Transcript Werken met de atlas

WERKEN MET DE BOSATLAS
Bundel Bosatlas
VSB versie juni 2014 / BA 54e
0
WERKEN MET DE BOSATLAS
VSB versie juni 2014 / BA 54e
1
WERKEN MET DE BOSATLAS
2
Werken met de atlas. (54e druk)
Een geograaf zonder atlas is als een timmerman zonder hamer. Voor een goed
eindexamenresultaat moet je vlot met de atlas om kunnen gaan. In deze cursus worden de
belangrijkste vaardigheden nog een keer herhaald.
1-De juiste kaart zoeken in de atlas doe je met behulp van:
-De bladwijzer
-Het (plaatsnamen) register
-De inhoudsopgave (naar regio)
-Thematisch register
-Landenregister
 schutblad achterin
 v.a. blz 267
 v.a. blz 2
 v.a. blz 300
 blz 266
Op goed geluk bladeren in de atlas op zoek naar de juiste kaart kan straks niet tijdens
de toetsen. Daar heb je de tijd niet voor. Je zal zo snel mogelijk de juiste kaart moeten
vinden. De snelste manier om een kaart(nummer) te vinden is de BLADWIJZER, achter
in de atlas. Zoek maar op en maak de volgende opdrachten.
1-Noteer achter de volgende gebieden het kaartnummer EN de titel van de kaart waarop dit
gebied het meest gedetailleerd staat afgebeeld. (let op de schaal)
Mexico
Suriname
Japan
-In welke gevallen kan je de bladwijzer NIET gebruiken als je een land, plaats, etc.. op wil
zoeken?
Als je, en probeer dat van te voren te bedenken, een plaats niet weet te vinden op de
bladwijzer, dan kan je beter het REGISTER gebruiken. Dat is alfabetische namenlijst
achter in de atlas. Zie blz 267.
Op blz 266 staat een apart LANDENREGISTER.
2-Omcirkel van de volgende namen de (eerste) letter waaronder ze in het register zijn
opgenomen. (N.B. er is geen regeltje om dit probleem op te lossen)
Straat Yucatan
Ciudad Juarez
Kaap Catoche
3-a-Zoek m.b.v. het register de volgende namen op in de atlas. Schrijf achter iedere naam wat
het is en in welk land het ligt. (Bijv: Kiruna is een stad in het land Zweden)
Nevado de Colima
Popocatepetl
Grijalva
VSB versie juni 2014 / BA 54e
WERKEN MET DE BOSATLAS
3-b-Welke twee landen beginnen volgens het landenregister met de letter ‘Ú’?
Net als ieder ander boek heeft de Bosatlas een INHOUDSOPGAVE. Deze staat voor in
de atlas. Alle kaarten staan hier in, in dezelfde volgorde als in de atlas, met het
kaartnummer er voor. De kaarten staan per gebied / regio bij elkaar. Als alleen de
naam van het gebied wordt genoemd, zonder thema of onderwerp, dan is het een
overzichtskaart. In andere gevallen dan heeft de kaart een bepaald thema of onderwerp.
Bijvoorbeeld: Nederland; verkeer.
4-Zoek bij de volgende opdrachten m.b.v. de inhoudsopgave de juiste kaart op. Vermeld dus
als antwoord alleen het nummer van de kaart die je nodig hebt.
…………….. In welke staten van de VS wonen de meeste Hispanics?
…………… Welk deel van Mexico is het dichtstbevolkt?
Stel dat je iets wilt weten over de neerslag in Mexico. Als je in de inhoud onder Mexico
gaat kijken zal je geen kaart met het thema neerslag aantreffen. Ga in zo een geval na
van welk groter gebied Mexico deel uitmaakt. Dat is Latijns-Ame rika. Staat er bij
Latijns-Amerika wel een kaart over de neerslag? Nee? Op welk schaalniveau zou je
vervolgens moeten zoeken?
5-Gebruik de inhoudsopgave.
In welke Mexicaanse landstreek valt –in juli- de meeste neerslag?
Welke kaarten heb je hiervoor moeten gebruiken?
BA
omdat
BA
omdat
Als je al weet welke thematische kaart je wil gebruiken, dan kan je ook bij de INHOUD
NAAR THEMA, achter in de atlas, kijken. Onder elk thema staan alle gebieden
waarvan in de atlas een kaart over dat onderwerp is opgenomen.
6-In welke Mexicaanse deelstaat vind je de meeste maquiladoras?
