Transcript Angst en onzekerheid bij Hogeschool Utrecht

‘Pakkenmannen uit bankwereld’ reorganiseren
met harde hand
Angst en
onzekerheid
bij Hogeschool
Utrecht
Hogeschool Utrecht slankt, net als andere hogescholen, haar diensten
af, maar doet dat op een manier die ongekend is in het onderwijs.
Medewerkers worden onder druk gezet om in te stemmen met hun ontslag
en daarbij wordt misbruik van het beoordelingssysteem niet geschuwd.
‘Dit is niet meer mijn HU, ik schaam me dat mijn hogeschool dit doet.’
Tekst Yvonne van de Meent Beeld Len Munnik
Er is iets niet pluis bij de Hogeschool
- dat hebben hogescholen beloofd in de
gaat, weet niemand. De HU heeft geen
Utrecht. HU-medewerkers kloppen bij
prestatieafspraken die ze met het vorige
toekomstplan gemaakt zoals andere
de AOb aan voor juridische bijstand.
kabinet hebben gemaakt. Ze doen er alles
hogescholen, maar is begonnen met het
Zij krijgen van de hogeschool een
aan om hun beloften waar te maken,
‘ontvlechten’ van onderwijsuitvoering en
vaststellingsovereenkomst aangeboden
want instellingen die de doelstellingen
ondersteuning. Daarbij zijn de vijfhonderd
waarin ze - in ruil voor een minimale
niet halen, kunnen 7 procent van hun
tot zeshonderd ondersteuners die bij de
vertrekregeling - instemmen met hun
bekostiging verspelen. Voor de HU zou
faculteiten werkten, ondergebracht bij de
ontslag. Hoewel ze eigenlijk niet weg
dat 17 miljoen euro per jaar minder
HU Diensten.
willen, voelen ze zich zo geïntimideerd dat
betekenen. Dus slanken hogescholen
Door het bundelen van alle ondersteuners
ze toch tekenen.
overal in het land hun diensten af.
op centraal niveau worden dubbelingen
“Mensen worden gewoon weggepest”,
Roosteraars, personeelsafdelingen,
zichtbaar, is het idee, en kan de
zegt AOb-rayonbestuurder Jan Dijkstra.
studentenadministraties en ict’ers moeten
dienstverlening worden gestroomlijnd
“Als ze de overeenkomst niet tekenen,
efficiënter gaan werken. Meer kwaliteit
zodat ondersteuners efficiënter gaan
wordt ervoor gezorgd dat ze een negatieve
leveren met minder mensen, is het motto.
werken. ‘Harmoniseren’ heet dat in
beoordeling krijgen. Zo worden ze onder
Om de prestatieafspraken te halen,
HU-jargon. Welke mensen er na die
druk gezet om toch akkoord gaan.”
moet de HU 20 procent besparen op
harmonisatieslag nog nodig zijn en wie
Net als andere hogescholen bezuinigt
het ondersteunend personeel. Dat
er niet meer in het plaatje past, is niet
de HU op ondersteunend personeel om
betekent dat er ruim tweehonderd van de
duidelijk. Het harmonisatieplan dat het
geld vrij te maken voor het onderwijs.
elfhonderd arbeidsplaatsen bij de diensten
college van bestuur twee jaar geleden
Minder overhead, meer handen in de klas
verdwijnen. Maar om welke banen het
beloofde, is er nog steeds niet. Daardoor
28
Onderwijsblad05
7 maart 2015
zit het ondersteunend personeel in
ombudsman ook al aan de bel. ‘Er wordt
ze onder druk worden gezet om minstens
onzekerheid en groeit de angst.
afscheid genomen van mensen die niet
10 procent negatieve beoordelingen te
weg willen. Mensen worden “verleid” een
geven.”
Natuurlijk verloop
vaststellingsovereenkomst te tekenen of
Het college van bestuur ontkent dat stellig.
