Transcript Brochure Conserveren van fotografisch materiaal

Conserveren van
uw fotografisch
materiaal
VERPAKKEN IS MEER DAN
EEN PAPIERTJE EROMHEEN
Nederlands Fotomuseum
2006
1
Het belang van de juiste verpakking wordt nog vaak onderschat.
Allemaal beseffen we dat de juiste verpakking bescherming biedt
tegen beschadiging, schadelijke omgevingsinvloeden (vervuiling
door o.a. stof en organismen; wisselende omgevingscondities,
bijvoorbeeld onder invloed van vocht en temperatuur). Maar de
werking van de juiste verpakking is tweeledig: het kan namelijk
ook de door het fotomateriaal zelf gegenereerde schadelijke
afbraakproducten tegenhouden of zelfs absorberen. Hiermee
beschermt de verpakking dus ook andere collectieonderdelen.
De juiste verpakking is kortom essentieel bij goede bescherming
van fotocollecties en het veilig hanteren van fotomateriaal.
Maar... ook verpakkingsmateriaal veroudert en is dus niet voor
de eeuwigheid. Inferieur verpakkingsmateriaal veroudert sneller
en dient dus vaker vervangen te worden. Regelmatige controle
op de conditie van het verpakkingsmateriaal is dan ook van belang, vooral bij materiaal waarbij de foto veel zuur afgeeft, zoals
nitraat en acetaat. De beschermende werking van de verpakking
neemt in deze gevallen sneller af.
2
Het Nederlands
Fotomuseum
biedt hulp
3
Het Nederlands Fotomuseum biedt u een breed assortiment
producten ten behoeve van het behoud van al uw fotografische
materialen. Voor zover relevant, voldoen de artikelen aan de
Photographic Activity Test (P.A.T., ANSI IT9.2), een wereldwijde
standaard. Daarnaast voldoet ons verpakkingsmateriaal aan een
aantal andere eisen. Zo zijn kunststofhoezen of insteekhoezen
bijvoorbeeld weekmakervrij; papier voor primaire berging (d.w.z.
papier dat in contact komt met het fotomateriaal) is niet chloorgebleekt, ligninevrij, bestaat uit 100% alfacellulose of katoen en
heeft bij voorkeur een glad (gestreken) oppervlak.
Naast verpakkingsmaterialen als enveloppen en hoezen, biedt
het Nederlands Fotomuseum andere onmisbare artikelen zoals
bijvoorbeeld kwaliteitsfotohoekjes en katoenen handschoenen.
Voorts leveren wij als enige in Nederland Centennial™ daglichtpapier. Bovendien leveren wij een speciaal voor ons ontwikkeld
assortiment dozen, de zgn. Photo Storage doos, in verschillende
formaten en voordelig geprijsd, voor het veilig bewaren van
glasnegatieven, lantarenplaatjes of afdrukken. Ook deze dozen
voldoen uiteraard aan onze strenge eisen.
4
WELK VERPAKKINGSMATERIAAL KIEZEN?
De keuze van verpakkingsmateriaal is maatwerk en afhankelijk
van veel factoren, zoals het soort fotomateriaal, de conditie
ervan, de toegankelijkheid en het gebruik van de collectie,
de omgevingsconditie en de eventuele beschikbaarheid van
een aangepast depot. De bijgaande fotoconserveringstips en
uitleg bij de producten geven antwoord op een aantal vragen.
Heeft u meer hulp nodig bij de keuze van verpakkingsmaterialen,
dan geven wij u graag advies. U kunt ons bereiken via
[email protected].
5
Tips bij goede fotoconservering
Het juiste verpakkingsmateriaal is slechts het begin van een
verantwoord behoud. Er spelen ook omgevingsfactoren mee.
De onderstaande tips zijn dan ook evenzeer van belang.
OMGAAN MET FOTOMATERIAAL
.
Vermijd contact met de handen. Vuil en lichaamsvetten blijven
achter op de foto en zullen na verloop van tijd inwerken en
verkleuringen doen ontstaan. Gebruik bij het hanteren schone
katoenen handschoenen of poedervrije nitrile handschoenen,
geen latex of vinyl handschoenen.
.
Gebruik nooit een vochtige doek of spons om foto's te reinigen.
De meeste foto-emulsies zijn gevoelig voor water. Voor het
verwijderen van stof kan men een zacht penseel of borstel van
eekhoorn- of marterhaar gebruiken.
Foto’s bij voorkeur niet beschrijven. Indien toch notities worden aangebracht, noteer deze op de achterzijde met een HB
potlood. Inkt van viltstift, balpen of stempel kan doorbloeden
of uitlopen. De lijm van zelfklevende etiketten gaat na verloop
van tijd verouderen en vergelen. Gekleurde afbraakstoffen
dringen door in het fotopapier, verharden en zijn niet meer te
verwijderen.
.
