Transcript iCare 1ste uitgave 2015-2016 - CLB Genk

Informatieve nieuwsbrief voor onderwijsprofessionals | Scholengroep 14
Informatieve nieuwsbrief voor onderwijsprofessionals | Scholengroep 14
Een uitgave van GO! CLB Genk-Maasland en Scholengroep 14
Weg naar As 199a | 3600 Genk
Halmstraat 12 | 3600 Genk
INHOUD
Inhoud ..................................................................................................................................................... 1
Voorwoord .............................................................................................................................................. 2
1
Gezondheidsbeleid Op School (GOS). ............................................................................................. 3
1.1
2
Ditjes en datjes. ....................................................................................................................... 3
Orthotheek ...................................................................................................................................... 7
2.1
Nieuwe materialen orthotheek GOS-thema. ........................................................................... 8
3
Zo zoet! ............................................................................................................................................ 9
4
Reactie op actieplan “samen tegen schooluitval”......................................................................... 11
5
M-decreet in praktijk ..................................................................................................................... 14
6
Redactie ......................................................................................................................................... 18
7
Spelletjestijd! ................................................................................................................................. 19
Na elk hoofditem, vind je “terug naar inhoud”. Wijs “inhoud” aan en klik. Zo spring je terug naar de
inhoudsopgave.
iCare | december 2015
1
Informatieve nieuwsbrief voor onderwijsprofessionals | Scholengroep 14
VOORWOORD
Welkom beste iCare-lezer,
De kerstvakantie nadert met rasse schreden. Daarmee komt ook de nieuwjaarsperiode dichterbij.
Steevast een periode waarin we meestal terugblikken naar wat er allemaal gerealiseerd werd, maar
zeker zo belangrijk een periode waarin we vooruitkijken en nadenken over wat we het komende jaar
willen bereiken.
Terugblikkend op het verleden…
In 2012 stelden we voor de eerste keer de iCare aan u voor: een elektronische nieuwsbrief met een
overzicht van de actuele schooloverstijgende pedagogische werking in scholengroep 14, een planning
van vormingen, van de zorgforums, van projecten binnen SGR14 en externe initiatieven die daarbij
aansluiten en een bondige toelichting van relevante materialen die je kan lenen uit de CLBortotheek.
Zijn we in bovenstaande opzet geslaagd? Dat horen we graag van jullie. We nodigen jullie dan ook uit
om de bevraging1 in te vullen die jullie met deze iCare gemaild krijgen. Met jullie feedback kunnen
we dan rekening houden om de komende edities te verbeteren.
Vooruitblikken op de toekomst…
Eind oktober namen de directies van scholengroep 14 en leden van de Raad van Bestuur deel aan de
directie tweedaagse. Gedurende twee dagen werden ze ondergedompeld in de nieuwe visie van de
scholengroep: leerbereidheid en motivatie verhogen door te werken aan drie psychologische
basisbehoeften: autonomie, verbondenheid en competentie. Het artikel over schooluitval in deze
iCare geeft weer hoe deze basisbehoeften cruciale voedingsstoffen zijn voor de groei van elke
persoon.
Verder in deze iCare vinden we een artikel dat ons misschien iets meer dan anders tijdens de
komende feestperiode doet nadenken over de consumptie van suiker. Ben je op zoek naar ideeën,
informatie of vormingen rond het thema gezondheid? Lees dan zeker de ditjes en datjes in deze
uitgave.
En last but not least vindt u een artikel over de uitvoering van
het M-decreet in de praktijk en de toepassing van STICORDImaatregelen.
Rest ons nog als redactie van de iCare jullie hele fijne
eindejaarsfeesten te wensen met quality-time met het gezin,
familie, vrienden, … en met vele mooie dromen om van 2016
een gemotiveerd jaar te maken met oog voor autonomie,
verbondenheid en competentie…
1
De link naar de bevraging: http://www.enquetemaken.be/toonenquete.php?id=259566
iCare | december 2015
2
Informatieve nieuwsbrief voor onderwijsprofessionals | Scholengroep 14
1 GEZONDHEIDSBELEID OP SCHOOL (GOS).
Coördinatie Anne Franken
Belangrijk: dit schooljaar is weer een nieuwe GOS-cyclus gestart: 2015-2017. Dit betekent dat
jullie opnieuw 2 doelstellingen kiezen om aan te werken tijdens deze periode. Belangrijk bij deze
keuze is dat alle actoren (team, leerlingen, ouders) enige vorm van inspraak hebben zodat de kans
op slagen verhoogt. Een bevraging of enquête kan hierbij een hulpmiddel zijn. Ook de checklist
“succesfactoren” helpt om zicht te krijgen op de draagkracht en de mogelijkheden van jouw
school. Een doelstelling van een vorige cyclus mag niet opnieuw gekozen worden. Houd bij je
keuze rekening met de noden en, zeker zo belangrijk, de haalbaarheid.
Alle thema’s en doelstellingen vind je hier http://pro.g-o.be/gezondheid-enpreventie/gezondheid . Het registreren van je doestellingen kan (voorlopig) niet meer via deze
site. Stuur je doelstellingen daarom naar [email protected] en je doestellingen worden
geregistreerd. Jullie ontvangen tevens de convenant.
Om deze doelstellingen en de eraan verbonden acties te verankeren in jullie schoolwerking, is het
uitwerken van een matrix aangeraden. Door op 4 niveaus (leerling, klas, school en omgeving) en
aan 4 strategieën (educatie, facilitatie, regulatie en zorg) te werken, wordt jullie GOS-werking een
echt GOS-beleid. Stel de keuze van de doelstellingen en de aanzet tot de matrix niet uit tot het
2de trimester.
Heb je vragen of nood aan ondersteuning, aarzel niet mij te contacteren  [email protected]
1.1
Ditjes en datjes.