VSB versie juni 2014 / BA 54e
3
WERKEN MET DE BOSATLAS
2-SOORTEN KAARTEN
In de atlas staan een heleboel verschillende kaarten. Je kunt ze in drie groepen indelen:
a-overzichtskaarten  natuurkundige overzichtskaart
 staatkundige overzichtskaart
b-thematische kaarten
Overzichtskaarten zijn grote kaarten die een algemene indruk geven van een gebied.
Natuurkundige overzichtskaarten geven de verdeling land / water, de hoogte en de
belangrijkste rivieren weer. Op staatkundige kaarten springen de verschillende landen
(of provincies) direct in het oog.
Op thematische kaarten staat informatie over een of meerdere onderwerpen / thema’s.
Bijvoorbeeld: grondsoort, bevolkingsdichtheid, godsdienst, etc….
7-Noteer het soort kaart achter de volgende kaartnummers.
BA 72
BA 74
BA 76
8-Naast de overzichts- en thematische kaarten staan in de atlas nog een aantal soorten kaarten
en afbeeldingen. Kies voor de volgende kaartnummers uit de volgende mogelijkheden:
topografische kaart / luchtfoto / satellietfoto /(lijn)grafiek / staafdiagram / cirkeldiagram.
BA 15 A
BA 15 D
BA 17 A
BA 44 C
BA 46 B
BA 47 A
VSB versie juni 2014 / BA 54e
4
WERKEN MET DE BOSATLAS
9-Er zijn verschillende typen thematische kaarten. Zie hiervoor BA 13.
Noteer kort wat je met de volgende typen thematische kaarten juist wel en juist niet
goed kan laten zien.
Chorochromatische (mozaïek) kaart:
Stippenkaart:
Choropletenkaart:
Isolijnen of isopletenkaart:
Bij iedere toets krijg je een atlas. Je hoeft dus niet de betekenis van de verschillende
kaartsoorten te leren.
Je moet wel weten dat deze informatie op BA 13 in de atlas staat !
VSB versie juni 2014 / BA 54e
5
WERKEN MET DE BOSATLAS
6
3-SCHAAL
Een kaart in een atlas of een wandkaart is altijd een getekende, verkleinde en
vereenvoudigde weergave van de werkelijkheid.
Het aantal malen dat de werkelijkheid verkleind is wordt weergegeven met de
SCHAAL.
Een schaal van 1: 100.000 (spreek uit 1 op 100.000) wil zeggen dat de werkelijkheid
100.000 keer verkleind is.
Hoe sterker een kaart is verkleind, hoe kleinschaliger een kaart is. Een heel groot gebied
op een kaart weergeven kan alleen met een kleinschalige kaart. Door de sterke
verkleining gaan natuurlijk wel veel details verloren.
Dus: hoe groter het getal achter het deelteken, des te kleinschaliger is de kaart. Een
kaart met een schaal van 1: 10.000 is dus grootschaliger dan een kaart met een schaal
van 1: 100.000.
10-Zoek in de atlas de volgende kaarten op en vul in
Kaart
Schaal
Volgorde van klein- naar
grootschalig
Afrika; staatkundig
Aarde; natuurkundig
Aarde; geologie
Nederland; reliëf
11-Vergelijk BA 24 en 34 B. Op beide kaartbladen staat een deel van Noord-Holland.
Welke voordelen heeft het werken met een grootschalige kaart?
AFSTANDEN BEREKENEN M.B.V. DE SCHAAL
12-Wat is de exacte betekenis van het schaalgetal 1: 1.000.000 ?
1 cm op de kaart is ………
1 cm op een kaart met schaal 1: 1.000.000 is
km.
CENTIMETERS OMREKENEN NAAR KILOMETERS DOE JE DOOR..
VSB versie juni 2014 / BA 54e
WERKEN MET DE BOSATLAS
13-Vul in.
Afstand op de kaart
5 cm
20 cm
Schaal
1: 100.000
1: 25.000.000
1: 100.000
10 cm
14-Vul in:
Traject
Obdam - Stavoren
Amsterdam – Madrid
Amsterdam – New York
Schaal
7
Afstand in werkelijkheid
70 km
100 km
Cm op de kaart
Afstand in km
TIPS:
VERGELIJK JE BEREKENDE AFSTAND ALTIJD EVEN MET HET
SCHAALSTOKJE DAT OOK OP VRIJWEL IEDERE KAART STAAT
AFGEDRUKT.
DENK EVEN NA BIJ DE UITKOMST !
EEN ‘RONDJE EVENAAR’ IS 40.000 KM LANG.
DE AFSTAND AMSTERDAM – PARIJS IS ONGEVEER 450 KM.
