Transcript Dyslexie, onze aanpak - Rudolf Steiner College

Dyslexie,
onze aanpak
Screening
Begeleiding
Faciliteiten
Inleiding
Inhoudsopgave
Inleiding
Wat is dyslexie?
Beeld van dyslexie
Ontdekken en vaststellen van dyslexie
Screening in de 7e klas
Dyslexiepas
Dyslexiecoach
Remedial teaching
Begeleiding en ondersteuning door ouders
Wondermiddelen
Groepen en instanties
Literatuur
Digitale hulpmiddelen
3
3
3
3
5
5
5
6
6
6
7
7
7
Dyslexie kan voor een leerling een belemmering zijn om het onderwijs te volgen dat
past bij zijn of haar intellectuele vermogens. Het kan een probleem zijn dat doorwerkt
in het welbevinden en het functioneren van de leerling. Daarom is het belangrijk dat
leerlingen met dyslexie tijdig worden herkend en goed worden begeleid.
Vanuit het zorgadviesteam zijn de zorgcoördinator, de dyslexiecoach en de remedial
teacher betrokken bij de begeleiding van leerlingen met dyslexie.
Wat is dyslexie?
De Stichting Dyslexie Nederland heeft de volgende definitie opgesteld:
Dyslexie is een stoornis die gekenmerkt wordt door een hardnekkig probleem met het aanleren
en het accuraat en/of vlot toepassen van het lezen en/of spellen op woordniveau. Het is een
complexe stoornis, die er bij elke leerling anders uitziet en in verschillende zwaarte voorkomt.
De precieze oorzaak van dyslexie is nog niet duidelijk; er wordt nog steeds veel onderzoek naar gedaan. Wel is bekend dat dyslexie een stoornis in de hersenen is. Onderzoek
heeft aangetoond dat de twee hersenhelften niet goed samenwerken. Ook staat vast dat
erfelijkheid een grote rol speelt
Dyslexie gaat niet over, het hoort je hele leven bij je. Het goede nieuws is dat door
gericht oefenen een maximaal niveau van lees- en spellingsvaardigheid kan worden
bereikt. Ook kan de leerling dyslexie te compenseren met andere kwaliteiten en door
bepaalde strategieën in te zetten.
De term dyslexie wordt te pas en te onpas gebruikt bij allerlei problemen. Pas als de
stoornis officieel is gediagnosticeerd, kan het kind worden beschouwd als een leerling
met dyslexie.
Beeld van dyslexie
Op de basisschool kunnen kinderen met dyslexie de volgende kenmerken vertonen:
o moeite met leren lezen en schrijven
o komt veel later dan andere leerlingen uit het AVI-leesniveau
o heeft een hekel aan lezen
o werkt rommelig
o heeft een slecht leesbaar handschrift
o maakt vreemde spellingfouten
o heeft moeite met het onthouden van woordjes, tafels, jaartallen, dagen van de week
o heeft moeite met onderscheiden van hoofd- en bijzaken
Ontdekken en vaststellen van dyslexie
Dyslexie is vaak al officieel op de basisschool vastgesteld. De ouders beschikken dan
over een dyslexieverklaring, afgegeven door een gz-psycholoog. Het is belangrijk dat
ouders dit al op het aanmeldingsformulier vermelden. Ook het bijbehorende onderzoeksrapport moet dan worden overlegd.
Het komt voor dat dyslexie pas bij ons op school wordt vastgesteld. Hiervoor zijn verschillende oorzaken:
o het lezen en/of spellen was al een probleem op de basisschool, maar werd niet als
zodanig gesignaleerd
2
Rudolf Steiner College
Rotterdam
Dyslexie Screening Begeleiding Faciliteiten
3
o op de basisschool kon de leerling de problemen met lezen en spellen goed compenseren, bijvoorbeeld door intelligentie
o de leerling moet meerdere talen leren
o de leerling moet veel tekst zelfstandig verwerken
o de leerling moet meer onder tijdsdruk presteren
Leerlingen met dyslexie kunnen moeite hebben met de volgende zaken:
o even iets snel doorlezen
o hardop voorlezen in de klas
o snel combineren en associëren. Wat de leerling weet, komt niet snel naar boven.
o leren van Franse, Duitse en Engelse woordjes
o twee taken tegelijk uitvoeren, bijv. luisteren en schrijven, aantekeningen maken
tijdens de les
o waarnemen van kleine verschillen in antwoorden bij multiple choice vragen
o huiswerk opschrijven in de agenda
o planmatig werken, bijvoorbeeld wat betreft huiswerk, afspraken en repetities
o lezen van lange teksten in de schoolboeken, bijv. bij geschiedenis. Ook bij wiskunde
wordt een beroep gedaan op taalvaardigheden.