Prioriteiten van minister Hilde Crevits: pesten, eerste hulp, gezonde voeding en frisdranken.
http://onderwijs.vlaanderen.be/ehbo-op-school
Minister Crevits streeft ernaar dat elke jongere die het secundair onderwijs verlaat een minimum aan
kennis en vaardigheden heeft voor levensreddende handelingen. Ze lanceerde een nieuwe website
EHBO op school. De website biedt scholen een leidraad om EHBO-lessen te organiseren en zet hen
op weg bij de organisatie van EHBO-educatie. Op de site vind je informatie over EHBO in het kader
van het gezondheidsbeleid, een overzicht van ontwikkelingsdoelen en eindtermen, een overzicht van
partners waarop je binnen en buiten onderwijs voor EHBO een beroep kan doen, tips voor concrete
samenwerking met andere organisaties, tips voor het vinden van lesgevers en tenslotte ook goede
praktijkvoorbeelden. De informatie moet scholen toelaten om zelf initiatieven te nemen op maat van
de school.
Sport beweegt je school - prioritaire werkpunten schooljaar 2015-2016: met 'Sport beweegt je
school' creëerden SVS en Bloso een instrument voor de scholen om een bewegings- en sportbeleid
uit te bouwen.
Reeds geregistreerde scholen kunnen voor het nieuwe schooljaar nieuwe prioriteiten aanduiden of
prioriteiten van vorig schooljaar hernemen en verder uitdiepen.
Wanneer jouw school zich voor het eerst registreert, vul je eerst alle schoolgegevens in op
www.sportbeweegtjeschool.be . Vervolgens verduidelijk je in de checklist de beginsituatie van de
school. Tot slot maak je je prioriteiten kenbaar: waar wil de school dit schooljaar aan werken? Om in
iCare | december 2015
3
Informatieve nieuwsbrief voor onderwijsprofessionals | Scholengroep 14
aanmerking te komen voor de prijzen, moet iedere school in elke bouwsteen minstens één prioriteit
aanduiden. Dit kan tot 31 december 2015.
Vragen over het bewegingsbeleid op school? Vraag raad aan de schoolondersteuners van SVS en
raadpleeg de vernieuwde inspiratieboxen. Meer info vind je op de site van SVS
www.sportbeweegtjeschool.be .
Terug naar school na een verkeersongeval: in de brochure Terug naar School na een verkeersongeval
vind je inspirerende voorbeelden voor leerkrachten lager en secundair onderwijs, aan de hand van
praktische tips en praktijkvoorbeelden.
Maak met je klas een suikerbord! Op de site van Klasse vind je de handleiding om een suikerbord te
maken. Een suikerbord geeft visueel zeer sterk weer hoeveel suikerklontjes aanwezig zijn in een
blikje chocomelk, frisdrank, energiedrank,… Op deze manier kan je je leerlingen bewust maken van
de hoeveelheid suikers in dranken. Een aanrader!
Nieuwe site LOGO Limburg: http://logolimburg.be/ met specifiek voor de sector onderwijs een
overzicht van projecten, acties,… Om de site bekend te maken ontvangen alle Limburgse scholen een
affiche.
Je klas riekt muf, je leerlingen dommelen weg en klagen van hoofdpijn,… ? Waarschijnlijk zit er te
veel CO² in de lucht, is het er te warm en te vochtig. Ook nu in de winter is het belangrijk je klas
regelmatig te verluchten. Neem een kijkje op www.klasse.be en ontdek 5 eenvoudige tips om de
kwaliteit van de klaslucht te verbeteren.
www.sfeeropschool.be is een realisatie van de Vlaamse OnderwijsRaad en biedt tips om de sfeer in je
klas en op school te verbeteren.
www.childfocus.be deze site bevat o.a. een overzicht van pedagogische tools, spelletjes en video’s
om kinderen en jongeren bewust te maken van veilig internetten.
iCare | december 2015
4
Informatieve nieuwsbrief voor onderwijsprofessionals | Scholengroep 14
De Provincie Limburg ondersteunt de Limburgse scholen met een aantal inhoudelijke projecten en
acties. Je kan bij hen terecht voor financiële ondersteuning in de vorm van subsidies.
http://www.limburg.be/Limburg/onderwijsinlimburg/Ondersteuning/Financiele-ondersteuning.html
Seks@school 3-daagse rond lichaamsbeleving, relaties op school en seksualiteit gaat opnieuw van
start. De denkdag staat voorop, gevolgd door een begeleidersdag en er wordt geëindigd met een
doedag vol methodieken. Interesse? Neem een kijkje op www.limburg.be/welbevinden.
Basisonderwijs
Win een boerderijbezoek voor de hele klas! Promoot
jouw klas/school groenten als tussendoortje? Neem dan
zeker deel aan de wedstrijd voor 25 maart 2016. Je kan
online het wedstrijdformulier invullen via de nieuwe site
van LOGO Limburg.
Child Focus organiseert kosteloze sensibiliseringssessies voor leerlingen van de 3de graad BaO.
Gedurende 2 lesuren legt een vrijwilliger de werking van Child Focus uit maar er wordt vooral
ingegaan op thema’s die de kinderen zelf aanbelangen. Hoe kan je op een veilige manier op internet
surfen? Waarom lopen kinderen weg van huis? Hoe moet ik reageren op ongepast gedrag en waar
vind ik hulp? Deze thema’s worden behandeld zonder te dramatiseren. De nadruk ligt op spel,
discussie en de groepsdynamiek. De inhoud van de sessie is aangepast aan de leeftijd en leefwereld
van de kinderen. Het doel is het verhogen van de weerbaarheid en de zelfredzaamheid. Meer info of
reservatie via [email protected] (Muriel Michiels).
“Zie ze groeien” is een project waarbij de leerkrachten en leerlingen op een leuke, educatieve manier
werken aan een groene, gezonde en gezellige school. Hun motto: je oogst meer dan je zaait! Op
www.ziezegroeien.be kan je school zich registreren en kan je je eigen ervaringen en avonturen delen.
In december 2015 kan je tevens de groeidoos aanvragen om mee aan de slag te gaan in je klas. Maar
ook thuis kan je bouwen aan een groene, gezonde en gezellige omgeving!