Volgens het college van bestuur is dat niet
worden weggewerkt via disfunctioneren’,
In Trajectum noemt collegelid Jan Bogerd
nodig, want er hoeven geen gedwongen
aldus ombudsman Paul Herfs.
dat zelfs ‘onacceptabel’. Maar als bij
ontslagen te vallen. “Er zou vier jaar lang,
“De HU Diensten gebruiken bij
een afdeling 10 procent een uitstekende
5 procent per jaar bezuinigd worden en
functioneringsgesprekken nieuwe criteria
beoordeling krijgt en nog geen half
dat kan via natuurlijk verloop”, vertelt Jac-
die betrekking hebben op houding en
procent een onvoldoende scoort, ‘vragen
queline de Vogel, lid van de personeels-
gedrag”, weet AOb-consulent Sil de
wij ons wel af of er sprake is van een goed
raad, de medezeggenschapsraad van de
Nijs. Medewerkers worden bijvoorbeeld
beoordelingsproces. Daar bevragen wij de
diensten. Maar de eerste twee jaar zijn de
geacht ‘zich op positieve wijze aan te
leidinggevende dan over’, voegt hij eraan
bezuinigingstargets niet gehaald, daarom
passen aan veranderingen’, en ‘hun eigen
toe.
wordt het natuurlijk verloop nu een hand-
standpunten te veranderen als er nieuwe
je geholpen. “Er is een significante stij-
ideeën worden geopperd’, blijkt uit een
Grotere executiekracht
ging van het aantal vaststellingsovereen-
beoordelingsformulier. “Wij krijgen
‘Dit is niet meer mijn HU, ik schaam me
komsten”, meldt De Vogel. “En er zijn bij
signalen dat die beoordelingscriteria
dat mijn hogeschool dit doet’, verzucht-
ons gevallen bekend van mensen die met
worden misbruikt om kritische mensen
te een medewerker tijdens een informa-
tegenzin hebben getekend.” In het hoge-
eruit te werken”, zegt Jan Dijkstra. “We
tiebijeenkomst die de AOb vorige maand
schoolmagazine Trajectum trok de HU-
horen bovendien van leidinggevenden dat
organiseerde. Veel ondersteuners zijn n
7 maart 2015
Onderwijsblad05
29
zo bang dat ze de volgenden zijn die eruit
masterstudies, maar ook een instituut waar
Als je aan die twaalf contacturen per week
worden gewerkt, dat ze niet durfden te
studenten van 17 tot 67 een leven lang
vasthoudt, hebt je dus meer docenturen
komen. Zij vrezen dat naar een vakbond
kunnen leren. Daarom wil de HU bij alle
nodig. Naast alle ontwikkeltijd.”
stappen niet past bij de ‘positieve uitstra-
opleidingen blended learning invoeren, een
ling naar buiten’ die de HU verlangt, legde
mix van online leren en contactonderwijs.
Weinig draagvlak
een medewerker uit die mede namens zijn
Blended learning kan de leeropbreng-
De HU trekt dit jaar ruim tien miljoen
collega’s het woord kwam doen.
sten verhogen, denkt Geert Kinkhorst,
euro uit voor onderwijsinnovatie, maar
“Sinds anderhalf jaar waait er een andere
docent en onderwijsadviseur bij de facul-
docenten betwijfelen of dat geld echt bij
wind bij de HU”, verklaart Jacqueline
teit gezondheidszorg. Maar er is nog een
het onderwijs terechtkomt. “De HU snijdt
de Vogel die angst. “Het college van
lange weg te gaan voor het zover is. “Het is
in de onderwijsondersteuning en inves-
bestuur wil niet toegeven dat deze
een omvangrijke operatie, want de ambi-
teert in managers, terwijl er voorlopig
bezuinigingsoperatie niet meer via
tie gaat veel verder dan uitbreiding van de
geen docent bij komt”, stelt Patrick Ubags,
natuurlijk verloop te realiseren is en heeft
digitale ondersteuning van het onderwijs.
docent ict bij de faculteit techniek. Een
een nieuwe directeur bij de diensten
Het is de bedoeling dat een groot deel van
deel van het geld gaat naar de program-
binnengehaald om de klus toch te klaren.”
de theorievakken online wordt aangebo-
madirecteur onderwijsinnovatie en de zes
Ze doelt op Ilan Westphal, die eind 2012
den, inclusief leerwegonafhankelijke toet-
facultaire innovatiemanagers. Daarnaast
is aangetrokken als directeur human
sen. Studenten kunnen dan inhoudelijke
wordt er vooral geïnvesteerd in onderwijs-
resources.
ontwikkeling en ict-ondersteuning, meld-
Westphal, die zijn loopbaan begon bij ABN
de collegelid Anton Franken afgelopen
Amro, vertelde in mei 2014 in het vakblad
HR Strategie dat hij is ingehuurd om de
HU ‘grotere executiekracht’ te geven. Hij
maakt er geen geheim van dat hij daarbij
een andere stijl hanteert dan men in ‘de
consensusgerichte en vrijblijvende onderwijscultuur’ gewend is. Sinds september
is Westphal de bovenbaas van de vijf HU
Diensten, een nieuwe functie.
