Transcript Tổng quan Văn minh Châu Âu

History of Western
Civilization
Khởi nguồn văn minh phương
Tây:
VĂN MINH HY LẠP
KẾT CẤU BÀI GIẢNG
A. HY LẠP CỔ ĐẠI
I. THỜI ĐẠI ĐỒNG
XANH
II. THỜI ĐẠI SỬ THI
B. HY LẠP CỔ ĐIỂN
I. ATHENS
II. SPARTA
The Geography of Greece
VỊ TRÍ ĐỊA LÝ
1.Knossos: Minoan Civilization
1.VĂN MINH MINOAN
Palace at Knossos
CUNG ĐIỆN Ở KNOSSOS:
NHỮNG BỨC BÍCH HỌA
CỦA VĂN MINH MINOAN
2、 The Mycenaean Civilization
2. VĂN MINH MYCENAEAN
DI TÍCH CỔNG VÀO
THÀNH MYCENAEAN
THÀNH MYCENAEAN
PHÙ ĐIÊU SƯ TỬ
II. Homer: The “Heroic Age”
II. THỜI ĐẠI SỬ THI
HOMER
:
THỜI
ĐẠI
ANH
HÙNG
(TK XI –
IX TCN)
I. ATHENS:
THÀNH
ATHENS
1、Early Athenian Lawgivers
1. NHỮNG NGƯỜI LẬP PHÁP CỦA
THÀNH ATHENS
• Thésée: người sáng lập nhà nước Athena (TK VII
TCN)
- LUẬT DRACON (621 TCN)
• Solon —— ĐẠI SƯ TRÍ TUỆ CỦA HY LẠP
• Cleisthenes  created the first democracy!
NGƯỜI SÁNG LẬP NỀN DÂN CHỦ ĐẦU TIÊN
Persian Wars: Famous Battles
NHỮNG CHIẾN DỊCH LỪNG DANH CỦA
CUỘC CHIẾN BA TƯ
• Marathon (490 BC)
- Cách Athens 42km
• Thermopylae (480 BC)
- Trận tử thủ nổi tiếng nhất trong lịch sử
nhân loại (vua Leonidas và 300 cận vệ
Sparta).
• Salamis (480 BC)
- Chiến thắng của hải quân Athens
Sử học
• Herodot (484 – 425 TCN): nhà sử học
lớn đầu tiên của Hy Lạp cổ đại.
• “Lịch sử cuộc chiến tranh Hy Lạp – Ba
Tư”
• “Lịch sử” (9 tập)
3、Golden “Age of Pericles”
460 BC – 429 BC
3. THỜI ĐẠI HOÀNG KIM PERICLES
PERICLES
TƯỢNG ATHENA
4、Great Athenian Philosophers
4. NHỮNG TRIẾT GIA ATHENS
•
Socrates
- Know thyself! (HIỂU CHÍNH MÌNH)
- HỎI TẤT CẢ MỌI THỨ
- CHỈ THEO ĐUỔI NHỮNG ĐIỀU TỐT ĐẸP MỚI CÓ
HẠNH PHÚC
•
Plato
- The Academy（HỌC VIỆN ATHENS）- 387 BC
_ TRI THỨC CÓ TRƯỚC SỰ VẬT TƯ TƯỞNG DUY
TÂM KHÁCH QUAN
- The Republic（NỀN CỘNG HÒA LÝ TƯỞNG）
philosopher-king（VUA CỦA CÁC TRIẾT GIA）
Great Athenian Philosophers
•
Aristotle
- The Lyceum（HỌC VIỆN）
- “Golden Mean” （ĐẠO TRUNG DUNG）
[MỌI VIỆC ĐỀU PHẢI ĐƯỢC TIẾT CHẾ]
- Logic (LOGIC HỌC)
- Người viết cuốn “Vật lý học” đầu tiên
- Scientific method.
（PHƯƠNG PHÁP KHOA HỌC – PHÉP
DIỄN DỊCH）
5、Athens: The Arts & Sciences
5. NGHỆ THUẬT VÀ KHOA HỌC
• KỊCH:
- Aeschylus “Prometheus bị xiềng”
- Sophocles “Antigone”,
“Oedipus làm vua”…
- Euripides “Alcestis”, “Medea”, “ác
“Những phụ nữ ở Trojan”…
• KHOA HỌC:
- Thales, Pythago, Archimede, Euclide
- Eratosthenes: tính được độ dài kinh
tuyến trái đất – 39.000km.
- Hippocrates
Sử học
• Thucydides (460 – 395 TCN): nhà sử
học lớn của Hy Lạp.
• “Lịch sử chiến tranh Peloponnesus” –
miêu tả cuộc chiến tranh giữa Sparta
và Athena.