Milieu Op School: Limburg.net heeft een zeer uitgebreid aanbod voor BaO en SO om kinderen en
jongeren bewust te maken van milieuzorg. Limburg.net ondersteunt de inspanningen binnen
onderwijs met een educatief aanbod. Inschrijven op dit aanbod kan enkel digitaal via vermelde site.
Djapo is een educatieve organisatie die kinderen anders wil laten denken over en kijken naar de
wereld, zodat ze die zelf mee vorm kunnen geven. Djapo werkt rond duurzame thema’s zoals
klimaat, fair trade en water en heeft een bijzondere aandacht voor de Noord-Zuidrelatie. Kinderen
leren zo keuzes maken in een wereld in verandering, met respect voor de planeet en al haar
bewoners. Djapo ondersteunt leerkrachten kleuter- en lager onderwijs en scholen in systeemdenken,
iCare | december 2015
5
Informatieve nieuwsbrief voor onderwijsprofessionals | Scholengroep 14
filosoferen en creatief denken. In het aanbod vind je educatief materiaal, prentenboeken, theater,
workshops in de klas, nascholing, coaching en advies.
“Kies kleur tegen pesten… het schooljaar rond” is een 4-daagse (gespreid over het ganse schooljaar)
voor leerkrachten met doelgroep 6-10 jarigen. Welbevinden in de klas en op school is voor elk kind
een fundamentele voorwaarde voor optimale leer- en ontwikkelingskansen. Deze 4-daagse focust op
groepsdynamiek en wordt gegeven door Geertje Bleukx van Levensklasse. Het aantal deelnemers is
beperkt! Info en inschrijven via www.limburg.be/welbevinden.
Secundair onderwijs
Van cola naar water in 7 stappen:
65 procent van de secundaire scholen heeft nog een cola-automaat. Minister Crevits wil scholen
stimuleren geen frisdrank meer te verkopen. Een verbod van bovenaf komt er niet. Maar hoe kan het
dan wel?? Frisdrankautomaten op school: goed voor de schoolportemonnee, niet voor de
gezondheid. “Toch pleiten we niet voor een plotse ban op frisdrank in het secundair, maar voor een
volwaardig voedingsbeleid met een mix van strategieën” zegt Tineke Vansteenkiste van VIGeZ. Deze
tips helpen je op weg.
“Share love geen SOA” is de nieuwe
sensibiliseringscampagne van Sensoa en richt zich tot
jongvolwassenen. Met de campagne wil Sensoa
jongvolwassenen aanzetten zich te laten testen op SOA’s
vooraleer ze in een nieuwe relatie het condoom weglaten.
De campagne loopt via verschillende online en offline
kanalen zoals affiches, filmpjes op YouTube en Facebook,…
Het materiaal kan als inleiding gebruikt worden in de klas om
het thema aan te kaarten. Als school kan je ook gratis
campagnemateriaal aanvragen. Meer info
http://www.sensoa.be/acties/campagne-share-love-geensoa
Als kleine kinderen groot worden: gratis éénmalige sessie voor ouders van tieners tussen 10-15 jaar.
In groep worden op een interactieve manier opvoedingsvragen besproken aan de hand van filmpjes
en oefeningen. De sessie wordt begeleid door een preventiewerker en/of opvoedingsondersteuner
van het CAD vzw. De sessie werd dit schooljaar uitgebreid met het thema “gamen”. Wil je een
oudermoment organiseren? Neem contact op met CAD vzw Hasselt
http://www.cadlimburg.be/preventie-projecten-als-kleine-kinderen
Draaiboek Drugbeleid op School (DOS): de klassieke ringmap werd geüpdatet. Je kan het materiaal
enkel nog downloaden via http://logolimburg.be/content/drugbeleid-op-school-dos . Wil je als
school aan de slag met dit materiaal en een drugbeleid uitwerken dan is CAD vzw Limburg de
geschikte coach.
iCare | december 2015
6
Informatieve nieuwsbrief voor onderwijsprofessionals | Scholengroep 14
‘Een teer onderwerp ... voor nicotieners’ is een interactief antirookpakket voor scholen en
jongeren. Het omvat een leuk boekje met verrassende weetjes over gezondheid en ziekte en over de
gevolgen van roken. Het boekje is doorbladerbaar via deze website.
Daarnaast is er een volledig uitgewerkte activerende en interactieve powerpointpresentatie en een
handleiding beschikbaar voor de lesgever. Het is een kant-en-klaar, laagdrempelig pakket waarmee
leerkrachten en andere geïnteresseerden meteen zelf aan de slag kunnen in de klas of in de
jeugdvereniging.
Meer info voor leerkrachten en jeugdwerkers is te raadplegen via deze website.
‘Een teer onderwerp’ is een project van de Universiteit Antwerpen, met steun van de Vlaamse
overheid.
Te Gek!? wil een krachtig signaal en een hoopvolle boodschap
brengen bij de Vlaamse jongeren. De leeftijdsgroep van 15-24
jarigen blijkt een gevoelige groep wat betreft psychische
problemen. De Te Gek!? Schoolcampagne gaat in januari van
start en Selah Sue is meter van het project. Via
www.sad.be/tegek vind je het volledige schoolaanbod. Wil je
werken aan psychisch welbevinden bij jongeren, neem dan
zeker een kijkje!
“Kies kleur tegen pesten… het schooljaar rond” is een 4-daagse (gespreid over het ganse schooljaar)
voor leerkrachten met doelgroep 10-14 jarigen. Welbevinden in de klas en op school voor elke
jongere is een fundamentele voorwaarde voor optimale leer- en ontwikkelingskansen. Deze 4-daagse
focust op groepsdynamiek en wordt gegeven door Geertje Bleukx van Levensklasse. Het aantal
deelnemers is beperkt! Info en inschrijven via www.limburg.be/welbevinden.
