,
Ù‘∆Á Ì◊ «√ß ÿ ¡Â∂ A@@ Ú∑ ∂
Í«‘Òª Ù‘∆Á∆ ‹≈Ó Í∆‰ Ú≈Ò∂ Óπ’Â∆
√ß ◊ ≈Ó∆¬∂ Á∂ √ ∆-ÏÁ∂ √ ∆ ´æ ‡ , ’π æ ‡ ,
«ÚÂ’∆ ¡Â∂ ‹Ï «√ÂÓ Â∂ Óπ’Â
√ªfi∆Ú≈ÒÂ≈ Ú≈Ò≈ ÈÚª ÈØ¡≈ √Ó≈‹
«√‹‰ Á∂ ¡≈ÁÙª ˘ ÍÈ≈¬∂ ‘ج∂
√È, Ú∂ Ò ≈ ¡≈ «◊¡≈ ˛ «’ ¡√∆∫
Ú≈«¬Âª Á∂ ’ÀÁ∆ Ï‰È Á∆ Ï‹≈¬∂,
¿π‘Ȫ √πÍ«È¡ª Á∆ Í»Â∆ Ò¬∆ ¡≈͉∂
«‘æ √ ∂ Á∆ ÓÙ≈Ò ÒÀ ’∂ ÓÀ Á ≈È ”⁄
«ÈæÂ∆¬∂Õ
ÍzØ. ¡‹Ó∂ «√ßÿ ¡ΩÒ÷ È∂ «’‘≈
«’ ◊πÙÈ «√ßÿ Á≈ ß◊ Óß⁄ È≈ Ïπæ„≈
‘ØÚ∂◊≈, È≈ ’Á∂ Ó∂◊≈Õ
‚≈. ÈÚÙÈ ‚≈. ¡∆ ¡Â∂ ‚≈.
¡ÂπÒ È∂ √πÈ‘
∂ ≈ «ÁæÂ≈ «’ ◊πÙÈ «√ßÿ
È∂ ‘Ó∂Ù≈ «’Â∆ ‹Ó≈ ˘ ¡≈͉≈
Í«Ú≈ √Ó«fi¡≈, ¿π√˘ ‹Ó≈«¬¡≈
¡Â∂ ¡≈͉≈ ≈‹ ¡Â∂ √Ó≈‹
ω≈¿π‰ Ò¬∆ «’Â∆¡ª ˘ ¡≈Ú≈˜
«Áæ  ∆, √≈˘ Ó≈‰ ˛ «’ ¿π ‘ Ȫ Á≈
Ú‚∂  ≈ Í«Ú≈ ¿π ‘ Ȫ Á∂ ÏØ Ò ª Á∆
ΩÙÈ∆ ˘ ‹◊-Ó◊≈™Á∆ æ÷ «‘≈ ˛Õ
Á∂Ù Ì◊ Ô≈Á◊≈ ’Ó∂‡∆ Á∆
‹ÈÒ √’æ   ‚≈. ÿÏ∆ ’Ω  È∂
«’‘≈ «’ ’Ó∂‡∆ Ò¬∆ Ó≈‰ Ì∆ ◊æÒ ˛
«’ ÍÒ√ Óß⁄, «¬È’Ò≈Ï∆ «Ú√∂ ˘
¡‹Ø ’ ∂ √Ø ’ ≈≈ È≈Ò ‹Ø Û È Ò¬∆
√ßÿÙÙ∆Ò ˛Õ
È≈‡’ Ó∂Ò∂ ”⁄ È∂Â∆ ¡≈‡ ◊πæÍ
(ÏÒ«ÚßÁ ÏπÒ‡
∂ ) ÚæÒ∫Ø ÷∂‚∂ È≈‡’ “¡√∆∫
¡ßÈÁ≈Â≈ ‘πßÈ∂ ¡ª” «Úæ⁄ ’˜∂ «ÚßÈ∑∆
÷πÁ’πÙ∆¡ª Ò¬∆ Ó˜Á»-«’√≈È∆ ÚæÒØ∫
√ß ÿ Ù Á≈ Í⁄Ó ¿π · ≈¿π ‰ Á∆
’‘≈‰∆ Í∂Ù ’∆Â∆ ◊¬∆Õ
’∂ÚÒ Ë≈Ò∆Ú≈Ò Áπ¡≈≈ «Ò«÷¡≈
¡Â∂ «ÈÁ∂«Ù ’∆Â≈ È≈‡’, “«’√
·æ◊ È∂ ´æ«‡¡≈ Ù«‘ Ó∂≈” ’≈ÍØ∂‡
ÿ≈«‰¡ª ¡Â∂ Ó≈Ò-ÍÒ≈«‹¡ª Á∂
«Ú¤∂ ‹≈Ò ÚæÒØ∫ ’ΩÓ∆ Ó≈Ò ÷‹≈«È¡ª
Á∆ ´æ ‡ «÷Ò≈¯ ¿π µ ·‰ Á≈ √æ Á ≈ Á∂
«◊¡≈Õ
◊πÙÈ Ì≈¡ ‹∆ Á≈ «Ò«÷¡≈
¡Â∂ ‘«ÚßÁ Á∆Ú≈È≈ ÚæÒØ∫ «ÈÁ∂«ÙÂ
’∆Â≈ “«√™’” ⁄∂  È≈ ’Ò≈ ’∂ ∫ Á
ÏÈ≈Ò≈ Á∆ ‡∆Ó ÚæÒØ∫ Í∂Ù ’∆Â≈ «◊¡≈
‹Ø ÈΩ‹Ú≈È Í∆Û∑∆ ˘ ÁÍ∂Ù Ï∂π˜◊≈∆
Á∆ √Óæ«√¡≈ ÂØ∫ Óπ’Â∆ Á≈ ≈‘-Á√∂≈
‘Ø «ÈæÏ«Û¡≈Õ
√¯Á ‘≈ÙÓ∆ Á≈ «Ò«÷¡≈
ÈÚ«⁄ß Â È ’Ò≈ Óß ⁄ «Ï¡≈√ (‘ß √ ≈
«√ßÿ) ÚæÒØ∫ Í∂Ù È≈‡’ “¡Ω” ’πÒ Ú√Ø∫
Á∆ ¡æ Ë ∆ ¡≈Ï≈Á∆ ¡Ω   Ú◊ ˘
¡≈͉∆ Óπ’Â∆ Ò¬∆ ‹≈◊‰ Á≈ ‘Ø’≈
Á∂ «◊¡≈Õ
“ÂÀ∫ ’∆ ÁÁ È≈ ¡≈«¬¡≈” È∂Â∆
¡≈‡ ◊π æ Í (ÏÒ«Úß Á  Ïπ Ò ‡) Á≈
È≈‡’ «¬√ ≈ Á∂ «√÷ ”Â∂ Íø‹≈Ï
¡ßÁ ¿πµ· ‘∂ Ï∂˜Ó∆È∂ ÒØ’ª Á∂ ÿØˇª,
¿π‘Ȫ ¿πµÍ „≈‘∂ ‹≈ ‘∂ ‹Ï Á∆
Ω∫◊‡∂ ÷Û∑∂ ’Á∆ ’‘≈‰∆ Í∂Ù ’ «◊¡≈Õ
Ó≈√‡ ≈Ó ’πÓ≈ Á∆ «ÈÁ∂ÙÈ≈
”⁄ ÒØ’ √ß◊∆ Óß‚Ò∆ ÌÁΩÛ, ’Ú∆√∆
‹Ê≈ √»ÒÍπ, ‹π◊≈‹ ËΩÒ≈, «¬’Ï≈Ò
¿π Á ≈√∆, ¡ß « Óz  Í≈Ò Ï«·ß ‚ ≈ ¡Â∂
¡‹Ó∂ ¡’Ò∆¡≈ È∂ ◊∆ Í∂Ù ’∆Â∂Õ
Ó∂Ò∂ Á∂ Óß⁄ √ß⁄≈Ò’ ’ßÚÒ‹∆Â
÷øÈ≈ È∂ ‹Ø ÓÂ∂ Í∂Ù ’∆Â≈ ¿πÈ∑ª ȱß
Ì∂ Íß‚≈Ò Áπ¡≈≈ ÍzÚ≈È◊∆ «ÁæÂ∆
◊¬∆ «‹ßÈ∑ª ”⁄ Óß◊ ’∆Â∆ ◊¬∆ «’
Ó˜Á±ª «’√≈Ȫ Á∂ ⁄æÒ ‘∂ √ßÿÙ
Á∆¡ª ‘æ’∆ Óß◊ª 鱧 ÎΩ∆ ÍzÚ≈È ’∆Â≈
‹≈Ú∂ , «√æ « ÷¡≈ ¡Â∂ √Ó≈‹∆
√æ « Ì¡≈⁄≈ Á≈ Ì◊Ú≈¿» ’ È Ïß Á
’∆Â≈ ‹≈Ú∂ , ‚≈. ÁÌØ Ò ’, ‚≈.