• Sau khi Alexander qua đời năm 323
TCN, Đế chế của ông tan rã.
• Sự truyền bá văn hóa Hy Lạp rộng rãi
tại toàn bộ Tây Á, Ai Cập, Trung Á và Ấn
Độ.
• Thời đại Hy Lạp hóa kéo dài từ năm 334
TCN đến năm 30 TCN, khi La Mã chinh
phục Hy Lạp.
VĂN MINH LA MÃ CỔ ĐẠI
A. CƠ SỞ HÌNH THÀNH:
• ĐẦU THIÊN KỶ THỨ II TCN: NGƯỜI
ITALIOT – NGƯỜI LATINH.
• ĐẦU THẾ KỶ X TCN: NGƯỜI ETRUSQUE
TỪ TIỂU Á + NGƯỜI HY LẠP VÀ CELTE.
• NGƯỜI LATINH DẦN CHINH PHỤC CÁC
NHÓM NGƯỜI KHÁC VÀ ĐÓNG VAI TRÒ
THỦ LĨNH.
B. CÁC THỜI KỲ LỊCH SỬ:
• VĂN MINH LA MÃ SƠ KHAI
• NƯỚC CỘNG HÒA LA MÃ (509TCN – 27
TCN)
• TỪ CỘNG HÒA ĐẾN ĐẾ QUỐC LA MÃ
(27TCN – 476)
I. VĂN MINH LA MÃ SƠ KHAI
• THỜI KỲ VƯƠNG CHÍNH (753 TCN-509
TCN)
– CHÍNH THỂ QUÂN CHỦ
– VUA（REX）
– VIỆN NGUYÊN LÃO
– ĐẠI HỘI NHÂN DÂN
• Theo truyền thuyết
thì có cả thảy 7 vị
vua. Vị vua đầu tiên
của La Mã là
Romulus (cùng với
em là Remus, họ đã
sáng lập nên thành
phố La Mã, đặt theo
tên Romulus)
II. NƯỚC CỘNG HÒA LA MÃ (509TCN – 27
TCN)
• SỰ ĐẤU TRANH GIỮA GIAI CẤP BÌNH
DÂN VÀ QUÝ TỘC.
– QUÝ TỘC: HƯỞNG QUÁ NHIỀU QUYỀN LỢI
– BÌNH DÂN: KHÔNG ĐƯỢC PHÁP LUẬT BẢO
HỘ, ĐỊA VỊ KINH TẾ THẤP KÉM, KHÔNG ĐƯỢC
LÀM VIỆC TRONG CƠ QUAN NHÀ NƯỚC.
• KẾT QUẢ:
– 471 TCN BẮT ĐẦU LẬP PHÁP CHO NHÂN DÂN
– 450 TCN
XUẤT HIỆN LUẬN THÀNH VĂN
– 367 TCN XUẤT HIỆN BÌNH DÂN LÀM QUAN
LẬP PHÁP
• THỂ CHẾ CHÍNH TRỊ CỦA THỜI KỲ
CỘNG HÒA
– VIỆN NGUYÊN LÃO
– HỘI NGHỊ BÁCH NHÂN ĐOÀN
– ĐẠI HỘI CÔNG DÂN
– QUAN CHẤP CHÍNH, QUAN TÀI PHÁN,
QUAN KIỂM SÁT, NHÀ ĐỘC TÀI.
• TỪ THÀNH BANG ĐẾN ĐẾ QUỐC：SỰ
BÀNH TRƯỚNG CỦA CỘNG HÒA LA
MÃ
– CHINH PHỤC NGƯỜI ETRUSQUE
– LÀM CHỦ BÁN ĐẢO Ý
– CHIẾN THẮNG ĐẾ CHẾ CARTHAGE
– CHIẾM ĐẤT ĐAI Ở ĐỊA TRUNG HẢI VÀ
CHÂU ÂU, LẬP THUỘC ĐỊA Ở BẮC PHI
– CHIẾM SYRIA, MACEDONIA VÀ AI CẬP
CHẾ ĐỘ TAM HÙNG LẦN THỨ
NHẤT (TỪ 60 TCN)
• POMPEY – CRASUS – CAESAR
• 44 TCN, CAESAR BỊ ÁM SÁT.
III.TỪ CỘNG HÒA ĐẾN ĐẾ QUỐC LA
MÃ (27TCN – 476)
• XÃ HỘI LA MÃ BỘC LỘ NHỮNG MÂU
THUẪN SÂU SẮC.
• TƯỚNG LĨNH ĐƯỢC ĐỀ CAO, KHUYNH
HƯỚNG SỬ DỤNG BẠO LỰC CHIẾM
ƯU THẾ
 SỰ XUẤT HIỆN CỦA CHẾ ĐỘ ĐỘC TÀI.