VSB versie juni 2014 / BA 54e
WERKEN MET DE BOSATLAS
8
4-GENERALISATIE
Omdat een gebied op de kaart natuurlijk veel kleiner is dan in werkelijkheid, moeten
cartografen steeds kiezen wat ze wel en wat ze niet op de kaart zetten.
15-Gebruik de kaarten op blz 15 uit de BA.
Schrijf de kaartnummers op in volgorde van de kleinste naar de grootste schaal.
Bij welke schaal kan je nog zien dat er rond de Koepelkerk een begraafplaats ligt, en bij
welke schaal kan dat niet meer?
Bij welke schaal kan je de vorm van het Mauritshuis nog precies aflezen?
Generaliseren (het vereenvoudigen van de werkelijkheid) doet een cartograaf niet alleen
door dingen weg te laten of simpeler te tekenen, maar soms ook door sommige zaken
overdreven dik of grof te tekenen.
16-Bereken m.b.v. de volgende kaarten de doorsnede (in km) van Amsterdam.
BA 214-215
BA 58 (grootste afstand van oost naar west)
Welke kaart zal de afstand het best weergeven?
Waarom zal op kaart 214-215 toch voor deze manier van weergeven zijn gekozen?
Wat de cartograaf weglaat, vereenvoudigt en overdrijft hangt niet alleen af van de
schaal van de kaart, maar ook van het onderwerp van de kaart. Als een kaart een
bepaald thema behandelt, zullen zaken die niet belangrijk zijn voor dat thema zovee l
mogelijk worden weggelaten. Zaken die er wel toe doen worden voor de duidelijkheid
vaak wat overdreven.
17-Noem een aantal dingen die de cartograaf heeft weggelaten.
Noem een aantal dingen die de cartograaf heeft vereenvoudigt.
Welke zaken heeft de cartograaf overdreven?
VSB versie juni 2014 / BA 54e
WERKEN MET DE BOSATLAS
9
5-SYMBOLEN.
18-Neem BA 15 voor je. Vergelijk de luchtfoto met de plattegrond. Noteer minstens 4 dingen
die je wel kan aflezen van de kaart en niet van de luchtfoto.
Om op een kaartduidelijk te maken wat alles voorstelt maakt de cartograaf gebruik van
allerlei symbolen, zoals kleuren, lijnen, punten, figuurtjes en lettertjes, die allemaal
dingen uit de werkelijkheid voorstellen. Om een kaart goed te kunnen begrijpen, is het
nodig dat je weet wat die symbolen precies betekenen. Daarom hoort er bij elke kaart
een legenda. Om ruimte te besparen staan de verschillende legenda’s voor de
verschillende kaarten uit de Bosatlas allemaal bij elkaar, helemaal voorin de atlas.
Gebruik steeds de juiste legenda !!!!!
19-Schrijf op welke legenda je gebruikt bij de volgende kaarten.
Kies uit: Nederland / topografische kaarten / Europa / Overige werelddelen / thematische
kaarten.
BA 24
BA 186
BA 34 B
BA 104-105
BA 205 C
20-Waar valt jaarlijks de meeste neerslag, in het oosten of westen van Engeland?
Uit welk land komen de meeste toeristen naar Spanje?
Welke industrieën tref je aan bij Delfzijl?
VSB versie juni 2014 / BA 54e
WERKEN MET DE BOSATLAS
10
6-CIJFERS IN DE ATLAS.
In dit informatietijdperk ontkomt ook de Bosatlas er niet aan steeds meer cijfermatige
informatie op te nemen. Je kunt op twee manieren cijfermatige informatie uit de
Bosatlas halen:
1-De cijfers zijn verwerkt in kaarten en grafieken. (overzichtelijk)
2-Per gebied geordende tabellen (cijferlijsten) in de Bosatlas Statistiek. (exact)
21-Zie BA 41 H. Dit is een staafdiagram of staafgrafiek.
Wat zijn de twee droogste maanden in Nederland?
In welke maand is het verschil tussen de lichtblauwe en de donker blauwe kolom het grootst?
Geef de verklaring voor dit verschil.
Zie BA 44 C. Dit is een lijndiagram of lijngrafiek.
In welke maanden voert de Maas het minste water af?
Wat valt je op als je de grafieken 41 H en 44 C met elkaar vergelijkt?
Probeer dit te verklaren m.b.v. BA 41 I
Zie BA 46 B. Dit is een cirkeldiagram.
Schrijf zo nauwkeurig mogelijk op wat het cijfer 65 % wil zeggen bij de blauwe schijf in de
cirkel?
Waarom ontbreken de Amstel en de Vecht in dit cirkeldiagram?
Zie BA 57 E2. Dit is een blokdiagram.
Wat is de exacte betekenis van de drie blauwe blokjes in deze figuur?