‘Als mensen niet
weten waar
ze aan toe zijn,
krijg je ze
makkelijker weg’
najaar op de AOb-website Hogeronderwijs.nu.
Meer handen in de klas heeft geen prioriteit, vertelde hij.
Terwijl de docent/student-ratio een stuk
ongunstiger is dan bij andere hogescholen
en de klachten over de werkdruk alleen
maar toenemen. “De HU streeft naar
1 docent op 26 studenten; het hbogemiddelde is 1 op 22. Wij moeten met
“Er is een hele managementlaag
heel weinig mensen en steeds minder
bijgekomen”, vertelt Dalila El Yandouzi,
ondersteuning plannen uitvoeren die
voorzitter van de personeelsraad.
van bovenaf over ons worden uitgestort
“Westphal heeft twee adjuncten en een
kennis thuis achter de computer opdoen,
en waar heel weinig draagvlak voor
eigen stafbureau met projectmedewerkers
op een tijdstip dat hun het beste uitkomt.
is”, zegt Ubags, die één van de weinige
en programmadirecteuren.”
De lessen kunnen gebruikt worden voor
docenten is die het HU-beleid openlijk
“Er is hier een heel contingent pakken-
het verwerken en toepassen van die ken-
ter discussie durft te stellen. Dat hoort
mannen uit de bankwereld binnengehaald
nis.”
bij zijn lidmaatschap van de facultaire
om deze operatie daadkrachtig ter hand
Vakken moeten als het even kan
medezeggenschapsraad, vindt hij.
te nemen”, stelt De Vogel onomwonden.
onafhankelijk van elkaar gevolgd kunnen
Bij de centrale medezeggenschapsraad is
En die drukken zo stevig op de begroting
worden zodat werkende studenten bij de
het draagvlak voor het collegebeleid hele-
van de diensten dat er nog meer bezui-
HU net zo flexibel kunnen studeren als bij
maal verdwenen. De raad heeft al twee
nigd moet worden. “Het is nu 28 procent
particuliere concurrenten als NCOI en LOI.
keer de begroting voor 2015 afgekeurd.
geworden”, weet zij.
“Dat vraagt een omvangrijk herontwerp
Omdat het college van bestuur miljoenen
van de onderwijsprogramma’s”, legt
investeert in een top-down onderwijsinno-
Leven lang leren
Kinkhorst uit.
vatie waar medezeggenschapsraden nau-
De besparingen op de ondersteuning zijn
En daarmee ben je er nog niet. Om het
welijks bij betrokken zijn. Maar vooral
nodig om geld vrij te maken voor verbete-
concept uit te voeren, heb je eerder
vanwege de ruwe manier waarop de bezui-
ring van het onderwijs. Maar terwijl ande-
meer dan minder docenten nodig,
nigingen bij de HU Diensten worden uit-
re hogescholen met de vrijkomende mil-
waarschuwt hij. “In de prestatieafspraken
gevoerd.
joenen honderden extra docenten aantrek-
is vastgelegd dat eerstejaars minimaal
Dat medewerkers onder druk worden
ken, investeert de HU vooral in onderzoek
twaalf contacturen per week hebben.
gezet om een vaststellingsovereenkomst te
en onderwijsinnovatie. Want de hoge-
Om dat te bereiken zijn er bij de HU veel
tekenen, is ‘onacceptabel’, meldde raads-
school wil niet alleen een University of
hoorcolleges voor grote groepen, dat is
voorzitter Cees Braas vorige maand op
Applied Sciences zijn met een stevige onder-
goedkoop. Maar bij blended learning werk
Hogeronderwijs.nu. ‘Toen de raad instemde
zoekspoot en een uitgebreid assortiment
je in de contacttijd met kleinere groepen.
met de bezuinigingsoperatie, voorzagen we
30
Onderwijsblad05
7 maart 2015
niet dat natuurlijk verloop op deze manier
ingevuld zou worden.’ De nieuwe directeur
die is aangesteld om vernieuwing van de
diensten krachtig ter hand te nemen, opereert volgens Braas ‘veel te krachtig’.
