Transcript Een eind aan de Stop van Ternaaien, 21 november 2014

© Copyright 2013 Dagblad De Limburger / Limburgs Dagblad.
Het auteursrecht, ook ten aanzien van artikel 15 AW, wordt
uitdrukkelijk voorbehouden. Vrijdag, 21 november 2014
SLUIS TERNAAIEN
ALBERTKANAAL
SLUIS 1 SLUIS 2
SLUIS 3
Een eind aan
de ‘Stop van
Ternaaien’
D
e dimensies zijn
enorm. De kalkwanden waar Albertkanaal
en Maas doorheen zijn
gekliefd imponeren
van nature door hun hoogte, maar
ook een blik in de diepte maakt nietig. Een gigantisch gat van een meter of 25 diep gaapt op de plek
waar de vierde sluis van Ternaaien
moet komen. Over een lengte van
kilometers wordt gewerkt aan het
nieuwe complex; modder, bouwhelmen en hijskranen domineren het
beeld. Dit is de grootste bouwput
van Wallonië, letterlijk óp de Nederlandse grens.
De cijfers onderstrepen de gigantische omvang van dit project: 1,3
miljoen kubieke meter grond
wordt afgegraven, 225.000 kubieke
meter beton gestort, 15 miljoen kilo
staal verwerkt.
Twintig jaar is er gesproken over
het vernieuwen van het complex
waar jaarlijks ongeveer 25.000 schepen passeren. Ternaaien zorgt voor
grote frustratie onder schippers. De
drie bestaande sluizen zijn te beperkt voor de moderne scheepvaart, kampen geregeld met storingen. Gevolg: lange wachttijden.
Een dag liggen dobberen voor de
sluis is niet ongebruikelijk.
In 2007 werden nog Kamervragen
gesteld nadat zestig schepen vertraging hadden opgelopen door een
grote storing die een miljoenenschade veroorzaakte. Niet voor
niets heeft het complex al sinds
jaar en dag de bijnaam ‘Sluis der
Zuchten’ of le Bouchon de Lanaye:
de Stop van Ternaaien.
Het oplossen van de onbetrouwbare doorvaart tussen België en Nederland was niet gemakkelijk. De
discussie over de vernieuwing van
het complex speelt al meer dan
twintig jaar en verliep uiterst moeizaam. Op de achtergrond speelden
hierbij niet alleen cultuurverschillen en bureaucratie een rol, maar
waarschijnlijk ook de concurrentie
tussen de havens van Rotterdam
en Antwerpen; overheden beschermen ondanks de Europese gedachte eigen belangen. De Walen wilden van meet af aan een 25 meter
brede sluis. „Voor ons echter was
achttien meter breedte genoeg”,
liet minister Tineke Netelenbos in
2001 weten aan het Nieuwsblad
Transport. „Uit goed nabuurschap
zijn we echter akkoord gegaan met
een breedte van 25 meter. Dit sleepte al te lang.”
Toch duurde het nog tien jaar voordat in 2011 daadwerkelijk met de
bouw begonnen werd. Tot frustratie van de Walen, die vonden dat
Nederland talmde met onderzoeken en vergunningen die nodig waren omdat de werkzaamheden
deels op Nederlands grondgebied
gebeuren. De grenscorrectie die nodig was, is nog steeds niet bij Koninklijk Besluit bekrachtigd (zie kader rechts). En ook over de finan-
“
Uit goed
nabuurschap zijn
we akkoord
gegaan.
Dit sleepte te lang.
Minister Netelenbos in 2001
ciering moest flink onderhandeld
worden. Ongeveer 120 miljoen euro kost het vernieuwen van het
complex, waarvan 27 miljoen Europese subsidie en een Nederlandse
bijdrage van ruim 10 miljoen.