Terug naar inhoud
2 ORTHOTHEEK
Coördinatie Anne Franken
Je kan de lijst met materialen van de orthotheek raadplegen via onze site (www.clb-genkmaasland.be) maar ook via Smartschool van SGR14. Op Smartschool vind je het document terug in de
map intradesk  bibliotheek. In dezelfde map werd tevens een handleiding geplaatst waarin het
lenen en het opzoeken van materialen verduidelijkt wordt.
Tevens is de lijst met nieuwe aanwinsten te raadplegen via de startpagina van de CLB site (www.clbgenk-maasland.be).
iCare | december 2015
7
Informatieve nieuwsbrief voor onderwijsprofessionals | Scholengroep 14
2.1
Nieuwe materialen orthotheek GOS-thema.
IDnummer
Auteur
Titel
Soort
07.03.01/206 LOGO
Limburg.
Beweeg je fit!
07.03.03/206 CLB, LOGO
WestVlaanderen
Iedereen
kampioen.
Bestrijd luizen op
school.
Weetewa... ge
zijt mijn sterotiep
niet. Het
educatief pakket.
Puber in huis!
Seksuele
opvoeding van
kinderen tussen
9 en 15 jaar.
Bloot.
Momenten van
intimiteit.
Er was eens…
een regenboog.
Diversiteit in de
klas.
Vlieg erin! Een
educatief pakket
over
welbevinden
voor de derde
graad lager
onderwijs.
bundel gezondheidsbevordering,
beweging, gezonde, voeding,
project, sportacademie,
gemeente
bundel gezondheidsbevordering,
hoofdluizen, BaO
02.09.01/208 Sensoa
02.09.00/230 RutgersWPF
08.04.00/093 Elisa Kint
02.09.00/231 çavaria
09.01.00/090 CM
bundel holebiseksualiteit, gender, SO,
sociale media, methodieken,
rolverwachting, homofobie, 2de
en 3de gr
bundel relationele en seksuele
ontwikkeling, BaO, SO,
puberteit, ouders
DVD
relationele en seksuele
ontwikkeling, intimiteit, SO
bundel relationele en seksuele
ontwikkeling, diversiteit,
gender, seksuele oriëntatie,
schoolklimaat, BaO
spel
emotionele ontwikkeling,
welbevinden, geestelijke
gezondheid, 3de gr BaO,
positieve psychologie
Terug naar inhoud
iCare | december 2015
8
Trefwoord
Informatieve nieuwsbrief voor onderwijsprofessionals | Scholengroep 14
3 ZO ZOET!
Uit de eerste resultaten van de nationale
voedselconsumptiepeiling waarbij 3200 Belgen in 2014
bevraagd werden naar hun voedingsgewoonten, blijkt
dat 48% van de Belgen tussen 15 en 64 jaar te veel
weegt. Vooral jongeren en (jong)volwassenen scoren minder goed op een regelmatig eetpatroon en
30 tot 50% van de kinderen kijkt TV tijdens de maaltijd.
Het principe van gedeelde verantwoordelijkheid wordt onvoldoende toegepast. Volgens dit principe
beslissen ouders wat aangeboden wordt en wanneer gegeten wordt, maar beslist het kind of en
hoeveel het eet. Ouders beperken wel de vrije toegang tot de snoepkast terwijl vrije toegang tot
fruit mogelijk is. Heel wat Belgen geven aan op hun gewicht te letten. De gebruikte strategieën
bevinden zich voornamelijk op het niveau van de voedingsmiddelen (minder suikers, verzadigde
vetten,…) en het meer bewegen. Slechts een minderheid past effectief het eetpatroon aan en
ongezonde dieetmethoden worden helaas vaak toegepast. Info over de consumptie van specifieke
voedingsmiddelen wordt in de zomer van 2016 verwacht.
De Werelgezondheidsorganisatie heeft hierop echter niet gewacht en heeft nieuwe richtlijnen voor
de inname van verborgen suikers door volwassenen en kinderen gepubliceerd. Vrije suikers (en de
producten waarin ze voorkomen) bieden weinig of geen meerwaarde aan een gezond
voedingspatroon. Ze dragen vooral bij aan de energie-inname en overmatig gebruik ervan werkt
overgewicht in de hand. Dit is voornamelijk het geval voor gesuikerde dranken. Ze worden
gemakkelijk in grote hoeveelheden ingenomen zonder een verzadigd gevoel te geven.
Wie veel producten met vrije suikers consumeert houdt bovendien minder ruimte over voor voeding
die rijk is aan vezels, vitaminen en mineralen. De voeding raakt uit balans waardoor het risico op
gewichtstoename en welvaartsziekten (diabetes type 2, hart- en vaatziekten, kanker) toeneemt. Een
bijkomende zorg is het verband tussen de inname van vrije suikers en het ontstaan van tandcariës.
Het advies voor volwassenen is om max. 10% (+/-50g) en bij voorkeur slechts 5% (+/- 25g) van het
totaal aantal calorieën per dag uit vrije suikers te halen. Vrije suikers zijn de toegevoegde suikers
alsook de van nature aanwezige suikers in honing, vruchtensappen,… De suikers die van nature
aanwezig zijn in fruit, groente en melk vallen hier niet onder aangezien hiervan geen negatieve
effecten bekend zijn. De reden voor deze nieuwe richtlijn is om vooral tandcariës te voorkomen. Uit
onderzoek werd alleen een verband gevonden tussen de totale calorie-inname en overgewicht en
niet tussen de inname van vrije suikers en overgewicht. Vandaar dat preventie van overgewicht bij
deze richtlijn minder doorweegt.
Wat met bekende suikervervangende middelen zoals aspartaam (E951) en stevia (E960)?