CHẾ ĐỘ TAM HÙNG LẦN THỨ HAI
(TỪ 43 TCN)
• ANTONIUS
• LEPIDUS
• OCTAVIUS  HOÀNG ĐẾ  “THỜI
HOÀNG KIM” (30 TCN – 14 TCN)
ĐƯỢC SUY TÔN LÀ AUGUSTUS (ĐẤNG
TỐI CAO, ĐẠI ĐẾ)
• THẾ KỶ II, LÃNH THỔ ĐẾ CHẾ LA MÃ
ĐƯỢC MỞ RỘNG HẾT CỠ (NỬA LỤC
ĐỊA CHÂU ÂU + MỘT SỐ VÙNG Ở
CHÂU PHI VÀ TRUNG CẬN ĐÔNG).
• THẾ KỶ III, LA MÃ BƯỚC VÀO THỜI
KỲ SUY TÀN.
• 395, ĐẾ CHẾ LA MÃ BỊ CHIA 2: TÂY LA
MÃ ĐÓNG ĐÔ Ở ROMA, ĐÔNG LA MÃ
ĐÓNG ĐÔ Ở CONSTANTINOPLE.
• 476, TÂY LA MÃ DIỆT VONG.
• 1453, ĐÔNG LA MÃ DIỆT VONG.
C. NHỮNG THÀNH TỰU
I. CHỮ VIẾT
• TỒN TẠI HAI LOẠI CHỮ VIẾT QUAN
TRỌNG NHẤT:
– CHỮ LATINH NGÔN NGỮ CỦA QUYỀN
LỰC
– CHỮ HY LẠP NGÔN NGỮ CỦA VĂN HÓA
• ĐÂY LÀ NGUỒN GỐC CỦA NHIỀU
NGÔN NGỮ CHÂU ÂU HIỆN ĐẠI (Ý,
TÂY BAN NHA, BỒ ĐÀO NHA, PHÁP…)
II. VĂN HỌC
• CHỊU ẢNH HƯỞNG MẠNH MẼ CỦA HY
LẠP.
• MỘT NGƯỜI LA MÃ ĐƯỢC XEM LÀ
THỰC SỰ CÓ HỌC KHI NÀO AM HIỂU
TIẾNG HY LẠP NHƯ TIẾNG MẸ ĐẺ.
• LIVIUS ANDRONICUS: DỊCH THƠ HOMER
• MARCUS TULIUS CICERO “NHÀ HÙNG BIỆN”
• JULIUS CAESAR: “BÌNH PHẨM VỀ CUỘC CHIẾN
TRANH Ở XỨ GAULE”
III. SỬ HỌC
• FABIUS: NGƯỜI MỞ ĐẦU CHO SỬ HỌC
LA MÃ.
• CATO: “NGUỒN GỐC”
• POLIBIUS: “THÔNG SỬ”
• TITUS LIVIUS: “LỊCH SỬ LA MÔ DÀI
142 CHƯƠNG
IV. TÔN GIÁO
•
•
•
•
•
ZEUS
HERA
ATHENA
APHRODITE
POSEIDON
•
•
•
•
•
JUPITER
JUNO
MINERVA
VENUS
NEPTUNE
SỰ RA ĐỜI CỦA CƠ ĐỐC GIÁO –
CÔNG GIÁO
• TỪ DO THÁI GIÁO ĐẾN CƠ ĐỐC GIÁO
• CUỘC ĐỜI VÀ SỰ NGHIỆP CỦA JESUS:
– BỐN SÁCH PHÚC ÂM TRONG TÂN ƯỚC:
“MATHIƠ” (MATHIEU), “MÁC” (MARK),
“LUCA”(LUKE), “GIĂNG” (JOHN)
• TƯ TƯỞNG CHỦ ĐẠO
– “NƯỚC CỦA ĐỨC CHÚA TRỜI”
– “TÌNH YÊU THƯƠNG”
• SỰ TRUYỀN BÁ CỦA ĐẠO
CÔNG GIÁO
– THẾ KỶ I: CHỦ YẾU NÔ LỆ VÀ
DÂN NGHÈO TỰ DO THEO ĐẠO
– THẾ KỶ II: BỘ PHẬN TRUNG LƯU
THEO ĐẠO
– 313 Constantinus : 《SẮC LỆNH
MILANO CHẤM DỨT THẢM SÁT
CÁC TÍN ĐỒ CÔNG GIÁO》
– 325 ĐẠI HỘI GIÁO CHỦ Ở NICE
– 337 Constantinus CHỊU PHÉP RỬA TỘI, MỞ
ĐẦU SỰ KIỆN CÁC HOÀNG ĐẾ THEO
CÔNG GIÁO
– CUỐI TK IV, Theodosius CÔNG NHẬN CÔNG
GIÁO LÀ QUỐC GIÁO
THẾ KỶ II TCN, NGƯỜI LA MÃ CHINH PHỤC ĐƯỢC HY LẠP
The Glory is Greece!
