Transcript 1. Beschrijving 2. Belangrijkste risico`s en

Preventiefiche
Gevaarlijke stoffen - ademhalingsbescherming
1. Beschrijving
Bij het uitvoeren van bouwwerken kunnen de werknemers blootgesteld worden aan gevaarlijke
stoffen onder vorm van zeer fijne deeltjes die gemakkelijk ingeademd kunnen worden. Hierdoor
kunnen gevaarlijke stoffen diep in het lichaam indringen waardoor ze de gezondheid zeer ernstig
kunnen schaden
2. Belangrijkste risico's en oorsprong
Bij gebrek aan kennis worden dikwijls foute preventiemaatregelen gekozen, die niet aangepast
zijn aan de aard van de stof, de hoeveelheid of aan de deeltjesgrootte.
Het type bescherming (collectief of individueel) moet op de juiste basis bepaald worden.
Er moet rekening gehouden worden met:

De aard van de gevaarlijke stof en grootte van de stofdeeltjes

De hoeveelheid of concentratie

De duur van de blootstelling
Een STOFMASKER biedt geen bescherming tegen schadelijke GASSEN
3. Wetgeving
Er bestaat geen eenvoudige en eenduidige wetgeving in dit verband. Elke situatie moet apart
beoordeeld worden in functie van het type stof, de concentratie van deze stof en de duur van de
blootstelling.
REACH legt de verplichting op om de nodige veiligheidsinformatie ter beschikking te stellen van
de gebruiker. Deze informatie kan op het etiket vermeld worden of indien er meer uitgebreide
informatie nodig is, kan ze op een veiligheidsinformatieblad verzameld worden. Deze Europese
verordening is door het KB van 28.05.2008 omgezet in Belgische wetgeving.
Het KB van 19.05.2009 schrijft voor dat alle werknemers die blootgesteld worden aan gevaarlijke
stoffen op een degelijke manier beschermd moeten worden. Door het invoeren van
grenswaarden kan de blootstelling van werknemers aan gevaarlijke stoffen beperkt worden.
Deze grenswaarden zijn gebaseerd op de aard van de stof en de gevolgen voor de gezondheid en
houden ook meestal rekening met de manier waarop de stof in het lichaam kan doordringen.
De beschermingsgraad van de PBM voor ademhalingsbescherming wordt gegeven door
volgende classificatie: FFP1, FFP2 en FFP3
De classificatie voor filters (stofzuigers) is gebaseerd op het filtrerend vermogen en is ingedeeld
in L, M en H.
Navb-cnac Constructiv streeft steeds naar betrouwbaarheid van de gepubliceerde informatie, rekening houdend met de huidige stand van de regelgeving en de techniek. De
organisatie kan echter niet aansprakelijk worden gesteld voor de gepubliceerde informatie. De raadgevingen in deze preventiefiche ontslaan de lezer niet van de verplichting om de
geldende regelgeving na te leven. De reproductie van teksten en illustraties is toegestaan mits de uitdrukkelijke toestemming van navb-cnac Constructiv en duidelijke bronvermelding.
Preventiefiche P0 0 4 -v0 2 1 2 -0 1 -2 0 1 6
1/ 4
navb-cnac Constructiv
Het preventie-I nstituut van de bouw
Koningsstraat 132/ 4, 1000 Brussel ● constructiv.be
[email protected] ● T + 32 2 552 05 00 ● F + 32 2 552 05 05
4. Preventiemaatregelen
Te onderzoeken bij het organiseren van de werken
Bij blootstelling aan stof moet nagegaan worden op welke manier deze in het lichaam kunnen
binnendringen en op welke manier dit beperkt kan worden. Bij stof zal dit meestal gebeuren
door inademen en moet de bescherming gebeuren via een ademhalingsbescherming.
 Om stofdeeltjes als ‘inadembaar’ de klasseren wordt meestal de maat van 4µ (PM4)
toegepast, terwijl de stofdeeltjes tot 10 µ (PM10) maar doordringen tot in de neus en de
keel (larynx). Hun effect op de gezondheid zal dan ook zeer verschillend zijn.
 De duur van de blootstelling moet in aanmerking genomen worden om het risico voor de
werknemer te bepalen. Hierbij wordt dikwijls uit het oog verloren dat zeer fijn stof (< 4µ)
veel langer in de lucht blijft rondzweven en dat dus de blootstelling veel langer duurt dan de
activiteit die het stof veroorzaakt. Voorbeeld: het doorzagen van een meubelplaat duurt 1
minuut, maar het fijnste en meest gevaarlijke stof blijft nog 3 tot 4 uur rondzweven.
Een combinatie van stofafzuiging en persoonlijke ademhalingsbescherming blijft dus
meestal aangewezen.
Voorbeeld 1 Kwartsstof:



Blootstelling aan kwartsstof kan leiden tot silicose en tot een verhoogd risico op longkankers
als deze stofdeeltjes doordringen tot in de longen. Met andere woorden: de stoffractie < 4µ
is zeer gevaarlijk. Vandaar dat in de campagne van het NAVB meestal wordt voorgesteld om
stofzuigers met een filter van klasse H te gebruiken.
Afhankelijk van de uit te voeren werken zal de hoeveelheid en de samenstelling van het stof
verschillen. Vb Bij afbraakwerken komt veel stof vrij maar dit zijn overwegend grovere
deeltjes terwijl bij slijpwerken of polierwerken overwegend fijne deeltjes vrijkomen.
De keuze van de stofzuiger moet dan ook aangepast zijn: voldoende capaciteit met de meest
aangewezen filter. Het gebruiken van een lichtere stofzuiger in combinatie met een
stofmasker kan soms een handiger oplossing zijn terwijl ze dezelfde bescherming biedt.
Vergelijkbare stoffen zijn: alle poedervormige bouwstoffen die steenachtige materialen als
grondstof gebruiken, zoals cement, kalk of gips, …
Voorbeeld 2 Houtstof:


Dit leidt enerzijds tot longkankers (stoffracties < 4 µ) en anderzijds tot neus- en keelkankers
(fracties < 10µ). Deze risico’s zijn meer uitgesproken met de huidige beschikbare
houtmaterialen (behandeld tegen vocht, schimmel, insecten / gelijmde platen / beklede
platen …). Op basis van de aard van de gevaarlijke stoffen (houtharsen, insecticide,
fungicide, lijm, melamine, laminaat …) kunnen grenswaarden voor de blootstelling bepaald
worden. Deze gegevens zijn zelden ter beschikking op een bouwwerf en zijn ook moeilijk
toepasbaar. Het meest aangewezen is om hier uit te gaan van een ‘worst case scenario’ en
de grenswaarde van de meest gevaarlijke stof of stoffen als criterium te gebruiken.
Afhankelijk van de uitgevoerde werken (zagen, boren, frezen …) en de hardheid van het hout
of houtmateriaal, zal de grootte van de stofdeeltjes verschillen en zal een aangepaste
stofzuiger (capaciteit en klasse filter) moeten gekozen worden.
Vergelijkbare stoffen zijn alle bouwmaterialen die plantaardige materialen als grondstof
gebruiken, zoals hardboard, papier, karton …
Navb-cnac Constructiv streeft steeds naar betrouwbaarheid van de gepubliceerde informatie, rekening houdend met de huidige stand van de regelgeving en de techniek. De
organisatie kan echter niet aansprakelijk worden gesteld voor de gepubliceerde informatie. De raadgevingen in deze preventiefiche ontslaan de lezer niet van de verplichting om de
geldende regelgeving na te leven. De reproductie van teksten en illustraties is toegestaan mits de uitdrukkelijke toestemming van navb-cnac Constructiv en duidelijke bronvermelding.
Preventiefiche P0 0 4 -v0 2 1 2 -0 1 -2 0 1 6
2/ 4
navb-cnac Constructiv
Het preventie-I nstituut van de bouw
Koningsstraat 132/ 4, 1000 Brussel ● constructiv.be
[email protected] ● T + 32 2 552 05 00 ● F + 32 2 552 05 05
Voorbeeld 3 Isolatiematerialen en kunststoffen:


Deze stoffen komen meestal vrij onder vorm van uitwasemingsgassen of onder vorm van
zeer fijne deeltjes bij het snijden en bewerken van de isolatieplaten. Die fijne stofdeeltjes
kunnen ingeademd worden, waardoor de schadelijke stoffen gemakkelijk in het bloed
worden opgenomen. Ook contact met de huid kan leiden tot irritatie en huidaandoeningen.
De inademing van deze stoffen leidt meestal tot allergiën en longaandoeningen zoals astma.
Vergelijkbare stoffen zijn alle bouwmaterialen die petroleum of aardolie als grondstof gebruiken,
zoals plastiek, epoxy, polyester …
Voorbeeld 4 Biologische verontreinigingen:


Stofvorming met biologische gevaren is meestal een gevolg van de vroegere aanwezigheid
van dieren en wordt veroorzaakt door het verpulveren van uitgedroogde restanten van deze
dieren (kadavers) of van hun uitwerpselen (vb duivenmest op zolders …).
Die fijne stofdeeltjes kunnen ingeademd of ingeslikt worden, waardoor ze allerlei infecties
kunnen veroorzaken ofwel door opname in het bloed in de longen ofwel door de opname via
de spijsvertering. Ook contact met de huid of opname via kleine verwondingen kan tot
infecties leiden.
De geschikte PBM dragen op de werf
Algemeen:



Veiligheidsschoenen (norm EN 345).
Beschermende handschoenen die weerstand bieden tegen mechanische schokken en
schuren (norm EN 388).
Een beschermingshelm (norm EN 397).
Bescherming tegen stof:


Aangepast stofmasker of individuele ademhalingsbescherming (volgelaatsmasker met of
zonder autonome luchttoevoer)
Sluitende kledij, handschoenen …
Praktische aanbevelingen voor de gebruiker
Onderhoud van de PBM:
Onderhoud uw PBM regelmatig en berg ze op na gebruik.
Onderhoud van de kledij:
Bij werken waarbij veel stof wordt geproduceerd kan de kledij sterk vervuild zijn met fijn stof. Bij
het uittrekken van deze kledij moet er over gewaakt worden dat de verspreiding van stof wordt
beperkt.
Werknemers die sterk vervuilde kledij dragen, moet de toegang tot de refter of eetruimte
ontzegd worden. Werknemers, die in contact komen met schadelijke stoffen, moeten voldoende
hygiëne in acht nemen vooraleer ze eten of drinken.
In de cao is een afwijking opgenomen, die stelt dat in overleg met de arbeidsgeneesheer, de
werknemer de toelating kan krijgen om zelf het onderhoud van zijn werkkledij te doen en
hiervoor een vergoeding kan krijgen. Deze afwijking mag NIET toegestaan worden als de kledij
vervuild is met gevaarlijk stoffen. Het onderhoud van vervuilde werkkledij moet toevertrouwd
worden aan een gespecialiseerde firma. Het gebruik van wegwerpkledij kan een beter alternatief
vormen.
Navb-cnac Constructiv streeft steeds naar betrouwbaarheid van de gepubliceerde informatie, rekening houdend met de huidige stand van de regelgeving en de techniek. De
organisatie kan echter niet aansprakelijk worden gesteld voor de gepubliceerde informatie. De raadgevingen in deze preventiefiche ontslaan de lezer niet van de verplichting om de
geldende regelgeving na te leven. De reproductie van teksten en illustraties is toegestaan mits de uitdrukkelijke toestemming van navb-cnac Constructiv en duidelijke bronvermelding.
Preventiefiche P0 0 4 -v0 2 1 2 -0 1 -2 0 1 6
3/ 4
navb-cnac Constructiv
Het preventie-I nstituut van de bouw
Koningsstraat 132/ 4, 1000 Brussel ● constructiv.be
[email protected] ● T + 32 2 552 05 00 ● F + 32 2 552 05 05
Keuze van de beschermingsmiddelen
Bij de aankoop van een stofzuiger moet er op gelet worden dat deze ook flexibel ingezet kan
worden. Naast voldoende lange darmen moeten ook aangepaste koppelstukken beschikbaar zijn
zodat de stofzuiger voor meerdere gereedschappen kan gebruikt worden.
Als enkel een grote onhandelbare stofzuiger ter beschikking is, is de kans reëel dat deze niet zal
verplaatst worden bij het uitvoeren van kleinere werkjes, waarbij ook schadelijk stof vrijkomt.
Een combinatie van stofmasker en stofzuiger zal in veel gevallen een betere bescherming bieden
dan het gebruik van een meer perfomante stofzuiger. Let ook op bij het gebruik van stofzuigers
die bediend worden via het elektrisch gereedschap. Het zaagblad of de slijpschijf blijven nog een
tijd doordraaien en doen verder stof opwaaien terwijl de stofzuiger al gestopt is.
Onderhoud van de uitrusting
Het onderhouden (verwijderen of vervangen van de stofopvangzak en het kuisen van de filters)
moet volgens de instructies van de constructeur of leverancier en op een goed geventileerde
plaats gebeuren. Het dragen van een aangepaste ademhalingsbescherming is noodzakelijk
tijdens het onderhoud.
Conclusie:

Elke stof die ingeademd kan worden, vertoont wel het ene of de andere schadelijke gevolg.
Inademen van stof = gevaarlijk



Elke situatie vraagt een aangepaste oplossing, want er bestaan geen eenduidige
allesomvattende regels en er is ook geen unieke oplossing. Er zal steeds moeten gekozen
worden op basis van ‘de meest voorkomende’ activiteit en de ‘meest voorkomende’
gevaarlijke stoffen.
Naast de klasse van de filter is ook de capaciteit, het gewicht en de grootte van de stofzuiger
van belangrijk voor het feit of hij al dan niet gebruikt zal worden op de werf.
Naast de beschermingsfactor van het stofmasker moet bij de keuze van het PBM ook
rekening gehouden worden met de gebruiksduur, het ademhalingsconfort en de eventuele
bescherming van de ogen en het gelaat.
Houd uw longen stofvrij, zet uw stofmasker op.
Navb-cnac Constructiv streeft steeds naar betrouwbaarheid van de gepubliceerde informatie, rekening houdend met de huidige stand van de regelgeving en de techniek. De
organisatie kan echter niet aansprakelijk worden gesteld voor de gepubliceerde informatie. De raadgevingen in deze preventiefiche ontslaan de lezer niet van de verplichting om de
geldende regelgeving na te leven. De reproductie van teksten en illustraties is toegestaan mits de uitdrukkelijke toestemming van navb-cnac Constructiv en duidelijke bronvermelding.
Preventiefiche P0 0 4 -v0 2 1 2 -0 1 -2 0 1 6
4/ 4
navb-cnac Constructiv
Het preventie-I nstituut van de bouw
Koningsstraat 132/ 4, 1000 Brussel ● constructiv.be
[email protected] ● T + 32 2 552 05 00 ● F + 32 2 552 05 05