Aspartaam is een chemische stof die vaak in light-frisdranken voorkomt. Er bestaan allerhande
angstwekkende artikels over wat aspartaam met je lichaam doet: het beschadigt de hersenen
hetgeen kan leiden tot leerproblemen, ziekte van Parkinson, ADHD en hersentumoren. Het
veroorzaakt migraine, chronische vermoeidheid, kanker, overgewicht, diabetes, darmklachten en
iCare | december 2015
9
Informatieve nieuwsbrief voor onderwijsprofessionals | Scholengroep 14
hartklachten,... De lijst is eindeloos. In 2014 heeft het Europese Voedselagentschap een rapport
gepubliceerd waarin bevestigd wordt dat aspartaam veilig is bij de aanvaardbare dagelijkse inname
(ADI): 40mg/kg lichaamsgewicht. Om dit te overschrijden zou een volwassene van 60kg dagelijks
meer dan 10l light-frisdrank (1l Cola light bevat 240mg aspartaam) moeten consumeren. Bij kinderen
ligt deze waarde omwille van een lager lichaamsgewicht natuurlijk heel wat lager. Stevia daarentegen
is een natuurlijke zoetstof afkomstig van een Zuid-Amerikaanse plant. Stevia is stabiel bij verhitting,
is 200 tot 300 keer zoeter dan suiker en bevat geen calorieën. Het heeft geen effect op de
bloedsuikerspiegel en is tandvriendelijk. Maar ook hier werd een ADI vastgelegd op 4mg/kg
lichaamsgewicht. Dit betekent voor een volwassene een inname van niet meer dan 3l light-frisdrank
per dag. Stevia heeft een bittere nasmaak waardoor het gebruik in light-frisdrank gecombineerd
wordt met suikers (de producten waaraan stevia wordt toegevoegd bevatten dus wel suikers!): 1/3
stevia en 2/3 suiker. Zo ook in bijv. Coca Cola Life. Het is niet omdat stevia uit een plant wordt
gewonnen dat het automatisch veilig is en onbeperkt ingenomen kan worden. Zowel aspartaam als
stevia hebben een E-nummer en zijn dus onderzocht op veiligheid.
Tot besluit kunnen we stellen dat een product gezoet met andere stoffen dan suiker niet persé
gezonder is. Het blijft belangrijk om te kiezen voor producten die nuttige voedingsstoffen voor ons
lichaam aanleveren. Dat een product weinig calorieën bevat maakt het nog geen “gezond” product.
Een gezonde regel is: beter af en toe een kleine portie van het gewone, gesuikerde product, dan à
volonté light-producten te nemen zonder hierbij na te denken. Beide producten bevinden zich
trouwens in het topje van de actieve voedingsdriehoek (restgroep) hetgeen aantoont dat deze
producten geen meerwaarde voor ons lichaam bieden.
iCare | december 2015
10
Informatieve nieuwsbrief voor onderwijsprofessionals | Scholengroep 14
4 REACTIE OP ACTIEPLAN “SAMEN TEGEN SCHOOLUITVAL”
Eén op vier leerlingen in de Vlaamse steden verlaat het secundair onderwijs zonder diploma. Dat is
zeer veel. Deze zomer ontwierp de Vlaamse regering dan ook een plan tegen schooluitval. Dit plan
wordt momenteel in uitvoeringsbesluiten gegoten. Het bevat echter vooral een repressief luik en
zet te weinig in op motivering.
Maarten Vansteenkiste, professor motivatiepsychologie en Marijke Luykx, tot en met vorig
schooljaar voorzitter Netwerk Leerrecht Limburg, reageren.
Het actieplan 'Samen tegen schooluitval' van de Vlaamse regering focust vooral op spijbelen.
Spijbelaars en hun ouders worden stevig aangepakt. De ervaring leert echter dat een repressief
spijbelbeleid grote beperkingen heeft. In het beste geval gaan leerlingen even in het gareel lopen. In
het slechtste geval is het olie op het vuur en escaleren de problemen. Eerder dan een stok achter de
deur, vragen scholen en centra voor leerlingenbegeleiding meer handvaten om leerlingen duurzaam
te motiveren.
Straffen versus motiveren
Limburg is één van de regio's met de hoogste schooluitval. Sinds 2011 loopt er een project om
leerlingen meer te motiveren: 'Netwerk Leerrecht Limburg'. Het project bestaat uit twee luiken: Ten
eerste, scholen en centra voor leerlingenbegeleiding helpen om werk te maken van een motiverende
aanpak. Ten tweede, leerlingen die toch uitvallen tijdelijk opvangen, in samenwerking met
welzijnspartners, en buiten de school via een aantal programma's terug trachten te motiveren.
'Beste minister Crevits, leerlingen straffen is makkelijker dan ze te motiveren'
In het plan van de Vlaamse regering wordt het Netwerk Leerrecht Limburg erkend en aangesproken
als een belangrijke speler. Maar de focus ligt uitsluitend op het tweede luik. Hier is inderdaad nog
veel werk te verzetten. Maar enkel dit werk verder uitbouwen, is dweilen met de kraan open. Er
dient vroeger in de ketting ingegrepen te worden.
Leerkrachten en begeleidend personeel worden immers geconfronteerd met een complexe minisamenleving in hun klas, met diverse culturele achtergronden, ontwikkelingssnelheden en
interessevelden. Het is niet evident om deze allen in rekening te brengen en jongeren dagelijks te
enthousiasmeren. Zij moeten dan ook ondersteund worden om een motiverend afsprakenbeleid,
huistaakbeleid en evaluatiebeleid uit te bouwen. Leerlingen moeten daarbij een stem krijgen. Slechts
dan zullen maatregelen tegen spijbelen echt werken. Het is cruciaal dat scholen preventief worden
versterkt en ondersteund en niet enkel als de problemen zich al voordoen.
iCare | december 2015
11
Informatieve nieuwsbrief voor onderwijsprofessionals | Scholengroep 14
De groei van elke jonge mens
De motiverende aanpak in het project leerrecht in Limburg is gebaseerd op de zelf-determinatietheorie. Deze theorie heeft zijn nut en bruikbaarheid al meermaals bewezen. De theorie vertrekt van
drie psychische basisbehoeften: autonomie, relationele verbondenheid en competentie. Dit zijn
cruciale voedingsstoffen voor de groei van elke jonge mens.