Het ontwerp voor het nieuwe complex is gemaakt door het Luikse bureau Greisch, dat vrijwel alle recente bruggen in de omgeving ontworpen heeft, inclusief de Hoge Brug
in Maastricht. Vanwege de uitzonderlijke plek en het bijzondere landschap, heeft bureau Greisch een
landschapsarchitect, beeldhouwer
en schilder betrokken bij de totstandkoming van het ontwerp. Het
werk wordt uitgevoerd door aannemer Besix. In het huidige complex
liggen drie sluizen. Sluis één is alleen in de zomer geopend voor pleziervaart. Sluis twee heeft al jaren
een defecte deur. Sluis drie is met
afmetingen van 136 bij 16 meter als
enige geschikt voor de grotere binnenvaart. De nieuwe sluis vier die
nu wordt gemaakt, wordt 225 meter lang en 25 meter breed. Greisch
heeft een nieuwe brug ontworpen,
die al grotendeels gereed is. Een opmerkelijke constructie, want de 210
meter lange brug maakt een soort
slinger langs de sluizen. Het wegdek is in totaal 14 meter breed
maar zweeft links en rechts op een
slechts 6 meter brede stalen basis;
op de hoek van de nieuwe sluis ligt
een groot uitkijkpunt.
Het is een klus met een hoge moeilijkheidsgraad: bouwen in het water. Er zijn damwanden van 27 meter in de bodem geplaatst om een
droge ‘bak’ te creëren waarin gewerkt wordt. Met speciale mallen
die voor dit project zijn gemaakt
(kosten 1,2 miljoen euro) worden
de betonnen wanden stukje bij
beetje gestort. Er is een eigen betoncentrale aangelegd; vier betonwagens rijden ter plekke af en aan. De
grijs-beige kleur van het beton is
zelfs afgestemd op de kleur van de
omliggende bergwanden. Het
grind dat uitgegraven wordt, wordt
ter plekke gesorteerd, gewassen en
vervolgens meteen weer in het beton hergebruikt.
Het bouwterrein ligt deels in een
Natura 2000 gebied. In deze beschermde groenzone mocht maar
maximaal één jaar worden gewerkt. Voor het project is in totaal
52 maanden uitgetrokken. Het
werk heeft een paar maanden ver-
MAAS
SLUIS 4
GRINDGAT OOST-MAARLAND
MAASTRICHT
SLUIS doorsnede breedte
SLUISDEUR (Belgische zijde)
Breedte 25 meter
Lengte
225 meter
SLUISDEUR (Nederlandse zijde)
bovenaanzicht
Breedte sluisdeur 15,14 meter
Niveau +57.65
Wanddikte varieert
2-3 meter
Dikte sluisdeur
1,5 meter
verval
13,68
meter
Diepte
22 meter
SLUISKOLK doorsnede lengte
Beweegbare
scheepsbolders
Noodtrappen
Hoogte
22 meter
Volle sluis: 82 miljoen liter water
Lengte 225 meter
Opstuwen waterpeil
foto John Dummer / infographic Robert Muts
traging opgelopen doordat in de
oude Maasarm die hier ligt, veel
meer vervuild slib zat dan verwacht. In juni volgend jaar zou de
nieuwe sluis vier open moeten
gaan. Daarna begint de restauratie
van de drie bestaande sluizen. Er
komt een nieuwe commandopost
van waaruit alle vier de sluizen op
afstand kunnen worden bediend;
de oude post wordt afgebroken. In
het complex wordt een grote waterkrachtcentrale ingebouwd. Verder
komt er aan ‘Nederlandse’ zijde ruime aanmeerplek voor schepen. Via
een 1,5 kilometer lange tunnel kunnen schippers straks - als ze hun auto van het dek af takelen - de brug
bij de sluis op rijden. Ongeveer 120
mensen zijn dagelijks aan het werk
in Ternaaien. Niet alleen Belgen,
maar ook veel Maastrichtenaren,
Slovenen en Portugezen. Het enorme werk trekt veel bekijks. Werfleider Vincent Weijenberg van Besix:
„Ik heb nog nooit een project gehad waar zoveel mensen komen kijken. Fietsers die een halve dag op
de sluis blijven staan, mensen die
hun campingstoeltjes uitklappen.
Ongelooflijk. Als de zon schijnt,
staan hier altijd twintig, dertig
mensen. Het is ook een mooi project om aan te werken, ik ben er
trots op; je bouwt iets voor de komende generaties.”
De royale bocht in de nieuwe brug van Greisch.
foto Harry Heuts
De Natte A2