The Grandness is Rome!
“VINH QUANG THUỘC VỀ HY LẠP
SỰ VĨ ĐẠI THUỘC VỀ LA MÔ
V. LUẬT PHÁP
• LUẬT “MƯỜI HAI BẢNG” – 450 TCN
VI. NGHỆ THUẬT
• ĐIÊU KHẮC
• KIẾN TRÚC
KIẾN TRÚC
• TRUNG TÂM
THÀNH PHỐ:
QUẢNG TRƯỜNG
TÂY ÂU TRUNG ĐẠI
• Việc kinh thành La Mã bị thất thủ vào năm
476 được coi là mốc đánh dấu sự sụp đổ của
đế quốc Tây La Mã. Trên đống hoang tàn
của đế quốc La Mã, hàng loạt các quốc gia
mới ra đời.
I. ĐÊM TRƯỜNG TRUNG CỔ
• Trung thế kỷ (V-XV) là sự tượng trưng của
lạc hậu và bảo thủ.
• Chế độ phong kiến cát cứ xuất hiện trở lại.
• Nô lệ và nông dân tự do dần trở thành nông
nô.
• Kinh tế tự cung tự cấp giết chết kinh tế hàng
hóa – thương nghiệp.
• Văn học nghệ thuật kiệt quệ. Nạn mù chữ
phổ biến.
• Giáo hội nắm nhiều quyền lực.
MỘT SỐ THÀNH TỰU
• Đầu TK XI, các hoạt động thương mại ở
Tây Âu bắt đầu nhộn nhịp trở lại.
• Nỗi khát khao tri thức kích thích dân thành
thị, đặc biệt là trong giới thương nhân và
chủ các cơ sở tiểu thủ công nghiệp.
• Nhiều trường tư được dựng lên, các đại
học ra đời vào TK XII.
• Universitas (cộng đồng)  University
II. KỶ NGUYÊN KHÁM PHÁ
• TK XIV – TK XVII
PHONG TRÀO VĂN HÓA PHỤC HƯNG
• Xuất hiện đầu tiên ở Florence, Ý - thế
kỷ XIV.
• Quan hệ tư bản chủ nghĩa và giai cấp tư
sản.
• Đi tìm trong thành tựu văn hóa cổ đại
những yếu tố có lợi để đấu tranh chống
lại ý thức hệ và nền văn hóa Trung cổ.
• Lan sang những nước châu Âu khác vào
TK XV - XVI.
Nội dung
• Chống giáo hội và phong kiến
• Ca ngợi tình yêu tổ quốc
• Xóa bỏ những xiềng xích về tư tưởng,
giải phóng con người
• Chống lại những quan điểm phản khoa
học và chủ nghĩa duy tâm
VĂN HỌC
• Dante “Thần khúc”.
• Francois Rabelais: “Cuộc đời không có
giá trị của người khổng lồ Gargantua
và người con Pantagruel”
• Cervantes: “Don Quijote”
• Shakespeare: “Hamlet”, “Romeo và
Juliet”, “Othello” v.v…
NGHỆ THUẬT
• Xuất phát đầu tiên ở Florencia, Ý.
• Đạt đến đỉnh cao vào thế kỷ XVI: Leonardo
da Vinci, Michelangelo, Raphaelo v.v…
KHOA HỌC TỰ NHIÊN
• KORPERNIK
• BRUNO
• GALLILEO
NHỮNG CẢI CÁCH TÔN GIÁO Ở
TÂY ÂU TK XVI
• Phong trào văn hóa Phục Hưng đã phá vỡ sự
độc tài tinh thần của giáo hội.
• Sang thế kỉ XVI, giai cấp tư sản muốn loại bỏ
những điều trong giáo lí không phù hợp với
cuộc sống kinh doanh của mình, họ muốn
những giáo lí phải phù hợp với trào lưu kinh
doanh và lối sống của những người giàu có
mới nổi lên.
• Sự ra đời của đạo Tin Lành (Đức – Thụy Sĩ –
Pháp – Anh - …).
• Thời kỳ này chính là nền tảng cho sự phát triển
của bành trướng thuộc địa, củng cố sức mạnh ở
các quốc gia thuộc Đại Tây Dương của Anh
Quốc, Pháp, Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha đồng
thời mở rộng tầm ảnh hưởng của châu Âu tới
châu Mỹ, châu Phi, Ấn Độ và phương Đông.
• Thời kỳ này là bước ngoặt cho cuộc cách mạng
công nghiệp và một thời kỳ tri thức được gọi là
trào lưu Khai sáng.