6
BEWAREN: KLIMAAT - OMGEVINGSFACTOREN - VERPAKKING
Archieven en musea hanteren richtlijnen voor het optimaal bewaren van fotografisch materiaal. De optimale bewaarcondities
variëren afhankelijk van de techniek en het materiaal. Algemeen
kan men stellen dat hoe hoger de luchtvochtigheid en temperatuur, des te sneller het materiaal zal verouderen. Er wordt gestreefd de relatieve luchtvochtigheid (RV) tussen de 35% en 50%
en de temperatuur zo laag mogelijk te houden. In de praktijk
zal het feitelijke gebruik of de toepassing van het fotomateriaal
bepalen binnen welke grenzen men kan blijven. Een huiskamer
is geen archief- of museumdepot. Daarom enkele aanbevelingen
waardoor u langer kunt genieten van uw foto’s.
.
Probeer de omgevingstemperatuur en luchtvochtigheid zo
stabiel mogelijk te houden. Hang foto’s niet boven verwarmingsbronnen of tegen een buitenmuur. Slaapkamer, zolderen kelderruimten zijn erg ongeschikt; ze zijn meestal te vochtig
of kennen sterke temperatuur - en vochtschommelingen.
.
Luchtverontreiniging en stof kunnen fotomateriaal aantasten
en doen verbleken of verkleuren.
Vermijd blootstelling aan direct zonlicht of te sterke lichtbronnen; licht is een vorm van energie en kan o.a. verkleuring en
vergeling veroorzaken; gebruik van zonwering en UV-werend
materiaal biedt bescherming, bijvoorbeeld UV-filter voor lampen of UV-werend glas in de lijst.
Gelijmde platen zoals MDF, hardboard en laminaten, vers geschilderde ruimten of kasten en pas geboende vloeren scheiden gedurende lange tijd gassen af die schadelijk zijn voor fotomateriaal.
.
.
7
Negatieven en afdrukken worden bij voorkeur bewaard in PAT
gecertificeerd materiaal. Er zijn voor de gangbare formaten negatieven en afdrukken gestandaardiseerde papieren enveloppen
en polyester- of polyethyleen insteekhoezen beschikbaar. PVC,
pergamijn en acetaat insteekhoezen zijn niet geschikt voor lange
termijnbewaring.
PRESENTATIE: INLIJSTEN
Door het inlijsten van een foto brengt men deze in een bijna
hermetisch afgesloten ruimte en wordt een zogenaamd microklimaat gecreëerd. Hierdoor wordt de kwaliteit van de gebruikte
materialen van doorslaggevend belang voor de houdbaarheid
van de foto. Met andere woorden, bij gebruik van minderwaardige of niet geschikte materialen loopt men een groter risico
dat de foto sneller veroudert en/of verkleuring of vergeling gaat
vertonen, ook al is de foto tijdens het productieproces op de
best mogelijke manier verwerkt (archivale verwerking). Gebruik
van de hieronder vermelde schadelijke materialen moet zo veel
mogelijk worden vermeden.
.
.
8
Plaats fotografisch materiaal niet in lijsten of vitrines waarin
onbehandeld MDF, hardboard of laminaten zijn verwerkt (afscheiding van o.a. formaldehyde en azijnzuur); nieuw gelakte
of geschilderde kasten of vitrines (organische oplosmiddelen)
kunnen eveneens schade veroorzaken. Vermijd het gebruik van
wol of wollen bekledingen (wol bevat zwavel dat schadelijke
verbindingen met foto’s kan aangaan).
Plaats een foto bij het inlijsten nooit direct tegen het glas.
.
.
.
Voor het passe-partout wordt het gebruik van ongebufferd
‘museumkarton’ of ‘ragboard’ aanbevolen; dit karton is
ligninevrij, niet chloorgebleekt en bevat 100% alfacellulose
of katoen.
Het passe-partout bestaat uit twee delen, een karton met venster en een opzetkarton of achterblad. Monteer de foto altijd
op het opzetkarton of achterblad, niet tegen het vensterkarton. Voor het monteren van foto’s bestaan verschillende materialen en technieken. Ook hier is de kwaliteit van het gebruikte
materiaal doorslaggevend. Het eenvoudigst is het gebruik van
polyester of papieren fotohoekjes of strips (PAT gecertificeerd).
Vermijd gebruik van cellotape, scotchtape of andere soorten
plakband.
Plaats tussen de rug van de lijst en het achterblad een vel
gebufferd papier. Dit vertraagt het doordringen van zuurvormende stoffen van buitenaf. Kant en klare wissellijsten hebben
meestal een rug van hardboard, dit is ongeschikt materiaal.
Om de invloed van het hardboard te verminderen kun je een
stuk polyesterfolie tussen rug en achterblad plaatsen.
Voor meer gedetailleerde informatie ga naar dossier
Fotografisch materiaal bewaren, de belangrijkste richtlijnen op
www.nederlandsfotomuseum.nl.
9