¡ÀÓ.¡ÀÓ. ’πÒÏ◊∆ Ú◊∂ ’ÒÓ’≈ª
¿πµÍ ’≈ÂÒ≈È≈ ‘æÒ∂ ÏØÒ‰ Ú≈Ò∆¡ª
«Î’± Â≈’ª 鱧 ÈæÊ Í≈¬∆ ‹≈Ú∂ ¡Â∂
ÒØ ’ ª Á∂ ÓΩ « Ò’ ¡«Ë’≈ª ¡Â∂
«Ú⁄≈ª Á∂ Íz◊‡≈Ú∂ Á∆ ¡˜≈Á∆ ¿πµÍ
Ë≈Ú ÏØÒ‰∂ ÏßÁ ’∆Â∂ ‹≈‰Õ «¬√ ÓΩ’∂
«‹æÊ∂ Ì≈Â∆ ‹Ê∂ÏßÁ∆¡ª Á≈ √«‘ÔØ◊
Ò¬∆ ËßÈÚ≈Á ’∆Â≈ ¿πµÊ∂ ¿π‘Ȫ Óß⁄
ÚæÒØ∫ «¬È’Ò≈Ï∆ √æ«Ì¡≈⁄≈’ Ó∂«Ò¡ª
Á∆ «¬‘ ÒÛ∆ ÍzÌ≈ÚÙ≈Ò∆ ¡ßÁ≈˜ ”⁄
Ì«Úæ÷ ”⁄ Ú∆ ‹≈∆ æ÷‰ Á≈ «ÚÙÚ≈√
«ÁæÂ≈Õ
¡’±Ï B@AE
«’√≈È-’≥Ó∆-’ªÂ∆
◊≈«‰¡ª Ú≈Ò∂ ‹º‡ Á≈ ÊØ˘ √º⁄ √π‰≈Ú‰ Òº◊ª ‘ª
Í» «Ï¡≈¬∆¡ª Í≈‡∂ ‹∆‘Á∂ ÈÀ‰∆∫ È∆∫Á Û’∂
Ú∂⁄ Úº‡ ’∂ ‘≈Û∆ √≈¿∞‰∆ «‘√≈Ï «ÈÏ∂ÛÈ ⁄º«Ò¡≈
Óπº·∆ «Úº⁄ ’Ò∂˜≈ ¡≈«¬¡≈, ¯Û’ ¯Û’ «ÁÒ ËÛ’∂
’∞fi ÍÈ؇ª ”Â∂ ”◊»·∂ Ò≈ «◊¡≈ √∆ Â∂≈ Ï≈Í»
’≈◊˜ ’º„ «Á÷≈¬∂ ¡≈ÛÂ∆¬∂ È∂ «Ó≥‡ ’∞ Ó≈ÂÓ ’’∂
¡≈Í∂ ‘∆ ª ’«‘≥Á∂ ‘Ø ËÂ∆ Óª ‘∞≥Á∆ ¬∂ «’Â∆ Á∆
«Î ’∆ ‘≈Ò ‘∞≥Á∆ ‘؉∆ ¿∞√Á∆ Óª ˘ ◊«‘‰∂ Ë’∂
’∞fi ‚∂◊- Óπ’ºÁÓ≈ ÷≈ ◊¬∂ ’∞fi º÷ Ò¬∆ ÏÀ∫’≈ ÓÛ ’∂
«‘≥Á∆ Ë∆ Á∂ «Ú¡≈‘ ”Â∂ «Ú’ ◊¬∆ Ï≈’∆ È≈È’ ¤º’ª Ì’∂
Ù≈Ó∆ ÁπºË ⁄π¡≈Ú∂, ≈Â∆∫ Ë≈◊≈ «ÓºÒ ˘ ‹≈Ú∂,√Ϙ∆ Ú∂⁄∂ ÂÛ’∂
Úª◊ ˜Ó»∂ Ⱥ⁄∂ Ï≥Á≈, «„º‚ Á≈ ‚Ó» ÷Û’∂
⁄πº’ ÒÀ fi≥‚≈ «Ú⁄ ÓÀÁ≈È∆, È≈ Ø ¡?≥Á ÚÛ ’∂
Ø ËØ ’∂ ª Ì∆ı «ÓÒ∂ Ï√ ‘º’ «ÓÒÁ∂ È∂ ÒÛ ’∂
¬∂‘ È≈«ˇ¡ª Á∆ ’∆ ‘√Â∆ ‹Ø ÷∂ È≈ «√≥‹‰ √≈‚∂
Á«¡≈Úª Á∂ ∞÷ ÓπÛÁ∂, Ï≥Á≈ ÷Û ‹ªÁ≈ ‹Á ¡Û’∂....
-‹√’È
Ï≥Á’
» ª Ú≈Ò≈ √º«Ì¡≈⁄≈
Ú∂÷ Ó∂∂ Ú∆
“ÁÓ»÷ª” Ï∆‹‰ Ú≈Ò∂ Ì◊ «√≥ÿ!
±≥ ¡≈͉∆ Ó≈Â-̱Ó∆ Ò¬∆
¡≈͉∂ Á∆È Ò¬∆
¡≈͉∂ ¬∆Ó≈È Ò¬∆
÷∂ª ”⁄ Ï∆‹Á≈ √∆ “ÁÓ»÷ª”Õ
Ú∂÷,
Â∂∆ Ì≈ Ӫ ‹≈¬∂
Â∂∆ Í≥‹≈Ï Óª Á∂ ÍπºÂ
«¯˜≈ ”⁄ Á«‘Ù ÿØÒÁ≈
͇≈’∂ Í≈¿∞‰ Ú≈Ò≈ ¡√Ò≈ Ì≈ÒÁ∂ È∂
«ÒÙ-«ÒÙ ’Á∂ ‹Ú≈È Ú∑∂
ÈÙ∂ Á∆¡ª √«≥‹ª ”⁄ ◊≈ÒÁ∂ È∂Õ
Òß‚∆¡ª ‹∆ͪ Á∂ «‡¿±ÏÒÀµ√ ‡≈«¬ª ‘∂·
«Óº«Ë¡≈ ‹≈ «‘À
Â∂≈ ≈ª ‹≈◊-‹≈◊ ’∂ Í«Û∑¡≈
Íπ√Â’ √º«Ì¡≈⁄≈ Ó∂∂ Ú∆
¿∞È∑ª Á∆ Î∂√-Ïπº’ ˘ “√»‡“ È‘∆∫ ’Á∂
Â∂∂ ‹∂Ò ”⁄ «Ò÷∂ ‚≈«¬∆¡ª Á∂ Í≥È∂Õ
Ú∂÷ Ó∂∂ Ú∆!
«’≥È∆ ÏÁÒ «ÁºÂ∆ ‘À
◊∆ª Á∂ ¡÷ΩÂ∆ Ú‰‹≈«¡ª È∂
‹º‡ Á∆ Í«Ì≈Ù≈
√‹≈ «ÁºÂ∆ ‘À ¿∞√ Á∂ «’Â∆ ‘ºÊª ”Â∂
«‘≥√≈ Á∆ Ó«‘≥Á∆Õ
¡≈ ◊¬∂ È∂ Â∂∆ Óª ‹≈¬∂
√Â≥◊∂ √πÍ«È¡ª Á∂ ¤Ò≈Ú∂ ”⁄
Â∂∂ ⁄ØÒ∂ Á∂ Ï√≥Â∆ ≥◊ Á≈ ⁄∂Â≈
¿∞È∑ª ˘ «√¯ “¡·≈¬∆ √Â≥Ï”
Â∂ “Â∂¬∆ Ó≈⁄” ˘ ‘∆ ¡≈¿∞∫Á≈ ‘ÀÕ
¿∞È∑ª ˘ ª «√¯
Â∂∆ Â√Ú∆ ”Â∂ ¤«Í¡≈ “«Í√‡Ò” ‘∆ «Áº√Á≈ ¬∂
¿∞È∑ª ˘ È‘∆∫ «Áº√Á≈
Â∂∂ ÓºÊ∂ ”⁄ ‹◊Á≈
⁄∂ÂÈ≈ Á≈ Á∆Í
Â∂∆¡ª ¡º÷ª ”⁄ ÓÿÁ≈
«¬ÒÓ Á≈ √»‹
Â∂∂ «√ ”Â∂ √‹∆
¡ÁÏ Á∆ Í◊Û∆Õ
¿∞È∑ª ˘ ª Ï≈Í Á∆ ‹∂Ï ”⁄Ø∫
Â∂ Óª Á∆ ÓÀÒ∆ ⁄π≥È∆ Á∂ ÒÛ ”⁄ Ï≥È∑∂
«√º«’¡ª ”⁄Ø∫ ‘∆ «Áº√Á≈ ¬∂ «¬È’Ò≈ÏÕ
Ó∂∂ Ú∆,
¡√∆∫ «‘≥√≈ Á∂ Ô∞º◊ ”⁄ ‹∆¡ ‘∂ ‘ª
«¬√ Ô∞º◊ Á∂ ÍÀ◊≥Ïª ˘ ’Ω‰ √Ófi≈Ú∂
Â∂∂ “ÁÓ»÷ª” Ï∆‹‰ Á∂ ÓÈØÊ Á≈ √º⁄Õ
Ú∂÷ √≈‚≈ √º«Ì¡≈⁄≈
‘∞‰ Ï≥Á»’ª Ú≈Ò≈ √º«Ì¡≈⁄≈ ω «◊¡≈....!
- √Ï‹∆ ’Ω ‹º√
√≥Í’: IE@AD-HEEAA
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
29
ÈΩ‹Ú≈È Á≈ «⁄ßÂÈ
ÓÀ∫ ‹ØÏÈ πÂ
æ ∂ È‘∆∫ ÓÈ≈
È≈ ⁄≈‘Úª «’√∂ √≈«‘Ϫ «Í¤∂
«¬’æÒ≈ ‘∆ ‹ß‚ ‘∂· Úæ«„¡≈ ‹≈Úª
È≈ ω ’∂ ◊πÒ≈Ó «’√∂ ‘∆ Á≈
Ï≈ª Ú∑∂ ÓÀ∫ Óæfi∆¡ª ⁄≈Úª
ÓÀ∫ ª ’πfi ’È≈ ⁄≈‘πÁ
ß ≈ ‘ª
√∆√ ÂÒ∆ ”Â∂ ËÈ≈ ⁄≈‘πÁ
ß ≈ ‘ª
ÓÀ∫ ‹ØÏÈ πÂ
æ ∂ È‘∆∫ ÓÈ≈....
È≈ ⁄≈‘Úª «’√∂ Ò∆‚ Á∂ ÈÙ∂Û∆ ◊À∫◊ Á≈
¡ß◊ ω È«Ù¡ª Á∆ Â√’∆ ’È≈
‘ª ‘ª ÓÀ∫ ¡≈Ù’ ‘ª
Ó«‘Ï±Ï ¡≈˜≈Á∆ Á≈ ¡≈Ù’
ÓÀ∫ ⁄≈‘πÁ
ß ≈ ‘ª ωÈ≈
÷±È Í√∆È≈ Ú‘≈™Á∂ Ó‹Á±ª
Óß‚∆¡ª «Ú⁄ πÒÁ∂ «’√≈Ȫ
Á∆¡ª Ú∂ÁÈ≈Úª ¡≈Ù≈Úª Á≈ √≈Ê∆
ÓÀ∫ ‹ØÏÈ πÂ
æ ∂ È‘∆∫ ÓÈ≈....
ÓÀ∫ fiπ◊
æ ∆¡ª-fiΩ∫ÍÛ∆¡ª ”⁄ «‘ßÁ∂
’±Û∂ Á∂ „∂ª ”⁄Ø∫ «ÒÎ≈Î∂ ¸◊Á∂
Ïæ«⁄¡ª Á≈ «‹¿π‰ ÏÁÒ‰≈ ⁄≈‘πÁ
ß ≈ ‘ªÕ
ÓÀ∫ ‹ØÏÈ πÂ
æ ∂ È‘∆∫ ÓÈ≈....