Door de problemen kan een leerling zich onprettig gaan voelen, gaan twijfelen aan zichzelf en onzeker worden. De motivatie om te leren neemt af. Gevoelens van faalangst
kunnen ontstaan doordat de leerling teveel spanning ervaart bij leesbeurten en presteren onder tijdsdruk.
Door tijds- en werkdruk kan ook een verandering in de werkhouding ontstaan: de leerling gaat ongestructureerd en onverzorgd werken, maakt onvoldoende gebruik van leesstrategieën en toont minder doorzettingsvermogen.
Screening in de 7e klas
(=1e jaar voortgezet onderwijs)
Wij willen er zeker van zijn dat we alle leerlingen met dyslexie tijdig in beeld hebben.
Daarom worden alle leerlingen van het 7e leerjaar gescreend op dyslexie volgens het landelijk vastgesteld Protocol Dyslexie Voortgezet Onderwijs. De screening signaleert
mogelijke lees- en spellingproblemen, het betreft géén dyslexieonderzoek.
De screening houdt het volgende in:
o Aan het begin van het schooljaar (september/oktober) worden klassikaal twee signaleringstoetsen afgenomen: een zinnendictee en een leestekst.
o Leerlingen die al een dyslexieverklaring hebben, doen mee aan de screening, zodat de
school een beeld krijgt van hun taalvaardigheden.
o Leerlingen die de toetsen met onvoldoende resultaat maken, kunnen in 12 bijeenkomsten remedial teaching krijgen in een groepje van maximaal 5 leerlingen. Deze
lessen worden in schooltijd gegeven door een remedial teacher. Hiervoor wordt van
de ouders een bijdrage gevraagd.
o Na deze groepsgewijze begeleiding maakt de leerling opnieuw een lees- en/of spellingtoets.
o Als er nog steeds aanzienlijke achterstand is bij het lezen en/of spellen, kan er sprake
zijn van een hardnekkig probleem. Aan de ouders wordt geadviseerd om hun kind te
laten onderzoeken op dyslexie.
o Indien de ouders dit advies opvolgen, neemt een extern onderzoeksbureau in mei of
juni het dyslexieonderzoek af. De kosten van het onderzoek zijn voor rekening van
de ouders. Het resultaat van dit onderzoek kan zijn dat er dyslexie wordt vastgesteld
bij de leerling. De leerling ontvangt een officiële dyslexieverklaring.
Faciliteiten
Als er een dyslexieverklaring is afgegeven, heeft een leerling in de lessen recht op bepaalde faciliteiten.
Ook bij het afleggen van schoolexamens en het centraal schriftelijk examen geeft de dyslexieverklaring recht op faciliteiten, zoals tijdverlenging en grootschrift.
Het is van groot belang dat deze faciliteiten tijdig worden aangevraagd. Ouders en leerlingen met dyslexie worden hierover te zijner tijd geïnformeerd door de dyslexiecoach.
Dyslexiepas
Leerlingen met een dyslexieverklaring krijgen een dyslexiepas, die hen in de lessen recht
geeft op compenserende en ondersteunende faciliteiten. Met deze pas kan de leerling de
leerkrachten tonen dat hij of zij recht heeft op faciliteiten.
Voor de 7e en de 8e klas is er een algemene dyslexiepas die gelijk is voor alle leerlingen
met een dyslexieverklaring.
In de 9e klas krijgt de leerling een individuele pas met daarop vermeld de faciliteiten die
voor hem of haar gelden.
Dyslexiecoach
De dyslexiecoach behartigt tijdens de gehele schoolloopbaan de belangen van de leerling en leert hem of haar hoe je zoveel mogelijk je eigen problemen kunt oplossen.
4
Rudolf Steiner College
Rotterdam
Dyslexie Screening Begeleiding Faciliteiten
5
Dyslexie blijft nu eenmaal het hele leven bestaan. Het is belangrijk dat de leerling vaardig wordt in het omgaan met die problemen.
De dyslexiecoach maakt de leerling attent op software die voor leerlingen met dyslexie
is ontwikkeld.
Remedial teaching
Soms hebben leerlingen met dyslexie nog een tijdje remedial teaching nodig. Het gaat
vaak om ondersteuning en compensatie van verschillende taalvaardigheden, bijv. lezen
en luisteren. Het leren omgaan met de dyslexie staat centraal.
Er wordt van de ouders een bijdrage in de kosten gevraagd.
Begeleiding en ondersteuning door ouders
Wanneer blijkt dat hun kind dyslexie heeft, vallen voor de ouders vaak een aantal
puzzelstukjes op hun plaats.