Autonomie verwijst naar vrijheid en keuze hebben. Jezelf mogen zijn. Ruimte krijgen om je gevoelens
te uiten: enthousiasme en fierheid, maar ook onzekerheid en irritatie. Competentie verwijst naar het
zich bekwaam voelen. Het gevoel een opdracht succesvol te kunnen uitvoeren, over vaardigheden te
beschikken die een meerwaarde zijn voor de groep. Verbondenheid verwijst naar het ervaren van
een warme band met klasgenoten, school en leerkracht.
Net zoals een plant water en zonnelicht nodig
heeft om te kunnen groeien en bloeien, zo
heeft elke jonge mens nood aan autonomie,
relationele verbondenheid en een gevoel van
competitie om zich te kunnen ontplooien.
Zonder autonomie, relationele verbondenheid
en gevoel van competentie, worden kinderen
passief en onverschillig of agressief en
opstandig. Als deze behoeftes voldaan zijn, dan
zijn ze geboeid, hebben ze energie te koop en
stellen ze zich constructief op. Ook de motivatie van leerkrachtenteams en directies is afhankelijk van
hun behoeftebevrediging. Een onderwijsbeleid dat inzet op het versterken van autonomie,
relationele verbondenheid en competentie zal duurzame resultaten boeken.
Oersaaie leerstof
Uit recent onderzoek bij leerlingen uit het tweede middelbaar blijkt dat meer dan 60% de leerstof
saai tot oersaai vindt. Een signaal om aan de alarmbel te trekken. Dat gebeurde in Limburg, met als
gevolg de oprichting van het project Leerrecht.
Elf secundaire scholen en hun CLB-medewerkers hebben de laatste twee schooljaren initiatieven
uitgewerkt om de motivatie van leerlingen en leerkrachten op te krikken.
Scholen herschreven hun schoolvisie vanuit de drie basisbehoeften en concretiseren deze visie in het
evaluatiebeleid, de studiebegeleiding en de leerlingenbegeleiding. Het is veel breder dan enkel losse
acties. Het is een proces in dialoog met het schoolteam en de leerlingen. Inspraak en vorming zijn
een essentieel onderdeel.
iCare | december 2015
12
Informatieve nieuwsbrief voor onderwijsprofessionals | Scholengroep 14
Een aantal scholen evolueerden in hun evaluatiebeleid en leerlingenbegeleiding van verplichte
inhaallessen bij zwakke leerresultaten
naar 'hulp bieden op verzoek'. Met
behulp van een 'reflectiefiche' gaat de
begeleider in dialoog met de leerling
over mogelijke initiatieven om de
achterstand bij te werken. De leerling
krijgt de ruimte om zijn situatie en zijn
mening te zeggen, om te reflecteren
over zijn studieverloop en om zelf te
kiezen voor de ondersteuning die de
school organiseert.
Afspraken in plaats van regeltjes
In een leertraject hebben bepaalde scholen ook hun sanctioneringsbeleid herwerkt. De lange lijst van
regeltjes in het schoolreglement, eenzijdig opgelegd door de school, is nu vervangen door
afsprakennota's, die gedragen worden door het schoolteam, de leerlingen en hun ouders. De
afspraken vertrekken van de positieve visie dat iedere leerling wil leren en dat hun motivatie 'goesting' - de drijvende kracht is voor hun inzet. Ook de leerlingen werken mee aan het formuleren
van de regels, zodat zij deze als zinvol ervaren. Het is een groeiproces in de scholen naar zinvolle,
duidelijke regels met consequente opvolging en voldoende dialoog.
De betrokken scholen zijn vragende partij om dit beleid verder uit te werken. Waar men er echt op
inzet, zijn de resultaten ook verbluffend. Wij verzoeken de minister van Onderwijs dan ook dergelijk
beleid meer aandacht te geven.
Laat ons niet enkel probleemsituaties proberen recht te trekken, maar investeren in een schoolbeleid
waar én leerkrachten én leerlingen ten volle achter staan, zodat ze met goesting komen werken of
school lopen.
Maarten Vansteenkiste is Professor motivatiepsychologie aan de UGent
Marijke Luykx was voorzitter Netwerk Leerrecht Limburg
Terug naar inhoud
iCare | december 2015
13
Informatieve nieuwsbrief voor onderwijsprofessionals | Scholengroep 14
5 M-DECREET IN PRAKTIJK
Coördinatie Pieter Bevers
Het afgelopen schooljaar zijn er twee artikels over het M-decreet verschenen in de iCare. Het eerste
ging over de inhoud van het M-decreet en de mogelijke repercussies: “Wat zijn redelijke
aanpassingen, wat wil dit zeggen voor het inschrijvingsbeleid,… ?” Het 2de artikel ging dieper in op het
zorgcontinuüm en de STICORDI-maatregelen.
Ondertussen is het M-decreet volop van start gegaan en merken we dat de uitvoering heel wat
vragen oproept en dat er onzekerheid is i.v.m. de toepassing van STICORDI-maatregelen.
Samen met de invoering van het M-decreet werden een aantal nieuwe termen gelanceerd in het
vakjargon en ontstond er ook de nood aan nieuwe documenten.
Enerzijds werden er i.f.v. een individueel aangepast curriculum (IAC/BuO) en geïntegreerd onderwijs
(GON) 3 sjablonen ontwikkeld die door de school worden ingevuld. Deze informatie wordt dan
geïntegreerd in een uitgebreider verslag dat voor het overige volledig door het CLB ingevuld wordt
(anatomische functies, activiteiten en participatie, externe en persoonlijke factoren,
onderwijsloopbaanperspectief,….):



Het 1ste sjabloon (IAC) dient ingevuld te worden op het moment dat het zorgcontinuüm op
school doorlopen is en dat de (STICORDI-)maatregelen die nu nog genomen zouden moeten
worden, om het volgen van een gemeenschappelijk curriculum mogelijk te maken voor deze
leerling, niet meer redelijk of disproportioneel zijn. Op die manier kan er in het verslag (IAC)
opgenomen worden welke inspanningen de huidige school geleverd heeft, wat werkt en wat
niet en wat de opvoedings- en ondersteuningsbehoeften van deze leerling zijn. Allemaal
noodzakelijke kennis waarop de vervolgschool zich kan baseren om een handelingsplan of
een manier van aanpak uit te werken voor deze nieuwe leerling.