Ó∂∆ ’ÒÓ È‘∆∫ ◊≈¬∂◊∆
«Áæ÷-¡«Áæ÷ Á≈Â≈ Á∂ √Ø‘Ò∂
Ï√ ÓÿÁ≈ «¬’ √±‹ ω
’ßÓ∆¡ª Á∂ «Ú‘Û∂ πÙÈ≈¬∂◊∆Õ
ÓÀ∫ ª ⁄≈‘πÁ
ß ≈ ‘ª ÒØ’ª √ß◊ «‘‰≈
ÓÒ’ Ì≈◊Ø¡ª Á∂ ͱ«Û¡ª 鱧 ¤æ‚
Ò≈ÒØ Á∆ √π⁄
æ ∆ ؇∆ ÓÈ È±ß Ì≈¬∂◊∆Õ
ÓÀ∫ ‹ØÏÈ πÂ
æ ∂ È‘∆∫ ÓÈ≈....
«˜ßÁ◊∆ ‘∆ ‹∆ÚÈ-‹≈⁄ «√÷≈ Á∂Ú∂
◊Ø«ÏßÁ Á∂ Ú≈√ ω≈ «√≈ Í≈ ’≈ Á∂ÚÕ∂
√ØÈ-√Ú∂ È∂ ‘ ‘≈ÒÂ
˛ ’πÒ
æ ∆¡ª ”⁄ Á√Â’ Á∂‰∆
“Ô≈Û∂ Á≈ √æÊ” «¬‘Ø ◊æÒ √Ófi≈ Á∂ÚÕ∂
- ’ÓÒ Á∆Í «√ßÿ ‹Ò±
’ØÈ≈ ’ØÈ≈ ∞ÙÈ≈ «Ò¡≈ ˙√È∂ ÿ Á≈
’ØÈ≈ ’ØÈ≈ ∞ÙÈ≈ «Ò¡≈ ˙√È∂ ÿ Á≈
¡≈͉∆ ˜Ó∆ Á≈ Á∆Ú≈ Ïπfi≈ ’∂
⁄πºÌ‰◊∂ √»Òª ω È≈ √Ø⁄ ¤ª ’È◊∂
Í≈ÒÁÀ∫ Ï»‡∂ ‹Ø Í≈‰∆ ¯∂Ï Á∂ Í≈ ’∂
...
Ò»‰≈ “Â∂ Í»È ¡º‹ ’ºÒ ‘Ø ◊¬∂ ˜≈Ó≥Á È∂
«ÏË ¡≈ÙÓ «¬º¤ª √Ω∫ ◊¬∆ ’∞Ò≈ ’∂
◊Ø÷ª, Ë≥Á∂ «Úº„ Ò¬∂ √π≥Á≈ Í‰≈ Ò¬∆
Ú∂⁄ «ÁºÂ∆ √Ú‰ª Ï«‘≥◊∆ Ϙ≈ ‹≈ ’∂
ˆÓ √∆ ‹∞Á≈¬∆ Á≈ ª ’≈ØÏ≈ È≈ ’Á≈
Í«¡ª ”⁄ Ó∂∂ «¬Ù’ Á∂ «’º√∂ √π‰≈ ’∂
Â∂∂ ÈΩ‘ª ”⁄ ‡Ø‡∂ È∂ √≈‚∆¡ª ¡ªÁª Á∂
⁄≥◊∆ Íπ◊≈¬∆ √ªfi ±≥ ÈΩ∫‘ Ó≈√ Á∆ ω≈’∂
¡≈Ò‰∂ ω≈ ‘∂ Í«≥Á∂ ÓπÛ Â∆Ò∂ ‹ØÛ ’∂
Òßÿ∆ ‘À ’Øˇ Á∆ √≈«˜Ù ‘Ú≈ Óπ√’≈ ’∂
ÓπÛ ¡«Ûº’≈ ωÈ◊∂ Úı «‘≥Á∂ Ø’ ÒÀ
Ò≈«¬¡≈ √πÈ∂‘≈ ⁄πˆÒ È∂ fiº÷Ûª ˘ ‹≈ ’∂
ÏÛ∂ ◊≈ Ò¬∂ «¬Ù’ - ÓπÙ’ Á∂ Ó√∆¬∂
¡≈ ‘∞‰ Ú∂÷ ˜≈ Í∆Û ÒØ’ª Á∆ Ú≥‚≈ ’∂
«‘˜ª Á≈ √∂’ ÌÀÛ≈ ‹ª Ïπ∆ ¬∂ Ì∞ºı Áº√∆∫
Í«‘Òª Á∂÷ Í≥‹ √ºÂ ≈ª Ì∞º«÷¡ª Òßÿ≈ ’∂
¡√∆∫ Ì◊ «√≥ÿ Á∂ ’∆ Òº◊Á∂
Ï≥È∑ ’∂√∆ ͺ◊ª ÒÛ∑ ¤º‚, ÍØ‹ ω≈ ¤º‚Á∂
√≈Ò ⁄ «¬º’ «ÁÈ ÏπºÂ ¿∞µÂ∂ ÁØ ÎπºÒ ⁄Û∑≈ ¤º‚Á∂
¿∞∫fi ¿∞√Á∂ Ú∂÷∂ √πÍ«È¡ª Á∂ ◊ˇ ◊»≥·≈ Á∂ ÿ≥„∆ ÁºÏÁ∂
√≈‚≈ Ì◊ «√≥ÿ ’∆ Òº◊Á≈ ¬∂,
¡√∆∫ Ì◊ «√≥ÿ Á∂ ’∆ Òº◊Á∂
““÷≥ÿ∂ √∆ ª ‡≥◊∂”” Ú≈Ò≈ ‘Ø’≈ Ò≈¿∞∫Á∂ Á∆
◊º‚∆¡ª «Íº¤∂ ÎØ‡Ø Ò≈’∂ Óπº¤ ⁄Û∑≈¿π∫Á∂ Á∆
˙‘Á∆ ¡‰ÓπºÒ∆ ’∞Ï≈È∆ Á∆ √√Â∆ «‹‘∆ ’∆Ó Í≈ ¤º‚Á∂
√≈‚≈ Ì◊ «√≥ÿ ’∆ Òº◊Á≈ ¬∂, ¡√∆∫ Ì◊ «√≥ÿ Á∂ ’∆ Òº◊Á∂
«√º÷ ª Ò≈¿∞‰ √’∆Óª ¿∞√˘ ͺ◊ Í«‘È≈¿∞‰ Á∆¡ª
«‘≥Á» ‹∞◊ª ÿÛÁ∂ È∂ ¿∞‘Â∂ ‡ØÍ∆ Í≈¿∞‰ Á∆¡ª
«÷º⁄ Ë»‘ «Úº⁄ ¿∞‘Á∂ «Ú⁄≈ª Á∆ «ÈºÂ ‘∆ ª ¡Ê∆ ‘ª ’º„Á∂
√≈‚≈ Ì◊ «√≥ÿ ’∆ Òº◊Á≈ ¬∂, ¡√∆∫ Ì◊ «√≥ÿ Á∂ ’∆ Òº◊Á∂
‘º’ √º⁄ Â∂ «È¡ª Ò¬∆ «‹√ «ÁÈ «√º÷ Òª◊∂ ÒÛȪ
ÔØË∂ Á∂ Ú≈«√ ¡÷Ú≈¿∞‰ ‘º’Á≈ ¿∞ÁØ∫ ωÈ≈
’Á ◊ºÒª Á∂ ÿÛ≈‘ È≈Ò Í≈Ò∆¬∂ Ì∞º÷∂ «„º‚ º‹Á∂
√≈‚≈ Ì◊ «√≥ÿ ’∆ Òº◊Á≈ ¬∂, ¡√∆∫ Ì◊ «√≥ÿ Á∂ ’∆ Òº◊Á∂Õ
- √ÂÈ≈Ó Í≈Ò∆¡≈
’Ú∆
‹∂ Â∂∆ ’ÒÓ
√ºÂ≈ Á∂ º÷ª Â∂ ÏÀ·∂ ÒØ’ª Á∂
√Ø‘Ò∂ ◊≈¿∞∫Á∆ ‘À
‘ Ï∂-«¬È√≈Î∆
˺’∂ - Ù≈‘∆ ¡Â∂
Ò∞º‡ ÿ√πº‡ ˘ Ș ¡≥Á≈˜ ’
Ù≈‘∆ ÎπÓ≈Ȫ Ó»‘∂ «√ fi∞’≈¿∞∫Á∆ ‘À
«’Â∆ ’≈«Ó¡ª Á∂ Ò‘» Í√∆È∂ Á∆
Ò∞º‡ ‘∞≥Á∆ Á∂÷
Â∂∆ ’ÒÓ Á∂ √∆È∂ ”⁄
Ø‘ È‘∆∫ ‹≈◊Á≈
‘ Ì∞º÷≈ «„º‚
ÂÀ˘ ¡≈͉≈ «„º‚ È‘∆∫ ‹≈ÍÁ≈
ËÂ∆ Á∆ «‘º’ Â∂ Ú∑Á≈
¡º◊ Á≈ Ó∆∫‘
Â∂∆ ’ÒÓ Á∆ »‘ È‘∆∫ √≈ÛÁ≈
Â∂ Â∂≈ ◊∆Â
Â∂∂ ¡≈͉∂ Í∂‡ ÂØ∫ ¤∞º‡
«’Â∂ ‘Ø «È◊≈‘ È‘∆∫ Ó≈Á≈
ª Óπ¡≈¯ ’∆∫ «ÓÂ≈
±≥ ’Ú∆ È‘∆∫
屳
ÓΩ’≈Íz√ ‹ª fiØÒ∆ ⁄πº’
ª ‘Ø √’Á≈ ‘À∫
Í ’Ú∆ È‘∆∫
- √π«≥Á ◊∆Â
√≈‚∆¡ª Ú؇ª
ÒØ’-Â≥Â Á≈ Â≈‹ √º‹≈ ’∂
Ù≈‘∆ º÷ª Â∂ ¿∞‘ ÏÀ·∂
√≈‚∆ ʪ ª «‘ ◊¬∆ ‘∞‰
º÷ª Á∂ Í≈«Ú¡ª Á∂ ʺÒ∂
¡≈˜≈Á∆ «ÁÚ√ ‘ØÚ∂
‹ª ‘ØÚ∂ ◊‰-Â≥Â Á≈ «ÁÈ
ÒÀÒØ’-Â≥Â Á∂ ¤ºÍÛ Á∂ «Úº⁄
ÂÁ∆¡ª «ÎÁ∆¡ª
ºÂ Í∆‰∆¡ª ‹Ø’ª
ÒØ’ ≈‹ Á≈ Ø∫Á≈ «⁄‘≈
Í»≥fi‰ Á∂ Ò¬∆
ʪ ʪ Â∂ Ò«‘≈¿∞‰ «Â≥◊∂