Hoe kunt u uw kind het best begeleiden en ondersteunen?
o Accepteer dat uw kind dyslexie heeft.
o Zorg ervoor dat uw kind zich niet teveel identificeert met de dyslexie. Zeg dus liever:
‘Je hebt dyslexie” dan: ‘Jij bent dyslectisch’.
o Neem het probleem serieus én relativeer het ook. Er valt goed mee te leven, gerichte
inspanning wordt beloond. En dankzij de inspanning om de problemen te overwinnen, ontwikkelen de leerlingen ook bepaalde kwaliteiten.
o Beloon de inzet.
o Help uw kind te accepteren dat bepaalde dingen moeilijk zullen blijven, ondanks
extra inspanning.
o Help uw kind bij het plannen van huiswerk en toetsen.
o Zorg ervoor dat uw kind digitale hulpmiddelen gebruikt, zoals speciale software die
is ontwikkeld.
o Ga er ontspannen mee om. Let erop dat er thuis geen verlengde schooldag is.
o Zorg voor gezonde ontspanning.
‘Wondermiddeltjes’ bestaan niet
Dyslexie is niet te genezen. Toch zijn er verschillende “wondermiddeltjes” op de markt
gebracht, waarvan tot op heden de effectiviteit niet is bewezen. Om enkele te noemen:
o Motorische en senso-motorische therapie (oog-hand-coördinatie)
o Training van de ogen met hulp van speciale brillen, zoals de prismabril, de Van
Gemert-therapie en gekleurde brillenglazen.
o Gebruik van medicijnen, o.a. tabletten tegen reisziekte, anti-histaminica, tabletten
om evenwichtsstoornissen te verhelpen, kalmeringstabletten of juist activerende middelen.
o Diëten: het gebruik van bepaalde voedingssupplementen of het slikken van middeltjes zoals visolie
Groepen en instanties
Steunpunt dyslexie voor ouders:
www.steunpuntdyslexie.nl
Federatie Nederlandse Blindenbibliotheken
www.fnb.nl
Nederlandse Luister- en Braillebibliotheken
www.nlbb.nl
Belangengroep: Vereniging Balans Bilthoven
Helpdesk 030-2255051
www.balansdigitaal.nl
Literatuur
Brochure van de Stichting Dysl exie Nederla nd
Dyslexie: Classificatie, Diagnose en Dyslexieverklaring
aan te vragen bij de Stichting Dyslexie Nederland, Postbus 93, 3720 AB Bilthoven
Dys lexie een complex taalprobleem, Tom Braams
Begeleiding lees- en spellingproblemen
ISBN 90-5352-719-3
Omgaan met dysl exie, J. Loonstra en F. Schalkwijk.
Sociale en emotionele aspecten van dyslexie.
ISBN 90-5350-308-9
Dus toch... dyslexie, Arga Paternotte
ISBN 90-8003-166-6
Dys lexie in de brugkla s, Henk van Goor
ISBN 90-5574-320-8
Digitale hulpmiddelen
Veel methodes hebben remediërende software voor leerlingen met dyslexie, via Internet
of een Cd-rom bij de methode.
Bijvoorbeeld: Remedioom
Dyslexie wordt niet verholpen door bovenstaande ‘remedies’.
Spel lingcontrol e (via Word van Windows)
Teach 2000, www.teach2000.nl; gratis; voor het leren van woordjes vreemde talen
6
Rudolf Steiner College
Rotterdam
Dyslexie Screening Begeleiding Faciliteiten
7
Overhoorjezelf, met uitspraak, www.overhoorjezelf.nl; kopen
Digita le woordenboeken:
On-line woordenboeken; gratis
www.vandale.nl; kopen
readingpen, www.lexima.nl; kopen
Woordvoorspel lers tijdens het typen:
Letmetype, www.clasohm.com/lmt.en; gratis
Sprint Plus, www.lexima.nl;
Auditieve ondersteuning (gesproken boek)
Voor het beluisteren van een gesproken boek is een Daisy-speler nodig. Dit apparaat is
verkrijgbaar in de handel.
Alle gesproken studieboeken zijn aan te vragen via de Federatie Nederlandse
Blindenbibliotheken, www.nlbb.nl
Men kan ook gebruik maken van de gratis te downloaden Daisy- software,
www.daisy.org
Spraakherkenn ing (praten tegen je computer):
- www.spraakherkenning.pagina.nl; gratis
- www.lexima.nl; kopen
Programma mindmap
Voor het overzichtelijk structureren van informatie is het handig om een mindmap te
maken in plaats van een samenvatting.
Je kunt zelf een mindmap maken of een programma kopen, www.lexima.nl
Kurzweil3000
Op het gebied van lezen, schrijven en studeren is er een compleet programma, dat wel
wat prijzig is, maar waar middenbouwleerlingen en zelfs leerlingen uit hogere leerjaren
baat bij hebben. Dit is het programma Kurzweil3000, www.lexima.nl
8
Rudolf Steiner College
Rotterdam