Het 2de sjabloon (BuO) is grotendeels gelijklopend met het vorige, maar wordt ingevuld voor
leerlingen die reeds in het Buitengewoon Onderwijs les volgen. Hierbij wordt ook gevraagd
om aan te geven waarom de aanpak van een bepaald type/opleidingsvorm noodzakelijk is.
Het 3de sjabloon wordt ingevuld op het moment dat de maatregelen die de school neemt,
samen met eventueel bijkomende externe hulpverlening en andere geleverde inspanningen,
niet volstaan om de leerling te laten deelnemen aan het gemeenschappelijk curriculum.
Hierbij geeft men aan waarom er extra ‘gespecialiseerde’ hulp nodig is vanuit het
buitengewoon onderwijs om de leerlingen en de huidige school te ondersteunen: de
zogenaamde GON-begeleiding. Voorlopig moeten deze leerlingen nog voldoen aan een
aantal specifieke diagnoses en/of criteria opdat ze recht zouden hebben op die GONbegeleiding.
Ook in dit sjabloon geeft de school duidelijk aan welke STICORDI-maatregelen reeds
genomen werden voor deze leerling en waarom deze samen met mogelijk andere
hulpverlening niet volstaan voor deze leerling. Ook dit sjabloon wordt mee opgenomen in
een uitgebreider gemotiveerd verslag dat voor het overige door het CLB en de GON-school
iCare | december 2015
14
Informatieve nieuwsbrief voor onderwijsprofessionals | Scholengroep 14
(de inhoud van de ondersteuning van het geïntegreerd onderwijs (het vroegere
integratieplan)) ingevuld wordt.
Anderzijds is er ook een document uitgewerkt waarop STICORDI-maatregelen (die men ook in vorige
sjablonen moet kunnen beschrijven) genoteerd worden, met daarbij een woordje uitleg over het hoe
en waarom.
Wat deze maatregelen inhouden en hoe ze binnen het zorgcontinuüm passen, valt buiten het bestek
van dit artikel en kan je nalezen in de iCare 2de trimester 2014-20152.
We merken wel op dat er vanuit de verschillende scholen heel
wat vragen gesteld worden i.v.m. die STICORDI-maatregelen en
daar willen we wat dieper op ingaan:
Mag ik als leerkracht al die STICORDI-maatregelen toepassen?
Eigenlijk mag je als leerkracht zelf het “STICOR-“ gedeelte van
deze maatregelen toepassen en heel wat leerkrachten doen
dat ook zonder zich daar veel vragen bij te stellen.
Natuurlijk ga je jouw leerlingen stimuleren: “Je kan dat wel,
weet je nog gisteren bij die oefeningen van wiskunde?” “Misschien kan jij je opstel over auto’s
maken, ik heb gemerkt dat je daar echt heel veel van weet.”
Remediëren doen we ook allemaal: “Ik heb bij het verbeteren van het huiswerk gemerkt dat die
oefeningen niet begrepen zijn, we gaan ze nog eens samen maken en ik ga samen met jullie bekijken
waar de moeilijkheden zitten.”
Zelfs compenseren is iets wat veel leerkrachten bij courante problemen al doen: “Als je wil mag je
het materiaal nog gebruiken voor die oefeningen.” Of “Veerle, jij krijgt wat meer tijd voor de toets.”
Wanneer deze maatregelen onvoldoende zijn, ga je de knelpunten bespreken met je zorgcoördinator
of leerlingenbegeleider (verhoogde zorg) en kunnen er nog bijkomende maatregelen genomen
worden.
Wanneer blijkt dat het ondanks deze “STICOR-“maatregelen niet lukt, kunnen we d.m.v. een
klassenraad gaan bekijken of we bepaalde leerstofonderdelen, activiteiten of doelen kunnen laten
wegvallen en of vervangen door evenwaardige activiteiten en doelen. Dit is de “DI” en staat voor
dispenseren. Het meest voor de hand liggende voorbeeld is dat we een leerling in het 5de of zelfs 6de
leerjaar vooral de basiskennis (4de lj) gaan meegeven met de bedoeling dat deze leerling goed
voorbereid is op een 1B (nog steeds gemeenschappelijk curriculum dus dispenseren en geen
2
Eerdere uitgaven van de iCare vinden jullie terug op het smartschool-platform van scholengroep 14 
intradesk  bibliotheek of op de website van GO! CLB Genk-Maasland: www.clb-genk-maasland.be  CLBwerking  iCare
iCare | december 2015
15
Informatieve nieuwsbrief voor onderwijsprofessionals | Scholengroep 14
individueel aangepast curriculum (IAC)). Dit zorgt soms voor onzekerheid naar evaluatie toe. Daar
gaan we hieronder verder op in.
Is er nu echt geen attest leerstoornis meer nodig ( bijv. ‘dyslexie’)?
Het M-decreet verwacht van scholen dat ze een krachtige leeromgeving aanbieden voor alle
leerlingen, ook deze met specifieke onderwijsbehoeften los van een officiële diagnose. Zo hebben
ook leerlingen met bvb. een leervoorsprong nood aan bepaalde maatregelen om het leerproces te
bevorderen, net zoals leerlingen met bvb. een trager werktempo.
Is het dan zinloos dat er nog een diagnostisch proces wordt opgestart voor leerlingen met een
leerstoornis?