«‹≥È∑ª Á∂ «„º‚ª «Úº⁄ ‚±≥ÿ∂
◊º‚∂ ‹ªÁ∂ È∂ «¬‘ fi≥‚∂
¿∞‘Ȫ ˘ «¬‘ ¡≈÷ «Á≥Á∂ È∂
«¬‘ ‘È √≈‚∆¡ª Ú؇ª
√π«≥Á ◊∆Â
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
¡’±Ï B@AE
30
“ÙÏÁª Á≈ ‹≈Á»◊-¡À√ ¡ÙØ’ ÌΩ≈” Íπ√Â’ «Ò∆˜ √Ó≈Ø‘
‡Øª‡Ø ”⁄ Í≥‹≈Ï∆¡ª Á∂ ÌÚ∂∫ «¬’º· ”⁄ ¡ÙØ’ ÌΩ∂ Á∆ Ú≈«Â’ ÙÀÒ∆ Á∆ ÷»Ï ‘ج∆ ÍzÙ√≥ ≈
‡Øª‡Ø («Ï˙Ø) - “«Í¤Ò∂ „≈¬∆
Á‘≈«’¡ª «Ú⁄ «‹√ Â∑ª Á∆ ¡≈͉∆
√≈«‘Â’ ÙÀÒ∆ È≈Ò ¡À√ ¡ÙØ’ ÌΩ≈ È∂
Í≥‹≈Ï∆ √≈«‘ ˘ ÈÚ∆¡ª ÍÀÛª ”Â∂ Ò∆‘ª
«ÁºÂ∆¡ª ‘È ¿∞√ È≈Ò È≈ «√Î Í≥‹≈Ï∆
˜∞Ï≈È ˘ Ó≈‰ «Ó«Ò¡≈ ‘À √◊Ø∫ Í≥‹≈Ï
Á≈ √Óπ⁄
º ≈ √≈«‘Â’ ‹◊ «¬√ ◊ºÒ ”Â∂
Ú∆ Î÷ Ó«‘√» √ ’Á≈ ‘∂ ◊ ≈ «’
ÂÙÏ∆‘ª, √ÒÂ≈ ¡Â∂ ¡≈Ó ÏØÒ⁄≈Ò
˘ «‹√ Â∑ª ¿∞‘È∂ ÙÏÁª «Ú⁄ Ï≥«È∑¡ª
‘À ¿∞ √ ˘ Ș ’∆Ò‰ Úª◊ ’Ø ¬ ∆
‹≈Á»◊ ‘∆ Ï≥È∑ √’Á≈ ‘ÀÕ «¬√ Ò¬∆
¡ÙØ’ ÌΩ∂ Ï≈∂ «Ò÷∆ Íπ√Â’ ˘ √≥Í≈ÁÂ
’«Á¡ª ÓÀ˘ Ú∆ Òº◊≈ ‘À «’ ÓÀ∫ ¿∞√˘
ÙÏÁª Á≈ ‹≈Á»◊ ’«‘ ’∂ ¡«‘√≈È
È‘∆∫ ’∆Â≈ ‘À √◊Ø∫ ωÁ≈ Î˜ ‘∆
«ÈÌ≈«¬¡≈ ‘ÀÕ ¡≈√ Ú∆ ’ª◊∂ «’ ¿∞‘
Í≥‹≈Ï∆ ÏØÒ∆ ¡Â∂ Ì≈Ù≈ ˘ ¡Ó∆ ω≈¿∞‰
«Ú⁄ ¡≈͉≈ ÔØ ◊ Á≈È Ò◊≈Â≈
Í≈¿∞∫Á≈ ‘∂◊≈Õ” ¿∞ÍØ’Â ÙÏÁ «¬Ê∂
⁄ªÁÈ∆ ◊∂‡Ú∂¡ ’ÈÚÀ∫ÙÈ √À∫‡ «Ú÷∂
“√À ∫ ⁄π  ∆ BA Íz À ˜ ∆‚À ∫ ‡ «¡À « Ò‡∆” Á∂
◊∞  ⁄È ÌΩ  ≈, √π ÷ «Ú≥ Á  ÌΩ  ≈ ¡Â∂
Ô∞ È ≈¬∆«‡‚
Í≥ ‹ ≈Ï∆
‘À  ∆‡∂ ‹
¡≈◊∂È≈¬∆˜∂ÙÈ ’ÀÈ∂‚≈ ÚÒØ∫ ‹√Í≈Ò
◊‘»≥‰∆¡ª Á∆ ¡◊Ú≈¬∆ «Ú⁄ ’Ú≈¬∂
◊¬∂ «¬√ Íπ√Â’ «Ò∆˜ √Ó≈Ø‘ «Ú⁄
ÏØÒ«Á¡ª È≈Ó∆ ÷∂‚ Ò∂÷’ «Íz.≥ √Ú‰
«√≥ÿ È∂ ¡≈÷∂Õ ¡ÙØ’ ÌΩ∂ Á∂ «˜Ò∑≈ Ù‘∆Á
Ì◊ «√≥ÿ È◊ «Ú⁄ ÍÀ∫Á∂ ‹ºÁ∆ «Í≥‚
“ÌΩ≈” Á∂ ¡È∂’ª Í«Ú≈ «‹ºÊ∂ «¬√
√Ó≈◊Ó «Ú⁄ Ù≈«ÓÒ ‘ج∂ ¿∞Ê∂ ’∆Ï B@@
ÂØ∫ ÚºË È≈Ó∆ √≈«‘Â’, √Ó≈«‹’ ¡Â∂
‡Øª‡Ø Á∆¡ª ≈‹È∆Â’ ‘√Â∆¡ª È∂
Ù≈«ÓÒ ‘Ø ’∂ “ÙÏÁª Á≈ ‹≈Á»◊- ¡À√
¡ÙØ’ ÌΩ≈” Íπ√Â’ «Ò∆˜ √Ó≈Ø‘ ˘
Ô≈Á◊≈∆ ω≈ «ÁºÂ≈Õ Ó≥⁄ √≥⁄≈ÒÈ
’«Á¡ª √≈«‘ ”Â∂ √≥◊∆ ˘ ¿∞ÂÙ≈«‘Â
’È Ú≈Ò∆ È≈Ó∆ ‘√Â∆ «¬’Ï≈Ò Ó≈‘Ò
È∂ «¬√ √Ó≈◊Ó Á≈ Ó≥ ⁄ √≥ ⁄ ≈ÒÈ
’«Á¡ª Ù∞¡
» ≈Â∆ ÙÏÁª «Ú⁄ «’‘≈ «’
¡ÙØ’ √≈‚≈ ◊∞¡ª„∆ ‘∆ È‘∆∫ ÏÒ«’
ÁπÈ∆¡ª «Ú⁄ «‹Ê∂ Ú∆ Í≥‹≈Ï∆ √≈«‘Â
Íz∂Ó∆ Ú√Á∂ ‘È ¿∞‘Ȫ Á∂ «ÁÒª «Ú⁄
«¬’ ¡≈͉∆ Úº÷∆ ʪ ω≈ ⁄πº’≈ ‘ÀÕ
¿∞√Á∆ «Ó‘È Ò◊È ¡Â∂ «√Û Á≈
‘∆ «√º‡≈ ‘À «’ ¿∞‘ ‹≥«Ó¡≈ Í≥‹≈Ï ”⁄ ‘À,
«‘≥Á≈ ¡Ó∆’≈ ”⁄ ‘À ”Â∂ ¿∞√Á∆¡ª
Íπ√Â’ª Á∆ ◊ºÒ ‡Øª‡Ø ”⁄ ⁄ºÒ ‘∆ ‘ÀÕ
Íz.Ø ‹◊∆ «√≥ÿ ’≈‘ÒØ∫ È∂ Íπ√Â’ Ï≈∂
¡≈͉∂ «Ú⁄≈ Íz◊‡ ’«Á¡ª «’‘≈ «’
¡ÙØ’ ÌΩ∂ È∂ Ú≈Â’ ˘ ÈÚ∆∫ »‘ ‘∆
È‘∆∫ «Áº  ∆ √◊Ø ∫ ÈÚ∂ ∫ ¡Òß ’ ≈ ”Â∂
Óπ‘≈Ú«¡ª Ú◊∂ Ú≈’ Ú∆ «ÁºÂ∂ ‘ÈÕ
¿∞√Á∆ ÙÀÒ∆ Ï∂‘Á
º √π¡≈ÁÒ∆ ‘ÀÕ Í≈·’
˘ ¿∞∫◊Ò ÎÛ ’∂ È≈Ò È≈Ò ÂØ∆ º÷Á∆
‘ÀÕ «‹Ú∂∫ ¿∞‘ «Ò÷Á≈ ‘À «’ “ÓÈ∞º÷ ˘
«’√∂ Ú◊≈ È‘∆∫ √◊Ø∫ ¡≈͉∂ ‘∆ Ú◊≈
‘∆ Ï‰È Á∆ ’Ø«ÙÙ ’È∆ ⁄≈‘∆Á∆ ‘À”,
ÓÀ∫ ’«‘ √’Á≈ ‘ª «’ Í≥‹≈Ï∆ √≈«‘Â
«Ú⁄ ¡ÙØ’ √º⁄∆∫ Óπ⁄
º ∆∫ ‘∆ ¡≈͉∂ Ú◊≈
‘∆ ‘ÀÕ ∂‚∆˙ Í≥‹≈Ï∆ Ò«‘ª Á∂ √≥⁄≈Ò’
”Â∂ È≈Ó∆ „≈‚∆ ’Ú∆Ù ‘∂ √«Â≥ÁÍ≈Ò
«√≥ÿ «√ºËÚª È∂ ¡ÙØ’ ÌΩ∂ Á∆ ◊ºÒ
’«Á¡ª «’‘≈ «’ ¿∞√È∂ È≈ «√Î
◊≈«¬’ª Ï≈∂, ◊∆Â’≈ª Ï≈∂ Â∂ Í≥‹≈Ï∆
√≈«‘ Á∆¡ª ‘Ø Ú≥È◊
∑ ∆¡ª Â∂ «Ò«÷¡≈
‘À √◊Ø∫ „≈‚∆¡ª ”Â∂ ’Ú∆Ùª Ï≈∂ «√º÷
«¬«Â‘≈√ «Ú⁄ ◊ºÒ ’È Ú≈Ò≈ «¬’Ø
È≈ «√Î ¡ÙØ’ ‘∆ ‘ÀÕ Ó∂∂ ∂ «ÍÂ≈ ‰‹∆Â
«√≥ÿ «√ºËÚª ¡Â∂ Ï≈Í» ’ÈÀÒ «√≥ÿ