Slechte naam
AOb-bestuurder Jan Dijkstra spreekt
van een asociale reorganisatie waarmee
Hogeschool Utrecht het hbo een slechte
naam bezorgt. “Andere hogescholen
bezuinigen ook op het ondersteunend
personeel, maar daar wordt het personeel
netjes ingelicht over de toekomstplannen,
wordt er een reorganisatieplan uitgewerkt
en werken de vakbonden mee aan een
sociaal plan.”
Maar de HU probeert ook de vorige
maand aangekondigde sanering van de
lerarenopleidingen speciaal onderwijs
zonder reorganisatieplan af te wikkelen.
Terwijl daarbij een kwart van de 83
arbeidsplaatsen verdwijnt. “Het is weer
hetzelfde als bij de diensten”, zegt Dijkstra.
“Er is geen toekomstplan, geen financiële
onderbouwing. Er gaan geruchten over
het sluiten van lesplaatsen, maar niemand
Reactie college van bestuur
Hogeschool Utrecht
‘De aanhoudende geluiden over onrust zijn ons bekend en nemen we serieus.
weet dat zeker. Maar docenten krijgen
Hierover spreken wij regelmatig met medewerkers en onze Hogeschoolraad.
wel alvast een uitnodiging om over een
Wij vinden het belangrijk om te weten op welke feiten de onrust is gebaseerd.
vaststellingsovereenkomst te komen
Daarom laten wij hiernaar een onafhankelijk onderzoek doen. Dat helpt om
praten.”
met elkaar de juiste gesprekken in de juiste proporties te voeren en zo nodig
Dijkstra heeft serieus de indruk dat HU
adequate maatregelen te treffen.’
eropuit is onrust te creëren. “Onvoorspel-
De transitie van Hogeschool Utrecht gebeurt met een specifieke reden. Jan
baarheid is onderdeel van het beleid. Als
Bogerd, lid van het college van bestuur licht toe: ‘Wij willen nu en in de toekomst
mensen niet weten waar ze aan toe zijn,
uitstekend onderwijs geven en baanbrekend toegepast onderzoek doen. Om die
krijg je ze makkelijker weg.” Om een ver-
reden investeren we de komende jaren onder andere in tientallen extra docenten
trouwenscrisis te voorkomen, moet het
en onderzoekers. Ook hebben we ruim tien miljoen euro voorzien ten behoeve
college van bestuur nu ingrijpen, vindt
van onderwijsinnovatie.’
de AOb-bestuurder. “Het college van
‘Om dit alles mogelijk te maken, gaan we effectiever werken met minder
bestuur moet inzien dat deze aanpak men-
ondersteunende medewerkers. Concreet betekent dit een personeelsreductie
sen knakt, kapotmaakt. Dat kan nooit de
van 20 procent bij de ondersteunende diensten ten opzichte van de situatie
bedoeling zijn geweest. Ze moeten echt
in 2012. We zijn nu op de helft van het tijdpad, maar hebben al meer dan de
een radicale wijziging in de bejegening van
helft van die uiteindelijke doelstelling behaald. Dat is gerealiseerd door interne
hun werknemers inzetten.” N
mobiliteit, zoals het ontwikkel- en loopbaanportaal, in combinatie met natuurlijk
verloop doordat mensen elders gaan werken of met pensioen gaan of vanwege
Meer nieuws over de onrust bij Hogeschool
Utrecht op de AOb-site www.hogeronderwijs.nu
beëindiging van tijdelijke contracten.’
‘In 2015 zullen circa honderd fte via natuurlijk verloop de hogeschool
verlaten. Daarvoor zullen gedeeltelijk weer nieuwe medewerkers aangetrokken
kunnen worden. De reductiedoelstelling in 2015 is circa zestig fte voor de
ondersteunende diensten. Dat kunnen we zonder gedwongen ontslagen realiseren.
We begrijpen heel goed dat deze reductie leidt tot onzekerheid bij een deel van
de medewerkers. We blijven met hen en medezeggenschapsraden hierover in
gesprek. Maar we moeten met elkaar door deze moeilijke fase heen om er
uiteindelijk sterker uit te komen.’
7 maart 2015
Onderwijsblad05
31