Nee, de STICORDI-maatregelen voor leerlingen met een stoornis zullen van een andere, meer
permanente aard zijn dan STICORDI-maatregelen voor leerlingen met een tijdelijk leerprobleem. Het
is echter nog steeds zinvol en noodzakelijk om zicht te krijgen op een mogelijk onderliggende
stoornis, zodat we de aard en draagwijdte van de maatregel gericht kunnen afstemmen op deze
stoornis. Het enige dat het M-decreet van scholen verwacht, is dat er niet langer gewacht wordt op
een “attest” en een categoriale diagnose om de nodige maatregelen te nemen. Op die manier
worden ook de gelijke onderwijskansen in de hand gewerkt en worden leerlingen die niet of minder
snel gediagnosticeerd worden, toch optimaal ondersteund in een krachtige leeromgeving.
Wanneer moet ik die maatregelen op dat STICORDI-document noteren?
Hier is geen rechttoe rechtaan antwoord op te geven, maar het is zinvol om eerder met criteria te
werken. Mogelijk kunnen hier schooloverstijgende afspraken rond gemaakt worden.
Criteria om STICORDI-document in te vullen:
1. Tijdelijk vs. permanent?: Een leerling kan bij een bepaalde toets éénmalig meer tijd krijgen
omdat ze ziek geweest is en nog niet helemaal genezen is, een andere leerling krijgt omwille
van een onderliggende leerstoornis systematisch meer tijd.
2. STI en/of R en/of CO en/of DI?: Voor een leerling die enkel gestimuleerd wordt en regelmatig
geremedieerd, zal je bepaalde maatregelen misschien in je leerlingvolgsysteem opnemen,
maar daar hoef je geen apart document voor in te vullen zoals bijv. een leerling die tijdelijk
een tafelkaart krijgt om zijn tafels verder te automatiseren. Wanneer het echter gaat om
meerdere ‘permanente’ compenserende maatregelen en zeker wanneer het gaat om
dispenserende maatregelen, dan moet je een “STICORDI”-document invullen.
3. Tijdens het schooljaar of bij overgangen?: Eigenlijk sluit dit naadloos aan bij de vorige 2
criteria. Als je als leerkracht een aantal maatregelen toepast, krijg je naar het einde van het
schooljaar een goed zicht op de werkzaamheid van deze maatregelen en is het belangrijk dat
iCare | december 2015
16
Informatieve nieuwsbrief voor onderwijsprofessionals | Scholengroep 14
je collega’s van het volgende jaar of van de vervolgschool dit ook vernemen en toepassen.
Het is uiteindelijk dankzij, of op zijn minst met, deze maatregelen dat de leerling zijn huidige
resultaten heeft kunnen behalen.
4. Heeft het een impact op de evaluatie?: Dit criterium hangt ook duidelijk samen met de vorige
maatregel. De vervolgschool of –leerkracht moet weten dat deze resultaten behaald zijn met
maatregelen en dat men dus niet van deze leerling kan verwachten dat hij of zij deze punten
kan behalen zonder de maatregelen. Dit is zeker van toepassing bij dispenserende
maatregelen.
Het gaat dus eerder over een continuüm waarbij je met deze criteria rekening houdt en waarbij
je op een bepaald moment beslist dat het zinvol is om een STICORDI-document op te maken. En
niet langer alleen in het leerlingvolgsysteem te noteren.
Hoe zit dat met de evaluatie van deze leerlingen?
Eigenlijk is het zo, dat het duidelijk moet zijn dat de punten behaald zijn met behulp van deze
“STICORDI-maatregelen”. Alle scholen zijn gebonden aan het M-decreet en bij inschrijving is het
noodzakelijk dat de school samen met de ouders bekijkt welke maatregelen de leerling nodig heeft
en of de school dit kan bieden. In principe moet het voor de leerling mogelijk zijn om met deze
STICORDI-maatregelen te slagen, ook in een nieuwe school.
We gaan er wel vanuit dat we steeds het spaarzaamheidsprincipe hanteren (sommige maatregelen
zijn ingrijpender dan andere en er wordt eerst geopteerd voor stimulerende, vervolgens
remediërende, dan compenserende en uiteindelijk dispenserende maatregelen) en het uiteindelijke
doel blijft nog steeds het volgen van het gemeenschappelijk curriculum.
Uiteraard zijn deze STICORDI-maatregelen “eindig” en moet er soms ook gekeken worden naar een
mogelijke heroriëntering naar een andere richting of studiegebied.
De sjablonen voor schoolse info in functie van IAC/BuO of GON vind je samen met het STICORDIdocument terug op het smartschool-platform van scholengroep 14  intradesk  pedagogische
documenten  algemeen.
Momenteel wordt er met de stuurgroep LVS/Smartschool BaO bekeken hoe het STICORDI-document
geïntegreerd kan worden in het LVS.
Terug naar inhoud
iCare | december 2015
17
Informatieve nieuwsbrief voor onderwijsprofessionals | Scholengroep 14
6 REDACTIE
Ann Biliris is CLB-coördinator van de
maatschappelijke discipline en van
de werking doorstroming en breed
evalueren.
 089/36 57 90
@ [email protected]
Pieter Bevers is CLB-coördinator van
het forum leerlingenbegeleiders
secundair onderwijs en van het
ADHD-netwerk Genk.
 089/36 57 97
@ [email protected]
Anne Franken is CLB-coördinator van
het gezondheidsbeleid op school
(GOS), van de orthotheek en het
strategisch plan van de medische
discipline.
 089/36 57 91
@ [email protected]
Joke Hendrickx is directeur van CLB
GO! Genk-Maasland en lid van de
adviescommissie PedaGO!gie.
 089/36 57 90
@ [email protected]
Carine Schepers is directeur van BS
Klimaatschool te Bree en lid van de
adviescommissie PeDaGO!gie.
 089/47 13 86
Terug naar inhoud
iCare | december 2015
18
@ [email protected]
Informatieve nieuwsbrief voor onderwijsprofessionals | Scholengroep 14
7 SPELLETJESTIJD!
iCare | december 2015
19
Informatieve nieuwsbrief voor onderwijsprofessionals | Scholengroep 14
iCare | december 2015
20