Í≈√ ÂØ∫ ¿∞√Á∂ √≈‚∂ È≈Ò Í«Ú≈’
√Ï≥Ë ‘∂ ‘ÈÕ
È≈ÚÒ’≈ «¬’Ï≈Ò «√≥ ÿ
≈Ó»Ú
≥ ≈Ò∆¡≈ È∂ «’‘≈ «’ ¡ÙØ’ È∂ √≈«‘Â
”Â∂ Í≥‹≈Ï∆ √º«Ì¡≈⁄≈ Á∂ «ÍÛ ¡≥Á
’≥Ó ‘∆ ¬∂È≈ ’∆Â≈ ‘À «’ ¿∞√Á∆ ◊ºÒ
Â∞Á∆ ‘∆ ‘∂◊∆Õ ¿∞‘ ¡≈͉∆ ¿∞Ó È≈ÒØ∫
√≈«‘ Á∂ ÷∂Â «Ú⁄ ’≈Î∆ ¡º◊∂ ‘ÀÕ
ÈÚªÙ«‘ ÂØ ∫ ÓΩ ‹ » Á ≈ «ÚË≈«¬’≈
◊∞«¬’Ï≈Ò ’Ω ÏÏÒ∆ Ú∆ «¬√ √Ó≈◊Ó
«Ú⁄ ¿∞⁄⁄
∂ ∂ ÂΩ ”Â∂ Ù≈«ÓÒ ‘ج∂ ¡Â∂ ¿∞‘Ȫ
ÏØÒ«Á¡ª «’‘≈ «’ √z. «ÁÒÏ≈◊ «√≥ÿ
ÈÚªÙ«‘ ÂØ∫ ÒÀ ’∂ √≈«‘ ”Â∂ Ó∂«Ò¡ª
Á∂ ÷∂Â «Ú⁄ ¡ÙØ’ Á∆ ◊ºÒ √≈‚≈ √≈≈
≈‹È∆Â’ Í«Ú≈ ’Á≈ «‘≈ ‘À ¡Â∂
ÓÀ∫ Ó≈‰ È≈Ò ’‘ª◊∆ «’ «‹√ «Í≥‚ ”⁄
¡ÙØ’ ‹≥«Ó¡ª ‘À ÓÀ∫ ¿∞√ «Í≥‚ Á∆ ˘‘ ‘ª
¡Â∂ ¡√∆∫ ‘Ó∂Ù≈ ¿∞√Á∂ È≈Ò ÷Û∂ ‘ª◊∂Õ
«¬√ √Ó≈◊Ó Á∂ ÍzË≈È◊∆ Ó≥‚Ò
«Ú⁄ «¬’Ï≈Ò Ó≈‘Ò, «Íz.z √Ú‰ «√≥ÿ,
¡ÙØ’ ÌΩ≈, ◊∞⁄È ÌΩ≈, ‹◊∆ «√≥ÿ
’≈‘ÒØ∫ ¡Â∂ Ϙ∞◊ ͺÂ’≈ √π‹‰
«√≥ÿ ‹∆Ú∆ ‘≈˜ √ÈÕ
‡Øª‡Ø Á∆¡ª «‹È∑ª ≈‹È∆Â’
‘√Â∆¡ª È∂ «¬√ √Ó≈◊Ó «Ú⁄ ¡ÙØ’
ÌΩ≈ Á∆ Íπ√Â’ “ÙÏÁª Á≈ ‹≈Á»◊” Á∂
‹≈∆ ‘؉ ”Â∂ ÚË≈¬∆ «Á≥«Á¡ª «Ú⁄≈
Íz◊‡ ’∆Â∂ ¿∞Ȫ∑ «Ú⁄ ÓÀ∫Ï Í≈Ò∆ÓÀ∫‡
ÍÓ «◊ºÒ, √≈Ï’ ÓÀ∫Ï Í≈Ò∆ÓÀ∫‡
◊∞Ï÷Ù «√≥ÿ ÓºÒ∆∑ , ¡ÀÓ ¡ÀÒ ¬∂ ‘«≥Á
ÓºÒ∆∑ , «Ú’ «„ºÒ∫Ø , ’Ω∫√Ò ◊∞Íz∆ «„ºÒ∫Ø
‘≈˜ √ÈÕ
Íπ√Â’ Á∆ ÿ∞≥‚ ⁄π’≈¬∆ ¿∞Í≥Â
«‹Ê∂ Í≥‹≈Ï∆ √≈«‘ √Ï≥Ë∆ «Ú¡≈«÷¡≈
¡Â∂ «ÚÙÒ∂Ù‰ ‘∞≥Á≈ «‘≈ ¿∞Ê∂ ◊∆Â
√≥◊∆ Ú∆ «Ú⁄ «Ú⁄≈Ò∂ ¡≈͉∆ Ω‰’
Ò≈¿∞∫Á≈ «‘≈Õ
“√À∫⁄π ∆ BA «¡À«Ò‡∆” Á∂ ◊∞⁄È
«√≥ÿ ÌΩ≈ È∂ ¡≈͉∂ Ë≥ÈÚ≈Á∆ Ì≈Ù‰
«Ú⁄ «’‘≈ «’ √≈‚≈ «Í≥‚ ÌΩ≈ ¡’≈Ò
Â÷ √≈«‘Ï Á∂ ‹Ê∂Á≈ √≈Ë» «√≥ÿ ÌΩ≈,
√z. «ÁÒÏ≈◊ «√≥ÿ ÈÚªÙ«‘, Íz’≈Ù
«√≥ÿ, ⁄È‹∆ ⁄≥È∆, «¬≥◊ÒÀ∫‚ Á∆
¿∞Ò«ß Í’ ‘≈’∆ ‡∆Ó Á∂ «÷‚≈∆ ‘∂ ’∞ÒÚ∆
«√≥ÿ ÌΩ≈ Â∂ «‹Ê∂ Ó≈‰ ’Á≈ «‘≈ ‘À
¿∞Ê∂ ¡√∆∫ «¬√ ◊ºÒ Â∂ Ú∆ Î÷ Ó«‘√»√
’Á∂ ‘ª «’ «¬√ «Í≥‚ È∂ ¡ÙØ’ ÌΩ∂
Ú◊≈ ¿∞‘ √≈«‘Â’≈ «ÁºÂ≈ ‘À «‹√
Á∆ «¬√ Ú∂Ò∂ ÁπÈ∆¡ª Ì «Ú⁄ ⁄⁄≈ ‘À
”Â∂ ¿∞√˘ ‘ Ú◊ ÚÒØ∫ º‹Úª Ó≈‰
√«Â’≈ «ÓÒ «‘≈ ‘ÀÕ
«¬√ ÓΩ’∂ ”Â∂ √≈«‘Â’ ‘√Â∆¡ª
«Ú⁄ “Í≥‹≈Ï∆ ’ÒÓª Á≈ ’≈ÎÒ≈” ÂØ∫
’∞Ò«Ú≥Á ÷«‘≈, ’∞Ò‹∆ Ó≈È, «Í¡≈≈
«√≥ÿ ’∞Á
º Ú
Ø ≈Ò ”Â∂ «Ó√˜ ’∞Á
º Ú
Ø ≈Ò, Í»È
«√≥ÿ ͪË∆, ◊∞«Á¡≈Ò ÏºÒ, Íz.Ø ¡‹∆Â
«‘÷∆ ‘≈˜ √ÈÕ ’¬∆ ◊∞ÿ
» ª Á∂ Óπ÷
º
√∂Ú≈Á≈, ≈◊∆, Ì≈¬∆ √Óπ⁄
º ∂ ‡Øª‡Ø ÂØ∫
¡ÙØ’ ÌΩ≈ Á∆¡ª «Ò÷ª Á∂ ÍzÙ√
≥ ’ ‘؉
Á∂ È≈Â∂ √Ó≈◊Ó «Ú⁄ Ù≈«ÓÒ ‘جÕ∂
‡Øª‡Ø Á≈ √Óπ⁄
º ≈ «¬ÒÀ’‡z≈«È’ ¡Â∂
«Íz≥‡ Ó∆‚∆¡≈ ‘≈˜ √∆Õ ¬∂ ‡∆ ¡ÀÈ,
For advertisement and donations contact
DEVINDER TOOR 416-902-9372
HARBANS SINGH 416-817-7142
Email: [email protected]
Om Parkash Sharma
647-891-8500
Email : [email protected]
Pro-People Arts Project Media Group
“Sarokaran Di Awaz” Newspaper
29 Mapleview Ave Brampton Ontario
Canada L6R 1M2
Email: [email protected]
Website: www.ppapmg.com
◊ÒØÏÒ Í≥‹≈Ï ‡∆ Ú∆, ∂‚∆˙ √◊Ó ÂØ∫
Íz.Ø ÏÒ«Ú≥Á «√≥ÿ Ë≈Ò∆Ú≈Ò, «‹≥Á
√À‰∆, ÏÒ«‹≥Á Â≥ÏÛ, ‹ØÂ∆ ÙÓ≈,
«Ó√‡ Ò≈Ò∆ ¡Â∂ ؘ≈È≈ ¡‹∆ ÂØ∫
‘‹∆ «√≥ÿ Ï≈‹Ú≈ È∂ ‘≈˜∆ Ì∆Õ
√Ó≈◊Ó ˘ √≥ Ï Ø Ë È ’«Á¡ª
√Ó≈◊Ó Á∂ Óπ÷
º √»ÂË≈ ¡À√ ¡ÙØ’ ÌΩ≈
È∂ Í∂Ù ’«Á¡ª «’‘≈ «’ «¬≥È≈ «Í¡≈
√≈«‘ Á∂ ÷∂Â «Ú⁄ ¬∂È∆ ¿∞Ó «Ú⁄
«ÓÒ‰≈ ‘∆ ¿∞√ Á∆ Íz≈ÍÂ∆ ‘ÀÕ«Íz. √Ú‰