VSB versie juni 2014 / BA 54e
WERKEN MET DE BOSATLAS
11
Zie BA 67C. Dit is een stroomdiagram.
Hoeveel voertuigen passeren er dagelijks op de A2?
Gebruik nu de Bosatlas Statistiek. Zie BA 252 e.v.
Welke Nederlandse provincie is het dichtstbevolkt?
Hoeveel inwoners heeft Heerhugowaard? (Wat was de ‘peildatum’?)
In welke provincie wonen de meeste allochtonen? Hoeveel zijn dit er?
22-Vul onderstaande tabel in m.b.v. de Bosatlas Statistiek.
Land
Nederland
Nepal
Koeweit
Suriname
BNP / inw
% analfabeten
Welke conclusie(s) kan je trekken uit de tabel?
VSB versie juni 2014 / BA 54e
levensverwachting
zuigelingensterfte
WERKEN MET DE BOSATLAS
7-GRAADNET.
23-Geef de definitie van de volgende begrippen:
Graadnet:
Meridiaan:
0-meridiaan:
(geografische) Lengteligging:
(geografische) breedteligging:
Evenaar:
Breedtecirkel:
VSB versie juni 2014 / BA 54e
12
WERKEN MET DE BOSATLAS
24-Geef de volgende begrippen aan in onderstaande figuur: noordpool / zuidpool / evenaar /
0-meridiaan / hoge breedte / lage breedte / kreeftskeerkring / steenbokskeerkring.
25-Welke plaatsen liggen er op de volgende coördinaten? Zoek zonodig een kaart met een
grotere schaal op !!!!
-20º NB / 102º WL
________________________________
-27º ZB / 153º OL
________________________________
-52º NB / 6º OL
________________________________
VSB versie juni 2014 / BA 54e
13
WERKEN MET DE BOSATLAS
14
26-Om in Nederland de exacte locatie van een plaats aan te duiden red je het niet met graden.
Je zal exacter moeten zijn. Gelukkig kan je 1 graad weer onderverdelen in 60 minuten (‘)
a-Zie onderstaande kaart. Geef in de tekening aan welke meridianen en breedtecirkels zijn
afgebeeld.
b-Verdeel iedere lengte- en breedtegraad in minuten. (10’, 20’, enz)
c-Geef nu de exacte coördinaten (in graden en minuten) van:
Heerhugowaard
Vlissingen
Roodeschool
VSB versie juni 2014 / BA 54e
WERKEN MET DE BOSATLAS
27-Gebruik de kaart ‘Tijdzones’ in de Bosatlas.
Als het in Greenwich 12.00 uur is, is het in de volgende plaatsen……..? ……..uur.
Amsterdam
Paramaribo
Tokyo
28-Wat kan je nog meer met de Bosatlas?
Vraag 1 van alle toetsen dit jaar luidt: Geef de DEFINITIE van de volgende begrippen.
Soms staan begrippen in de Bosatlas keurig gedefinieerd. In alle andere gevallen kan je
m.b.v. het TREFWOORDENREGISTER de betreffende kaart opzoeken en. Het moet
dan wel heel vreemd lopen als je uit de kaart niet kan afleiden wat dat begrip betekent.
IJsdag =
Veel plaatsnamen in Nederland en het buitenland vertellen iets over (het ontstaan van)
de omgeving. Via de VERKLARING VAN TOPOGRAFISCHE NAMEN (blz 296) kan
je de betekenis van deze (delen van) plaatsnamen opzoeken.
Wat is de betekenis van:
Broek =
Loo =
Crest =
Zwaag =
VSB versie juni 2014 / BA 54e
15
WERKEN MET DE BOSATLAS
VSB versie juni 2014 / BA 54e
16
WERKEN MET DE BOSATLAS
VSB versie juni 2014 / BA 54e
17
WERKEN MET DE BOSATLAS
VSB versie juni 2014 / BA 54e
18
WERKEN MET DE BOSATLAS
VSB versie juni 2014 / BA 54e
19
WERKEN MET DE BOSATLAS
VSB versie juni 2014 / BA 54e
20
WERKEN MET DE BOSATLAS
VSB versie juni 2014 / BA 54e
21
WERKEN MET DE BOSATLAS
VSB versie juni 2014 / BA 54e
22
WERKEN MET DE BOSATLAS
VSB versie juni 2014 / BA 54e
23
WERKEN MET DE BOSATLAS
VSB versie juni 2014 / BA 54e
24
WERKEN MET DE BOSATLAS
VSB versie juni 2014 / BA 54e
25
WERKEN MET DE BOSATLAS
VSB versie juni 2014 / BA 54e
26