«√≥ÿ Á∂ ’«‘‰ Úª◊ «’ ÓÈ∞º÷ Á∂ Ó»≥‘
«Ú⁄ Á≥Á ª CB ‘∞≥Á∂ ‘È Í ÓÀ∫ CC
Á∂Ùª «Ú⁄ ‘∞‰ º’ √◊Ó «Ú⁄È
Á≈ Ó≈‰ ‘≈√Ò ’ √«’¡≈ ‘ª ‹Ø «√Î
Ó∂∆¡ª √≈«‘Â’ Íz≈ÍÂ∆¡ª Á≈ ‘∆ «√º‡≈
‘ÀÕ√z∆ ÌΩ≈ È∂ «’‘≈ «’‘≈ ¿∞‘Ȫ Á≈
√≈«‘Â’ √Î ÒÛ∆Ú≈ ’≈ÒÓª Á∂ »Í
«Ú⁄ ؘÈ≈ “¡‹∆” ‹ÒßË È≈Ò „≈¬∆
Á‘≈’∂ ‹∞«Û¡≈ «‘≈ ‘À ¡Â∂ ¿∞‘ ¡≈͉∂
«ÍÂ≈ √Ó≈È ‘∆ ‚≈. Ï«‹≥Á «√≥ÿ
‘ÓÁÁ ˘ Ó≥ È Á∂ ‘ÈÕ‹◊ Ï≈‰∆,
Í≥‹≈Ï∆ «‡z«Ï¿±È ¡Â∂ Í≥‹≈Ï∆ Á∂ √≈«‘Â’
Ó≈«√’ Í«⁄¡ª ÂØ∫ Ï≈¡Á ¡Ó∆’≈
«Ú⁄ Í≥‹≈Ï ‡≈¬∆Ó˜ ¡Â∂ ’ÀÈ‚
∂ ≈ «¬≥‚Ø
’È∂‚∆¡È ‡≈¬∆Ó˜ «Ú⁄ «Í¤Ò∂ ¡º·
√≈Òª ÂØ∫ √Ê≈¬∆ ’≈ÒÓ «Ò÷‰≈ Ú∆ Ó∂≈
Ó≈‰ Á≈ ωÁ≈ ‘ÀÕ ‹∂ ÓÀ˘ “ÙÏÁª Á≈
‹≈Á»◊” «’‘≈ ‹ªÁ≈ ‘À ‹ª ÈΩ‹Ú≈È
Ú◊ ÂØ∫ ÒÀ ’∂ Ϙ∞◊ª º’ Ó∂∆¡ª
«Ò÷ª ˘ ‘ºÊ∆∫ ¤≈Úª ’∆Â∆¡ª ‹ªÁ∆¡ª
‘È Âª ÓÀ∫ √ÓfiÁ≈ ‘ª «’ Ó∂∂ «Ò÷‰
¡Â∂ «˜≥Á◊∆ Á≈ «ÓÙÈ √ÎÒ ‘ÀÕ
‹√Í≈Ò ◊‘»‰∆¡ª, ◊∞⁄È ÌΩ≈
¡Â∂ √π÷«Ú≥Á ÌΩ≈ Á∆ ¡◊Ú≈¬∆ «Ú⁄
¡ÔØ«‹Â «¬√ √Ó≈◊Ó È≈Ò ÓÀ∫ «¬‘ ’«‘
√’Á≈ ‘À «’ Í≥¤∆ ¿∞‚Á≈ Ì≈Ú∂∫ ¡√Ó≈È
«Ú⁄ ‘À Í ¡≈Ò‰≈ ËÂ∆ ”Â∂ Í≈ ’∂
º÷Á≈ ‘ÀÕ «Í≥‚ Ú≈«Ò¡ª ÚÒØ∫ «‹‘Û≈
Ó≈‰ ÓÀ˘ «ÁºÂ≈ «◊¡≈ ‘À ¿∞‘ √Ì ÂØ∫
Úº‚≈ Ó«‘√»√ ’Á≈ ‘ªÕ «¬√ ÓΩ’∂ Â∂
¿∞√È∂ ¡≈͉∆¡ª «Ò÷ª «Ú⁄Ø∫ ’∞fi
⁄؉Ú∂∫ Óπ‘≈Ú«¡ª Ú◊∂ Ú≈«Â’ Ú≈’
Ú∆ √π‰≈¬∂ ¡Â∂ ≈‹È∆Â’ √«ÊÂ∆ ”Â∂
’‡≈÷Ù ’Á∂ ’≈«Ú «Ú¡≥◊ √π‰≈ ’∂
Ó‘ΩÒ ˘ «¬’ Â∑ª È≈Ò Â≈Û∆¡ª «Ú⁄
Ú∆ ÏÁ«Ò¡≈Õ ¿∞√È∂ «’‘≈ «’ ¡«‹‘∂
√Ó≈◊Ó Ó∂∆¡ª √≈«‘Â’ «˜≥ÓÚ
∂ ≈∆¡ª
˘ ‘Ø Ú∆ ÚË≈¿∞‰◊∂Õ
◊∞«Ó≥Á ϺÒ, ’ÓÒ √≥Ë,» ÁÒÚ∆
ʪÁ∆, ◊∞Á∆Í «√≥ÿ ⁄∂Û≈, ‘«Ú≥Á
‚∞Ò’», ’∂Ù ‹ØÙ∆, ‘«‹≥Á ⁄∂Û≈,
◊∞Á∆Í «√≥ÿ ÈΩ≈ ¡Â∂ «Í≥‚ ÌΩ≈ Á∂
¡È∂’ª Í«Ú≈ «¬√ √Ó≈◊Ó Á∆ ÙØÌ≈
ω∂Õ √≈∂ ¡≈¬∂ ‘ج∂ Ó«‘Ó≈Ȫ Ò¬∆ ⁄≈‘
Í≈‰∆ Á≈ Ú∆ ÚË∆¡≈ Ï≥ÁØÏ√ ’∆Â≈
«◊¡≈ √∆Õ
√≈«‘Â’ √Ó≈◊Óª «Ú⁄ «¬√ Â∑ª
Íπ√Â’ «Ò∆˜ ’È Á∆ Íz≥Í≈ Ú∆
Ù≈«¬Á ¡ÙØ’ ÌΩ≈ Á∆¡ª «Ò÷ª ’’∂
ÈÚ∂∫ »Í «Ú⁄ √≈‘Ó‰∂ ¡≈ √’∆ ‘ÀÕ
√ßÍ≈Á’ Óß‚Ò (¡≈È∂∆)
Ó≈. Ì‹È «√ßÿ ’ÀÒ◊∆
D@C-DEE-DBB@
‘Ïß√ «√ßÿ
DAF-HAG-GADB
Á∂«ÚßÁ ±
DAF-I@B-ICGB
‹√Íz∆ Ë≈Ò∆Ú≈Ò
√π÷Á∂Ú «√ßÿ √ß˱
Ó≈√‡ ÏÒÏ∆ «√ßÿ «◊æÒ
‘È∂’ Ë≈Ò∆Ú≈Ò, «ÚßÈ∆ÍÀ◊ Ó≈È∆‡ØÏ≈
B@D-DHH-FIF@
◊πÏ⁄È «√ßÿ Ï≈Û
D@C-DG@-BFBH
‚≈. ‘Á∆Í «√ßÿ, ◊π¡ÀÒ¯
+A-BBF IGI EFHH
ÏÒ«‹ßÁ «√ßÿ
◊z≈«Î’√ «‚˜≈«¬È
+IA-IBAFG-BIEIH
[email protected]
“√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜” ¡ıÏ≈ «Ú⁄ ¤Í∆¡ª ⁄È≈Úª È≈Ò √ßÍ≈Á’∆ ÏØ‚ Á≈ √«‘ÓÂ
‘؉≈ ˜±∆ È‘∆∫Õ
¡’±Ï B@AE
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
31
Â’Ù∆Ò √Ø√≈«¬‡∆ ÚÒØ∫ ’≈ÒÏπ‹∆ Á∂ ’ÂÒ Á∆ ˜ØÁ≈ ÙÏÁª ”⁄ «È÷∂Ë∆
ÏÀ∫͇È, (‚≈ ÏÒ«‹≥Á «√≥ÿ √∂÷∫Ø ) : ¿∞µÂ∆
¡Ó∆’≈ Â’Ù∆Ò √π√≈«¬‡∆, ˙ȇ≈∆˙ ÚÒØ∫
¡Í‰∆ ’≈‹’È∆ Á∆ ‘≥◊≈Ó∆ Ó∆«‡≥◊ «Ú⁄ Íz«√ºË
Â’Ù∆Ò Ïº∞Ë∆‹∆Ú∆, √≈Ï’≈ Ú≈«¬√ ⁄ª√Ò Â∂
’ΩÛ≈ √º⁄ Ó»‘
≥ Â∂ ’«‘‰ Ò¬∆ ‹≈‰∂ ‹ªÁ∂ Íz≈⁄∆È
’ºÈÛ √«‘ Á∂ ÷Ø‹∆ Ó≈Ò∂ÙÍ
º ≈
’≈ÒÏπ‹∆ Á∂ √≥Ì≈Ú∆ »Û∆Ú≈Á∆
’º‡Û Ë≈«Ó’ ‹˘È∆¡ª ÚÒØ∫
’∆Â∂ ’ÂÒ Á∆ √÷ ÙÏÁª
«Ú⁄ «È÷∂Ë∆ ’∆Â∆ ◊¬∆Õ ¿∞Ȫ∑
Á∂ ’ÂÒ È≈Ò ÒØ’ «‘ºÂ± Â∂ «¬º’
√≈Î «ÁºÒ «ÚÁÚ≈È ÒØ’ª ÂØ∫
«Í¤ª‘«÷⁄» Â≈’ª Áπ¡≈≈ ÷Ø‘
«Ò¡≈ «◊¡≈ ‘À Õ ¿∞ È ∑ ª Á∂
Â’Ù∆Ò «Ï¡≈Ȫ Â∂ «Ò÷ª
’≈È, ¿∞ È ∑ ª ˘ ’º ‡ Û «‘≥ Á »
¯ªÙ∆Ú≈Á∆¡ª ÚÒØ ∫ «ÓÒ∆¡ª
ËÓ’∆¡ª ˘ Ú∂÷«Á¡ª, Íπ«Ò√ √π«º ÷¡≈ «ÁºÂ∆ ◊¬∆
√∆, Í «¬√ Ï‘≈Á È∂ √π«º ÷¡≈ ˘ ¡Í‰∂ Â∂ ÷Ø‹∆
«Ú«Á¡≈Ê∆¡ª «Ú⁄’≈ ∞’≈Ú‡ Ó≥È«Á¡ª, ÒÀ‰
ÂØ∫ «¬È’≈ ’ «ÁºÂ≈ √∆Õ ¡ÀÂÚ≈ √Ú∂∂ ÁØ ◊∞‚
≥ ∂
«Ú«Á¡Ê∆¡ª Á∂ Ì∂√ «Ú⁄ ¿∞È∑ª Á∂ Ë≈Ú≈Û
«Ú⁄Ò∂ ÿ ¿∞Ȫ∑ ˘ «ÓÒ‰ Á∂ Ï‘≈È∂ Ó؇ √≈«¬’Ò
Â∂ ¡≈¬∂ Â∂ ¿∞Ȫ∑ «Ú⁄Ø∫ «¬’ ÿ ¡≥Á Á≈«÷Ò ‘Ø«¬¡≈
¡Â∂ √≥÷Í
∂ ◊ÒÏ≈ ÂØ∫ Ï≈¡Á ’≈ÒÏπ‹∆ Á≈ ’ÂÒ
’È ¿∞Í≥ Î≈ ‘Ø «◊¡≈Õ √π√≈«¬‡∆ ’∞fi ’∞
’º‡Û Ë≈«Óº’ ‹Ê∂ÏÁ
≥ ∆¡ª ÚÒØ∫ ’≈ÒÏπ‹∆ Á∆ ÓΩÂ
¿Í≥ ‹ÙÈ ÓÈ≈¬∂ ‹≈‰ Â∂ Ú∆ ◊∞√
º ∂ Â∂ Ø‘ Á≈
«¬˜‘≈ ’Á∆ ‘ÀÕ
√z ∆ ’≈ÒÏπ  ‹∆ ’È≈‡’≈ Á∂ «Òß ◊ ≈«¬‡√
ÓºËÚ◊ ‹≈Â∆ «Ú⁄ ÍÀÁ≈ ‘ج∂ ¡Â∂ ¡Í‰∆ «¬√∂
‹≈Â∆ «Ú⁄Ò∂ Ë≈«Óº’ ¡≈◊»¡ª Á∂ ‹∆ÚÈ Ï≈∂ ÷Ø‹
’∆Â∆Õ ¿∞Ȫ∑ Á∂ ÷Ø‹ ¡Ë≈Â ÂºÊ «¬√ ‹≈Â∆ Á∂
º’Û∂ ÒØ’ª ˘ ≈√ È≈ ¡≈¬∂ ¡Â∂ ¿∞Ȫ∑ Á∂ Ï‘∞Â
º
√≈∂ ÁπÙÓ‰ ÍÀÁ≈ ‘Ø ◊¬∂Õ ¿∞‘ «‘≥Á» ËÓ «Ú⁄Ò∆¡ª
’¬∆ ‘∞ ∆ª Á∂ ’Û∂ ¡ÒØ⁄’ √È ¡Â∂ Ó»Â∆
Í»‹≈ Á∂ √÷ «÷Ò≈Î √ÈÕ ¿∞‘ Ú≈⁄È≈ ÙÒØ’ª
Á∂ «◊¡≈È∆ √È, ‹Ø «Òß◊≈«¬‡√ √«‘ Á≈ Óπ„
º
ÓÈ∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ Ú≈⁄Ȫ √ÒØ’ ؘ Á∆¡ª ‘∞
∆ª Úª◊ ‘È, ‹Ø ÒØ’ª ˘ √‘∆ «‹≥Á◊∆ «‹¿∞‰
Á≈ Ó≈◊ ÁÙÈ ’Á∆¡ª ‘ÈÕ ¿∞È∑ª ÚÒØ∫
«¬È∑ ª √ÒØ ’ ª Á∆ ’∆Â∆
«Ú¡≈«÷¡≈ ’≈È «¬√
‹≈Â∆ Á∂ »Û∆Ú≈Á∆¡ª ÚÒØ∫
’¬∆ Ú≈ ‹≈ÈØ Ó≈È Á∆¡ª
ËÓ’∆¡ª «ÁÂ∆¡ª ‹≈
⁄π’
º ∆¡ª √ÈÕ Í ¿∞‘ «¬È∑ª
√ÒØ ’ ª Á∆ ¿∞ Á ≈Ú≈Á∆
«Ú¡≈«÷¡≈ ’Á∂ ‘∂, «‹√
È≈Ò «¬√ ‹≈Â∆ «Ú⁄
√Ê≈«Í’ Ù’Â∆¡ª Â∂
Ë≈«Ó’ ÂΩ Â∂ ‘∆ È‘∆∫ √◊Ø∫
«√¡≈√∆ Â∂ ¡≈«Ê’ ÂΩ Â∂
Ú∆ Ó≈Û≈ ¡√ «Í¡≈Õ ¡≈«÷ «¬È∑ª Ù’Â∆¡ª
È∂ AIHI «Ú⁄ ¿∞È∑ª Áπ¡≈≈ «Ò÷∆ «’Â≈Ï ˘
ABÚ∆ √Á∆ Á∂ √≥ Á≈ «È≈Á ’È Á≈ ÁØÙ
Ò≈ ’∂ Ó≈È Á∆ ËÓ’∆ «ÁºÂ∆Õ ¿∞È∑ª Á∆¡ª
«Ò÷ª ˘ DC √Ê≈¬∆ «Ò÷≈∆¡ª È∂ «¬º’ ’Ó∂‡∆
ω≈ ’∂ ¡Í‰≈ √Óºʉ «ÁºÂ≈Õ ÍzÂ
≥ ± ¿∞Ȫ∑ Á∂
’ÂÒ È∂ √≈¯ ’ «Áº  ≈ ‘À «’ ¡«‹‘∆¡ª
Ù’Â∆¡ª «’√∂ Ú∆ Â’ ˘ √Ófi‰ ‹ª Ó≥ȉ
Á∆ ’ج∆ ÓÈÙ≈ È‘∆∫ ÷Á∆¡ª, ¿∞È∑ª Á≈ ’Øfi≈
≈‘, √‘∆ ¡Ú≈˜ ˘ Â≈’ Á∂ ˜Ø Ï≥Á ’È≈
‘∆ ‘À, ‹Ø ¡‹Ø’∂ √Ó≈‹ «Ú⁄ «ÈßÁ‰ ÔØ◊ ‘ÀÕ
Â’Ù∆Ò √π√≈«¬‡∆ √z∆ ’≈ÒÏπ‹∆ Á∂ ’ÂÒ
Â∂ Áπ÷
º Á≈ «¬˜‘≈ ’Á∆ ‘ج∆, ¿∞Ȫ∑ Á∂ ’≈ÂÒª
˘ ÒºÌ ’∂ √÷ ÂØ∫ √÷ √˜≈ Á∂‰ Á∆ Ó≥◊
’Á∆ ‘ÀÕ «¬√ √≥√Ê≈ Ï≈∂ ‘Ø ‹≈‰’≈∆ Ò¬∆
√π√≈«¬‡∆ Á∂ ’Ø¡≈‚∆È∂‡ ‚≈ ÏÒ«‹≥Á √∂÷Ø∫
(I@E GHA AAIG) ‹ª √‘≈«¬’ ’Ø¡≈‚∆È∂‡
ȤºÂ ÏÁ∂Ù≈ (FDG BFG CCIG) È≈Ò √ßÍ’
’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ‘ÀÕ
[email protected]
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
¡’±Ï B@AE
32
√≈Ó≈‹ Á∆ ¿∞Í‹ Á«‘ÙÂ◊Á∆,
Á«‘ÙÂ◊Á∆ Á∆ ¿∞Í‹ «Î¿±‹∆ √≥’‡
«Íz√
≥ ∆ÍÒ ÏÒ’≈ «√≥ÿ Ï≈‹Ú≈
√≈Ó≈‹ Í«‘Òª ÒØ’ª ˘ Ò∞‡
º ÁÀ, ‹ÁØ∫
¿∞‘ ‹ª ¿∞Ȫ∑ Á∆ √’≈ ¡≈’∆ ‘Ø ‹ªÁ∆
‘À, «Î ’∞‡≈¿∞∫Á,À ¡Â∂ «Î «Î¿±‹∆¡ª
Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ Ò¬∆ ¡≈Í√ «Úº⁄ Ú≥‚∆¡ª
Í≈¿∞∫ÁÕÀ «’º„∆ Úº‚∆ «Ú‚≥ω≈ ‘ÀÕ Ó≈ÈÚÂ≈
Á∂ È≈Ó ‘∂· ‘∞‰ Ô»Í∆ Á∂Ùª √Ó∂ ¿∞µÂ∆
¡Ó∆’≈, ¡√‡∂Ò∆¡≈ Â∂ «È¿±‹Ò∆ÒÀ∫‚
Á∂, «Î¿±‹∆¡ª Á∂ ’؇∂ «ÈÙ⁄ ’È Á∂
⁄º’ ⁄ºÒ ‘∂ ‘ÈÕ «¬‘ ÚÂ≈≈ √∆∆¡È
ÒØ’ª Á∂ «Î¿±‹∆ √≥Â≈Í ˘ ÿ‡≈¿∞‰ Ò¬∆
⁄ºÒ «‘ÀÕ ¿∞‘∆ √≥Â≈Í «‹‘Û≈ Úº÷ Úº÷
ÓΩ«’¡ª ”Â∂ ¡¯◊≈«È√Â≈È, «¬≈’ Ú◊∂
Áπ È ∆¡ª Ì Á∂ ’¬∆ ‘Ø  Óπ Ò ’ª È∂
‘≥„≈«¬¡≈, ¡Â∂ ‘≈Ò∆ Ú∆ ‘≥„≈ ‘∂ ‘ÈÕ
√∆∆¡≈, «ÒÏ∆¡≈ Â∂ «ÒÏÈ≈È Ú◊∂ Á∂Ù
’ج∆ Â∆‘ ’∞ √≈Ò Í«‘Òª ÏÛ∂ ÷πÙ‘≈Ò
‘Ø«¬¡≈ ’Á∂ √ÈÕ √≈‚∂ ÒØ’ ¿∞µÊ∂ ÈΩ’∆
’È ‹ªÁ∂ ‘∞Á
≥ ∂ √ÈÕ ¡º‹ ‹ÓÈ∆, ◊∆√,
‘≥◊∆, ’ØÙ∆¡≈, ¡√‡∆¡≈, ¡≈«Á Á∂Ùª
Á∂ Áª ”Â∂ «¬‘ ÒØ’ «Î¿±‹∆ ω
¡≈√«¡ª Á∆ Ì∆÷ Ó≥◊ ‘∂ ‘ÈÕ ‹ÁØ∫
Á«‘ÙÂ◊Á∆ ÚºÒ∫Ø ÍÀÁ≈ ’∆Â∆ ÷≈È≈‹≥◊∆
ÓΩ Â∂ «‹‰√∆ √ØÙ‰, Ï∂‘∞ ÓÂ∆ Á∂ ¡º÷ª
√≈‘Ó‰∂ ‘∞Á
≥ ∂ Èß◊∂ È≈⁄ È⁄≈ ‘∆ ‘ØÚ,∂
‹∆¿∞‰≈ ÁπºÌ ‘Ø ‹ªÁÀÕ ÒØ’ª ÿª ÂØ∫
«È’Ò‰ Ò¬∆ Ó‹Ï» ‘Ø ◊¬∂ ‘ÈÕ È‘∆∫
ª ¡≈͉∂ ⁄πÒ
º ∂∑ ⁄Ω∫’,∂ ÿ-Ï≈ ¤º‚‰ ˘
’∆‘Á≈ «⁄ºÂ ’ÁÀÕ √∆∆¡≈ ª B@AA
ÂØ∫ ÒÀ’∂ «¬√ Á∆ Ó≈ fiºÒ «‘≈ ‘ÀÕ C Òº÷
ÂØ∫ ÚºË ÒØ’ Ó≈∂ ‹≈ ⁄π’
º ∂ ‘È ¡Â∂ A ’ØÛ
ÂØ∫ ÚºË ÒØ’ ÙÈ≈Ê∆ ω ÏÁ∂Ù∆ Ï≈‚ª,
’≥«‚¡≈Ò∆¡ª Â≈ª, ÍπÒª ”Â∂ ∞ˇ ‘∂
‘ÈÕ º«÷¡≈ ÎΩ‹ª ¿∞Ȫ∑ ”Â∂ Ï≥Á’
» ª √∂Ë∆
÷Û∑∆¡ª ‘ÈÕ ’¬∆ ª Í«‘Òª ‘∆ √ÓπÁ
≥ ∆
Í≈‰∆ «Úº⁄ ‘∆ Ó ıÍ ◊¬∂Õ Ô»Í∆ Á∂Ùª
È∂ ‘ºÁª ”Â∂ Әϻ ÍÀ∂∑ Ò≈ «ÁºÂ∂ ‘ÈÕ ∂Òª
Ø’ «ÁºÂ∆¡ª ◊¬∆¡ª ‘ÈÕ ¡º‹ √∆∆¡È
ÒØ’ Á«‘ÙÂ◊Áª Â∂ √’≈∆ ÎØ√ª Á∂
Ì∂Û ”⁄ Î√∂ ͬ∂ ‘ÈÕ ÷Ω¯˜Á≈ ÒØ’ª Ò¬∆
√Ì ÂØ∫ √Ω÷≈ Ô»Í∆ Á∂Ùª ÚºÒ ‹≈‰≈ ‘ÀÕ
È≈Ò∂ ÒØ’ ’«‘≥Á∂ ‘È «’ ¡º‹ Á≈ Ï‘∞Â≈
÷πÙ‘≈Ò Ô»Í «Í¤Ò∆¡ª √Á∆¡ª ÁΩ≈È
¿∞Ȫ∑ Á∆ ÁΩÒ ‘»fi
≥ ’∂ «Ò‹ªÁ≈ «‘≈ ‘ÀÕ
‘∞‰ Á∆ ¿∞È∑ª Á∆ Ó≥Á-‘≈Ò∆ Á∆ Ú∆
«˜≥ÓÚ
∂ ≈∆ ¿∞Ȫ∑ Á∆ ‘ÀÕ ÔØÍ∆ Á∂Ùª ”⁄ «¬‘
√Óº«√¡≈ «˜¡≈Á≈ ‘ÀÕ
BAÚ∆∫ √Á∆ Á∂ ¡≥ Ì «Úº ⁄ ‘∆
√∆∆¡È «Î¿±‹∆ Ó≈ÓÒ≈ «¬º’ Úº‚≈ ÓÈ∞÷
º ∆
√≥Â≈Í Ï‰ ÷ÒØÂÕÀ √Óº«√¡≈ √ØÙÒ Ó∆‚∆¬∂
”⁄ ‘ ؘ Í∂Ù ‘Ø ‘∆ ‘ÀÕ Ó»Ë∂ ͬ∂ ¬∂ÒÈ
’∞Á Ȫ¡ Á∂ C √≈Ò≈ Ϻ⁄∂ Á∆ Ò≈Ù «’√∂
Â∑≈ √ÓπÁ
≥ ∆ Ò«‘ª È≈Ò ’≥„∂ ”Â∂ ¡≈ Òº◊∆Õ
Ó≈«Ó’ ÎØ‡Ø Ó∆‚∆¬∂ ”⁄ ¡≈ ‘∆ ‘ÀÕ ˙Áª
Á∆ ‘∆ «‹ºÁª ’Á∆ Ú∆ÂÈ≈Ó ”Â∂ ¡Ó∆’∆
ÈÍ≈Ó Ï≥Ï Á∆ Ó≈ ‘∂· ¡≈¬∆ I √≈Ò≈
’∞Û∆ fi∞Ò√ ◊¬∆ √∆Õ ¡º◊ È≈Ò ’ÍÛ∂
√Û ◊¬∂ Õ ¿∞ √ Á∆ Èß ◊ ∂ ËÛ ⁄∆’Á∆,
«⁄⁄Ò≈¿∞∫Á∆ Á∆ ÎØ‡Ø ÁπÈ∆¡ª È∂ Ú∂÷∆ √∆Õ
(¿∞‘ ‘∞‰ ’ÀÈ‚
∂ ≈ ”⁄ «Î¿±‹∆ ω ‡Øª‡Ø
«Ú÷∂ √Ê≈Í ‘ÀÕ ’ÀÈ‚
∂ ≈ È∂ ¿∞√ ˘ ¡º‹
’ºÒ∑ Ô»È√
À ’Ø «Úº⁄ ÙªÂ∆ Á≈ Á»Â Ê≈«Í¡≈
‘Ø«¬¡ÀÕ) ¿∞√ ÎØ‡Ø È∂ ÁπÈ∆¡ª ”⁄ «‘Ò’≈
Ó⁄≈ «ÁºÂ≈Õ ÙÓ Â∂ «ÈÓØÙ∆ Á∂ Ó≈∂
¡Ó∆’≈ ˘ Ï≥Ï≈∆ Ï≥Á ’È∆ ͬ∆Õ ¡≈«÷
¡Ó∆’Ȫ ˘ Ú∆ÂÈ≈Ó Á∆ ≈‹Ë≈È∆
√À◊È
Ø Á∂ «¬º’ ÁØ ¤ºÂ∂ ÿ ÂØ∫ ‘ÀÒ∆’≈͇
≈‘∆∫ ̺‹«Á¡ª ˘ ÁπÈ∆¡ª È∂ Ú∂«÷¡≈Õ
˙Ú∂∫ ‘∆ «‹Ú∂∫ ¡Ó∆’≈ ˘ ¡≈͉∂ ‹ÈÂ’
ÁÏ≈¡ ‘∂· ¡Î◊≈«È√Â≈È, «¬≈’ ”⁄Ø∫
ÎΩ‹ª ’º„‰∆¡ª ͬ∆¡ª ‘ÈÕ
Ï‘∞Â≈ Á» È≈ ‹≈¬∆¬∂Õ ˜≈ «Í¤Ò∆
√Á∆ Á∂ ⁄≈Ò∑∆«Ú¡ª ”Â∂ ‘∆ fi≈ Ó≈ØÕ ≥◊∆∫
Ú√Á∂ Òº÷ª Ï∂’√»ª Á∂ ÷»È È≈Ò ‘ØÒ∆ ÷∂‚∆
◊¬∆, ‹≈«¬Á≈Áª Â∂ ¡√Óª Ò∞º‡∆¡ª
◊¬∆¡ªÕ AIDG Á∆ Ú≥‚ Ú∂Ò∂ Á≈ ’«‘
¡√∆∫ Ú∂«÷¡≈ ‘∆ È‘∆∫, ¡≈͉∂ «Í≥«‚¡ª
”Â∂ ‘≥„≈«¬¡ÀÕ Í≥‹≈Ï Á∆ Ú≥‚ Ú∂Ò∂ ‘ºÁª Â∂
ÏÀ·∂ ¡º‹ Á∂ ÙÈ≈Ê∆¡ª Úª◊ Í≥‹≈Ï∆
Ú∆ ’Á∆ ‘∞√È
À ∆Ú≈Ò≈, Ú≈‘◊≈ Ï≈‚ ¡Â∂
‚∂≈ Ï≈Ï≈ È≈È’ È∂Û∂ ≈Ú∆ Á∂ ¡≈ Í≈
‹ªÁ∂ ’≈¯«Ò¡ª Á∂ «‘º√≈ ω∂ √∆Õ ¡≥◊∂˜
√≈Ó≈‹ Ì≈ ˘ ¡≈˜≈Á∆ Á∂‰ Ú∂Ò∂ «¬√
˘ «Î’» Ò∆‘ª ”Â∂ ÙÀÂ≈È∆ Ú≥‚ ’’∂
«È’«Ò¡≈ √∆Õ ¡≈˜≈Á Ì≈ Á∂ ÈÚ∂∫
‘≈’Ó ¿∞µ⁄ ¡≈‘∞«Á¡ª Á∆¡ª √Ω∫‘ª ⁄π’
º ‰
”⁄ Òº◊∂ ‘∂, Á»‹∂ Í≈√∂ Ï∂√‘≈≈ ÒØ’
¡º◊˜È∆, Ò∞‡
º , Ó≈-Ë≈Û Â∂ ÏÒ≈Â’≈ª
Á∂ «Ù’≈ ‘∞Á
≥ ∂ ‘∂Õ «’√∂ È∂ Á∂Ù Á∆ ¡ÓÈ
(Ï≈’∆ √¯≈ B@ ”Â∂)